Tài liệu Xây dựng chiến lược phát triển thẻ đông á giai đoạn 2006 2010

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM PHẠM THÚY LAN ANH LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. Hồ Chí Minh – Năm 2005 -1- MUÏC LUÏC LÔØI MÔÛ ÑAÀU CHÖÔNG 1: CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ CHIEÁN LÖÔÏC PHAÙT TRIEÅN THEÛ THANH TOAÙN 1.1. Nhöõng vaán ñeà lyù luaän cô baûn veà chieán löôïc vaø quaûn trò chieán löôïc………....…. 1 1.1.1 Khaùi nieäm Chieán löôïc…….………………...……………………...……......1 1.1.2. Quaûn trò chieán löôïc...……………..………………………………………… 2 1.2. Toång quan veà theû thanh toaùn vaø tình hình phaùt trieån theû thanh toaùn.................. 5 1.2.1. Theû thanh toaùn ………….…………………………………….……………..5 1.2.1.1 Khaùi nieäm theû thanh toaùn …………….......….………………………..…5 1.2.1.2. Lòch söû hình thaønh vaø phaùt trieån……………………..……...………...…5 1.2.1.3 Phaân loaïi theû thanh toaùn ………………………………………………... 6 1.2.1.4. Quy trình thanh toaùn baèng theû …………………………...…...…………7 1.2.1.5. Lôïi ích cuûa theû thanh toaùn …………………………………………...… 8 1.2.2. Tình hình phaùt trieån theû treân theá giôùi vaø Vieät Nam ………………..………10 1.2.2.1. Tình hình phaùt trieån theû treân theá giôùi……...………….……………….10 1.2.2.2. Tình hình phaùt trieån theû taïi Vieät Nam ………………………………..13 1.2.2.3. Ñaùnh giaù tình hình thò tröôøng theû thanh toaùn taïi Vieät Nam…………..20 1.2.2.4. Kinh nghieäm cuûa Trung Quoác…………………….…………………...22 Keát luaän chöông 1……………………………………………………………………23 CHÖÔNG 2: PHAÂN TÍCH TÌNH HÌNH KINH DOANH THEÛ TAÏI NGAÂN HAØNG TMCP ÑOÂNG AÙ 2.1. Giôùi thieäu veà Ngaân haøng TMCP Ñoâng AÙ…………. ……..………..………..... 24 2.1.1. Quaù trình hình thaønh vaø phaùt trieån………...………………………….... . 24 2.1.2. Keát quaû moät soá hoaït ñoäng chính trong nhöõng naêm qua………………..... 25 2.2. Phaân tích tình hình hoaït ñoäng kinh doanh theû Ñoâng AÙ…………...…….. …….26 2.2.1. Giôùi thieäu veà theû Ñoâng AÙ……………………..………………………... . 26 2.2.1.1 Söï ra ñôøi cuûa theû Ñoâng AÙ…………………………………..…….… . 26 2.2.1.2. Ñaëc ñieåm vaø chöùc naêng cuûa theû Ñoâng AÙ…………...………… . ….. 26 2.2.2. Thöïc traïng hoaït ñoäng kinh doanh theû Ñoâng AÙ …..………...……… ……... 28 2.2.2.1. Caùc nghieäp vuï vaø giao dòch theû……………………………… ………28 2.2.2.2. Tình hình kinh doanh theû ……….………………………..……………29 2.2.3. Ñaùnh giaù hoaït ñoäng kinh doanh theû Ñoâng AÙ…………………………… …. 36 2.2.3.1. Ñaùnh giaù veà chöùc naêng, tieän ích theû Ñoâng AÙ……………………..... ..36 -2- 2.2.3.2. Ñaùnh giaù veà hoaït ñoäng kinh doanh theû…………..……….……….….38 2.3. Phaân tích caùc nhaân toá aûnh höôûng……….... ……………………………………....42 2.3.1. Caùc yeáu toá cuûa moâi tröôøng beân trong …………………………….…….….. 42 2.3.2. Caùc yeáu toá cuûa moâi tröôøng beân ngoaøi …………………………….………. .46 2.3.3. Ñaùnh giaù ñieåm maïnh, ñieåm yeáu, cô hoäi vaø nguy cô ñoái vôùi hoaït ñoäng theû ...57 2.3.3.1. Ñieåm maïnh………………………………………………..…………… 58 2.3.3.2. Ñieåm yeáu……………………………...………..……………………….58 2.3.3.3. Ma traän ñaùnh giaù caùc yeáu toá beân trong………………………….……..59 2.3.3.4. Cô hoäi………………………………………..………………………….60 2.3.3.5. Nguy cô…………………………………………….………..……….…60 2.3.3.6. Ma traän ñaùnh giaù caùc yeáu toá beân ngoaøi…………………………….…61 Keát luaän chöông 2………….………………………………………………….…....63 CHÖÔNG 3: XAÂY DÖÏNG CHIEÁN LÖÔÏC PHAÙT TRIEÅN THEÛ ÑOÂNG AÙ GIAI ÑOAÏN 2006 - 2010 3.1. Muïc ñích xaây döïng chieán löôïc…………………………………………...…... 64 3.2. Caên cöù ñeå xaây döïng chieán löôïc……………………………………….…….... 64 3.2.1. Caên cöù vaøo ñònh höôùng phaùt trieån ngaønh ngaân haøng…………………….... 64 3.2.2 Caên cöù vaøo chieán löôïc cuûa Ngaân haøng Ñoâng AÙ giai ñoaïn 2006-2010……….64 3.2.3 Caên cöù vaøo Nhieäm vuï chieán löôïc theû Ñoâng AÙ giai ñoaïn 2006-2010………....64 3.2.4. Caên cöù vaøo tình hình noäi löïc vaø moâi tröôøng kinh doanh…….………….…...65 3.2.4.1. Ma traän SWOT…………………………………………………….…… 65 3.2.4.2. Ma traän BCG……………….…………………………………..…….… 67 3.2.4.3. Ma traän caùc yeáu toá beân trong vaø beân ngoaøi………………...…..……. 68 3.3. Chieán löôïc phaùt trieån theû Ñoâng AÙ 2006-2010………...……………. …..…... 69 3.3.1 Chieán löôïc thaâm nhaäp vaø phaùt trieån thò tröôøng………………..….………..69 3.3.2.Chieán löôïc phaùt trieån saûn phaåm…………………………………………… ...70 3.3.3. Chieán löôïc keát hôïp trong ngaønh vaø ngoaøi ngaønh………………………….…71 3.4. Caùc giaûi phaùp chieán löôïc……………………………………….……………...71 3.4.1. Giaûi phaùp chieán löôïc thaâm nhaäp vaø phaùt trieån thò tröôøng………………….. 71 3.4.2 Giaûi phaùp chieán löôïc phaùt trieån vaø hoaøn thieän saûn phaåm………….…..…. 79 3.4.3.Giaûi phaùp chieán löôïc keát hôïp trong ngaønh vaø ngoaøi ngaønh………………. 82 3.4.4.Coâng taùc Hoaïch ñònh nguoàn löïc…………………………………….…….......83 3.5. Kieán nghò………………………………………………………………….……..83 Keát luaän chöông 3 ……………………………………………………………….......85 KEÁT LUAÄN PHUÏ LUÏC TAØI LIEÄU THAM KHAÛO -3- LÔØI MÔÛ ÑAÀU 1. YÙ nghóa cuûa ñeà taøi: Trong boái caûnh chung cuûa neàn kinh teá hieän nay, khi haàu heát caùc quoác gia treân theá giôùi ñang höôùng ñeán neàn kinh teá tri thöùc vôùi caùc saûn phaåm mang haøm löôïng khoa hoïc kyõ thuaät vaø coâng ngheä cao nhaèm khaéc phuïc nhöõng haïn cheá veà nguoàn löïc coù giôùi haïn, thì Vieät nam khoâng phaûi laø moät ngoaïi leä. Vieäc ñoät phaù vaø trieån khai caùc coâng ngheä kyõ thuaät cao ñang laø vaán ñeà ñöôïc chính phuû Vieät Nam ñaëc bieät öu tieân vaø laø söï kieän noùng boûng thu huùt söï quan taâm cuûa caùc doanh nghieäp vaø caùc nhaø khoa hoïc Vieät Nam. Moät trong nhöõng chöông trình hieän ñaïi hoaù coâng ngheä mang tính ñònh höôùng chieán löôïc cuûa ngaønh Ngaân haøng noùi chung; vaø caùc ngaân haøng thöông maïi noùi rieâng; töø nhöõng naêm 1999 ñeán nay laø hieän ñaïi hoaù ñoàng loaït coâng ngheä thoâng tin ngaân haøng vaø trieån khai coâng ngheä thanh toaùn vaø phaùt haønh theû. Nhieàu ngaân haøng ñaõ aùp duïng thaønh coâng coâng ngheä thoâng tin hieän ñaïi, goùp phaàn taïo tieàn ñeà cho vieäc phaùt trieån heä thoáng thanh toaùn qua ngaân haøng, ñaëc bieät laø ñaùp öùng cho xu höôùng phaùt trieån maïnh hoaït ñoäng thanh toaùn vaø phaùt haønh theû ngaân haøng. Ñoàng haønh cuøng ñònh höôùng ñoù, ngaân haøng TMCP Ñoâng AÙ ñaõ trieån khai thaønh coâng nghieäp vuï Theû Ña naêng Ñoâng AÙ töø thaùng 7/2002. Ñaây laø moät quyeát ñònh mang tính chieán löôïc nhaèm ña daïng hoùa dòch vuï taøi chính ngaân haøng vaø goùp phaàn ña daïng hoaù caùc loaïi hình thanh toaùn khoâng duøng tieàn maët taïi Vieät Nam ñoàng thôøi phaùt trieån theâm keânh huy ñoäng voán vôùi laõi suaát thaáp, naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng. Vieäc ñöa theû thanh toaùn vaøo thò tröôøng laø moät böôùc trong chieán löôïc phaùt trieån nhaèm ñaùp öùng toát caùc yeâu caàu cuûa thò tröôøng khi Vieät Nam hoäi nhaäp neàn kinh teá theá giôùi. Vieäc trieån khai coâng ngheä theû khoâng chæ mang ñeán cho khaùch haøng theâm moät phöông thöùc thanh toaùn khoâng duøng tieàn maët hieän ñaïi, an toaøn, chính xaùc hieäu -4- quaû, tieát kieäm thôøi gian maø coøn goùp phaàn haïn cheá löu thoâng tieàn maët, choáng hoaït ñoäng röûa tieàn vaø qua ñoù goùp phaàn oån ñònh neàn kinh teá- xaõ hoäi. ÔÛù caùc nöôùc phaùt trieån thì nghieäp vuï theû ngaân haøng laø heát söùc phoå bieán ñoái vôùi ngöôøi daân, nhöng taïi Vieät nam hoaït ñoäng naøy khoâng nhöõng heát söùc môùi meû ñoái vôùi ngöôøi daân maø ngay caû ñoái vôùi caùc ngaân haøng Vieät nam cuõng laø moät nghieäp vuï môùi. Vì vaäy toâi maïnh daïn choïn ñeà taøi “Xaây döïng Chieán löôïc phaùt trieån theû Ñoâng AÙ giai ñoaïn 2006-2010” vôùi mong muoán goùp phaàn cho söï thaønh coâng cuûa Theû Ngaân haøng. Hy voïng vieäc nghieân cöùu ñeà taøi naøy seõ coù yù nghóa thieát thöïc ñoái vôùi coâng taùc phaùt trieån theû taïi ngaân haøng Ñoâng AÙ noùi rieâng, vaø caùc ngaân haøng Vieät Nam noùi chung. 2. Muïc ñích nghieân cöùu: Thöïc hieän ñeà taøi naøy, chuùng toâi ñaët ra moät soá muïc tieâu nghieân cöùu sau: ƒ Nghieân cöùu, heä thoáng laïi nhöõng vaán ñeà lyù luaän cô baûn nhaèm khaúng ñònh vieäc phaùt trieån theû Ñoâng AÙ laø moät taát yeáu ñoái vôùi söï phaùt trieån cuûa ngaân haøng hieän nay vaø töông lai, trong ñoù vieäc xaây döïng chieán löôïc phaùt trieån theû phuø hôïp vôùi moâi tröôøng kinh doanh mang tính quyeát ñònh cho söï thaønh coâng. ƒ Nghieân cöùu thò tröôøng theû quoác teá vaø Vieät Nam trong thôøi gian gaàn ñaây nhaèm ñaùnh giaù thò tröôøng, xaùc ñònh nhöõng thuaän lôïi; khoù khaên vaø xu höôùng phaùt trieån. ƒ Ñaùnh giaù thöïc traïng hoaït ñoäng kinh doanh theû cuûa ngaân haøng Ñoâng AÙ trong thôøi gian qua. Phaân tích nhöõng nhaân toá aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån; xaùc ñònh roõ ñieåm maïnh, ñieåm yeáu cuûa theû Ñoâng AÙ, nhöõng cô hoäi vaø nguy cô ñe doaï trong quaù trình phaùt trieån. ƒ Nghieân cöùu tìm hieåu nhu caàu vaø mong ñôïi cuûa khaùch haøng phuïc vuï cho vieäc xaây döïng chieán löôïc. ƒ Döïa vaøo keát quaû nghieân cöùu treân, xaây döïng chieán löôïc phaùt trieån theû Ñoâng AÙ trong giai ñoaïn môí 2006-2010. Chieán löôïc naøy phaûi ñaûm baûo phuø hôïp vôùi chieán löôïc phaùt trieån chung cuûa toaøn Ngaân Haøng Ñoâng AÙ vaø thoaû maõn cao nhaát nhu caàu cuûa khaùch haøng, môû roäng thò phaàn, naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng… -5- 3. Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu: Ñeà taøi ñeà caäp ñeán Theû thanh toaùn noäi ñòa cuûa caùc ngaân haøng Vieät Nam, trong ñoù taäp trung nghieân cöùu veà theû cuûa Ngaân Haøng TMCP Ñoâng AÙ vôùi nhöõng thuaän lôïi vaø khoù khaên trong quaù trình phaùt trieån treân cô sôû nghieân cöùu phaân tích töø cô sôû döõ lieäu cuûa ngaân haøng, phaân tích thò tröôøng vaø thöïc hieän ñieàu tra nhu caàu cuûa khaùch haøng söû duïng theû. Trong thôøi gian haïn heïp chuùng toâi giôùi haïn phaïm vi nghieân cöùu: -Veà khoâng gian: chæ taäp trung nghieân cöùu theû cuûa Ngaân haøng Ñoâng A,Ù coù so saùnh vôùi taát caû caùc loaïi theû noäi ñòa do caùc ngaân haøng Vieät Nam phaùt haønh trong ñoù chuù troïng ñeán theû cuûa 04 ngaân haøng coù thò phaàn lôùn laø VCB, VBARD, BIDV, ICB. Chuùng toâi khoâng coù ñieàu kieän nghieân cöùu saâu taát caû caùc loaïi theû ñang ñöôïc phaùt haønh vaø chaáp nhaän treân caû nöôùc vaø quoác teá. Ñeà taøi chæ taäp trung nghieân cöùu veà theû ghi nôï chöù khoâng nghieân cöùu theû tín duïng noäi ñòa cuõng nhö theû tín duïng quoác teá. -Veà thôøi gian: ñeà taøi taäp trung nghieân cöùu quaù trình hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa ngaønh theû ghi nôï noäi ñòa Vieät Nam töø 2001 ñeán nay trong ñoù nghieân cöùu saâu veà theû cuûa Ngaân haøng Ñoâng AÙ töø khi hình thaønh naêm 2002 ñeán nay. Trong thôøi gian haïn heïp chuùng toâi giôùi haïn phaïm vi ñieàu tra nhu caàu cuûa khaùch haøng taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh vaø thaønh phoá Nha Trang töø thaùng 8 ñeán thaùng 9/2005. 4. Phöông phaùp nghieân cöùu: Trong quaù trình thöïc hieän ñeà taøi chuùng toâi ñaõ söû duïng caùc phöông phaùp nghieân cöùu chuû yeáu sau: -Phöông phaùp duy vaät bieän chöùng, phöông phaùp logic hình thöùc, phöông phaùp moâ taû, thoáng keâ, phöông phaùp phaân tích, toång hôïp, phöông phaùp chuyeân gia… -Ñaëc bieät chuùng toâi ñaõ söû duïng phöông phaùp Ñieàu tra xaõ hoäi hoïc moät caùch coâng phu qua 3 giai ñoaïn: thieát laäp maãu Phieáu ñieàu tra, thu thaäp yù kieán khaùch haøng vaø xöû lyù maãu thu thaäp ñöôïc baèng phaàn meàm SPSS. Trong thôøi gian haïn heïp chuùng toâi giôùi haïn phaïm vi ñieàu tra taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh vaø thaønh phoá Nha Trang töø -6- thaùng 8 ñeán thaùng 9/2005 vôùi 400 phieáu phaùt ra; keát quaû ñaõ thu thaäp ñöôïc 275 phieáu traû lôøi ñeå tìm hieåu nhu caàu cuaû khaùch haøng. 5. Tính môùi cuûa ñeà taøi: Maëc duø thò tröôøng theû taïi Vieät nam ñaõ baét ñaàu töø nhöõng naêm 90 nhöng coù theå noùi thò tröôøng naøy coøn raát non treû so vôùi caùc nöôùc phaùt trieån. Theû noäi ñòa chæ môùi ñöôïc phaùt haønh töø naêm 2001 ñeán nay. Giai ñoaïn naøy môùi chæ laø giai ñoaïn môû ñaàu cuûa thôøi kyø phaùt trieån. Hieän nay caùc taøi lieäu nghieân cöùu, saùch höôùng daãn veà theû coøn raát haïn cheá. Caùc nghieân cöùu mang tính ñònh höôùng trong lónh vöïc naøy coøn raát ít. Ñaëc bieät, thoùi quen söû duïng theû cuûa ngöôøi Vieät Nam cuõng nhö ñieàu kieän phaùt trieån theû ngaân haøng taïi Vieät Nam coù nhieàu khaùc bieät so vôùi caùc nöôùc khaùc. Ñeà taøi seõ chuù yù ñeán nhöõng ñaëc ñieåm naøy ñeå xaây döïng chieán löôïc phaùt trieån moät caùch thích hôïp. Vì vaäy ñeà taøi “Xaây döïng Chieán löôïc phaùt trieån theû Ñoâng AÙ giai ñoaïn 20062010” ngoaøi vieäc goùp phaàn phaùt trieån theû Ñoâng AÙ trong chieán löôïc phaùt trieån chung cuûa Ngaân haøng coøn hy voïng goùp phaàn laøm phong phuù theâm taøi lieäu tham khaûo veà theû Thanh toaùn taïi Vieät Nam. 6. Keát caáu cuûa luaän vaên: Ngoaøi phaàn môû ñaàu, keát luaän, danh muïc taøi lieäu tham khaûo vaø phaàn phuï luïc, noäi dung Luaän vaên ñöôïc trình baøy trong 85 trang, 19 baûng, 6 bieåu ñoà vaø hình veõ. Luaän vaên ñöôïc chia thaønh 3 chöông nhö sau: ƒ Chöông 1: Nhöõng vaán ñeà lyù luaän cô baûn veà chieán löôïc phaùt trieån theû thanh toaùn. ƒ Chöông 2: Phaân tích thöïc traïng hoaït ñoäng kinh doanh Theû Ñoâng AÙ trong thôøi gian qua. ƒ Chöông 3: Xaây döïng chieán löôïc phaùt trieån Theû Ñoâng AÙ trong giai ñoaïn 2006-2010. -7- CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VEÀ CHIEÁN LÖÔÏC PHAÙT TRIEÅN THEÛ THANH TOAÙN 1.1. NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ LYÙ LUAÄN CÔ BAÛN VEÀ CHIEÁN LÖÔÏC VAØ QUAÛN TRÒ CHIEÁN LÖÔÏC. 1.1.1. Khaùi nieäm chieán löôïc Trong bối cảnh cạnh tranh ngaøy caøng gay gaét hieän nay, caùc doanh nghieäp ñeàu phaûi quan taâm ñeán chieán löôïc kinh doanh. Coù nhieàu quan ñieåm khaùc nhau veà chieán löôïc kinh doanh nhöng ñeàu höôùng tôùi muïc ñích toái thöôïng cuûa vieäc laäp chieán löôïc laø ñaûm baûo cho doanh nghieäp giaønh ñöôïc öu theá beàn vöõng hoaëc ít nhaát laø caàm cöï laâu daøi ñoái vôùi caùc ñoái thuû caïnh tranh. ƒ Quan ñieåm truyeàn thoáng veà chieán löôïc: -Theo Alfred Chandler (Giaùo sö Ñaïi hoïc Havard) thì “Chieán löôïc laø tieán trình xaùc ñònh caùc muïc tieâu cô baûn daøi haïn cuûa doanh nghieäp, löïa choïn caùch thöùc hoaëc phöông höôùng haønh ñoäng vaø phaân boå caùc taøi nguyeân thieát yeáu ñeå thöïc hieän caùc muïc tieâu ñoù “[2] . Ñaây laø moät trong nhöõng ñònh nghóa ñöôïc söû duïng phoå bieán. Ngoaøi ra coøn coù caùc ñònh nghóa khaùc nhö: -Theo James B. Quinn- Ñaïi hoïc Dartmouth thì “Chieán löôïc laø moät daïng thöùc hoaëc moät keá hoaïch phoái hôïp caùc muïc tieâu chính, caùc chính saùch vaø caùc trình töï haønh ñoäng thaønh moät toång theå keát dính laïi vôùi nhau” .[2] -Trong giaùo trình Business Policy and Strategic Management cuûa William J Glueck thì “Chieán löôïc laø moät keá hoaïch mang tính thoáng nhaát, tính toaøn dieän vaø tính phoái hôïp ñöôïc thieát keá ñeå ñaûm baûo raèng caùc muïc tieâu cô baûn cuûa doanh nghieäp seõ ñöôïc thöïc hieän” .[2] -Theo Fred R. David – giaùo trình Concepts of Strategic Management thì “Chieán löôïc laø nhöõng phöông tieän ñaït tôùi nhöõng muïc tieâu daøi haïn. Chieán löôïc kinh doanh coù theå goàm coù söï phaùt trieån veà ñaïi lyù, ña daïng hoaù hoaït ñoäng, sôû höõu hoaù, phaùt trieån saûn phaåm, thaâm nhaäp thò tröôøng, caét giaûm chi tieâu, thanh lyù vaø lieân doanh”. [2] -8- ƒ Caùc quan ñieåm hieän ñaïi veà chieán löôïc: . Theo quan ñieåm cuûa Jonh L. Thompson ñöôïc trình baøy trong cuoán Stragtegic Management thì “ Chieán löôïc laø söï keát hôïp cuûa Nguoàn löïc- Moâi tröôøng vaø Caùc giaù trò caàn ñaït ñöôïc (R-E-V: Resource –Environment – Value)”[17]. Ñaây chính laø quan ñieåm hieän ñaïi cuûa khaùi nieäm chieán löôïc vaø laø quan ñieåm xuyeân suoát trong luaän vaên naøy. . Theo Henry Mintzberg thì “Chieán löôïc laø moät moâ thöùc bao goàm moät loaït nhöõng quyeát ñònh vaø haønh ñoäng. Moâ thöùc ñoù laø moät saûn phaåm keát hôïp giöõa chieán löôïc coù chuû ñònh vaø chieán löôïc phaùt khôûi ngoaøi döï kieán ban ñaàu cuûa nhaø hoaïch ñònh chieán löôïc” [2]. Duø theo quan ñieåm naøo thì vieäc xaây döïng vaø thöïc hieän chieán löôïc cuõng caàn phaûi quaûn trò môùi coù hieäu quaû vaø phaùt trieån ñuùng höôùng. 1.1.2. Quaûn trò chieán löôïc Quaûn trò chieán löôïc laø moät tieán trình nghieân cöùu, phaân tích moâi tröôøng cuûa toå chöùc hieän taïi cuõng nhö töông lai; xaùc laäp nhieäm vuï chöùc naêng; xaây döïng heä thoáng caùc muïc tieâu; hoaïch ñònh, thöïc hieän vaø kieåm tra chieán löôïc nhaèm giuùp toå chöùc vaän duïng höõu hieäu caùc nguoàn löïc vaø tieàm naêng ñeå ñaït muïc tieâu. Ñeå ñaït ñöôïc thaønh coâng cuûa toå chöùc, quaù trình quaûn trò chieán löôïc taäp trung vaøo vieäc hôïp nhaát vieäc quaûn trò, tieáp thò, taøi chính keá toaùn, saûn xuaát, nghieân cöùu phaùt trieån, caùc heä thoáng thoâng tin …Quaù trình quaûn trò chieán löôïc goàm coù 3 giai ñoaïn: thieát laäp chieán löôïc, thöïc hieän chieán löôïc vaø ñaùnh giaù chieán löôïc. Giai ñoaïn thieát laäp chieán löôïc goàm phaùt trieån nhieäm vuï kinh doanh, xaùc ñònh caùc cô hoäi vaø nguy cô ñeán vôùi toå chöùc töø beân ngoaøi, chæ roõ caùc ñieåm maïnh ñieåm yeáu beân trong, thieát laäp caùc muïc tieâu daøi haïn, laäp ra caùc chieán löôïc thay theá vaø choïn ra caùc chieán löôïc ñaëc thuø ñeå theo ñuoåi. Giai ñoaïn thöïc thi chieán löôïc ñoøi hoûi toå chöùc phaûi thieát laäp caùc muïc tieâu haøng naêm, ñaët ra caùc chính saùch, khuyeán khích nhaân vieân vaø phaân phoái nguoàn taøi nguyeân ñeå theo ñuoåi chieán löôïc ñaõ löïa choïn. Giai ñoaïn ñaùnh giaù chieán löôïc seõ giaùm saùt caùc keát quaû cuûa caùc hoaït ñoäng thieát laäp, thöïc thi chieán löôïc vaø neáu caàn thieát thì ñieàu chænh chieán löôïc cho phuø hôïp vôùi söï thay ñoåi. Quaù trình quaûn trò chieán löôïc nhaèm muïc tieâu cho pheùp toå chöùc thích nghi moät -9- caùch hieäu quaû vôùi söï thay ñoåi trong daøi haïn. Vì vaäy vieäc hoaïch ñònh chieán löôïc laø quan troïng nhaát vì noù vaïch ra höôùng ñi vaø caùch thöùc tieán haønh cho doanh nghieäp. Xaây döïng chieán löôïc bao goàm caùc thaønh toá phaân tích moâi tröôøng beân trong vaø beân ngoaøi doanh nghieäp treân cô sôû nhöõng nhieäm vuï chieán löôïc vaø caùc muïc tieâu vaïch saün cuûa doanh nghieäp ñeå coù theå soaïn thaûo vaø choïn löïa caùc chieán löôïc thích nghi. Coù 3 loaïi chieán löôïc chính: ƒ Chieán löôïc caáp coâng ty coøn goïi laø chieán löôïc toång theå bao truøm moïi hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp ƒ Chieán löôïc caáp ñôn vò kinh doanh daønh cho töøng lónh vöïc hoaït ñoäng rieâng bieät cuûa doanh nghieäp. ƒ Chieán löôïc caáp chöùc naêng aùp duïng cho töøng boä phaän chöùc naêng, ñoù laø caùc phoøng ban hoaëc khu vöïc saûn phaåm hay thò tröôøng rieâng bieät. Vieäc thieát laäp chieán löôïc luoân laø khaâu baét ñaàu vaø cuõng laø moät trong nhöõng khaâu quan troïng nhaát trong coâng taùc quaûn trò chieán löôïc. Chaát löôïng cuûa chieán löôïc ñöôïc thieát laäp coù aûnh höôûng maïnh meõ, mang tính quyeát ñònh ñoái vôùi hieäu quaû cuûa doanh nghieäp, taïo lôïi theá caïnh tranh trong moâi tröôøng kinh doanh ngaøy caøng bieán ñoäng vaø khaéc nghieät.Vaäy laøm theá naøo ñeå hoaïch ñònh moät chieán löôïc toát? Ñeå traû lôøi caâu hoûi naøy coù theå nhaéc ñeán quan ñieåm cuûa Jonh L. Thompson neâu treân:”Chieán löôïc laø söï keát hôïp cuûa Nguoàn löïc- Moâi tröôøng vaø Caùc giaù trò caàn ñaït ñöôïc” (R-E-V: Resource –Environment – Value). Söï keát hôïp caøng hoaøn haûo bao nhieâu thì giaù trò cuûa chieán löôïc caøng toát baáy nhieâu. Veà hình töôïng ta coù theå bieåu hieän REV theo hình veõ sau: R E V Hình 1.1. Sô ñoà REV [17] - 10 - Söï keát hôïp naøy phuï thuoäc vaøo chieán löôïc phaùt trieån ñöôïc thieát laäp. Moät chieán löôïc toát seõ hoäi ñuû caû 3 yeáu toá REV vaø naèm ôû phaàn giao nhau cuûa 3 yeáu toá treân hình bieåu dieãn. Phaàn giao nhau S caøng lôùn, chieán löôïc caøng hieäu quaû vì caøng söû duïng ñöôïc toát nguoàn noäi löïc, ñònh höôùng ñuùng muïc tieâu cuûa doanh nghieäp phuø hôïp vôùi moâi tröôøng. Thoâng thöôøng khi thieát laäp chieán löôïc ngöôøi ta traûi qua caùc böôùc sau: ƒ Xaùc ñònh nhieäm vuï kinh doanh, caùc muïc tieâu chieán löôïc ƒ Phaân tích noäi löïc ñeå xaùc ñònh ñieåm maïnh ñieåm yeáu cuûa doanh nghieäp vaø phaân tích moâi tröôøng beân ngoaøi ñeå xaùc ñònh caùc cô hoäi vaø nguy cô coù theå coù (phaân tích SWOT). ƒ Ñeà ra caùc chieán löôïc nhaèm phaùt huy ñieåm maïnh, haïn cheá ñieåm yeáu ñeå coù theå taän duïng cô hoäi vaø neù traùnh nguy cô. ƒ So saùnh vaø löïa choïn chieán löôïc trong soá caùc chieán löôïc ñaõ ñöôïc ñeà ra. ƒ Kieåm tra vaø ñieàu chænh laïi nhieäm vuï kinh doanh vaø caùc muïc tieâu chieán löôïc. ƒ Phaân boå caùc nguoàn löïc vaø xaùc ñònh caùc giaûi phaùp chính ñeå thöïc hieän chieán löôïc. ƒ Ñeà ra caùc bieän phaùp ñeå ñaùnh giaù chieán löôïc. Ñeå ñaùnh giaù moät chieán löôïc, thoâng thöôøng ngöôøi ta döïa treân ba tieâu chí: - Tính khaû thi: Chieán löôïc ñeà ra coù theå thöïc hieän ñöôïc. - Tính tieân tieán: Caùc muïc tieâu chieán löôïc phaûi ñaët ôû möùc cao, caùc giaûi phaùp chieán löôïc mang tính tieân tieán ñeå coù theå söû duïng toát nhaát moïi nguoàn löïc. - Tính phuø hôïp: Caùc muïc tieâu vaø giaûi phaùp chieán löôïc phaûi phuø hôïp vôùi moâi tröôøng maø doanh nghieäp ñang hoaït ñoäng. Tuyø theo quan ñieåm cuûa caùc nhaø xaây döïng chieán löôïc maø trình töï naøy coù theå thay ñoåi ñoâi chuùt chaúng haïn coù tröôøng phaùi tieán haønh phaân tích SWOT tröôùc khi xaây döïng nhieäm vuï kinh doanh vaø caùc muïc tieâu hoaëc xaây döïng nhieäm vuï kinh doanh roài phaân tích SWOT sau ñoù xaây döïng heä thoáng caùc muïc tieâu chieán löôïc…nhöng duø caùch naøo thì vieäc xaây döïng chieán löôïc vaãn thöïc hieän ñuû caùc coâng vieäc treân. - 11 - Vai troø quan troïng cuûa caùc chieán löôïc vaø chính saùch kinh doanh laø giuùp doanh nghieäp naém baét nhöõng cô hoäi thò tröôøng vaø taïo ñöôïc lôïi theá caïnh tranh treân thöông tröôøng baèng caùch vaän duïng caùc nguoàn löïc taøi nguyeân höõu haïn cuûa hoï sao cho coù keát quaû vaø hieäu quaû cao nhaèm ñaït ñöôïc caùc muïc tieâu vaø nhieäm vuï chieán löôïc cuûa doanh nghieäp. Moãi ngaønh ngheà cuï theå ñeàu coù nhöõng ñieåm ñaëc thuø rieâng. Vì vaäy, ñeå thöïc hieän toát vieäc hoaïch ñònh chieán löôïc phaùt trieån theû caàn tìm hieåu nhöõng ñaëc tröng cô baûn cuûa ngaønh naøy. Sau ñaây laø phaàn giôùi thieäu chung veà theû thanh toaùn ngaân haøng. 1.2. TOÅNG QUAN VEÀ THEÛ THANH TOAÙN VAØ TÌNH HÌNH PHAÙT TRIEÅN THEÛ THANH TOAÙN 1.2.1 Theû thanh toaùn 1.2.1.1 Khaùi nieäm veà theû thanh toaùn: - Theû thanh toaùn laø coâng cuï thanh toaùn do ngaân haøng hoaëc coâng ty phaùt haønh theû caáp cho khaùch haøng söû duïng theo hôïp ñoàng kyù keát giöõa ngaân haøng hoaëc coâng ty phaùt haønh theû vôùi chuû theû. - Theû thanh toaùn laø phöông tieän thanh toaùn khoâng duøng tieàn maët maø chuû theû coù theå söû duïng ñeå ruùt tieàn maët hoaëc thanh toaùn haøng hoùa, dòch vuï taïi caùc ñôn vò chaáp nhaän thanh toaùn theû (ÑVCNT), caùc ñaïi lyù cuûa ngaân haøng hoaëc maùy giao dòch töï ñoäng (ATM). - Theû thanh toaùn laø moät phöông tieän ghi soå nhöõng soá tieàn thanh toaùn thoâng qua thieát bò ñoïc theû phoái hôïp vôùi heä thoáng noái maïng vi tính ñeå keát noái trung taâm phaùt haønh theû vôùi caùc ñieåm thanh toaùn, noù cho pheùp thöïc hieän cuoäc thanh toaùn nhanh choùng, thuaän tieän vaø khaù an toaøn cho caùc ñoái töôïng tham gia thanh toaùn. -Ñieàu 24 Quyeát ñònh 22-QÑ/NH1 ngaøy 21/2/1994 quy ñònh: Theû thanh toaùn do ngaân haøng phaùt haønh vaø baùn cho khaùch haøng söû duïng ñeå traû tieàn haøng hoaù dòch vuï, caùc khoaûn thanh toaùn khaùc vaø ruùt tieàn maët taïi caùc ngaân haøng ñaïi lyù hoaëc caùc quaày traû tieàn maët töï ñoäng.[7]Ñònh nghóa naøy hieän ñang ñöôïc aùp duïng taïi Vieät Nam. Ngaøy nay, taïi caùc nöôùc phaùt trieån coù treân 80% caùc giao dòch thanh toaùn ñeàu söû duïng caùc phöông thöùc thanh toaùn khoâng duøng tieàn maët. Theû thanh toaùn laø moät trong nhöõng phöông tieän thanh toaùn khoâng duøng tieàn maët an toaøn, vaên minh, hieän ñaïi, nhanh choùng vaø ñang ñöôïc löu haønh roäng raõi treân toaøn caàu. 1.2.1.2 Lòch söû hình thaønh – phaùt trieån theû thanh toaùn. Naêm 1914, coâng ty cuûa Myõ laø Westem Union ñaõ cung caáp moät dòch vuï thanh toaùn môùi, theo ñoù coâng ty naøy phaùt haønh moät theû baèng kim loaïi vôùi moät soá thoâng tin - 12 - noåi treân beà maët ñeå ñaûm baûo nhaän daïng khaùch haøng vaø löu giöõ thoâng tin lieân quan baèng caùch in noåi treân beà maët cuûa theû. Nhöõng taám theû baèng kim loaïi ñoù chính laø neàn taûng ra ñôøi nhöõng taám theû plastic sau naøy. Trong nhöõng naêm sau ñoù, moät heä thoáng tín duïng ñöôïc phaùt trieån bôûi oâng John Biggins vaøo naêm 1946. Vôùi söï hình thaønh heä thoáng tín duïng naøy ñaõ môû ñöôøng cho ngaân haøng ñaàu tieân phaùt haønh theû tín duïng laø Franklin National phaùt haønh theû tín duïng ôû Newyork naêm 1951. Töø ñoù tôùi nay caùc ngaân haøng ñaõ môû roäng vieäc phaùt haønh vaø thanh toaùn caùc loaïi hình theû ngaân haøng. Theo thôøi gian, caùc loaïi theû ngaøy caøng ñöôïc phaùt haønh roäng raõi vaø söû duïng phoå bieán treân theá giôùi, nhaát laø taïi caùc nöôùc phaùt trieån. Ngaøy nay, hai loaïi theû ngaân haøng laø Visa vaø Master Card ñöôïc söû duïng phoå bieán nhaát treân theá giôùi vaø ñaõ chieám lónh gaàn nhö hoaøn toaøn thò tröôøng theû ngaân haøng treân theá giôùi. Ngoaøi hai loaïi theû treân, thò tröôøng theû ngaân haøng coøn coù moät soá theû quoác teá khaùc nhö: Theû American Express, theû JCB, theû Diners Club, vaø caùc loaïi theû khaùc. Ngoaøi caùc loaïi theû quoác teá ñaõ neâu, moãi quoâc gia laïi coù raát nhieàu loaïi hình theû tín duïng vaø theû ghi nôï rieâng vaø chæ söû duïng taïi noäi ñòa. Ngaøy nay ôû caùc quoác gia phaùt trieån vieäc söû duïng theû, nhaát laø theû tín duïng, trôû neân raát phoå bieán vaø ñaõ daàn thay theá cho vieäc söû duïng baèng tieàn maët trong thanh toaùn. 1.2.1.3. Phaân loaïi theû thanh toaùn 1.2.1.3.1. Phaân loaïi theo coâng ngheä saûn xuaát: -Theû khaéc chöõ noåi: Treân beà maët theû ñöôïc khaéc noåi caùc thoâng tin caàn thieát ñeå xaùc ñònh chuû theû. Hieän nay loaïi theû naøy khoâng coøn ñöôïc söû duïng vì raát deã bò laøm giaû. -Theû baêng töø: Loaïi theû naøy ñöôïc saûn xuaát döïa treân kyõ thuaät thö tín vôùi daõi baêng töø chöùa thoâng tin ôû maët sau theû. Hieän nay loaïi theû naøy ñang ñöôïc söû duïng roäng raõi, tuy nhieân noù boäïc loä moät soá nhöôïc ñieåm do thoâng tin ghi treân theû laø coá ñònh vaø khoâng nhieàu, ñoàng thôøi khoâng töï maõ hoùa ñöôïc neân coù khaû naêng bò laøm theû giaû. - Theû thoâng minh : Theû thoâng minh ñöôïc saûn xuaát döïa treân kyõ thuaät vi xöû lyù tin hoïc coù gaén vaøo theû moät vi maïch ñieän töû (con chíp) coù caáu truùc nhö moät maùy vi tính. Vôùi chíp ñieän töû, theû thoâng minh cho pheùp chöùa nhieàu thoâng tin hôn. Nhôø ñoù maø theû ñieän töû an toaøn hôn, haïn cheá ñöôïc nguy cô laøm giaû theû. Theû chip ñang laø xu höôùng môùi trong töông lai. 1.2.1.3.2. Phaân loaïi theo chuû theå phaùt haønh -Theû do caùc ngaân haøng phaùt haønh: Ngaân haøng phaùt haønh theû giuùp khaùch haøng söû duïng linh hoaït taøi khoaûn cuûa mình hoaëc vay tröôùc moät soá tieàn cuûa ngaân haøng ñeå söû duïng. - 13 - - Theû do caùc toå chöùc phi ngaân haøng phaùt haønh: Caùc coâng ty cung öùng haøng hoùa dòch vuï, taäp ñoaøn kinh doanh lôùn phaùt haønh theû ñeå taïo theâm tieän ích cho khaùch haøng cuõng nhö thuaän tieän trong vieäc quaûn lyù taøi chính vaø kích thích tieâu duøng. 1.2.1.3.3. Phaân loaïi theo tính chaát thanh toaùn cuûa theû: -Theû tín duïng : Theû tín duïng laø loaïi theû maø chuû theû ñöôïc pheùp söû duïng moät haïn möùc tín duïng do ngaân haøng phaùt haønh theû caáp, caên cöù vaøo uy tín, khaû naêng chi traû cuûa chuû theû… Chuû theû coù theå söû duïng trong haïn möùc ñöôïc ngaân haøng caáp ñeå giao dòch taøi chính vaø khoâng phaûi traû laõi cho soá tieàn ñaõ söû duïng trong thôøi gian quy ñònh. -Theû ghi nôï: Theû ghi nôï laø loaïi theû coù quan heä tröïc tieáp vaø gaén lieàn vôùi taøi khoaûn tieàn göûi hoaëc taøi khoaûn theû. Ngay khi chuû theû söû duïng ñeå mua haøng hoùa hoaëc ruùt tieàn thì giaù trò nhöõng giao dòch seõ ñöôïc khaáu tröø ngay töùc khaéc thoâng qua caùc thieát bò ñoïc theû ñaët taïi caùc ÑVCNT hoaëc caùc maùy ATM. Chuû theû chæ chi tieâu trong phaïm vi soá tieàn mình coù treân taøi khoaûn. Tuy nhieân, tuøy söï thoûa thuaän giöõa chuû theû vaø ngaân haøng, chuû theû coù theå ñöôïc pheùp söû duïng quaù soá dö treân taøi khoaûn thoâng qua hình thöùc thaáu chi. Vôùi hình thöùc thaáu chi, chuû theû ñöôïc ngaân haøng caáp haïn möùc tín duïng ngaén haïn, thoâng thöôøng thì laõi suaát maø khaùch haøng phaûi traû ñoái vôùi soá tieàn thaáu chi laø khaù cao. 1.2.1.3.4. Phaân loaïi theo phaïm vi laõnh thoå: - Theû noäi ñòa: Theû noäi ñòa laø theû ñöôïc söû duïng trong giôùi haïn phaïm vi moät quoác gia vaø ñoàng tieàn giao dòch phaûi laø ñoàng baûn teä cuûa nöôùc ñoù. - Theû quoác teá: Theû quoác teá laø loaïi theû coù theå söû duïng taïi nhieàu quoác gia treân theá giôùi vaø thöôøng söû duïng caùc ngoaïi teä maïnh laøm cô sôû quy ñoåi ra ñoàng baûn teä ñeå thanh toaùn. Do phaïm vi söû duïng theû treân toaøn caàu neân quy trình hoaït ñoäng cuõng nhö kieåm soaùt vaø thuû tuïc yeâu caàu phöùc taïp hôn nhieàu so vôùi theû noäi ñòa. 1.2.1.4. Quy trình thanh toaùn baèng theû Quy trình thanh toaùn baèng theû coù theå khaùi quaùt baèng sô ñoà sau: (6) Ngaân haøng phaùt haønh theû Ngaân haøng ñaïi lyù thanh toaùn theû (7) (1a) (1b) Ngöôøi söû duïng theû (8) (5) (3) (2) Ñôn vò chaáp nhaän theû (4) - 14 - Hình 1.2 Quy trình thanh toaùn theû [1] Chuù thích: (1a) Khaùch haøng coù nhu caàu söû duïng lieân heä vôùi caùc ngaân haøng phaùt haønh theû ñeå xin ñöôïc caáp theû thanh toaùn. (1b) Ngaân haøng phaùt haønh theû phaùt haønh vaø cung caáp theû cho khaùch haøng theo töøng loaïi phuø hôïp vôùi ñoái töôïng vaø ñieàu kieän ñaõ quy ñònh. (2), (3) Ngöôøi söû duïng theû (chuû theû) söû duïng theû ñeå thanh toaùn haøng hoùa, dòch vuï taïi caùc ÑVCNT, ruùt tieàn maët taïi caùc ñieåm ruùt tieàn hoaëc taïi maùy giao dòch töï ñoäng (ATM). (4) Thöôøng trong khoaûng 10 ngaøy sau khi thöïc hieän giao dòch baèng theû, caùc ÑVCNT thöïc hieän leänh ñoøi tieàn töø ngaân haøng ñaïi lyù keøm theo caùc chöùng töø lieân quan. Trong tröôøng hôïp ngaân haøng phaùt haønh theû khoâng thoâng qua keânh trung gian laø ngaân haøng ñaïi lyù thì leänh ñoøi ñoøi tieàn ñöôïc chuyeån thaúng veà ngaân haøng phaùt haønh theû. (5) Trong phaïm vi 01 ngaøy laøm vieäc keå töø khi nhaän ñöôïc leänh ñoøi tieàn vaø caùc chöùng töø lieân quan, ngaân haøng ñaïi lyù tieán haønh traû tieàn cho ÑVCNT. (6) Ngaân haøng ñaïi lyù laäp baûng keâ vaø chuyeån caùc chöùng töø lieân quan ñeán vieäc thanh toaùn theû cho ngaân haøng phaùt haønh theû. (7) Ngaân haøng phaùt haønh theû hoaøn laïi soá tieàn maø ngaân haøng ñaïi lyù ñaõ thanh toaùn treân cô sôû caùc chöùng töø hôïp leä. (8) Khi ngöôøi khaùch haøng khoâng muoán söû duïng theû nöõa, ngaân haøng phaùt haønh theû vaø chuû theû seõ tieán haønh thuû tuïc taát toaùn theû, thanh toaùn caùc khoaûn chi phí maø hai beân ñaõ cam keát. 1.2.1.5. Lôïi ích cuûa theû thanh toaùn Vôùi nhöõng tính naêng öu vieät nhö an toaøn, hieän ñaïi vaø nhanh choùng maø phöông tieän naøy mang laïi, theû thanh toaùn ñöôïc söû duïng ñeå thanh toaùn caùc khoaûn chi phí haèng ngaøy nhö tieàn aên, ôû, traû caùc khoaûn dòch vuï, thanh toaùn phí baûo hieåm, chöõa beänh, mua haøng, chi phí ñi laïi, ruùt tieàn maët… Vieäc thanh toaùn qua theû coøn coù nhöõng lôïi ích cuï theå sau: ■ Ñoái vôùi xaõ hoäi - Nhanh choùng vaø chính xaùc vaø tieän lôïi hôn trong vieäc duøng theû thanh toaùn tieàn haøng hoùa dòch vuï… Ngöôøi ta khoâng caàn phaûi mang theo nhieàu tieàn ñeå mua haøng, khoâng phaûi nhaän nhöõng tôø tieàn leû, tieàn giaû, tieàn raùch, khoâng toán nhieàu thôøi gian ñeå - 15 - kieåm ñeám… - Giaûm ñöôïc nhieàu chi phí cho xaõ hoäi. Thanh toaùn qua theû seõ giaûm ñöôïc khoái löôïng tieàn maët trong löu thoâng, töø ñoù giaûm ñöôïc moät khoaûn chi phí raát lôùn cho vieäc in aán, baûo quaûn, vaän chuyeån, kieåm ñeám, nhaân söï thöïc hieän… - Goùp phaàn kieåm soaùt vaø taêng nguoàn thu cho Nhaø nöôùc. Khi maø haàu heát caùc khoaûn thu nhaäp vaø chi phí ñeàu thanh toaùn qua ngaân haøng thì vieäc tính thueá vaø thu thueá seõ deã daøng hôn, haïn cheá ñöôïc tình traïng troán thueá. ■ Ñoái vôùi ngaân haøng phaùt haønh theû Ngaân haøng phaùt haønh theû coù theå tìm kieám lôïi nhuaän khi phaùt haønh theû vì thu ñöôïc phí cuûa caû hai beân: Phí thu töø chuû theû vaø phí töø ñaïi lyù chaáp nhaän theû. Thoâng qua caùc phöông thöùc thanh toaùn khoâng duøng tieàn maët, caùc ngaân haøng coù theå ña daïng danh muïc saûn phaåm cuûa mình ñeå phuïc vuï khaùch haøng, taïo ñieàu kieän ñeå thu huùt khaùch haøng ñeán giao dòch vôùi ngaân haøng. Maët khaùc ngaân haøng coøn huy ñoäng ñöôïc soá löôïng lôùn tieàn göûi tieát kieäm vôùi laõi suaát thaáp. ■ Ñoái vôùi ngaân haøng thanh toaùn theû Ngaân haøng thanh toaùn coù theå gia taêng lôïi nhuaän töø phaàn hoa hoàng ñöôïc höôûng khi laøm trung gian thanh toaùn, coù theâm caùc dòch vuï thanh toaùn môùi ñeå phuïc vuï khaùch haøng hieän coù, goùp phaàn duy trì söï trung thaønh cuûa khaùch haøng. ■ Ñoái vôùi ñôn vò chaáp nhaän theû (ÑVCNT) Thoâng qua vieäc laøm ñaïi lyù chaáp nhaän theû, caùc ñôn vò kinh doanh coù theå thu huùt khaùch haøng söû duïng theû. Ña daïng hoùa hình thöùc thanh toaùn seõ giuùp caùc ñôn vò kinh doanh taïo thuaän tieän cho khaùch haøng trong vieäc thanh toaùn, qua ñoù goùp phaàn taêng doanh thu. ■ Ñoái vôùi ngöôøi söû duïng theû - Laø phöông tieän thanh toaùn khoâng duøng tieàn maët ñöôïc phaùp luaät chaáp nhaän, thuaän tieän cho vieäc thanh toaùn. - Laø moät hình thöùc maø göûi tieàn moät nôi, söû duïng ñöôïc nhieàu nôi, vieäc söû duïng deã daøng, nhanh choùng, an toaøn, vaên minh vaø hieän ñaïi vaø an toaøn. - Coù theå söû duïng theû treân phaïm vi quoác teá, giaûm ñeán möùc toái thieåu nhu caàu giöõ tieàn maët. - Trong moät soá tröôøng hôïp chuû theû ñöôïc ngaân haøng cho vay tieàn söû duïng tröôùc traû sau maø khoâng caàn phaûi theá chaáp (thaáu chi). Ngoaøi raát nhieàu öu ñieåm, tieän ích ñaõ neâu treân theû thanh toaùn cuõng coù moät soá - 16 - nhöôïc ñieåm nhö: - Khoâng söû duïng ñöôïc vôùi giaù trò lôùn vì bò giôùi haïn haïn möùc giao dòch trong ngaøy vaø giôùi haïn giaù trò giao dòch cuûa theû. Vôùi nhöôïc ñieåm ñoù theû thöôøng ñöôïc söû duïng mang tính chaát caù nhaân. - Chæ söû duïng ñöôïc taïi caùc ÑVCNT hay caùc maùy ATM. - Caùc ÑVCNT coù theå bò maát tieàn neáu khoâng thöïc hieän ñuùng caùc quy ñònh veà kieåm tra, laäp hoùa ñôn thanh toaùn theû. - Ñeå phaùt trieån dòch vuï theû caùc ngaân haøng thöôøng phaûi ñaàu tö raát lôùn veà coâng ngheä, maùy moùc thieát bò, phöông tieän vaø phaùt trieån nhaân löïc… maø khoâng phaûi ngaân haøng naøo cuõng coù khaû naêng thöïc hieän ñöôïc. Toùm laïi, vieäc phaùt trieån theû thanh toaùn ñeàu phaùt sinh öu vaø nhöôïc ñieåm. Tuy nhieân nhöõng öu ñieåm maø theû thanh toaùn mang laïi laø raát to lôùn trong khi ñoù caùc nhöôïc ñieåm cuõng nhö ruûi ro khi phaùt haønh theû coù theå kieåm soaùt ñöôïc. Vieäc phaùt trieån theû thanh toaùn khoâng nhöõng ñem laïi hieäu quaû kinh teá cho caùc thaønh vieân tham gia maø noù coøn laø xu höôùng phaùt trieån vaø hoäi nhaäp ngaønh ngaân haøng trong giai ñoaïn tôùi khi Vieät Nam gia nhaäp WTO. 1.2.2. Tình hình phaùt trieån theû thanh toaùn treân theá giôùi vaø taïi Vieät Nam 1.2.2.1. Tình hình phaùt trieån theû treân theá giôùi Thò tröôøng theû treân theá giôùi ñöôïc phaân ra nhöõng vuøng chính nhö sau: - Chaâu AÙ- Thaùi bình döông: haàu heát caùc nöôùc trong vuøng ñeàu coù dòch vuï veà theû. ÔÛ ñaây coù söï hieän dieän cuûa 5 loaïi theû lôùn nhaát theá giôùi, söï caïnh tranh giöõa caùc loaïi theû naøy dieãn ra khaù soâi noåi. Caùc loaïi theû lôùn bao goàm theû Visa, Master, JBC trong ñoù Visa vaø Master ñang giöõ vò trí daãn ñaàu ôû thò tröôøng naøy, JBC coù quy moâ hoaït ñoäng nhoû hôn nhöng laïi coù toác ñoä phaùt trieån nhanh. Theû Amex vaø Diners Club cuõng coù maët ôû thò tröôøng naøy nhöng ñaây khoâng phaûi laø thò tröôøng chính cuûa hoï. Taïi khu vöïc Chaâu AÙ- Thaùi bình döông möùc taêng tröôûng trong nhöõng naêm gaàn ñaây cuûa theû Visa vaø Master cuõng khaù cao (baûng 1.1). -Canada: laø moät trong nhöõng thò tröôøng theû tín duïng phaùt trieån maïnh nhaát theá giôùi.Taïi thò tröôøng naøy theû Visa hoaït ñoäng troäi hôn so vôùi theû Master. Amex cuõng coù söï hieän dieän ñaùng quan taâm ôû nöôùc naøy duø ñang phaûi ñoái maët vôùi söï caïnh tranh gay gaét töø Diners Club. Loaïi theû naøy ñang höôùng vaøo muïc tieâu chính laø ngöôøi du lòch Canada vaø ngaønh haøng khoâng nöôùc naøy. - 17 - -Chaâu AÂu: laø thò tröôøng lyù töôûng cho caùc toå chöùc theû hoaït ñoäng vaø phaùt trieån.Ngöôøi daân söû duïng theû do söï tieän lôïi cuûa noù nhieàu hôn laø ñöôïc caáp tín duïng( ngoaïi tröø Anh vaø Taây Ban Nha). Haàu heát theû thanh toaùn chaâu AÂu laø theû ghi nôï ngay hay coù gia haïn, gaén lieàn vôùi vieäc söû duïng soá dö treân taøi khoaûn tieàn göûi. Thò tröôøng Ñoâng AÂu cuõng ñang coù nhieàu cô hoäi phaùt trieån lôùn. -Chaâu Myõ La Tinh: laø chaâu luïc coù söï phaùt trieån khoâng ñoàng ñeàu trong ñoù coù nhöõng nöôùc coâng nghieäp phaùt trieån vaø nhöõng nöôùc noâng nghieäp laïc haäu. Ñeán nhöõng naêm 90 neàn kinh teá môùi baét ñaàu oån ñònh coù söï ñaàu tö nöôùc ngoaøi neân thò tröôøng theû cuõng ñöôïc môû roäng. Hieän Master Card ñang daãn ñaàu thò tröôøng naøy treân lónh vöïc theû ngaân haøng trong khi Amex ñang taán coâng vaøo thò tröôøng theû du lòch coøn theû Diners ñang suy yeáu so vôùi thaäp nieân tröôùc. -Trung Ñoâng vaø chaâu Phi: ñaây laø vuøng noåi tieáng veà du lòch, ôû ñaây thu huùt phaàn lôùn khaùch du lòch chaâu AÂu laø thò tröôøng toát ñeå kinh doanh theû.Caùc loaïi theû chính ôû ñaây laø Master card, Visa vaø Amex. Theû Diners Club chæ giöõ vò trí ôû Nam phi. JBC hoaït ñoäng raát yeáu haàu nhö khoâng phaùt trieån. Maïng löôùi ATM ôû ñaây khaù maïnh ñöôïc caøi ñaët ôû Nam Phi vaø Trung ñoâng. -Myõ: laø nôi sinh ra theû vaø ñoàng thôøi cuõng laø nôi phaùt trieån nhaát cuûa caùc loaïi theû. Khu vöïc naøy döôøng nhö ñaõ baõo hoaø veà theû tín duïng, do ñoù caïnh tranh vaø phaân chia thò tröôøng raát khoác lieät. Dòch vuï ATM döôøng nhö coù maët ôû khaép nôi. Visa vaø Master laø hai toå chöùc theû lôùn nhaát caïnh tranh gay gaét treân thò tröôøng naøy. Amex vaø Visa cuõng caïnh tranh nhau raùo rieát treân thò tröôøng theû cao caáp. Discover Card tham gia thò tröôøng naêm 1986 vaø ñang tröïc tieáp caïnh tranh vôùi Master veà giaù caû, khaùch haøng. JCB laø loaïi theû haøng ñaàu cuûa Nhaät vaø laø nhaø caïnh tranh ñaùng gôøm treân theá giôùi ñang tieáp tuïc môû roäng maïng löôùi tieáp nhaän taïi Myõ [5] 1.2.2.1.1. Tình hình phaùt haønh theû treân theá giôùi Baát chaáp nhöõng ñoäng taùc xaáu cuûa cuoäc khuûng hoaûng taøi chính tieàn teä khu vöïc Chaâu AÙ Thaùi Bình Döông naêm 1997 – 1998, vaø tình traïng suy thoaùi kinh teá cuûa khu vöïc Chaâu Aâu vaø Myõ cuoái naêm 2000 – 2001, tình hình phaùt haønh theû tín duïng treân theá giôùi vaãn gia taêng moät caùch oån ñònh. Neáu nhö trong naêm 2001, soá löôïng theû Visa vaø MasterCard phaùt haønh treân theá giôùi chæ ñaït ôû con soá laø 927.982.000 theû thì ñeán naêm 2004 soá löôïng theû phaùt haønh laø 1.242.161.000 theû, taêng 314.179.000 theû so vôùi naêm 2001. Vôùi toác ñoä taêng trung bình moãi naêm laø 10,87% cho thaáy nhu caàu söû duïng theû - 18 - taêng maïnh treân theá giôùi trong nhöõng naêm gaàn ñaây. Ñieàu ñoù chöùng toû ngaønh theû treân theá giôùi ñang dieãn ra heát söùc soâi ñoäng vaø phaùt trieån maïnh meõ. Baûng 1.1 - Soá lieäu veà tình hình phaùt haønh theû treân theá giôùi Ñôn vò tính : nghìn theû NAÊM 2001 2002 2003 2004* 1. Theû Visa 593,111 655,821 735,296 804,431 2. Theû MasterCard 334,871 356,859 378.529 437,730 Toång coäng 927.982 1.012.680 1.113.825 1.242.161 (Nguoàn : Baùo caùo của Toå chöùc Visa vaø MasterCard quoác teá)[16] 2.2.2.1.2 Tình hình thanh toaùn theû treân theá giôùi. Neáu chæ xeùt rieâng hai loaïi theû phoå bieán treân theá giôùi laø Visa vaø Master, trong baûng soá lieäu döôùi ñaây ta thaáy tình hình hoaït ñoäng thanh toaùn theû treân theá giôùi taêng nhanh qua moãi naêm: Naêm 1995 toång doanh soá thanh toaùn laø 1.245,67 tyû USD thì naêm 2000 ñaõ ñaït con soá 2.815,41 tyû USD taêng hôn 2,2 laàn. Theo döï baùo cuûa BankCard Worldwide thì naêm 2005 doanh soá thanh toaùn seõ ñaït möùc 5.585,47 tyû, taêng gaàn gaáp ñoâi so vôùi naêm 2000. Ñieàu ñoù cho thaáy theû ngaân haøng treân theá giôùi ñang phaùt trieån raát maïnh meõ trong ñoù noåi leân khu vöïc Chaâu AÙ Thaùi Bình döông vôùi thò phaàn taêng 150% so vôùi 10 naêm veà tröôùc vaø chieám 25% thò phaàn. Myõ vaãn giaønh vò trí daãn ñaàu trong 10 naêm qua nhöng thò phaàn giaûm suùt roõ reät töø 46% naêm 1995 chæ coøn 39% vaøo naêm 2005 do thò tröôøng naøy hieän ñang tieán tôùi baõo hoaø. Baûng 1.2 - Soá lieäu veà tình hình thanh toaùn theû treân theá giôùi Ñôn vò tính : tyû USD Khu vöïc United State Europe Asia/Pacific Canada Latin American Mideast/Africa TOÅNG COÄNG 1995 574,53 352,85 206,52 50,89 41,23 19,65 1.245,67 % 46 28 17 4 3 2 100 2000 1.246,61 728,16 594,87 81,21 109,36 55,20 2.815,41 % 44 26 21 3 4 2 100 (Nguoàn : Thanh toaùn theû Visa &Master Card treân theá giôùi vaø döï baùo)[7] 2005* 2.200,79 1.426,73 1.407,33 121,54 283,57 145,51 5.585,47 % 39 26 25 2 5 3 100 2005*: Soá döï baùo Neáu xeùt theo cô caáu thì theû Visa ñöôïc öa chuoâng hôn (coù möùc phaùt haønh cuõng nhö thanh toaùn taêng nhanh hôn) theû Master Card. Ñaây laø moät ñaëc ñieåm caàn löu yù khi xaây döïng chieán löôïc phaùt trieån theû quoác teá ôû ngaân haøng Ñoâng AÙ. 1.2.2.1.3. Xu höôùng phaùt trieån theû thanh toaùn treân theá giôùi - 19 - Ngaøy nay, taïi caùc nöôùc phaùt trieån, treân 80% caùc giao dòch thanh toaùn söû duïng phöông thöùc thanh toaùn khoâng duøng tieàn maët. Trong ñoù, theû thanh toaùn laø moät trong nhöõng phöông tieän thanh toaùn khoâng duøng tieàn maët an toaøn, vaên minh, hieän ñaïi, ñang ñöôïc söû duïng phoå bieán ôû caùc nöôùc phaùt trieån vaø ngaøy caøng gia taêng ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån. Cuøng vôùi söï phaùt trieån ñoù, naïn theû giaû gia taêng ñaõ laøm thieät haïi nhieàu cho caùc ngaân haøng. Trong naêm 2002, heä thoáng ngaân haøng Anh thaát thoaùt 23,6 trieäu USD, ôû Nhaät laø 142 trieäu USD…ÔÛ Myõ theû tín duïng bò thaát thoaùt 788,3 trieäu USD /naêm 2004. ÔÛ Anh laø 504,8 trieäu baûng naêm 2004. Malaysia laø nöôùc coù tyû leä theû giaû cao nhaát khu vöïc, toån thaát laø 45 trieäu USD/naêm 2004. Thailand thieät haïi hôn 4 trieäu USD/naêm 2004; Hongkong laø 5 trieäu USD/naêm 2004. Taïi Vieät Nam theû giaû chöa xuaát hieän nhieàu. Nhöng do kinh nghieäm xöû lyù ruûi ro chöa nhieàu, heä thoáng quaûn lyù theû chöa ñöôïc tieâu chuaån hoaù neân seõ laø tieàm naêng cho ñoái töôïng hacker quoác teá.[32]. Ñeå haïn cheá thieät haïi do naïn theû giaû, ngaøy nay moät soá quoác gia chuyeån sang phaùt haønh vaø söû duïng theû thoâng minh thay cho theû töø, tuy nhieân vieäc phaùt haønh theû thoâng minh toán raát nhieàu chi phí ñeå ñaàu tö. Hieän nay, thò tröôøng theû theá giôùi ñang ñöôïc phaân chia thaønh 2 xu höôùng. Xu höôùng thöù nhaát bao goàm haàu heát caùc nöôùc Chaâu AÂu, Chaâu AÙ - Thaùi Bình Döông, moät soá nöôùc ôû Trung Ñoâng, Chaâu Phi, Chaâu Myõ La Tinh ñang chuyeån daàn sang söû duïng theû thoâng minh. Xu höôùng thöù hai, bao goàm: Myõ, Canada, UÙc laïi cho raèng chi phí ñeå chuyeån sang phaùt haønh theû thoâng minh laø quaù toán keùm, trong khi toån thaát maø hoï phaûi gaùnh chòu töø vieäc phaùt haønh theû töø laø khoâng ñaùng keå. Tuy nhieân, trong moãi xu höôùng cuõng coù nhöõng söï khaùc bieät, moät soá quoác gia bò thaát thoaùt quaù lôùn hoaëc laø nôi thu huùt nhieàu khaùch du lòch seõ chuyeån sang xu höôùng söû duïng theû thoâng minh nhanh hôn caùc nöôùc khaùc. Caùc ngaân haøng ôû moãi quoác gia ñang phaûi caân nhaéc giöõa chi phí boû ra ñeå phaùt haønh theû thoâng minh vôùi toån thaát maø hoï phaûi gaùnh chòu khi vaãn tieáp tuïc phaùt haønh loaïi theû töø.[14] - Vieäc gia taêng dòch vuï hieän ñaïi cho ngöôøi söû duïng theû ñang ñöôïc quan taâm nhieàu taïi caùc nöôùc treân theá giôùi vaø coi ñoù laø chìa khoùa thaønh coâng trong lónh vöïc theû trong töông lai. Ngoaøi vieäc söû duïng theû ñeå thanh toaùn taïi caùc sieâu thò, nhaø haøng, taïi ATM… ngöôøi ta coøn coù theå söû duïng theû ñeå thanh toaùn qua maïng internet, thanh toaùn qua ñieän thoaïi di ñoäng. Cuøng vôùi söï phaùt trieån cuûa coâng ngheä tin hoïc vaø vieãn thoâng, caùc ngaân haøng treân theá giôùi ñaõ vaø ñang trieån khai dòch vuï thanh toaùn theû thoâng qua heä thoáng Phone Banking, Internet Banking, Mobile Banking, E Banking, mua haøng qua maïng Internet… Caùc coâng ngheä môùi nhö sinh traéc hoïc, theû thoâng minh khoâng tieáp