Tài liệu Tổ chức phối hợp các lực lượng giáo dục hướng nghiệp cho học sinh trường trung học phổ thông huyện vĩnh tường, tỉnh vĩnh phúc

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM NGUYỄN TRẦN QUANG TỔ CHỨC PHỐI HỢP CÁC LỰC LƢỢNG GIÁO DỤC HƢỚNG NGHIỆP CHO HỌC SINH TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN VĨNH TƢỜNG, TỈNH VĨNH PHÚC LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2014 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM NGUYỄN TRẦN QUANG TỔ CHỨC PHỐI HỢP CÁC LỰC LƢỢNG GIÁO DỤC HƢỚNG NGHIỆP CHO HỌC SINH TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN VĨNH TƢỜNG, TỈNH VĨNH PHÚC Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC Mã số: 60.1401.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: GS.TS TRẦN HỮU LUYẾN THÁI NGUYÊN - 2014 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ LỜI CAM ĐOAN Tôi Nguyễn Trần Quang là học viên lớp Cao học lớp K20 QLGD trƣờng Đại học Thái Nguyên. Tôi xin cam đoan, những gì mà tôi trình bày trong luận văn là do sự tìm hiểu và nghiên cứu của bản thân trong suốt quá trình học tập và công tác. Mọi kết quả nghiên cứu cũng nhƣ ý tƣởng của các tác giả khác nếu có đều đƣợc trích dẫn nguồn gốc cụ thể. Luận văn này cho đến nay chƣa đƣợc bảo vệ tại bất kỳ một hội đồng bảo vệ luận văn Thạc sĩ nào và chƣa đƣợc công bố trên bất kỳ một phƣơng tiện thông tin nào. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về những gì mà tôi đã cam đoan ở trên đây. Thái Nguyên, tháng 07 năm 2014 Tác giả luận văn Nguyễn Trần Quang Số hóa bởi Trung tâm Học liệu i http://www.lrc-tnu.edu.vn/ ƠN Với tình cảm chân thành, tác giả luận văn xin cảm ơn ban Lãnh đạo Trƣờng Đại học Thái Nguyên, Đại học sƣ phạm Thái Nguyên, cùng các cán bộ, giảng viên đã giảng dạy, hƣớng dẫn, giúp đỡ tác giả trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn tốt nghiệp. Xin cảm ơn sự giúp đỡ và ủng hộ của Ban giám hiệu, các thầy cô giáo, các bậc cha mẹ học sinh và các em học sinh các trƣờng THPT huyện Vĩnh Tƣờng tỉnh Vĩnh Phúc. Xin trân trọng cảm ơn những ý kiến đóng góp chân tình của các cán bộ quản lí giáo dục và các thầy cô giáo. Đặc biệt, tác giả luận văn xin đƣợc bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến GS.TS.NGND Trần Hữu Luyến, ngƣời thầy đã tận tình chỉ bảo, hƣớng dẫn, giúp đỡ tác giả trong suốt quá trình nghiên cứu để hoàn thành luận văn này. Dù đã hết sức cố gắng trong quá trình thực hiện đề tài, song chắc chắn luận văn không tránh khỏi những hạn chế, thiếu sót. Tác giả rất mong nhận đƣợc sự chia sẻ và những ý kiến đóng góp quý báu từ các thầy cô giáo và các bạn đọc để luận văn đƣợc hoàn thiện hơn. Xin chân thành cảm ơn! Thái Nguyên, tháng 07 năm 2014 Tác giả luận văn Nguyễn Trần Quang Số hóa bởi Trung tâm Học liệu ii http://www.lrc-tnu.edu.vn/ MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i ...................................................................................................... ii MỤC LỤC .........................................................................................................iii DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN ..................................... iv DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................. v DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ ....................................................................... vi MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1 2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 3 3. Khách thể, đối tƣợng nghiên cứu .................................................................... 3 4. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 4 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 4 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu của đề tài .......................................................... 4 7. Phƣơng pháp nghiên cứu ................................................................................. 5 8. Cấu trúc của luận văn ...................................................................................... 6 Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN NGHIÊN CỨU TỔ CHỨC PHỐI HỢP CÁC LỰC LƢỢNG GIÁO DỤC HƢỚNG NGHIỆP CHO HỌC SINH TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG ................................... 7 1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu....................................................................... 7 nƣớc trên thế giới....................................................................................... 7 ...... 8 1.2. Các khái niệm cơ bản ................................................................................. 11 1.2.1. Tổ chức .................................................................................................... 11 1.2.3. Phối hợp các lực lƣợng giáo dục ............................................................. 12 1.2.4. Giáo dục hƣớng nghiệp ........................................................................... 13 1.2.5. Tổ chức phối hợp các lực lƣợng giáo dục hƣớng nghiệp ........................ 15 1.2.6. Trƣờng Trung học phổ thông .................................................................. 16 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu iii http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 1.2.7. Học sinh trƣờng trung học phổ thông ...................................................... 17 1.3. Mục tiêu, nhiệm vụ, con đƣờng, nguyên tắc và nội dung giáo dục hƣớng nghiệp cho học sinh trƣờng Trung học phổ thông ....................... 18 1.3.1. Mục tiêu giáo dục hƣớng nghiệp cho học sinh trƣờng Trung học phổ thông..... 18 1.3.2. Nhiệm vụ giáo dục hƣớng nghiệp cho học sinh trƣờng Trung học phổ thông ....... 19 1.3.3. Con đƣờng giáo dục hƣớng nghiệp cho học sinh trƣờng Trung học phổ thông ................................................................................................. 22 1.3.4. Nguyên tắc giáo dục hƣớng nghiệp cho học sinh trƣờng Trung học phổ thông ................................................................................................. 25 1.3.5. Nội dung giáo dục hƣớng nghiệp cho học sinh trƣờng Trung học phổ thông ....... 27 1.4. Mục tiêu, nhiệm vụ, nguyên tắc và nội dung tổ chức phối hợp các lực lƣợng giáo dục hƣớng nghiệp cho học sinh trƣờng Trung học phổ thông.... 31 1.4.1. Mục tiêu tổ chức phối hợp các lực lƣợng giáo dục hƣớng nghiệp cho học sinh trƣờng THPT ...................................................................... 31 1.4.2. Nhiệm vụ tổ chức phối hợp các lực lƣợng giáo dục hƣớng nghiệp cho học sinh trƣờng THPT ...................................................................... 32 1.4.3. Nguyên tắc tổ chức phối hợp các lực lƣợng giáo dục hƣớng nghiệp cho học sinh trƣờng THPT ...................................................................... 35 1.4.4. Nội dung tổ chức phối hợp các lực lƣợng giáo dục hƣớng nghiệp cho học sinh trƣờng Trung học phổ thông .............................................. 38 1.5. Hiệu trƣởng là chủ thể tổ chức phối hợp các lực lƣợng giáo dục hƣớng nghiệp cho học sinh trƣờng Trung học phổ thông ....................... 44 1.5.1. Hiệu trƣởng trƣờng THPT ....................................................................... 44 1.5.2. Nội dung quản lý GDHN của hiệu trƣởng THPT ................................... 45 1.6. Các yếu tố ảnh hƣởng đến tổ chức phối hợp các lực lƣợng giáo dục hƣớng nghiệp cho học sinh trƣờng THPT ............................................... 45 1.6.1. Yếu tố thuộc chủ thể tổ chức phối hợp .................................................... 45 1.6.2. Yếu tố thuộc đối tƣợng tổ chức phối hợp ................................................ 47 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu iv http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 1.6.3. Yếu tố thuộc môi trƣờng tổ chức phối hợp ............................................. 48 Kết luận chƣơng 1.............................................................................................. 49 Chƣơng 2. THỰC TRẠNG TỔ CHỨC PHỐI HỢP CÁC LỰC LƢỢNG GIÁO DỤC HƢỚNG NGHIỆP CHO HỌC SINH TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN VĨNH TƢỜNG, TỈNH VĨNH PHÚC ........................................................................................... 52 2.1. Khái quát về tình hình kinh tế - xã hội và giáo dục đào tạo huyện Vĩnh Tƣờng, tỉnh Vĩnh Phúc ................................................................... 52 2.1.1. Đặc điểm kinh tế, xã hội của huyện Vĩnh Tƣờng, tỉnh Vĩnh Phúc ......... 52 2.1.2. Tình hình giáo dục - đào tạo huyện Vĩnh Tƣờng, tỉnh Vĩnh Phúc .......... 52 2.2. Thực trạng giáo dục hƣớng nghiệp cho học sinh THPT huyện Vĩnh Tƣờng, tỉnh Vĩnh Phúc........................................................................................... 54 2.2.1. Khái quát về điều tra thực trạng .............................................................. 54 2.2.2. Định hƣớng nghề nghiệp ......................................................................... 55 2.2.3. Tƣ vấn hƣớng nghiệp ............................................................................... 55 2.2.4. Tuyển chọn nghề ..................................................................................... 56 2.3. Thực trạng tổ chức phối hợp các lực lƣợng giáo dục hƣớng nghiệp cho học sinh THPT huyện Vĩnh Tƣờng, tỉnh Vĩnh Phúc ........................ 56 2.3.1. Thực trạng xây dựng kế hoạch tổ chức phối hợp các lực lƣợng giáo dục hƣớng nghiệp cho học sinh trƣờng Trung học phổ thông ................ 56 2.3.2. Thực trạng xây dựng cơ chế quản lý tổ chức phối hợp các lực lƣợng giáo dục hƣớng nghiệp cho học sinh trƣờng Trung học phổ thông ........ 58 2.3.3. Thực trạng tổ chức thực hiện tổ chức phối hợp các lực lƣợng giáo dục hƣớng nghiệp cho học sinh trƣờng Trung học phổ thông ................ 59 2.3.4. Thực trạng chỉ đạo thực hiện tổ chức phối hợp các lực lƣợng giáo dục hƣớng nghiệp cho học sinh trƣờng Trung học phổ thông ................ 60 2.3.5. Thực trạng kiểm tra đánh giá kết quả tổ chức phối hợp các lực lƣợng giáo dục hƣớng nghiệp cho học sinh trƣờng Trung học phổ thông ............ 61 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu v http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 2.4. Các yếu tố ảnh hƣởng đến tổ chức phối hợp các lực lƣợng giáo dục hƣớng nghiệp trƣờng THPT huyện Vĩnh Tƣờng, tỉnh Vĩnh Phúc và đánh giá ƣu, khuyết điểm, nguyên nhân .................................................. 62 2.4.1. Các yếu tố ảnh hƣởng đến tổ chức phối hợp các lực lƣợng giáo dục hƣớng nghiệp trƣờng THPT huyện Vĩnh Tƣờng, tỉnh Vĩnh Phúc .......... 62 2.4.2. Đánh giá ƣu, khuyết, nguyên nhân thực trạng tổ chức phối hợp các lực lƣợng giáo dục hƣớng nghiệp cho học sinh THPT huyện Vĩnh Tƣờng, tỉnh Vĩnh Phúc ............................................................................ 64 2.4.3. Những vấn đề đặt ra về biện pháp tổ chức phối hợp các lực lƣợng giáo dục hƣớng nghiệp cho học sinh THPT huyện Vĩnh Tƣờng, tỉnh Vĩnh Phúc ................................................................................................ 67 Kết luận chƣơng 2.............................................................................................. 68 Chƣơng 3. BIỆN PHÁP TỔ CHỨC PHỐI HỢP CÁC LỰC LƢỢNG GIÁO DỤC HƢỚNG NGHIỆP CHO HỌC SINH TRƢỜNG THPT HUYỆN VĨNH TƢỜNG, TỈNH VĨNH PHÚC ....................... 69 3.1. Căn cứ đề xuất ............................................................................................ 69 3.1.1. Lý luận ..................................................................................................... 69 3.1.2. Thực tiến .................................................................................................. 69 3.1.3. Pháp lý ..................................................................................................... 70 3.2. Nguyên tắc đề xuất biện pháp .................................................................... 70 3.2.1. Bảo đảm tính phù hợp.............................................................................. 70 3.2.2. Đảm bảo tính hệ thống và đồng bộ .......................................................... 71 3.2.3. Đảm bảo tính thực tiến ............................................................................ 72 3.2.4. Nguyên tắc đảm bảo kết hợp hài hòa các lợi ích ..................................... 72 3.2.5. Nguyên tắc đảm bảo phát huy tiềm năng của xã hội, tính tích cực tự giác của các lực lƣợng xã hội .................................................................. 72 3.2.6. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa ............................................................ 73 3.3. Các biện pháp đề xuất ................................................................................. 73 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu vi http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 3.3.1. Nâng cao nhận thức và trách nhiệm cho các lực lƣợng giáo dục hƣớng nghiệp học sinh ............................................................................ 73 3.3.2. Xây dựng cơ chế quản lý, chỉ đạo tổ chức phối hợp giữa nhà trƣờng gia đình và các tổ chức xã hội ................................................................. 77 3.3.3. Nắm vững và phát huy thế mạnh của các lực lƣợng giáo dục hƣớng nghiệp cho học sinh ................................................................................. 80 3.3.4. Tăng cƣờng cơ sở vật chất cho hoạt động giáo dục hƣớng nghiệp ......... 83 3.3.5. Tổ chức bồi dƣỡng kiến thức và kỹ năng sƣ phạm cho đội ngũ cán bộ, giáo viên về giáo dục hƣớng nghiệp cho học sinh ............................ 84 3.3.6. Đẩy mạnh xã hội hóa giáo dục hƣớng nghiệp ......................................... 87 3.3.7. Nâng cao chất lƣợng hoạt động kiểm tra đánh giá việc tổ chức phối hợp nhà trƣờng, gia đình và xã hội nhằm GDHN cho học sinh .............. 88 3.4. Mối quan hệ giữa các biện pháp ................................................................. 90 3.5. Khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi các biện pháp ................................. 92 Kết luận chƣơng 3.............................................................................................. 96 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 97 1. Một số kết luận .............................................................................................. 97 2. Khuyến nghị................................................................................................... 99 TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................. 100 PHỤ LỤC Số hóa bởi Trung tâm Học liệu vii http://www.lrc-tnu.edu.vn/ DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN BGH Ban giám hiệu CBQL Cán bộ quản lý CĐ Cao đẳng CNTT Công nghệ thông tin ĐH Đại học GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo GDHN Giáo dục hƣớng nghiệp GVBN Giáo viên bộ môn GVCN Giáo viên chủ nhiệm HS Học sinh KTTH Kỹ thuật tổng hợp LLXH Lực lƣợng xã hội NV Nhân viên NXB Nhà xuất bản QL Quản lý TCCN Trung cấp chuyên nghiệp THCS Trung học cơ sở THPT Trung học phổ thông TN Thanh niên TW Trung ƣơng Số hóa bởi Trung tâm Học liệu iv http://www.lrc-tnu.edu.vn/ DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Đối tƣợng khảo sát thực trạng ........................................................... 54 Bảng 2.2: Đánh giá công tác định hƣớng nghề nghiệp của các nhà trƣờng ....... 55 Bảng 2.3: Đánh giá tƣ vấn hƣớng nghiệp của các nhà trƣờng ........................... 55 Bảng 2.4: Đánh giá việc chọn nghề của học sinh ............................................. 56 Bảng 2.5: Đánh giá các lực lƣợng giáo dục hƣớng nghiệ ...................... 58 Bảng 2.6: Đánh giá việc xây dựng cơ chế tổ chức phối hợp các lực lƣợng giáo dục hƣớng nghi ............................................. 58 Bảng 2.6a: Đánh giá tổ chức phối hợp các lực lƣợng giáo dục hƣớng nghi ....................................................................... 59 Bảng 2.6b: Đánh giá hình thức tổ chức phối hợp các lực lƣợng giáo dục hƣớng nghi ờng ............................................................ 60 Bảng 2.7: Đánh giá chỉ đạo thực hiện tổ chức phối hợp các lực lƣợng giáo dục hƣớng nghi ............................................. 61 Bảng 2.8: Công tác chỉ đạo, phối hợp tổ chức giáo dục hƣớng nghiệp của Hiệu trƣởng với các tổ chức trong và ngoài nhà trƣờng .................... 62 Bảng 2.9: Những lực lƣợng xã hội ảnh hƣởng đến việc chọn ngành, nghề trong tƣơng lai của học sinh .............................................................. 63 Bảng 2.10: Những yếu tố ảnh hƣởng đến việc chọn ngành, nghề trong tƣơng lai của học sinh ........................................................................ 64 Bảng 3.1: Kết quả khảo nghiệm các biện pháp với 150 đối tƣợng ................... 93 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu v http://www.lrc-tnu.edu.vn/ DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ Sơ đồ 1.1. Mối quan hệ giữa GDLĐ, GDHN và giáo dục KTTH..................... 26 Sơ đồ 1.2. Quá tình định hƣớng nghề nghiệp .................................................... 29 Sơ đồ 1.3. Quá trình tƣ vấn hƣớng nghiệp ........................................................ 30 Sơ đồ 1.4. Xây dựng cơ chế tổ chức phối hợp các lực lƣợng GDHN cho học sinh THPT................................................................................. 41 Sơ đồ 1.5. Những bƣớc cơ bản của kiểm tra trong quản lý ............................... 43 Biểu đồ 3.1a. Về tính cần thiết của các biện pháp............................................. 94 Biểu đồ 3.1b. Về tính khả thi của các biện pháp ............................................... 94 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu vi http://www.lrc-tnu.edu.vn/ MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Giáo dục hƣớng nghiệp và tƣ vấn hƣớng nghiệp giữ một vai trò rất quan trọng trong hệ thống giáo dục. Hoạt động này đƣợc tích hợp trong nhiều môi trƣờng giáo dục, chuyên nghiệp và xã hội. Một số nƣớc nhƣ Ðức, Mỹ, Hàn Quốc, Ấn Ðộ, Anh... quyền bảo đảm tƣ vấn hƣớng nghiệp còn đƣợc khẳng định trong các bộ luật. Ở nƣớc ta, trƣớc mỗi kỳ thi tuyển sinh, nhiều học sinh thƣờng lúng túng, không biết lựa chọn nghề nào cho phù hợp và thƣờng lựa chọn ngành nghề theo cảm tính, hay do sức ép từ gia đình; Nhiều học sinh sinh viên chỉ thích học tại các trƣờng đại học, cao đẳng; không thích theo học các trƣờng dạy nghề…mà chƣa tính đến tình hình thực tế của thị trƣờng lao động. Điều này dẫn đến sự chênh lệch về số lƣợng lao động giữa các ngành nghề, nhiều ngƣời ra trƣờng không có việc làm cùng với đó là tình trạng “thừa thầy, thiếu thợ”,… Định hƣớng nghề nghiệp đối với mỗi học sinh khi còn ngồi trên ghế nhà trƣờng THPT có ý nghĩa hết sức quan trọng đối với tƣơng lai của mỗi học sinh, gia đình rộng hơn là của một tỉnh, một đất nƣớc. Điều đó đã đƣợc Đảng, Nhà nƣớc hết sức quan tâm; Luật Giáo dục 2005 có đề cập “Giáo dục THPT nhằm giúp học sinh củng cố và phát triển những kết quả của giáo dục THCS, hoàn thiện học vấn phổ thông và có những hiểu biết thông thường về kỹ thuật và hướng nghiệp có điều kiện phát huy năng lực cá nhân để lựa chọn hướng phát triển, tiếp tục học Đại học, Cao đẳng, Trung cấp, học nghề hoặc đi vào cuộc sống lao động”. Văn kiện Hội nghị lần 2, Ban chấp hành Trung ƣơng Đảng khóa VIII viết “Huy động toàn xã hội làm giáo dục, động viên các tầng lớp nhân dân góp sức xây dựng nền giáo dục quốc dân dưới sự quản lý của nhà nước” hay Điều 3 của Luật giáo dục 2005 ghi rõ “Hoạt động giáo dục phải được thực hiện trên nguyên lý học đi đôi với hành, giáo dục kết hợp với lao động sản xuất, lý luận gắn liền với thực tiễn, giáo dục trường kết hợp với giáo dục gia đình và giáo dục xã hội”. 1 Khi định hƣớng đúng đắn về nghề nghiệp học sinh sẽ yên tâm với nghề mình đã chọn, từ đó có thái độ, động cơ tích cực trong học tập, rèn luyện để đạt đƣợc ƣớc mơ, hoài bão của bản thân và gia đình. Tuy nhiên thực tế hiện nay, việc giáo dục hƣớng nghiệp cho cho sinh cấp THPT chƣa nhận đƣợc sự quan tâm đúng mức, bộc lộ nhiều hạn chế, yếu kém; Nhận thức phụ huynh học sinh, học sinh; công tác tổ chức các hoạt động giáo dục hƣớng nghiệp; xây dựng các nguồn lực phục vụ giáo dục hƣớng nghiệp; chƣa xây dựng và bồi dƣỡng đƣợc đội ngũ chuyên gia hƣớng nghiệp đáp ứng nhu cầu hiện nay; cơ cấu phân luồng học sinh sau THCS, THPT chƣa hợp lí, đặc biệt là việc phối hợp các lực lƣợng giáo dục còn nhiều hạn chế, tạo sức ép rất lớn lên các kì thi Đại học hằng năm,... Để giải quyết những vấn đề này thì lực lƣợng quan trọng nhất phải xuất phát từ nhà trƣờng và sau đó đến gia đình và cuối cùng là các lực lƣợng ngoài xã hội. Mỗi lực lƣợng phải hiểu đƣợc vai trò của nhau trong hoạt động giáo dục và tôn trọng lợi ích, quyền lợi và cùng chia sẻ nhằm hƣớng tới sự phát triển giáo dục. Để có sự gắn kết cần giải quyết đƣợc bốn nội dung sau: - Nhà trƣờng và phụ huynh phải thấy đƣợc ý nghĩa quan trọng của sự phối hợp giữa gia đình và nhà trƣờng để từ đó có thái độ cƣ xử đúng đắn, phù hợp và khuyến khích sự gắn kết. Ngƣời quản lý, giáo viên và các nhân viên phục vụ trong nhà trƣờng phải có thái độ, kỹ năng trong việc khuyến khích sự phối hợp với gia đình. Hơn thế nữa phải có những quy tắc trong hoạt động phối hợp giữa gia đình và nhà trƣờng. - Cần phải nhận thức đƣợc có những yếu tố ảnh hƣởng xấu tới hoạt động phối hợp giữa gia đình và nhà trƣờng nhƣ sự trái ngƣợc nhau trong nhận thức, và hành động, xem hoạt động phối hợp giữa gia đình và phụ huynh là tự nhiên không chú trọng đến hoạt động này hoặc do sự khác nhau về văn hóa. - Hoàn cảnh sống cũng ảnh hƣởng tới hoạt động phối hợp giữa gia đình và nhà trƣờng nhƣ tầng lớp xã hội, dân tộc, địa vị kinh tế, môi trƣờng 2 văn hóa trƣờng học, số lƣợng học sinh của lớp, loại hình lớp học và địa bàn của trƣờng học. - Những thông tin và chƣơng trình tập huấn, bồi dƣỡng cho giáo viên và học sinh cũng có tác dụng trong việc khuyến khích cho hoạt động phối hợp giữa gia đình học sinh và nhà trƣờng. Thực tế hiện nay các trƣờng phổ thông đều có Ban đại diện cha mẹ học sinh và có các hoạt động phối hợp với các tổ chức chính trị xã hội trong công tác giáo dục và đặc biệt là công tác giáo dục hƣớng nghiệp, tƣ vấn hƣớng nghiệp. Tuy nhiên có thể nói những hoạt động phối hợp các lực lƣợng giáo dục hiện nay của các trƣờng phổ thông chƣa đạt hiệu quả cao. Điều đó có nhiều nguyên nhân nhƣ nhận thức và trách nhiệm của mỗi lực lƣợng giáo dục chƣa đƣợc tốt, chƣa có cơ chế, chính sách cụ thể, hầu hết nhà trƣờng chƣa xây dựng đƣợc kế hoạch, chiến lƣợc cụ thể. Mỗi quan hệ nhà trƣờng và các tổ chức xã hội còn nhiều hạn chế, các hoạt động mang tính thời vụ, hình thức chƣa có chiều sâu. Với các lý do chủ yếu nêu trên, tôi đã lựa chọn đề tài: “Tổ chức phối hợp các lực lượng giáo dục hướng nghiệp cho học sinh trường THPT huyện Vĩnh Tường, tỉnh Vĩnh Phúc”. 2. Mục đích nghiên cứu Chỉ ra cơ sở lý luận và thực trạng tổ chức phối hợp các lực lƣợng giáo dục hƣớng nghiệp cho học sinh trung học phổ thông, đề xuất một số biện pháp tổ chức phối hợp các lực lƣợng giáo dục hƣớng nghiệp cho học sinh trung học phổ thông các trƣờng THPT huyện Vĩnh Tƣờng, tỉnh Vĩnh Phúc. 3. Khách thể, đối tƣợng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Quá trình tổ chức phối hợp các lực lƣợng giáo dục hƣớng nghiệp cho học sinh trƣờng THPT. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Biện pháp tổ chức phối hợp các lực lƣợng giáo dục hƣớng nghiệp cho học sinh trƣờng THPT huyện Vĩnh Tƣờng, tỉnh Vĩnh Phúc. 3 4. Giả thuyết khoa học Biện pháp tổ chức phối hợp các lực lƣợng giáo dục hƣớng nghiệp cho học sinh trƣờng THPT huyện Vĩnh Tƣờng, tỉnh Vĩnh Phúc đã đạt đƣợc một số kết quả nhất định, tuy nhiên vẫn còn những tồn tại, bất cập đáng kể. Dựa vào lý luận và thực trạng tổ chức phối hợp các lực lƣợng giáo dục hƣớng nghiệp đƣợc xem xét, có thể đề xuất đƣợc các biện pháp phối hợp các lực lƣợng giáo dục hƣớng nghiệp cho học sinh trƣờng Trung học phổ thông huyện Vĩnh Tƣờng tỉnh Vĩnh Phúc có tính cần thiết và khả thi. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Xác định cơ sở lý luận nghiên cứu tổ chức phối hợp các lực lƣợng giáo dục hƣớng nghiệp cho học sinh trƣờng THPT: Làm rõ các khái niệm công cụ, chỉ ra các nội dung tổ chức phối hợp các lực lƣợng giáo dục hƣớng nghiệp cho học sinh trƣờng THPT và các yếu tố ảnh hƣởng đến tổ chức phối hợp các lực lƣợng giáo dục hƣớng nghiệp cho học sinh các trƣờng THPT. 5.2. Làm rõ thực trạng tổ chức phối hợp các lực lƣợng giáo dục hƣớng nghiệp cho học sinh trƣờng THPT huyện Vĩnh Tƣờng, tỉnh Vĩnh Phúc, cũng nhƣ thực trạng các yếu tố ảnh hƣởng đến tổ chức phối hợp các lực lƣợng giáo dục hƣớng nghiệp cho học sinh các trƣờng THPT trên địa bàn huyện xem xét. 5.3. Đề xuất và làm rõ tính cần thiết, tính khả thi các biện pháp tổ chức phối hợp các lực lƣợng giáo dục hƣớng nghiệp cho học sinh trƣờng THPT huyện Vĩnh Tƣờng, tỉnh Vĩnh Phúc. 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu của đề tài 6.1. Giới hạn về địa bàn nghiên cứu Nghiên cứu tại các trƣờng THPT công lập huyện Vĩnh Tƣờng, tỉnh Vĩnh Phúc. 6.2. Giới hạn về khách thể nghiên cứu - Cán bộ quản lý các trƣờng THPT: Lê Xoay, Đội Cấn, Vĩnh Tƣờng. - Giáo viên các trƣờng THPT: Lê Xoay, Đội Cấn, Vĩnh Tƣờng. - Cha mẹ học sinh các trƣờng THPT: Lê Xoay, Đội Cấn, Vĩnh Tƣờng. 4 - Học sinh các trƣờng THPT: Lê Xoay, Đội Cấn, Vĩnh Tƣờng. Tổng số khách thể điều tra: 300 ngƣời, trong đó cán bộ quản lý 12 ngƣời, giáo viên 63 ngƣời, cha mẹ học sinh 75, học sinh 150 ngƣời, cụ thể: - Cán bộ quản lý 12 ngƣời của 3 trƣờng THPT. - Giáo viên 63 ngƣời bao gồm cả giáo viên bộ môn và giáo viên chủ nhiệm của 3 trƣờng. - Học sinh 150 bao gồm học sinh của 3 trƣờng. - Cha mẹ học sinh 75 ngƣời bao gồm học sinh của 3 trƣờng. 6.3. Giới hạn về đối tượng nghiên cứu Đề tài nghiên cứu biện pháp tổ chức phối hợp các lực lƣợng giáo dục hƣớng nghiệp cho học sinh trƣờng THPT huyện Vĩnh Tƣờng, tỉnh Vĩnh Phúc. 7. Phƣơng pháp nghiên cứu 7.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý luận Phân tích, tổng hợp, khái quát hóa các vấn đề lý luận trong các công trình nghiên cứu khoa học liên quan đến đề tài, nhƣ sách, tạp chí khoa học, các văn kiện của Đảng, pháp luật của Chính phủ, các văn bản chỉ đạo của ngành Giáo dục,… nhằm xác lập cơ sở lý luận cho đề tài. 7.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn 7.2.1. Phương pháp quan sát Phƣơng pháp này nhằm ghi chép lại việc tổ chức phối hợp các lực lƣợng giáo dục hƣớng nghiệp cho học sinh trƣờng THPT huyện Vĩnh Tƣờng, tỉnh Vĩnh Phúc. 7.2.2. Phương pháp phỏng vấn Tác giả trực tiếp phỏng vấn các đối tƣợng bao gồm: Cán bộ quản lí, giáo viên, học sinh. 7.2.3. Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi Tác giả sử dụng ba bộ phiếu điều tra bằng bảng các câu hỏi cho ba nhóm đối tƣợng. - Nhóm 1: Nhóm các cán bộ quản lý. 5 - Nhóm 2: Nhóm giáo viên nhà trƣờng. - Nhóm 3: Nhóm phụ huynh và các em học sinh. Thông qua phiếu điều tra để khảo sát cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh và phụ huynh học sinh về tổ chức phối hợp các lực lƣợng giáo dục hƣớng nghiệp cho học sinh của nhà trƣờng. 7.2.4. Phương pháp chuyên gia Thu thập ý kiến các chuyên gia của lãnh đạo Sở, phòng Giáo dục trung học Sở Giáo dục và Đào tạo Vĩnh Phúc về đánh giá thực trạng, tính hợp lý, khả thi của các biện pháp đƣợc đề xuất. 7.2.5. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục Nhằm thu thập kinh nghiệm của cán bộ quản lý các trƣờng THPT ở huyện Vĩnh Tƣờng, tỉnh Vĩnh Phúc về biện pháp tổ chức phối hợp các lực lƣợng giáo dục hƣớng nghiệp cho học sinh. 7.3. Nhóm phương pháp xử lý số liệu Phƣơng pháp thống kê toán học. 8. Cấu trúc của luận văn Luận văn ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, tài liệu tham khảo, phụ lục, gồm 3 chƣơng: - Chương 1: Cơ sở lý luận nghiên cứu tổ chức phối hợp các lực lƣợng giáo dục hƣớng nghiệp cho học sinh trƣờng THPT. - Chương 2: Thực trạng tổ chức phối hợp các lực lƣợng giáo dục hƣớng nghiệp cho học sinh trƣờng THPT huyện Vĩnh Tƣờng, tỉnh Vĩnh Phúc. - Chương 3: Biện pháp tổ chức phối hợp các lực lƣợng giáo dục hƣớng nghiệp cho học sinh trƣờng THPT huyện Vĩnh Tƣờng, tỉnh Vĩnh Phúc. 6 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN NGHIÊN CỨU TỔ CHỨC PHỐI HỢP CÁC LỰC LƢỢNG GIÁO DỤC HƢỚNG NGHIỆP CHO HỌC SINH TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG 1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu Hƣớng nghiệp đã và đang đƣợc quan tâm mạnh mẽ cả hệ thống giáo dục của hầu hết các nƣớc trên thế giới. Ngày nay cụm từ giáo dục hƣớng nghiệp đƣợc nhắc đến nhiều ở các nhà trƣờng THPT nhƣ là một nhiệm vụ cốt lõi trong mục tiêu giáo dục. Bởi vì hƣớng nghiệp đƣợc xem nhƣ là một công cụ hữu hiệu mạng tính chiến lƣợc nhằm bảo đảm chất lƣợng giáo dục, đƣa giáo dục gắn với yêu cầu của xã hội, gắn với năng lực, khả năng của ngƣời học từ đó phát huy tối đa năng lực bản thân của ngƣời học. 1.1.1. Tổ chức phối hợp các lực lư trên thế giới , Đức, Nga, Ý… Trong đó, Cộng hoà Pháp là một t năm 1925 . [6; tr.56] . Vào năm 1849, ở Pháp đã xuất hiện cuốn sách dƣới nhan đề "Hướng dẫn lựa chọn nghề", nhằm giúp đỡ thanh niên trong việc lựa chọn nghề nghiệp để sử dụng có hiệu quả năng lực lao động của thế hệ trẻ. Ở Nhật Bản, đã từ lâu giáo dục Nhật Bản chú ý đến vấn đề hoàn thiện nội dung, hình thức dạy học kĩ thuật nhằm cung cấp tri thức, rèn luyện kĩ năng lao động nghề nghiệp và phát triển tƣ duy sáng tạo cho học sinh phổ thông. Chính 7 vì vậy, ở Nhật Bản trong những năm qua, nhiều cuộc cải cách giáo dục đã đƣợc tiến hành với mục đích đảm bảo cho giáo dục phổ thông đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế cụ thể của đất nƣớc. Trong đó có nhiều biện pháp đã đƣợc áp dụng để nâng cao trình độ đào tạo về hƣớng nghiệp và khoa học tự nhiên trong các trƣờng phổ thông. Nhà trƣờng phổ thông Nhật Bản tiến hành rèn luyện khả năng thích ứng của nhân lực đối với sự phát triển “nền văn hóa công nghiệp Nhật Bản”. Có thể thấy rằng vấn đề giáo dục hƣớng nghiệp không còn là vấn đề mới mẻ. Song với ý nghĩa và tầm quan trọng của bản thân hoạt động này mà cho đến ngày nay vấn đề vẫn có sức nóng và có tính bức thiết. Có điều tùy vào hoàn cảnh cụ thể của từng nƣớc mà vấn đề giáo dục hƣớng nghiệp có sự khác nhau ở mỗi nƣớc. Thế nhƣng chiết chung lại có thể nhận ra rằng: Xu thế hiện tại của giáo dục phổ thông và giáo dục nói chung tr : giáo dục lao động gắn với giáo dục công nghệ và giáo dục tổng hợp. Tại Việt Nam, khái niệm hƣớng nghiệp đƣợc nói đến từ những năm 60. Lý luận và thực tiễn hƣớng nghiệp ở nƣớc ta đƣợc bắt đầu và phát triển chủ yếu dựa trên cơ sở lý luận và kinh nghiệm thực tiễn hƣớng nghiệp của Liên xô (cũ).Thời kỳ đầu, quan niệm hƣớng nghiệp đi đôi với giáo dục lao động, qua đó giáo dục cho học sinh tâm thế sẵn sàng bƣớc vào các hoạt động lao động nghề nghiệp. Quan điểm này thể hiện rõ trong cuốn "Một số vấn đề giáo dục lao động" (NXB Giáo dục, Hà Nội 1965). Từ cuối những năm 60 có một số công trình hƣớng nghiệp của Ban Tâm lý học, thuộc Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam, trong đó có tác giả Phạm Tất Dong. Một trong những vấn đề ông 8