Tài liệu Quản lý tài chính tại bệnh viện đa khoa tỉnh phú thọ

BỘ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO UBND TỈNH PHÚ THỌ TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG NGUYỄN THỊ NGUYỆT QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA TỈNH PHÚ THỌ LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Phú Thọ, năm 2020 BỘ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO UBND TỈNH PHÚ THỌ TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG NGUYỄN THỊ NGUYỆT QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA TỈNH PHÚ THỌ LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 8310110 Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Khắc Hưng Phú Thọ, năm 2020 i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan, đây là công trình nghiên cứu độc lập của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là hoàn toàn trung thực và có nguồn gốc rõ ràng, đƣợc trích dẫn theo quy định. Luận văn này là kết quả lao động, công trình nghiên cứu khoa học của tôi . Phú Thọ, tháng 12 năm 2020 Tác giả Nguyễn Thị Nguyệt ii LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận văn, tôi đã dƣợc sự giúp đỡ của các tập thể và cá nhân. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến sự giúp đỡ quý báu đó. Trƣớc hết, tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu, Khoa Kinh tế và Quản trị kinh doanh, Phòng Đào tạo - trƣờng Đại học Hùng Vƣơng đã tận tình giúp đỡ tôi trong quá trình học tập, thực hiện đề tài và hoàn thành luận văn. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến sự giúp đỡ của các thầy cô giáo trong quá trình giảng dạy, đã trang bị cho tôi những kiến thức khoa học. Đặc biệt là thầy giáo - PGS. TS. Nguyễn Khắc Hƣng - ngƣời trực tiếp hƣớng dẫn giúp đỡ tôi trong suốt thời gian nghiên cứu và học tập. Tôi xin chân thành cảm ơn tập thể lãnh đạo, cán bộ viên chức Bệnh viện đa khoa tỉnh Phú Thọ đã giúp đỡ và tạo điều kiện cho tôi trong suốt quá trình thực hiện đề tài. Xin chân thành cảm ơn gia đình, ngƣời thân, bạn bè đã tạo mọi điều kiện thuận lợi và giúp đỡ tôi về mọi mặt, động viên khuyến khích tôi hoàn thành luận văn./. Tôi xin chân thành cảm ơn ! Phú Thọ, ngày 10 tháng 11 năm 2020 Học viên Nguyễn Thị Nguyệt iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ................................................................................................... ii MỤC LỤC ........................................................................................................ iii DANH MỤC BẢNG ........................................................................................ vi DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ .................................................................... vii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ............................................................ viii MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu của đề tài ................................................... 2 3. Mục tiêu nghiên cứu và nhiệm vụ nghiên cứu .............................................. 4 4. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................... 4 5. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ................................................................. 4 6. Phƣơng pháp nghiên cứu ............................................................................... 4 7. Kết cấu đề tài ................................................................................................. 5 Chƣơng 1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA THUỘC TỈNH.............................. 6 1.1. Một số khái niệm cơ bản ............................................................................ 6 1.1.1. Quản lý tài chính ..................................................................................... 6 1.1.2. Quản lý tài chính trong lĩnh vực Y tế ...................................................... 6 1.1.3. Quản lý tài chính bệnh viện .................................................................... 7 1.2. Nội dung quản lý tài chính tại bệnh viện đa khoa thuộc tỉnh .................... 9 1.2.1. Lập dự toán............................................................................................ 10 1.2.2. Thực hiện dự toán ................................................................................. 21 1.2.3. Quyết toán ............................................................................................. 23 1.2.4. Thanh tra, kiểm tra, đánh giá ................................................................ 24 1.3. Chất lƣợng quản lý tài chính tại bệnh viện đa khoa thuộc tỉnh ............... 25 1.3.1. Khái niệm về chất lƣợng quản lý tài chính ........................................... 25 iv 1.3.2. Sự cần thiết phải nâng cao chất lƣợng quản lý tài chính tại Bệnh viện 26 1.3.3. Các tiêu chí đánh giá chất lƣợng quản lý tài chính ............................... 27 1.3.4. Các nhân tố ảnh hƣởng đến chất lƣợng Quản lý tài chính .................... 30 1.4. Kinh nghiệm quản lý tài chính tại một số bệnh viện đa khoa thuộc tỉnh 34 1.4.1. Kinh nghiệm quản lý tài chính tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Nam Định . 34 1.4.2. Kinh nghiệm quản lý tài chính của Bệnh viện đa khoa tỉnh Hƣng Yên 35 Kết luận chƣơng 1 ........................................................................................... 38 Chƣơng 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA TỈNH PHÚ THỌ ....................................................................... 39 2.1. Tổng quan về Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ ...................................... 39 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ39 2.1.2. Chức năng nhiệm vụ và cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý của Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ ..................................................................................... 40 2.1.3. Công tác quản lý tài chính tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ .......... 46 2.2. Thực trạng quản lý tài chính tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ ......... 54 2.2.1. Thực trạng lập dự toán thu, chi tài chính .............................................. 54 2.2.2 Tình hình sử dụng các nguồn tài chính tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ................................................................................................................... 55 2.3. Đánh giá thực trạng quản lý tài chính tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ76 2.3.1.Những kết quả đã đạt đƣợc .................................................................... 76 2.3.2. Một số hạn chế ...................................................................................... 78 2.3.3. Nguyên nhân hạn chế ............................................................................ 80 Kết luận chƣơng 2 ........................................................................................... 82 Chƣơng 3. GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA TỈNH PHÚ THỌ ......................... 83 3.1. Định hƣớng phát triển Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ ........................ 83 3.1.1. Định hƣớng phát triển chung ................................................................ 83 3.1.2. Định hƣớng nâng cao chất lƣợng quản lý tài chính .............................. 84 v 3.2. Một số giải pháp nâng cao chất lƣợng quản lý tài chính tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ ........................................................................................... 88 3.2.1. Khai thác hợp lý, hiệu quả các nguồn tài chính .................................... 88 3.2.2. Tăng cƣờng cơ sở vật chất, đƣa tiến bộ tin học ứng dụng vào công tác quản lý tài chính .............................................................................................. 92 3.2.3. Xây dựng và phát triển đội ngũ cán bộ tài chính kế toán chuyên trách có tinh thần trách nhiệm, có chuyên môn nghiệp vụ cao..................................... 93 3.2.4. Xây dựng hệ thống định mức, tiêu chuẩn chế độ chi tiêu nội bộ hợp lý93 3.2.5. Tăng cƣờng quản lý thu viện phí .......................................................... 94 3.3. Một số kiến nghị...................................................................................... 95 3.3.1. Đối Bộ Y tế và các Bộ, ngành liên quan ............................................... 95 3.3.2. Đối với tỉnh Phú Thọ ............................................................................. 96 3.3.3. Đối với Sở Y tế tỉnh Phú Thọ ............................................................... 97 Kết luận chƣơng 3 ........................................................................................... 98 KẾT LUẬN .................................................................................................... 99 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................. 100 vi DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1: Kết quả khám chữa bệnh của Bệnh viện đa khoa tỉnh Phú Thọ .... 44 Bảng 2.2 Tình hình thực hiện nguồn thu từ NSNN giai đoạn 2017-2019 ...... 56 Bảng 2.3 Bảng so sánh số thu thực tế một phần viện phí so với .................... 59 kế hoạch thu hàng năm giai đoạn 2017-2019 ................................................. 59 Bảng 2.4 Tình hình thực hiện thu từ BHXH giai đoạn 2017-2019................. 62 Bảng 2.5 Nguồn thu khác của Bệnh viện giai đoạn 2017-2019 ..................... 64 Bảng 2.6 Tình hình thực hiện chi từ nguồn NSNN giai đoạn 2017-2019 ...... 65 Bảng 2.7 Tình hình thực hiện chi từ nguồn viện phí, BHYT giai đoạn 20172019 ................................................................................................................. 68 Bảng 2.8 Tình hình thực hiện chi từ nguồn thu sự nghiệp y tế, dịch vụ và thu khác của Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ giai đoạn 2017-2019................... 71 vii DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ Sơ đồ 1.1: Mục tiêu cần đáp ứng của Quản lý TC bệnh viện .......................... 9 Sơ đồ 2.1: Sơ đồ cơ cấu tổ chức của BVĐK tỉnh Phú Thọ (2019) ................ 42 Sơ đồ 2.2: Cơ cấu tổ chức Phòng Tài chính kế toán Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ ........................................................................................................... 47 viii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT BHTN : Bảo hiểm thất nghiệp BHXH : Bảo hiểm xã hôi BHYT : Bảo hiểm y tế BVĐK : Bệnh viện đa khoa CBCNVC : Cán bộ công nhân viên chức CNH - HĐH : Công nghiệp hóa - hiện đại hóa CSSK : Chăm sóc sức khỏe GTGT : Giá trị gia tăng HCSN : Hành chính sự nghiệp HĐND : Hội đồng nhân dân KCB : Khám chữa bệnh KPCĐ : Kinh phí công đoàn LĐ : Lao động NS : Ngân sách NSNN : Ngân sách Nhà nƣớc NXB : Nhà xuất bản TSCĐ : Tài sản cố định UBND : Ủy ban nhân dân XDCB : Xây dựng cơ bản 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Quá trình xây dựng nền kinh tế thị trƣờng ở nƣớc ta hiện nay nhận thức và quan điểm về ngành y đã có nhiều thay đổi cơ bản. Ngành y là một ngành quan trọng trong nền kinh tế quốc dân, đƣợc coi là ngành quan trọng mang tính chất dịch vụ nhằm phục vụ các nhu cầu mang tính chất phúc lợi xã hội. Ngành y tế thông qua các hoạt động của mình mang lại thu nhập không “đặt mục tiêu lợi nhuận làm mục tiêu quan trọng nhất”, tích cực hoạt động không vì lợi nhuận, công tác về ngành y tế và chăm sóc sức khỏe của nhân dân đã đƣợc Đảng và Nhà nƣớc xác định là ngành, lĩnh vực quan trọng nhất, trực tiếp và mang tính quyết định. Ngành y có nhiều đóng góp vào tổng sản phẩm quốc nội của đất nƣớc. Thực tiễn hiện nay đã và đang đòi hỏi quản lý tài chính ở bệnh viện, Bệnh viện y tế phải đảm bảo các mục tiêu về tài chính vừa đảm bảo tính hiệu quả, công bằng trong công tác chăm sóc sức khoẻ ngƣời dân. Quản lý tài chính y tế trở thành chìa khoá quyết định sự thành công hay thất bại trong việc quản lý bệnh viện, Bệnh viện y tế; quyết định sự tụt hậu hay phát triển của bệnh viện, Bệnh viện y tế. Ngày nay trong thời kỳ đổi mới, các chính sách đầu tƣ, quản lý các nguồn tài chính trong ngành Y ở tỉnh Phú Thọ đã có một nhiều chuyển biến tích cực nhƣ cơ sở vật chất, trang thiết bị ngày càng hiện đại. Các dịch vụ về chăm sóc sức khỏe, khám chữa bệnh,cung ứng thuốc ngày càng đƣợc đầu tƣ đa dạng. Ngành Y tế Tỉnh Phú Thọ đã góp phần đáng kể trong vào công cuộc phát triển kinh tế - xã hội của địa phƣơng, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao nhu cầu khám chữa bệnh của nhân dân. Trong đó, hoạt động quản lý tài chính đối với ngành Y tế của Tỉnh Phú Thọ vẫn còn những bất cập do ngành y có nhiều đặc thù riêng khác biệt so với ngành khác, các cơ chế chính sách của nhà nƣớc chƣa đồng bộ làm ảnh hƣởng đến việc quản lý các nguồn tài chính trong 2 ngành y tế, mặt khác cán bộ làm công tác quản lý tài chính trong các đơn vị y tế trình độ chƣa đồng đều. Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ là một đơn vị y tế trong hệ thống ngành y ở Việt Nam, có chức năng, nhiệm vụ chăm sóc sức khỏe cho nhân dân, thực hiện các dịch vụ kỹ thuật, là đơn vị khám bệnh, chữa bệnh gần với dân, có nhiệm vụ thực hiện phòng - chữa bệnh cho nhân dân hàng ngày. Quản lý tốt công tác tài chính đối với Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ góp phần phát triển nền kinh tế - xã hội của Phú Thọ nói riêng và của đất nƣớc nói chung, giai đoạn công nghiệp hóa - hiện đại hóa ngày nay, các nhu cầu chăm sóc, bảo vệ sức khỏe ngƣời dân ngày càng cao do đó chất lƣợng ngành y ngày càng cao. Quản lý tốt nguồn tài chính tại Bệnh viện là yếu tố quan trọng quyết định hiệu quả và chất lƣợng công tác y tế, hỗ trợ tích cực cho ngƣời thầy thuốc trong công tác phòng bệnh và chữa bệnh. Do vậy, việc lựa chọn và nghiên cứu đề tài “Quản lý tài chính tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ” mang cả ý nghĩa lý luận và thực tiễn. 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu của đề tài Các vấn đề về quản lý tài chính Bệnh viện đã nhận đƣợc sự quan tâm của nhiều nghiên cứu khác nhau của các tác giả. Liên quan đến vấn đề này đã có một số công trình nghiên cứu và các hội thảo khoa học nhƣ: - Hội thảo “ Quản lý ngân sách nhà nước và các nguồn tài chính bệnh viện” diễn ra ngày 29/11-3/12/2010, tại thành phố Hà Nội Hội thảo tổ chức nhằm tổng hợp ý kiến tram đổi, đè xuất và chia sẻ kinh nghiệm quản lý, sử dụng ngân sách, kinh phí và tài sản đƣợc giao cho đơn vị sự nghiệp cũng nhƣ những nhận định sắc bén của các chuyên gia kinh tế có nhiều kinh nghiệm về xây dựng và phát triển bệnh viện. - Hội thảo “ Xây dựng, thực hiện bản quy hoạch tổng thể bệnh viện và cải thiện chất lượng” diễn ra ngày 4/4/2012 tại TP. Tuy Hòa, tỉnh Phú Yên. Hội thảo này do Bộ Y tế và Quỹ hỗ trợ GIZ tổ chức tại TP. Tuy Hòa với 3 nhiều ý kiến xoay quanh vấn đề: Làm thế nào để quản lý tổng thể bệnh viện đạt hiệu quả tối đa trong đó có quản lý tài chính bệnh viện. Tuy nhiên, những hội thảo này chỉ xoay quanh vấn đề lý luận về quản lý bệnh viện nói chung mà chƣa đi vào một thực tế một bệnh viện cụ thể nào, đặc biệt là quản lý tài chính bệnh viện đối với các bệnh viện công lập “ Các giải pháp tài chính thúc đẩy phát triển sự nghiệp y tế ở Việt Nam”, Hoàng Thị Thúy Nguyệt (2006) – Luận án Tiến sĩ. “Hoàn thiện cơ chế tự chủ tài chính tại bệnh viện đa khoa tỉnh Phú Thọ”, Đinh Thị Kim Oanh ( 2014)- Luận văn thạc sĩ. Luận văn thạc sỹ Trƣờng Đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội của Nguyễn Thị Thanh Huệ (Năm 2015) với đề tài "Hoàn thiện cơ chế tự chủ tại chính tại Bệnh viện Bạch Mai". Luận văn đã xác định khung nghiên cứu về cơ chế tự chủ tài chính tại các bệnh viện công lập, kinh nghiệm quản lý tài chính một số nƣớc trên thế giới; phân tích, đánh giá đƣợc thực trạng tự chủ tài chính tại Bệnh viện Bạch Mai và đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện cơ chế tự chủ tài chính tại Bệnh viện Bạch Mai nhƣ giải pháp huy động nguồn lực tài chính, nâng cao hiệu quả quản lý chi, hiệu quả quản lý, sử dụng tài sản…Tuy nhiên, những vấn đề về cơ sở lý luận mà luận văn đƣa ra khá rộng, những giải pháp của đề tài nghiên cứu khá toàn diện nhƣng lại chƣa có giải pháp cụ thể, hữu hiệu áp dụng riêng cho một bệnh viện đa khoa đầu nghành cả nƣớc nhƣ Bệnh viện Bạch Mai. Hiện nay có một số đề tài luận văn thạc sỹ nghiên cứu về quản lý tài chính, hoàn thiện cơ chế quản lý tài chính, nâng cao chất lƣợng quản lý tài chính, nâng cao hiệu quả quản lý tài chính,… tại một bệnh viện cấp huyện, cấp tỉnh, cấp thành phố, hay bệnh viện: Trung ƣơng, quân đội, chuyên khoa,…. Tuy nhiên hiện nay chƣa có luận văn thạc sỹ nào nghiên cứu về quản lý tài chính tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ. 4 3. Mục tiêu nghiên cứu và nhiệm vụ nghiên cứu Trên cơ sở những lý luận cơ bản về quản lý tài chính, đề tài có nhiệm vụ nghiên cứu thực trạng quản lý công tác quản lý tài chính tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ giai đoạn 2017 - 2019, từ đó đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ trong thời gian tới. 4. Nhiệm vụ nghiên cứu - Hệ thống hoá các vấn đề lý luận cơ bản về hoạt động quản lý tài chính trong các bệnh viện, bệnh viện đa khoa thuộc tỉnh. - Phân tích thực trạng hoạt động quản lý tài chinh tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ giai đoạn 2017-2019, qua đó đánh giá rõ kết quả đã đạt đƣợc, chỉ ra các mặt còn tồn tại, nguyên nhân. - Đề xuất ra một số giải pháp nhắm nâng cao chất lƣợng quản lý tài chính tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ trong thời gian tới. 5. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu của đề tài: Công tác quản lý tài chính tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ. - Phạm vi nghiên cứu của đề tài: Nghiên cứu về hiệu quả tài chính trong các đơn vị sự nghiệp công lập, tập trung nghiên cứu thực trạng quản lý tài chính tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ giai đoạn 2017- 2019, giải pháp và tầm nhìn đến năm 2025. 6. Phƣơng pháp nghiên cứu Trên cơ sở phƣơng pháp luận của Chủ nghĩa Mác - Lê Nin, để thực hiện các nhiệm vụ nghiên cứu, đề tài sử dụng kết hợp và linh hoạt các phƣơng pháp nghiên cứu cơ bản. Luận văn sử dụng phƣơng pháp duy vật biện chứng, duy vật lịch sử và các phƣơng pháp nghiên cứu cụ thể nhƣ: thống kê, so sánh, tổng hợp, hệ thống hóa, quan sát... để phân tích, đánh giá hoạt động 5 quản lý tài chính theo cách tiếp cận hệ thống, cách tiếp cận lịch sử, logic, cách tiếp cận định lƣợng và định tính. Đồng thời luận văn sử dụng kỹ thuật thống kê, tổng hợp, sơ đồ, đồ thị, biều đồ, bảng biểu để phân tích xử lý số liệu. 7. Kết cấu đề tài Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Danh mục Tài liệu tham khảo... nội dung chính của luận văn đƣợc kết cấu thành ba chƣơng: Chƣơng 1: Một số vấn đề lý luận cơ bản và thực tiễn về quản lý tài chính tại Bệnh viện Đa khoa cấp Tỉnh Chƣơng 2: Thực trạng quản lý tài chính tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ Chƣơng 3: Giải pháp nâng cao chất lƣợng quản lý tài chính tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ 6 Chƣơng 1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA CẤP TỈNH 1.1. Một số khái niệm cơ bản 1.1.1. Quản lý tài chính Có rất nhiều các khái niệm về Quản lý tài chính, Quản lý tài chính đƣợc xác định nhƣ sau: Quản lý tài chính là một môn khoa học quản trị nghiên cứu các mối quan hệ tài chính phát sinh trong quá trình sản xuất và kinh doanh của một doanh nghiệp hay một tổ chức. Nói một cách khác, quản trị tài chính là quản trị nguồn vốn (bao gồm vốn tiền mặt, vốn, tài sản và các quan hệ tài chính phát sinh nhƣ: khoản phải thu - khoản phải trả). Việc quản lý tài chính bao gồm việc lập các kế hoạch tài chính dài hạn và ngắn hạn, đồng thời quản lý có hiệu quả vốn hoạt động thực của tổ chức. Đây là công việc rất quan trọng đối với tất cả các tổ chức bởi vì nó ảnh hƣởng đến cách thức và phƣơng thức mà nhà quản lý thu hút vốn để thành lập, duy trì và mở rộng các hoạt động nhất định. Có rất quan điểm khác nhau về quản lý tài chính theo tác giả: ''Quản lý tài chính là việc sử dụng những thông tin phản ánh chính xác thực trạng tình trạng tài chính của một doanh nghiệp để phân tích chỉ ra điểm mạnh, điểm yếu của nó và lập ra kế hoạch kinh doanh. Quản lý tài chính là sự chọn lựa rồi đưa ra quyết định tài chính, tổ chức thực hiện các quyết định đó nhằm đạt được mục tiêu hoạt động về tài chính của tổ chức.” 1.1.2. Quản lý tài chính trong lĩnh vực Y tế Cũng nhƣ khái niệm về tài chính trong các lĩnh vực khác, tài chính trong y tế đƣợc hiểu là tổng thể các hoạt động thu - chi bằng tiền trong quá trình tạo lập và sử dụng các quỹ tiền tệ nhằm duy trì và phát triển sự nghiệp y tế . Ở Việt Nam, trong cơ chế bao cấp trƣớc đây, nguồn kinh phí cho hoạt động y tế chủ yếu do NSNN cấp. Chuyển sang cơ chế thị trƣờng và đặc biệt 7 trong những năm gần đây, các hoạt động sự nghiệp y tế đã chuyển sang là sự nghiệp có thu, một số đơn vị sự nghiệp chuyển sang mô hình tử chủ. Đặc trƣng nổi bật của hệ thống y tế là các bệnh viện, các bệnh viện có trách nhiệm khám bệnh, chữa bệnh cho cán bộ và nhân dân theo đúng luật bảo vệ sức khoẻ của Nhà nƣớc. Để thực hiện tốt nhiệm vụ của mình, bên cạnh một đội ngũ y, bác sĩ giỏi về chuyên môn, cơ sở vật chất tƣơng ứng với nhiệm vụ đã đƣợc giao...các bệnh viện phải có tiềm lực nguồn tài chính của mình đủ mạnh để duy trì và phát triển hoạt. 1.1.3. Quản lý tài chính bệnh viện Quản lý tài chính bệnh viện theo nghĩa rộng đƣợc hiểu là: Sự tác động liên tục có hƣớng đích, có tổ chức của các nhà quản lý bệnh viện lên đối tƣợng và quá trình hoạt động tài chính của bệnh viện nhằm xác định nguồn thu và các khoản chi, tiến hành thu chi theo đúng pháp luật, đúng các nguyên tắc của Nhà nƣớc về tài chính, đảm bảo kinh phí cho mọi hoạt động của bệnh viện. Ở Việt Nam theo Giáo trình quản lý tài chính nhà nước (1999), Nhà xuất bản tài chính, Hà Nội : “Quản lý tài chính bệnh viện là một nội dung của chính sách kinh tế - tài chính y tế do Bộ Y tế chủ trương với trọng tâm là sử dụng các nguồn lực đầu tư cho ngành y tế để cung cấp các dịch vụ y tế một cách hiệu quả và công bằng. Tính hiệu quả chú trọng đến trình độ trang thiết bị kỹ thuật, phương pháp phân phối nguồn lực, hiệu lực quản lý hành chính và chất lượng dịch vụ y tế cung cấp cho nhân dân. Tính công bằng đòi hỏi cung cấp dịch vụ y tế bằng nhau cho những người có mức độ bệnh tật như nhau, thoả mãn nhu cầu khám chữa bệnh của mọi người khi ốm đau theo một mặt bằng chi phí nhất định mà không đòi hỏi khả năng chi trả của người bệnh là điều kiện tiên quyết.” Theo Vũ Xuân Phú, Quản lý tài chính y tế, trƣờng đại học y tế công 8 cộng “Quản lý tài chính trong bệnh viện ở Việt Nam được định nghĩa là việc quản lý toàn bộ các nguồn vốn, tài sản, vật tư của bệnh viện để phục vụ nhiệm vụ khám chữa bệnh, đào tạo và nghiên cứu khoa học.” Theo Nhiều tác giả, 2001, quản lý bệnh viện. Quản lý tài chính trong bệnh viện của Việt Nam gồm: Sử dụng, quản lý các nguồn kinh phí NSNN cấp và các nguồn đƣợc coi là NSNN cấp nhƣ viện phí, bảo hiểm y tế, viện trợ… theo đúng quy định của Nhà nƣớc. Tăng nguồn thu hợp pháp, cân đối thu chi, sử dụng các khoản chi có hiệu quả, chống lãng phí, thực hành tiết kiệm. Thực hiện chính sách ƣu đãi và đảm bảo công bằng về khám, chữa bệnh cho các đối tƣợng ƣu đãi xã hội và ngƣời nghèo. Từng bƣớc tiến tới hạch toán chi phí và giá thành khám chữa bệnh. Mục tiêu của quản lý tài chính trong bệnh viện: Hiệu quả thực hiện của tài chính kế toán là mục tiêu quan trọng của quản lý tài chính bệnh viện. Các yếu tố của mục tiêu này bao gồm: Một là, duy trì cán cân thu chi: đây là điều kiện tiên quyết và bắt buộc của quản lý tài chính bệnh viện và cũng là tiêu chuẩn cho sự thành công trong cơ chế quản lý mới – tiến tới hạch toán chi phí. Hai là, Bệnh viện phải cải thiện chất lƣợng thông qua một số chỉ tiêu chuyên môn nhƣ: tỉ lệ chẩn đoán sai, tỉ lệ tử vong, tỉ lệ giƣờng bệnh so tổng số bệnh nhân,… Ba là, nhân viên hài lòng với bệnh viện: Đời sống cán bộ công nhân viên đƣợc cải thiện, cải thiện phƣơng tiện làm việc, xây dựng văn hóa Bệnh viện. Bốn là, Bệnh viện phát triển cơ sở vật chất, phát triển các chuyên khoa. Năm là, Công bằng y tế: chất lƣợng phục vụ công bằng, nhƣ nhau cho toàn bộ các đối tƣợng. 9 Các mục tiêu đƣợc thể hiện qua sơ đồ 1.1: BỆNH NHÂN 2. Chất lƣợng 5. Công bằng y tế Y TẾ NHÀ NƢỚC NHÂN VIÊN B. VIỆN 4. Phát triển BV 3. Đƣợc hài lòng BAN GIÁM ĐỐC BỆNH VIỆN 1.Cán cân thu chi Sơ đồ 1.1 Mục tiêu cần đáp ứng của Quản lý tài chính bệnh viện Nguồn : Quản lý tài chính bệnh viện, (2014) Bộ Y tế Nhƣ vậy, quản lý tài chính bệnh viện phải đáp ứng cùng lúc bốn đối tác: Bệnh nhân, nhân viên trong bệnh viện, Ban Giám đốc bệnh viện và Nhà nƣớc. Cụ thể: - Với bệnh nhân: chất lƣợng chăm sóc và công bằng y tế. - Với nhân viên: đƣợc hài lòng do đời sống đƣợc cải thiện. - Yêu cầu của Ban Giám đốc: hoàn thành trách nhiệm thực hiện cán cân thu chi. - Y tế Nhà nƣớc: phát triển bệnh viện. Trong điều kiện kinh tế Việt Nam hiện nay, quản lý tài chính bệnh viện phải cùng lúc đạt đƣợc năm mục tiêu ở trên. Tuy nhiên, ở một số vùng kinh tế khó khăn cần phải sắp xếp các mục tiêu trên theo thứ tự của ƣu tiên nào cần phấn đấu trƣớc. 1.2. Nội dung quản lý tài chính tại bệnh viện đa khoa thuộc tỉnh 10 1.2.1. Lập dự toán Việc lập dự toán thu chi các nguồn kinh phí của bệnh viện là thông qua các nghiệp vụ tài chính để cụ thể hoá định hƣớng phát triển, kế hoạch hoạt động ngắn hạn của bệnh viện, trên cơ sở tăng nguồn thu hợp pháp và vững chắc, đảm bảo đƣợc hoạt động thƣờng xuyên của bệnh viện, đồng thời từng bƣớc củng cố và nâng cấp cơ sở vật chất của bệnh viện, tập trung đầu tƣ đúng mục tiêu ƣu tiên nhằm đạt hiệu quả cao, hạn chế tối đa lãng phí và tiêu cực, từng bƣớc tính công bằng trong sử dụng các nguồn đầu tƣ cho bệnh viện [26]. Cơ sở để lập dự toán là: * Phƣơng hƣớng nhiệm vụ trong từng gia đoạn của đơn vị; * Các chỉ tiêu, kế hoạch có thể thực hiện đƣợc; * Kinh nghiệm thực hiện các năm trƣớc; * Khả năng cung cấp của NSNN; * Khả năng cấp vật tƣ của Nhà nƣớc - Thị trƣờng; * Năng lực tổ chức quản lý, kỹ thuật của đơn vị 1.2.1.1. Các nguồn tài chính của bệnh viện Nguồn kinh phí của các Bệnh viện đƣợc Nhà nƣớc cho phép hình thành từ các kênh nhƣ: * Nguồn từ ngân sách nhà nước cấp Ở những nƣớc đang phát triển, ngân sách nhà nƣớc cấp là nguồn kinh phí cung ứng tài chính quan trọng nhất phục vụ mọi hoạt động của bệnh viện. Ở nƣớc ta hiện nay, Ngân sách Nhà nƣớc cấp cho bệnh viện có nhiều cách hiểu khác nhau. NSNN cấp cho bệnh viện từ các nguồn đầu tƣ kinh phí thông qua kênh phân bổ của Chính phủ. Hàng năm Quốc hội, Chính phủ, Bộ Kế hoạch Đầu tƣ, Bộ Tài chính sẽ quyết định cấp một khoản kinh phí cho Ngân sách Y tế, phần quan trọng nhất là cho các Bệnh viện (khối khám chữa bệnh), trong đó nguồn ngân sách cấp cho bệnh viện bao gồm nhƣ thu viện phí, chi sự nghiệp và đầu tƣ xây dựng cơ bản từ NSNN, chi từ bảo hiểm y tế và viện trợ