Tài liệu Tài chính tiền tệ 2

CHƯƠNG 4 TÀI CHÍNH DOANH NGHI P GV-NGUYEN VAN DUNG 1 M C ĐÍCH C A CH ƠNG Sinh viên nắm được những nội dung sau: - Khái niệm, đặc điểm và vai trò của Tài chính Doanh nghiệp. - Các nguyên tắc tổ chức Tài chính Doanh nghiệp. - Vốn kinh doanh và các nguồn vốn kinh doanh. - Nắm vững nội dung, phân biệt được sự khác nhau giữa các loại vốn kinh doanh và phương thức bảo toàn, phát triển vốn kinh doanh. - Các phương pháp khấu hao TSCĐ chủ yếu. - Chi phí sản xuất kinh doanh và giá thành sản phẩm của doanh nghiệp. - Doanh thu và lợi nhuận của doanh nghiệp. GV-NGUYEN VAN DUNG 2 I. Nh ng vấn đề chung về Tài chính doanh nghi p ( TCDN) 1. Khái ni m Doanh nghiệp là một tổ chức kinh tế có tên riêng, có tài sản, có trụ sở giao dịch ổn định, được đăng ký kinh doanh theo quy định của pháp luật nhằm mục đích thực hiện ổn định các hoạt động kinh doanh GV-NGUYEN VAN DUNG 3 Nếu xét trên góc độ cung và cầu vốn trong nền kinh tế thì các doanh nghiệp được chia làm hai loại: GV-NGUYEN VAN DUNG 4 + Doanh nghiệp tài chính: là các tổ chức tài chính trung gian như ngân hàng thương mại, công ty tài chính, công ty bảo hiểm, ... là những doanh nghiệp có khả năng cung ứng vốn cho nền kinh tế. GV-NGUYEN VAN DUNG 5 + Doanh nghiệp phi tài chính: là các doanh nghiệp lấy sản xuất kinh doanh hàng hoá, dịch vụ thông thường làm hoạt động kinh doanh chính. GV-NGUYEN VAN DUNG 6 Các quan h tài chính - Quan hệ tài chính giữa doanh nghiệp với Nhà nước. - Quan hệ tài chính trong nội bộ doanh nghiệp. GV-NGUYEN VAN DUNG 7 Quan hệ tài chính giữa doanh nghiệp với các chủ thể khác. - Quan hệ tài chính nảy sinh trong các hoạt động xã hội của doanh nghiệp. - GV-NGUYEN VAN DUNG 8 Khái ni m TCDN là hệ thống các quan hệ kinh tế trong phân phối các nguồn tài chính gắn liền với quá trình tạo lập và sử dụng các quỹ tiền tệ trong hoạt động sản xuất - kinh doanh của doanh nghiệp nhằm đạt tới mục tiêu nhất định. GV-NGUYEN VAN DUNG 9 2. Đặc điểm c a TCDN - TCDN gắn liền và phục vụ cho các hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. - Mọi sự vận động của các nguồn tài chính trong doanh nghiệp đều nhằm đạt tới mục tiêu kinh doanh của doanh nghiệp. GV-NGUYEN VAN DUNG 10 - TCDN gắn liền với hình thức sở hữu doanh nghiệp. - TCDN gắn với chế độ hạch toán kinh doanh. GV-NGUYEN VAN DUNG 11 3. Vai trò c a TCDN Thứ nhất, Huy động đảm bảo đầy đủ và kịp thời vốn cho hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. - Thứ hai, Tổ chức sử dụng vốn tiết kiệm và có hiệu quả. - Thứ ba, Đòn bẩy kích thích và điều tiết kinh doanh. - Thứ tư, Giám sát kiểm tra chặt chẽ hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. - GV-NGUYEN VAN DUNG 12 II. T CH C TÀI CHÍNH DOANH NGHI P  Để sử dụng tốt công cụ tài chính, phát huy vai trò tích cực của chúng trong sản xuất kinh doanh cần phải tổ chức tài chính. Tổ chức tài chính doanh nghiệp là việc hoạch định chiến lược về sử dụng tài chính và hệ thống các biện pháp để thực hiện chiến lược đó nhằm đạt được mục tiêu kinh doanh của doanh nghiệp trong một thời kỳ nhất định. Song việc tổ chức tài chính doanh nghiệp lại chịu ảnh hưởng của nhiều nhân tố (như sự khác nhau về hình thức pháp lý tổ chức doanh nghiệp, đặc điểm kinh tế kỹ thuật của ngành, môi trường kinh doanh…) và các nguyên tắc cần quán triệt. GV-NGUYEN VAN DUNG 13 1. Các nhân tố ảnh h ởng đ n t ch c TCDN         1.1. Hình th c pháp lý c a t ch c doanh nghi p Theo hình thức pháp lý tổ chức doanh nghiệp, ở nước ta hiện nay có các loại hình doanh nghiệp sau đây: - Doanh nghiệp nhà nước. - Công ty cổ phần. - Công ty trách nhiệm hữu hạn. - Công ty hợp danh. - Doanh nghiệp tư nhân. - Doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. GV-NGUYEN VAN DUNG 14  1.2. Đặc điểm kinh t - kỹ thuật c a ngành kinh doanh  Tổ chức tài chính doanh nghiệp còn dựa vào đặc điểm kinh tế - kỹ thuật của ngành kinh doanh. Mỗi ngành kinh doanh có đặc điểm về mặt kinh tế và kỹ thuật riêng. Những đặc điểm đó đã ảnh hưởng đến cơ cấu vốn kinh doanh của doanh nghiệp (ngành công nghiệp khai thác, công nghiệp chế biến vốn cố định chiếm tỷ trọng khác nhau trong tổng số vốn kinh doanh); ảnh hưởng đến tốc độ luân chuyển vốn (tốc độ luân chuyển vốn của doanh nghiệp sản xuất chậm hơn tốc độ luân chuyển vốn của các doanh nghiệp thương mại dịch vụ, doanh nghiệp sản xuất kinh doanh có tính chất thời vụ khác với doanh nghiệp sản xuất kinh doanh liên tục…). GV-NGUYEN VAN DUNG 15  1.3. Môi tr ờng kinh doanh Môi trường kinh doanh bao gồm tất cả các điều kiện bên ngoài ảnh hưởng tới hoạt động của doanh nghiệp. Do đó, việc tổ chức tài chính doanh nghiệp phải tính đến tác động của môi trường kinh doanh.  Môi trường kinh doanh bao gồm: sự ổn định về kinh tế, thị trường, lãi suất, cơ sở hạ tầng của nền kinh tế, sự tiến bộ của khoa học kỹ thuật và công nghệ, chính sách kinh tế, tài chính của nhà nước  GV-NGUYEN VAN DUNG 16 Nguyên tắc t nghi p  2. ch c tài chính doanh  Tổ chức tài chính của doanh nghiệp không những chỉ dựa vào các nhân tố trên mà còn phải quán triệt đầy đủ các nguyên tắc sau đây: GV-NGUYEN VAN DUNG 17  Thứ nhất: Nguyên tắc tôn trọng luật pháp  Trong nền kinh tế thị trường, mục tiêu chung của các doanh nghiệp là đều hướng tới lợi nhuận. Vì lợi nhuận tối đa mà các doanh nghiệp có thể kinh doanh với bất cứ giá nào có thể phương hại tới lợi ích quốc gia, đến lợi ích của các doanh nghiệp khác. Do đó, song song với bàn tay vô hình của nền kinh tế thị trường phải có bàn tay hữu hình của nhà nước để điều chỉnh nền kinh tế. GV-NGUYEN VAN DUNG 18 nước đã sử dụng hàng loạt các công cụ như luật pháp, chính sách tài chính, tiền tệ, giá cả… để quản lý vĩ mô nền kinh tế. Các công cụ đó một mặt tạo điều kiện kích thích mở rộng đầu tư, tạo môi trường kinh doanh, mặt khác tạo ra khuôn khổ luật pháp kinh doanh rất chặt chẽ. Vì vậy, nguyên tắc hàng đầu của tổ chức tài chính doanh nghiệp là phải tôn trọng luật pháp. Doanh nghiệp phải hiểu luật để đầu tư đúng hướng – nơi được nhà nước khuyến khích (như giảm thuế, tài trợ tín dụng…)  Nhà GV-NGUYEN VAN DUNG 19  Thứ hai: Nguyên tắc hạch toán kinh doanh   Hạch toán kinh doanh là nguyên tắc quan trọng nhất, quyết định tới sự sống còn của các doanh nghiệp trong nền kinh tế thị trường. Yêu cầu tối cao của nguyên tắc này là lấy thu bù chi, có doanh lợi. Nó hoàn toàn trùng hợp với mục tiêu của các doanh nghiệp là kinh doanh để đạt được lợi nhuận tối đa. GV-NGUYEN VAN DUNG 20