PhÇn më ®Çu
1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi :
B¶o hiÓm Nh©n thä (BHNT) ra ®êi tõ rÊt sím vµ ® trë nªn quen thuéc ®èi víi
ng−êi d©n cña c¸c n−íc ph¸t triÓn trªn thÕ giíi. Tuy nhiªn, ë ViÖt Nam lo¹i h×nh b¶o
hiÓm nµy vÉn cßn kh¸ míi mÎ, tuy míi ®−îc triÓn khai ë ViÖt Nam h¬n m−êi n¨m
(1996) nh−ng ® vµ ®ang ph¸t triÓn nhanh chãng víi møc t¨ng tr−ëng cao, cã sù tham
gia chñ yÕu cña c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm n−íc ngoµi trong thÞ tr−êng (B¶o MinhCMG (Dai - ichi Life), Manulife, Prudential ViÖt Nam, AIA, Prevoir ViÖt Nam vµ
ACE Life), ®¸p øng kh«ng chØ nhu cÇu b¶o hiÓm - tµi chÝnh cña mçi c¸ nh©n, doanh
nghiÖp mµ cßn lµ mét chÕ ®é phóc lîi cho ng−êi lao ®éng, gi¶i quyÕt nhu cÇu viÖc lµm
cho hµng tr¨m ngµn lao ®éng, ®ãng gãp nguån thu lín cho ng©n s¸ch Nhµ n−íc, ®Èy
m¹nh sù liªn kÕt cña c¸c doanh nghiÖp kinh doanh tµi chÝnh kh¸c (Ng©n hµng, B−u
®iÖn, chøng kho¸n...), thóc ®Èy sù ph¸t triÓn chung cña nÒn kinh tÕ quèc d©n.
BHNT g¾n chÆt víi sù ph¸t triÓn cña x héi c«ng nghiÖp, hiÖn ®¹i. C¸c doanh
nghiÖp BHNT, víi t− c¸ch lµ nh÷ng trung gian tµi chÝnh- lµ mét phÇn cña ngµnh dÞch
vô tµi chÝnh trong nÒn kinh tÕ. Trung gian tµi chÝnh mét tæ chøc ®ãng vai trß thóc ®Èy
sù lu©n chuyÓn vµ vËn hµnh tµi chÝnh tiÒn tÖ trong nÒn kinh tÕ th«ng qua qu¸ tr×nh thu
hót vèn nhµn rçi cña c«ng chóng b»ng phÝ b¶o hiÓm vµ cung cÊp cho ng−êi cÇn vèn
vay. Vèn lµ mét trong nh÷ng nhu cÇu quan träng vµ kh«ng thÓ thiÕu ®èi víi sù ph¸t
triÓn cña x héi c«ng nghiÖp, hiÖn ®¹i.
HiÖn nay, B¶o hiÓm Nh©n thä ë ViÖt Nam ® vµ ®ang ph¸t triÓn víi tèc ®é t¨ng
tr−ëng cao, quy m« thÞ tr−êng ngµy cµng më réng, m¹ng l−íi ho¹t ®éng ®−îc triÓn
khai hÇu hÕt c¸c tØnh, thµnh trong c¶ n−íc. Tuy nhiªn, thÞ tr−êng B¶o hiÓm Nh©n thä ë
ViÖt Nam, víi mét l−îng d©n sè trªn 85 triÖu ng−êi, lµ mét thÞ tr−êng ®Çy tiÒm n¨ng
nh−ng møc ®é khai th¸c thÞ tr−êng cña Tæng C«ng Ty B¶o ViÖt Nh©n Thä (B¶o ViÖt
Nh©n Thä) cßn rÊt nhá bÐ ch−a ®¸p øng ®−îc nhu cÇu vÒ B¶o hiÓm Nh©n thä cña c¸c
tÇng líp d©n c− trong x héi. Trªn c¬ së ®ã, viÖc nghiªn cøu vµ ®−a ra nh÷ng gi¶i ph¸p
nh»m më réng thÞ phÇn cña B¶o ViÖt Nh©n Thä ®Õn n¨m 2015 lµ hÕt søc cÇn thiÕt cã ý
Trang 1
nghÜa c¶ vÒ mÆt lý luËn vµ thùc tiÔn . Do ®ã t«i lùa chän ®Ò tµi: “Gi¶i ph¸p më réng thÞ
phÇn cña Tæng C«ng ty B¶o ViÖt Nh©n Thä ®Õn n¨m 2015” lµm ®Ò tµi luËn v¨n th¹c sÜ
chuyªn ngµnh Tµi chÝnh Ng©n hµng.
2. Môc ®Ých vµ nhiÖm vô cña ®Ò tµi :
* Môc ®Ých: Nghiªn cøu vµ ®Ò xuÊt nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m ph¸t triÓn vµ më
réng thÞ phÇn cña B¶o ViÖt Nh©n Thä ®Õn n¨m 2015.
* NhiÖm vô:
- §Ò tµi tËp trung nghiªn cøu mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ B¶o hiÓm Nh©n thä vµ
thÞ tr−êng, thÞ phÇn B¶o hiÓm Nh©n thä.
- Thùc tr¹ng thÞ tr−êng B¶o hiÓm Nh©n thä cña ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua
®Ó tõ ®ã t×m ra nh÷ng vÊn ®Ò cßn tån t¹i.
- Nh÷ng kÕt qña vµ thÞ phÇn mµ B¶o ViÖt Nh©n Thä ® ®¹t ®−îc trong nh÷ng
n¨m qua.
- Tõ ®ã ®−a ra nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m ph¸t triÓn vµ më réng thÞ phÇn cña B¶o
ViÖt Nh©n Thä ®Õn n¨m 2015.
3. §èi t−îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu :
- §èi t−îng nghiªn cøu: T×m hiÓu thùc tr¹ng thÞ tr−êng, thÞ phÇn B¶o hiÓm
Nh©n thä ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua.
- Ph¹m vi nghiªn cøu: Ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp B¶o hiÓm Nh©n thä
trªn thÞ tr−êng ViÖt Nam tõ n¨m 1996 trë l¹i ®©y.
4. C¬ së lý luËn vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu:
§Ò tµi sö dông ph−¬ng ph¸p thèng kª – tËp hîp vµ ph©n tÝch m« t¶ sè liÖu :
dïng c«ng cô thèng kª tËp hîp tµi liÖu. §Ò tµi cßn vËn dông lý luËn vµo thùc tiÔn, sö
dông ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch, so s¸nh, kh¸i qu¸t ho¸, tæng hîp ®Ó nghiªn cøu.
5. ý nghÜa lý luËn vµ thùc tiÔn cña ®Ò tµi :
§Ò tµi nµy lµ tµi liÖu tham kh¶o cho c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chiÕn l−îc ph¸t triÓn
vµ qu¶n lý thÞ tr−êng B¶o hiÓm Nh©n thä ë ViÖt Nam, c¸c doanh nghiÖp kinh doanh
B¶o hiÓm Nh©n thä nãi chung vµ Tæng C«ng Ty B¶o ViÖt Nh©n thä nãi riªng.
Trang 2
6. KÕt cÊu cña luËn v¨n :
Ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn vµ danh môc tµi liÖu tham kh¶o, néi dung luËn
v¨n gåm 3 ch−¬ng:
Ch−¬ng 1 : Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ : B¶o hiÓm Nh©n thä, thÞ tr−êng, thÞ
phÇn B¶o hiÓm Nh©n thä.
Ch−¬ng 2 : Thùc tr¹ng thÞ tr−êng, thÞ phÇn B¶o hiÓm Nh©n thä ViÖt Nam trong
nh÷ng n¨m võa qua vµ cña Tæng C«ng ty B¶o ViÖt Nh©n Thä (B¶o ViÖt Nh©n Thä).
Ch−¬ng 3 : Gi¶i ph¸p më réng thÞ phÇn B¶o ViÖt Nh©n Thä ®Õn n¨m 2015.
Trang 3
Ch−¬ng 1
Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ B¶o hiÓm Nh©n thä vµ thÞ
tr−êng, thÞ phÇn B¶o hiÓm Nh©n thä
1.1. Kh¸i qu¸t chung vÒ B¶o hiÓm Nh©n thä :
1.1.1. Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan cña B¶o hiÓm Nh©n thä :
ë mçi quèc gia, trong mäi thêi kú, con ng−êi lu«n ®−îc coi lµ lùc l−îng s¶n
xuÊt chñ yÕu, lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh ®Õn sù ph¸t triÓn kinh tÕ x héi. Song trong lao
®éng s¶n xuÊt còng nh− trong cuéc sèng sinh ho¹t hµng ngµy, con ng−êi còng kh«ng
tr¸nh khái nh÷ng rñi ro nh−: Tai n¹n, èm ®au, bÖnh tËt, mÊt viÖc lµm, giµ yÕu v.v. vµ
t¸c ®éng ®Õn nhiÒu mÆt cña ®êi sèng x héi. V× vËy, vÊn ®Ò mµ bÊt kú x héi nµo còng
quan t©m lµ lµm thÕ nµo ®Ó kh¾c phôc ®−îc hËu qu¶ cña rñi ro nh»m ®¶m b¶o cho
cuéc sèng con ng−êi. Thùc tÕ, ® cã nhiÒu biÖn ph¸p ®−îc ¸p dông nh−: Phßng tr¸nh,
cøu trî, tiÕt kiÖm v.v…nh−ng b¶o hiÓm lu«n ®−îc ®¸nh gi¸ lµ mét trong nh÷ng biÖn
ph¸p h÷u hiÖu nhÊt.
Thùc chÊt B¶o hiÓm X héi, B¶o hiÓm Y tÕ còng lµ b¶o hiÓm con ng−êi vµ ® xuÊt
hiÖn tõ l©u, song ph¹m vi ®¶m b¶o cho c¸c rñi ro vÉn cßn h¹n hÑp, ch−a ®¸p øng ®−îc nhu
cÇu cÇn thiÕt cho d©n c− trong x héi. Trong khi ®ã, con ng−êi vÉn cßn quan t©m ®Õn
nh÷ng vÊn ®Ò trong cuéc sèng, ch¼ng h¹n nh− :
ViÖc mÊt hoÆc gi¶m thu nhËp cña nh÷ng ng−êi trô cét trong gia ®×nh ¶nh h−ëng
®Õn cuéc sèng con c¸i vµ ng−êi th©n. Cã lÏ kh«ng mét ng−êi trô cét trong gia ®×nh nµo
l¹i muèn nh÷ng ng−êi ®ang sèng nhê vµo thu nhËp cña hä ph¶i chÞu nh÷ng khã kh¨n
vÒ tµi chÝnh hoÆc bÞ kh¸nh kiÖt khi hä gÆp ph¶i nh÷ng rñi ro (tö vong, èm ®au…) nhÊt
lµ khi con c¸i ch−a ®Õn tuæi tr−ëng thµnh, nî nÇn cßn chång chÊt. V× vËy, ®èi víi mçi c¸
nh©n vµ gia ®×nh, viÖc tiÕt kiÖm chi tiªu hiÖn t¹i ®Ó chuÈn bÞ cho t−¬ng lai, cho viÖc gi¸o
dôc con c¸i, chuÈn bÞ hµnh trang cho con c¸i vµo ®êi lµ biÖn ph¸p hÕt søc thiÕt thùc vµ cã
ý nghÜa.
Bªn c¹nh ®ã, viÖc ch¨m lo cho tuæi giµ hoÆc khi vÒ h−u ®ang lµ vÊn ®Ò ®−îc x
héi quan t©m vµ coi träng. Mét sè ng−êi khi hÕt tuæi lao ®éng cã thu nhËp tõ l−¬ng
h−u, nh−ng thùc tÕ khã cã thÓ ®¸p øng ®ñ c¸c nhu cÇu chi tiªu trong cuéc sèng. Ngoµi
ra, phÇn lín nh÷ng ng−êi giµ kh«ng cã l−¬ng h−u ph¶i sèng nhê vµo con c¸i hay vÉn
ph¶i lao ®éng vÊt v¶ ®Ó kiÕm sèng ®ang lµ vÊn ®Ò x héi bøc xóc. Ch¼ng ai muèn sèng
Trang 4
mét tuæi giµ ®au yÕu bÖnh tËt, phô thuéc hay lµ g¸nh nÆng cho con c¸i. §Æc biÖt, tuæi
thä cµng cao th× nguån dù tr÷ tµi chÝnh l¹i dÇn dÇn bÞ c¹n kiÖt. VÊn ®Ò lµ ph¶i t¹o ra
mét c«ng cô ®Ó mäi ng−êi cã thÓ ®Òu ®Æn dµnh ra tõ thu nhËp vµ tiÕt kiÖm chi tiªu hiÖn
t¹i cña m×nh nh÷ng kho¶n tiÒn nhá mµ vÉn ®ñ ®¶m b¶o cuéc sèng khi vÒ giµ.
X héi ngµy cµng ph¸t triÓn, ®êi sèng con ng−êi ngµy cµng ®−îc n©ng cao th×
ng−êi ta cµng cã ®iÒu kiÖn ®Ó ch¨m lo cho b¶n th©n vµ gia ®×nh. Ngoµi B¶o hiÓm X
héi, B¶o hiÓm Y tÕ, c¸c dÞch vô B¶o hiÓm Nh©n thä ra ®êi lµ hÕt søc cÇn thiÕt nh»m
®¸p øng mäi nhu cÇu cña c¸c tÇng líp d©n c− trong x héi.
B¶o hiÓm Nh©n thä, n»m trong b¶o hiÓm con ng−êi vµ lµ lo¹i h×nh cña b¶o
hiÓm th−¬ng m¹i, lµ h×nh thøc bæ sung cho B¶o hiÓm X héi vµ B¶o hiÓm Y tÕ, nh»m
b¶o ®¶m æn ®Þnh ®êi sèng cho mäi thµnh viªn trong x héi tr−íc nh÷ng rñi ro tai n¹n
bÊt ngê ®èi víi th©n thÓ, tÝnh m¹ng, sù gi¶m sót hoÆc mÊt thu nhËp vµ ®¸p øng mét sè
nhu cÇu kh¸c cña ng−êi tham gia b¶o hiÓm. So víi B¶o hiÓm X héi, B¶o hiÓm Y tÕ,
B¶o hiÓm Nh©n thä cã ®èi t−îng tham gia réng h¬n, quü b¶o hiÓm ®−îc h×nh thµnh
chñ yÕu tõ phÝ b¶o hiÓm do nh÷ng ng−êi tham gia ®ãng gãp, sè tiÒn chi tr¶ c¨n cø vµo
sù tháa thuËn vµ cam kÕt trong hîp ®ång. H×nh thøc b¶o hiÓm lµ tù nguyÖn. Cßn ®èi
víi B¶o hiÓm X héi, phÝ b¶o hiÓm ®−îc x¸c ®Þnh c¨n cø vµo tiÒn l−¬ng cña ng−êi lao
®éng do Nhµ n−íc quy ®Þnh. Ngoµi ra, sù kh¸c nhau cßn ®−îc thÓ hiÖn ë c¬ së ph¸p lý
cña sù cam kÕt, c¬ quan tæ chøc thùc hiÖn v.v…
Tuy nhiªn sù kh¸c nhau gi÷a hai hÖ thèng b¶o hiÓm nµy kh«ng t¹o ra sù ®èi
lËp, m©u thuÉn, mµ tr¸i l¹i chóng bæ sung cho nhau. C¸c s¶n phÈm B¶o hiÓm Nh©n thä
cã thÓ thay thÕ B¶o hiÓm X héi trong nh÷ng tr−êng hîp, nh÷ng khu vùc cña nÒn kinh
tÕ, nh÷ng n¬i mµ B¶o hiÓm X héi ch−a ®−îc thùc hiÖn hoÆc cã nh−ng kh«ng ®ñ bï
®¾p thu nhËp cña ng−êi lao ®éng bÞ gi¶m sót. MÆc dï ng−êi lao ®éng lµm c«ng ¨n
l−¬ng ®−îc h−ëng trî cÊp B¶o hiÓm X héi, nh−ng ®«i khi cã nh÷ng rñi ro, nh÷ng nhu
cÇu n»m ngoµi ph¹m vi B¶o hiÓm X héi hoÆc c¸c kho¶n trî cÊp B¶o hiÓm X héi
kh«ng ®¸p øng ®−îc nh÷ng nhu cÇu kh¾c phôc hËu qu¶ rñi ro. PhÇn chªnh lÖch vµ
thiÕu hôt vÒ mÆt tµi chÝnh sÏ ®−îc B¶o hiÓm Nh©n thä bï ®¾p.
Trang 5
1.1.2. Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm cña B¶o hiÓm Nh©n thä :
1.1.2.1. Kh¸i niÖm :
B¶o hiÓm Nh©n thä (BHNT) lµ sù cam kÕt gi÷a ng−êi b¶o hiÓm vµ ng−êi tham
gia b¶o hiÓm, mµ trong ®ã ng−êi b¶o hiÓm sÏ tr¶ cho ng−êi tham gia (hoÆc ng−êi thô
h−ëng quyÒn lîi b¶o hiÓm) mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh khi cã nh÷ng sù kiÖn ® ®Þnh tr−íc
x¶y ra (ng−êi ®−îc b¶o hiÓm bÞ chÕt hoÆc sèng ®Õn mét thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh), cßn
ng−êi tham gia ph¶i nép phÝ b¶o hiÓm ®Çy ®ñ, ®óng h¹n. Nãi c¸ch kh¸c, BHNT lµ qu¸
tr×nh b¶o hiÓm cho c¸c rñi ro cã liªn quan ®Õn sinh m¹ng, cuéc sèng vµ tuæi thä cña
con ng−êi.
Theo LuËt Kinh doanh B¶o hiÓm cña ViÖt Nam th×: "B¶o hiÓm Nh©n thä lµ
h×nh thøc b¶o hiÓm cho tr−êng hîp ng−êi ®−îc b¶o hiÓm sèng hoÆc chÕt". Ng−êi ®−îc
b¶o hiÓm vµ ng−êi tham gia BHNT rÊt réng, cã thÓ bao gåm mäi ng−êi ë c¸c løa tuæi
kh¸c nhau.
1.1.2.2. Nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña B¶o hiÓm Nh©n thä :
a. B¶o hiÓm Nh©n thä võa mang tÝnh tiÕt kiÖm, võa mang tÝnh b¶o vÖ tµi chÝnh:
§©y lµ mét trong nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c nhau c¬ b¶n gi÷a BHNT víi b¶o hiÓm
Phi nh©n thä. ThËt vËy, mçi ng−êi mua BHNT sÏ ®Þnh kú nép mét kho¶n tiÒn nhá (gäi
lµ phÝ b¶o hiÓm) cho C«ng ty B¶o hiÓm, ng−îc l¹i C«ng ty B¶o hiÓm cã tr¸ch nhiÖm
tr¶ mét sè tiÒn lín (gäi lµ sè tiÒn b¶o hiÓm) cho ng−êi thô h−ëng quyÒn lîi b¶o hiÓm
nh− ® tháa thuËn tõ tr−íc khi cã c¸c sù kiÖn b¶o hiÓm x¶y ra. Sè tiÒn b¶o hiÓm
(STBH) ®−îc tr¶ khi ng−êi ®−îc b¶o hiÓm ®¹t ®Õn mét ®é tuæi nhÊt ®Þnh vµ ®−îc Ên
®Þnh trong hîp ®ång. HoÆc sè tiÒn nµy ®−îc tr¶ cho th©n nh©n vµ gia ®×nh ng−êi ®−îc
b¶o hiÓm khi ng−êi ®−îc b¶o hiÓm kh«ng may bÞ chÕt sím ngay c¶ khi hä míi tiÕt
kiÖm ®−îc mét kho¶n tiÒn rÊt nhá qua viÖc ®ãng phÝ b¶o hiÓm. Sè tiÒn nµy gióp nh÷ng
ng−êi cßn sèng trang tr¶i nh÷ng kho¶n chi phÝ cÇn thiÕt, nh−: Thuèc men, mai t¸ng,
chi phÝ gi¸o dôc con c¸i. v.v... ChÝnh v× vËy, BHNT võa mang tÝnh chÊt tiÕt kiÖm, võa
mang tÝnh b¶o vÖ tµi chÝnh cho ng−êi ®−îc b¶o hiÓm. TÝnh chÊt tiÕt kiÖm thÓ hiÖn
ngay ë tõng c¸ nh©n, tõng gia ®×nh mét c¸ch th−êng xuyªn, cã kÕ ho¹ch vµ cã kû luËt.
Néi dung tiÕt kiÖm khi mua BHNT kh¸c víi c¸c h×nh thøc tiÕt kiÖm kh¸c ë chç, ng−êi
b¶o hiÓm ®¶m b¶o tr¶ cho ng−êi tham gia b¶o hiÓm hay ng−êi th©n cña hä mét sè tiÒn
rÊt lín ngay c¶ khi hä míi tiÕt kiÖm ®−îc mét kho¶n tiÒn nhá. Cã nghÜa lµ, khi ng−êi
®−îc b¶o hiÓm kh«ng may gÆp rñi ro trong thêi h¹n b¶o hiÓm ® ®−îc Ên ®Þnh, nh÷ng
Trang 6
ng−êi th©n cña hä sÏ nhËn ®−îc nh÷ng kho¶n trî cÊp hay STBH tõ C«ng ty B¶o hiÓm.
§iÒu ®ã thÓ hiÖn râ tÝnh chÊt b¶o vÖ tµi chÝnh cho ng−êi ®−îc b¶o hiÓm tr−íc nh÷ng
rñi ro kh«ng mong ®îi trong BHNT.
b. B¶o hiÓm Nh©n thä ®¸p øng ®−îc rÊt nhiÒu môc ®Ých kh¸c nhau cho ng−êi
tham gia b¶o hiÓm :
Trong khi c¸c nghiÖp vô b¶o hiÓm Phi nh©n thä chØ ®¸p øng ®−îc mét môc ®Ých
lµ gãp phÇn kh¾c phôc hËu qu¶ rñi ro, tõ ®ã gãp phÇn æn ®Þnh tµi chÝnh cho ng−êi
tham gia, th× BHNT ngoµi môc ®Ých ®ã cßn ®¸p øng nhiÒu môc ®Ých kh¸c. Mçi môc
®Ých ®−îc thÓ hiÖn kh¸ râ trong tõng lo¹i hîp ®ång. Ch¼ng h¹n, hîp ®ång b¶o hiÓm
(H§BH) h−u trÝ sÏ ®¸p øng nhu cÇu cña ng−êi tham gia nh÷ng kho¶n trî cÊp ®Òu ®Æn
hµng th¸ng, tõ ®ã gãp phÇn æn ®Þnh cuéc sèng cña hä khi giµ yÕu. H§BH tö vong sÏ
gióp ng−êi ®−îc b¶o hiÓm ®Ó l¹i cho gia ®×nh mét STBH khi hä bÞ tö vong. Sè tiÒn nµy
®¸p øng ®−îc rÊt nhiÒu môc ®Ých cña ng−êi qu¸ cè, nh−: Trang tr¶i nî nÇn, gi¸o dôc
con c¸i, phông d−ìng bè mÑ giµ v.v... H§BH nh©n thä ®«i khi cßn cã vai trß nh− mét
vËt thÕ chÊp ®Ó vay vèn hoÆc BHNT tÝn dông th−êng ®−îc b¸n cho c¸c ®èi t−îng ®i vay
®Ó hä mua xe h¬i, ®å dïng gia ®×nh hoÆc dïng cho c¸c môc ®Ých c¸ nh©n kh¸c v.v...
ChÝnh v× ®¸p øng ®−îc nhiÒu môc ®Ých kh¸c nhau nªn lo¹i h×nh b¶o hiÓm nµy cã thÞ
tr−êng ngµy cµng réng vµ ®−îc rÊt nhiÒu ng−êi quan t©m.
c. Thêi h¹n B¶o hiÓm Nh©n thä th−êng rÊt dµi, quan hÖ gi÷a c¸c bªn trong mçi
hîp ®ång B¶o hiÓm Nh©n thä l¹i rÊt ®a d¹ng vµ phøc t¹p :
Thêi h¹n trong BHNT th−êng kÐo dµi tõ 5 n¨m trë lªn. Mçi s¶n phÈm BHNT
còng cã nhiÒu lo¹i hîp ®ång kh¸c nhau, ch¼ng h¹n BHNT hçn hîp cã c¸c hîp ®ång 5
n¨m, 10 n¨m. Mçi hîp ®ång l¹i cã sù kh¸c nhau vÒ STBH, ph−¬ng thøc ®ãng phÝ, ®é
tuæi cña ng−êi tham gia... Ngay c¶ trong mét b¶n hîp ®ång, mèi quan hÖ gi÷a c¸c bªn
còng rÊt phøc t¹p. Kh¸c víi c¸c b¶n H§BH Phi nh©n thä, trong mçi H§BH nh©n thä
cã thÓ cã 4 ng−êi cã liªn quan: Ng−êi b¶o hiÓm, ng−êi ®−îc b¶o hiÓm, ng−êi tham gia
b¶o hiÓm vµ ng−êi thô h−ëng quyÒn lîi b¶o hiÓm. Ng−êi b¶o hiÓm chÝnh lµ c¸c C«ng
ty BHNT, cßn ng−êi ®−îc b¶o hiÓm lµ ng−êi mµ tÝnh m¹ng, t×nh tr¹ng søc kháe vµ
nh÷ng sù kiÖn cã liªn quan ®Õn tuæi thä cña hä ®−îc b¶o hiÓm hoÆc lµ ng−êi giao tªn
tuæi cña m×nh cho ng−êi kh¸c ®i ký H§BH. Cßn ng−êi tham gia BHNT thùc chÊt lµ
nh÷ng ng−êi trùc tiÕp ®øng ra ký kÕt hîp ®ång vµ nép phÝ b¶o hiÓm. Ng−êi tham gia
b¶o hiÓm ph¶i cã ®Çy ®ñ n¨ng lùc ph¸p lý vµ hµnh vi. Trong mçi hîp ®ång BHNT cßn
Trang 7
cã ng−êi thô h−ëng quyÒn lîi b¶o hiÓm. Th«ng th−êng ng−êi thô h−ëng quyÒn lîi b¶o
hiÓm do ng−êi tham gia chØ ®Þnh. Ng−êi thô h−ëng quyÒn lîi b¶o hiÓm lµ ng−êi sÏ
nhËn ®−îc mäi quyÒn lîi tõ ng−êi b¶o hiÓm chi tr¶.
d. PhÝ B¶o hiÓm Nh©n thä chÞu t¸c ®éng tæng hîp cña nhiÒu nh©n tè, v× vËy
qu¸ tr×nh ®Þnh phÝ kh¸ phøc t¹p :
Theo t¸c gi¶ Jean - Claude Harrari : "S¶n phÈm B¶o hiÓm Nh©n thä kh«ng g×
h¬n chÝnh lµ kÕt qu¶ cña mét tiÕn tr×nh ®Çy ®ñ ®Ó ®−a s¶n phÈm ®Õn c«ng chóng".
Trong tiÕn tr×nh nµy, ng−êi b¶o hiÓm ph¶i bá ra rÊt nhiÒu chi phÝ ®Ó t¹o nªn s¶n phÈm,
nh−: Chi phÝ khai th¸c, chi phÝ qu¶n lý hîp ®ång. v.v... Nh−ng nh÷ng chi phÝ ®ã míi
chØ lµ mét phÇn ®Ó cÊu t¹o nªn gi¸ c¶ s¶n phÈm BHNT, mét phÇn chñ yÕu kh¸c l¹i phô
thuéc vµo:
§é tuæi cña ng−êi ®−îc b¶o hiÓm;
Tuæi thä b×nh qu©n cña con ng−êi;
Sè tiÒn b¶o hiÓm;
Thêi h¹n tham gia;
Ph−¬ng thøc thanh to¸n;
L i suÊt ®Çu t−;
Tû lÖ l¹m ph¸t vµ thiÓu ph¸t cña ®ång tiÒn...
§iÒu ®ã kh¸c víi viÖc ®Þnh gi¸ c¶ mét chiÕc « t«. ChiÕc « t« lµ s¶n phÈm cña
mét d©y chuyÒn s¶n xuÊt, ®Ó s¶n xuÊt ra nã, ng−êi ta ph¶i chi ra rÊt nhiÒu kho¶n chi,
nh−: Chi phÝ nguyªn, nhiªn, vËt liÖu; chi phÝ lao ®éng sèng; khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh
v.v... Nh÷ng kho¶n chi nµy lµ nh÷ng chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh vµ thùc chÊt chóng lµ
nh÷ng kho¶n chi phÝ "®Çu vµo" ®−îc h¹ch to¸n mét c¸ch chi tiÕt, ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c
®Ó phôc vô cho qu¸ tr×nh ®Þnh gi¸. ThÕ nh−ng, khi ®Þnh gi¸ phÝ BHNT, mét sè yÕu tè
nªu trªn ph¶i gi¶ ®Þnh, nh−: Tû lÖ chÕt, tû lÖ hñy bá hîp ®ång, l i suÊt ®Çu t−, tû lÖ l¹m
ph¸t v.v... V× thÕ, qu¸ tr×nh ®Þnh phÝ ë ®©y rÊt phøc t¹p, ®ßi hái ph¶i n¾m v÷ng ®Æc
tr−ng cña mçi lo¹i s¶n phÈm, ph©n tÝch dßng tiÒn tÖ, ph©n tÝch ®−îc chiÒu h−íng ph¸t
triÓn cña mçi s¶n phÈm trªn thÞ tr−êng nãi chung.
e. B¶o hiÓm Nh©n thä ra ®êi vµ ph¸t triÓn trong nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ - xP
héi nhÊt ®Þnh :
ë c¸c n−íc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, BHNT ® ra ®êi vµ ph¸t triÓn hµng tr¨m
n¨m nay. Ng−îc l¹i cã mét sè quèc gia trªn thÕ giíi hiÖn nay vÉn ch−a triÓn khai ®−îc
Trang 8
BHNT, mÆc dï ng−êi ta hiÓu rÊt râ vai trß vµ lîi Ých cña nã. §Ó lý gi¶i vÊn ®Ò nµy, hÇu
hÕt c¸c nhµ kinh tÕ ®Òu cho r»ng, c¬ së chñ yÕu ®Ó BHNT ra ®êi vµ ph¸t triÓn lµ ®iÒu
kiÖn kinh tÕ - x héi ph¶i ph¸t triÓn.
Nh÷ng ®iÒu kiÖn vÒ kinh tÕ, nh− :
Tèc ®é t¨ng tr−ëng cña tæng s¶n phÈm quèc néi (GDP);
Tæng s¶n phÈm quèc néi tÝnh b×nh qu©n 1 ®Çu ng−êi d©n;
Møc thu nhËp cña d©n c−;
Tû lÖ l¹m ph¸t cña ®ång tiÒn;
Tû gi¸ hèi ®o¸i...
Nh÷ng ®iÒu kiÖn x héi bao gåm:
§iÒu kiÖn vÒ d©n sè;
Tuæi thä b×nh qu©n cña ng−êi d©n;
Tr×nh ®é häc vÊn;
Tû lÖ tö vong cña trÎ s¬ sinh.
Ngoµi ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x héi, th× m«i tr−êng ph¸p lý còng ¶nh h−ëng kh«ng
nhá ®Õn sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña BHNT. Th«ng th−êng ë c¸c n−íc, luËt kinh doanh
b¶o hiÓm, c¸c v¨n b¶n, quy ®Þnh cã tÝnh ph¸p quy ph¶i ra ®êi tr−íc khi ngµnh b¶o
hiÓm ph¸t triÓn. LuËt b¶o hiÓm vµ c¸c v¨n b¶n cã liªn quan sÏ ®Ò cËp cô thÓ ®Õn c¸c
vÊn ®Ò, nh−: Tµi chÝnh, ®Çu t− , hîp ®ång, thuÕ v.v... §©y lµ nh÷ng vÊn ®Ò mang tÝnh
chÊt sèng cßn cho ho¹t ®éng kinh doanh BHNT. Ch¼ng h¹n, ë mét sè n−íc ph¸t triÓn
nh−: Anh, Ph¸p, §øc v.v... Nhµ n−íc th−êng t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh
nghiÖp BHNT b»ng c¸c chÝnh s¸ch thuÕ −u ® i. Môc ®Ých lµ nh»m t¹o ra cho c¸c c¸
nh©n c¬ héi ®Ó tiÕt kiÖm, tù m×nh lËp nªn quü h−u trÝ, tõ ®ã cho phÐp gi¶m bít phÇn
trî cÊp tõ Nhµ n−íc. MÆt kh¸c, cßn ®Èy m¹nh ®−îc qu¸ tr×nh tËp trung vèn trong nÒn
kinh tÕ. Còng v× nh÷ng môc ®Ých trªn, mµ mét sè n−íc Ch©u ¸ nh−: Ên §é, Hång
K«ng, Singapore... kh«ng ®¸nh thuÕ doanh thu ®èi víi c¸c nghiÖp vô BHNT. Sù −u ® i
nµy lµ ®ßn bÈy tÝch cùc ®Ó ngµnh BHNT ph¸t triÓn.
1.1.3. Vai trß cña B¶o hiÓm Nh©n thä :
1.1.3.1. §èi víi c¸c c¸ nh©n vµ gia ®×nh :
B¶o hiÓm Nh©n thä ® kh¾c phôc ®−îc hËu qu¶ rñi ro khi ng−êi ®−îc b¶o hiÓm
kh«ng may bÞ èm ®au, bÖnh tËt hoÆc tö vong nh»m æn ®Þnh cuéc sèng gia ®×nh vµ
ng−êi th©n. §ång thêi BHNT cßn tháa m n ®−îc c¸c nhu cÇu nh−: tiÕt kiÖm, tÝch lòy
Trang 9
khi ng−êi tham gia b¶o hiÓm cßn sèng ®Ó hç trî nh÷ng ng−êi sèng phô thuéc cã ®iÒu
kiÖn ®Ó häc tËp, mua s¾m, khëi nghiÖp kinh doanh…Ngoµi ra BHNT trî cÊp ®Þnh kú
cßn gióp nh÷ng ng−êi vÒ h−u hay nh÷ng ng−êi cao tuæi gi¶m nhÑ g¸nh nÆng phô thuéc
vµo con c¸i, ng−êi th©n trong gia ®×nh vµ phóc lîi x héi.
1.1.3.2. §èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n :
B¶o hiÓm Nh©n thä lµ mét trong nh÷ng kªnh huy ®éng vèn h÷u hiÖu ®Ó
®Çu t− gãp phÇn vµo viÖc t¨ng tr−ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. Víi tÝnh chÊt kÕt hîp gi÷a
b¶o hiÓm vµ tiÕt kiÖm, c¸c C«ng ty BHNT kh«ng chØ thùc hiÖn chøc n¨ng b¶o hiÓm
cho nh÷ng rñi ro, mµ hä cßn huy ®éng ®−îc l−îng tiÒn nhµn rçi n»m ë c¸c tÇng líp
d©n c− trong x héi vµ c¸c tæ chøc ®Ó h×nh thµnh quü b¶o hiÓm. Do thêi h¹n cña c¸c
hîp ®ång BHNT rÊt dµi, nªn nguån quü b¶o hiÓm ngµy cµng ®−îc tån tÝch l¹i rÊt lín.
Khi ch−a sö dông ®Õn ®Ó chi tr¶ tiÒn b¶o hiÓm th× quü BHNT lµ mét trong nh÷ng
nguån vèn ®Çu t− dµi h¹n cho nÒn kinh tÕ. Bªn c¹nh vai trß cung cÊp vèn ®Ó ®Çu t−,
BHNT cßn gãp phÇn thùc hµnh tiÕt kiÖm, chèng l¹m ph¸t vµ t¹o thªm c«ng ¨n viÖc
lµm cho ng−êi lao ®éng. Ngoµi nh÷ng ng−êi lµm c«ng ¨n l−¬ng trong c¸c doanh
nghiÖp BHNT, ®éi ngò ®¹i lý, m«i giíi BHNT còng ngµy cµng ®«ng vµ thùc sù ® gãp
phÇn gi¶m tû lÖ lao ®éng bÞ thÊt nghiÖp ë rÊt nhiÒu n−íc trªn thÕ giíi. Theo sè liÖu
thèng kª n¨m 2003, ë Mü ® cã tíi 1,97 triÖu lao ®éng, ë Ph¸p lµ 0,62 triÖu lao ®éng
lµm viÖc cho c¸c C«ng ty BHNT. ë ViÖt Nam, tÝnh ®Õn thêi ®iÓm ngµy 31/12/2009 ®
cã h¬n 123.000 ng−êi lµm ®¹i lý cho c¸c C«ng ty kinh doanh BHNT.
1.1.3.3. §èi víi c¸c tæ chøc kinh tÕ - xN héi :
B¶o hiÓm Nh©n thä cßn tháa m n ®−îc nh÷ng nhu cÇu cÇn thiÕt cña hä trong
®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng. Nh÷ng nhu cÇu cña c¸c tæ chøc kinh tÕ - x héi ë ®©y
lµ: T¹o ra sù tù chñ vÒ mÆt tµi chÝnh, khi nh÷ng ng−êi gi÷ c¸c c−¬ng vÞ quan träng cña
hä bÞ tö vong. Mét doanh nghiÖp cã thÓ mua BHNT cho nh÷ng ng−êi nµy víi sè tiÒn
b¶o hiÓm t−¬ng ®−¬ng víi chi phÝ mµ hä ph¶i bá ra ®Ó ®µo t¹o hoÆc thuª m−ín. Kh«ng
chØ cã thÕ c¸c doanh nghiÖp, c¸c tæ chøc x héi víi biÖn ph¸p nµy hä cßn gi÷ ch©n vµ
khuyÕn khÝch ng−êi lao ®éng, ®Æc biÖt lµ nh÷ng ng−êi chñ chèt lµm viÖc hÕt m×nh, g¾n
bã víi doanh nghiÖp. Bëi lÏ th«ng qua c¸c hîp ®ång BHNT theo nhãm, doanh nghiÖp
cã thÓ t¹o ra sù ®¶m b¶o cho ng−êi lao ®éng vµ nh÷ng ng−êi sèng phô thuéc mét cuéc
sèng æn ®Þnh khi gÆp ph¶i rñi ro. Cung cÊp c¸c kho¶n tiÒn h−u trÝ khi hÕt tuæi lao ®éng
hoÆc c¸c kho¶n phóc lîi bæ sung ngoµi B¶o hiÓm X héi.
Trang 10
1.1.4. C¸c lo¹i h×nh B¶o hiÓm Nh©n thä c¬ b¶n :
Tuú vµo nh÷ng môc ®Ých vµ nhu cÇu kh¸c nhau, B¶o hiÓm Nh©n thä ®¸p øng
®−îc rÊt nhiÒu môc ®Ých kh¸c nhau cña tõng ®èi t−îng kh¸ch hµng. Nh−ng nh×n
chung, B¶o hiÓm Nh©n thä cã 3 lo¹i h×nh c¬ b¶n :
1.1.4.1. B¶o hiÓm trong tr−êng hîp tö vong (b¶o hiÓm tö kú) :
B¶o hiÓm tö kú hay cßn ®−îc gäi lµ b¶o hiÓm sinh m¹ng cã thêi h¹n: lµ lo¹i
h×nh b¶o hiÓm ®−îc ký kÕt ®Ó thanh to¸n quyÒn lîi b¶o hiÓm trong tr−êng hîp ng−êi
®−îc b¶o hiÓm tö vong trong thêi h¹n b¶o hiÓm, quyÒn lîi thanh to¸n ®−îc tr¶ cho cho
ng−êi thô h−ëng quyÒn lîi b¶o hiÓm ®−îc chØ ®Þnh trong hîp ®ång hoÆc ng−êi thõa kÕ
hîp ph¸p.
1.1.4.2. B¶o hiÓm trong tr−êng hîp cßn sèng: (cßn gäi lµ b¶o hiÓm
sinh kú) :
§Æc ®iÓm chÝnh cña lo¹i h×nh b¶o hiÓm nµy lµ ng−êi b¶o hiÓm sÏ cam kÕt thanh
to¸n cho ng−êi ®−îc b¶o hiÓm mét kho¶n tiÒn nhÊt ®Þnh theo ®Þnh kú hoÆc sèng ®Õn
hÕt thêi h¹n hîp ®ång b¶o hiÓm cam kÕt. Trong suèt qu¸ tr×nh thùc hiÖn hîp ®ång,
nh÷ng rñi ro bÊt ngê x¶y ra sÏ kh«ng ®−îc thanh to¸n bÊt cø quyÒn lîi b¶o hiÓm nµo.
1.1.4.3. B¶o hiÓm Nh©n thä hçn hîp :
Thùc chÊt cña lo¹i h×nh b¶o hiÓm nµy lµ b¶o hiÓm c¶ trong tr−êng hîp ng−êi
®−îc b¶o hiÓm bÞ tö vong hay cßn sèng. YÕu tè tiÕt kiÖm vµ rñi ro ®an xen nhau v× thÕ
nã ®−îc ¸p dông réng r i ë hÇu hÕt c¸c n−íc trªn thÕ giíi. Trªn thùc tÕ B¶o hiÓm Nh©n
thä hçn hîp lµ lo¹i h×nh b¶o hiÓm phæ biÕn, chiÕm phÇn lín trong c¸c lo¹i h×nh B¶o
hiÓm Nh©n thä triÓn khai trªn thÞ tr−êng, v× kÕt hîp ®−îc gi÷a yÕu tè tiÕt kiÖm vµ yÕu
tè b¶o vÖ nªn t¹o ®−îc sù kh¸c biÖt vµ cã lîi thÕ c¹nh tranh so víi c¸c lo¹i h×nh tµi
chÝnh, tÝn dông kh¸c.
1.1.4.4. C¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm bæ trî :
Khi triÓn khai c¸c lo¹i h×nh BHNT, nhµ b¶o hiÓm cßn nghiªn cøu, ®−a ra c¸c
s¶n phÈm b¶o hiÓm bæ trî cho hîp ®ång chÝnh nh»m ®¸p øng nhu cÇu ®a d¹ng cña
ng−êi tham gia b¶o hiÓm. C¸c s¶n phÈm bæ trî sau ®©y th−êng hay ®−îc vËn dông nh−
b¶o hiÓm th−¬ng tËt, n»m viÖn, chi phÝ phÉu thuËt, b¶o hiÓm cho ng−êi phô thuéc, b¶o
hiÓm tö vong hay th−¬ng tËt toµn bé vÜnh viÔn, b¶o hiÓm tõ bá thu phÝ, b¶o hiÓm chi
Trang 11
phÝ n»m viÖn... ®Æc ®iÓm cña c¸c s¶n phÈm bæ trî nµy nµy lµ khi hîp ®ång chÝnh hÕt
hiÖu lùc th× c¸c ®iÒu kho¶n cña s¶n phÈm bæ trî còng sÏ kh«ng cßn hiÖu lùc n÷a.
MÆc dï khi ¸p dông c¸c s¶n phÈm bæ trî nµy th× møc phÝ ®ãng cao h¬n, nh−ng
H§BH nh©n thä ® ®¸p øng ®−îc nhu cÇu ®a d¹ng cña ng−êi tham gia b¶o hiÓm.
1.2. ThÞ tr−êng B¶o hiÓm Nh©n thä :
1.2.1. Kh¸i niÖm vÒ thÞ tr−êng vµ thÞ tr−êng B¶o hiÓm Nh©n thä :
1.2.1.1. Kh¸i niÖm vÒ thÞ tr−êng :
ThÞ tr−êng lµ mét ph¹m trï kinh tÕ g¾n liÒn víi nÒn s¶n xuÊt hµng hãa. Cho ®Õn
nay ® cã rÊt nhiÒu quan ®iÓm vÒ thÞ tr−êng còng nh− tµi liÖu bµn vÒ vÊn ®Ò thÞ tr−êng.
Cã quan ®iÓm cho r»ng: ThÞ tr−êng bao gåm toµn bé c¸c ho¹t ®éng trao ®æi hµng hãa
®−îc diÔn ra trong sù thèng nhÊt h÷u c¬ víi c¸c mèi quan hÖ do chóng ph¸t sinh g¾n
liÒn víi mét kh«ng gian nhÊt ®Þnh.
Quan ®iÓm kh¸c l¹i cho r»ng: ThÞ tr−êng lµ trung t©m cña c¸c ho¹t ®éng kinh
tÕ, lµ n¬i diÔn ra c¸c quan hÖ trao ®æi, lµ lÜnh vùc l−u th«ng hµng hãa mµ ë ®ã hµng
hãa thùc hiÖn gi¸ trÞ cña m×nh ® ®−îc t¹o ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. ThÞ tr−êng lµ
n¬i gÆp gì gi÷a cung vµ cÇu, lµ n¬i diÔn ra c¸c ho¹t ®éng mua b¸n hµng hãa b»ng tiÒn
tÖ.
Cßn ®øng trªn gãc ®é marketing th×: ThÞ tr−êng bao gåm tÊt c¶ nh÷ng kh¸ch
hµng tiÒm Èn cïng cã mét nhu cÇu hay mong muèn cô thÓ, s½n sµng vµ cã kh¶ n¨ng
tham gia trao ®æi ®Ó tháa m n nhu cÇu vµ mong muèn ®ã.
Tõ c¸c quan ®iÓm trªn ®©y, chóng ta thÊy kh¸i niÖm vÒ thÞ tr−êng tïy theo gi¸c
®é nghiªn cøu mµ c¸c t¸c gi¶ ®−a ra cã thÓ kh¸c nhau vÒ ng«n tõ, c¸ch diÔn ®¹t nh−ng
cã nh÷ng ®iÓm chung gièng nhau. Tr−íc hÕt hµnh vi c¬ b¶n cña thÞ tr−êng lµ hµnh vi
mua vµ b¸n. Th«ng qua hµnh vi mua vµ b¸n hµng hãa, dÞch vô, ng−êi mua t×m ®−îc
c¸i m×nh ®ang cÇn vµ ng−êi b¸n, b¸n ®−îc c¸i m×nh cã víi gi¸ tháa thuËn. Hµnh vi
mua b¸n ®−îc diÔn ra trong kh«ng gian, thêi gian nhÊt ®Þnh vµ t¹o ra nh÷ng mèi quan
hÖ gi÷a cung vµ cÇu, quan hÖ gi÷a ®èi t¸c vµ c¹nh tranh, quan hÖ hµng hãa víi tiÒn
tÖ...Trªn thÞ tr−êng, quan hÖ c¹nh tranh diÔn ra rÊt gay g¾t gi÷a c¸c ®èi thñ c¹nh tranh
gi÷a ng−êi b¸n víi ng−êi mua, c¹nh tranh gi÷a ng−êi mua víi ng−êi mua, c¹nh tranh
gi÷a ng−êi b¸n víi ng−êi b¸n vÒ c¸c khÝa c¹nh nh− chÊt l−îng vµ mÉu m s¶n phÈm, gi¸
c¶ s¶n phÈm... c¹nh tranh trªn thÞ tr−êng diÔn ra phøc t¹p, s«i ®éng nh−ng l¹i hÊp dÉn.
Trang 12
C¹nh tranh sÏ mang l¹i niÒm vinh quang cho c¸c ®èi thñ biÕt tËn dông kh¶ n¨ng lîi thÕ
cña m×nh, biÕt kiÓm so¸t vµ lo¹i trõ rñi ro.
Trªn thùc tÕ, thÞ tr−êng cã thÓ ®−îc ph©n ra nhiÒu lo¹i kh¸c nhau: thÞ tr−êng
chÝnh - thÞ tr−êng phô; thÞ tr−êng trong n−íc (néi ®Þa) - thÞ tr−êng ngoµi n−íc (quèc
tÕ); thÞ tr−êng hµng hãa - thÞ tr−êng dÞch vô; thÞ tr−êng søc lao ®éng; thÞ tr−êng chøng
kho¸n; thÞ tr−êng b¶o hiÓm... Ngoµi nh÷ng ®iÓm chung gièng nhau nh− chøa ®ùng
tæng sè cung, tæng sè cÇu, yÕu tè kh«ng gian vµ thêi gian, ®Òu diÔn ra c¸c ho¹t ®éng
mua b¸n vµ c¸c quan hÖ hµng hãa, tiÒn tÖ... mçi thÞ tr−êng kh¸c nhau l¹i chøa ®ùng
nh÷ng ®Æc tr−ng kh¸c nhau ® t¹o nªn tÝnh ®a d¹ng vµ phong phó cña hÖ thèng thÞ
tr−êng trong nÒn kinh tÕ x héi.
1.2.1.2. Kh¸i niÖm thÞ tr−êng B¶o hiÓm Nh©n thä :
B¶o hiÓm lµ mét ngµnh kinh doanh ®Æc biÖt trong x héi. §Ó ho¹t ®éng kinh
doanh b¶o hiÓm nãi chung vµ BHNT nãi riªng ra ®êi vµ ph¸t triÓn, còng ®ßi hái ph¶i
cã thÞ tr−êng.
Theo thuËt ng÷ b¶o hiÓm: ThÞ tr−êng BHNT ®−îc hiÓu lµ n¬i diÔn ra c¸c ho¹t
®éng mua vµ b¸n c¸c s¶n phÈm BHNT.
Nh− vËy, cÊu thµnh cña thÞ tr−êng BHNT bao gåm :
Hµng hãa cña BHNT :
Kh¸c víi c¸c lo¹i s¶n phÈm kh¸c trªn thÞ tr−êng, s¶n phÈm BHNT kh«ng tån t¹i
h÷u h×nh, kh«ng cã h×nh d¸ng, kÝch th−íc, träng l−îng, mµ nã lµ lo¹i s¶n phÈm dÞch vô
®Æc biÖt, lµ s¶n phÈm v« h×nh vµ kh«ng ®−îc b¶o hé b¶n quyÒn, lµ lo¹i s¶n phÈm liªn
quan ®Õn yÕu tè rñi ro nªn ng−êi mua kh«ng bao giê muèn nã x¶y ra víi m×nh ®Ó ®−îc
quyÒn ®ßi tr¶ tiÒn b¶o hiÓm. Ng−êi mua s¶n phÈm BHNT sÏ mong muèn sù an toµn, dù
phßng tµi chÝnh khi kh«ng may gÆp rñi ro vµ thùc hiÖn môc ®Ých tiÕt kiÖm ®Ó tháa m n
c¸c nhu cÇu kh¸c trong t−¬ng lai.
Chñ thÓ tham gia vµo thÞ tr−êng BHNT bao gåm :
Ng−êi mua (kh¸ch hµng), ng−êi b¸n (c¸c doanh nghiÖp kinh doanh B¶o hiÓm
Nh©n thä) vµ c¸c tæ chøc trung gian b¶o hiÓm :
- Ng−êi mua BHNT lµ nh÷ng tæ chøc hay c¸ nh©n cã nhu cÇu tham gia b¶o
hiÓm.
Trang 13
- Ng−êi b¸n b¶o hiÓm hay cßn gäi lµ ng−êi b¶o hiÓm lµ c¸c doanh nghiÖp kinh
doanh B¶o hiÓm Nh©n thä, hä lµ ng−êi ký hîp ®ång b¶o hiÓm vµ cam kÕt chi tr¶ sè
tiÒn b¶o hiÓm khi cã c¸c sù kiÖn b¶o hiÓm x¶y ra.
- Tæ chøc trung gian hay cßn gäi lµ ng−êi m«i giíi, ®¹i lý BHNT lµ cÇu nèi
gi÷a ng−êi mua vµ ng−êi b¸n B¶o hiÓm Nh©n thä.
Mét "Trung gian B¶o hiÓm Nh©n thä" cã thÓ ho¹t ®éng d−íi h×nh thøc ®¹i lý
hay m«i giíi b¶o hiÓm.
M«i giíi BHNT cã thÓ lµ c¸c tæ chøc hoÆc c¸ nh©n ®øng ra thu xÕp b¶o hiÓm
víi c¸c C«ng ty B¶o hiÓm. Hä cã thÓ t− vÊn vÒ c¸c vÊn ®Ò nh−: Nhu cÇu b¶o hiÓm, hîp
®ång b¶o hiÓm, thÞ tr−êng b¶o hiÓm, khiÕu n¹i, kiÖn tông... M«i giíi BHNT cã thÓ ®¹i
diÖn cho c¶ doanh nghiÖp BHNT vµ ng−êi mua B¶o hiÓm Nh©n thä.
§¹i lý BHNT cã thÓ lµ tæ chøc hay c¸ nh©n ®−îc doanh nghiÖp BHNT ñy quyÒn
trªn c¬ së hîp ®ång ®¹i lý. §¹i lý b¶o hiÓm thay mÆt doanh nghiÖp b¶o hiÓm b¸n c¸c
s¶n phÈm b¶o hiÓm cña doanh nghiÖp vµ ®−îc h−ëng tiÒn hoa hång theo tháa thuËn.
Nh− vËy, ®¹i lý th−êng ®−îc coi lµ ng−êi ®¹i diÖn cho doanh nghiÖp B¶o hiÓm Nh©n
thä.
1.2.2. Nh÷ng ®Æc tr−ng c¬ b¶n cña thÞ tr−êng B¶o hiÓm Nh©n thä :
1.2.2.1. Nh÷ng ®Æc tr−ng chung :
Gièng nh− c¸c lo¹i thÞ tr−êng kh¸c, thÞ tr−êng BHNT còng cã nh÷ng ®Æc tr−ng
chung, cô thÓ nh− sau:
a. Trªn thÞ tr−êng BHNT cung vµ cÇu lu«n biÕn ®éng :
Cung trªn thÞ tr−êng BHNT chÝnh lµ c¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm do c¸c doanh
nghiÖp kinh doanh trªn thÞ tr−êng cung cÊp ®Ó phôc vô kh¸ch hµng cña m×nh. C¸c
doanh nghiÖp tham gia kinh doanh dÞch vô b¶o hiÓm trªn thÞ tr−êng BHNT cã thÓ t¨ng
hoÆc gi¶m tïy theo nhu cÇu cña thÞ tr−êng vµ søc c¹nh tranh. S¶n phÈm BHNT ngµy
mét nhiÒu vµ ngµy cµng ®−îc hoµn thiÖn cïng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ - x
héi vµ møc sèng cña ng−êi d©n ngµy cµng cao. S¶n phÈm BHNT lu«n ®−îc c¶i tiÕn,
hoµn thiÖn vµ ®æi míi nh»m ®¸p øng nhu cÇu phong phó cña thÞ tr−êng.
CÇu cña thÞ tr−êng BHNT chÝnh lµ nhu cÇu vÒ b¶o hiÓm cña d©n c−, cña c¸c tæ
chøc x héi, cña c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt vµ kinh doanh... ngµy cµng ®−îc t¨ng lªn. Khi
nÒn kinh tÕ x héi ph¸t triÓn th× c¸c tæ chøc kinh tÕ x héi còng ph¸t triÓn theo, ®êi
sèng vËt chÊt, tinh thÇn cña d©n c− còng ®−îc c¶i thiÖn... do ®ã nhu cÇu ®a d¹ng vÒ
Trang 14
dÞch vô b¶o hiÓm còng t¨ng lªn. Nh÷ng n¨m ®Çu cña thÕ kû XX trªn thÞ tr−êng BHNT
míi chØ cã vµi chôc s¶n phÈm nh−ng ®Õn nay con sè nµy ® lªn tíi hµng tr¨m vµ ® ®i
s©u vµo ®êi sèng kinh tÕ - x héi còng nh− cña mäi tÇng líp d©n c−.
b. Gi¸ c¶ cña s¶n phÈm B¶o hiÓm Nh©n thä lu«n biÕn ®éng vµ phô thuéc vµo
nhiÒu yÕu tè :
Trªn thÞ tr−êng, gi¸ c¶ cña s¶n phÈm BHNT chÝnh lµ phÝ b¶o hiÓm. PhÝ b¶o
hiÓm lµ mét kho¶n tiÒn mµ ng−êi mua b¶o hiÓm ph¶i tr¶ cho ng−êi b¸n b¶o hiÓm ®Ó
®−îc chi tr¶ khi cã c¸c sù kiÖn b¶o hiÓm x¶y ra. PhÝ b¶o hiÓm ®−îc x¸c ®Þnh dùa trªn
nh÷ng c¬ së chñ yÕu nh−: sè tiÒn b¶o hiÓm, sè n¨m cña mét hîp ®ång, tuæi cña ng−êi
®−îc b¶o hiÓm, l i suÊt kü thuËt mµ c¸c doanh nghiÖp BHNT dïng ®Ó tÝnh phÝ. PhÝ
B¶o hiÓm Nh©n thä tõng hîp ®ång cña tõng kh¸ch hµng cô thÓ khi ký kÕt th× sÏ kh«ng
thay ®æi trong suèt thêi h¹n hîp ®ång.
Tuy nhiªn, phÝ BHNT lu«n thay ®æi theo thêi gian. Bëi v× mçi thêi gian cã x¸c
suÊt rñi ro, chi phÝ qu¶n lý, chi phÝ khai th¸c, l i suÊt ®Çu t− v.v…còng kh¸c nhau.
Ngoµi nh÷ng yÕu tè trªn, phÝ B¶o hiÓm Nh©n thä cßn phô thuéc vµo quy luËt c¹nh
tranh, cung cÇu trªn thÞ tr−êng.
c. C¹nh tranh vµ hîp t¸c lu«n diÔn ra trªn thÞ tr−êng b¶o hiÓm nãi chung vµ thÞ
tr−êng B¶o hiÓm Nh©n thä nãi riªng :
Gièng nh− c¸c thÞ tr−êng kh¸c, trªn thÞ tr−êng b¶o hiÓm sù c¹nh tranh gi÷a c¸c
doanh nghiÖp kh¸ch hµng, lîi nhuËn, thÞ phÇn còng diÔn ra gay g¾t vµ quyÕt liÖt. C¹nh
tranh trªn nhiÒu khÝa c¹nh víi nhiÒu thñ thuËt, bëi lÏ s¶n phÈm b¶o hiÓm lµ kh«ng cã
b¶o hé b¶n quyÒn vµ dÔ b¾t ch−íc cho nªn c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm th−êng tËp
trung vµo kinh doanh c¸c s¶n phÈm ®−îc thÞ tr−êng chÊp nhËn b»ng c¸ch c¶i tiÕn,
hoµn thiÖn s¶n phÈm ®ã h¬n c¸c doanh nghiÖp kh¸c, b»ng c¸ch qu¶ng c¸o s©u réng,
hÊp dÉn ®Ó thu hót kh¸ch hµng, b»ng c¸ch gi¶m phÝ, t¨ng tû lÖ hoa hång ®Ó giµnh giËt
kh¸ch hµng, chiÕm lÜnh thÞ tr−êng... Thùc tÕ nµy ®−îc chøng minh rÊt râ ë ViÖt Nam
khi thÞ tr−êng b¶o hiÓm chuyÓn tõ ®éc quyÒn sang c¹nh tranh víi nhiÒu doanh nghiÖp
thuéc nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ tham gia.
Trªn thÞ tr−êng b¶o hiÓm, cïng víi sù c¹nh tranh lµ sù hîp t¸c gi÷a c¸c doanh
nghiÖp b¶o hiÓm. C¹nh tranh cµng m¹nh th× hîp t¸c cµng ph¸t triÓn. Hîp t¸c th−êng
diÔn ra gi÷a c¸c doanh nghiÖp lín cã thÕ m¹nh ®Ó hßa ho n, cïng ph¸t triÓn tr¸nh g©y
thiÖt h¹i cho nhau... Hîp t¸c cã thÓ diÔn ra gi÷a c¸c doanh nghiÖp nhá víi doanh nghiÖp
Trang 15
lín ®Ó t¨ng søc m¹nh, ®¶m b¶o an toµn trong c¹nh tranh vµ thªm ®ång minh trong c¹nh
tranh. Hîp t¸c cßn lµ nhu cÇu ®èi víi nh÷ng thÞ tr−êng b¶o hiÓm míi h×nh thµnh vµ ph¸t
triÓn tr−íc thÞ tr−êng thÕ giíi ® æn ®Þnh vµ hîp t¸c còng lµ xu h−íng cña héi nhËp vµ
toµn cÇu ho¸.
d. ThÞ phÇn cña c¸c doanh nghiÖp B¶o hiÓm Nh©n thä lu«n thay ®æi :
Mçi doanh nghiÖp b¶o hiÓm ®Òu cã nh÷ng chiÕn l−îc vµ nç lùc riªng ®Ó khai
ph¸ thÞ tr−êng, vµ chiÕm lÜnh thÞ phÇn. ThÞ phÇn cµng lín chøng tá vÞ thÕ cña doanh
nghiÖp cµng cao, søc c¹nh tranh vµ hiÖu qu¶ c¹nh tranh cña doanh nghiÖp cµng m¹nh.
Trªn thÞ tr−êng BHNT thÞ phÇn cña c¸c doanh nghiÖp lu«n thay ®æi hoÆc do sè l−îng
doanh nghiÖp tham gia vµo thÞ tr−êng thay ®æi, còng cã thÓ do chiÕn l−îc gi÷ v÷ng vµ ph¸t
triÓn thÞ phÇn cña tõng doanh nghiÖp tËp trung vµo thay ®æi chiÕn l−îc kinh doanh, chiÕn
l−îc marketing, chiÕn l−îc s¶n phÈm, chiÕn l−îc gi¸ c¶, ph¸t triÓn th−¬ng hiÖu, quan hÖ
kh¸ch hµng...
1.2.2.2. Nh÷ng ®Æc tr−ng riªng cã cña thÞ tr−êng B¶o hiÓm Nh©n thä:
Ngoµi nh÷ng ®Æc tr−ng chung gièng c¸c thÞ tr−êng kh¸c ® ®Ò cËp trªn ®©y, thÞ
tr−êng BHNT cßn cã nh÷ng ®Æc tr−ng riªng nh− sau:
a. ThÞ tr−êng BHNT chÞu sù t¸c ®éng trùc tiÕp cña nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ - xP
héi, tr×nh ®é d©n trÝ vµ møc sèng cña c¸c tÇng líp d©n c− :
§iÒu kiÖn kinh tÕ - x héi ph¶i kÓ ®Õn ®ã lµ: Tèc ®é t¨ng tr−ëng vµ æn ®Þnh cña
nÒn kinh tÕ; c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ - x héi; c¬ cÊu d©n sè v.v… Mét khi kinh tÕ - x
héi ph¸t triÓn th× tr×nh ®é d©n trÝ sÏ ngµy cµng ®−îc n©ng cao vµ møc thu nhËp cña
ng−êi d©n sÏ ngµy cµng ®−îc c¶i thiÖn vµ chØ cã nh− vËy míi ph¸t sinh nhu cÇu
BHNT. Abraham Maslow - mét nhµ t©m lý häc næi tiÕng ® ®−a ra m« h×nh s¾p xÕp
thø tù c¸c nhu cÇu cña con ng−êi nh− sau:
Trang 16
BiÓu ®å 1.1: Th¸p nhu cÇu cña Abraham Maslow
Nhu cÇu
tù hoµn
thiÖn
Nhu cÇu ®−îc
t«n träng
Nhu cÇu giao tiÕp x héi
Nhu cÇu an toµn
Nhu cÇu sinh häc
Theo th¸p nhu cÇu cña Abraham Maslow, nhu cÇu ®Çu tiªn vµ quan träng nhÊt,
c¬ b¶n nhÊt lµ nhu cÇu sinh häc hay cßn gäi lµ nhu cÇu vËt chÊt tèi thiÓu (¨n, mÆc, ë,
®i l¹i...). Mét khi nhu cÇu nµy ch−a ®−îc ®¸p øng th× c¸c nhu cÇu kh¸c cña con ng−êi
ch−a ®−îc coi träng. ChØ khi con ng−êi ®−îc ®¸p øng nh÷ng nhu cÇu tèi thiÓu th× hä
míi quan t©m ®Õn c¸c lo¹i nhu cÇu kh¸c cao h¬n. Nhu cÇu an toµn (nhu cÇu BHNT)
®−îc ng−êi d©n quan t©m ®Õn khi ® tho¶ m n ®−îc nhu cÇu sinh häc, v× thÕ møc sèng
cña ng−êi d©n lµ nh©n tè cã t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn nhu cÇu b¶o hiÓm vµ thÞ tr−êng
BHNT.
ë nh÷ng n−íc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, con ng−êi ý thøc h¬n trong vÊn ®Ò ph¶i
®èi mÆt víi èm ®au, bÖnh tËt, víi c¸c lo¹i rñi ro. Cho nªn, nhu cÇu b¶o hiÓm nãi chung
vµ BHNT nãi riªng th−êng rÊt cao, bëi hä muèn ®−îc ®¶m b¶o an toµn trªn nhiÒu
ph−¬ng diÖn. Tr¸i l¹i, ë c¸c n−íc kÐm ph¸t triÓn ngoµi lý do thu nhËp chi phèi
ng−êi d©n nhËn thøc kh«ng ®Çy ®ñ vÒ rñi ro vµ hËu qu¶ cña rñi ro nªn nhu cÇu
BHNT ë nh÷ng n−íc nµy rÊt thÊp vµ thÞ tr−êng BHNT kh«ng thÓ ph¸t triÓn.
b. ThÞ tr−êng B¶o hiÓm Nh©n thä th−êng ®−îc më cöa vµ tù do hãa theo c¸c
cÊp ®é kh¸c nhau :
Tïy theo xu h−íng ph¸t triÓn cña thÞ tr−êng mµ c¸c n−íc trªn thÕ giíi cã xu
h−íng më cöa vµ tù do hãa thÞ tr−êng BHNT theo 2 cÊp ®é:
Trang 17
- Mét lµ, më cöa h¹n chÕ thÞ tr−êng : CÊp ®é nµy chñ yÕu diÔn ra ë nh÷ng n−íc
®ang ph¸t triÓn nh»m b¶o hé cho thÞ tr−êng BHNT cßn non trÎ trong n−íc. Ch¼ng h¹n,
Malaysia th−êng cã c¸c quy ®Þnh vÒ h¹n chÕ cæ phÇn cña bªn n−íc ngoµi trong c¸c
C«ng ty liªn doanh BHNT (tõ 30% tíi tèi ®a lµ 50%).
- Hai lµ, më cöa triÖt ®Ó thÞ tr−êng : Thùc tÕ, ® cã hµng lo¹t c¸c n−íc më cöa
triÖt ®Ó thÞ tr−êng BHNT tõ nh÷ng n¨m 80 cña thÕ kû XX. ThËm chÝ sau më cöa, mét
sè n−íc cßn giµnh nh÷ng −u ® i cho c¸c C«ng ty BHNT n−íc ngoµi vÒ më chi nh¸nh ë
c¸c vïng, vÒ tuyÓn dông lao ®éng, vÒ ho¹t ®éng ®Çu t− quü nhµn rçi. v.v... ViÖt Nam
còng lµ mét quèc gia cã chÝnh s¸ch më cöa thÞ tr−êng b¶o hiÓm tõ n¨m 1994, ë lÜnh vùc
B¶o hiÓm Nh©n thä, Nhµ n−íc còng thùc hiÖn chÝnh s¸ch më cöa, víi hµng lo¹t C«ng ty
BHNT n−íc trong vµ liªn doanh vµo ho¹t ®éng tõ n¨m 1999, t¹o sù c¹nh tranh gay g¾t
trªn thÞ tr−êng.
Qua thùc tÕ më cöa vµ tù do hãa thÞ tr−êng BHNT dï ë cÊp ®é nµo ®Òu cho
thÊy, ®©y lµ mét xu h−íng tÊt yÕu. Bëi v×, tù do hãa lµm cho søc c¹nh tranh trªn thÞ
tr−êng m¹nh mÏ h¬n bao giê hÕt, ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn, c¸c doanh nghiÖp BHNT
ph¶i lu«n cã sù ®æi míi vÒ mäi ph−¬ng diÖn: s¶n phÈm, gi¸ c¶, chÊt l−îng phôc vô
v.v... Tõ ®ã, ® tÝch cùc gãp phÇn kÝch cÇu trªn thÞ tr−êng BHNT.
1.2.3. Ph©n ®o¹n thÞ tr−êng B¶o hiÓm Nh©n thä :
ThÞ tr−êng b¶o hiÓm rÊt ®a d¹ng vµ phong phó, ng−êi ta cã thÓ ®−a ra c¸c tiªu thøc
kh¸c nhau ®Ó ph©n ®o¹n tõng khóc thÞ tr−êng tïy theo môc ®Ých nghiªn cøu. Song ®iÒu
cèt lâi cña ph©n ®o¹n thÞ tr−êng lµ nh»m phôc vô cho viÖc khai th¸c, th©m nhËp thÞ
tr−êng, thu hót kh¸ch hµng ®Ó n©ng cao thÞ phÇn, ®¹t hiÖu qu¶ trong kinh doanh. ThÞ
tr−êng BHNT th−êng ®−îc ph©n ®o¹n theo c¸c tiªu thøc sau ®©y :
1.2.3.1. Ph©n ®o¹n theo ®Þa lý :
Nh»m chia thÞ tr−êng theo nhu cÇu vµ së thÝch cña ng−êi d©n theo tõng ®Þa
ph−¬ng kh¸c nhau nh− thÞ tr−êng BHNT trong n−íc, thÞ tr−êng BHNT quèc tÕ. Ngay
thÞ tr−êng BHNT trong n−íc còng cã thÓ chia ra thÞ tr−êng vïng, tØnh...
1.2.3.2. Ph©n ®o¹n theo nh©n khÈu häc :
§©y lµ ph−¬ng ph¸p ph©n ®o¹n thÞ tr−êng tiªn tiÕn vµ tæng hîp. Ph−¬ng ph¸p
nµy dùa trªn c¬ së vÒ tuæi, giíi tÝnh, quy m« gia ®×nh, thu nhËp, nghÒ nghiÖp, tr×nh ®é
v¨n hãa hay t«n gi¸o, d©n téc... Nh÷ng yÕu tè nµy lµ c¬ së th«ng dông nhÊt ®Ó ph©n
biÖt nhãm kh¸ch hµng nµy víi nhãm kh¸ch hµng kh¸c, bëi v× nhu cÇu, mong muèn vµ
Trang 18
møc ®é sö dông mét lo¹i s¶n phÈm cña c¸c nhãm cã sù kh¸c nhau. Ch¼ng h¹n, n÷ giíi
lu«n cã ý thøc tiÕt kiÖm vµ quan t©m rÊt nhiÒu ®Õn viÖc gi¸o dôc con c¸i, v× vËy s¶n
phÈm BHNT An Sinh Gi¸o Dôc lµ rÊt phï hîp víi hä. HoÆc nh÷ng ng−êi cã thu nhËp
cao, hä rÊt quan t©m ®Õn c¸c s¶n phÈm BHNT trän ®êi, bëi ®©y lµ nh÷ng s¶n phÈm ®¸p
øng ®−îc c¸c nhu cÇu gi÷ g×n tµi s¶n vµ khëi nghiÖp kinh doanh cña con em hä.
1.2.3.3. Ph©n ®o¹n theo t©m lý ng−êi tiªu dïng :
C¸ch ph©n ®o¹n nµy lµ dùa vµo ®Æc tÝnh cña c¸c tÇng líp d©n c− trong x héi.
TÇng líp x héi lµ mét trong nh÷ng yÕu tè ¶nh h−ëng rÊt lín ®Õn nhu cÇu vµ së thÝch
trong tiªu dïng s¶n phÈm. V× vËy, trong kinh doanh, c¸c doanh nghiÖp th−êng quan
t©m ®Õn thiÕt kÕ s¶n phÈm vµ dÞch vô h−íng theo nhu cÇu cña tõng tÇng líp, t¹o ra
nh÷ng s¶n phÈm phï hîp víi yªu cÇu cña tõng tÇng líp trong x héi ®Ó thu hót kh¸ch
hµng. Ch¼ng h¹n, t©m lý cña nh÷ng ng−êi cao tuæi lµ kh«ng muèn sèng phô thuéc vµo
con c¸i vµ phóc lîi x héi nªn c¸c s¶n phÈm niªn kim nh©n thä lµ rÊt phï hîp víi hä.
HoÆc nh÷ng ng−êi cã thu nhËp rÊt cao, hä lu«n mong muèn ®−îc b¶o vÖ, ®−îc an toµn
khi ph¶i ®èi mÆt víi nh÷ng bÖnh hiÓm nghÌo nh−: Ung th−, thÇn kinh, tim m¹ch
v.v…ChÝnh v× thÕ, c¸c nhµ BHNT lu«n ®a d¹ng hãa s¶n phÈm b»ng c¸c ®iÒu kho¶n bæ
sung sÏ ®¸p øng ®−îc nhu cÇu cña hä.
1.2.3.4. Ph©n ®o¹n theo hµnh vi ng−êi tiªu dïng :
Theo c¸ch ph©n ®o¹n nµy th× kh¸ch hµng ®−îc chia thµnh c¸c nhãm dùa trªn
kiÕn thøc, th¸i ®é, møc ®é sö dông vµ ph¶n øng cña hä ®èi víi mét lo¹i s¶n phÈm. C¨n
cø vµo hµnh vi ng−êi tiªu dïng sÏ biÕt ®−îc s¶n phÈm nµo ®−îc kh¸ch hµng −a
chuéng, s¶n phÈm nµo cÇn ph¶i c¶i tiÕn, hoµn thiÖn cho phï hîp víi nhu cÇu cña ng−êi
sö dông.
Tãm l¹i, ph©n ®o¹n thÞ tr−êng rÊt cã ý nghÜa ®èi víi doanh nghiÖp kinh doanh
nãi chung vµ kinh doanh BHNT nãi riªng. ViÖc ph©n ®o¹n thÞ tr−êng sÏ t¹o ra c¬ héi
kinh doanh cho c¸c doanh nghiÖp trªn tõng ®o¹n thÞ tr−êng. QuyÕt ®Þnh tËp trung vµo
thÞ tr−êng nµo ph¶i c¨n cø vµo quy m«, tèc ®é t¨ng tr−ëng cña thÞ tr−êng, møc ®é hÊp
dÉn cña thÞ tr−êng vµ môc tiªu còng nh− tiÒm lùc cña doanh nghiÖp. Trong kinh
doanh, c¸c doanh nghiÖp ph¶i lùa chän thÞ tr−êng phï hîp víi kh¶ n¨ng vµ tiÒm lùc
cña m×nh, mÆt kh¸c ph¶i tËn dông lîi thÕ so s¸nh, ph¶i x©y dùng chiÕn l−îc kinh
doanh hîp lý ®Ó chiÕm lÜnh thÞ tr−êng, tiªu thô s¶n phÈm nh»m ®¹t môc ®Ých trong
Trang 19
kinh doanh.
1.2.4. Kh¸i niÖm vÒ thÞ phÇn vµ thÞ phÇn B¶o hiÓm Nh©n thä :
1.2.4.1. Kh¸i niÖm vÒ thÞ phÇn :
ThÞ phÇn lµ phÇn thÞ tr−êng tiªu thô s¶n phÈm mµ mét doanh nghiÖp chiÕm lÜnh
®−îc. ThÞ phÇn nãi râ phÇn s¶n phÈm tiªu thô cña riªng doanh nghiÖp so víi tæng s¶n
phÈm tiªu thô trªn thÞ tr−êng hoÆc doanh sè mµ doanh nghiÖp ®¹t ®−îc so víi tæng
doanh sè cña thÞ tr−êng. §Ó chiÕm lÜnh thÞ phÇn, t¹o lîi thÕ c¹nh tranh tr−íc ®èi thñ
doanh nghiÖp th−êng ph¶i cã nhiÒu chÝnh s¸ch, chiÕn l−îc phï hîp th«ng qua s¶n
phÈm, ph©n phèi, thóc ®Èy b¸n hµng vµ nhiÒu biÖn ph¸p chiªu thÞ cæ ®éng kh¸c.
C«ng thøc tÝnh thÞ phÇn theo Doanh sè
TPds = Doanh sè b¸n hµng cña Doanh nghiÖp/ Tæng doanh sè cña toµn thÞ tr−êng.
C«ng thøc tÝnh thÞ phÇn theo s¶n phÈm
TPsp = Sè s¶n phÈm b¸n ®−îc cña Doanh nghiÖp/ Tæng s¶n phÈm tiªu thô cña
thÞ tr−êng.
1.2.4.2. ThÞ phÇn B¶o hiÓm Nh©n thä :
Trong ho¹t ®éng kinh doanh B¶o hiÓm Nh©n thä víi nhiÒu doanh nghiÖp b¶o
hiÓm kh¸c nhau, thÞ phÇn mµ c¸c doanh nghiÖp chiÕm lÜnh còng c¨n cø theo hai tiªu
chÝ c¬ b¶n: sè hîp ®ång B¶o hiÓm Nh©n thä mµ C«ng ty B¶o hiÓm Nh©n thä khai th¸c
®−îc so víi tæng sè hîp ®ång toµn thÞ tr−êng t¹i mét thêi ®iÓm nµo ®ã, ngoµi ra, thÞ
phÇn mµ c¸c doanh nghiÖp B¶o hiÓm Nh©n thä chiÕm lÜnh cßn ®−îc tÝnh theo tiªu chÝ
Tæng doanh thu phÝ B¶o hiÓm Nh©n thä hµng n¨m.
C«ng thøc tÝnh thÞ phÇn theo Tæng doanh thu phÝ b¶o hiÓm (n¨m)
TPdt = Doanh thu phÝ b¶o hiÓm hµng n¨m cña Doanh nghiÖp/ Tæng doanh thu phÝ b¶o
hiÓm toµn thÞ tr−êng trong n¨m ®ã.
C«ng thøc tÝnh thÞ phÇn theo H§ b¶o hiÓm cã hiÖu lùc (t¹i mét thêi ®iÓm)
TPH§ = Sè hîp ®ång cã hiÖu lùc t¹i mét thêi ®iÓm cña Doanh nghiÖp/ Tæng sè hîp
®ång cã hiÖu lùc t¹i mét thêi ®iÓm cña toµn thÞ tr−êng.
Trang 20
- Xem thêm -
.PDF 
83 
48 
95 
