Tài liệu Tổng quan lý thuyết thuế

TỔNG QUAN LÝ THUYẾT THUẾ PGS.TS. SỬ ĐÌNH THÀNH 11/12/2009 1 NỘI DUNG NGHIÊN CỨU Thuế trong luồng chu chuyển thu nhập và chi tiêu xã hội Phạm vi ảnh hưởng của thuế Lý thuyết thuế chuẩn tắc 11/12/2009 2 THUẾ TRONG LUÔNG LUÂN CHUYỂN THU NHẬP VÀ CHI TIÊU CỦA XÃ HỘI Thueá giaùn thu Thò tröôøng haøng hoùa Caù nhaân - Hoä gia ñình Thueá thu nhaäp caù nhaân Thu nhaäp Thueá giaùn thu Doanh nghieäp Thueá thu nhaäp doanh nghieäp Taøi saûn 11/12/2009 Thueá taøi saûn 3 THUẾ TRONG LUỒNG LUÂN CHUYỂN THU NHẬP VÀ CHI TIÊU CỦA XÃ HỘI Theo lý thuyết về tăng tài sản thì thu nhập là tổng các giá trị trên thị trường của các lợi ích được hưởng dưới dạng tiêu dùng. Thu nhaäp Töø hoaït ñoäng phi kinh doanh Lao ñoäng 11/12/2009 Töø saûn xuaát kinh doanh Thöøa keá …. Taøi saûn 4 PHẠM VI ẢNH HƯỞNG CỦA THUẾ Phạm vi ảnh hưởng của thuế: Phạm vi do luật pháp quy định; Phạm vi kinh tế 11/12/2009 5 PHẠM VI ẢNH HƯỞNG CỦA THUẾ Phạm vi ảnh hưởng do luật pháp quy định: Xác định chủ thể chịu trách nhiệm pháp lý về nghĩa vụ nộp thuế. Đối với thuế gián thu giữa chủ thể chịu trách nhiệm pháp lý và chủ thể gánh chịu thuế có khác nhau. Ví dụ, người tiêu dùng A mua một cây bút máy giá chưa có thuế VAT là 10.000 đồng, thuế VAT là 10%. Vậy, tổng số tiền mà người A phải thanh toán là 11.000 đồng, trong đó người A phải gánh chịu 1000 đồng thuế VAT. Về nghĩa vụ pháp lý, doanh nghiệp phải có trách nhiệm nộp số tiền thuế này vào kho bạc nhà nước. 11/12/2009 6 PHẠM VI ẢNH HƯỞNG CỦA THUẾ Phạm vi ảnh hưởng kinh tế: Thể hiện mức thay đổi phân phối thu nhập thực của từng chủ thể do thuế gây ra. Cho dù phạm vi ảnh hưởng của các loại thuế có khác nhau, nhưng suy cho cùng chỉ con người mới thực sự gánh chịu thuế, trong khi các công ty thì không. Người gánh chịu thuế ở đây gồm: các cổ đông, người lao động, người tiêu dùng. 11/12/2009 7 XÁC ĐỊNH NGƯỜI GÁNH CHỊU THUẾ Khi thuế đánh vào người sản xuất, họ sẽ gia tăng gia để bù lại gánh năng thuế . Gánh nặng thuế của người sản xuất = (Giá trước thuế – Giá sau thuế ) + Thuế nộp của người sản xuất Khi thuế đánh vào người tiêu dùng, họ sẽ không sẵn lòng mua nhiều hàng hóa, vì thế giá giảm. Gánh nặng thuế của người tiêu dùng : Gánh nặng thuế của người tiêu dùng = (Giá sau thuế - giá trước thuế ) + Nộp thuế của người tiêu dùng 11/12/2009 8 Figure 2 (P) Gánh nặng thuế (a) được tách đội Price per giữa người sản gallon (P) xuất và tiêu dùng 50 cent tiền thuế làm thay đổi Ban đầu, cân S1 đường cung . bằng ở mức giá $1.50 và số lượng $2.00 100 đơn vị . (b) S2 S1 B C P2 = $1.80 P1 = $1.50 A Gánh nặng tiêu dùng = $0.30 P1 = $1.50 A $0.50 D D 11/12/2009 Q1 = 100 (Q) Gánh nặng sản xuất = $0.20 Q2 = 90 (Q) 9 XÁC ĐỊNH NGƯỜI GÁNH CHỊU THUẾ Giả sử người sản xuất nộp thuế Gánh nặng người tiêu dùng = ($1.80 $1.50) + 0 = 30¢ Gánh nặng sản xuất = ($1.50 - $1.80) + $0.50 = 20¢ 11/12/2009 10 LÝ THUYẾT THUẾ CHUẨN TẮC Quan điểm Lý thuyết thuế chuẩn tắc xem xét và đánh giá chính sách thuế theo một khuôn khổ hoặc dựa trên một chuẩn mực nhất định. => Hình thành những nguyên tắc mang tính định hướng xây dựng chính sách thuế. 11/12/2009 11 NHỮNG TIÊU CHUẨN CỦA MỘT HỆ THỐNG THUẾ TỐT Tính hiệu quả Cách thức đánh thuế như thế nào để “cái bánh” có khả năng to ra, mọi người có được phúc lợi lớn hơn sau quá trình thu thuế. Tiêu chuẩn hiệu quả cổ điển: hệ thống laissez – faire tạo ra một sân chơi bình đẳng cho các cá nhân và tổ chức, hoạt động theo lợi ích riêng của họ, cạnh tranh tự do. Tiêu chuẩn hiệu quả hiện đại: chính phủ nên sử dụng thuế để dịch chuyển nền kinh tế theo định hướng mong muốn 11/12/2009 12 NHỮNG TIÊU CHUẨN CỦA MỘT HỆ THỐNG THUẾ TỐT Tính công bằng Hai nguyên lý: Lợi ích (đánh thuế dựa vào cái mà cá nhân lấy đi từ xã hội “tiêu dùng”); Khả năng nộp thuế (đánh thuế dựa vào cái mà cá nhân đóng góp cho xã hội - thu nhập). Tiêu dùng hay thu nhập làm cơ sở tính thuế công bằng hơn? 11/12/2009 13 NHỮNG TIÊU CHUẨN CỦA MỘT HỆ THỐNG THUẾ TỐT Tính đơn giản Hệ thống thuế phải đơn giản để tiết kiệm chi phí. Chi phí quản lý hành chính thuế Chi phí tuân thủ Khắc phục trốn thuế 11/12/2009 14 NHỮNG TIÊU CHUẨN CỦA MỘT HỆ THỐNG THUẾ TỐT Tính linh hoạt Đòi hỏi thuế gắn chặt với hoạt động kinh tế, phản ánh thực sự những biến động chu kỳ kinh tế . Độ nổi của thuế = Độ co giãn của thuế = %ΔT %ΔY %ΔT * %ΔY %ΔT* là phần trăm thay đổi tổng thu thuế không kể đến thay đổi cơ sở thuế hoặc thuế suất hoặc cả hai 11/12/2009 15