Tài liệu Thực trạng quản lý chất thải y tế tại thành phố hải phòng và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN ----------------------- Phạm Vũ Bích Trâm THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CHẤT THẢI Y TẾ TẠI THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG VÀ ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN LÝ LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC Hà Nội – 2015 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN ----------------------- Phạm Vũ Bích Trâm THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CHẤT THẢI Y TẾ TẠI THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG VÀ ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN LÝ Chuyên ngành: Khoa học môi trƣờng Mã số: 60440301 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. NGUYỄN CHU HỒI TS.BS. PHẠM THU XANH Hà Nội – 2015 LỜI CẢM ƠN Lời đầu tiên, em bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn tập thể thầy cô hướng dẫn: PGS.TS Nguyễn Chu Hồi – cán bộ Bộ môn Quản lý môi trường và cô TS.BS Phạm Thu Xanh - Giám đốc Sở Y tế thành phố Hải Phòng, đã giao đề tài, nhiệt tình hướng dẫn và tạo mọi điều kiện để em hoàn thành luận văn này. Em cũng xin gửi lời cảm ơn chân thành tới các thầy cô giáo trong Khoa Môi trường đã giảng dạy và truyền đạt những kiến thức bổ ích, giúp em tích lũy được những kiến thức cơ sở cần thiết để sử dụng cho luận văn cũng như các nghiên cứu sau này. Cuối cùng, em cảm ơn gia đình, bạn bè - những người luôn bên em, động viên, giúp đỡ em khắc phục khó khăn để hoàn thành nhiệm vụ học tập và làm luận văn. Học viên Phạm Vũ Bích Trâm LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết quả nghiên cứu trong luận văn này là hoàn toàn trung thực và chưa từng được công bố. Các thông tin, tài liệu trình bày trong luận văn có xuất xứ rõ ràng và được trích dẫn nguồn tham khảo. Hà Nội, tháng 11 năm 2015 Tác giả Luận văn Phạm Vũ Bích Trâm MỤC LỤC MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1 CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN..................................................................................... 4 1.1. Tổng quan về chất thải y tế ........................................................................... 4 1.1.1. Định nghĩa ................................................................................................. 4 1.1.2. Tính chất của chất thải y tế ....................................................................... 4 1.2. Nguồn phát sinh chất thải y tế từ các hoạt động trong bệnh viện ............. 6 1.3. Phân loại chất thải y tế................................................................................... 7 1.3.1. Chất thải lây nhiễm ................................................................................... 7 1.3.2. Chất thải hóa học nguy hại ....................................................................... 7 1.3.3. Chất thải phóng xạ .................................................................................... 8 1.3.4. Các bình chứa khí có áp suất .................................................................... 8 1.3.5. Chất thải thông thường ............................................................................. 8 1.4. Tác động đến môi trƣờng và sức khỏe con ngƣời của rác thải y tế ........... 8 1.4.1. Ảnh hưởng đến môi trường ....................................................................... 8 1.4.2. Ảnh hưởng của chất thải y tế đối với sức khỏe cộng đồngError! Bookmark not def 1.5. Các biện pháp quản lý chất thải y tế tại Việt Nam ................................... 18 1.6. Cơ sở pháp lý về quản lý chất thải y tế ...... Error! Bookmark not defined. 1.6.1. Các Luật liên quan do Quốc hội ban hành ............................................. 19 1.6.2. Các văn bản liên quan do Chính phủ, Bộ, ngành ban hànhError! Bookmark not de 1.7. Nhu cầu quản lý chất thải y tế tại thành phố Hải Phòng ......................... 23 1.7.1. Sơ lược điều kiện tự nhiên thành phố Hải PhòngError! Bookmark not defined. 1.7.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội thành phố Hải PhòngError! Bookmark not defined. 1.7.3. Nhu cầu quản lý chất thải y tế tại thành phố Hải PhòngError! Bookmark not defin CHƢƠNG 2. MỤC TIÊU, ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ........ 28 2.1. Mục tiêu đề tài ............................................................................................. 28 2.2. Đối tƣợng nghiên cứu.................................................................................. 28 2.3. Phƣơng pháp nghiên cứu............................................................................ 28 2.4. Xây dựng các tiêu chí và chuẩn mực đánh giá ......................................... 29 2.5. Xác định mức độ quan trọng của các tiêu chíError! Bookmark not defined. 2.6. Xác định mức độ tuân thủ của từng hoạt độngError! Bookmark not defined. 2.7. Tính toán tổng hợp về công tác quản lý môi trƣờng theo từng hoạt động của tiêu chí ........................................................... Error! Bookmark not defined. 2.8. Thiết kế thông tin yêu cầu của phiếu điều tra khảo sátError! Bookmark not defined CHƢƠNG 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬNError! Bookmark not defined. 3.1. Thực trạng chất thải y tế tại thành phố Hải PhòngError! Bookmark not defined. 3.1.1. Các nguồn phát sinh chất thải rắn y tế ... Error! Bookmark not defined. 3.1.2. Xử lý chất thải rắn y tế ............................................................................ 40 3.1.3. Vận chuyển chất thải rắn y tế ra ngoài cơ sở y tếError! Bookmark not defined. 3.1.4. Tiêu hủy sau cùng chất thải rắn y tế ....... Error! Bookmark not defined. 3.2. Hiện trạng quản lý nƣớc thải y tế ............... Error! Bookmark not defined. 3.2.1. Lượng nước thải phát sinh từ các cơ sở y tếError! Bookmark not defined. 3.2.2. Mô tả các công trình xử lý nước thải hiện cóError! Bookmark not defined. 3.2.3. Theo dõi chất lượng nước thải ................ Error! Bookmark not defined. 3.2.4. Nạo vét và tiêu hủy bùn thải.................... Error! Bookmark not defined. 3.3. Hiện trạng tổ chức triển khai và yêu cầu tuân thủError! Bookmark not defined. 3.3.1. Hiện trạng triển khai các văn bản pháp quy về quản lý CYYTError! Bookmark not 3.3.2. Cơ cấu tổ chức để quản lý, giám sát công tác quản lý CTYTError! Bookmark not d 3.4. Tình hình quản lý chất thải y tế tại thành phố Hải PhòngError! Bookmark not defin 3.4.1. Đánh giá về công tác phân loại .............. Error! Bookmark not defined. 3.4.2. Đánh giá về công tác xử lý chất thải rắn ................................................ 50 3.4.3. Đánh giá về công tác lưu giữ chất thải ... Error! Bookmark not defined. 3.4.4. Đánh giá về công tác xử lý nước thải, khí thảiError! Bookmark not defined. 3.5. Phân tích các bất cập và nguyên nhân chủ yếu ......................................... 59 3.6. Đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý chất thải y tế ở Hải Phòng60 3.6.1. Giải pháp quản lý chất thải rắn .............................................................. 60 3.6.2. Giải pháp xử lý chất thải ......................... Error! Bookmark not defined. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................. Error! Bookmark not defined. TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................... 68 MỘT SỐ HÌNH ẢNH KHẢO SÁT PHỤ LỤC DANH MỤC BẢNG Bảng 1.1. Một số bệnh truyền nhiễm và ký sinh thường gặp ................................... 10 Bảng 1.2. Nguy cơ mắc bệnh sau khi bị bơm kim tiêm bẩn xuyên qua da ............... 12 Bảng 1.3. Đơn vị hành chính thành phố Hải Phòng.................................................. 24 Bảng 2.1. Ví dụ về tiêu chí đánh giá việc phân loại CTR bệnh việnError! Bookmark not defin Bảng 2.2. Ví dụ về xác định mức độ quan trọng của tiêu chí ................................... 33 Bảng 3.1. Bảng mô tả dưới đây thống kê và dự kiến khối lượng chất thải y tế nguy hại phát sinh trong năm 2012 và 2015 ...................................................................... 39 Bảng 3.2. Kết quả đánh giá về các tiêu chí phân loại chất thải của Bệnh viện Lao và Bệnh phổi Hải Phòng ................................................................................................ 47 Bảng 3.3. Kết quả đánh giá về các tiêu chí phân loại chất thải của Bệnh viện Phụ sản Hải Phòng ......................................................................................................................... 48 Bảng 3.4. Kết quả đánh giá về các tiêu chí phân loại chất thải của Bệnh viện Đa khoa huyện An Dương......................................................................................................... 49 Bảng 3.5. Đánh giá công tác xử lý chất thải rắn của BV Lao và Bệnh phổi Hải Phòng ....... 50 Bảng 3.6. Đánh giá công tác xử lý chất thải rắn của Bệnh viện Phụ sản Hải PhòngError! Bookm Bảng 3.7. Đánh giá công tác xử lý chất thải rắn của Bệnh viện Đa khoa huyện An Dương ........................................................................................................................ 52 Bảng 3.8. Đánh giá công tác lưu giữ chất thải rắn của BV Lao và Bệnh phổi Hải Phòng ...... 53 Bảng 3.9. Đánh giá công tác lưu giữ chất thải rắn của BV Phụ sản Hải Phòng ....... 54 Bảng 3.10. Đánh giá công tác lưu giữ chất thải rắn của Bệnh viện Đa khoa huyện An Dương .................................................................................................................. 55 Bảng 3.11. Đánh giá việc thực hiện xử lý nước thải và khí thải tại Bệnh viện Lao và Bệnh phổi Hải Phòng ................................................ Error! Bookmark not defined. Bảng 3.12. Đánh giá việc thực hiện xử lý nước thải và khí thải tại Bệnh viện Phụ sản Hải PhòngError! Bookma Bảng 3.13. Đánh giá việc thực hiện xử lý nước thải và khí thải tại Bệnh viện Đa khoa huyện An Dương ............................................................................................. 58 DANH MỤC HÌNH Biểu đồ 1.1. Thành phần CTR y tế dựa trên đặc tính lý hóa ....................................... 5 Hình 1.1. Nguồn phát sinh chất thải bệnh viện ........................................................... 8 Hình 3.1. Nguyên nhân tồn tại về quản lý chất thải y tế tại các bệnh viện ............... 59 Hình 3.2. Hệ thống quản lý RTYT đề xuất cho hệ thống BV Hải Phòng................. 60 DANH MỤC VIẾT TẮT BV Bệnh viện BYT Bộ Y tế CSYT Cơ sở y tế CTNH Chất thải nguy hại CTR Chất thải rắn CTRYT Chất thải rắn y tế CTYT Chất thải y tế RT Rác thải RTYT Rác thải y tế TYT Trạm Y tế QCVN Quy chuẩn Việt Nam MỞ ĐẦU Dân số ngày càng tăng cùng với sự phát triển kinh tế nên nhu cầu bảo vệ sức khỏe cũng tăng theo. Cùng với sự phát triển kinh tế- xã hội thì hệ thống bệnh viện, cơ sở y tế của nhà nước cũng như lĩnh vực tư nhân đã và đang được đầu tư xây dựng trên phạm vi cả nước. Mạng lưới y tế ngày càng phát triển đáp ứng được nhu cầu khám chữa bệnh của nhân dân bên cạnh đó cũng đặt ra nhiều vấn đề cần phải giải quyết, đặc biệt là trong vấn đề quản lý chất thải y tế. Chất thải y tế bao gồm chất thải nguy hại như: kim tiêm, găng tay, cao su, bông, băng thấm dịch hoặc máu, các loại thuốc quá hạn, bệnh phẩm và rác thải phóng xạ. Chất thải y tế không giống như những loại chất thải khác. Chủ yếu là ở khả năng lây nhiễm mạnh, độc tính cao, có thể gây ra các đại dịch lớn cho cộng đồng, gây ô nhiễm môi trường không khí, môi trường đất, môi trường nước, từ đó quay trở lại ảnh hưởng tới cuộc sống và sức khỏe con người. Mặc dù chất thải y tế đặc biệt nguy hại như vậy nhưng trong các bệnh viện ở nước ta hiện nay nhìn chung chưa được xử lý hợp vệ sinh và đúng kỹ thuật. Phần lớn chất thải bệnh phẩm của bệnh viện không được xử lý, thải chung với các hệ thống rác thải công cộng mà không được kiểm soát chặt chẽ. Tại thành phố Hải phòng cũng như các thành phố và tỉnh thành khác trong cả nước, tình trạng ô nhiễm môi trường do chất thải y tế ngày càng nghiêm trọng. Trên địa bàn thành phố Hải Phòng mới có 8/26 bệnh viện được đầu tư hệ thống xử lý nước thải y tế. Hầu hết việc xử lý rác thải, nước thải tùy thuộc vào điều kiện kinh phí của từng đơn vị. Do đó, rác thải, nước thải của những cơ sở này được xử lý rất đa dạng và ở mức độ rất khác nhau. Trong thực tế, nhiều cơ sở khám chữa bệnh chưa thực hiện nghiêm việc đánh giá tác động môi trường, chưa xây dựng đề án bảo vệ môi trường, thiếu cam kết bảo vệ môi trường. Rác thải y tế tuy được thu gom, phân loại theo quy trình song chưa hoàn thiện. Kết luận của lực lượng Cảnh sát môi trường qua đợt kiểm tra 59 bệnh viện, phòng khám đa khoa vừa qua ở Hải phòng cho thấy, một số cơ sở khám chữa bệnh có hệ thống xử lý nước thải nhưng chưa được vận hành, xử lý nước thải đúng quy định. Kết quả này thêm lần nữa cảnh báo TÀI LIỆU THAM KHẢO Tiếng Việt 1. Bệnh viện Phụ sản Trung ương (2009). Báo cáo đánh giá tác động môi trường dự án Bệnh viện Phụ sản trung ương. 2. Bộ Tài nguyên và Môi trường (2011). Báo cáo Môi trường quốc gia năm 2011. Lưu trữ tại Tổng cục Môi trường. 3. Bộ Tài nguyên và Môi trường (2006), Thông tư 12/2006/TT-BTNMT ngày 26 tháng 12 năm 2006 của Bộ Tài nguyên và Môi trường hướng dẫn điều kiện hành nghề và thủ tục lập hồ sơ, đăng ký, cấp phép hành nghề, mã số quản lý chất thải nguy hại. 4. Bộ Y tế (2007). Quy chế Quản lý chất thải y tế. Ban hành kèm theo Quyết định số 43/2007/QĐ-BYT ngày 30 tháng 11 năm 2007 của Bộ trưởng Bộ Y tế. 5. Cục Quản lý môi trường (2010). Một số văn bản về quản lý môi trường y tế. Bộ Y tế, Hà Nội, tr. 291-299. 6. Dương Chiến – Thành Chung (2014). Nhức nhối thực trạng chất thải y tế (bài cuối): Cần sự quyết tâm từ nhiều phía http://baohatinh.vn/news/dieu-tra-don-thu/nhuc-nhoi-thuc-trang-chat-thai-y-te-baicuoi-can-su-quyet-tam-tu-nhieu-phia/85865 7. Hoàng Thị Liên (2009). Nghiên cứu thực trạng một số yếu tố liên quan đến công tác quản lý chất thải y tế tại Bệnh viện Đa khoa Trung ương Thái Nguyên. Luận văn thạc sỹ, Trường Đại học y dược, Thái Nguyên. 8. Huỳnh Thị Phúc (2013). Đánh giá hiện trạng và Đề xuất giải pháp quản lý chất thải rắn y tế trên địa bàn tỉnh Quảng Nam. Luận văn thạc sĩ kỹ thuật, Đại học Đà Nẵng. 9. Nguyên Mai (2012). Rác thải, nước thải y tế: Xử lý qua loa hậu quả nặng nề. http://www.baohaiphong.com.vn/channel/4971/201212/rac-thai-nuoc-thai-y-te-xu-ly-qualoa-hau-qua-nang-ne-2211889/ 10. Nguyễn Đức Khiển, Tạp chí môi trường Đô thị Việt Nam; Nguyễn Thuý Lan Chi, Tạp chí Khoa học và ứng dụng; Trần Thị Hường, Công nghệ xử lý chất thải đô thị và khu công nghiệp, 2009; Lê Thị Thu Hiền. Áp dụng tiêu chí đánh giá công nghệ xử lý chất thải nhằm xây dựng tiêu chí đánh giá lò đốt CTNH hiện đang áp dụng tại Việt nam. Đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả xử lý. Thời gian thực hiện từ 11/2010, Tổng cục Tiêu chuẩn - Đo lường - Chất lượng (2004), "Lò đốt chất thải rắn y tế - Yêu cầu kỹ thuật", Tiêu chuẩn Việt Nam, Hà Nội. 11. Nguyễn Thị Kim Dung (2012), Đánh giá thực trạng công tác quản lý chất thải y tế tại một số bệnh viện trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên và đề xuất nâng các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý. Luận văn thạc sĩ khoa học, Trường Đại học Khoa học tự nhiên. 12. Nguyễn Huy Nga, Nguyễn Thanh Hà, Cục Quản lý môi trường y tế (2015). Chương trình và tài liệu đào tạo liên tục, “Quản lý chất thải y tế. Cho nhân viên thu gom, vận chuyển và lưu giữ chất thải y tế”. Nhà xuất bản Y học, Hà Nội, 2015. 13. Nguyễn Huy Nga, Nguyễn Thanh Hà, Cục Quản lý môi trường y tế (2015). Chương trình và tài liệu đào tạo liên tục, “Sổ tay hướng dẫn quản lý chất thải y tế trong bệnh viện (Ban hành kèm theo Quyết định số 105/QĐ-MT ngày 3/7/2014 của Cục trưởng Cục Quản lý môi trường y tế”. Nhà xuất bản Y học, Hà Nội, 2015. 14. Nguyễn Văn Nhiên (2012). Rác thải y tế bức tử môi trường. http://vnexpress.net/tin-tuc/khoa-hoc/moi-truong/rac-thai-y-te-buc-tu-moi-truong2394511.html 15. Minh Khuê (2008). Quản lý và xử lý chất thải y tế tại Hải Phòng: Chưa được cải thiện. Báo Hải Phòng, 31/10/2008. http://www.baohaiphong.com.vn/channel/4905/200810/quan-ly-va-xu-ly-chat-thaiy-te-tai-hai-phong-chua-duoc-cai-thien-1920817/ 16. Trần Đắc Phu (2010). Báo cáo tóm tắt thực trạng quản lý chất thải y tế và định hướng hoạt động trong thời gian tới. Trong “Báo cáo một số chuyên đề về bảo vệ môi trường ngành y tế giai đoạn 2006 – 2010”, Cục Quản lý môi trường Bộ Y tế, Hà Nội, tr.4-15. 17. Sở Y tế Thành phố Hải Phòng (2013). Kế hoạch Quản lý chất thải y tế thành phố Hải Phòng đến năm 2015. Tiếng Anh 18. https://vi.wikipedia.org/wiki/H%E1%BA%A3i_Ph%C3%B2ng 19. Owen J. M., Rogers P. J. (1999). Program Evaluation: Forms and Approaches. 2nd edition. Allen & Unwin. VUI LÒNG TẢI VỀ ĐỂ XEM BẢN FULL ĐẦY ĐỦ ! VUI LÒNG TẢI VỀ ĐỂ XEM BẢN FULL ĐẦY ĐỦ ! VUI LÒNG TẢI VỀ ĐỂ XEM BẢN FULL ĐẦY ĐỦ ! VUI LÒNG TẢI VỀ ĐỂ XEM BẢN FULL ĐẦY ĐỦ ! VUI LÒNG TẢI VỀ ĐỂ XEM BẢN FULL ĐẦY ĐỦ ! VUI LÒNG TẢI VỀ ĐỂ XEM BẢN FULL ĐẦY ĐỦ ! VUI LÒNG TẢI VỀ ĐỂ XEM BẢN FULL ĐẦY ĐỦ ! VUI LÒNG TẢI VỀ ĐỂ XEM BẢN FULL ĐẦY ĐỦ !