Tài liệu Vai trò của Radar phòng không trong tác chiến phòng không bảo vệ bầu trời Tổ quốc và trong chiến tranh công nghệ cao

Lêi më ®Çu. Níc ta hiÖn nay ®ang trong giai ®o¹n qu¸ ®é ®i lªn Chñ NghÜa X· Héi díi sù l·nh ®¹o cña §¶ng Céng S¶n ViÖt Nam theo ®Þnh híng cña chñ nghÜa M¸c-Lªnin vµ t tëng Hå ChÝ Minh. §¶ng ta ®· x¸c ®Þnh nhiÖm vô cèt lâi cña níc ta trong giai ®o¹n hiÖn nay lµ X©y dùng Chñ NghÜa X· Héi vµ b¶o vÖ Tæ quèc X· Héi Chñ NghÜa. Díi sù l·nh ®¹o s¸ng suèt cña §¶ng Céng S¶n ViÖt Nam níc ta ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu quan träng trong ph¸t triÓn kinh tÕ vµ ®ang trong thêi kú më cöa héi nhËp cïng thÕ giíi. §i ®«i víi viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ x©y dùng ®Êt níc chóng ta còng kh«ng l¬ lµ nhiÖm vô cñng cè quèc phßng b¶o vÖ Tæ quèc. Tr¶i qua hai cuéc chiÕn tranh lín chóng ta nhËn thøc ®îc r»ng ®èi víi bÊt kú mét quèc gia nµo th× ph¸t triÓn kinh tÕ vµ cñng cè quèc phßng lµ hai nhiÖm vô cèt lâi vµ ph¶i lu«n ®i ®«i víi nhau. Víi vÞ trÝ ®Þa lý thuËn lîi, tµi nguyªn phong phó ®îc coi lµ hßn ngäc viÔn ®«ng níc ta kh«ng tr¸nh khái sù dßm ngã cña c¸c níc kh¸c trªn thÕ giíi v× vËy viÖc x©y dùng vµ cñng cè nÒn quèc phßng v÷ng m¹nh cµng lµ nhiÖm vô quan träng trong giai ®o¹n hiÖn nay. Sù ph¸t triÓn cña khoa häc vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®· t¸c ®éng m¹nh mÏ tíi nÒn qu©n sù trªn toµn thÕ giíi. C¸c quèc gia kh¸c nhau trªn thÕ giíi ®Òu ®ang chó träng ®Õn viÖc ph¸t triÓn c¸c lo¹i vò khÝ c«ng nghÖ cao víi c¸c ph¬ng tiÖn tiÕn c«ng ®êng kh«ng lµ yÕu tè chñ ®¹o. §iÒu nµy sÏ t¹o nªn trong t¬ng lai lµ nh÷ng cuéc chiÕn tranh c«ng nghÖ cao víi c¸ch ®¸nh kh«ng trùc tiÕp tiÕp xóc b»ng c¸c ph¬ng tiÖn tiÕn c«ng tõ xa. HiÖn nay nhiÒu níc trªn thÕ giíi ®· chÕ t¹o ®îc c¸c lo¹i tªn löa hµnh tr×nh, tªn löa vît ®¹i ch©u cã søc m¹nh huû diÖt lín, c¸c lo¹i m¸y bay chiÕn thuËt, chiÕn lîc cã tèc ®é lín h¬n nhiÒu lÇn tèc ®é ©m thanh, cã kh¶ n¨ng tµng h×nh… §Ó ¸p chÕ ®îc c¸c ph¬ng tiÖn nµy th× lùc lîng phßng kh«ng ph¶i ®îc ph¸t triÓn theo kÞp víi sù ph¸t triÓn cña c¸c lo¹i vò khÝ c«ng nghÖ cao vµ yÕu tè quan träng bËc nhÊt lµ viÖc ph¸t hiÖn sím vµ b¸m s¸t ®îc c¸c ph¬ng tiÖn tiÕn c«ng ®êng kh«ng cña ®èi ph¬ng. Radar víi tÝnh chÊt u viÖt cña nã ®· ®¶m ®¬ng ®îc nhiÖm vô quan träng nµy. Radar cã thÓ ph¸t hiÖn ®îc môc tiªu bay ë cù ly rÊt xa trong bÊt kú ®iÒu kiÖn thêi tiÕt nµo, tÝnh to¸n ®îc tèc ®é, híng bay vµ c¸c ®Æc ®iÓm cña môc tiªu ®Ó chØ ®¹o cho c¸c ®¬n vÞ ho¶ lùc phßng kh«ng cã thÓ b¸m s¸t vµ tiªu diÖt. Díi ®©y t«i xin ®îc tr×nh bµy nh÷ng hiÓu biÕt nhá bÐ cña m×nh ®Ó phÇn nµo thÊy ®îc Vai trß cña Radar phßng kh«ng trong t¸c chiÕn phßng kh«ng b¶o vÖ bÇu trêi Tæ quèc vµ trong chiÕn tranh c«ng nghÖ cao. §Çu tiªn ta ®iÓm qua vµi nÐt vÒ lÞch sö ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña Radar. Ngµy 7 th¸ng 5 n¨m 1895, nhµ b¸c häc Nga Popop ®· ph¸t hiÖn ra mét dông cô cã thÓ thu vµ ghi l¹i c¸c hiÖn tîng phãng ®iÖn trong kh«ng gian ë c¸ch xa 30m. Trong phÇn kÕt luËn b¸o c¸o cña m×nh , Popop ®· dù b¸o dông cô Êy cã thÓ c¶i tiÕn ®Ó göi tÝn hiÖu ®i xa. Th¸ng 3 n¨m 1896, Popop ®· göi ®i bøc v« tuyÕn ®iÖn ®Çu tiªn trong lÞch sö khoa häc gåm mÊy ch÷ "Henry Hetz" - tªn nhµ b¸c häc ®· ph¸t minh ra sãng ®iÖn tõ n¨m 1887 b»ng thùc nghiÖm chøng minh ®îc nh÷ng dù ®o¸n lý thuyÕt vÒ sãng ®iÖn tõ cña M¨xoen tõ n¨m 1865. Nh vËy, ngµy 7 th¸ng 5 n¨m 1895 ®· ghi l¹i trong trong lÞch sö khoa häc mét ph¸t minh quan träng cña nh©n lo¹i : ®ã lµ viÖc ph¸t minh ra v« tuyÕn ®iÖn. V« tuyÕn ®iÖn ®· trë thµnh kü thuËt cã øng dông réng r·i vÒ nhiÒu mÆt : trong sinh ho¹t hµng ngµy cña con ngêi, trong ®êi sèng v¨n ho¸, trong khoa häc kü thuËt, trong c«ng nghiÖp vµ nhiÒu lÜnh vùc khoa häc kh¸c. Mét trong nh÷ng øng dông quan träng cña v« tuyÕn ®iÖn trong qu©n sù vµo trong thùc tÕ cña v« tuyÕn ®Þnh vÞ hay Radar : Radar ( Radio Detection and Ranging ) cã nghÜa lµ ph¬ng tiÖn dïng sãng v« tuyÕn ®Ó ph¸t hiÖn vµ x¸c ®Þnh môc tiªu. .ë Liªn X« n¨m 1933 ®· b¾t ®Çu nghiªn cøu Radar sãng liªn tôc mét c¸ch réng r·i. §Õn n¨m 1935 Radar xung ®Çu tiªn cña Liªn X« b¾t ®Çu ph¸t sãng vµ ®Õn n¨m 1938 c¸c ®µi Radar cña Liªn X« ®· ph¸t hiÖn ®îc môc tiªu ë xa tõ cù ly 100 ®Õn 200 km. Cïng thêi kú nµy c¸c níc kh¸c trªn thÕ giíi nh : Anh, Ph¸p, Mü, §øc ®· nghiªn cøu vµ ph¸t minh ra Radar. . N¨m 1935, níc Anh chÕ t¹o ®îc Radar c¶nh giíi cã thÓ ph¸t hiÖn ®îc m¸y bay ë xa 80 km, ®µi nµy cã tÇn sè c«ng t¸c ë d¶i sãng mÐt, qu©n ®éi Anh cßn ®îc trang bÞ c¸c Radar cho c¸c ph¸o cao x¹ vµ c¸c ®µi lu ®éng. Nh÷ng hÖ thèng nµy ®· gãp phÇn gióp qu©n ®éi Anh b¾n ®îc nhiÒu m¸y bay cña §øc b¾n ph¸ Lu©n §«n. . N¨m 1935 Ph¸p ®· chÕ t¹o ®îc Radar c«ng t¸c ë bíc sãng 16cm. . N¨m 1936 §øc ®µi Radar ph¸t sãng mÐt ®Çu tiªn ra ®êi. . ë ViÖt Nam Radar ®îc øng dông ®Çu tiªn trong lÜnh vùc qu©n sù : Th¸ng 8 n¨m 1958 mét sè ngêi ®îc cö ®i häc mét líp häc Radar t¹i Trung Quèc. B¾t ®Çu tõ 0 giê ngµy 1 th¸ng 3 n¨m 1959 c¸c ®µi Radar ë MiÒn B¾c b¾t ®Çu ph¸t sãng vµ kiÓm so¸t vïng trêi Tæ quèc. Ngµy 1 th¸ng 3 n¨m 1959 ®îc coi lµ ngµy truyÒn thèng cña bé ®éi Radar. §Õn ngµy 3 th¸ng 3 n¨m 1959 Radar ®· ph¸t hiÖn ra môc tiªu ®Çu tiªn lµ m¸y bay vËn t¶i C47 cña Mü ngôy vµ phèi hîp cïng lùc lîng phßng kh«ng b¾n r¬i m¸y bay vµ b¾t sèng toµn bé nhãm biÖt kÝch trªn m¸y bay ®Þnh ®æ bé xuèng miÒn B¾c níc ta. Tõ ngµy 5 th¸ng 8 n¨m 1964 bé ®éi Radar cña ta ®· cã kh¶ n¨ng ph¸t hiÖn môc tiªu rÊt tèt, th«ng tin cho c¸c lùc lîng phßng kh«ng b¾n r¬i nhiÒu m¸y bay ®Þch. §Æc biÖt trong 12 ngµy ®ªm tõ ngµy 18 ®Õn ngµy 29 th¸ng 12 n¨m 1972 bé ®éi Radar ®· cã nh÷ng chiÕn c«ng thÇm lÆng ®ãng vai trß quan träng trong chiÕn th¾ng cña trËn “ §iÖn Biªn Phñ trªn kh«ng “ lÞch sö. Trªn ®©y lµ s¬ qua sù ph¸t triÓn cña Radar trong qu©n sù trªn thÕ giíi ë mét sè níc. Víi tÝnh n¨ng u viÖt mµ Radar ngµy cµng ®îc tËp trung nghiªn cøu, ph¸t triÓn. Trong qu©n sù Radar ngµy cµng thÓ hiÖn ®îc vai trß kh«ng thÓ thiÕu trong c¸c cuéc chiÕn tranh mµ vò khÝ tiÕn c«ng tõ xa ngµy cµng ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn g©y kh«ng Ýt khã kh¨n cho ®èi ph¬ng. Víi mét nguyªn lý chung lµ thiÕt bÞ ph¸t ra sãng v« tuyÕn ®Ó tõ ®ã cã c¨n cø ®Ó ph¸t hiÖn ra c¸c môc tiªu tÊn c«ng trªn kh«ng nh m¸y bay, tªn löa… ®Ó kÞp thêi phèi hîp víi c¸c ®¬n vÞ kh¸c nh»m tiÕn c«ng ®èi ph ¬ng vµ b¶o vÖ môc tiªu. Trong chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø hai ®· xuÊt hiÖn nhiÒu kiÓu, lo¹i ®µi Radar cã c«ng dông kh¸c nhau vµ ®· gãp phÇn ®¾c lùc vµo viÖc tiªu diÖt m¸y bay ®èi ph¬ng, b¶o vÖ kh«ng phËn. Sau chiÕn tranh, kü thuËt tªn löa vµ vò khÝ tiÕn c«ng ®êng kh«ng ngµy cµng ph¸t triÓn th× vai trß cña Radar ngµy cµng trë nªn quan träng. C¸c cuéc chiÕn tranh gÇn ®©y trªn thÕ giíi ®· chøng minh ®iÒu ®ã. Trong cuéc chiÕn tranh vïng VÞnh, b»ng nh÷ng vò khÝ c«ng nghÖ cao víi c¸c thñ ®o¹n t¸c chiÕn ®iÖn tö, Mü vµ liªn qu©n ®· lµm v« hiÖu ho¸ hÖ thèng Radar phßng kh«ng cña Ir¾c tõ ®ã lµm rèi lo¹n hÖ thèng chØ huy, lµm mÊt hiÖu lùc hÖ thèng phßng kh«ng cña Ir¾c khiÕn Ir¾c ph¶i chÞu thÊt b¹i mÆc dï Ir¾c cã trong tay mét lùc lîng qu©n sù kh«ng nhá. ThÊt b¹i cña Ir¾c ®· cho thÊy vai trß ®Æc biÖt quan träng cña hÖ thèng Radar phßng kh«ng. HÖ thèng Radar chÝnh lµ con m¾t quan s¸t bÇu trêi cña lùc lîng qu©n sù. MÊt hÖ thèng Radar chÝnh lµ ®· mÊt ®i con m¾t cña m×nh. Ngîc dßng lÞch sö ®Ó ®Õn víi chiÕn th¾ng oai hïng cña d©n téc ta trong cuéc trêng kú kh¸ng chiÕn chèng l¹i sù x©m lîc cña ®Õ quèc Mü, ta kh«ng thÓ kh«ng nh¾c ®Õn 12 ngµy ®ªm lÞch sö th¸ng Ch¹p n¨m 1972. Lùc lîng phßng kh«ng kh«ng qu©n ta ®· lµm nªn chiÕn th¾ng “ §iÖn Biªn Phñ trªn kh«ng “ lÞch sö ®Ëp tan kh«ng lùc Hoa Kú, buéc ®Õ quèc Mü ph¶i ký hiÖp ®Þnh c«ng nhËn ®éc lËp chñ quyÒn cña níc ta. T¹o thuËn lîi cho cuéc tæng tiÕn c«ng mïa xu©n n¨m 1975 gi¶i phãng miÒn Nam thèng nhÊt ®Êt níc. Nãi ®Õn trËn th¾ng lÞch sö “ §iÖn Biªn Phñ trªn kh«ng “ ta ph¶i kÓ ®Õn nh÷ng chiÕn c«ng thÇm lÆng cña lùc lîng Radar phßng kh«ng ®· ph¸t hiÖn tõ xa vµ th«ng b¸o kÞp thêi, chÝnh x¸c nhiÒu tèp B-52, F-111A …cña Mü, phèi hîp t¸c chiÕn cïng c¸c lùc lîng tªn löa vµ ph¸o phßng kh«ng lµm nªn chiÕn th¾ng lÞch sö, lµm cho kh«ng lùc Hoa Kú ph¶i run sî vµ khuÊt phôc. Mac-conen tham mu trëng kh«ng qu©n Mü - ®Õ quèc hïng m¹nh víi nh÷ng ph¬ng tiÖn tÊn c«ng ®êng kh«ng hiÖn ®¹i nhÊt thÕ giíi ®· ph¶i thèt lªn r»ng : “ Vïng trêi Hµ Néi, H¶i Phßng cã mét hÖ thèng phßng kh«ng vµo lo¹i m¹nh nhÊt thÕ giíi “. ChØ trong vßng 12 ngµy ®ªm ta ®· b¾n r¬i 81 m¸y bay c¸c lo¹i trong ®ã cã tíi 34 siªu ph¸o ®µi bay B-52, 5 chiÕc F-111. Bé ®éi Radar cña ta ®· hoµn thµnh xuÊt s¾c nhiÖm vô “ kh«ng ®Ó Tæ quèc bÞ bÊt ngê “. Ngµy nay trong cuéc chiÕn tranh c«ng nghÖ cao trªn thÕ giíi ®· xuÊt hiÖn nhiÒu lo¹i m¸y bay, vò khÝ tiÕn c«ng tõ xa víi c«ng nghÖ cao ®îc gäi lµ tµng h×nh. Nhng kh«ng ph¶i lµ v× c«ng nghÖ cao nµy mµ Radar kh«ng cßn t¸c dông n÷a mµ nã cµng thóc ®Èy nghiªn cøu chÕ t¹o c¸c lo¹i Radar míi øng dông khoa häc c«ng nghÖ ®a Radar lªn mét tÇm cao míi cïng víi nghÖ thuËt qu©n sù ®îc chó träng h¬n. Sù ra ®êi cña c¸c lo¹i vò khÝ c«ng nghÖ cao, vò khÝ th«ng minh, c¸c lo¹i ph¬ng tiÖn tiÕn c«ng ®êng kh«ng hiÖn ®¹i…th× nhiÖm vô theo dâi vµ qu¶n lý vïng trêi cµng trë lªn quan träng h¬n - ®iÒu nµy cµng cho thÊy vai trß quan träng cña Radar phßng kh«ng trong t¸c chiÕn phßng kh«ng b¶o vÖ bÇu trêi Tæ quèc vµ trong chiÕn tranh c«ng nghÖ cao. Néi dung. Ta ®i s©u vµo t×m hiÓu vÒ hai vÊn ®Ò ®ã lµ: NhiÖm vô c¶nh giíi bÇu trêi cña Radar xung vµ Radar trong chiÕn tranh c«ng nghÖ cao. I. Radar xung víi nhiÖm vô c¶nh giíi bÇu trêi. 1. C¬ së kü thuËt cña Radar ®Ó ph¸t hiÖn môc tiªu: Radar lµ hÖ thèng thiÕt bÞ V« tuyÕn ®iÖn cã nhiÖm vô bøc x¹ sãng ®iÖn tõ ra m«i trêng kh«ng khÝ ®ång thêi thu l¹i tÝn hiÖu ph¶n x¹ cña sãng ®iÖn tõ tõ môc tiªu råi ®o ®¹c, xö lý vµ cho ta nhËn biÕt c¸c tin tøc vÒ môc tiªu mµ ta cÇn quan t©m theo dâi. B¶n chÊt cña viÖc ph¸t x¹ sãng ®iÖn tõ lµ khi sãng ®iÖn tõ ®Ëp vµo bÒ mÆt vËt ph¶n x¹ sÏ lµm cho bÒ mÆt vËt ph¶n x¹ xuÊt hiÖn dßng ®iÖn xoay chiÒu do ®ã vËt ph¶n x¹ trë thµnh nguån ph¸t x¹ thø cÊp ph¸t x¹ ra sãng ®iÖn tõ, tõ ®ã Radar sÏ thu ®îc sãng ph¶n x¹. TÝn hiÖu mµ Radar thu vÒ phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè nh: - KÝch thíc h×nh häc cña môc tiªu, môc tiªu cã bÒ mÆt ph¶n x¹ cµng lín th× t×n hiÖu thu ®îc cµng râ rµng. - KÕt cÊu h×nh häc vµ møc ®é låi lâm cña bÒ mÆt ph¶n x¹ cña môc tiªu. - §é ph©n cùc, ®é dÉn ®iÖn cña môc tiªu. YÕu tè nµy phô thuéc vµo tÝnh chÊt cña vËt liÖu chÕ t¹o môc tiªu. - Bíc sãng lµm viÖc cña ®µi Radar (  ): bíc sãng dµi (m), bíc sãng trung (dm), bíc sãng ng¾n (cm) vµ bíc sãng cùc ng¾n (mm). - Gãc tíi cña sãng ph¶n x¹: cã 3 lo¹i ph¶n x¹ lµ : .Ph¶n x¹ g¬ng: gãc ph¶n x¹ b»ng gãc tíi, tÝn hiÖu thu ®îc tèt nhÊt. .Ph¶n x¹ ph©n t¸n: tÝn hiÖu ph¶n x¹ theo nhiÒu híng kh¸c nhau, tÝn hiÖu ph¶n x¹ thu ®îc Ýt nhÊt. .Ph¶n x¹ kÕt hîp: lµ tæng hîp cña hai lo¹i ph¶n x¹ trªn, trêng hîp nµy thêng thÊy trong thùc tÕ. - DiÖn tÝch ph¶n x¹ hiÖu dông cña môc tiªu (S0): S0= 4S1cos( 21 cos  )  Tõ ®ã ta thÊy S0max= 4S1 lµ trêng hîp cho tÝn hiÖu ph¶n x¹ tõ môc tiªu tèt nhÊt. S0min= 0 cho tÝn hiÖu ph¶n x¹ b»ng 0. Sù ph¶n x¹ sãng ®iÖn tõ ®îc x¶y ra ë giíi h¹n cña hai m«t trêng cã tÝnh chÊt ®iÖn tõ kh¸c nhau. H×nh díi cho biÕt c¸c tham sè to¹ ®é cña môc tiªu trong kh«ng gian: Z M  0  Y M’ X Trong ®ã: - 0 : Radar. M : Môc tiªu. - 0M : Cù ly tõ ®µi Radar tíi môc tiªu, ký hiÖu lµ D. - MM’ : §é cao cña môc tiªu. MM’= H = D.sin - Gãc ph¬ng vÞ (  ). - Gãc tµ (  ). T¹i thêi ®iÓm t0 : D0, 0, 0 (Ho). T¹i thêi ®iÓm tn : Dn, n, n (Hn). Tõ c¸c th«ng sè to¹ ®é ta tËp hîp l¹i vµ tõ ®ã x¸c ®Þnh ®îc ®êng bay cña môc tiªu. Ngoµi viÖc cho biÕt to¹ ®é cña môc tiªu, hÖ thèng Radar cßn cho biÕt tÝnh chÊt, sè lîng, kiÓu lo¹i cña tèp môc tiªu. . D, ,  - ®Ó x¸c ®Þnh c¸c môc tiªu ë xa tr¸i ®Êt. Bé th«ng sè: . D, , H - ®Ó x¸c dÞnh c¸c môc tiªu ë gÇn tr¸i ®Êt. C¸c ®µi Radar xung x¸c ®Þnh to¹ ®é cña môc tiªu theo 3 ph¬ng ph¸p: * Ph¬ng ph¸p ®o cù ly môc tiªu D : Dùa trªn c¬ së ®o thêi gian cÇn thiÕt ®Ó tÝn hiÖu tõ Radar ph¸t ®i sau ®ã ph¶n x¹ vÒ tõ môc tiªu. Cù ly D cña môc tiªu ®îc x¸c ®Þnh : D= Ct 2 = C 2f Trong ®ã : c- lµ vËn tèc ¸nh s¸ng. t- lµ thêi gian gi÷ chËm tÝn hiÖu tõ khi ph¸t xung ®Õn khi ®µi thu ®îc tÝn hiÖu ph¶n x¹. C¸c ®µi Radar ph¸t xung dïng tÇn sè chuÈn 75 kHz chia theo c¸c hÖ sè chia cÇn thiÕt vµ biÕn ®æi thµnh c¸c xung ®¹i diÖn cho kho¶ng c¸ch 10; 50 vµ 100km ®a ®Õn hiÖn sãng biªn ®é ®Ó t¹o thµnh líi to¹ ®é cù ly. C¨n cø vµo vÞ trÝ tÝn hiÖu ph¶n x¹ tõ môc tiªu hiÖn trªn líi to¹ ®é trªn hiÖn sãng ®Ó x¸c ®Þnh cù ly môc tiªu. Ph¬ng ph¸p nµy cã u ®iÓm lµ chØ cÇn mét anten, hiÖn sãng ®¬n gi¶n, cïng lóc cã thÓ ph¸t hiÖn ®îc nhiÒu môc tiªu. * Ph¬ng ph¸p ®o ph¬ng vÞ môc tiªu  : Cã nhiÒu ph¬ng ph¸p ®o ph¬ng vÞ nhng trong thùc tÕ thêng dïng ph¬ng ph¸p xung vµ ph¬ng ph¸p pha. - Ph¬ng ph¸p pha : So s¸nh pha cña hai tÝn hiÖu nhËn ®îc tõ hai anten thu kh¸c nhau vµ ®Æt c¸ch nhau mét kho¶ng nhÊt ®Þnh. Hai anten cè ®Þnh khi ®o tÝn hiÖu nhËn ®îc tõ môc tiªu sÏ x¸c ®Þnh ®îc híng môc tiªu ®Õn. Ph¬ng ph¸p nµy cã ®é chÝnh x¸c cao song thiÕt bÞ l¹i cång kÒnh, kh¶ n¨ng c¬ ®éng kÐm nªn Ýt ®îc sö dông trong thùc tÕ. - Ph¬ng ph¸p xung : cßn ®îc gäi lµ ph¬ng ph¸p biªn ®é. Nã kh¾c phôc ®îc nh÷ng nh÷ng nhîc ®iÓm cña ph¬ng ph¸p pha nªn hay ®îc sö dông. - N M U  0 S 0  45 0 Thùc chÊt cña ph¬ng ph¸p nµy lµ x¸c ®Þnh  theo trôc ®èi xøng c¸nh sãng trong mÆt ph¼ng ngang. NghÜa lµ tÝn hiÖu lín nhÊt trªn hiÖn sãng ph¬ng vÞ - cù ly øng víi ®iÓm gi÷a cña môc tiªu. §Ó sè liÖu c¸c ®µi Radar thu ®îc gièng nhau th× ph¶i quy chuÈn híng anten c¸c ®µi theo ph¬ng B¾c. * Ph¬ng ph¸p ®o ®é cao H : Radar cã nhiÖm vô x¸c ®Þnh ®é cao H cña môc tiªu so víi mÆt ®Êt kÓ c¶ khi chóng cßn ë xa. H= D sin H ë ®©y cha ph¶i lµ ®é cao thËt cña môc tiªu do cã ®é cong cña mÆt ®Êt. Ta cã : M H= D sin + D2 2 Rtd D Rt® - lµ b¸n kÝnh t¬ng ®¬ng cña qu¶ ®Êt. Rt®= 6500km.  H 2. Nguyªn lý ho¹t ®éng cña Radar xung vµ øng dông cña nã trong ®êi sèng x· héi. C¸c ®µi Radar xung ho¹t ®éng theo s¬ ®å nguyªn lý sau: M¸y Ph¸t ChuyÓn m¹ch Anten §ång Bé M¸y Thu HiÖn H×nh Nguån Ho¹t ®éng cña Radar ®îc khëi ph¸t b»ng bé t¹o ®ång bé, vèn ®iÒu khiÓn d©y truyÒn theo thêi gian cña c¸c m¸y thu vµ c¸c møc ®Æt bé khuÕch ®¹i, xö lý tÝn hiÖu vµ mµn h×nh. Chu kú Tc cña bé t¹o ®ång bé phï hîp víi cù ly ho¹t ®éng cña ®µi . Khi ®îc gäi bëi ®ång bé, bé ®iÒu khiÓn t¸c dông xung ®iÖn ¸p cao vµo bé khuyÕch ®¹i RF , ®ång thêi víi mét tÝn hiÖu kÝch RF tõ bé kÝch. Xung ®iÖn RF c«ng suÊt cao qua ®êng truyÒn hoÆc èng dÉn sãng tõ bé chuyÓn m¹ch tíi anten. Anten biÕn ®æi n¨ng lîng ®iÖn siªu cao tÇn thµnh n¨ng lîng sãng ®iÖn tõ bøc x¹ trong kh«ng gian theo h×nh vµ híng nhÊt ®Þnh . Sãng ®iÖn tõ gÆp môc tiªu trë l¹i anten ®îc dÉn qua chuyÓn m¹ch tíi m¸y thu. M¸y thu lµm nhiÖm vô chän läc biÕn ®æi khuÕch ®¹i, xö lý tÝn hiÖu tõ tÝn hiÖu thu ®îc thµnh tÝn hiÖu h×nh tÇn ®a ®Õn mµn h×nh hiÓn thÞ môc tiªu. Nguyªn lý trªn cã thÓ ®îc biÓu diÔn b»ng gi¶i ®å ®iÖn ¸p sau : U®b T2 t 0 UP T t 0 UPX t 0 URC M 0 t Mµn h×nh hiÓn thÞ môc tiªu cã thÓ lµ c¸c chÊm s¸ng hoÆc lµ hiÓn thÞ sè nh trong c¸c Radar hiÖn ®¹i ngµy nay. Trong c¸c Radar phßng kh«ng cña ta chñ yÕu lµ hiÓn thÞ b»ng tËp hîp c¸c chÊm s¸ng trªn c¸c mµn h×nh, ®iÒu nµy g©y bÊt lîi cho tr¾c thñ trong chiÕn ®Êu khi gÆp ph¶i c¸c t×nh huèng phøc t¹p, nhiÒu môc tiªu tèc ®é xö lý yªu cÇu lín. Tuú theo yªu cÇu, nhiÖm vô kh¸c nhau mµ c¸c ®µi Radar cã cÊu t¹o, h×nh d¸ng cña c¸nh sãng còng kh¸c nhau. C¸c ®µi Radar kh¸c nhau ®Òu cã 3 c¸ch thêng dïng ®Ó quan s¸t môc tiªu. - QuÐt vßng trßn : Cho anten quay vßng trßn hai chiÒuvíi tèc ®é tõ 0 ®Õn 6 vßng/phót, gãc ph¬ng vÞ quan s¸t ®îc tõ 0 ®Õn n.3600. Ph¬ng ph¸p nµy thêng ¸p dông cho c¸c ®µi Radar lµm nhiÖm vô c¶nh giíi ®Ó quan s¸t dîc toµn bé kh«ng gian xung quanh ®µi vµ ph¬ng ph¸p nµy thêng tiÕn hµnh khi míi më m¸y, cha ph¸t hiÖn ®îc môc tiªu. - QuÐt d¶i qu¹t : Cho anten quÐt ®i quÐt l¹i trong mét gãc ph¬ng vÞ tõ  1 ®Õn  2 nµo ®ã. Gi¸ trÞ  1 ,  2 do ®µi trëng quyÕt ®Þnh tuú theo t×nh h×nh trªn kh«ng trong thêi ®iÓm ®ã. Ph¬ng ph¸p nµy ®îc dïng ®Ó x¸c ®Þnh cã hay kh«ng cã thËt môc tiªu; x¸c ®Þnh tÝnh chÊt, sè lîng, kiÓu lo¹i môc tiªu; tËp trung quan s¸t trong mét gãc ph¬ng vÞ nµo ®ã. - QuÐt hçn hîp : Bao gåm c¶ hai ph¬ng ph¸p trªn hoÆc võa quÐt vßng trßn võa lÖch nghiªng anten. Khi ®ã c¸nh sãng cña ®µi sÏ quÐt theo h×nh xo¸y tr«n èc hay quÐt theo h×nh r¨ng ca. Ph¬ng ph¸p nµy võa ®Ó b¸m s¸t theo dâi môc tiªu ®· ph¸t hiÖn ®îc võa kh«ng ®Ó lät môc tiªu ë c¸c gãc ph¬ng vÞ kh¸c. Thêng phèi hîp quÐt hai qu¹t mét trßn. Ngµy nay c¸c hÖ thèng Radar víi nh÷ng chøc n¨ng phong phó ®· kh«ng chØ ®îc sö dông trong qu©n sù mµ nã cßn ®îc øng dông réng r·i trong nhiÒu lÜnh vùc cña ®êi sèng x· héi. §iÒu nµy cµng thÓ hiÖn vai trß quan träng cña Radar trong mäi lÜnh vùc tõ qu©n sù ®Õn ®êi sèng. C¸c øng dông chÝnh cña Radar ®îc nªu trong b¶ng díi ®©y: Gi¸m s¸t bÇu trêi Gi¸m s¸t vò trô §Þnh vÞ toµn cÇu Kh¶o s¸t bÒ mÆt DÉn ®êng §iÒu khiÓn ho¶ lùc KhÝ tîng thuû v¨n vµ tr¾c ®Þa .C¶nh b¸o sím tõ xa, ng¨n chÆn. .§iÒu khiÓn c¸c ph¬ng tiÖn mÆt ®Êt, x¸c ®Þnh to¹ ®é, gi¸m s¸t s©n bay vµ ®êng bay hµng kh«ng. .Theo dâi vÖ tinh, tÇu vò trô. .C¶nh b¸o tªn löa ®¹n ®¹o vµ c¸c ph¬ng tiÖn vò trô. .X¸c ®Þnh bÒ mÆt vµ giao hµng. .LËp b¶n ®å mÆt ®Êt. .Nghiªn cøu mÆt ®Êt, trËn ®Þa. .Theo dâi, x¸c ®Þnh to¹ ®é vµ ®iÒu khiÓn c¸c ph¬ng tiÖn ®êng kh«ng, ®êng biÓn vµ mÆt ®Êt. .§iÒu khiÓn tªn löa, ph¸o phßng kh«ng, c¸c thiÕt bÞ ®Þnh tÇm. Cung cÊp phÇn tö cho c¸c hÖ thèng tù ®éng tiªu diÖt môc tiªu ®èi ph¬ng. .Dù b¸o thêi tiÕt, diÔn biÕn cña thiªn nhiªn. .Nghiªn cøu tµi nguyªn. 3. Kh¶ n¨ng nhËn d¹ng vµ ph©n biÖt môc tiªu cña Radar. * NhËn d¹ng môc tiªu cña HÖ thèng Radar. Trªn hiÖn sãng Radar ta cã thÓ quan s¸t ®îc tÝn hiÖu p¶n x¹ vÒ tõ môc tiªu, song cha thÓ ph©n biÖt ®îc tÝn hiÖu ph¶n x¹ vÒ tõ m¸y bay, tÇu biÓn …lµ cña ta hay cña ®Þch. V× vËy cÇn thiÕt ph¶i cã mét sù kh¸c biÖt gi÷a c¸c tÝn hiÖu thu ®îc ®Ó ph©n biÖt râ môc tiªu gäi lµ nhËn d¹ng. HÖ thèng t¹o ra dÊu hiÖu riªng ®ã gäi lµ hÖ thèng nhËn d¹ng. Mét hÖ thèng nhËn d¹ng hoµn chØnh bao gåm m¸y hái vµ m¸y tr¶ lêi. M¸y hái ®Æt ë vÞ trÝ ngêi ph¸t hiÖn t¹i ®µi Radar vµ m¸y tr¶ lêi ®Æt ë môc tiªu ( m¸y bay, tÇu biÓn…). §ã lµ hÖ thèng nhËn d¹ng mét chiÒu. Ta nghiªn cøu nguyªn lý ho¹t ®éng cña hÖ thèng nhËn d¹ng trªn: M¸y tr¶ lêi nhËn tÝn hiÖu tõ Radar hoÆc tõ m¸y hái sau khi ph©n tÝch nã sÏ t¹o ra tÝn hiÖu tr¶ lêi. TÝn hiÖu tr¶ lêi ë ®Çu vµo m¸y thu tõ m¸y hái bao giê còng cã c«ng suÊt lín h¬n tÝn hiÖu ph¶n x¹ vÒ tõ môc tiªu. Do ®ã cho phÐp ta x¸c ®Þnh ®îc m¸y bay cña ta ë xa h¬n vµ ®o to¹ ®é m¸y bay víi bÒ mÆt ph¶n x¹ bÐ ®îc tin tëng vµ chÝnh x¸c h¬n. Nhê cã hÖ thèng nhËn d¹ng cho phÐp ta ph©n biÖt m¸y bay ta vµ ®Þch, ®ång thêi cho phÐp t¨ng cù ly dÉn ®êng cho kh«ng qu©n ta tiªu diÖt m¸y bay ®Þch tõ xa. + M¸y hái : m¸y hái ®îc trang bÞ kÌm theo Radar vµ gåm cã c¸c thµnh phÇn sau : m¸y ph¸t, m¸y thu, chuyÓn m¹ch anten, anten, gi¶i m·. M¸y Ph¸t ChuyÓn m¹ch Anten Gi¶i M· M¸y Thu HiÖn H×nh M¸y hái ho¹t ®éng theo nguyªn t¾c sau: M¸y ph¸t t¹o xung cao tÇn qua chuyÓn m¹ch tíi anten vµ bøc x¹ ra kh«ng gian. TÝn hiÖu tr¶ lêi cã kho¸ mËt ®îc anten thu nhËn qua chuyÓn m¹ch ®a ®Õn m¸y thu, ®îc chän läc, khuÕch ®¹i, biÕn ®æi vµ t¸ch sãng ®a ®Õn khèi gi¶i m·. NÕu tÝn hiÖu tr¶ lêi cã kho¸ mËt t¬ng øng cèt mËt l¾p trong khèi gi¶ m· sÏ ®i qua vµ ®a ®Õn hiÖn sãng. + M¸y tr¶ lêi : M¸y tr¶ lêi ®îc trang bÞ trªn m¸y bay vµ cã cÊu t¹o gåm : m¸y ph¸t, m¸y thu, chuyÓn m¹ch anten, anten, gi¶i m·, ®iÒu chÕ, khèng chÕ. Nguyªn ký lµm viÖc cña m¸y hái nh sau: TÝn hiÖu hái cã kho¸ mËt qua anten, qua chuyÓn m¹ch ®a ®Õn m¸y thu, ë ®©y tÝn hiÖu ®îc chän läc, khuÕch ®¹i, biÕn ®æi vµ t¸ch sãng ®a ®Õn khèi gi¶i m·, nÕu chÕ cèt mËt qua ®îc khèi khèng chÕ ®a ®Õn ®iÒu chÕ cèt mËt, ®a ®Õn m¸y ph¸t. M¸y ph¸t t¹o ra xung cao tÇn cã kho¸ mËt t¬ng øng víi cèt mËt l¾p trong m¸y qua chuyÓn m¹ch, anten vµ truyÒn ®i trong kh«ng gian. S¬ ®å chøc n¨ng cña m¸y hái: M¸y Thu ChuyÓn M¹ch Anten Gi¶i M· M¸y Ph¸t §iÒu ChÕ Khèng ChÕ * Kh¶ n¨ng ph©n biÖt môc tiªu cña hÖ thèng Radar: Kh¶ n¨ng ph©n biÖt môc tiªu lµ mét trong nh÷ng tÝnh n¨ng quan träng cña Radar. §ã lµ kh¶ n¨ng quan s¸t riªng rÏ hai hay nhiÒu môc tiªu khi chóng bay gÇn nhau. Qu¸ tr×nh ph©n biÖt x¶y ra ®ång thêi víi qu¸ tr×nh x¸c ®Þnh to¹ ®é vµ lµm râ tÝnh chÊt, sè lîng, kiÓu lo¹i cña môc tiªu. Kh¸i niÖm vÒ kh¶ n¨ng ph©n biÖt cã thÓ ¸p dông cho nhiÒu môc tiªu nhng trong thùc tÕ thêng nãi vÒ kh¶ n¨ng ph©n biÖt hai môc tiªu. Díi ®©y sÏ giíi thiÖu kh¶ n¨ng ph©n biÖt vÒ cù ly, ph¬ng vÞ, ®é cao cña Radar vµ nh÷ng yÕu tè ¶nh hëng ®Õn kh¶ n¨ng ph©n biÖt ®ã. §ång thêi tõ ®ã rót ra nh÷ng ph¬ng ph¸p c¶i tiÕn lµm t¨ng kh¶ n¨ng ph©n biÖt cña ®µi Radar. - Kh¶ n¨ng ph©n biÖt vÒ cù ly D : Kh¶ n¨ng ph©n biÖt vÒ cù ly cña ®µi Radar lµ kho¶ng c¸ch nhá nhÊt gi÷a hai môc tiªu cã cïng ®é cao, cïng ph¬ng vÞ mµ trªn hiÖn sãng cßn thÊy râ hai tÝn hiÖu riªng biÖt. Kh¶ n¨ng ph©n biÖt vÒ cù ly ®îc tÝnh theo c«ng thøc : D  c(T  T ) 2 K nen  D Ldq * d dd Trong ®ã : - T,  T, : ®é réng vµ gi¸ trÞ më réng cña tÝn hiÖu ph¶n x¹ t¬ng øng. - Knen : hÖ sè nÐn cña tÝn hiÖu ë ®Çu ra m¸y thu trêng hîp tèi u. - Ldq : kÝch thíc th¼ng cña ®êng quÐt. - ddd : ®êng kÝch ®iÓm dÊu. - D : tû lÖ ®iÓm dÊu cù ly trªn mµn h×nh. Tõ c«ng thøc trªn ta thÊy muèn gi¶m D tøc lµ t¨ng kh¶ n¨ng ph©n biÖt vÒ cù ly th× cÇn gi¶m ®é réng xung T , hoÆc c¶i tiÕn chÊt lîng cña ®Ìn hiÖn sãng sao cho chïm tia ®iÖn tö quÐt trªn hiÖn sãng cã kÝch thíc thanh gän ( gi¶m D ). - Kh¶ n¨ng ph©n biÖt vÒ ph¬ng vÞ  : Kh¶ n¨ng ph©n biÖt vÒ ph¬ng vÞ cña ®µi Radar lµ gãc ph¬ng vÞ nhá nhÊt mµ ®µi radar cã thÓ ph©n biÖt ®îc 2 môc tiªu riªng biÖt khi chóng bay víi cïng cù ly vµ cïng ®é cao. Kh¶ n¨ng ph©n biÖt vÒ ph¬ng vÞ ®îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc :     q Ldq * d dd Trong ®ã : -   : lµ ®é réng c¸nh sãng ngang ë møc 0,5 c«ng suÊt. -  q : lµ ®é lín d¶i qu¹t quÐt theo ph¬ng vÞ. Tõ ®ã ta thÊy ®Ó t¨ng kh¶ n¨ng ph©n biÖt vÒ ph¬ng vÞ cña ®µi Radar cÇn ph¶i gi¶m nhá ®é réng c¸nh sãng ngang   . Tham sè nµy phô thuéc vµo bíc sãng c«ng t¸c cña ®µi, cÊu tróc h×nh d¸ng cña anten. HoÆc ph¶i c¶i thiÖn chÊt lîng cña d¶i hiÖn sãng. - Kh¶ n¨ng ph©n biÖt vÒ ®é cao H : Kh¶ n¨ng ph©n biÖt vÒ ®é cao cña Radar lµ ®é cao nhá nhÊt gi÷a hai môc tiªu mµ ®µi Radar cã thÓ ph©n biÖt ®îc 2 môc tiªu riªng biÖt trªn hiÖn sãng khi chóng bay víi cïng cù ly vµ cïng ph¬ng vÞ. Thùc chÊt kh¶ n¨ng ph©n biªt vÒ ®é cao chÝnh lµ kh¶ n¨ng ph©n biÖt vÒ gãc tµ. Kh¶ n¨ng ph©n biÖt vÒ ®é cao ®îc tÝnh theo c«ng thøc : H   D  q  d dd cos  Ldq Trong ®ã : -  : lµ gi¸ trÞ tøc thêi cña gãc tµ. -  q : lµ ®é lín gi¶i quÐt theo gãc tµ. -   : ®é réng c¸nh sãng trong mÆt ph¼ng ®øng ë møc 0,5 c«ng suÊt. §Ó t¨ng kh¶ n¨ng ph©n biÖt vÒ ®é cao cña ®µi Radar th× ngoµi viÖc c¶i thiÖn chÊt lîng cña hiÖn sãng cßn ph¶i chó ý ®Õn ®é réng cña c¸nh sãng trong mÆt ph¼ng ®øng. Kh¶ n¨ng ph©n biÖt vÒ cù ly cña môc tiªu vµ gãc tµ chóng. Môc tiªu cµng xa th× kh¶ n¨ng ph©n biÖt cµng kÐm. Ngoµi c¸c biÖn ph¸p kü thuËt ®Ó c¶i thiÖn kh¶ n¨ng ph©n biÖt cña ®µi Radar th× trong thùc tÕ chiÕn ®Êu cßn phô thuéc rÊt nhiÒu vµo c¸c biÖn ph¸p chiÕn thuËt, tr×nh ®é vµ kinh nghiÖm cña tr¾c thñ Radar. Trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng Mü cøu níc, bé ®éi Radar cña ta ®· n¾m ®îc vµ lµm thÊt b¹i mäi ý ®å chiÕn thuËt cña kh«ng qu©n ®Þch. Chóng ®· ¸p dông nhiÒu ®éi h×nh bay kh¸c nhau, sö dông kü thuËt c¸ nh©n ®Ó g©y khã kh¨n cho bé ®éi Radar trong viÖc ph¸n ®o¸n sè lîng, kiÓu lo¹i môc tiªu nhng víi kh¶ n¨ng s¸ng t¹o, sù th«ng minh vµ tinh thÇn quyÕt chiÕn chóng ta ®· ®¸nh b¹i nh÷ng ý ®å ®ã. Tõ ®ã cho thÊy r»ng yÕu tè con ngêi ®ãng vai trß hÕt søc quan träng trong t¸c chiÕn, cã thÓ sö dông tr×nh ®é, kinh nghiÖm …®Ó khèng chÕ c¸c ph ¬ng tiÖn bay hiÖn ®¹i cña ®Þch. Ngµy nay do tr×nh ®é cña ngêi l¸i, tr×nh ®é chØ huy dÉn ®êng, ®iÒu khiÓn tõ mÆt ®Êt vµ ¸p dông tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ cao trong hµng kh«ng vµ kh«ng qu©n cho nªn kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c m¸y bay, ®é cao cña c¸c tÇng trong ®éi h×nh bay gi¶m xuèng nhiÒu, chÝnh v× vËy lµm khã kh¨n cho c¸c ®µi Radar, g©y nªn nh÷ng sai sãt trong viÖc ph¸n ®o¸n sè lîng, kiÓu lo¹i vµ ®ä cao cña chóng. Còng tõ ®ã lµm ¶nh hëng tíi kh¶ n¨ng hoµn thµnh nhiÖm vô cña bé ®éi cao x¹, tªn löa, kh«ng qu©n. 4. VÊn ®Ò chèng nhiÔu cña Radar vµ vai trß cña nã trong t¸c chiÕn ®iÖn tö. Do sù ph¸t triÓn vµ øng dông cña Radar trong nhiÒu lÜnh vùc, nhÊt lµ lÜnh vùc qu©n sù. V× vËy trong lÜnh vùc nµy ®· xuÊt hiÖn c¸c ph¬ng tiÖn t¸c chiÕn ®iÖn tö ngµy cµng hiÖn ®¹i thùc chÊt lµ t¹o ra c¸c nguån nhiÔu ®Ó lµm sai lÖch c¸c tham sè mµ Radar x¸c ®Þnh ®îc, thËm chÝ ph¸ huû c¸c thiÕt bÞ cña ®µi Radar, c¶n trë ®Õn kh¶ n¨ng hoµn thµnh nhiÖm vô cña ®µi. Mét thÝ dô ®iÓn h×nh vÒ t¸c h¹i cña nhiÔu ®èi víi hÖ thèng Radar lµ trong cuéc chiÕn tranh Vïng VÞnh n¨m 1991, toµn bé hÖ thèng Radar phßng kh«ng cña Ir¾c ®· bÞ v« hiÖu ho¸, lµm cho rèi lo¹n vµ tª liÖt bëi c¸c ph¬ng tiÖn t¸c chiÕn ®iÖn tö cña Mü vµ liªn qu©n, khiÕn cho Ir¾c kh«ng thÓ ®¸nh tr¶ cã hiÖu qu¶ c¸c cuéc tiÕn c«ng ®êng kh«ng cña ®èi ph¬ng. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña ®µi Radar chñ yÕu dùa trªn c¬ së thu ph¸t sãng ®iÖn tõ trong bÊt kÓ m«i trêng kh«ng gian vµ ®Þa h×nh phøc t¹p nµo. MÆt kh¸c, kÎ ®Þch lu«n t×m c¸ch chèng ph¸, g©y nhiÔu víi nhiÒu thñ ®o¹n tinh vi, khoa häc kü thuËt ngµy cµng ph¸t triÓn th× thñ ®o¹n g©y nhiÔu cña ®èi ph¬ng ngµy cµng phøc t¹p, ®a d¹ng. Do ®ã, viÖc nghiªn cøu vÒ nhiÔu vµ c¸c ph¬ng tiÖn, thñ ®o¹n t¸c chiÕn ®iÖn tö cña ®Þch ®Ó ®¶m b¶o cho Radar cña ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ trong mäi ®iÒu kiÖn, t×nh huèng lµ mét yªu cÇu cÊp thiÕt vµ thêng xuyªn. NhiÔu Radar ®îc chia ra nhiÔu nh©n t¹o vµ nhiÔu tù nhiªn theo ph¬ng ph¸p t¹o nhiÔu bao gåm nhiÔu tÝch cùc vµ nhiÔu tiªu cùc. NhiÔu tÝch cùc lµ nhiÔu do mét nguån dao ®éng bøc x¹ ph¸t ra cã tÇn sè lµm viÖc b»ng tÇn sè lµm viÖc cña ®µi Radar. Nguån g©y nhiÔu tiªu cùc bao gåm nhiÔu cè ®Þnh vµ nhiÔu di ®éng ( cã thÓ lµ sãng vÒ tõ ®Þa vËt, m©y ma ) vµ cã thÓ do ®Þch t¹o ra ®Ó ®¸nh lõa Radar cña ta. Møc ®é t¸c ®éng cña nhiÔu tÝch cùc lªn ®µi Radar ®îc x¸c ®Þnh theo cÊu t¹o cña nhiÔu, c«ng suÊt vµ kho¶ng c¸ch t¬ng øng gi÷a ®µi Radar víi m¸y ph¸t nhiÔu. Tuú theo cêng ®é nhiÔu mµ trªn mµn h×nh hiÖn sãng cña Radar cã thÓ bÞ lo¸ sãng theo møc ®é kh¸c nhau, thËm chÝ cã thÓ s¸ng tr¾ng mµn h×nh dÉn ®Õn kh«ng thÓ ph¸t hiÖn ®îc môc tiªu. Ngoµi ra, nÕu lµ nhiÔu gi¶ tÝn hiÖu môc tiªu sÏ dÉn ®Õn trong chiÕn ®Êu khã x¸c ®Þnh ®îc ®©u lµ môc tiªu thËt vµ ®©u lµ môc tiªu gi¶. Nãi tãm l¹i, díi t¸c ®éng cña nhiÔu, c¸c tham sè chiÕn ®Êu cña ®µi ®Òu bÞ thay ®æi cù ly b¾t môc tiªu bÞ gi¶m, x¸c suÊt b¾t môc tiªu gi¶m, sai sè ®o t¨ng, sè lîng t×nh b¸o vµ ®é tin cËy cña môc tiªu bÞ gi¶m, ®µi Radar sÏ kh«ng hoµn thµnh tèt nhiÖm vô. Do vËy, trªn ®µi Radar ph¶i trang bÞ nhiÒu hÖ thèng chèng nhiÔu kh¸c nhau.C¸c hÖ thèng chèng nhiÔu cho ®µi Radar kh«ng ph¶i lµ v¹n n¨ng, mµ mçi hÖ thèng chØ t¸c ®éng tÝch cùc chèng nhiÔu theo tõng lo¹i nhiÔu nhÊt ®Þnh. Kh¶ n¨ng chèng nhiÔu cña ®µi Radar lµ sù tæng hîp gi÷a c¸c biÖn ph¸p kü thuËt vµ chiÕn thuËt. ViÖc chèng nhiÔu trë thµnh vÊn ®Ò cùc kú quan träng vµ cÊp thiÕt ®èi víi hÖ thèng Radar vµ hÖ thèng phßng kh«ng cña mçi quèc gia. ViÖc chèng nhiÔu b»ng c¸c biÖn ph¸p kü thuËt ®îc ¸p dông ®èi víi c¸c nhiÔu tÝch cùc do ®èi ph¬ng t¹o ra. C¸c biÖn ph¸p kü thuËt cã thÓ sö dông lµ : + C¬ ®éng c¸nh sãng : §Ó ®¶m b¶o cho ph¬ng ph¸p nµy thùc hiÖn cã hiÖu qu¶, ®é réng c¸nh sãng cña ®µi Radar ph¶i ®îc tæng hîp vµ t¹o bëi nhiÒu c¸nh sãng ë nh÷ng tÇn sè kh¸c nhau. + ChuyÓn tÇn sè : Ph¬ng ph¸p thay ®æi tÇn sè ®· ®îc ta ¸p dông trong chiÕn tranh chèng ®Õ quèc Mü. Khi c¸c m¸y bay Mü bay vµo ®¸nh ph¸ miÒn B¾c, Mü thêng xuyªn cho m¸y bay ë ngoµi biªn giíi ph¸t ra c¸c nhiÔu cã tÇn sè b»ng tÇn sè cña ®µi Ra®a ®Ó che lÊp cho ®éi h×nh cña m¸y bay Mü. §Ó ph¸ nhiÔu nµy, ta dïng ph¬ng ph¸p chuyÓn tÇn sè. §µi Radar cã thÓ chuyÓn sang tÇn sè ho¹t ®éng kh¸c th«ng qua viÖc thùc hiÖn b¸n tù ®éng hoÆc tù ®éng díi t¸c dông cña nhiÔu. + §iÒu chØnh hÖ thèng khuyÕch ®¹i cña m¸y thu: Víi ph¬ng ph¸p nµy cho phÐp ta vÉn cã thÓ quan s¸t môc tiªu trªn nÒn nhiÔu. §iÒu chØnh hÖ sè khuyÕch ®¹i cña m¸y thu nghÜa lµ thay ®æi tû sè tin trªn t¹p ë ®Çu ra m¸y thu. §iÒu chØnh hÖ sè khuyÕch ®¹i cã thÓ thùc hiÖn b»ng tay hoÆc tù ®éng. Tuú theo c¸c tham sè cña nhiÔu t¹p mµ cã c¸c lo¹i m¹ch kh¸c nhau. + Ph¬ng ph¸p lùa chän theo nh÷ng tham sè xung kh¸c nhau: - Lùa chän theo ®é réng xung: Sö dông m¹ch vi ph©n ®µi Radar ph¸t ra nh÷ng xung cao tÇn cã ®é réng x¸c ®Þnh, nghÜa lµ tÝn hiÖu ph¶n x¹ vÒ tõ môc tiªu kh«ng bÞ suy gi¶m cßn c¸c tÝn hiÖu cã ®é réng lín ®Òu bÞ suy gi¶m. - Lùa chän theo tÇn sè lÆp l¹i: Thêng dïng chèng nhiÔu kh«ng ®ång bé. NhiÔu kh«ng ®ång bé qua tõng chu kú lÆp l¹i xuÊt hiÖn ë nh÷ng thêi ®iÓm kh¸c nhau. Cßn môc tiªu sau tõng chu kú mét thay ®æi rÊt Ýt v× tèc ®é môc tiªu so víi chu kú lÆp l¹i kh«ng lín l¾m nªn ta coi nh ®ång bé víi tÇn sè lÆp l¹i. Dùa trªn tÝnh chÊt nµy ta t¸ch ®îc tÝn hiÖu môc tiªu ra khái nhiÔu kh«ng ®ång bé. + Ph¬ng ph¸p chän tÝn hiÖu môc tiªu di ®éng: Dïng ®Ó t¸ch tÝn hiÖu môc tiªu ra khái nhiÔu ®Þa vËt vµ nhiÔu tiªu cùc, nguyªn t¾c lµm viÖc dùa trªn sù kh¸c nhau vÒ pha cña tÝn hiÖu ph¶n x¹ vÒ tõ môc tiªu di ®éng vµ ®Þa vËt. §Ó chèng nhiÔu do gi¶i d©y kim lo¹i nöa sãng chuyÓn ®éng theo chiÒu giã g©y ra ®ßi hái trong nguyªn lý chung cña hÖ thèng cÇn cã m¹ch bï giã. M¹ch bï giã lµm nhiÖm vô thay ®æi pha cña giao ®éng kÕt hîp sao cho phï hîp víi sù thay ®æi pha do tèc ®é giã g©y ra. Ngoµi nh÷ng biÖn ph¸p kü thuËt trªn th× nh÷ng ph¬ng ph¸p tæ chøc chiÕn thuËt còng ®ãng vai trß hÕt søc quan träng ®Ó t¨ng kh¶ n¨ng chèng nhiÔu : Mét trong nh÷ng vÊn ®Ò quan träng trong kh¶ n¨ng chiÕn ®Êu cao lµ tr×nh ®é nghiÖp vô cña c¸c tr¾c thñ. Trong chiÕn tranh c«ng nghÖ cao, ®Ó ph¸t huy hÕt c¸c tÝnh n¨ng cña ®µi Radar th× kÝp chiÕn ®Êu ph¶i ®îc ®µo t¹o tèt, tr¶i qua nhiÒu rÌn luyÖn thö th¸ch th× míi cã thÓ ®¹t ®îc hiÖu qu¶ cao trong chiÕn ®Êu. Víi tr×nh ®é chuyªn m«n cao, tr¾c thñ cã thÓ chiÕn ®Êu ®îc trong nhiÔu, biÕt ph©n biÖt ®îc møc ®é vµ c¸c lo¹i nhiÔu, tõ ®ã sö dông nh÷ng hÖ thèng chèng nhiÔu trang bÞ theo ®µi Radar, sö dông nh÷ng ph¬ng ph¸p th«ng thêng ®Ó chèng trinh s¸t ®iÖn tö cña ®èi ph¬ng, gi÷ bÝ mËt tÇn sè c«ng t¸c cña ®µi. Do ®ã bé ®éi Radar ph¶i thêng ®îc båi dìng vÒ nghiÖp vô, thêng xuyªn n¾m b¾t t×nh h×nh vÒ ®Þch, biÕt ®îc sù ph¸t triÓn cña ®èi ph¬ng, ®Æc biÖt sù ph¸t triÓn cña c¸c ph¬ng tiÖn tiÕn c«ng ®êng kh«ng cña ®Þch, cã tinh thÇn quyÕt t©m cao, giµnh l¹i thÕ chñ ®éng tõ tay ®Þch. Ph¸t hiÖn kÞp thêi, chÝnh x¸c c¸c cuéc tÊn c«ng ®êng kh«ng cña ®Þch ®Ó tõ ®ã ®a ra chØ thÞ cho c¸c lùc lîng háa lùc tiªu diÖt kÎ ®Þch. Trong chiÕn tranh ph¸ ho¹i cña Mü ë miÒn B¾c níc ta n¨m 1972, kh«ng qu©n Mü ®îc trang bÞ nh÷ng m¸y bay, vò khÝ hiÖn ®¹i, sö dông nhiÒu thñ ®o¹n g©y nhiÔu nh»m v« hiÖu ho¸ hÖ thèng phßng kh«ng cña ta nh t¹o ra nhiÔu tiªu cùc b»ng c¸ch d¶i sè lîng lín c¸c bã kim lo¹i m¶nh nh»m t¹o ra môc tiªu gi¶ hoÆc thêng xuyªn cho c¸c m¸y bay bay ngoµi biªn giíi ph¸t ra c¸c sãng ®iÖn tõ cã tÇn sè b»ng tÇn sè cña ®µi Radar cña ta. Bé ®éi Radar cña ta ®· thùc hiÖn tèt c¸c biÖn ph¸p kü thuËt nh c¬ ®éng c¸nh sãng, thay ®æi tÇn sè ph¸t…vµ céng víi tr×nh ®é, kinh nghiÖm cña c¸c tr¾c thñ chóng ta ®· lo¹i bá ®îc phÇn lín c¸c tÝn hiÖu g©y nhiÔu cña ®Þch ®Ó tõ ®ã ph¸t hiÖn kÞp thêi, tõ xa, chÝnh x¸c c¸c m¸y bay cña ®Þch vµ phèi hîp cïng lùc lîng tªn löa, ph¸o phßng kh«ng b¾n r¬i nhiÒu m¸y bay ®Þch. DÉn ®êng cho kh«ng qu©n ta lµm tèt nhiÖm vô tiªu diÖt kÎ thï. NhiÒu lo¹i m¸y bay hiÖn ®¹i bËc nhÊt cña Mü ®· bÞ ta b¾n r¬i. II. Radar trong chiÕn tranh c«ng nghÖ cao. Sù ph¸t triÓn cña khoa häc c«ng nghÖ vµ øng dông nã trong qu©n sù ®· t¹o ra nh÷ng th¸ch thøc míi cho hÖ thèng Radar phßng kh«ng. Nh÷ng lo¹i ph¬ng tiÖn tiÕn c«ng ®êng kh«ng víi c«ng nghÖ tµng h×nh, c¸c lo¹i m¸y bay ®îc trang bÞ nh÷ng thiÕt bÞ hiÖn ®¹i cho phÐp phi c«ng cã thÓ võa bay thÊp võa c¬ ®éng …®· vµ ®ang ®ßi hái sù ph¸t triÓn cña Radar theo kÞp ®Ó chÕ ¸p chóng. §iÒu ®¸ng nãi nhÊt t¸c ®éng ®Õn xu híng ph¸t triÓn cña Radar ®ã c«ng nghÖ tµng h×nh cña c¸c ph¬ng tiÖn tiÕn c«ng ®êng kh«ng trªn thÕ giíi ngµy nay t¨ng kh«ng ngõng vÒ chñng lo¹i vµ c¶ tÝnh c«ng nghÖ trong ®ã. V× vËy xu híng ph¸t triÓn cña c¸c Radar lµ lµm sao cã thÓ thÊy ®îc c¸c vò khÝ tiÕn c«ng tõ xa cña ®Þch. VÊn ®Ò tµng h×nh vµ chèng tµng h×nh ®ang lµ lÜnh vùc ®îc quan t©m ®Æc biÖt hiÖn nay - vµ ®©y còng lµ mét th¸ch thøc lín trong c«ng nghÖ chÕ t¹o Radar trong t¬ng lai. §Ó ®èi phã víi nh÷ng ph¬ng tiÖn tiÕn c«ng ®êng kh«ng ®îc tµng h×nh ho¸, c¸c Radar ngµy nay cã xu híng ®îc chÕ t¹o trªn c¬ së gi¶m bíc sãng lµm viÖc ®Õn tèi thiÓu. HiÖn nay ®· cã nh÷ng Radar cã bíc sãng c«ng t¸c cì mm cã thÓ ph¸t hiÖn ®îc c¸c môc tiªu cã diÖn tÝch ph¶n x¹ hiÖu dông cùc kú nhá ( tµng h×nh ho¸), ®êng kÝnh ph¸t hiÖn lªn tíi 1200km qu¶n lý ®îc vïng kh«ng gian réng lín. §é nh¹y cña Radar ®¹t tíi (35)10-11w lµm t¨ng kh¶ n¨ng ph¸t hiÖn cña ®µi Radar . Mét sè tÝnh n¨ng míi còng xuÊt hiÖn nh kh¶ n¨ng chèng bom tù dÉn b»ng ph¬ng ph¸p ph¸t t¾t liªn tôc. TÇn sè cña Radar còng ®îc më réng nh»m tr¸nh ®îc c¸c nhiÔu tÝch cùc nh nhiÔu ng¾m, nhiÔu quÐt. HiÖn nay cã nh÷ng hÖ thèng Radar cã d¶i chøa tÇn sè ho¹t ®éng rÊt lín kÕt hîp víi hÖ sè chÊt lîng cao lµm cho c¸c thiÕt bÞ g©y nhiÔu cña ®èi ph¬ng hÇu nh mÊt hiÖu qu¶ do ph¶i ph©n bè mËt ®é c«ng suÊt lín trªn mét d¶i tÇn réng nh vËy. C¸c yÕu tè cÇn chó ý khi ph¸t triÓn Radar hiÖn ®¹i : - TÝnh n¨ng kü thuËt vµ chiÕn thuËt cña c¸c ph¬ng tiÖn tiÕn c«ng ®êng kh«ng ®·, ®ang vµ sÏ cã trong t¬ng lai vµ nh vËy Radar míi hoµn thµnh nhiÖm vô ph¸t hiÖn, th«ng b¸o vµ lµm râ vò khÝ tÊn c«ng cña ®Þch, ®¶m b¶o cho Tæ quèc kh«ng bÞ bÊt ngê vµ phôc vô c¸c ®¬n vÞ kh¸c ®¸nh ®Þch. - Ph¬ng ph¸p sö dông c¸c vò khÝ tÊn c«ng ®êng kh«ng cña ®Þch, c¸c thñ ®o¹n kÎ ®Þch dïng ®Ó lät vµo kh«ng phËn cña ®Êt níc, c¸c thñ ®o¹n vît qua c¸c hÖ thèng phßng thñ ®êng kh«ng cña ta... - Kh¶ n¨ng cña nh÷ng ph¬ng tiÖn phßng kh«ng hiÖn cã vµ xu thÕ ph¸t triÓn trong t¬ng lai. Mçi lo¹i vò khÝ phßng kh«ng ®Òu cã nh÷ng yªu cÇu cô thÓ ®Ó ®¶m b¶o cho Radar cho chiÕn ®Êu. - Theo s¸t sù ph¸t triÓn cña vò khÝ c«ng nghÖ cao, c¸c lo¹i tªn löa chèng Radar, sù ph¸t triÓn vµ c¸c thñ ®o¹n trong t¸c chiÕn ®iÖn tö cña kÎ ®Þch. Xu híng ph¸t triÓn cña Radar trong t¬ng lai lµ ph¸t huy c¸c tÝnh n¨ng u viÖt cña c¸c lo¹i Radar hiÖn cã, bæ sung thªm nhiÒu tÝnh n¨ng míi ®Ó Radar cã thÓ chèng l¹i c¸c kü thuËt chèng ph¸ ho¹t ®éng cña Ra®a trong chiÕn tranh c«ng nghÖ cao mµ ®Þch sö dông. Mét ph¬ng ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña hÖ thèng Radar lµ n©ng cao kü, chiÕn thuËt cña c¸c tr¾c thñ Radar. C¸c thiÕt bÞ m« pháng ®îc trang bÞ cho Radar ngµy nay ®· cho phÐp rót ng¾n thêi gian huÊn luyÖn sÜ quan vµ tr¾c thñ mµ vÉn ®¹t ®îc chÊt lîng huÊn luyÖn tèt. ThiÕt bÞ m« pháng cã thÓ t¸i t¹o l¹i môc tiªu, t×nh h×nh trªn kh«ng, c¸c thao t¸c dÉn ®êng thùc hiÖn cña tr¾c thñ, ®éng t¸c, khÈu lÖnh cña sÜ quan mét c¸ch sÞnh ®éng. Rót ng¾n thêi gian huÊn luyÖn cã ý nghÜa rÊt quan träng trongc¶ qu©n sù vµ kinh tÕ chÝnh trÞ. ViÖc n©ng cao kü, chiÕn thuËt cho c¸c tr¾c thñ Radar còng lµ gi¶i ph¸p chiÕn thuËt hiÖu qu¶ ph¸t hiÖn vµ b¸m s¸t c¸c lo¹i môc tiªu bay thÊp. C¸c lo¹i m¸y bay chiÕn thuËt cña ®Þch vµ mét sè lo¹i tªn löa hµnh tr×nh thêng chän ®êng bay thÊp, lîi dông ®Þa h×nh che ch¾n ®Ó qua m¾t c¸c ®µi Radar. C¸c tr¾c thñ Radar cã kinh nghiÖm, cã tr×nh ®é, n¾m v÷ng ®Þa h×nh sÏ x¸c ®Þnh ®îc ®©u lµ c¸c ph¬ng tiÖn tiÕn c«ng ®êng kh«ng cña ®Þch vµ phèi hîp cïng c¸c lùc lîng phßng kh«ng kh¸c tiªu diÖt chóng. Mét ®iÓn h×nh cña chiÕn tranh c«ng nghÖ cao lµ chiÕn tranh Nam T n¨m 1999. §©y lµ cuéc chiÕn tranh c«ng nghÖ cao cña Mü vµ liªn qu©n ®¸nh vµo Nam T. Mü vµ liªn qu©n ®· sö dông nh÷ng ph¬ng tiÖn tiÕn c«ng ®êng kh«ng hiÖn ®¹i cã kh¶ n¨ng tµng h×nh, ®é c¬ ®éng lín, søc m¹nh huû diÖt cao nh : m¸y bay chiÕn lîc tµng h×nh B2, m¸y bay nÐm bom chiÕn lîc B-1B, sö dông sè lîng lín m¸y bay tiªm kÝch tµng h×nh F-117A, c¸c lo¹i bom ®Þnh vÞ toµn cÇu theo vÖ tinh víi x¸c suÊt chóng môc tiªu rÊt cao…Tæng kÕt cho thÊy Mü vµ liªn qu©n ®· sö dông 600 m¸y bay c¸c lo¹i, 90% c¸c lo¹i vò khÝ ®îc sö dông lµ vò khÝ th«ng minh. Ta thÊy r»ng ®Ó ¸p chÕ ®îc søc m¹nh cña c¸c ph¬ng tiÖn tiÕn c«ng ®êng kh«ng c«ng nghÖ cao ®ã th× nhiÖm vô ®Æt ra cho hÖ thèng Radar phßng kh«ng lµ rÊt nÆng nÒ. Trong cuéc chiÕn nµy th× hÖ thèng Radar cña Nam T ®· h¹n chÕ ®îc tèi ®a søc m¹nh cña Mü vµ liªn qu©n. Tõ ®ã cho ta thÊy r»ng trong c¸c cuéc chiÕn tranh c«ng nghÖ cao th× Radar cã vai trß hÕt søc quan träng, ®ång thêi nã còng cã nhiÖm vô rÊt nÆng nÒ. HÖ thèng Radar ph¶i ®îc ph¸t triÓn theo kÞp sù ph¸t triÓn cña c¸c lo¹i vò khÝ c«ng nghÖ cao. §èi víi níc ta hiÖn nay th× viÖc chó träng ph¸t triÓn hÖ thèng Radar phßng kh«ng lµ rÊt quan träng, tuy nhiªn níc ta cßn nghÌo, cha thÓ cã c¸c ®µi Radar hiÖn ®¹i trªn thÕ giíi hiÖn nay. Do ®ã vÊn ®Ò ®Æt ra hiÖn nay lµ ph¶i hiÖn ®¹i ho¸ c¸c Radar hiÖn cã. S¸ng t¹o trong khai th¸c sö dông c¸c tÝnh n¨ng cña chóng.