Tài liệu Thực trạng và thách thức nợ công ở việt nam

N£m 2013, tlnh hlnh kinh t$ gi6i vIn c6n nhieii bIt $n vit biJn d§ng phiic tgp. T£ng trudng khu vpc ddng cm chung ch£u An, dJc bi(t l$ céc qu$c gia cbju itch hudng cila lthilng ho4ng up c8ng vIn c6n Up. Vi§t Nam dang trong qu£ trlnh chuy nd$i, b§i nhlp stu r§ngkinh ié th1 gi6i, do’d6 dim bicn ki×i 4at pdi aac d9×g idsak ah› kiait$ ao×g nud•. Nhu cIu can vé v8n d£oh cho qué trtnh ph£t triln kinh tI c6a Vilt Nam cilng v6i Huh trgng th£iii h9t ng£n etch kéo dli tcp cho Chinh phil bu§c ph£i bi1 dip th8ng qua vay n9³. VI tilt, n9c8ng l$ ailit e£ah hiiy d§ng v$a cho pli£t trién. N7 p1 n finn gia t8ng ngu n lqc, t8ng cuting nguén v$n d$u 0 cps4ha t4ng. tilng cudng din tir m t céch d8ng b§ giiip ph6 dii ‹t»c• mpc Yeu sa tt - xa h4i da hog•h é×h; c l›ii dE ’cltép1iz04n ‹té n&i cda Chfnk phs n8ngtr§s roéc "UI i:tii to 4,6 36 Ibn m0c 5,386 clx› oam 2013 - 2014. gGp phari ta)n d g diipc nguon tai chinh nh:in Koi trong dén cu cilng nhii cdc dong von tit nucic ngo:li, da d g hoa nguon luc cho ph:it trien. Tuy nhién, cac cu c khung hoang nq cfing trén the gicii (khfing hoéng nq cong Me-hi-co vao dau th(ap nien 80 ciia thé ky XX, tiép den la khiing hoang nq cf›ng cua Ac-henti-na nd 2001, khung hoang np cfing bat nguon tit Hy Lip vfio thting 1/2010 va lan rong ra khu vpc dong Euro) cho thay, bén c h nhfmg tae dong tich cue thi np cong cling co nhfmg :inh huéng tieu ciic ‹lén nen kinh te khi k lu t t:ii chinh long léo va thiéu cc ché giam sat ch I chC trong vi(c su dung va qu:In ly up cong. Vi vay, viec nang cao hi(u qu:i quan ly n9 cfing la nhi(m quan trpng trong cong t:lc quan 1y tai chinh cong. 1. Th;yc trang rig cling ciia Vi(t Na ni 2011 - 2013 Tirih dén ngay 31/l2/2013, vcii mvto bpi chi tang lén 5,3% thi n‹y cong cua Vi I Nam chiém 56,2% GDP, tuy dirpc danJi gia la nam trong gi6i h an toén² nhurig van 1ém gia tiing nhiéu quan ngai. Theo Lu(at Quiin ly n p cfing (ducic Quoc h§i thong qua ' Theo Quyét djnh s8 958/QD- TTg ngéy 27/7/20 12 cua Thfi tilting Chltih phti ve Chién lirpc nQ cong vd up ii irdc ngodi qufic gia giai doqn 20 11-2020 va tain nhin den 2030, chi tiéu an tohn vé up cfing vfi n9 nirdc ngoJi ciia Vi(t Nam nhir sau: Np cfing dén nhm 2020 khong quit 65% GDP, trong d6 du up Chlnh phu khong qu6 55% GDP vd np nirdc ngohi oén quéc gia khong quh 50% GDP. Nhv vJy Vi(t Nam dirpc dMh gi:i Id cb in irc nq mhm trong t:inn kiém sodt ve nq. ngéy 17/6/2009) thl.n9 cfing cii Vi‘i;l Ham ban gom rig chfnh dirqc Chlnh phfi bllo 12nh (khoin nq ciia doanh chtic nghi(p, tln dpng vay trong nii6c, nu6c ngoéi 8uqc Chlnh phii bfio l$nh) v:I nq chfnh quy$n d[a phuong (kho8n np do 6y ban nh8n dén tinh, tt»Itih pb1’ovc th c doiig uong ket). ]0 N8m 2013, theo bdng xép g rig cling ctia CIA The World Factbook, thl ty trpng nq c8ng/ClDP ciia Vi(t Nam dfmg vj trt thu 70³ trong 155 nu6c duqe lon$ ké. Theo d6, uoc tinh n4m 2013, I( nq c6ng cua Vi(t Nam (48,2% GDP) dfmg thi'r tiatrong khu vqc O8ng Nam A, sau Ma•lai-xi-a (54,6P• GDP), Phi•dp-pip [50,2'4 GDP), https://www.cia.gov/library/publ 2l86r9ck,html »g8y 17/3/20l4, ications/thmworld•£s›tbo‹›J‹/raalcorder/ Theo béo The Economist, nq cong tinh tren dIu nguéi ciia Vi(t Nam niim 2013 6 mfic khoéng 885 USD/rigu6i, thap hon rat nhieu so v6i Ma-lai-xi-a (6.956 USD/nguéi), Philip-pin (1.331 USD/nguéi)’. Trong giai doan 2006 - 2012, quy mo huy dorig nguon von vay no cong danh cho dau tu phat trien so vcii tong von dau tu toan xd hoi ngay céng tang, dong gop vfio qufi trinh phat trién kinh té - x5 hoi cua cd nude. Tong nine huy dong von vay np cong giai dog nay la 1.650 nghin ty dong, chiem khoang 33,3% tong ' c daau tit dau tir phat trién trén tong von dau tu toéri xa hot tiing qua cite ndm c:ing khang d;nh vat trfi quan npng cfia np cong. Hln h 2. Ty trpng v6n vay cling so vfri t6ng von dau tir term x4 h(i (%») ' http://www.economist.coin/content/global debt clock, ugly 1 7/3/20 14. dp v$o kh£ nhiJu chI tint nhu: Ccr s6dfah gié th;,ic trgag rig; Tlnh hlah kinh t$ vI in6, chfab s£ch Hi khoii, ti$n I(; Nhu cm v1 v$n dau tu ph£t trim; HIso dn nhi cilaqu$c gia ±$ th8ng qua c£c khuyénnghi cila cfc to chiic t£i chlnh qu6c té nhu Quy' Tim t( Qu8c II (IMF). Vt v$y, guy m8 nq c6ng kh8ng ph£i ID viii dI d£ng quan ng mL viln dJ quan trpng hon ID cc in rig, hi(u qu£ huy d§ng, stt dpng, gi£m sift v$n vay t;;i cfc q e gia vay nq tiong bdi cdnh nd kinh té cila quoc gia fid. Nq c8ng cfia ViltNam da ding vI nh6m vay, ngu$n in huy d0ng, logi inv6 ½ hgn tril rig Trong cc u von vay nq c8ng thl muc huy déng v$n vay chlah phii chiém lJ can nhlt (giai dogn 2006 - 2012) kholng 1.192 nghln d$ng, chilm kholng 72•• t6rg vbn tiny d(ug; v$n vay do Chlnh phfi béo l$nh chilm kholng 392 nghln @ d$ng, chiém 24°f» tdng vbn huy d(ng v8 huy d§ng v$n vay cila chlnh quyJn dja phiroiig dgt 68 nghln J, tuong dtnmg vdi 4°Z» tfong t6ng vén vay cila khu c c6ug. T$ng ed dw nq c6ng tioh dén ugly 31/l 2/2012 taong dtiong 55,5°F» GDP o8m 2012, trong d6 rig chlnh phil chi$m 43,1°Z« GDP, nq chJah phil bdo lanh chin ll,5•Z» GDP viI op chloh quy djs phuong chi$in 0,9°F» GDP. Quym8 n9 chlnh phii chit huy d(ng v8trén GDP. tr9ng can trong tong sov B3ng 1. Ty trgng trong cir cau rig cong tr9ng véin huy d()ng (96) 2007 2tl 12 Chlnh phfi Cli Inh ph ft bfio lit nh 65,30 30,29 64,06 33,68 2,26 82,98 I 2,36 4,65 72,02 24,94 3,04 74,07 24,13 , 69,96 Vay cua chlnh quyén d]a phu‘Ong 4,8 Nguon, BQ Tai chinh Pltliti llteo nguon von Trong giai doan 2006 - 2012, nguon vay cfia Chinh phfi khé da dang va dvoc huy d ng tu nhieu nguon kh6c nhau, nhu la nguon von vay trong nucic (trai phiéu chinh phu, bao hiem xa hoi, quy tich lily, ton ngiiii kho bac vé cac nguon kh:ie); ngufi n vfin vaJ niiéic ngoai gom von ODA, von vay uu dai va von vay thuong mai, Trong do, huy do( ng von trong nuoc van chiein iy 1( cao, dat khoang 785 nghin dong, chiem khoéng 65% tong muc du np cua Chinh phu va von vay niiéic ngoai dat 406 nghin dong, chiém khoéng 35% tong so von vay cua Chinh phu. Huy do( ng von thong qua tréi phiéu chinh phu van la kénh huy dong quan trpng nhat de bu dap th:inn hut ngén sich va he trp von cho dau tu phat trien. 16.$H 27.59$ 2 019 61.034 55.407 68.687 79.724 Hgu n.- B5 Tbl chlnh Giai dog 2006 - 2012, ngudn vdn vay ttong nude vIn chiém tr9ng ldn, vdi Shoring gin 6W‹ ttong coclu nqchtnh phil trong khi nguon v$n vay nude ngoli chl chit kholng 33°z'». Ngudn rig vay nu6c ngo i cila Chfnh phil ch6 ycu tit ngu$n vdn ODA cila 3 ch6 nq ldii nhlt, db lé: Ngén h£ng Th1 gi6i (WB), Ngln h8ng Ph$t trt$n chin I(ADB) v8 Nh$t Bin vdi téng sé vdn vay chilin khoéng 74ºfo dir up cila Chfnh phil. Cfc kho£n vay ODA thu6ng c6 thdi gran vay d$i v6i lii anlt uu dli. VI dq nhu th6i hliri vay tit WB l$ 40 mm trong d6 c6 10 n8tn dn hpn, Hi it 1°Z‹›/ n4tn, tir“ ADB lit 30 oAm, trong d6 c6 10 ni1i:ii In vdi mfic Isi suit lil 1ºf‹›/ ndm hay, tit Nh(it BJ lfi 30 n8in, trong d6 c6 10 n8m in h vdi mite Hi siitlt I - 2°Zi/n8m. Ngudn vdn vayuu d8i th gi6p Vi§tNain gi£in bdt g£nh n(ing tid lBi vay. Tuy iibi6n, céc cu§c kbting hoilng nqcbng cho thay r4ng, khi tr9ng rig no:w sgo ugly chug t£ng thl nguy cling can, g$y t£c d§ng ti£u cpc d rim kinli t . kg hgn, ohm khta;g ho4iig up chug cbfiu An v i:i ii8m 2010 difn ra khi Hy Lap I( thii§c qué l6n vIo nq nir6c ngo i. Theo défih gift cfia IMF, n8m 2013, Nhlt B4n dfmg thu nhlt trong blng xJp hgng c$c qii$c gia c6 l§ rig c8ng/GDP can nhlt gidi, vdi I( nq lén t6i 243,5°f• GDP aiiung v dizqc d8rih gié ll ben vitng do rig c6ng chfi yen dupe vay tit céc nguon von trong nude. Ph4s l t then t’dn vay Nq nude ngo£i c6a Vi§t Nam da dgng ve cc c£u ti vay g6p phln h ché nli re vé ty gig, déng tb6l lém grim up lpc d6i v6i nglifa vv In nq nude ngofi. Tuy nhitn, inn thpc d, on in vay n9 nir6c ngoLi nhu vJy trim nhieu rim ro khi phét sinh sV biln d§ng l8i suit v8 gié trén thj trudiig Hi chlnh qudc II. Nhllng nguy cc f6i ro vI up c8ng cila Wt§t Nam ng8y citng dirpc quan t£tn klii mil guy m6 niy/ODP ng£y cbig t4ng, tlnh tr4ng sil dyiig v6n vay kém bi@ qué., tbdm hqt iig4ii séch nhli nir6c cd xu hudng tiing. DIt£ng cudng hi(u qué ciia c8ng téi:: gum ly nq, Thi1 tu6tig Cbfnli phii d8 ban huh Quylt dinh so 958/Q©-TTg ve Chicn luqc up cong va in nuéic ngoai quoc gia giai dog 2011 - 2020 vé tain nhin dén 2030, trong do de ra chi tiéu an to:in ve nq cong va n9 nvoc ngoiai cua Vi t Nam; Bo) Téi chinh cung dd ban hénh Chuong trinh Quan 1y np trung hari 2013 - 2015, Ngh) dinh so 79/2010/ND-CP ngay 14/7/20 10 ve nghi$“p vp quiin ly' up cfiny. Tuy nhién, np cfing cua Vi t Nam van tiern an nhicu rui ro v?a thach thiic. C9 thé la: Vi(t Nam riit 16n do ‹tan tu my khién cho guy qua tdng !én. " vd toc d tilng np cc›ng trong th‹ i gran Nguyen tae cua vi(c chi tra np la no ph:ii dune thanh term bring th)ang du ngiln sach trong tuorig lai nhung trén thyc té, thiim hpt ng;in séch ciia Viét Nam lai co xu hitting tig ttong nhfmg n6m gait day de dna dén tinh bcn vfmg ciia nq cong. Génh nJng rig cf›ng t6ng cd ve guy mo n p vé eg phat t ré. Trong giai do;u 2006 - 2012, nghia vp tra nq ciia chinh phu binh quiin tilng 18%‹›/rihm va nghia v p try rig d iiqc Chinli phu np niioc ngoai trong tui rig lai kh:i fin, doi li‹ii Chinh phu can co st qu:in ly, giém sét chlit chC trong vay v:i chi tr:i up cong. Thé hut, my c:ic céch thiic huy do( ng 'n vay ngay da d;ing, nhimg van ton tgi nhfmg bat cJp bcii thi trudng tt:i i phieu trong nirdc chua ph$t trim, huy d(ng vén Dong nude c6n hgn chI, tinh thanh khoén tlilp. Cci cau h ciic khoitn nq tréi ph@u chfnh phfi viI o:Ii phi$u do Chinh phfi blo lfinh c6 h chl tit 2 - 5 ti4m, nén iighia vij np trong nude IQ din trong thbi gran ngiin. Nhu v)y, ciing vdi xu hudng thdm hit ng8n s:Ich tiép tpc t8ng thi site ép phiit hdnh tr:ii phiJu de ‹téo rig trong nhfmg niim tdi ID léii. Cfc chi tiéu vI nq nd oong nguffng an term ohung van chum the dénh gi:l hét dupe riii re thj trirdng (rfii re v$ gi$ tr] Hi s$n phiit sinh khi c6 sq thay dot ve cfc c6ng cp tai chinh nhu thay dot vé lEi suah, gi:I). Rim ro gié 18 :Inh hiring cila nhiliig bien dgrig gié bat lpi lén up céing, ldm tiing nghia nL nq v$ gi:i tri daoh nghfa du net cbng. Dong ViQ Nam co xu hu6ng it gif so v6i c$c dong tiéu khtic ké tit n8m 2008 khi khfing ho:ing kinh te t:ie dgng din Vi(t Nam, do déi nh(tng bi$n dQng trong gi:i cgng the‘m l;im ph:it can khién cho cé‹:lo tiJn khdc t8ng gié sn viii dong Vi(t Nam, khién cho gié tri. danh nghla vI ri9 c6ng cila Vi(t Nam ciing tdng lén. Rim ro Hi sit c6 the xiiy ra khi cé sV bien dQng tdng ldi sit tmng nude va qu6c Ie lie tug chi phf ngJila vp tril nq. Citng vdi vi(c tréi thliih qudc gia c6 thu nh(lp trung blnh thap, vil';c IQ c(u1 céc ngu$n von vay nu4c ngodi s$ khd khdn hon, Vict Nam phiii chuy$n aang c:Ic kho n vay thuong mii c6 chi phf can hon v6i l8i emit th$ n8i (d8i vdi rig nude ngo£i ciia Chfoh phii v$ Chloh phil béo lllnh). Do d6, ahttng biln dgng vJ l8i it tiéu thj trudng quoc te st lihn pMt sinh thém g£nh n$8 no. Lién quan den rili re tfn d9ng, dd xulb: hilii céc kho£n n9 xlii trong danh mI;c rig cho vay lgi vdi xii hir6ng ng$y c&ig gia t£ng; cfc dp in dupe clp biro l8nh Chinh phii da phln deu tr$ nq diing h i, song thbi gran viia qua phiit sinh the‘m nhilu céc d;r én gJp khd kh8n trong vi§c tril rig m s dh it dupe t4i ea edu nq. T !r ba› dIu tit cf›ng dén trdi v$ khong hi(u qua trong khi ti$t ki giiim khiJn cho nq cdng thug, Kh6ng the phfi nh(an nhilng d6ng g6p tlch cpc dau tu ct:ing vilo ph:it trién kinh te - x4 hqi, tuy nhién hi(u qu:I dau tu c6n chua du9c nhu mong mu$n dllc bi(tkhu c doanh nghi(p nh:I nude (DNNN) l$ khu v9c chilm I( dfiutu c8ng can nhf t nhimg lgi c6 hi(u qu:I dtiu tit aIp nhJt. Theo PGS.TS, PhIan’Tht Thanh Blnh, Vi(n kinh t$ v$ Chlnh In. th1 gidi, rim ro nd chtnh éi céc DNNN, cI; thé II céc kholn vay nude ngo:Ii. Tgi céc qu$c gia phét triln, nq c6ng v$ nq chfoh ph6 gin nhit khhng khéc nhau vi khu vpc DNNN cila b9 ah6, tuy nhi n Isi Vi(t Nam, khu v9c DNtIN lai kh£ l6n, do d6, tmng trudng h9p DNNN kh6ng trti dvqo sq nude ngofli th1 ChJah phil lgi phli trI nd thay (trii6ng h9p c6a Vinashin, HQi nh$pldnh té cilag sb inaiig lgi coh§i phdttri song ViQ Num ph$l d8i t v6i c tmnh gay g£t bon khi mtic tln nl m edu , cbi phl huy d§ng vdn bén ngoéi s£ can. Xult ph£t tit nhihlg yéu cau thiL thpc ciia viJ vay v$ tré nq, Chfnh phu cii triln khai cut: gift phép m9t ciich dong b§: 3£jIf Id, holn thi@ h§ thdng ch1 tiéu an to£n n9, d£m b£o kholn in vay c6 hi(ii quI tit Ithin lpa chgn lo;ii hlnh vL quy m6 v$n huy d§ng phil h9p vdi muc ti$u ph£t trim kinh d - xf h§i, céc ngu$n vdn phli dti9c u tir c6 hi§u quI, cfc n n .a × &•a& a×rpiiaa»‹nbdaisa›agkia &tiatt. H4 a6iig clit ti£u an to6n rig cm dutic limit thi4n thoo hudng xfy dying céc cht ti$u do ludng dnh trgng nq, thong qua d6 c6 c$ch chin nh dilnb gi$ t$ng quét phIIc v9 cling tic giém sét, dénh gi$ v£ phln tfch sp an loin vJ nq cd•8- ³J38ng›cfp k9ngtfn nJii§m Moody’s Investors Smrice xJp trki phifu cbJnh pk8 Vi§t Nam é m0c B2 vdi trién vgsg 3o d[ab. X§p baa8 tai nbi§at cda Vi$l: Naoidj,ra tr5nsy &t djnh cds kinh té vT md v6 nh0ng tiéa trién ban dtu omg que trtnh t6i co cfu hg th6ng ng±a k8ng, thco b8o c£o d(filt @ n8m dupe dénh gl£ ya Iron 4 y u I: ›afi, +e•e•x •«• ‹a•aI»s •sé « a›éc r£ttk£p, zfrc zoyith t$i k6dp d re±c vbs pb§i obvng tri& v0og tlcl› cyc v£ mti'c d§ df b| £nb hv0ng bdi cJc rtti ro a m0c cao. fZ«i Id, n$ng can hi§u quit huy d9ng v8n fil tdng cu6ng ki sotit vi§c tu d9ng. v$n vay, v6n ‹Iu9c Chfnh phil bdo l8nh. Nfliig can hi(u qM céc chuong trinh fair tu cling trén cti str m s‹›$t.1;Ii cite chuong cite tiéu get› gia, chuong irlnh/dp tin trgng diem de,liiin.c i cti oho vi(c huy d§ng, phdn b$ ngu$n von phil h9p. tin Id, gi$m bdt g:iiih n g cho chi ti£ti cfing, gia tling nguon thu ng n slich. km seat ch8t ch£ c:ie kho ir vay no nud'c ngo i dirqc Chinh phfi biro liinh va vif;c cap biro l8nh cho c£c doanh Jlghle)p vay nd tiong nude, Giém thi , tbém h9t ngén sich: do b i chi iis Mh dhi h6i phili ct kboiln tk›n 4e bu dllp dan den khil nilng tr nq ngliy cilng kém di. DI giém b6t gérih n g nq cong th1 clln giilni bdt génh n g trong chi tiéu cfing (kinh iighi(iii tit c$c nude cho Jay, ct ting cudng tiét ki(m, gi m tr9 cap, tling nguon thu tu’ thué, tho:Ii v$n t;ii c$c doanh nghi I:Inn lin khhng hi(u quit...). Khuy£n khich phét trien mo hlnh hpp Inc cfing tu dé gitim bdt gilnb n(ing lén ngdn séch. Bdn f‹i, kiem soiit ch$t ch£ vi(c cIp vit quéti ly- btio Uh Chinh phil, kh8c phpc tlnh tr;;ng dy én do Ehltih phii béo l$nh amp khfi khitn trong vi§c : q. 7Vdm /é, téng cii ng phiit kien thi. tru6iig tr:ii phitiu trong nu6c, theo do, phét trifii thj tnriiiig ciii phieu sci cap llt itutién héng dau. Sq phét trien cfia th) tririing triii phieu chinh phti sC