Tài liệu Quản lý thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững của huyện thanh sơn, tỉnh phú thọ

1 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO UBND TỈNH PHÚ THỌ TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG LÊ THỊ HỒNG LUYẾN QUẢN LÝ THỰC HIỆN CHƯƠNG TRÌNH MỤC TIÊU QUỐC GIA GIẢM NGHÈO BỀN VỮNG CỦA HUYỆN THANH SƠN, TỈNH PHÚ THỌ LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Phú Thọ, năm 2020 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO UBND TỈNH PHÚ THỌ TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG LÊ THỊ HỒNG LUYẾN QUẢN LÝ THỰC HIỆN CHƯƠNG TRÌNH MỤC TIÊU QUỐC GIA GIẢM NGHÈO BỀN VỮNG CỦA HUYỆN THANH SƠN, TỈNH PHÚ THỌ LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 8310110 Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Đăng Núi Phú Thọ, năm 2020 i LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập, tìm hiểu và nghiên cứu luận văn em nhận được sự hướng dẫn và giúp đỡ của các thầy cô giáo. Cho phép tác giả được gửi lời cảm ơn tới các Ban giám hiệu, các khoa, phòng, các giảng viên trường đại học Hùng Vương. Em chân thành cảm ơn TS. Nguyễn Đăng Núi đã tận tình hướng dẫn tác giả hoàn thành luận văn tốt nghiệp. Trong quá trình học tập, thực hiện luận văn tác giả đã nhận được sự động viên, hỗ trợ, tạo điều kiện thuận lợi của UBND huyện Thanh Sơn, các anh chị đồng nghiệp trong việc thu thập thông tin, số liệu và gia đình đã hỗ trợ tác giả hoàn thành luận văn. Tác giả xin trân trọng cảm ơn. TÁC GIẢ LUẬN VĂN Lê Thị Hồng Luyến ii LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của tôi dưới sự hướng dẫn của TS. Nguyễn Đăng Núi. Các thông tin, số liệu trong luận văn là trung thực và có nguồn gốc rõ ràng và chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác. TÁC GIẢ LUẬN VĂN Lê Thị Hồng Luyến iii MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN .............................................................................................................................................. i LỜI CAM ĐOAN ..................................................................................................................................... ii MỤC LỤC ................................................................................................................................................... iii DANH MỤC BẢNG .............................................................................................................................. vi DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ............................................................................................................ vii MỞ ĐẦU ...................................................................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài .................................................................................................................... 1 2. Mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu ..................................................................................................... 2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................................................ 3 4. Quan điểm, phương pháp tiếp cận và phương pháp nghiên cứu ..................................... 4 5. Đóng góp mới của luận văn ............................................................................................................. 6 6. Tổng quan tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài .................................................... 8 7. Kết cấu luận văn ................................................................................................................................... 9 CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ THỰC HIỆN CHƯƠNG TRÌNH MỤC TIÊU QUỐC GIA GIẢM NGHÈO BỀN VỮNG CỦA CHÍNH QUYỀN CẤP HUYỆN .......................................................................... 10 1.1. Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững ................................................ 10 1.1.1. Khái niệm về nghèo, giảm nghèo và chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững ........................................................................................................................................ 10 1.1.2. Mục tiêu, đối tượng của chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững ............................................................................................................................................................... 13 1.2. Quản lý thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững của chính quyền cấp huyện: ........................................................................................................................ 14 1.2.1. Khái niệm và các tiêu chí đánh giá hiệu quả công tác QLNN đối với chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững ........................................................................... 14 1.2.1.1. Khái niệm ................................................................................................................................... 14 1.2.1.2. Tiêu chí đánh giá .................................................................................................................... 14 1.2.2. Nội dung quản lý thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững của chính quyền cấp huyện ..................................................................................................... 15 iv 1.2.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý thực hiện Chương trình mục tiêu Quốc gia giảm nghèo bền vững của chính quyền cấp huyện ........................................................... 20 1.3. Kinh nghiệm quản lý thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững ở một số địa phương và bài học rút ra cho huyện Thanh Sơn, tỉnh Phú Thọ. .. 22 1.3.1. Kinh nghiệm ở một số địa phương trên địa bàn tỉnh Phú Thọ: .................................. 22 1.3.2. Bài học rút ra cho huyện Thanh Sơn, tỉnh Phú Thọ: .................................................. 23 TIỂU KẾT CHƯƠNG 1 ....................................................................................................................... 25 CHƯƠNG 2. PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THỰC HIỆN CHƯƠNG TRÌNH MỤC TIÊU QUỐC GIA GIẢM NGHÈO BỀN VỮNG CỦA CHÍNH QUYỀN HUYỆN THANH SƠN, TỈNH PHÚ THỌ ............................................................... 26 2.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên, tình hình kinh tế xã hội huyện Thanh Sơn, tỉnh Phú Thọ........................................................................................................................................................ 26 2.1.1. Đặc điểm điều kiện tự nhiên .................................................................................................. 26 2.1.2. Đặc điểm dân số, dân tộc và việc phân định vùng dân tộc thiểu số ...................... 29 2.1.3. Tình hình kinh tế - xã hội ........................................................................................................ 29 2.2. Thực trạng quản lý thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững của chính quyền huyện Thanh Sơn, tỉnh Phú Thọ ............................................................ 31 2.2.1. Thực trạng lập kế hoạch thực hiện Chương trình ........................................................ 31 2.2.2. Tổ chức, điều phối thực hiện Chương trình .................................................................... 35 2.2.3. Tình hình theo dõi, kiểm tra và đánh giá Chương trình ............................................ 40 2.3. Đánh giá quản lý thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững của chính quyền huyện Thanh Sơn, tỉnh Phú Thọ ........................................................ 42 2.3.1. Đánh giá theo mục tiêu quản lý ........................................................................................... 42 2.3.2. Đánh giá theo nội dung quản lý ........................................................................................... 47 TIỂU KẾT CHƯƠNG 2....................................................................................................................... 56 CHƯƠNG 3. ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ THỰC HIỆN CHƯƠNG TRÌNH MỤC TIÊU QUỐC GIA GIẢM NGHÈO BỀN VỮNG CỦA CHÍNH QUYỀN HUYỆN THANH SƠN, TỈNH PHÚ THỌ ĐẾN NĂM 2025 57 3.1. Định hướng và mục tiêu quản lý thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững của chính quyền huyện Thanh Sơn ............................................................... 57 v 3.1.1. Định hướng quản lý thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững của huyện Thanh Sơn đến năm 2025.......................................................................... 57 3.1.2. Mục tiêu quản lý thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững của huyện Thanh Sơn đến năm 2025 .................................................................................. 58 3.2. Giải pháp hoàn thiện quản lý thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững trên của chính quyền huyện Thanh Sơn, tỉnh Phú Thọ ........................ 59 3.2.1. Hoàn thiện công tác lập kế hoạch triển khai Chương trình .................................... 59 3.2.2. Hoàn thiện tổ chức, điều phối thực hiện Chương trình ............................................. 61 KẾT LUẬN – KIẾN NGHỊ ................................................................................................................ 72 1. Kết luận .................................................................................................................................................. 72 2. Kiến nghị ............................................................................................................................................... 73 TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................................................... 75 vi DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1. Kế hoạch ngân sách giai đoạn 2016 – 2018 .............................................32 Bảng 2.2. Kết quả tập huấn triển khai Chương trình MTQG GNBV của huyện Thanh Sơn giai đoạn 2016 - 2018 .............................................................................34 Bảng 2.3. Phân bổ vốn thực hiện Chương trình đối với xã ĐBKK ..........................36 giai đoạn 2016 - 2018 ................................................................................................36 Bảng 2.4. Phân bổ vốn của Chương trình giai đoạn 2016 – 2018 ............................37 đối với thôn, bản ĐBKK ...........................................................................................37 Bảng 2.5. Kết quả và cơ cấu đầu tư xây dựng các công trình hạ tầng ......................38 Bảng 2.6: Các chỉ tiêu thực hiện đạt mục tiêu Chương trình ....................................43 Bảng 2.7. Các chỉ tiêu chưa đạt được khi thực hiện mục tiêu Chương trình ............44 vii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT Tên viết tắt Tên đầy đủ XHCN Xã hội chủ nghĩa XĐGN Xóa đói giảm nghèo LĐ-TB&XH Lao động, thương binh và xã hội NSNN Ngân sách Nhà nước UBND Ủy ban nhân dân KT - XH Kinh tế - Xã hội HĐND Hội đồng nhân dân MTQG Mục tiêu Quốc gia ĐBKK Đặc biệt khó khăn ĐH Đại Học QLNN Quản lý nhà nước TCCT-XH Tổ chức chính trị - xã hội UBMTTQ Ủy ban mặt trận tổ quốc KTKT Kinh tế kỹ thuật MTQG GNBV Mục tiêu Quốc gia giảm nghèo bền vững DN Doanh nghiệp HTX Hợp tác xã BHYT Bảo hiểm y tế 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Vấn đề Nghèo đói là một trong những vẫn đề nan giải của mọi thời đại và mọi quốc gia trên thế giới, đặc biệt là những quốc gia đang phát triển, trong đó có Việt Nam. Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã coi đói nghèo “là một trong ba thứ giặc nguy hiểm nhất” của một nước mới dành được độc lập đó là giặc đói, giặc dốt và giặc ngoại xâm; và cần phải ưu tiên tiêu diệt loại giặc này. Thấm nhuần tư tưởng của Bác, Đảng và Nhà nước ta đã luôn coi trọng công tác xóa đói, giảm nghèo là nhiệm vụ cực kỳ quan trọng, phải thực hiện một cách triệt để. Từ khi ra đời, Đảng ta đã tập trung mọi nguồn lực để thực hiện công cuộc xóa đói, giảm nghèo nhằm nhanh chóng đưa nước ta ra khỏi tình trạng nghèo nàn lạc hậu, chậm phát triển, nhằm thực hiện mục tiêu "Dân giàu, nước mạnh, xã hội dân chủ, công bằng, văn minh". Nước ta đã có nhiều chủ trương, chính sách xóa đói, giảm nghèo như: xây dựng hệ thống chính sách phát triển toàn diện về kinh tế, xã hội, nông nghiệp nông thôn; xây dựng chiến lược phát triển cho từng vùng, miền; tập trung đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng; ưu tiên hỗ trợ, bố trí các nguồn vốn cho giảm nghèo, tạo điều kiện cho người nghèo vay vốn phát triển sản xuất. Tuy nhiên, tỷ lệ hộ nghèo ở khu vực nông thôn Việt Nam, đặc biệt là vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn còn khá cao. Đời sống đại bộ phận nhân dân trong lĩnh vực sản xuất nông nghiệp và nông thôn còn thấp. Ở các huyện có nhiều đồng bào dân tộc miền núi hạ tầng cơ sở và điều kiện phát triển kinh tế, xã hội đều thiếu thốn, đa số người dân ít được tiếp cận nhiều với sự đổi mới của đất nước, các cơ chế chính sách áp dụng và tạo điều kiện cho sự phát triển giảm nghèo ở khu vực này còn hạn chế; vai trò Nhà nước trong hỗ trợ đầu tư, chỉ đạo, điều hành, đầu tư phát triển kinh tế xã hội và thực hiện giảm nghèo cần được nâng cao để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ. Thanh Sơn là huyện miền núi của tỉnh Phú Thọ, nằm ở phía Tây - Nam của tỉnh với diện tích tự nhiên 62.110,40 ha; gồm 23 đơn vị hành chính cấp xã, trong đó 22 xã và 01 thị trấn; 285 khu dân cư; dân số trên 13 vạn người, có 04 xã vùng cao, 2 07 xã thuộc diện đặc biệt khó khăn (thụ hưởng chương trình 135 giai đoạn 2) và 05 xã vùng 229; có 17 dân tộc cùng sinh sống (trong đó dân tộc Mường chiếm trên 55,53%, dân tộc Kinh chiếm 40,07% còn lại là dân tộc thiểu số khác). Trong những năm vừa qua, Thanh Sơn có nhiều chính sách ưu tiên phát triển kinh tế-xã hội miền núi, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa, các xã đặc biệt khó khăn, xã vùng 229. Kết quả thực hiện chương trình xóa đói, giảm nghèo đã có nhiều chuyển biến tích cực, tranh thủ các chủ trương chính sách của Đảng và Nhà nước về công tác xóa đói, giảm nghèo, sự giúp đỡ của các ban, ngành của tỉnh và sự nỗ lực của các cấp ủy Đảng từ huyện đến cơ sở nên tỷ lệ hộ nghèo của huyện đã giảm nhanh. Tuy nhiên tỷ lệ hộ nghèo của huyện năm 2018 vẫn còn cao so với mặt bằng chung của tỉnh, hiện còn 10,61 %, tỷ lệ hộ cận nghèo còn 13,19%; còn một bộ phận người dân nghèo lười lao động trông vào các chính sách hỗ trợ của nhà nước, thiếu ý chí tự vươn lên thoát nghèo của bản thân. Nguyên nhân của việc trông chờ, ỷ lại của người dân xuất phát từ trình độ dân trí thấp, thiếu kiến thức, thiếu kinh nghiệm sản xuất, lại thêm tự ty, mặc cảm, chấp nhận... Với mục tiêu tổng hợp cơ sở lý luận, xây dựng khung nghiên cứu và làm rõ những vấn đề thực tiễn trên địa bàn huyện Thanh Sơn, tôi lựa chọn đề tài “Quản lý thực hiện chương trình mục tiêu Quốc gia giảm nghèo bền vững của huyện Thanh Sơn, tỉnh Phú Thọ” làm đề tài nghiên cứu luận văn tốt nghiệp thạc sĩ ngành Quản lý kinh tế, với mong muốn đề xuất được một số giải pháp quản lý phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước đối với các chương trình mục tiêu Quốc gia, góp phần giảm nghèo bền vững và nâng cao đời sống cho nhân dân các dân tộc huyện Thanh Sơn. 2. Mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu 2.1. Mục tiêu Trên cơ sở xây dựng khung nghiên cứu và lý luận, tập trung phân tích, đánh giá thực trạng quản lý nhà nước đối với chương trình mục tiêu Quốc gia giảm nghèo bền vững của huyện Thanh Sơn, tỉnh Phú Thọ thời gian qua, luận văn này đề xuất một số giải pháp để hoàn thiện công tác quản lý nhà nước đối với chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện trong thời gian tới. 3 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Hệ thống hóa những vấn đề lý luận và thực tiễn về quản lý nhà nước đối với chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững của cấp huyện. Làm rõ về Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững; về mục tiêu, đối tượng của chương trình, nội dung chương trình; bộ tiêu chí đánh giá hộ nghèo, cận nghèo theo từng giai đoạn; việc phân cấp quản lý, các chính sách thực thi nhiệm vụ giảm nghèo. - Đánh giá thực trạng quản lý nhà nước đối với chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững của huyện Thanh Sơn, tỉnh Phú Thọ. - Định hướng và đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hơn nữa hiệu quả quản lý nhà nước đối với chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững của huyện Thanh Sơn, tỉnh Phú Thọ. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Luận văn nghiên cứu về quản lý thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững của cấp huyện. Chú trọng nghiên cứu các chủ thể quản lý, các bước tiến hành, công tác nhận định đánh giá kết quả, sơ, tổng kết, rút kinh nghiệm trong thực hiện chương trình; điều tra, tiếp xúc trực tiếp với các đối tượng mà chương trình tác động. Đối tượng khảo sát: xã đặc biệt khó khăn, các đối tượng hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ thoát nghèo; cán bộ quản lý nhà nước về chính sách giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện Thanh Sơn. 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Về nội dung: Nghiên cứu đồng thời lý thuyết và thực tiễn, cả hiện trạng và tương lai quản lý nhà nước đối với chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững. Làm rõ cơ sở lý luận và kinh nghiệm thực tiễn; đánh giá thực trạng, đề xuất định hướng và giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước đối với chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững của huyện Thanh Sơn, tỉnh Phú Thọ. - Về không gian: Đề tài được thực hiện trên địa bàn huyện Thanh Sơn, tỉnh Phú Thọ. 4 - Về thời gian: Thời gian nghiên cứu từ năm 2016 đến năm 2018 và giải pháp đề xuất đến năm 2025. 4. Quan điểm, phương pháp tiếp cận và phương pháp nghiên cứu 4.1. Quan điểm nghiên cứu Trong quá trình thực hiện luận văn luôn tuân thủ quan điểm duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác - Lênin. Các nội dung trong luận văn luôn tôn trọng, dựa trên quan điểm, tư tưởng xóa đói, giảm nghèo của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Người xem đói nghèo là “giặc”, phải quyết tâm “đánh đuổi” và “tiêu diệt”, nhằm mang lại cuộc sống ấm no, hạnh phúc cho con người. Ngoài ra các nội dung của luận văn cũng tuân thủ chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách pháp luật của nhà nước Việt Nam và cụ thể đối với quản lý nhà nước về chương trình mục tiêu Quốc gia giảm nghèo bền vững cấp huyện. 4.2. Phương pháp tiếp cận nghiên cứu Bước 2: Xây dựng cơ sở lý luận về chương trình mục tiêu quốc gia về Bước 1: Nghiên cứu các tài liệu trong và ngoài nước về quản lý nhà nước nói chung và quản lý thực hiện chương trình mục tiêu Quốc gia giảm nghèo bền vững của chính quyền cấp huyện nói riêng giảm nghèo bền vững và quản lý thực hiện chương trình mục tiêu Quốc gia giảm nghèo bền vững của chính quyền cấp huyện; đồng thời chỉ ra những bài học kinh nghiệm về hoạt động này tại một số địa phương Bước 4: Đề xuất giải pháp hoàn Bước 3: Phân tích, đánh giá thực thiện quản lý thực hiện chương trạng quản lý thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững của chính quyền huyện bền vững của chính quyền huyện Thanh Sơn, tỉnh Phú Thọ Thanh Sơn, tỉnh Phú Thọ Sơ đồ 1. Các bước tiếp cận vấn đề 5 Luận văn được thực hiện dựa trên một số hướng tiếp cận sau: Thứ nhất, Tiếp cận hệ thống: Tiếp cận theo hệ thống từ dưới lên (bắt đầu từ đánh giá thực trạng sự thay đổi về số lượng hộ nghèo, mức độ nghèo trên địa bàn huyện Thanh Sơn từ đó đánh giá việc quản lý thực hiện chương trình mục tiêu Quốc gia giảm nghèo bền vững của chính quyền huyện Thanh Sơn). - Tiếp cận liên ngành: theo cách tiếp cận đa chiều (việc tiếp cận này vừa phù hợp với chuẩn nghèo đa chiều hiện nay vừa giúp luận văn đánh giá một cách chính xác và đầy đủ việc thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo trên địa bàn huyện Thanh Sơn trên các khía cạnh của nghèo đói như: thu nhập, y tế, giáo dục, nhà ở, vệ sinh môi trường, hưởng thụ nước sạch và thông tin). - Tiếp cận từ lý thuyết đến thực tiễn: Luận văn nghiên cứu từ lý thuyết đến thực tế quản lý nhà nước đối với chương trình mục tiêu Quốc gia giảm nghèo bền vững của cấp huyện. Đồng thời kế thừa, tiếp thu có chọn lọc những kết quả nghiên cứu về các vấn đề thuộc nội dung liên quan đến luận văn đã được công bố. 4.3. Phương pháp nghiên cứu 4.3.1. Phương pháp thu thập dữ liệu Dữ liệu sử dụng trong luận văn là dữ liệu thứ cấp được thu thập từ một số nguồn sau: - Các công trình khoa học đã công bố, các luận án tiến sĩ, luận văn thạc sĩ, các sách báo, tài liệu chuyên ngành để tìm hiểu, tổng hợp xây dựng cơ sở lý luận về quản lý nhà nước nói chung và quản lý thực hiện chương trình mục tiêu Quốc gia giảm nghèo bền vững của chính quyền cấp huyện nói riêng, đồng thời tìm ra những bài học kinh nghiệm của đia phương khác trong hoạt động này. - Thu thập các tài liệu về quản lý thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững của chính quyền huyện Thanh Sơn: + Báo cáo kết quả thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo trên địa bàn huyện do Các phòng, ban, cơ quan chức năng của huyện cung cấp. + Số liệu thực hiện các mục tiêu của Chương trình do các Sở, ban ngành thành viên Ban chỉ đạo Chương trình cung cấp. + Báo cáo của huyện, các xã thực hiện Chương trình giảm nghèo. 6 + Số liệu về vốn, kế hoạch vốn từng năm do phòng, ban, các cơ quan chức năng cung cấp. + Các tài liệu nghiên cứu liên quan đến việc thực hiện Chương trình giảm nghèo trên địa bàn huyện. 4.3.2. Phương pháp xử lý dữ liệu Các dữ liệu sau khi được thu thập được tiến hành phân loại theo từng nội dung cụ thể trong luận văn, sau đó được nghiên cứu kỹ lưỡng nhằm phục vụ giải quyết từng vấn đề cụ thể trong luận văn: - Đối với các tài liệu phục vụ nghiên cứu phần cơ sở lý luận được phân loại theo các nội dung của luận văn như: chương trình mục tiêu quốc gia về giảm nghèo bền vững, quản lý thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia về giảm nghèo bền vững của chính quyền cấp huyện, kinh nghiệm của các địa phương. Từ đó tác giả sắp xếp, hệ thống hóa, xây dựng hệ thống cơ sở lý luận cho luận văn. - Đối với các số liệu phục vụ phân tích thực trạng tác giả tiến hành tổng hợp thành các bảng số liệu vào phần mềm Excel và thực hiện các tính toán cần thiết như: tính toán tỷ trọng, tỷ lệ thực hiện so với kế hoạch, sự tăng giảm về mặt tuyệt đối và tương đối theo thời gian, tốc độ tăng trưởng bình quân. 4.3.3. Phương pháp phân tích tổng hợp Dựa trên các dữ liệu đã được xử lý, tác giả thực hiện phân tích để chỉ ra thực trạng quản lý thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia về giảm nghèo bền vững của chính quyền huyện Thanh Sơn thông qua một số cách thức như: so sánh sự thay đổi tăng/giảm về số liệu giữa các năm, so sánh tỷ lệ thực hiện so với kế hoạch ở mỗi năm... Từ các phân tích trên nghiên cứu thực hiện tổng hợp, đánh giá những nội dung đã đạt được, những hạn chế còn tồn tại trong việc quản lý thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia về giảm nghèo bền vững của chính quyền huyện Thanh Sơn. 5. Đóng góp mới của luận văn 5.1. Về mặt lý luận Luận văn làm rõ nội hàm của chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững; làm rõ ý nghĩa, vai trò và nội dung của về quản lý nhà nước đối với việc 7 thực hiện chương trình mục tiêu Quốc gia giảm nghèo bền vững. Đồng thời, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước đối với việc thực hiện chương trình mục tiêu Quốc gia giảm nghèo bền vững tại cấp huyện. 5.2. Về mặt thực thực tiễn Kết quả nghiên cứu của luận văn là tài liệu khoa học có giá trị cung cấp cho huyện Thanh Sơn, tỉnh Phú Thọ và các cơ quan có trách nhiệm liên quan xem xét trong việc đưa ra các giải pháp quản lý tổ chức thực hiện chương trình mục tiêu Quốc gia giảm nghèo bền vững trong thời gian tới. Luận văn còn là tài liệu tham khảo có giá trị khoa học cho các tổ chức, cá nhân trong quá trình nghiên cứu về quản lý thực hiện chương trình mục tiêu Quốc gia nói chung và giảm nghèo bền vững của huyện Thanh Sơn nói riêng. 8 6. Tổng quan tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài Giảm nghèo là vấn đề xã hội luôn được quan tâm, công tác giảm nghèo gắn liền với chính sách giảm nghèo và được quan tâm từ những năm 90 của thế kỷ trước. Công tác giảm nghèo đã và đang được rất nhiều các cá nhân, tổ chức thực hiện nghiên cứu. Trên cơ sở nghiên cứu đã đánh giá được thực trạng của nghèo, giảm nghèo và chính sách tác động, đồng thời đề xuất các giải pháp thích hợp giúp công tác giảm nghèo nói chung và chính sách giảm nghèo thực sự mang lại hiệu quả. Các công trình nghiên cứu về đề tài này, mà tác giả đã tìm hiểu bao gồm: Trương Văn Thảo (2015) đã đề cập đến các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả giảm nghèo và xây dựng cơ sở cho việc định hướng xây dựng chính sách giảm nghèo trên địa bàn huyện Krông Nô. Tuy nhiên tác giả chưa đưa ra được những chính sách cụ thể để giảm nghèo bền vững cho huyện. Nguyễn Thị Ngọc (2012) đã nghiên cứu các vấn đề lý luận về đói nghèo, phân tích thực trạng tình trạng đói nghèo của huyện Lục Ngạn, Bắc Giang, từ đó chỉ ra những nguyên nhân của thực trạng trên và định hướng, đưa ra các cơ sở giải pháp giúp giải quyết vấn đề xóa đói giảm nghèo bền vững của huyện trong giai đoạn 2011 - 2020. Phan Thị Huệ (2011) đã nêu ra thực trạng nghèo và giảm nghèo tại thành phố Đà Nẵng trong thời gian qua, phân tích các nguyên nhân của giảm nghèo và những hạn chế trong công tác giảm nghèo. Đồng thời đề xuất 3 nhóm giải pháp cụ thể nhằm giảm nghèo ở thành phố Đà Nẵng trong thời gian tới. Châu Văn Hiếu (2016) đã giải quyết được các vấn đề về quá trình thực tế tại huyện An Lão đối với công tác thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững, những nguyên nhân và cả những mặt hạn chế, hiệu quả. Từ đó, đề xuất các giải pháp và thực trạng nhằm mang lại sự hoàn chỉnh về chính sách giảm nghèo bền vững cho huyện An Lão trong thời gian đến 2016 - 2020. Các đề tài trên phần lớn đã nêu lên vấn đề đói, nghèo và giảm nghèo tại một số địa phương, các tác giả chưa đề cập đến chương trình mục tiêc Quốc gia giảm nghèo bền vững và chính sách giảm nghèo bền vững. Riêng luận văn của thạc sỹ chính sách công Châu Văn Hiếu (2016) đã đề cập đến vấn đề chính sách giảm 9 nghèo bền vững, những tác động tích cực trong công tác giảm nghèo từ năm 2013 2014. Tuy nhiên chưa có tác phẩm hay công trình nghiên cứu nào đề cập đến vấn đề quản lý thực hiện chương trình mục tiêu Quốc gia giảm nghèo bền vững của huyện Thanh Sơn tỉnh Phú Thọ, nơi đồng bào các dân tộc thiểu số là chủ yếu đang còn chịu nhiều khó khăn vất vả thiếu thốn. Bản thân tôi là cán bộ huyện miền núi Thanh Sơn tỉnh Phú Thọ, nơi có tỷ lệ hộ nghèo năm 2016 trên 15%, hộ nghèo đến hết năm 2018 còn 10,61%, nên có nhiều trăn trở và mong muốn được đóng góp một phần nhỏ bé của mình vào nghiên cứu và đề ra một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý thực hiện chương trình mục tiêu Quốc gia giảm nghèo bền vững của huyện Thanh Sơn tỉnh Phú Thọ. 7. Kết cấu luận văn Nội dung chính của luận văn gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận và kinh nghiệm thực tiễn về quản lý thực hiện chương tình mục tiêu Quốc gia giảm nghèo bền vững của chính quyền cấp huyện. Chương 2: Phân tích thực trạng quản lý thực hiện chương tình mục tiêu Quốc gia giảm nghèo bền vững của chính quyền huyện Thanh Sơn, tỉnh Phú Thọ. Chương 3: Định hướng và giải pháp hoàn thiện quản lý thực hiện chương tình mục tiêu Quốc gia giảm nghèo bền vững của chính quyền huyện Thanh Sơn, tỉnh Phú Thọ đến năm 2025. 10 CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ THỰC HIỆN CHƯƠNG TRÌNH MỤC TIÊU QUỐC GIA GIẢM NGHÈO BỀN VỮNG CỦA CHÍNH QUYỀN CẤP HUYỆN 1.1. Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững 1.1.1. Khái niệm về nghèo, giảm nghèo và chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững * Nghèo Nghèo là một khái niệm được biết đến từ khá lâu, được sử dụng khá rộng rãi trong cuộc sống nhưng đến nay vẫn chưa có một khái niệm hoặc định nghĩa nào hoàn chỉnh và thống nhất. Khái niệm nghèo được hiểu và thay đổi theo thời gian, từng khu vực. Một số khái niệm nghèo được biết đến như sau: Tại hội nghị thượng đỉnh thế giới về phát triển kinh tế - xã hội (năm 1995): “Người nghèo là tất cả những ai mà thu nhập thấp hơn dưới một đô la mỗi ngày cho mỗi người, số tiền được coi như đủ để mua những sản phẩm cần thiết để tồn tại”. Ở Việt Nam, tình hình kinh tế - xã hội cũng như mức thu nhập trong những năm qua, khái niệm về nghèo của nước ta được xác định như sau: “Nghèo là một bộ phận dân cư có mức sống dưới ngưỡng quy định của sự nghèo. Nhưng ngưỡng nghèo còn phụ thuộc vào đặc điểm cụ thể của từng địa phương, từng thời kỳ cụ thể hay từng giai đoạn phát triển kinh tế xã hội cụ thể của từng địa phương hay từng quốc gia”. Hiện nay, nghèo ở nước ta được chia thành các mức khác nhau: Nghèo tuyệt đối, nghèo tương đối và nghèo đa chiều. Để xác định nghèo, ở nước ta được căn cứ vào: Một là, căn cứ vào chuẩn nghèo của Chính phủ do Bộ LĐ - TB&XH công bố. Hai là, chuẩn nghèo của Tổng cục Thống kê và Ngân Hàng thế giới. Hiện nay, chủ yếu là sử dụng chuẩn nghèo do Bộ LĐ - TB&XH đưa ra. Chuẩn nghèo đã được tính toán dựa vào nhu cầu chi tiêu cơ bản của thực phẩm, lương thực 11 (nhu cầu ăn, uống hàng ngày) và các nhu cầu chi tiêu phi lương thực, thực phẩm (nhà ở, mặc, y tế, giáo dục, văn hoá, giao tiếp xã hội, đi lại). Tuy có khá nhiều khái niệm và định nghĩa về nghèo nhưng về bản chất vẫn thấy được tiêu chí chung đó là mức thu nhập cho việc thỏa mãn nhu cầu sống cơ bản nhất của con người: ăn, uống, học tập, khám chữa bệnh, gọi chung là dịch vụ xã hội. Và tác giả thống nhất với quan niệm của Bộ LĐ - TB&XH đã công bố “Nghèo đói là tình trạng của một bộ phận dân cư chỉ có khả năng thoả mãn một phần các nhu cầu cơ bản của con người và có mức sống ngang bằng hoặc dưới mức sống tối thiểu của cộng đồng xét trên mọi phương diện”. Đây là quan niệm mà tác giả đã sử dụng trong nội dung luận văn thạc sỹ của mình. * Giảm nghèo: “Dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ và văn minh ” là mục tiêu hướng đến của đất nước ta, nhưng để đạt được điều đó thì yêu cầu công tác giảm nghèo bền vững phải được chú trọng. Giảm nghèo không có khái niệm rõ ràng mà đó là mục đích, được hiểu ngay trên nghĩa tường minh của từ là “giảm nghèo” căn cứ trên tiêu chuẩn xác định của nghèo. Chúng ta có thể hiểu về giảm nghèo như sau: “Giảm nghèo đó là sự gia tăng về mức độ tiếp cận các dịch vụ xã hội của dân, từ lựa chọn ít sang lựa chọn nhiều, từ thiếu thốn sang hoàn thiện, đầy đủ”. Giảm nghèo tức là đời sống của người dân được nâng lên rõ rệt, từ nghèo bước sang thoát nghèo rồi nâng lên mức khá, mức giàu. Bên cạnh đó, còn có một số khái niệm liên quan đến giảm nghèo là: Giảm nghèo của hộ nghèo: Tức là tăng nhiều khả năng tiếp cận các dịch vụ xã hội của hộ gia đình. Vùng nghèo hoặc xã nghèo: Tức là giảm số lượng, tỷ lệ hộ nghèo của địa bàn. Bản chất thực sự của nghèo căn cứ trên mức thu nhập và khả năng tiếp cận các dịch vụ xã hội thì giảm nghèo tức là tăng mức thu nhập và tăng khả năng tiếp cận các dịch vụ xã hội của hộ nghèo.