Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo dục - Đào tạo Trung học phổ thông Skkn sử dụng phiếu học tập hướng dẫn học sinh tự học chương iii, iv sinh học 11 ...

Tài liệu Skkn sử dụng phiếu học tập hướng dẫn học sinh tự học chương iii, iv sinh học 11 thpt

.PDF
6
118
131

Mô tả:

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập – Tự do – Hạnh phúc MÔ TẢ GIẢI PHÁP Mã số:……………. 1. Tên sáng kiến: “ Sử dụng phiếu học tập hướng dẫn học sinh tự học chương III, IV Sinh học 11 THPT” (Võ Thị Thu Sương, Nguyễn Thị Phượng Kiều, Trần Thị Thúy Hoanh, @THPT Trần Văn Kiết) 2. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Chuyên môn – rèn luyện kỹ năng tự học cho học sinh. 3. Mô tả bản chất sáng kiến: 3.1. Tình trạng giải pháp đã biết: Theo Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo; Chiến lược phát triển giáo dục giai đoạn 2011 – 2020 ban hành kèm theo Quyết định 711/QĐ-TTg ngày 13/6/2012 của Thủ tướng Chính phủ: tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực. Chuyển từ học chủ yếu trên lớp sang tổ chức hình thức học tập đa dạng, chú ý các hoạt động xã hội, ngoại khóa, nghiên cứu khoa học. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy và học. Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, chú trọng giáo dục lý tưởng, truyền thống, đạo đức, lối sống, ngoại ngữ, tin học, năng lực và kỹ năng thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Phát triển khả năng sáng tạo, tự học, khuyến khích học tập suốt đời”. Theo tinh thần đó, các yếu tố của quá trình giáo dục trong nhà trường trung học cần được tiếp cận theo hướng đổi mới. 1.2.2. Về phía GV * Về nhận thức: Trang 1 Đa số giáo viên được khảo sát đều nhận thức được vai trò và sự cần thiết của việc rèn luyện kỹ năng tự học cho học sinh trong quá trình tiếp thu kiến thức. Có 07/10 giáo viên được khảo sát (chiếm 70%) đã có tổ chức cho học sinh tự học phần chương III, IV Sinh học 11 (Chương III. Sinh trưởng và phát triển; chương IV. Sinh sản). Tuy nhiên, kỹ năng và vai trò của việc rèn luyện kỹ năng tự học cho học sinh còn được hiểu rất đơn giản. * Thực trạng tổ chức cho học sinh tự học trong các khâu của quá trình dạy học bộ môn Sinh học: Hầu hết giáo viên đã có chú ý đến việc bồi dưỡng năng lực tự học cho học sinh trong các khâu của quá trình giảng dạy, tuy nhiên chỉ dừng lại ở mức độ không thường xuyên. Nguyên nhân do giáo viên chưa hiểu rõ được bản chất của việc tự học, cũng như chưa lựa chọn được phương tiện thật sự hợp lý để hỗ trợ. * Nhận thức về rèn luyện các kỹ năng tự học Đa số giáo viên được khảo sát đã nhận thức được mức độ cần thiết phải rèn luyện kỹ năng tự học cho học sinh. Bên cạnh đó, một số giáo viên chưa thực sự quan tâm đến việc rèn luyện kỹ năng tự học cho học sinh và cho rằng việc rèn luyện các kỹ năng này là không cần thiết. 3.1.2. Về phía học sinh Chúng tôi đã tiến hành điều tra nhận thức tự học của học sinh (các trường trung học phổ thông huyện Chợ Lách, tỉnh Bến Tre) đối với bộ môn Sinh học và nhận thấy rằng: *Nhận thức về vai trò của tự học Đa số học sinh được khảo sát cho rằng tự học sẽ giúp các em rèn luyện và phát triển khả năng tư duy nhạy bén; hình thành được tính độc lập không dựa dẫm vào người khác; đồng thời khắc sâu kiến thức và nâng cao kết quả học tập. * Nhận thức về điều kiện để tự học có hiệu quả Theo đa số học sinh được khảo sát đều cho rằng để tự học có hiệu quả các em cần có nhiều thời gian để nghiên cứu; phải có những phương tiện, hỗ trợ từ phía gia đình và định hướng từ giáo viên dạy; tinh thần ham học hỏi... 3.2. Nội dung giải pháp đề nghị công nhận là sáng kiến: 3.2.1. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu: Trang 2 3.2.1.1. Mục đích nghiên cứu: Thiết kế và sử dụng phiếu học tập nhằm rèn luyện cho học sinh kỹ năng tự học trong dạy học chương III, IV, Sinh học 11 góp phần nâng cao chất lượng học tập môn Sinh học. 3.2.1.2.Nhiệm vụ nghiên cứu: - Nghiên cứu cơ sở lý luận (hệ thống kỹ năng tự học, quy trình, nguyên tắc, kỹ thuật thiết kế và sử dụng các dạng phiếu học tập rèn luyện kỹ năng tự học) và thực tiễn liên quan đến đề tài. - Thiết kế các dạng phiếu học tập và tổ chức rèn luyện cho học sinh các kỹ năng tự học chương III, IV Sinh học 11. - Thực nghiệm sư phạm để đánh giá hiệu quả rèn luyện kỹ năng tự học khi sử dụng các phiếu học tập đã thiết kế. 3.2.2. Tóm tắt nội dung, giải pháp chính của đề tài: * Điểm mới. - Đề xuất hệ thống kỹ năng tự học của học sinh. - Thiết kế được hệ thống phiếu học tập để tổ chức học sinh tự học chương III, IV Sinh học 11. - Rèn được kỹ năng học tập và kỹ năng sống. * Cách thức thực hiện Để đạt được mục tiêu đề ra, đổi mới giáo dục cần phải thực hiện đồng bộ ở ba khâu: mục tiêu, nội dung và phương pháp. Một trong những thành công của việc đổi mới phương pháp dạy học là phải có phương tiện hỗ trợ phù hợp và rèn luyện cho học sinh những kỹ năng cần thiết. Dù áp dụng bất kì phương pháp dạy học hay phương tiện dạy học nào thì dạy học đều hướng tới việc tổ chức cho học sinh chủ động đi tìm hiểu và vận dụng được kiến thức. Vậy tự học có vai trò vô cùng quan trọng trong quá trình học tập ở học sinh. Không có một phương pháp dạy nào tốt hơn là rèn luyện cho học sinh kỹ năng tự học, tự tìm tòi kiến thức. Tự học phát huy tính tự giác, tích cực chiếm lĩnh tri thức của học sinh, tự học là điều kiện cần để thực hiện nhiệm vụ giáo dục ở các trường trung học phổ thông. Trang 3 Phiếu học tập là một trong những phương tiện hỗ trợ đắc lực cho giáo viên (đổi mới phương pháp dạy học. Thông qua phiếu học tập, học sinh phát triển được kỹ năng tư duy, tự học tăng hiệu quả của phương pháp dạy học tích cực. Chương trình sinh học 11 được biên soạn theo hướng đổi mới cả về nội dung và phương pháp dạy học, tập trung nghiên cứu một lĩnh vực tương đối khó nhưng lí thú, đó là sinh học cơ thể. Tuy nhiên sách giáo khoa sinh học 11 lại trình bày phần sinh học cơ thể thực vật riêng rẽ với phần sinh học cơ thể động vật. Với cách biên soạn như thế đòi hỏi người dạy cần thay đổi cách dạy và người học cũng phải thay đổi cách học chủ động, tích cực hơn. Đặc biệt phần kiến thức chương III (Sinh trưởng và phát triển), chương IV (Sinh sản) thuộc chương trình Sinh học 11 là một phần kiến thức có ý nghĩa đặc biệt quan trọng cho học sinh. Vì nắm vững kiến thức các chương này HS không chỉ biết cơ sở chung về tế bào học của quá trình sinh trưởng và phát triển, sinh sản ở thực vật và động vật mà còn thấy được ảnh hưởng của các tác nhân bên trong và bên ngoài ảnh hưởng đến chúng, cũng như cơ chế điều hoà các quá trình trên. Đồng thời tạo cho các em niềm tin vào khoa học, có ý thức vươn lên trong học tập, biết vân dụng các kiến thức đã học vào thực tiễn chăn nuôi, trồng trọt, bảo vệ sức khoẻ và môi trường sống. Mặt khác, kiến thức các chương này còn là cơ sở để HS nắm vững và hiểu sâu hơn các kiến thức sinh học khác. Quy trình tổ chức rèn luyện kỹ năng tự học bằng phiếu học tập có thể thực hiện như sau: Bước 1: Học sinh nhận phiếu học tập. (giáo viên có thể giới thiệu các tài liệu có liên quan cho học sinh tham khảo). Bước 2: Tìm kiếm, ghi chép thông tin có liên quan và xử lý thông tin đã thu thập để hoàn thành phiếu học tập. Bước 3: Trình bày kết quả tự nghiên cứu đã ghi vào phiếu học tập. Bước 4: Hướng dẫn học sinh tự kiểm tra, chỉnh sửa nội dung thu nhận và xử lý. Bước 5: Hoàn chỉnh kiến thức vào phiếu học tập. 3.3. Khả năng áp dụng của giải pháp: Sáng kiến này: Không những rèn luyện được kỹ năng tự học cho tất cả các đối tượng học sinh ở chương III, IV Sinh học 11 mà còn áp dụng rèn luyện kỹ năng tự học Trang 4 cho học sinh ở toàn bộ chương trình Sinh học. Đồng thời áp dụng được cho các môn học khác như: Vật lý, Hóa học, Lịch sử, … 3. 4. Hiệu quả, lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng giải pháp: 3.4.1. Phân tích định lượng Bảng 3.1. Bảng tổng hợp kết quả các lần tổ chức rèn luyện kỹ năng tự học cho học sinh, năm học 2017 – 2018. (Lưu ý: TN: Thực nghiệm, SL: Số lượng) Kết quả Lần Số TN bài Chưa đạt Đạt ở mức Đạt ở mức thấp cao SL % SL % SL % 1 121 91 75.21 25 20.66 5 4.13 2 121 69 57.03 41 33.88 11 9.09 Hình 3.1. Biểu đồ biểu diễn các mức độ đạt 3 121 41 33.88 57 47.11 23 19.01 được về kỹ năng tự học của học sinh qua các lần tổ chức rèn luyện. Qua bảng 3.1 và biểu đồ 3.1 cho thấy: Giai đoạn đầu thực nghiệm mức độ đạt được về kỹ năng tự học của học sinh còn rất thấp, số học sinh chưa đạt chiếm tỉ lệ rất cao đến 75.21%, càng về sau khi đã tổ chức thực nghiệm thì mức độ thành thạo về mặt kỹ năng tự học của học sinh đã có xu hướng tăng lên đáng kể, số học sinh chưa đạt giảm chỉ còn 33.88%. Với kết quả này, chúng ta có thể khẳng định tính hiệu quả khả thi của việc rèn luyện kỹ năng tự học cho học sinh dựa trên phương tiện là phiếu học tập của đề tài đang nghiên cứu. Nếu tiếp tục rèn luyện thêm thời gian nữa chúng tôi tin chắc rằng kết quả sẽ còn tăng lên hơn nữa. 3.4..2. Phân tích định tính Trong quá trình thực nghiệm sư phạm, kết hợp với các bài làm và sự quan sát trong khi tổ chức rèn luyện kỹ năng tự học, chúng tôi nhận thấy rằng: Với các phiếu học tập đã được sử dụng trong suốt quá trình dạy thực nghiệm góp một phần lớn vào việc kích thích tính tự tìm tòi, tự nghiên cứu, sáng tạo của học sinh. Sau khi bắt đầu tiến hành nghiên cứu rèn luyện kỹ năng tự học cho học sinh ở năm học 2016 – 2017, chúng tôi nhận thấy kỹ năng tự học của học sinh tăng lên rõ rệt và kết quả học tập của các em cũng được nâng lên. Tiếp tục theo hướng nghiên cứu của Trang 5 đề tài cho năm học 2017 – 2018, chúng tôi càng khẳng định được tính hiệu quả của đề tài đã nghiên cứu, kết quả học tập chương III, IV, Sinh học 11 (thông qua bài kiểm tra thường xuyên) đạt được như sau: Tổng số học sinh 512: - Số học sinh đạt từ 5 điểm trở lên: 483 học sinh chiếm tỉ lệ 94.34%. - Số học sinh dưới 5 điểm: 29 học sinh chiếm tỉ lệ 5.66%. 3.4.3. Ý nghĩa của sáng kiến kinh nghiệm Giúp xác định được hệ thống kỹ năng tự học của học sinh và thiết kế được các phiếu học tập phù hợp với từng nội dung bài học cụ thể trong chương III, IV, Sinh 11 sẽ rèn luyện được kỹ năng tự học cho học sinh trong quá trình học tập, gây hứng thú học tập, nâng cao chất lượng bộ môn. Tạo nền tảng cho học sinh tự học tốt ở bậc học cao hơn. Ngoài ra còn rèn luyện cho học sinh kỹ năng sống: “Học để biết, học để làm, học để cùng chung sống, học để làm người”. 3.5. Tài liệu kèm theo: 1. Bảng hệ thống kiến thức chương III, IV, Sinh học 11 có thể thiết kế phiếu học tập để hướng dẫn học sinh tự học. (1 bản) 2. Phiếu thăm dò ý kiến (giáo viên và học sinh). (1 bản) 3. Thiết kế một số phiếu học tập để tổ chức hướng dẫn học sinh tự học chương III, IV, Sinh học 11. (1 bản) 4. Đáp án một số phiếu học tập để tổ chức hướng dẫn học sinh tự học chương III, IV, Sinh học 11. (1 bản) 5. Bài làm của học sinh. (1 bản) Bến Tre, ngày 19 tháng 3 năm 2018 Trang 6
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan