CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CHUNG VỀ HOẠT ĐỘNG PHÂN TÍCH BÁO
CÁO TÀI CHÍNH TRONG DOANH NGHIỆP
1.1. Tổng quan về hệ thống báo cáo tài chính
1.1.1. Khái niệm, mục đích và vai trò của báo cáo tài chính
1.1.1.1. Khái niệm báo cáo tài chính
Báo cáo tài chính là những báo cáo tổng hợp được lập dựa vào phương pháp kế
toán tổng hợp số liệu từ các sổ sách kế toán, theo các chỉ tiêu tài chính phát sinh tại
những thời điểm hoặc thời kỳ nhất định. Các báo cáo tài chính phản ánh một cách có
hệ thống tình hình tài sản, công nợ, tình hình sử dụng vốn và kết quả hoạt động kinh
doanh của doanh nghiệp trong những thời kỳ nhất định, đồng thời chúng được giải
trình giúp cho các đối tượng sử dụng thông tin tài chính nhận biết được thực trạng tài
chính và tình hình sản xuất kinh doanh của đơn vị để đề ra các quyết định cho phù
hợp. [3, tr.15]
1.1.1.2. Mục đích của việc lập báo cáo tài chính
Doanh nghiệp phải lập và trình bày các báo cáo tài chính kế toán với các mục đích
sau:
Tổng hợp và trình bày một cách tổng quát và toàn diện tình hình biến động về
tài sản công nợ và nguồn vốn chủ sở hữu, tình hình kết quả hoạt động sản xuất kinh
doanh của doanh nghiệp trong một kỳ kế toán.
Cung cấp các thông tin kinh tế tài chính chủ yếu phục vụ việc đánh giá, phân
tích tình hình kết quả hoạt động kinh doanh đánh giá thực trạng tài chính của doanh
nghiệp trong kỳ hoạt động đã qua, làm cơ sở để đưa ra các quyết định kinh tế trong
tương lai.
1.1.1.3. Vai trò của báo cáo tài chính
áo cáo tài chính cung cấp các thông tin kinh tế, tài chính cần thiết, là cơ sở để
kiểm tra, phân tích một cách tổng hợp, toàn diện, có hệ thống tình hình sản xuất kinh
doanh, tình hình thực hiện các chỉ tiêu tài chính chủ yếu của doanh nghiệp.
Báo cáo tài chính cũng cung cấp những thông tin, số liệu để kiểm tra, giám sát
tình hình hạch toán kinh doanh, việc chấp hành chế độ kế toán cũng như các chế độ
chính sách do Nhà nước đề ra.
áo cáo tài chính còn cung cấp những thông tin, số liệu để phân tích đánh giá
những khả năng và tiềm năng kinh tế, tài chính của doanh nghiệp. Giúp cho công tác
dự báo và lập các kế hoạch tài chính trong tương lai của doanh nghiệp.
1
1.1.2. Yêu cầu đối với thông tin có trên báo cáo tài chính
Để thực hiện được vai trò là hệ thống cung cấp thông tin kinh tế hữu ích của
doanh nghiệp cho các đối tượng sử dụng, các thông tin trên các báo cáo tài chính kế
toán phải đáp ứng các yêu cầu sau:
Tính dễ hiểu: Các thông tin do các báo cáo tài chính kế toán cung cấp phải dễ hiểu
đối với người sử dụng để họ có thể lấy đó làm căn cứ đưa ra các quyết định của mình.
Tất nhiên người sử dụng ở đây phải là người có kiến thức về hoạt động kinh doanh và
hoạt động kinh tế, hiểu biết về lĩnh vực tài chính kế toán ở một mức độ nhất định.
Độ tin cậy: Để báo cáo tài chính kế toán thực sự hữu ích đối với người sử dụng,
các thông tin trình bầy trên đó phải đáng tin cậy. Các thông tin được coi là đáng tin
cậy khi chúng đảm bảo một số yêu cầu sau:
Trung thực: Để có độ tin cậy, các thông tin phải được trình bầy một cách trung
thực về những giao dịch và sự kiện phát sinh.
Khách quan : Để có độ tin cậy cao, thông tin trình bầy trên báo cáo tài chính kế
toán phải khách quan, không được xuyên tạc hoặc bóp méo một cách cố thực
trạng tài chính của doanh nghiệp. Các báo cáo tài chính sẽ không được coi là khách
quan nếu việc lựa chọn hoặc trình bầy có ảnh hưởng đến việc ra quyết định hoặc xét
đoán và cách lựa chọn trình bầy đó nhằm đạt đến kết quả mà người lập báo cáo đã
biết trước.
Đầy đủ: thông tin trên báo cáo tài chính kế toán cung cấp phải đảm bảo đầy đủ,
không bỏ sót bất cứ khoản mục hay chỉ tiêu nào vì một sự bỏ sót d nhỏ nhất cũng
có thể gây ra thông tin sai lệch dẫn đến kết luận phân tích nhầm lẫn.
Tính so sánh được: Các thông tin do hệ thống báo cáo tài chính kế toán cung
cấp phải đảm bảo cho người sử dụng có thể so sánh chúng với các kỳ trước, kỳ kế
hoạch để xác định được xu hướng biến động thay đổi về tình hình tài chính của
doanh nghiệp. Ngoài ra, người sử dụng cũng có nhu cầu so sánh báo cáo tài chính
kế toán của các doanh nghiệp trong c ng lĩnh vực để đánh giá mối tương quan giữa
các doanh nghiệp cũng như so sánh thông tin khi có sự thay đổi về cơ chế chính
sách tài chính kế toán mà doanh nghiệp áp dụng.
Tính thích hợp: Để báo cáo tài chính kế toán trở nên có ích cho người sử dụng,
các thông tin trình bầy trên báo cáo tài chính kế toán phải thích hợp với người sử
dụng để họ có thể đưa ra các quyết định kinh tế của mình.
1.1.3. Hệ thống các báo cáo tài chính được lập tại doanh nghiệp
Báo cáo tài chính là một hệ thống các số liệu cho biết tình hình tài sản và nguồn
vốn, luồng tiền và hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. áo cáo tài chính được lập
2
Thang Long University Library
theo chuẩn mực kế toán và chế độ kế toàn d ng để tổng hợp và thuyết minh vế tình
hình kinh tế, tài chính của doanh nghiệp.
ệ thống
CTC doanh nghiệp theo năm đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa tại
Việt Nam thường bao gồm 4 báo cáo chính:
ảng cân đối kế toán.
áo cáo kết quả hoạt động kinh doanh.
áo cáo lưu chuyển tiền tệ
ản thuyết minh báo cáo tài chính
1.1.3.1. Bảng cân đối kế toán
ảng cân đối kế toán ( ảng CĐKT) là một báo cáo tài chính chủ yếu phản ánh
tổng quát tình hình tài sản của doanh nghiệp theo giá trị tài sản và nguồn hình thành tài
sản tại một thời điểm nhất định. Nội dung của ảng cân đối thể hiện thông qua hệ
thống các chỉ tiêu phản ánh tình hình tài sản và nguồn hình thành tài sản. Các chỉ tiêu
được phân loại, sắp xếp thành từng loại, từng mục, từng chỉ tiêu cụ thể. Các chỉ tiêu
được mã hoá để thuận tiện cho việc kiểm tra đối chiếu cũng như xử l trên máy vi tính
và được phản ánh theo số đầu năm, số cuối kỳ.
ảng CĐKT thể hiện những tài sản do công ty quản l và nguồn hình thành của
những tài sản này (từ vốn của người cho vay, nợ phải trả hoặc vốn góp của chủ sở hữu,
hoặc cả hai nguồn), theo phương trình kế toán:
Tổng tài sản = Tổng nguồn vốn
Phần Tài sản phản ánh toàn bộ giá trị tài sản hiện có của doanh nghiệp đến cuối
kỳ hạch toán đang tồn tại dưới các hình thái và trong tất cả các giai đoạn, các khâu của
quá trình sản xuất kinh doanh.
Phần Nguồn vốn phản ánh nguồn hình thành các loại tài sản của doanh nghiệp
theo từng nguồn hình thành tài sản của đơn vị, nguồn vốn đi vay... Tỷ lệ và kết cấu của
từng nguồn vốn trong tổng số nguồn vốn hiện có phản ánh tính chất hoạt động và thực
trạng tài chính của doanh nghiệp.
1.1.3.2. Báo cáo kết quả kinh doanh
áo cáo kết quả kinh doanh ( CKQKD) là một báo cáo tài chính kế toán tổng
hợp phản ánh tổng quát tình hình và kết quả kinh doanh, tình hình thực hiện nghĩa vụ
với Nhà nước của doanh nghiệp trong một kỳ hạch toán.
CKQKD là tài liệu quan trọng cung cấp số liệu cho người sử dụng thông tin có
thể kiểm tra, phân tích và đánh giá kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp
trong kỳ, so sánh với các kỳ trước và các doanh nghiệp khác trong c ng ngành để nhận
3
biết khái quát kết quả hoạt động của doanh nghiệp trong kỳ và xu hướng vận động
nhằm đưa ra các quyết định quản l và quyết định tài chính cho ph hợp.
C ng với bảng CĐKT,
CKQKD là một trong những báo cáo quan trọng nhất
của hệ thống báo cáo tài chính kế toán của doanh nghiệp.
CKQKD cung cấp thông
tin về kết quả kinh doanh và nghĩa vụ đối với Nhà nước trong một khoảng thời gian
nhất định (thường là một kỳ ) của doanh nghiệp . Các thông tin trình bày trên báo cáo
kết quả kinh doanh phải tuân thủ các nguyên tắc sau đây:
Nguyên tắc phân loại hoạt động: BCKQKD phân loại hoạt động theo mức độ
thông dụng của hoạt động đối với doanh nghiệp. Như vậy, các hoạt động thông thường
của doanh nghiệp sẽ được phân loại là hoạt động sản xuất kinh doanh, kết quả hoạt
động này tạo ra doanh thu của doanh nghiệp. Các hoạt động liên quan đến đầu tư tài
chính được phân loại là hoạt động tài chính, hoạt động không xảy ra thường xuyên sẽ
được phân loại là hoạt động bất thường.
Nguyên tắc ghi nhận doanh thu và chi phí bao gồm 2 nguyên tắc:
Nguyên tắc ph hợp: CKQKD trình bày các khoản doanh thu, thu nhập và chi
phí của doanh nghiệp trong kỳ. Vì vậy, CKQKD phải được trình bày theo nguyên
tắc ph hợp giữa doanh thu và chi phí.
Nguyên tắc thận trọng: Theo nguyên tắc này, một khoản chưa xác định chắc
chắn sẽ đem lại lợi ích kinh tế trong tương lai cho doanh nghiệp thì chưa được ghi
nhận là doanh thu trong kỳ của doanh nghiệp và không được trình bày trên
CKQKD. Ngược lại, một khoản lỗ trong tương lai chưa thực tế phát sinh đã được
ghi nhận là chi phí và được trình bày trên CKQKD.
BCKQKD gồm có 3 phần:
Phần I: Lãi, lỗ, phản ánh tình hình kết quả hoạt động kinh doanh của doanh
nghiệp, bao gồm hoạt động kinh doanh và các hoạt động khác.
Phần II: Tình hình thực hiện nghĩa vụ đối với Nhà nước: phản ánh tình hình thực
hiện nghĩa vụ về thuế và các khoản phải trả khác của doanh nghiệp đối với Nhà nước.
Phần III: Thuế GTGT được khấu trừ, thuế GTGT được hoàn lại, được miễn
giảm: phản ánh số thuế GTGT được khấu trừ, đã khấu trừ và còn được khấu trừ cuối
kỳ, số thuế GTGT được hoàn lại và còn được hoàn lại, số thuế GTGT được miễn giảm,
đã miễn giảm và còn được miễn giảm.
1.1.3.3. Báo cáo lưu chuyển tiền tệ
áo cáo lưu chuyển tiền tệ (LCTT) là báo cáo kế toán tổng hợp phản ánh việc
hình thành và sử dụng lượng tiền trong kỳ báo cáo của doanh nghiệp. Căn cứ vào báo
cáo này, người ta có thể đánh giá được khả năng tạo ra tiền, sự biến động tài sản thuần
4
Thang Long University Library
của doanh nghiệp, khả năng thanh toán cũng như tình hình lưu chuyển tiền của kỳ tiếp
theo, trên cơ sở đó dự đoán được nhu cầu và khả năng tài chính của doanh nghiệp.
áo cáo LCTT cung cấp các thông tin bổ sung về tình hình tài chính của doanh
nghiệp mà CĐKT và CKQKD chưa phản ánh được do kết quả hoạt động trong kỳ
của doanh nghiệp bị ảnh hưởng bởi nhiều khoản mục phi tiền tệ. Cụ thể là, báo cáo
LCTT cung cấp các thông tin về luồng vào và ra của tiền và coi như tiền, những khoản
đầu tư ngắn hạn có tính lưu động cao, có thể nhanh chóng và sẵn sàng chuyển đổi
thành một khoản tiền biết trước ít chịu rủi ro lỗ về giá trị do những sự thay đổi về lãi
suất giúp cho người sử dụng phân tích đánh giá khả năng tạo ra các luồng tiền trong
tương lai, khả năng thanh toán các khoản nợ, khả năng chi trả lãi cổ phần...đồng thời
những thông tin này còn giúp người sử dụng xem xét sự khác nhau giữa lãi thu được và
các khoản thu chỉ bằng tiền.
Báo cáo LCTT gồm có ba phần:
Phần I: Lưu chuyển tiền từ hoạt động SXKD phản ánh toàn bộ dòng tiền thu vào
và chi ra liên quan trực tiếp đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp như tiền thu
bán hàng, tiền thu từ các khoản thu thương mại, các chi phí bằng tiền như tiền trả cho
người cung cấp (trả ngay trong kỳ và tiền trả cho khoản nợ từ kỳ trước) tiền thanh toán
cho công nhân viên về lương và
X , các chi phí khác bằng tiền (chi phí văn phòng
phẩm, công tác phí...).
Phần II: Lưu chuyển từ hoạt động đầu tư: Phản ánh toàn bộ dòng tiền thu vào và
chi ra liên quan trực tiếp đến hoạt động đầu tư của doanh nghiệp, bao gồm đầu tư cơ
sở vật chất kỹ thuật cho bản thân doanh nghiệp như hoạt động XDC , mua sắm
TSCD, đầu tư vào các đơn vị khác dưới hình thức góp vốn liên doanh, đầu tư chứng
khoán, cho vay, đầu tư ngắn hạn và dài hạn. Dòng tiền lưu chuyển được tính gồm toàn
bộ các khoản thu do bán thanh l tài sản cố định, thu hồi các khoản đầu tư vào các đơn
vị khác, chi mua sắm, xây dựng TSCĐ, chi để đầu tư vào các đơn vị khác.
Phần III: Lưu chuyển tiền từ hoạt động tài chính phản ánh toàn bộ dòng tiền thu
vào và chi ra liên quan trực tiếp đến hoạt động tài chính của doanh nghiệp. oạt động
tài chính bao gồm các nghiệp vụ làm tăng, giảm vốn kinh doanh của doanh nghiệp như
chủ doanh nghiệp góp vốn, vay vốn, nhận vốn liên doanh, phát hành trái phiếu, cổ
phiếu, trả nợ vay ... Dòng tiền lưu chuyển được tính bao gồm toàn bộ các khoản thu,
chi liên quan như tiền vay nhận được, tiền thu do nhận vốn góp liên doanh bằng tiền,
do phát hành cổ phiếu, trái phiếu, tiền chi trả lãi cho các bên góp vốn, trả lãi cổ phiếu,
trái phiếu bằng tiền,thu lãi tiền gửi.
5
1.1.3.1. Bản thuyết minh báo cáo tài chính
Thuyết minh báo cáo tài chính là một bộ phận hợp thành hệ thống báo cáo tài
chính kế toán của doanh nghiệp được lập để giải thích một số vấn đề về hoạt động sản
xuất kinh doanh và tình hình tài chính của doanh nghiệp trong kỳ báo cáo mà các báo
cáo tài chính kế toán khác không thể trình bày rõ ràng và chi tiết được.
Thuyết minh báo cáo tài chính trình bày khái quát đặc điểm hoạt động của doanh
nghiệp, nội dung một số chế độ kế toán được doanh nghiệp lựa chọn để áp dụng, tình
hình và l do biến động của một số đối tượng tài sản và nguồn vốn quan trọng, phân
tích một số chỉ tiêu tài chính chủ yếu và các kiến nghị của doanh nghiệp. Đồng thời,
Thuyết minh báo cáo tài chính cũng có thể trình bày thông tin riêng tuỳ theo yêu cầu
quản l của Nhà nước và doanh nghiệp, tuỳ thuộc vào tính chất đặc th của từng loại
hình doanh nghiệp, quy mô, đặc điểm hoạt động sản xuất kinh doanh tổ chức bộ máy
và phân cấp quản l của doanh nghiệp.
Thuyết minh báo cáo tài chính được lập căn cứ vào số liệu trong:
Các sổ kế toán kỳ báo cáo.
ảng CĐKT kỳ báo cáo.
áo cáo KQKD kỳ báo cáo.
Thuyết minh báo cáo kỳ trước, năm trước.
Thuyết minh báo cáo tài chính được lập cùng với
CĐKT và
CKQKD, khi
trình bày và lập Thuyết minh báo cáo tài chính phải trình bày bằng lời văn ngắn gọn dễ
hiểu, phần số liệu phải thống nhất với số liệu trên các báo cáo kế toán khác. Thuyết
minh cáo tài chính có nội dung cơ bản sau :
Đặc điểm hoạt động của doanh nghiệp.
Chế độ kế toán áp dụng tại doanh nghiệp: ao gồm các thông tin về niên độ kế
toán, đơn vị tiền tệ sử dụng trong ghi chép kế toán, nguyên tắc, phương pháp kế
toán tài sản cố định, kế toán hàng tồn kho, phương pháp tính toán các khoản dự
phòng, tình hình trích lập và hoàn nhập dự phòng.
1.2. Tổng quan về hoạt động phân tích BCTC trong doanh nghiệp
1.2.1. Khái niệm, mục đích của hoạt động phân tích BCTC
1.2.1.1. Khái niệm phân tích báo cáo tài chính
Phân tích báo cáo tài chính vận dụng các công cụ và kỹ thuật phân tích vào các
báo cáo tài chính, các tài liệu liên quan nhằm rút ra các ước tính và kết luận hữu ích
cho các quyết định kinh doanh. Phân tích báo cáo tài chính là một công cụ dự báo các
biến cố về tài chính có thể xảy ra trong tương lai.
6
Thang Long University Library
Phân tích BCTC không chỉ là một quá trình tính toán các tỷ số mà còn là quá trình
xem xét, kiểm tra, đối chiếu và so sánh số liệu về các kết quả hiện hành so với quá khứ
nhằm đánh giá đúng thực trạng tài chính của doanh nghiệp, đánh gúa những gì đã làm
được, nắm vững tiềm năng, dự kiến những gì sẽ xảy ra, trên cơ sở đó kiến nghị các biện
pháp để tận dụng triệt để các điểm mạnh, khắc phục các điểm yếu. [3, tr.20]
1.2.1.2. Mục đích của hoạt động phân tích BCTC
Phân tích báo cáo tài chính không những phục vụ những đối tượng đang quản trị
điều hành doanh nghiệp mà còn cung cấp những thông tin cho các đối tượng quan tâm
đến tình hình “sức khỏe” của doanh nghiệp. Và một điều lưu rằng, tùy loại hình
doanh nghiệp mà phương pháp phân tích, hình thức phân tích và độ nhấn phân tích vào
một vài chỉ tiêu trong báo cáo để nêu bật lên mức độ trong hoạt động doanh nghiệp.
T y theo đối tượng sử dụng bản phân tích như thế nào: ta có thể hiểu việc phân
tích có thể đáp ứng 2 mục đích:
Mục đích ra quyết định: Dựa trên những thông tin từ các con số cụ thể, việc
phân tích sẽ đánh sâu vào yếu tố mạnh yếu của doanh nghiệp như: chỉ số nguồn
vốn, chỉ tiêu thanh khoản, chỉ tiêu thanh toán ngay…
Mục đích đầu tư vào doanh nghiệp hoặc rời bỏ doanh nghiệp: Việc phân tích
này đòi hỏi chuyên sâu hơn rất nhiều: vì ngoài việc phân tích các yếu tố tài chính
như phân tích hệ thống báo cáo tài chính thì lồng vào đó là phân tích rất nhiều các
chỉ số phi tài chính như: tình hình nhân sự, hoạt động marketing, chế độ phúc lợi,
những khó khăn của doanh nghiệp… Từ đó mới đề ra được các nhóm giải pháp
khắc phục hoặc tăng cường trong hoạt động kinh doanh doanh nghiệp.
1.2.2. Các phương pháp phân tích BCTC
Phương pháp phân tích tài chính bao gồm một hệ thống các công cụ và biện pháp
nhằmtiếp cận, nghiên cứu các sự kiện, hiện tượng, các mối quan hệ bên trong và bên
ngoài,các luồng dịch chuyển và biến đổi tài chính, các chỉ tiêu tài chính tổng hợp và
chi tiết,nhằm đánh giá tình hình tài chính doanh nghiệp.
Về lý thuyết có nhiều phương pháp phân tích báo cáo tài chính doanh nghiệp,
nhưng trên thực tếngười ta thường sử dụng các phương pháp sau.
1.2.2.1. Phương pháp so sánh
So sánh giữa số thực hiện kỳ này với số thực hiện kỳ trước để thấy rõ xu hướng
thayđổi về tài chính của doanh nghiệp, thấy được tình hình tài chính được cải thiện hay
xấu đi như thế nào để có biện pháp khắc phục trong kỳ tới.
So sánh giữa số thực hiện với số kế hoạch để thấy rõ mức độ phấn đấu của
doanh nghiệp.
7
So sánh giữa số thực hiện kỳ này với mức trung bình của ngành để thấy tình
hình tài chính doanh nghiệp đang ở trong tình trạng tốt hay xấu, được hay chưa
được so vớidoanh nghiệp c ng ngành.
So sánh theo chiều dọc để thấy được tỷ trọng của từng tổng số ở mỗi bản báo
cáo và qua đó chỉ ra
cho việc sosánh.
nghĩa tương đối của các loại các mục, tạo điều kiện thuận lợi
So sánh theo chiều ngang để thấy được sự biến động cả về số tuyệt đối và số
tương đối của một khoản mục nào đó qua các niên độ kế toán liên tiếp.
Khi sử dụng phương pháp so sánh phải tuân thủ 2 điều kiện sau:
Điều kiện một: Phải xác định rõ “gốc so sánh” và “kỳ phân tích”.
Điều kiện hai: Các chỉ tiêu so sánh ( oặc các trị số của chỉ tiêu so sánh) phải
đảm bảo tính chất có thể so sánh được với nhau. Muốn vậy, chúng phải thống nhất
với nhau về nội dung kinh tế, về phương pháp tính toán, thời gian tính toán.
1.2.2.2. Phương pháp tỷ lệ
Phương pháp này dựa trên các nghĩa chuẩn mực các tỷ lệ của đại lượng tài
chính trong các quan hệ tài chính. Về nguyên tắc, phương pháp này yêu cầu phải xác
định được các ngưỡng, các định mức để nhận xét, đánh giá tình hình tài chính doanh
nghiệp, trên cơ sởso sánh các tỷ lệ của doanh nghiệp với giá trị các tỷ lệ tham chiếu.
Đây là phương pháp có tính hiện thực cao với các điều kiện được áp dụng ngày
càng được bổ sung và hoàn thiện hơn. Vì:
Nguồn thông tin kế toán và tài chính được cải tiến và cung cấp đầy đủ hơn là cơ
sở để hình thành những tham chiếu tin cậy nhằm đánh giá một tỷ lệ của một doanh
nghiệp hay một nhóm doanh nghiệp.
Việc áp dụng tin học cho phép tích luỹ dữ liệu và thúc đẩy nhanh quá trình tính
toán hàng loạt các tỷ lệ.
Phương pháp này giúp các nhà phân tích khai thác có hiệu quả những số liệu và
phân tích một cách hệ thống hàng loạt tỷ lệ theo chuỗi thời gian liên tục hoặc theo
từng giai đoạn.
1.2.2.3. Phương pháp cân đối
Trong quá trình hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp hình thành nhiều mối
liên hệ cân đối như: cân đối giữa tài sản và nguồn vốn, cân đối giữa doanh thu, chi phí
và kết quả, cân đối giữa dòng tiền vào và dòng tiền ra, cân đối giữa tăng và giảm... Cụ
thể là các cân đối cơ bản:
8
Thang Long University Library
Tổng tài sản
=
TSNH + TSDH
Tổng tài sản
=
Tổng nguồn vốn
Lợi nhuận
=
Doanh thu - Chi phí
Dòng tiền thuần
=
Dòng tiền vào - Dòng tiền ra
Dựa vào những cân đối cơ bản trên, trong phân tích tài chính thường vận dụng
phương pháp cân đối liên hệ để xem xét ảnh hưởng của từng nhân tố đến biến động
của chỉ tiêu phân tích. Chẳng hạn, với biến động của tổng tài sản giữa hai thời điểm,
phương pháp này sẽ cho thấy loại tài sản nào (hàng tồn kho, nợ phải thu, TSDH...)
biến động ảnh hưởng đến biến động tổng tài sản của doanh nghiệp. Như vậy, dựa vào
biến động của từng bộ phận mà chỉ tiêu phân tích sẽ được đánh giá đầy đủ hơn.
1.2.3. Các giai đoạn phân tích BCTC
Thu thập thông tin: Phân tích tài chính sử dụng mọi nguồn thông tin có khả
năng l giải và thuyết minh thực trạng hoạt động tài chính doanh nghiệp, phục vụ cho
quá trình dự đoán tài chính. Nó bao gồm cả những thông tin nội bộ đến những thông
tin bên ngoài, những thông tin kế toán và những thông tin quản lý khác, những thông
tin về số lượng và giá trị... trong đó các thông tin kế toán phản ánh tập trung trong các
báo cáo tài chính doanh nghiệp, là những nguồn thông tin đặc biệt quan trọng. Do vậy,
phân tích tài chính trên thực tế là phân tích các báo cáo tài chính doanh nghiệp.
Xử lý thông tin: Giai đoạn tiếp theo của phân tích tài chính là quá trình xử lý
thông tin đã thu thập được. Trong giai đoạn này, người sử dụng thông tin ở các góc độ
nghiên cứu, ứng dụng khác nhau, có phương pháp xử lý thông tin khác nhau phục vụ
mục tiêu phân tích đã đặt ra : Xử lý thông tin là quá trình sắp xếp các thông tin theo
những mục tiêu nhất định nhằm tính toán, so sánh, giải thích, đánh giá, xác định
nguyên nhân của các kết quả đã đạt được phục vụ cho quá trình dự đoán và quyết định.
Dự đoán và quyết định: Thu thập và xử lý thông tin nhằm chuẩn bị những tiền
đề và điều kiện cần thiết để người sử dụng thông tin dự đoán nhu cầu và đưa ra những
quyết định tài chính. Có thể nói mục tiêu của phân tích tài chính là đưa ra các quyết
định tài chính. Đối với chủ doanh nghiệp, phân tích tài chính nhằm đưa ra những quyết
định liên quan đến mục tiêu hoạt động của là tăng trưởng, phát triển, tối đa hoá lợi
nhuận hay tối đa hoá giá trị doanh nghiệp.
1.2.4. Nội dung phân tích BCTC doanh nghiệp
1.2.4.1. Phân tích tình hình tài sản và nguồn vốn
Phân tích tình hình tài sản, nguồn vốn là hoạt động xem xét, đánh giá sự thay đổi
của mỗi chỉ tiêu đầu kỳ so với cuối kỳ, đầu năm so với cuối năm, năm này so với năm
khác để xác định cơ cấu và tình hình tài sản, nguồn vốn. Quá trình này đòi hỏi nhà
9
phân tích cần phải phân tích mối quan hệ giữa các khoản mục của bảng cân đối kế toán
dựa trên quan điểm luân chuyển vốn trong doanh nghiệp.
Việc đầu tiên khi phân tích cơ cấu tài sản – nguồn vốn của công ty là phải tính
được chênh lệch tương đối cũng như tuyệt đối của mỗi chỉ tiêu trong bảng CĐKT.
Công thức được sử dụng như sau:
Chênh lệch tương đối = Giá trị tài sản (NV) năm n – Giá trị tài sản (NV) năm n-1
Chênh lệch tuyệt đối
Chênh lệch tương đối
=
Giá trị tài sản (NV) năm n-1
Dựa vào những số liệu được tổng hợp từ Bảng CĐKT, tiến hành xem xét và phân
tích các biến động tăng, giảm, chênh lệch tuyệt đối cũng như tương đối của từng khoản
mục tài sản (nguồn vốn) của doanh nghiệp qua các kỳ. Qua đó đưa ra nhận xét về mức
độ đảm bảo tài sản, nguồn vốn cho quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh.
Tiếp theo, cần phân tích về cơ cấu tài sản:
Tài sản ngắn hạn
Tỷ trọng tài sản ngắn hạn
=
Tỷ trọng tài sản dài hạn
=
Tổng tài sản
Tài sản dài hạn
Tổng tài sản
Tỷ trọng tài sản ngắn hạn cho biết trong 100 đồng tài sản của doanh nghiệp thì có
bao nhiêu đồng là TSNH, tỷ trọng tài sản dài hạn cho biết trong 100 đồng tài sản của
doanh nghiệp thì có bao nhiêu đồng là TSDH.
Nợ phải trả
Tỷ trọng nợ phải trả
=
Tỷ trọng vốn chủ sở hữu
=
Tổng nguồn vốn
Vốn chủ sở hữu
Tổng nguồn vốn
Tỷ trọng tài nợ phải trả cho biết trong 100 đồng tài sản nguồn vốn của doanh
nghiệp thì có bao nhiêu đồng là nợ phải trả, tỷ trọng VCSH cho biết trong 100 đồng
nguồn vốn của doanh nghiệp thì có bao nhiêu đồng là VCSH.
1.2.4.2. Phân tích kết quả hoạt động kinh doanh
Dựa vào số liệu trên báo cáo kết quả kinh doanh, người sử dụng thông tin có thể
kiểm tra, phân tích, đánh giá kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp
trong kỳ, so sánh với kỳ trước và với doanh nghiệp khác để nhận biết khái quát hoạt
động sản xuất kinh doanh trong kỳ và dự đoán xu hướng vận động trong tương lai.
10
Thang Long University Library
Phân tích theo chiều ngang: Dựa vào
áo cáo kết quả
ĐKD, tiến hành phân
tích các biến động tăng giảm của từng khoản mục tại cuối năm so với đầu năm.
Phân tích theo chiều dọc: Các khoản mục sẽ được nhà phân tích tiến hành so
với doanh thu, từ đó xác định và phân tích tỷ lệ kết cấu của từng khoản mục.
Để đánh giá hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp một cách chính xác , có cơ sở
cần phải xây dựng hệ thống chỉ tiêu phù hợp bao gồm các chỉ tiêu tổng quát và các chỉ
tiêu cụ thể. Các chỉ tiêu phải phản ánh được sức sản xuất, sinh lời và hao phí của các
yếu tố, các loại vốn và phải thống nhất với công thức tính hiệu quả chung.
1.2.4.3. Phân tích dòng tiền
Phân tích dòng tiền được tiến hành dựa trên báo cáo lưu chuyển tiền tệ. Theo đó,
nhà phân tích sẽ tiến hành phân tích các dòng tiền thu vào và chỉ ra theo từng hoạt động
giúp các đối tượng quan tâm có cái nhìn sâu sắc hơn về những dòng tiền tệ của doanh
nghiệp, biết được những nguyên nhân, tác động ảnh hưởng đến tình hình tăng, giảm vốn
bằng tiền và các khoản tương đương tiền trong kỳ. Phân tích báo cáo lưu chuyển tiền tệ
được tiến hàng bằng việc so sánh lượng lưu chuyển tiền thuẩn của từng hoạt động cả về
số tuyệt đối và tương đối để xác định sự biến động, mức độ ảnh hưởng của tiền thu vào
và chỉ ra ảnh hưởng đến lưu chuyển tiền thuần trong kỳ của từng hoạt động dựa vào
công thức:
LCT thuần trong kỳ = LCT thuần của hoạt động KD + LCT thuần của hoạt động
đầu tư + LCT thuần từ hoạt động tài chính
Trong đó:
LCT thuần từng HĐ = Tổng tiền thu vào từng HĐ – Tổng tiền chi ra từng hoạt
động
Người phân tích cần xác định và so sánh giữa kỳ này và kỳ trước về tỷ trọng lưu
chuyển tiền thuần của từng hoạt động trong tổng lưu chuyển tiền thuần trong kỳ để nghiên
cứu và đánh giá tình hình lưu chuyển tiền trong mối quan hệ giữa các hoạt động.
1.2.5. Phân tích các chỉ tiêu tài chính đặc trưng
1.2.5.1. Nhóm chỉ tiêu về khả năng thanh toán
Khả năng thanh toán ngắn hạn
Một thước đo tính cơ động được d ng phổ biến nhất, đó là khả năng thanh toán
hiện hành. Khoản mục này được thiết kế ra để đo lường mối liên hệ hoặc “sự cân đối”
giữa tài sản lưu động (chủ yếu là tiền mặt, các chứng khoán bán được trên thị trường,
các khoản phải thu và các khoản dự trữ) với nợ ngắn hạn (chủ yếu là các khoản phải
trả, các phiếu nợ vãng lai phải trả và phần sắp đến hạn phải trả của khoản nợ dài hạn).
11
Tổng tài sản ngắn hạn
=
Khả năng thanh toán ngắn hạn
Tổng nợ ngắn hạn
Chỉ tiêu này cho biết với tổng giá trị của tài sản ngắn hạn hiện có doanh nghiệp
có đảm bảo khả năng thanh toán các khoản nợ ngắn hạn không. Thông thường, chỉ tiêu
này được so sánh với 1, có nghĩa là mỗi đồng nợ ngắn hạn cần được đảm bảo tối thiểu
bởi một đồng tài sản ngắn hạn. Nếu chỉ tiêu này nhỏ hơn 1 thể hiện khả năng trả nợ
của doanh nghiệp là yếu, có thể dẫn đến mất tự chủ tài chính doanh nghiệp, ảnh hưởng
không tốt đến hoạt động kinh doanh. Ngược lại, hệ số này càng lớn hơn 1 càng chứng
tỏ rằng một bộ phận của tài sản ngắn hạn được đầu tư từ nguồn vốn ổn định, đây là
nhân tố làm tăng tính tự chủ trong hoạt động tài chính của doanh nghiệp.
Khả năng thanh toán nhanh
Hệ số khả năng thanh toán nhanh cho biết một đồng nợ ngắn hạn được đảm bảo
bởi bao nhiêu đồng tài sản có có tính thanh khoản cao. Hàng tồn kho là chỉ tiêu tổng
hợp phản ánh toàn bộ trị giá hiện có các loại hàng tồn kho dự trữ cho quá trình hoạt
động đến thời điểm báo cáo. Tài sản ngắn hạn trừ đi hàng tồn kho được gọi là tài sản
dễ chuyển đổi thành tiền. Chỉ tiêu phản ánh khả năng thanh toán của các tài sản dễ
chuyển đổi thành tiền đối với nợ ngắn hạn tại thời điểm phân tích.
Khả năng thanh toán nhanh
Tổng tài sản lưu động - Kho
=
Tổng nợ ngắn hạn
Hệ số này càng lớn thì khả năng hoàn trả nợ ngắn hạn càng tốt. Ngược lại, hệ số
này nhỏ hơn giới hạn cho phép cho thấy trong trường hợp rủi ro bất ngờ, khả năng trả
nợ ngay các khoản nợ ngắn hạn thấp.
Khả năng thanh toán tức thời
Hệ số khả năng thanh toán tức thời
Tiền và các khoản tương đương tiền
=
Nợ ngắn hạn
Chỉ tiêu này cho biết khả năng thanh toán nhanh của tiền và các khoản tương
đương tiền đối với các khoản nợ ngắn hạn. Chỉ tiêu này nếu cao quá, kéo dài thì chứng
tỏ khả năng thanh toán nhanh tốt, tuy nhiên nếu quá cao chứng tỏ doanh nghiệp dự trữ
quánhiều tiền mặt, do đó gây ứ đọng vốn, hiệu quả sử dụng vốn giảm. Chỉ tiêu này
thấp quá cho thấy doanh nghiệp không có đủ khả năng thanh toán các khoản công nợ
ngắn hạn, dấu hiệu rủi ro tài chính xuất hiện, từ đó dẫn tới nguy cơ giải thể và phá sản.
1.2.5.2. Nhóm chỉ tiêu về khả năng quản lý tài sản
12
Thang Long University Library
Hệ số thu nợ
Hệ số thu nợ
Doanh thu thuần
=
Phải thu khách hàng
Chỉ số này cho biết các khoản phải thu phải quay bao nhiêu vòng trong một kỳ
nhất định để đạt được doanh thu trong kỳ đó.Tỷ số này lớn chứng tỏ tốc độ thu hồi các
khoản phải thu là cao và nếu thấp thì chứng tỏ hiệu quả sử dụng vốn kém do vốn bị
chiếm dụng nhiều, nhưng nếu quá cao thì sẽ giảm sức cạnh tranh dẫn đến giảm doanh
thu. Khoản phải thu thể hiện tín dụng cung cấp cho khách hàng. Quan sát chỉ số này sẽ
biết chính sách bán hàng trả chậm hay tình hình thu hồi công nợ của doanh nghiệp. Hệ
số thu nợ cao hay thấp tùy thuộc chính sách bán chịu của doanh nghiệp, đặc thù của
mỗi ngành cũng sẽ ảnh hưởng đến chính sách bán hàng của doanh nghiệp trong ngành.
Thời gian thu nợ trung bình
Thời gian thu nợ
trung bình
360
=
Hệ số thu nợ
Thời gian này cho biết doanh nghiệp mất trung bình là bao nhiêu ngày để thu hồi
các khoản phải thu của mình. Để đánh giá hiệu quả quản lý của doanh nghiệp, cần so
sánh thời gian này với số ngày thanh toán cho các khoản công nợ phải thu mà doanh
nghiệp đó quy định. Nếu thời gian này quá nhỏ chứng tỏ chính sách tín dụng bán trả
chậm cho khách hàng của doanh nghiệp quá khắt khe, điều này sẽ làm giảm khả năng
cạnh tranh của doanh nghiệp, đặc biệt khi mà doanh nghiệp không phải là doanh
nghiệp mạnh, hoạt động lâu dài, có thị phần lớn. Nếu thời gian này quá lớn lại cho
thấy chính sách tín dụng công ty quá dễ dàng, điều này làm tăng khả năng cạnh tranh
của doanh nghiệp nhưng lại chứng tỏ doanh nghiệp bị khách hàng chiếm dụng vốn lâu,
tiềm ẩn rủi ro thu hồi nợ.
Hệ số lƣu kho
Hệ số lưu kho
Giá vốn hàng bán
=
Hàng tồn kho
Hệ số lưu kho đo lường khả năng tiêu thụ sản phẩm của doanh nghiệp. Hệ số này
lớn cho thấy tốc độ quay vòng của hàng hóa trong kho là nhanh, doanh nghiệp bán
hàng nhanh và hàng tồn kho không bị ứ đọng nhiều. Có nghĩa là doanh nghiệp sẽ ít rủi
ro hơn nếu khoản mục hàng tồn kho trong báo cáo tài chính có giá trị giảm qua các
năm. Tuy nhiên, hệ số này quá cao cũng không tốt, vì như vậy có nghĩa là lượng hàng
dự trữ trong kho không nhiều, nếu nhu cầu thị trường tăng đột ngột thì rất có khả năng
doanh nghiệp bị mất khách hàng và bị đối thủ cạnh tranh giành thị phần. ơn nữa, dự
13
trữ nguyên liệu vật liệu đầu vào cho các khâu sản xuất không đủ có thể khiến dây
chuyền sản xuất bị ngưng trệ. Vì vậy, hệ số vòng quay hàng tồn kho cần phải đủ lớn để
đảm bảo mức độ sản xuất và đáp ứng được nhu cầu khách hàng. Tuy nhiên, hàng tồn
kho mang đậm tính chất ngành nghề kinh doanh nên không phải cứ mức tồn kho thấp
là tốt, mức tồn kho cao là xấu.
Thời gian luân chuyển kho trung bình
Thời gian luân chuyển kho trung bình
360
=
Hệ số lưu kho
Chỉ số này cho biết hàng tồn kho được lưu trong kho của doanh nghiệp trong bao
nhiêu ngày. Để duy trì hoạt động kinh doanh thì hàng hoá cần phải trữ ở một số lượng
cần thiết nào đó. Tuy nhiên, lưu giữ quá nhiều hàng tồn kho đồng nghĩa với việc làm
tăng chi phí lưu kho, chi phí quản l và tăng rủi ro khó tiêu thụ hàng tồn kho này do có
thể không hợp nhu cầu tiêu d ng cũng như thị trường kém đi. Do vậy tỷ số này cần
xem xét để xác định thời gian tồn kho hợp lý theo chu kỳ sản xuất kinh doanh của
doanh nghiệp và mức độ bình quân chung của ngành cũng như mức tồn kho hợp lý
đảm bảo cung cấp được bình thường.
Hệ số trả nợ
Giá vốn hàng bán
Hệ số trả nợ
=
+ Chi phí quản lý chung, bán hàng
Phải trả người bán, lương, thưởng, thuế phải trả
Hệ số trả nợ là chỉ tiêu vừa phản ánh uy tín của doanh nghiệp đối với bạn hàng
vừa phản ánh khả năng trả nợ của doanh nghiệp. Các doanh nghiệp thường muốn thu
nợ nhanh, trả nợ chậm nên họ rất muốn kéo dài thời gian hoàn trả nợ dẫn đến hệ số trả
nợ thấp. Hệ số này thấp cho thấy công ty rất có uy tín và là khách hàng tốt của nhà cung
cấp nên được cho chậm trả, nhưng cũng có thể là dấu hiệu cho thấy doanh nghiệp đang
khó trả các khoản nợ đến hạn. Để khẳng định được khả năng thanh toán nợ của doanh
nghiệp cần phân tích chi tiết các khoản phải trả, các khách hàng cho nợ, doanh số phát
sinh nợ có và tuổi nợ các khoản phải trả, đối chiếu với hợp đồng mua hàng, xem xét tốc
độ tăng trưởng doanh thu, lợi nhuận,… để có kết luận về việc hệ số trả nợ thấp là do
được cho chậm trả hay do doanh nghiệp kinh doanh yếu kém mất khả năng thanh toán
các khoản nợ.
Thời gian trả nợ trung bình
Thời gian trả nợ
=
trung bình
360
Hệ số trả nợ
14
Thang Long University Library
Chỉ tiêu này cho biết thời gian để doanh nghiệp thanh toán được một đồng nợ của
mình. Nếu thời gian trả nợ trung bình lớn thì doanh nghiệp đang được lợi từ việc
chiếm dụng vốn, tuy nhiên điều này cũng làm ảnh hưởng đến uy tín của doanh nghiệp
đồng thời cũng chứa đựng các rủi ro về khả năng trả nợ. Nếu thời gian trả nợ trung
bình nhỏ thì doanh nghiệp đang lãng phí lợi ích từ việc chiếm dụng vốn nhưng lại gia
tăng được uy tín của mình.
Thời gian luân chuyển vốn bằng tiền trung bình
Thời gian luân chuyển vốn
bằng tiền trung bình
=
Thời gian thu nợ
Thời gian luân chuyển
+
trung bình
kho trung bình
-
Thời gian trả
nợ trung bình
Chỉ số này cho biết khoảng thời gian từ khi thanh toán các khoản nợ cho đến khi
thu được tiền. Thời gian này càng dài thì lượng tiền mặt của doanh nghiệp càng khan
hiếm cho hoạt động sản xuất kinh doanh và cho các hoạt động khác như đầu tư. Nếu
thời gian này nhỏ sẽ được coi là khả năng quản lý tiền tốt. Như vậy, thời gian luân
chuyển vốn bằng tiền có thể được rút ngắn bằng cách giảm thời gian luân chuyển kho
qua việc xử l và bán hàng hóa nhanh hơn hoặc bằng cách giảm thời gian thu tiền
khách hàng qua việc tăng tốc độ thu nợ hoặc bằng cách kéo dài thời gian thanh toán
qua việc trì hoãn trả nợ cho nhà cung cấp.
Hiệu suất sử dụng tài sản dài hạn
Hiệu suất sử dụng
tài sản dài hạn
Doanh thu thuần
=
Tổng tài sản dài hạn
Chỉ số này cho biết 1 đồng bỏ ra đầu tư vào tài sản dài hạn qua quá trình sản xuất
kinh doanh tạo ra được bao nhiêu đồng doanh thu thuần trong kỳ. Về nguyên tắc, các
tỷ số càng cao chứng tỏ hiệu quả sử dụng tài sản dài hạn càng tốt. Tuy nhiên khi đánh
giá hiệu suất sử dụng tài sản dài hạn cần lưu tới lĩnh vực kinh doanh của doanh
nghiệp cũng vì mỗi lĩnh vực kinh doanh lại có mức độ sử dụng TSDH khác nhau:
doanh nghiệp sản xuất thường có hiệu suất sử dụng TSD cao hơn hẳn những doanh
nghiệp thương mại. Ngoài ra cũng cần xem xét đến tuổi thọ của TSDH vì tuổi thọ của
tài sản càng cao thì hiệu suất sử dụng càng thấp.
Hiệu suất sử dụng tài sản ngắn hạn
Doanh thu thuần
Hiệu suất sử dụng
tài sản ngắn hạn
=
Tổng tài sản ngắn hạn
Chỉ số này cho biết 1 đồng giá trị tài sản ngắn hạn tham gia vào quá trình kinh
doanh của doanh nghiệp tạo được ra bao nhiêu đồng doanh thu thuần. Chỉ tiêu này
càng cao chứng tỏ hiệu quả sử dụng tài sản ngắn hạn càng cao.
15
Hiệu suất sử dụng tổng tài sản
Hiệu suất sử dụng
tổng tài sản
Doanh thu thuần
=
Tổng tài sản
Chỉ số này phản ánh hiệu suất sử dụng tổng tài sản nói chung. Tỷ lệ này cho biết
bình quân mỗi đồng đầu tư vào tài sản tạo ra bao nhiêu đồng doanh thu. Chỉ số này
càng cao đồng nghĩa với việc sử dụng tài sản của doanh nghiệp vào các hoạt động sản
xuất kinh doanh càng hiệu quả. Tuy nhiên muốn có kết luận chính xác về mức độ hiệu
quả của việc sử dụng tài sản thì cần so sánh với chỉ số bình quân của ngành.
1.2.5.3. Phân tích khả năng quản lý nợ
Trên thực tế, thật khó để tìm ra một doanh nghiệp kinh doanh mà không phải vay
nợ. Do đó phân tích khả năng quản lý nợ giúp đánh giá công tác vay nợ của doanh
nghiệp có hợp lý không và các khoản nợ đang ảnh hưởng như thế nào tới hoạt động
của doanh nghiệp. Khi phân tích khả năng quản lý nợ có những chỉ tiêu cơ bản sau
Số lần thu nhập trên lãi vay
Số lần thu nhập trên lãi vay
=
EBIT
Lãi vay
Hệ số này cho biết mức độ lợi nhuận đảm bảo khả năng trả lãi như thế nào tức là
một đồng lãi vay có thể được doanh nghiệp trả bằng bao nhiêu đồng lợi nhuận trước
thuế và lãi vay. Rõ ràng, khả năng thanh toán lãi vay càng cao thì khả năng thanh toán
lãi của doanh nghiệp cho các chủ nợ của mình càng lớn. Tỷ số trên nếu lớn hơn 1 thì
doanh nghiệp hoàn toàn có khả năng trả lãi vay. Nếu nhỏ hơn 1 thì chứng tỏ doanh
nghiệp đã vay quá nhiều so với khả năng của mình hoặc kinh doanh kém đến mức lợi
nhuận thu được không đủ trả lãi vay.
Tỷ số nợ trên tổng tài sản (D/A)
Tỷ số nợ trên tổng tài sản
=
Tổng nợ
Tổng tài sản
Tỉ số nợ trên tổng tài sản hay tỉ số nợ đo lường mức độ sử dụng nợ của công ty
so với tài sản. Tông nợ trên tử số của công thức này bao gôm nợ ngắn hạn và nợ dài
hạn phải trả. Chủ nợ thường thích công ty có tỉ số nợ thấp vì như thế công ty có khả
năng trả nợ cao hơn. Ngược lại, cổ đông thich có tỉ số nợ cao vì sử dụng đòn bây tài
chính nói chung gia tăng khả năng sinh lợi cho cổ đông. Tuy nhiên, muốn biết tỉ số
này cao hay thấp cần phải so sánh với tỉ số nợ bình quân ngành.
16
Thang Long University Library
Tỉ số nợ so với vốn chủ sở hữu
Tỷ số nợ so với
=
vốn chủ sở hữu
Tổng nợ
Vốn chủ sở hữu
Tỉ số này đo lường mức độ sử dụng nợ của doanh nghiệp trong mối tương quan
với mức độ sử dụng vốn chủ sở hữu. Về mặt ý nghĩa tỉ lệ này cho biết:
Mối quan hệ giữa mức độ sử dụng nợ so với mức độ sử dụng vốn chủ sở hữu
của doanh nghiệp.
Mối quan hệ tương ứng giữa các khoản nợ và vốn chủ sở hữu trong doanh
nghiệp.
1.2.5.4. Phân tích khả năng sinh lợi
Nếu như các chỉ số về khả năng quản l tài sản, quản l vốn phản ánh hiệu quả
từng hoạt động của doanh nghiệp thì chỉ số về khả năng sinh lời phản ánh tổng hợp
nhất hiệu quả sản xuất kinh doanh và quản l của doanh nghiệp.
Tỷ suất sinh lời trên doanh thu (ROS)
Tỷ suất sinh lời trên
doanh thu
Lợi nhuận ròng
=
Doanh thu thuần
Chỉ tiêu này cho biết trong một đồng doanh thu thuần của doanh nghiệp thì có
bao nhiêu đồng là lợi nhuận ròng.Khi phân tích tỷ suất này cần xem xét đến đặc điểm
kinh doanh của ngành, kỳ kinh doanh của doanh nghiệp và chi phí ảnh hưởng ra sao
tới lợi nhuận của doanh nghiệp.
Không phải lúc nào tỷ suất này tăng cũng phản ánh doanh nghiệp đang kinh
doanh tốt và giảm thì phản ánh doanh nghiệp đang kinh doanh kèm hiệu quả mà việc
xem xét tăng giảm tỷ suất sinh lời trên doanh thu là tốt hay xấu cũng phụ thuộc vào lý
do của việc tăng giảm đó.
Tỷ suất sinh lời trên tổng tài sản (ROA)
Tỷ suất sinh lời trên
tổng tài sản
Lợi nhuận ròng
=
Tổng tài sản
Chỉ tiêu này phản ánh hiệu quả sử dụng tài sản ở doanh nghiệp, thể hiện trình độ
quản lý và sử dụng tài sản. Chỉ tiêu này cho biết bình quân một đơn vị tài sản sử dụng
trong quá trình kinh doanh tạo ra được bao nhiêu đồng lợi nhuận ròng. Trị số của chỉ
tiêu càng cao, hiệu quả sử dụng tài sản càng lớn và ngược lại.
17
Tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu (ROE)
Tỷ suất sinh lời trên
vốn chủ sở hữu
Lợi nhuận ròng
=
Vốn chủ sở hữu
Đây là chỉ số được các nhà đầu tư, cổ đông của doanh nghiệp quan tâm nhất vì
nó phản ánh những gì mà họ sẽ được hưởng. Chỉ số này cho biết một đồng vốn chủ sở
hữu bỏ ra để đầu tư thì thu được bao nhiêu đồng lợi nhuận ròng. Kết quả tính toán tỷ
suất này càng lớn chứng tỏ hiệu quả sử dụng vốn tự có càng cao. Ta thường dùng chi
phí cơ hội của việc cho vay trên thị trường tiền tệ (trái phiếu kho bạc, tiền gửi tiết kiệm
…) làm mốc so sánh với chỉ số trên để xác định hiệu quả vốn tự có. Một doanh nghiệp
phải có tỷ số này cao hơn lãi suất tiết kiệm thì mới được coi là đạt hiệu quả. Tuy nhiên
tỷ số này sẽ không phản ánh đúng thực chất doanh nghiệp nếu doanh nghiệp hoạt động
bằng vốn vay là chủ yếu hay vốn chủ sở hữu quá thấp.
1.2.5.5. Phương pháp Dupont
Đây là phương pháp truyền thống và được sử dụng phổ biến trong phân tích tài
chính, thực hiện dựa trên nghĩa và chuẩn mực các tỷ lệ của chỉ tiêu tài chính.
ản chất của phương pháp Dupont là tách một tỷ số tổng hợp phản ánh sức sinh
lợi của doanh nghiệp như thu nhập trên tài sản ROA, thu nhập sau thuế trên vốn chủ sở
hữu ROE thành tích số của chuỗi các tỷ số có mối quan hệ nhân quả với nhau. Điều đó
cho phép phân tích ảnh hưởng của các tỷ số đó đối với tỷ số tổng hợp.
Phương pháp phân tích Dupont là phân tích tổng hợp tình hình tài chính của
doanh nghiệp. Thông qua quan hệ của một số chỉ tiêu chủ yếu để phản ánh thành tích
tài chính của doanh nghiệp một cách trực quan, rõ ràng. Thông qua việc sử dụng
phương pháp phân tích Dupont để phân tích từ trên xuống không những có thể tìm
hiểu được tình trạng chung của tài chính doanh nghiệp, c ng các quan hệ cơ cấu giữa
các chỉ tiêu đánh giá tài chính, làm rõ các nhân tố ảnh hưởng làm biến động tăng giảm
của các chỉ tiêu tài chính chủ yếu, c ng các vấn đề còn tồn tại mà còn có thể giúp các
nhà quản l doanh nghiệp làm ưu hoá cơ cấu kinh doanh và cơ cấu hoạt động tài
chính, tạo cơ sở cho việc nâng cao hiệu quả tài chính doanh nghiệp.
Phân tích Dupont đối với ROA
Mô hình Dupont thường được vận dụng trong phân tích chỉ tiêu ROA, có dạng:
Lợi nhuận sau thuế
ROA
=
Tài sản bình quân
Lợi nhuận sau thuế
=
Doanh thu thuần
Doanh thu thuần
x
Tài sản bình quân
Mô hình phân tích trên cho thấy, có hai yếu tố ảnh hưởng đến tỷ suất sinh lời trên
tổng tài sản, đó là tỷ suất sinh lời trên doanh thu (ROS) và hiệu suất sử dụng tổng tài
18
Thang Long University Library
sản. Vậy nên nhà quản trị doanh nghiệp cần phải nghiên cứu và xem xét có những biện
pháp gì cho việc nâng cao không ngừng khả năng sinh lời của doanh thu và sự vận
động của tài sản để nâng cao khả năng sinh lời của một đồng tài sản mà doanh nghiệp
đang sử dụng.
Phân tích Dupont đối với ROE
Ngoài ra mô hình Dupont còn được áp dụng trong phân tích chỉ tiêu ROE, có
dạng:
Lợi nhuận sau thuế
ROE
=
Lợi nhuận sau thuế
=
VCSH
Doanh thu thuần
Doanh thu thuần
x
Tài sản bình quân
Tài sản bình quân
x
VCSH
Từ hai mô hình trên có thể thẩy rằng hiệu suất sử dụng tổng tài sản càng cao, sức
sản xuất của doanh nghiệp càng lớn. ướng tới mục đích làm tăng tỉ suất sinh lời của
tài sản đồng nghĩa với việc cần nâng cao hiệu suất sử dụng tổng tài sản, một mặt tăng
được quy mô về doanh thu thuần, mặt khác phải sử dụng tiết kiệm và hợp l về cơ cấu
của tài sản. Doanh nghiệp cần khai thác tối đa công suất các tài sản đã đầu tư, giảm bớt
hàng tồn kho và chi phí sản xuất dở dang.
1.3.
Các yếu tố ảnh hƣởng đến công tác phân tích BCTC tại doanh nghiệp
Phân tích tài chính có nghĩa quan trọng với nhiều đối tượng khác nhau, ảnh
hưởng đến các quyết định đầu tư, tài trợ. Tuy nhiên, phân tích tài chính chỉ thực sự
phát huy tác dụng khi nó phản ánh một cách trung thực tình trạng tài chính doanh
nghiệp, vị thế của doanh nghiệp so với các doanh nghiệp khác trong ngành. Muốn vậy,
thông tin sử dụng trong phân tích phải chính xác, có độ tin cậy cao, cán bộ phân tích
có trình độ chuyên môn giỏi. Ngoài ra, sự tồn tại của hệ thống chỉ tiêu trung bình
ngành cũng là một trong những nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng phân tích tài chính.
Chất lƣợng thông tin sử dụng
Đây là yếu tố quan trọng hàng đầu quyết định chất lượng phân tích tài chính, bởi
một khi thông tin sử dụng không chính xác, không ph hợp thì kết quả mà phân tích tài
chính đem lại chỉ là hình thức, không có nghĩa gì. Vì vậy, có thể nói thông tin sử
dụng trong phân tích tài chính là nền tảng của phân tích tài chính.
Từ những thông tin bên trong trực tiếp phản ánh tài chính doanh nghiệp đến
những thông tin bên ngoài liên quan đến môi trường hoạt động của doanh nghiệp,
người phân tích có thể thấy được tình hình tài chính doanh nghiệp trong quá khứ, hiện
tại và dự đoán xu hướng phát triển trong tương lai.
Tình hình nền kinh tế trong và ngoài nước không ngừng biến động, tác động
hàng ngày đến điều kiện kinh doanh của doanh nghiệp. ơn nữa, tiền lại có giá trị theo
thời gian, một đồng tiền hôm nay có giá trị khác một đồng tiền trong tương lai. Do đó,
19
tính kịp thời, giá trị dự đoán là đặc điểm cần thiết làm nên sự ph hợp của thông tin.
Thiếu đi sự ph hợp và chính xác, thông tin không còn độ tin cậy và điều này tất yếu
ảnh hưởng đến chất lượng phân tích tài chính doanh nghiệp.
Trình độ cán bộ phân tích
Có được thông tin ph hợp và chính xác nhưng tập hợp và xử l thông tin đó như
thế nào để đưa lại kết quả phân tích tài chính có chất lượng cao lại là điều không đơn
giản. Nó phụ thuộc rất nhiều vào trình độ của cán bộ thực hiện phân tích. Từ các thông
tin thu thập được, các cán bộ phân tích phải tính toán các chỉ tiêu, thiết lập các bảng
biểu. Tuy nhiên, đó chỉ là những con số và nếu chúng đứng riêng lẻ thì tự chúng sẽ
không nói lên điều gì. Nhiệm vụ của người phân tích là phải gắn kết, tạo lập mối liên
hệ giữa các chỉ tiêu, kết hợp với các thông tin về điều kiện, hoàn cảnh cụ thể của
doanh nghiệp để l giải tình hình tài chính của doanh nghiệp, xác định thế mạnh, điểm
yếu cũng như nguyên nhân dẫn đến điểm yếu trên. ay nói cách khác, cán bộ phân
tích là người làm cho các con số “biết nói”. Chính tầm quan trọng và sự phức tạp của
phân tích tài chính đòi hỏi cán bộ phân tích phải có trình độ chuyên môn cao.
Hệ thống các chỉ tiêu trung bình ngành
Phân tích tài chính sẽ trở nên đầy đủ và có nghĩa hơn nếu có sự tồn tại của hệ
thống chỉ tiêu trung bình ngành. Đây là cơ sở tham chiếu quan trọng khi tiến hành
phân tích. Người ta chỉ có thể nói các tỷ lệ tài chính của một doanh nghiệp là cao hay
thấp, tốt hay xấu khi đem so sánh với các tỷ lệ tương ứng của doanh nghiệp khác có
đặc điểm và điều kiện sản xuất kinh doanh tương tự mà đại diện ở đây là chỉ tiêu trung
bình ngành. Thông qua đối chiếu với hệ thống chỉ tiêu trung bình ngành, nhà quản l
tài chính biết được vị thế của doanh nghiệp mình từ đó đánh giá được thực trạng tài
chính doanh nghiệp cũng như hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp mình.
KẾT LUẬN CHƢƠNG 1
Chương 1 đã trình bày khái quát những lí thuyết cơ bản về hoạt động phân tích
báo cáo tài chính doanh nghiệp, đưa ra một số phương pháp và nội dung hoạt động
phân tích báo cáotài chính doanh nghiệp.
Nội dung chương 1 là cơ sở để thực hiện hoạt động phân tích hệ thống báo cáo
tài chính của Công ty trách nhiệm hữu hạn oàng Mai trong chương 2. Trên thực tế,
thực trạng hoạt động phân tích báo cáo của công ty ra sao, tình hình tài sản – nguồn
vốn, doanh thu – lợi nhuận cũng như các chỉ tiêu tài chính như thế nào Chương 2 sẽ
phân tích thực trạng hoạt động phân tích báo cáo tài chính của Công ty trách nhiệm
hữu hạn oàng Mai để làm sáng tỏ những vấn đề này.
20
Thang Long University Library
- Xem thêm -
.PDF 
72 
13018 
69 
