Tài liệu Quản lý thu bảo hiểm y tế hộ gia đình của bảo hiểm xã hội huyện tân sơn, tỉnh phú thọ

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO UBND TỈNH PHÚ THỌ TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG BÙI TUẤN LONG QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM Y TẾ HỘ GIA ĐÌNH CỦA BẢO HIỂM XÃ HỘI HUYỆN TÂN SƠN LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Phú Thọ, năm 2019 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO UBND TỈNH PHÚ THỌ TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG BÙI TUẤN LONG QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM Y TẾ HỘ GIA ĐÌNH CỦA BẢO HIỂM XÃ HỘI HUYỆN TÂN SƠN LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 8310110 Người hướng dẫn khoa học: TS. Bùi Thị Hồng Việt Phú Thọ, năm 2019 i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin chịu trách nhiệm hoàn toàn về tính chính xác và sự trung thực của các thông tin trong trong bản luận văn này. Các số liệu và kết quả nghiên cứu của luận văn chưa từng được ai công bố. Luận văn có sử dụng lại một số kết quả nghiên cứu có trước đó của các tác giả và đã được trích dẫn đúng quy định và được liệt kê ở danh mục tham khảo. Tác giả Bùi Tuấn Long ii LỜI CẢM ƠN Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy, cô giáo trường Đại học Hùng Vương đã trực tiếp giảng dạy và tham gia góp ý để tôi hoàn thành luận văn. Tôi xin gửi lời cảm ơn và sự biết ơn sâu sắc tới TS Bùi Thị Hồng Việt. Cô đã luôn động viên, giúp đỡ và hướng dẫn nhiệt tình với nhiều ý kiến quý báu cho tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và thực hiện luận văn. Tôi trân trọng cảm ơn Ban giám đốc Bảo hiểm xã hội huyện Tân Sơn đã tạo mọi điều kiện tốt nhất để tôi có thể tham gia khóa học và hoàn thành bản luận văn. Cuối cùng, tôi xin cảm ơn tới sự giúp đỡ động viên và hỗ trợ nhiệt tình của các đồng nghiệp tại Bảo hiểm Xã hội huyện Tân Sơn giúp tôi hoàn thành bản luận văn này. Tác giả Bùi Tuấn Long iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ....................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................ ii MỤC LỤC ................................................................................................................. iii PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................1 1. Lý do chọn đề tài .....................................................................................................1 2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu ...........................................................................3 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ...........................................................................5 4. Quan điểm, phương pháp tiếp cận và phương pháp nghiên cứu ..................................5 5. Đóng góp mới của luận văn ....................................................................................6 6. Kết cấu của luận văn ...............................................................................................7 7. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài .............................................7 CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM Y TẾ HỘ GIA ĐÌNH CỦA BẢO HIỂM XÃ HỘI HUYỆN ......................................................................................................................8 1.1. Cơ sở lý luận về Bảo hiểm y tế hộ gia đình và thu bảo hiểm y tế hộ gia đình ....8 1.1.1. Khái niệm về Bảo hiểm y tế hộ gia đình ...........................................................8 1.1.2. Nội dung quản lý nhà nước về phát triển BHYT theo hộ gia đình .................12 1.1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý thu bảo hiểm y tế hộ gia đình của Bảo hiểm xã hội huyện .....................................................................................................17 1.2. Kinh nghiệm thực tiễn quản lý thu bảo hiểm y tế hộ gia đình của bảo hiểm xã hội một số huyện và bài học cho Bảo hiểm xã hội huyện Tân Sơn ..........................20 1.2.1. Kinh nghiệm quản lý thu bảo hiểm y tế hộ gia đình của bảo hiểm xã hội một số huyện.....................................................................................................................20 1.2.2. Bài học rút ra cho Bảo hiểm xã hội huyện Tân Sơn .......................................22 CHƢƠNG 2. PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM Y TẾ HỘ GIA ĐÌNH CỦA BẢO HIỂM XÃ HỘI HUYỆN TÂN SƠN .......................24 2.1. Khái quát về Bảo hiểm xã hội huyện Tân Sơn...................................................24 2.1.1 Chức năng, nhiệm vụ của Bảo hiểm xã hội huyện Tân Sơn ............................24 iv 2.1.2. Cơ cấu tổ chức của Bảo hiểm xã hội huyện Tân Sơn .....................................26 2.2. Thực trạng thu bảo hiểm y tế hộ gia đình của Bảo hiểm xã hội huyện Tân Sơn ...................................................................................................................................27 2.2.1. Hộ gia đình trên địa bàn huyện Tân Sơn.........................................................27 2.2.2. Kết quả thu bảo hiểm y tế hộ gia đình của Bảo hiểm xã hội huyện Tân Sơn giai đoạn 2016-2018 ..................................................................................................31 2.3. Thực trạng quản lý thu bảo hiểm y tế hộ gia đình của Bảo hiểm xã hội huyện Tân Sơn .....................................................................................................................34 2.3.1. Thực trạng lập kế hoạch thu bảo hiểm y tế hộ gia đình của Bảo hiểm xã hội huyện Tân Sơn ..........................................................................................................34 2.3.2. Thực trạng tổ chức thực hiện thu bảo hiểm y tế hộ gia đình của Bảo hiểm xã hội huyện Tân Sơn ....................................................................................................37 2.3.3. Thực trạng kiểm soát việc thực hiện thu bảo hiểm y tế hộ gia đình của Bảo hiểm xã hội huyện Tân Sơn.......................................................................................47 2.4. Đánh giá quản lý thu bảo hiểm y tế hộ gia đình của Bảo hiểm xã hội huyện Tân Sơn.............................................................................................................................50 2.4.1. Đánh giá sự thực hiện mục tiêu quản lý ..........................................................50 2.4.2. Những ưu điểm trong quản lý thu bảo hiểm y tế hộ gia đình của Bảo hiểm xã hội huyện Tân Sơn ....................................................................................................54 2.4.3. Những hạn chế trong quản lý thu bảo hiểm y tế hộ gia đình của Bảo hiểm xã hội huyện Tân Sơn ....................................................................................................56 2.4.4. Nguyên nhân của những hạn chế ...................................................................59 CHƢƠNG 3. ĐỊNH HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM Y TẾ HỘ GIA ĐÌNH CỦA BẢO HIỂM XÃ HỘI HUYỆN TÂN SƠN ...........................................................................................................................64 3.1. Định hướng hoàn thiện quản lý thu bảo hiểm y tế hộ gia đình của Bảo hiểm xã hội huyện Tân Sơn ....................................................................................................64 3.1.1. Mục tiêu thu bảo hiểm y tế hộ gia đình của Bảo hiểm xã hội huyện Tân Sơn đến năm 2020 ............................................................................................................64 v 3.1.2. Phương hướng hoàn thiện quản lý thu bảo hiểm y tế hộ gia đình của Bảo hiểm xã hội huyện Tân Sơn đến năm 2020 ...............................................................64 3.2. Giải pháp hoàn thiện quản lý thu bảo hiểm y tế hộ gia đình của Bảo hiểm xã hội huyện Tân Sơn ....................................................................................................67 3.2.1. Hoàn thiện lập kế hoạch thu bảo hiểm y tế hộ gia đình ..................................67 3.2.2. Hoàn thiện tổ chức thực hiện kế hoạch thu bảo hiểm y tế hộ gia đình ...........68 3.2.3. Hoàn thiện kiểm soát thu bảo hiểm y tế hộ gia đình .......................................69 3.3. Một số kiến nghị.................................................................................................70 3.3.1. Đối với Đảng và Nhà nước .............................................................................70 3.3.2. Kiến nghị với Bảo hiểm xã hội Việt Nam.......................................................72 3.3.3. Kiến nghị với Uỷ ban nhân dân huyện Tân Sơn .............................................73 3.3.4. Kiến nghị với cơ sở khám chữa bệnh ..............................................................74 KẾT LUẬN ..............................................................................................................79 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .........................................80 vi DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1: Số liệu hộ gia đình huyện Tân Sơn năm 2018 ............................... 30 Bảng 2.2: Số người tham gia BHYT hộ gia đình trên địa bàn huyện Tân Sơn giai đoạn 2016-2018 ........................................................................................ 32 Bảng 2.3: Số tiền thu BHYT hộ gia đình trên địa bàn huyện Tân Sơn .......... 33 giai đoạn 2016 - 2018 ...................................................................................... 33 Bảng 2.4: Kế hoạch thu BHYT hộ gia đình của BHXH huyện Tân Sơn gửi BHXH Tỉnh Phú Thọ giai đoạn 2016-2018 .................................................... 35 Bảng 2.5: Số cuộc tập huấn chính sách BHYT hộ gia đình giai đoạn 20162018 ................................................................................................................. 39 Bảng 2.6: Tình hình nguồn kinh phí và sử dụng kinh phí truyền thông các chính sách BHXH, BHYT giai đoạn 2016-2018 ............................................ 41 Bảng 2.7. Ấn phẩm, hình thức tuyên truyền có nội dung BHYT hộ gia đình 42 giai đoạn 2016-2018 ........................................................................................ 42 Bảng 2.8: Số lần giải quyết đơn thư và tiếp công dân về chính sách BHYT hộ gia đình giai đoạn 2016-2018.......................................................................... 48 Bảng 2.9: Số cuộc kiểm tra về thu BHYT hộ gia đình giai đoạn 2016-2018 . 49 Bảng 2.10: Tỷ lệ người đã tham gia BHYT theo hộ gia đình giai đoạn 2016-2018 ......................................................................................................................... 50 Bảng 2.11: Tốc độ tăng tiền thu BHYT hộ gia đình giai đoạn 2016-2018..... 52 Bảng 2.12: Tỷ lệ hoàn thành kế hoạch về người tham gia BHYT hộ gia đình giai đoạn 2016-2018 ........................................................................................ 53 Bảng 2.13: Tỷ lệ hoàn thành kế hoạch tiền thu BHYT hộ gia đình................ 54 giai đoạn 2016-2018 ........................................................................................ 54 vii DANH MỤC HÌNH Hình 2.1: Cơ cấu tổ chức của BHXH huyện Tân Sơn ..............................................27 Hình 2.2: Sơ đồ quy trình lập kế hoạch thu BHXH, BHYT giai đoạn 2016-2018 ...36 Hình 2.3: Biểu đồ so sánh tỷ lệ hộ gia đình chưa tham gia BHYT cho toàn bộ thành viên trên tổng số hộ gia đình theo địa bàn huyện năm 2018 .....................................51 viii DANH MỤC VIẾT TẮT BHXH Bảo hiểm xã hội BHYT Bảo hiểm y tế BHTN Bảo hiểm thất nghiệp UBND Ủy ban nhân dân HGĐ Hộ gia đình 1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Bảo hiểm xã hội (BHXH), Bảo hiểm y tế (BHYT) đều là những chính sách xã hội lớn của Đảng và Nhà Nước ta. Các loại hình bảo hiểm này luôn luôn là nòng cốt của hệ thống an sinh xã hội (ASXH) của mỗi quốc gia, đặc biệt là trong điều kiện kinh tế, xã hội ngày nay và tốc độ già hóa dân số đang ngày càng diễn ra nhanh chóng. Ở nước ta khi nền kinh tế đã chuyển đổi sang nền kinh tế thị trường, Đảng và Nhà nước đã đề ra quan điểm, chủ trương, đường lối cụ thể trong lĩnh vực y tế theo tinh thần Đại hội VI của Đảng là: “Nhà nước và nhân dân cùng làm”. Từ quan điểm này mà chính sách BHYT đã ra đời và từng bước phát triển đến ngày nay. Tại Đại hội VIII của Đảng, chủ trương phát triển BHYT lần đầu tiên được đưa vào nghị quyết với định hướng “Tăng đầu tư của Nhà nước, kết hợp với tạo thêm nguồn kinh phí khác cho y tế như phát triển BHYT”. Tiếp đến Đại hội IX lại chỉ rõ: “Thực hiện công bằng xã hội trong chăm sóc sức khỏe, tiến tới BHYT toàn dân”. Đại hội X và XI chủ trương phát triển BHYT toàn dân của Đảng và Nhà nước đã thể hiện rõ hơn theo tinh thần: “Xây dựng hệ thống an sinh xã hội đa dạng, phát triển mạng mẽ hệ thống BHXH, BHYT tiến tới BHYT toàn dân”. Thực hiện quan điểm và định hướng trên, chúng ta đã thể chế hóa chính sách BHYT bằng một loạt các văn bản có tính pháp lý cao và bắt đầu là Nghị định 299/HĐBT năm 1992, Nghị định số 58/1998/NĐ-CP năm 1998, Nghị định 63/2005/NĐ-CP năm 2005, Luật Bảo hiểm y tế số 25/2008/QH12. Qua khoảng thời gian dài thực hiện đã khẳng định tính đúng đắn, phù hợp của chính sách BHYT đã góp phần xóa đói, giảm nghèo và hình thành, phát triển hệ thống an sinh xã hội ở nước ta. Để tạo nên một lưới an sinh xã hội bền vững thì chính sách BHYT toàn dân là mục đích mà các quốc gia hướng tới trong đó có Việt Nam. Trong thời gian qua, Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều văn bản thể hiện sự quyết tâm đạt được mục tiêu đề ra như: Nghị quyết số 21-NQ/TW ngày 22/11/2012 của Bộ Chính trị về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác 2 BHXH, BHYT giai đoạn 2012-2020; Quyết định số 538/QĐ-TTg ngày 29/3/2013 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án thực hiện lộ trình tiến tới BHYT toàn dân giai đoạn 2012 - 2015 và 2020; Nghị định số 105/2014/NĐ/CP năm 2014; đặc biệt ngày 13/6/2014, Quốc hội khóa XIII đã thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật BHYT có hiệu lực từ ngày 01/01/2015, trong đó có một giải pháp để đạt được mục tiêu BHYT toàn dân là quy định tham gia BHYT theo hộ gia đình, có thể thấy rằng đây là một quyết sách lớn của Đảng và Nhà nước. Trong những năm qua, cùng với quá trình phát triển chính sách BHYT, huyện Tân Sơn, tỉnh Phú Thọ đã đạt được một số thành tựu nhất định về thực hiện chính sách BHYT, tạo điều kiện thuận lợi cho công tác khám chữa bệnh và chăm sóc sức khỏe của nhân dân. Tuy nhiên, việc tổ chức triển khai thực hiện BHYT theo hộ gia đình trong thời gian qua đã gặp một số khó khăn nhất định, nên đã ảnh hưởng rất lớn đến công tác phát triển đối tượng, xuất phát từ một số nguyên nhân như sau: công tác tuyên truyền, vận động người dân tham gia BHYT theo hộ gia đình chưa thực sự quyết liệt; thủ tục hành chính còn chưa thống nhất kịp thời nên rườm rà; nhiều gia đình chỉ chọn tham gia BHYT cho những người ốm, người bị bệnh mãn tính, chưa có ý thức mua cho toàn bộ thành viên trong gia đình đề phòng khi ốm đau và chia sẻ rủi ro cho người khác, ngay bản thân trong hộ gia đình các thành viên chưa có trách nhiệm đối với nhau; do điều kiện kinh tế, thu nhập của người dân còn thấp nên việc phải tham gia cho tất cả các thành viên trong hộ gia đình là rất khó khăn; thái độ phục vụ của một số y, bác sĩ đối với bệnh nhân có thẻ BHYT còn thiếu tận tình, chất lượng khám chữa bệnh của một số cơ sở KCB BHYT chưa cao nên một bộ phận không nhỏ người dân có tâm lý thích khám chữa bệnh theo dịch vụ hơn là KCB BHYT… Xuất phát từ ý nghĩa và tầm quan trọng của công tác phát triển BHYT tiến tới BHYT toàn dân, tôi quyết định chọn đề tài “Quản lý thu BHYT hộ gia đình của BHXH huyện Tân Sơn, tỉnh Phú Thọ” làm luận văn. 3 2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu 2.1 Mục tiêu nghiên cứu 2.1.1 Mục tiêu chung Trên cơ sở đánh giá thực trạng BHYT theo hộ gia đình huyện Tân Sơn trong thời gian qua, từ đó đề xuất giải pháp phát triển BHYT theo hộ gia đình trong những năm tới nhằm mục tiêu tiến tới thực hiện BHYT toàn dân. 2.1.2 Mục tiêu cụ thể - Góp phần hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về phát triển BHYT theo hộ gia đình; - Đánh giá thực trạng phát triển BHYT theo hộ gia đình tại huyện Tân Sơn; - Phân tích các yếu tố ảnh hưởng tới phát triển BHYT theo hộ gia đình huyện Tân Sơn; - Đề xuất một số giải pháp đẩy mạnh phát triển BHYT theo hộ gia đình huyện Tân Sơn trong thời gian tới. 2.2 Nhiệm vụ nghiên cứu 2.2.1 Những vấn đề lý luận cơ bản về đối tượng nghiên cứu BHYT là phương thức chăm sóc sức khỏe nhân dân, do đó không ít tác giả nghiên cứu về tài chính quỹ BHYT. Tuy nhiên, các nghiên cứu mới chỉ chủ yếu tập trung vào các biện pháp cân đối quỹ BHYT nói chung, các phương thức quản lý chi phí khám, chữa bệnh BHYT. Rất ít tác giả nghiên cứu riêng về BHYT tự nguyện nhân dân và nay là BHYT hộ gia đình, mà đây là một vấn đề rất thiết thực góp phần đảm bảo an sinh xã hội. Theo “Lưu Viết Tĩnh (2015) với bài viết: Bảo hiểm y tế hộ gia đình. Đăng trên Tạp trí Bảo hiểm xã hội. Bài viết này cho rằng tham gia Bảo hiểm y tế theo HGĐ là giải pháp cần thiết để bảo vệ, chăm sóc sức khỏe nhân dân thông qua BHYT để đạt mục tiêu BHYT toàn dân. Tác giả cũng đưa ra nhận xét, BHYT trước 1/1/2015 người 4 dân cần cân nhắc trong việc tham gia BHYT. Nếu tham gia cho các thành viên trong HGĐ, chi phí kinh tế chung của cả gia đình sẽ phải dành ra một khoản để đảm bảo cho lúc ốm đau của mỗi thành viên; nếu không tham gia, gia đình sẽ bớt đi chi phí đó nhưng phải chấp nhận rủi ro cao khi phải chi trả toàn bộ chi phí y tế khi mỗi thành viên cần sử dụng các dịch vụ y tế. Từ 1/1/2015 quy định bắt buộc tham gia BHYT theo hộ gia đình đồng nghĩa với việc thành viên hộ gia đình không có quyền lựa chọn việc tham gia hay không, bởi thế, bài toán cân nhắc của người dân đã ảnh hưởng trực tiếp tới việc tổ chức thực hiện quy định pháp luật, là nguyên nhân khiến cho tình trạng một số cá nhân không tiếp tục tham gia BHYT trong khi các năm trước họ vẫn tham gia. Ngoài ra cũng nêu lên một rào cản khiến cho BHYT hộ gia đình khó thu hút sự tham gia của các đối tượng theo luật định chính là thủ tục cấp thẻ BHYT hộ gia đình trong thực tiễn” Theo Ngô Thùy Dung (2014) với đề tài “Giải pháp phát triển BHYT toàn dân trên địa bàn thành phố Hải Phòng”. Luận văn đã hệ thống hóa được cơ sở lý luận về Bảo hiểm y tế HGĐ. Từ khái niệm Bảo hiểm y tế HGĐ, bản chất, vai trò, nguyên tắc hoạt động của Bảo hiểm y tế HGĐ, nội dung chính sách Bảo hiểm y tế HGĐ, các nhân tố ảnh hưởng đến việc tham gia Bảo hiểm y tế HGĐ. Luận văn cũng đã đề cập được thực trạng tham gia BHYT hộ gia đình của thành phố Hải Phòng, phân tích, đánh giá các nhân tố ảnh hưởng đến công tác thu BHYT hộ gia đình trên địa bàn, chỉ ra những khó khăn và tồn tại trong việc triển khai thực hiện thu Bảo hiểm y tế HGĐ trên bàn thành phố Hải Phòng. Đưa ra một số giải pháp nhằm nâng cao việc thực hiện triển khai BHYT hộ gia đình trên địa bàn thành phố Hải Phòng. 2.2.2. Đánh giá thực trạng quản lý nhà nước về đối tượng nghiên cứu thu BHYT hộ gia đình của BHXH huyện Tân Sơn. 2.2.3. Định hướng và giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước 5 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Quản lý thu BHYT hộ gia đình của BHXH huyện Tân Sơn. 3.2. Phạm vi nghiên cứu 3.2.1 - Về thời gian: Dữ liệu thứ cấp được thu thập cho giai đoạn từ năm 2016 đến năm 2018. 3.2.2 Về không gian: nghiên cứu tại BHXH huyện Tân Sơn, tỉnh Phú Thọ. 3.2.3 Về nội dung: Quản lý thu BHYT hộ gia đình của BHXH huyện Tân Sơn được nghiên cứu theo quy trình quản lý bao gồm: lập kế hoạch thu, tổ chức thực hiện kế hoạch thu và kiểm soát thu BHYT hộ gia đình. 4. Quan điểm, phương pháp tiếp cận và phương pháp nghiên cứu 4.1. Quan điểm nghiên cứu 4.1.1. Tuân thủ quan điểm duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của chủ nghĩa MácLênin. 4.1.2. Tuân thủ tư tưởng phát triển vì dân do dân của Bác Hồ. 4.1.3. Tuân thủ chủ trương, đường lối của Đảng và nhà nước Việt Nam về đối tượng nghiên cứu. 4.2. Phương pháp tiếp cận nghiên cứu 4.2.1. Phương pháp tiếp cận theo hệ thống 4.2.2. Phương pháp tiếp cận từ lý thuyết đến thực tiễn 4.2.3. Tiếp cận liên ngành 4.2.4. Phương pháp tiếp cận từ Vĩ mô đến vi mô 4.2.5. Phương pháp tiếp cận nhân quả. 4.3. Phương pháp nghiên cứu 6 4.3.1. Phương pháp tổng hợp Phương pháp tổng hợp được sử dụng trong chương 1 nhằm tổng hợp cơ sở lý luận về quản lý thu Bảo hiểm y tế HGĐ của Bảo hiểm xã hội cấp huyện. Trong chương 2, sử dụng để đánh giá về thực trạng quản lý thu Bảo hiểm y tế HGĐ của BHXH huyện Tân Sơn; 4.3.2. Phương pháp phân tích thống kê Thống kê các số liệu về kết quả thu BHYT và quản lý thu Bảo hiểm y tế HGĐ của BHXH huyện Tân Sơn, giai đoạn 2016-2018 và đưa vào các bảng biểu. 4.3.3. Phương pháp phân tích chính sách Phương pháp phân tích chính sách được sử dụng xuyên suốt trong luận văn để xây dựng cơ sở lý luận và phân tích thực trạng , đề xuất giải pháp; 4.3.4. Phương pháp so sánh Phương pháp so sánh được sử dụng để phân tích thu BHYT và quản lý thu BHYT của BHXH huyện Tân Sơn theo thời gian. 5. Đóng góp mới của luận văn 5.1. Về mặt lý luận và học thuật Đề tài phát triển bảo hiểm y tế theo hộ gia đình không phải đề tài mới, nhưng chưa có đề tài nào thực hiện về phát triển bảo hiểm y tế theo hộ gia đình huyện Tân Sơn, tỉnh Phú Thọ. Mục tiêu của BHXH Việt Nam đến năm 2020 có trên 98,8% người dân tham gia BHYT. Do vậy, phát triển bảo hiểm y tế theo hộ gia đình là một hoạt động quan trọng để BHXH Việt Nam nói chung và BHXH huyện Tân Sơn nói riêng thực hiện được mục tiêu trên. Bên cạnh đó tác giả cũng đưa ra một số kiến nghị có ý nghĩa hết sức tích cực, phù hợp với sự thay đổi của địa phương trong giai đoạn hiện nay. 5.2. Về mặt thực tiễn 7 Cung cấp cơ sở khoa học cho việc thực hiện chủ trương, chính sách về đối tượng nghiên cứu quản lý thu Bảo hiểm y tế HGĐ tại Bảo hiểm xã hội huyện Tân Sơn. 6. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn được kết cấu thành thành 3 chương, cụ thể: Chương 1: “Cơ sở lý luận và kinh nghiệm thực tiễn về quản lý thu bảo hiểm y tế hộ gia đình của Bảo hiểm xã hội huyện” Chương 2: “Phân tích thực trạng quản lý thu bảo hiểm y tế hộ gia đình của Bảo hiểm xã hội huyện Tân Sơn” Chương 3: “Giải pháp hoàn thiện quản lý thu bảo hiểm y tế hộ gia đình của Bảo hiểm xã hội huyện Tân Sơn” 7. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Qua tìm hiểu các công trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài, tác giả khẳng địnhđề tài"Quản lý thu BHYT hộ gia đình tại BHXH huyện Tân Sơn, tỉnh Phú Thọ" chưa được các tác giả nào nghiên cứu về trước. Trên cơ sở kế thừa một số kết quả đã nghiên cứu và với mong muốn tập trung nghiêncứu một cách cụ thể hơn về công tác quản lý thu BHYT trên địa bàn huyện Tân Sơn, tỉnh Phú Thọ.Trên kết quả phân tích đánh giá được thực trạng quản lý thu BHXH huyện Tân Sơn, tỉnh Phú Thọ, tìm ra điểm mạnh, điểm yếu, những mặt đạt được cũng như hạn chế để đưa ra các giải pháp hoàn thiện quản lý thu BHYT trên địa bàn huyện Tân Sơn, tỉnh Phú Thọ giai đoạn tới. Và các kiến nghị đối với các tổ chức liên quan: Nhà nước, cơ quan BHXH, người sử dụng lao động, người lao động,… trong việc xử lý vấn đề quản lý thu BHYT hiện nay. 8 CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM Y TẾ HỘ GIA ĐÌNH CỦA BẢO HIỂM XÃ HỘI HUYỆN 1.1. Cơ sở lý luận về Bảo hiểm y tế hộ gia đình và thu bảo hiểm y tế hộ gia đình 1.1.1. Khái niệm về Bảo hiểm y tế hộ gia đình 1.1.1.1. Bảo hiểm y tế bắt buộc “BHYT là loại hình bảo hiểm ra đời từ khá lâu trên thế giới. Năm 1883, ở nước phổ (CHLB Đức ngày nay) đã ban hành Luật BHYT. Đây là bộ luật đầu tiên về BHYT trên thế giới. Tiếp sau đó là một số nước thuộc Châu Âu và Bắc Mỹ cũng ban hành các đạo luật này. Ngày nay, BHYT được triển khai phổ biến ở hầu hết các nước trên thế giới do nhu cầu khách quan của đời sống kinh tế - xã hội và vai trò to lớn của loại hình bảo hiểm này . BHYT là hình thức bảo hiểm áp dụng để chăm sóc sức khỏe do Nhà nước và cá nhân tổ chức thực hiện theo quy định của pháp luật. BHYT có hai loại hình là BHYT bắt buộc và BHYT tự nguyện. BHYT bắt buộc là một chính sách xã hội do Nhà nước ban hành và tổ chức thực hiện. Loại hình bảo hiểm này không vì mục tiêu lợi nhuận mà vì sức khỏe của cộng đồng, giúp cộng đồng thanh toán các chi phí y tế phát sinh khi gặp phải rủi do trong cuộc sống, trong lao động sản xuất. Còn BHYT tự nguyện thường do các doanh nghiệp bảo hiểm thương mại tổ chức triển khai, mục tiêu của hình thức bảo hiểm này là lợi nhuận, tính xã hội rất hạn chế. Cũng vì lý do trên mà phương thức huy động để hình thành quỹ BHYT cũng khác nhau. Với loại hình BHYT bắt buộc, ngoài các cá nhân và tổ chức tham gia đóng góp thì Nhà nước hỗ trợ và bảo trợ rất nhiều, ví dụ hỗ trợ phí BHYT cho các nhóm đối tượng 9 yếu thế, nhất là trong thời kỳ đầu mới triển khai và bảo trợ cho quỹ BHYT khi cần thiết. Còn BHYT tự nguyện vì mục tiêu lợi nhuận cũng được huy động từ người tham gia đóng góp, nhưng không có sự bảo trợ và hỗ trợ của Nhà nước, các doanh nghiệp bảo hiểm tư nhân phải tự cân đối thu – chi” Loại hình BHYT được nghiên cứu là BHYT bắt buộc. Theo Luật BHYT năm 2008 thì BHYT bắt buộc là hình thức bảo hiểm được áp dụng trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe, không vì mục tiêu lợi nhuận, do Nhà nước tổ chức thực hiện và các đối tượng có trách nhiệm tham gia theo quy định. Theo đó luật bảo hiểm y tế sửa đổi bổ sung năm 2014 bổ sung vào khái niệm “bảo hiểm y tế” tại khoản 1 điều 2 Luật bảo hiểm y tế năm 2008 từ “ bắt buộc” khẳng định rõ quan điểm của Nhà nước “Bảo hiểm y tế là hình thức bắt buộc” nhằm thực hiện chính sách chăm sóc sức khỏe cho Nhân dân một các tốt nhất. Nếu đứng trên góc độ tài chính y tế và vấn đề công bằng trong tiếp cận các dịch vụ chăm sóc sức khoẻ thì. BHYT xã hội gồm có: BHYT bắt buộc, BHYT hộ gia đình và BHYT xã hội dựa vào cộng đồng (BHYT xã hội dựa vào cộng đồng, thực chất là BHYT toàn dân mà đại đa số các nước trên thế giới hướng tới, trong đó có Việt Nam) BHYT bắt buộc được thực hiện với những người lao động có quan hệ Lao động, tức những người lao động làm công ăn lương. Tính chất bắt buộc được thể hiện trong luật pháp, mức đóng góp vào quỹ BHYT do cá nhân người lao động và người sử dụng lao động thực hiện. Loại hình BHYT bắt buộc được thực hiện khá dễ dàng và được nhiều nước áp dụng cho đến nay. BHYT hộ gia đình: là một hướng mở rộng diện bao phủ của BHYT nói chung. Tuy nhiên, theo kinh nghiệm của nhiều nước, loại hình bảo hiểm này không khả quan, bởi người dân ít quan tâm và phí BHYT khá cao so với khả năng của họ. Đặc biệt tỷ lệ tham gia của người ốm cao hơn so với những người dân bình thường nói chung. BHYT xã hội dựa và cộng đồng (BHYT toàn dân) luôn là sự lựa chọn của đại đa số các quốc gia trên thế giới hiện nay do những ưu điểm vượt trội của nó. Cụ thể, nguồn thu vào quỹ BHYT lớn, cả người ốm và người khoẻ đều đóng góp, 10 nguy cơ lạm dụng quỹ giảm, vấn đề công bằng trong tiếp cận các dịch vụ y tế tốt hơn. Bảo hiểm y tế tƣ nhân: Loại hình BHYT này lấy mục tiêu lợi nhuận làm chủ yếu, vì thế nó không đáp ứng được các tiêu chí công bằng và hiệu quả. Quỹ thu được chỉ sử dụng cho những người có khả năng nộp phí BHYT, cho nên đã làm gia tăng sự mất công bằng xã hội trong tiếp cận các dịch vụ y tế có chất lượng cao. Ngoài ra, những người có mức sống cao, có khả năng nộp phí, nhưng chi cho dịch vụ y tế lại ít hơn người nghèo. Bởi vậy, loại hình BHYT này chỉ có thể là bổ sung, chứ không thay thế được loại hình BHYT xã hội. So với BHYT tư nhân, BHYT xã hội được lựa chọn là xu hướng chung của đại đa số các nước trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Để có một khái niệm thống nhất khi nghiên cứu BHYT ở Việt Nam, BHYT được Nghiên cứu sinh khái quát như sau: BHYT là một chính sách ASXH của Nhà nước mang tính cộng đồng, chia sẻ rủi ro, trên cơ sở đóng góp quỹ của những người tham gia, có sự hỗ trợ và bảo trợ của Nhà nước nhằm mục đích chi trả chi phí khám chữa bệnh khi thành viên cộng đồng bị ốm đau, bệnh tật và không vì mục tiêu lợi nhuận. Như vậy, nội hàm của khái niệm trên thể hiện rất rõ những đặc trưng sau: “BHYT là một chính sách ASXH của Nhà nước, vì vậy nó cũng là một chính sách xã hội (Chính phủ, 2016). Quỹ BHYT được hình thành từ sự đóng góp của cộng đồng những người tham gia và có sự hỗ trợ, bảo trợ của Nhà nước khi cần thiết. Quỹ sử dụng chủ yếu cho mục đích chi trả các chi phí KCB cho những người tham gia khi họ bị ốm đau, bệnh tật. BHYT mang tính chia sẻ rủi ro giữa những người tham gia; giữa những người bị ốm đau, bệnh tật với những người khỏe mạnh; giữa người giàu và người nghèo; giữa Nhà nước với người dân” Hoạt động của BHYT không vì mục tiêu lợi nhuận 1.1.1.2. Khái niệm về phát triển BHYT Phát triển: “Trên phương diện của triết học thì phát triển là một khái niệm chỉ sự vận động theo chiều hướng tiến lên, cái mới, cái tiến bộ ra đời thay thế cái