Tài liệu Quản lý ngân sách nhà nước cấp huyện nghiên cứu trường hợp thị xã phú thọ, tỉnh phú thọ

BỘ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO UBND TỈNH PHÚ THỌ TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG NGUYỄN DUY THÁI QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CẤP HUYỆN: NGHIÊN CỨU TRƯỜNG HỢP THỊ XÃ PHÚ THỌ, TỈNH PHÚ THỌ LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Phú Thọ, năm 2020 BỘ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO UBND TỈNH PHÚ THỌ TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG NGUYỄN DUY THÁI QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CẤP HUYỆN: NGHIÊN CỨU TRƯỜNG HỢP THỊ XÃ PHÚ THỌ, TỈNH PHÚ THỌ LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 8310110 Người hướng dẫn khoa học: TS. Đặng Văn Thanh Phú Thọ, năm 2020 i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn thạc sỹ quản lý kinh tế “Quản lý ngân sách nhà nước cấp huyện : Nghiên cứu trường hợp thị xã Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ ” là công trình nghiên cứu của tôi. Số liệu đƣợc đƣa vào luận văn đƣợc chỉ rõ nguồn gốc và trích dẫn rõ ràng. Kết quả nghiên cứu chƣa đƣợc công bố bất cứ một công trình nào từ trƣớc đến nay. Tôi xin khẳng định sự trung thực về cam kết trên./. Phú Thọ, ngày tháng Tác giả Nguyễn Duy Thái năm 2020 ii LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập và thực hiện đề tài, tôi đã nhận đƣợc sự giúp đỡ quý báu của các tập thể và cá nhân. Trƣớc hết tôi xin chân thành cảm ơn các giảng viên Khoa Kinh tế và quản trị kinh doanh - Trƣờng Đại học Hùng Vƣơng, đặc biệt là sự hƣớng dẫn của Tiến sĩ Đặng Văn Thanh trong suốt quá trình thực hiện đề tài. Tôi xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ và tạo điều kiện của các đồng chí lãnh đạo và chuyên viên Chi cục thuế, Chi cục Thống kê, Phòng Tài chính - Kế hoạch, UBND thị xã Phú Thọ - tỉnh Phú Thọ đã góp ý và giúp đỡ tôi thực hiện đề tài này. Xin Chân thành cảm ơn các đồng chí Lãnh đạo, chuyên viên Phòng Tài chính - Kế hoạch, UBND thị xã Phú Thọ cùng các đồng nghiệp, bạn bè đã động viên và tạo điều kiện cho tôi trong suốt thời gian học tập và thực hiện luận văn này. Trân trọng cảm ơn! Phú Thọ, ngày tháng Tác giả Nguyễn Duy Thái năm 2020 iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................................ i LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................. ii MỤC LỤC .................................................................................................................. iii DANH MỤC VIẾT TẮT ........................................................................................... vi DANH MỤC BẢNG ................................................................................................. vii MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài....................................................................................... 1 2. Mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu ........................................................................... 2 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ....................................................................... 3 4. Quan điểm, phƣơng pháp tiếp cận và phƣơng pháp nghiên cứu ......................... 3 5. Đóng góp mới của luận văn ................................................................................. 6 6. Kết cấu của luận văn ........................................................................................... 6 7. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài ......................................... 6 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC ............................................................................................................. 10 1.1. Ngân sách nhà nƣớc và quản lý ngân sách nhà nƣớc cấp huyện .................... 10 1.1.1. Ngân sách nhà nƣớc, ngân sách nhà nƣớc cấp huyện ..................... 10 1.1.2. Quản lý ngân sách nhà nƣớc cấp huyện ......................................... 15 1.2. Kinh nghiệm quản lý Ngân sách nhà nƣớc cấp huyện tại Việt Nam ............. 26 1.2.1. Kinh nghiệm Quản lý thu Ngân sách nhà nƣớc của huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ .......................................................................................... 26 1.2.2. Kinh nghiệm Quản lý thu Ngân sách tại thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ ... 28 1.2.3. Kinh nghiệm Quản lý thu Ngân sách Nhà nƣớchuyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang .............................................................................................. 29 1.2.4. Bài học kinh nghiệm ..................................................................... 30 Chƣơng 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ PHÚ THỌ TỈNH PHÚ THỌ ................................................. 32 2.1. Khái quát chung về thị xã Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ ......................................... 32 2.1.1. Điều kiện tự nhiên ........................................................................ 32 iv 2.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội .............................................................. 34 2.2. Kết quả thu-chi ngân sách của thị xã Phú Thọ ................................................ 38 2.2.1. Kết quả thu ngân sách của thị xã Phú Thọ ...................................... 38 2.2.2. Kết quả chi ngân sách của thị xã Phú Thọ ........................................ 40 2.2.3. Cân đối thu-chi ngân sách của thị xã Phú Thọ .................................. 44 2.3. Thực trạng quản lý nhà nƣớc đối với thu - chi ngân sách của thị xã Phú Thọ44 2.3.1. Ban hành các văn bản pháp luật về thu - chi ngân sách địa phƣơng của chính quyền thị xã Phú Thọ ...................................................................... 44 2.3.2. Tổ chức quá trình thu - chi ngân sách của thị xã Phú Thọ .................. 46 2.3.3. Kiểm tra, giám sát quá trình thu-chi ngân sách của thị xã Phú Thọ .. 53 2.4. Đánh giá quản lý nhà nƣớc đối với thu - chi ngân sách của thị xã Phú Thọ . 54 2.4.1. Thành công .................................................................................... 55 2.4.2. Hạn chế ......................................................................................... 56 2.4.3. Nguyên nhân của hạn chế ............................................................. 58 CHƢƠNG 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI NGÂN SÁCH CỦA THỊ XÃ PHÚ THỌ ............................................................... 61 3.1. Phƣơng hƣớng hoàn thiện quản lý nhà nƣớc đối với thu - chi ngân sách của thị xã Phú Thọ đến năm 2025 ................................................................................ 61 3.1.1. Bối cảnh và các yếu tố ảnh hƣởng tới thu-chi ngân sách và quản lý nhà nƣớc đối với thu-chi ngân sách của thị xã Phú Thọ từ nay đến năm 2025 ......................... 61 3.1.2. Đổi mới quan điểm và phƣơng hƣớng hoàn thiện quản lý nhà nƣớc đối với thu – chi ngân sách của thị xã phú Thọ đến năm 2025. ........................ 68 3.2. Các giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nƣớc đối với thu - chi ngân sách của thị xã Phú Thọ đến năm 2025 ......................................................................... 72 3.2.1. Ban hành, sửa đổi, hoàn thiện các quy định của thị xã về thu-chi ngân sách địa phƣơng và quản lý nhà nƣớc đối với thu-chi ngân sách địa phƣơng 72 3.2.2. Nâng cao chất lƣợng xây dựng dự toán ngân sách địa phƣơng ........... 74 3.2.3. Nâng cao năng lực quản lý của ngƣời lãnh đạo, trình độ chuyên môn của cán bộ, công chức trong bộ máy quản lý nhà nƣớc............................... 75 3.2.4. Tăng cƣờng công khai, minh bạch trong quản lý nhà nƣớc đối với thu- v chi ngân sách địa phƣơng ........................................................................ 77 3.2.5. Tăng cƣơng và nâng cao chất lƣợng thanh tra, kiểm tra, giám sát thực hiện thu - chi ngân sách địa phƣơng.......................................................... 78 3.2.6. Tăng cƣờng sự phối hợp giữa các cấp, các ngành và các đơn vị trong công tác quản lý, điều hành thu-chi ngân sách địa phƣơng ................ 79 3.2.7. Có hình thức khen thƣởng, vinh danh và xử phạt thỏa đáng; nâng cao hiệu lực của các văn bản pháp luật ........................................................... 82 3.2.8. Đề cao vai trò giám sát của ngƣời dân ............................................. 82 3.2.9. Tuyên truyền, nâng cao nhận thức và trách nhiệm của các đối tƣợng quản lý ................................................................................................... 83 3.2.10. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý điều hành ngân sách địa phƣơng .............................................................................. 84 3.3. Kiến nghị với cơ quan trung ƣơng .................................................................. 85 3.3.1. Kiến nghị với Quốc hội .................................................................. 85 3.3.2. Kiến nghị với Chính phủ ................................................................ 86 3.3.3. Kiến nghị với Thủ tƣớng Chính phủ ............................................... 87 3.3.4. Kiến nghị với Bộ Kế hoạch và Đầu tƣ ............................................. 87 3.3.5. Kiến nghị với Bộ Tài chính, Tổng cục Thuế .................................... 87 KẾT LUẬN .............................................................................................................. 87 TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................... 91 vi DANH MỤC VIẾT TẮT Viết tắt HĐND KH Viết đầy đủ Hội đồng nhân dân Kế hoạch KT-XH Kinh tế - Xã hội NSNN Ngân sách nhà nƣớc TC – KH Tổ chức - Kế hoạch UBND Ủy ban nhân dân XHCN Xã hội chủ nghĩa XDCB Xây dựng cơ bản vii DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1: Danh sách các chuyên gia phỏng vấn ......................................................... 5 Bảng 2.2: Một số chỉ tiêu kinh tế - xã hội chủ yếu 5 năm 2019 - 2020 .................... 37 Bảng 2.3:Kết quả thu NSNN trên địa bàn thị xã Phú Thọ giai đoạn 2015 - 2019 ... 38 Bảng 2.4: Cơ cấu thu NSNN trên địa bàn của Thị xã phú thọ giai đoạn 2015-201939 Bảng 2.5: Thu NSĐP từ thuế giai đoạn 2015 - 2019 ................................................ 39 Bảng 2.6: Kết quả thu NSNN trên địa bàn thị xã Phú Thọ giai đoạn2015-2019 ...... 40 Bảng 2.7: Chi NSĐP giai đoạn 2015-2019 ............................................................... 41 Bảng 2.8: Vốn sự nghiệp có tính chất đầu tƣ giai đoạn 2015-2019 ......................... 42 Bảng 2.9: Kết quả thực hiện dự toán chi NSĐP ....................................................... 43 Bảng 2.10. Thu-chi NSĐP giai đoạn 2015-2019 ...................................................... 44 Bảng 2.11: Kết quả giảm thất thu NSĐP giai đoạn2015-2019 ................................. 48 Bảng 2.12: Nợ đọng thuế của thị xã Phú Thọ giai đoạn 2015-2019 ......................... 49 Bảng 2.13: Kết quả kiểmsoát chi ĐT XDCB của KBNN thị xã Phú Thọ từ năm 2015-2019 ................................................................................................................. 51 Bảng 2.14: Kết quả kiểm soát chi thƣờng xuyên của KBNN thị xã Phú Thọ giai đoạn 2015-2019 ......................................................................................................... 52 Bảng 2.15:Kết quả thanh tra, kiểm tra của ngành thuế giai đoạn 2015-2019 ........... 54 Bảng 2.16: Kết quả thanh tra việc thanh quyết toán đầu tƣ XDCB giai đoạn 20152019 ........................................................................................................................... 54 Bảng 2.17: Tổng hợp kết quả điều tra công tác thẩm tra và phê chuẩn dự toán, quyết toán của HĐND xã .......................................................................................... 56 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong hệ thống tài chính Quốc gia ngân sách nhà nƣớc (Ngân sách nhà nƣớc) là khâu chủ đạo, là điều kiện vật chất quan trọng để Nhà nƣớc thực hiện các chức năng nhiệm vụ của mình. Ngân sách nhà nƣớc có vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy cho sự phát triển kinh tế nhanh và bền vững, đảm bảo an ninh quốc phòng, thực hiện các chính sách xã hội, là một trong những công cụ quan trọng để Nhà nƣớc quản lý và điều tiết vĩ mô nền kinh tế. Thông qua Ngân sách nhà nƣớc, Nhà “ nƣớc thực hiện huy động các nguồn lực trong xã hội, phân phối và sử dụng cho nhu cầu phát triển kinh tế xã hội, đáp ứng yêu cầu của công cuộc đổi mới đất nƣớc. Trong những năm qua, cùng với quá trình đổi mới quản lý kinh tế, quản lý Ngân sách nhà nƣớc đã có những đổi mới nh m phù hợp hơn với nền kinh tế đang chủ động hội nhập sâu rộng với nền kinh tế thế giới. Việc phân cấp quản lý Ngân sách nhà nƣớc ngày càng hoàn thiện nh m tạo điều kiện cho chính quyền địa phƣơng phát huy mạnh mẽ tính năng động, sáng tạo, quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm của các cấp, của chính quyền địa phƣơng trong quản lý ngân sách trên địa bàn. Ngân sách huyện gắn liền với việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ chính quyền nhà nƣớc cấp huyện, có vai trò cung cấp phƣơng tiện vật chất để chính quyền cấp huyện hoạt động, đồng thời là một công cụ để chính quyền cấp huyện thực hiện quản lý toàn diện các hoạt động kinh tế - xã hội, giữ vững an ninh - quốc phòng tại địa phƣơng. Tuy nhiên thực tế cho thấy, ngân sách huyện hiện nay vẫn chƣa thể hiện rõ vai trò của mình đối với phát triển kinh tế tại địa bàn. Một trong những nguyên nhân đƣợc đó là việc phân cấp quản lý ngân sách hiện nay còn nhiều hạn chế; thẩm quyền quyết định ngân sách còn chồng chéo, chƣa tạo cho địa phƣơng thực sự làm chủ ngân sách của mình; hơn nữa, nhiều quy định về chế độ, định mức, tiêu chuẩn chƣa bao quát đƣợc tất cả lĩnh vực, không sát thực tế, địa phƣơng khó thực hiện. ” Thị xã Phú Thọ n m ở phía tây của tỉnh trung du miền núi Phú Thọ, nguồn thu ngân sách hạn chế trong khi đó nhu cầu chi cho phát triển kinh tế là rất lớn. Do đó, công tác quản lý Ngân sách nhà nƣớc càng cần phải đƣợc chú trọng để khơi dậy, 2 khai thác nguồn thu, phân bổ và sử dụng hợp lý các khoản chi nh m thúc đẩy sản xuất phát triển. Thực tế thời gian qua, công tác quản lý ngân sách nhà nƣớc tại thị xã Phú Thọ có sự chuyển biến tích cực, thể hiện ở việc đã khai thác hợp lý các nguồn lực tài chính tiềm năng và s n có tại địa phƣơng và thực hiện phân phối các khoản chi hợp lý góp phần tạo động lực kích thích tăng trƣởng kinh tế. Tuy công tác quản lý ngân sách nhà nƣớc đạt đƣợc hiệu quả nhất định nhƣng vẫn còn những tồn tại cơ bản cần phải đƣợc khắc phục, hoàn thiện và là nhiệm vụ rất cấp bách đang đƣợc đặt ra. Vì vậy vấn đề tăng cƣờng quản lý ngân sách huyện trong giai đoạn hiện nay là hết sức cần thiết, đây chính là lý do tôi chọn đề tài “Quản lý ngân sách nhà nƣớc cấp huyện: Nghiên cứu trƣờng hợp thị xã Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ” để làm đề tài luận văn thạc sỹ của mình. 2. Mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu * Mục tiêu nghiên cứu + Xây dựng cơ sở lý luận về quản lý nhà nƣớc đối với thu - chi ngân sách địa phƣơng để vận dụng vào nghiên cứu vấn đề này ở Thị xã Phú Thọ. Muốn hoàn thành việc này trƣớc hết luận văn tiến hành tổng quan các công trình khoa học liên quan của các học giả trong và ngoài nƣớc để xem trong kết quả nghiên cứu của họ có những điểm nào có thể kế thừa cho luận vănvà mức độ kế thừa đến đâu. Tổng kết kinh nghiệm quản lý nhà nƣớc về thu-chi ngân sách của một số địa phƣơng để rút ra bài học cho Thị xã Phú Thọ. + Đánh giá hiện trạng quản lý nhà nƣớc đối với thu - chi ngân sách của Thị xã Phú Thọ để xác định mặt đƣợc, mặt chƣa đƣợc và nguyên nhân của những hạn chế, yếu kém. + Đề xuất giải pháp nh m hoàn thiện quản lý nhà nƣớc đối với thu - chi ngân sách của Thị xã Phú Thọ. * Nhiệm vụ nghiên cứu - Tổng quan cơ sở lý luận và thực tiễn quản lý ngân sách nhà nƣớc cấp huyện. - Phân tích thực trạng trong công tác quản lý Ngân sách nhà nƣớc thị xã Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ giai đoạn 2017-2019. 3 “ - Đề xuất một số giải pháp hoàn thiện công tác quản lý Ngân sách nhà nƣớc thị xã Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ từ nay đến năm 2025. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu * Đối tƣợng nghiên cứu: Công tác quản lý Ngân sách nhà nƣớc tại thị xã Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ. * Phạm vi nghiên cứu: + Thời gian nghiên cứu: thực trạng của vấn đề sẽ đƣợc nghiên cứu cho giai đoạn 2015-2019 và dự báo tới năm 2025. + Về mặt không gian: Địa bàn thị xã Phú Thọ + Nội dung nghiên cứu: Nghiên cứu cả mặt lý luận và thực tiễn về QLNN đối với thu - chi NSĐP. Trong đó, đặc biệt nghiên cứu hiện trạng QLNN đối với thu-chi NSĐP; định hƣớng và giải pháp hoàn thiện QLNN đối với thu chi NSĐP của chính quyền Thị xã Phú Thọ. Về thu NS của Thị xã, luận văn tập trung nghiên cứu QLNN đối với thu thuế; Về chi NS của Thị xã, luận văn tập trung nghiên cứu QLNN đối với chi ĐTXDCB và chi thƣờng xuyên. Đây là hai nội dung chi có ý nghĩa quan trọng đối với sự phát triển kinh tế-xã hội của Thị xã Phú Thọ, đồng thời chiếm tỷ trọng lớn nhất trong tổng chi NSĐP. Luận văn nghiên cứu bộ máy quản lý thu - chi NSĐP là các cơ quan QLNN tại địa phƣơng, không nghiên cứu công tác quản lý của các cơ quan trung ƣơng. ” 4. Quan điểm, phƣơng pháp tiếp cận và phƣơng pháp nghiên cứu 4.1. Câu hỏi nghiên cứu - Thực trạng công tác quản lý Ngân sách nhà nƣớc tại thị xã Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ hiện nay nhƣ thế nào, có thực hiện đúng theo luật Ngân sách nhà nƣớc hay không? - Những khó khăn trong công tác quản lý Ngân sách nhà nƣớc trên địa bàn thị xã Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ hiện nay là gì? - Các giải pháp cần đƣa ra là gì để hoàn thiện công tác quản lý Ngân sách 4 nhà nƣớc tại thị xã Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ? - Kiến nghị với các cấp là gì để công tác quản lý Ngân sách nhà nƣớc tại thị xã Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ thực hiện đúng theo luật Ngân sách nhà nƣớc mang lại hiệu quả cao. ” 4.2. Các phương pháp nghiên cứu 4.2.1. Phương pháp thu thập thông tin - Thu thập thông tin thứ cấp: Thu thập thông tin thứ cấp đƣợc chọn lọc và tổng hợp từ các tài liệu Luật ngân sách Nhà nƣớcnăm 2002; các Nghị định hƣớng dẫn thực hiện Luật ngân sách Nhà nƣớc2002; báo cáo khảo sát, nghiên cứu kinh nghiệm quản lý TC - ngân sách của các địa phƣơng trong nƣớc; dự toán ngân sách năm 2014, 2015, 2016, 2017 UBND thị xã Phú Thọ thị xã Phú Thọ ; Báo cáo quyết toán ngân sách thị xã Phú Thọ các năm 2014, 2015, 2016, 2017; các số liệu trong niên gián thống kê thị xã Phú Thọ của Chi cục Thống kê thị xã Phú Thọ các năm 2014, 2015, 2016, 2017; các thông tin mang tính pháp lý đã đƣợc xác nhận và công bố trên các phƣơng tiện thông tin nhƣ sách, tạp chí, cổng thông tin điện tử, văn bản pháp quy; thông tin các trang web báo điện tử của Bộ TC, các tỉnh, thị xã trong toàn quốc. “ - Thu thập thông tin sơ cấp: Sử dụng phƣơng pháp phỏng vấn trực tiếp những ngƣời có trách nhiệm các phòng, ban, ngành của thị xã Phú Thọ, các ý kiến trao đổi của lãnh đạo UBND, Huyện ủy, HĐND, chi cục thuế, phòng TC - KH huyện và lấy số liệu trực tiếp từ các báo cáo của huyện. - Thể hiện thông tin: Phƣơng pháp thể hiện thông tin chủ yếu thông qua các bảng biểu, sơ đồ. 4.2.2. Phương pháp phân tích - Phƣơng pháp thống kê mô tả: Dùng các chỉ số để phân tích, đánh giá mức độ biến động và mối quan hệ giữa các hiện tƣợng. - Phƣơng pháp thống kê so sánh: Nh m so sánh, đánh giá và kết luận về tình hình quản lý ngân sách qua các năm của huyện. - Phƣơng pháp đối chiếu: Để đánh giá thực trạng khó khăn, thuận lợi từ đó có đề 5 xuất giải pháp hoàn thiện công tác quản lý ngân sách thị xã Phú Thọ. - Phƣơng pháp chuyên gia: Giúp thu thập, chọn lọc những thông tin, ý kiến trao đổi của các chuyên gia trong lĩnh vực quản lý ngân sách. ” Bảng 2.1: Danh sách các chuyên gia phỏng vấn Họ và tên STT Chức vụ 1 Lê Kim Khánh Bí thƣ thị ủy - Chủ tịch HĐND Thị xã 2 Nguyễn Tiến Lâm Chủ tịch UBND Thị 3 Hoàng Ánh Tuyết Trƣởng phòng Tài chính - Kế hoạch 4 Nguyễn Đức Dũng Trƣởng phòng kinh tế Ghi chú 4.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu 4.3.1. Nhóm chỉ tiêu về thu ngân sách “ - Thu ngân sách trên địa bàn: Thu trong cân đối (thu nội địa: Thu từ xí nghiệp quốc doanh trung ƣơng, thu từ xí nghiệp quốc doanh địa phƣơng, thu từ xí nghiệp có vốn đầu tƣ nƣớc ngoài, thu từ khu vực công thƣơng nghiệp và ngoài quốc doanh, thu lệ phí trƣớc bạ, thu phí, lệ phí, thu chuyển quyền sử dụng đất, thu tiền sử dụng đất, thu tiền thuê đất, thu từ ngân sách khác; Thu xuất nhập khẩu). - Thu theo sắc thuế: Thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế tài nguyên, thuế môn bài, thuế nhà đất, thuế thu nhập cá nhân, thu phí và lệ phí, thu tiền sử dụng đất, thu khác. “ ” - Thu theo ngành kinh tế quốc dân: Công nghiệp - Xây dựng, Thƣơng mại - Du lịch, Nông nghiệp - Lâm nghiệp - Ngƣ nghiệp. 4.3.2. Nhóm chỉ tiêu về chi ngân sách - Chi trong cân đối: Chi thƣờng xuyên (chi sự nghiệp kinh tế, chi phát triển nông nghiệp và nông thôn, chi sự nghiệp văn hoá thông tin, chi sự nghiệp giáo dục, chi sự nghiệp y tế, chi sự nghiệp bảo trợ xã hội, chi quản lý hành chính, chi an ninh quốc phòng, chi bổ sung ngân sách xã, chi dự phòng, chi khác,…); Chi đầu tƣ phát triển. - Chi quản lý qua ngân sách. - Tạm ứng chi ngoài ngân sách. 6 5. Đóng góp mới của luận văn - Luận văn tập trung nghiên cứu, làm rõ một số vấn đề trong lý luận về quản lý ngân sách Nhà nƣớccấp huyện. - Làm rõ thực trạng quản lý ngân sách Nhà nƣớc trên địa bàn thị xã Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ trong thời gian qua để đƣa ra các giải pháp nh m phát huy các ƣu điểm đã đạt đƣợc và khắc phục các nhƣợc điểm trong việc quản lý ngân sách Nhà nƣớc tại thị xã Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ. “ - Từ kết quả của những nghiên cứu đƣa ra các kiến nghị đối với các ngành chức năng nh m nâng cao hiệu quả quản lý ngân sách Nhà nƣớc cấp huyện. 6. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn gồm có 3 chƣơng: Chƣơng 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý ngân sách Nhà nƣớc Chƣơng 2: Thực trạng quản lý ngân sách Nhà nƣớc thị xã phú Thọ, tỉnh Phú Thọ. Chƣơng 3: Một số giải pháp nh m hoàn thiện công tác quản lý ngân sách Nhà nƣớc thị xã phú Thọ, tỉnh Phú Thọ. 7. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài * Tài liệu trong nước: Tô Thiện Hiền (2012), Nâng cao hiệu quả quản lý ngân sách Nhà nướctỉnh An Giang giai đoạn 2015-2019 và tầm nhìn đến năm 2020, Luận văntiến sỹ kinh tế, Đại học Ngân hàng thị xã Hồ Chí Minh. Công trình này đã nêu những khó khăn đặt ra trong phân cấp quản lý ngân sách Nhà nƣớcvà những giải pháp để hoàn thiện việc thực hiện quản lý ngân sách NN. Phạm Văn Thịnh (2011), Hoàn thiện công tác quản lý Ngân sách huyện Phù Cát đến 2012, Luận văn thạc sỹ, Đại học Yên Lập. Luận văn nêu đƣợc công tác quản lý ngân sách cấp huyện, nêu ra đƣợc những thực trạng của địa phƣơng huyện Phù Cát và đề xuất một số giải pháp để hoàn thiện quản lý ngân 7 sách Nhà nƣớctại huyện Phù Cát. Lê Văn Vĩnh (2014), Giải pháp tăng cường quản lý Ngân sách Nhà nước tại huyện Phù Ninh, tỉnh Phú Thọ, Luận văn thạc sỹ, Đại học Mỏ địa chất Hà Nội. Đây là một luận văn nói về quản lý ngân sách cấp huyện của huyện Phù Ninh - tỉnh Phú Thọ. Là một huyện trong tỉnh Phú Thọ, Phù Ninh và lâm Thao có nhiều điểm tƣơng đồng về vị trí địa lý, giáo dục, văn hóa xã hội. Luận văn đã nêu ra đƣợc thực trạng quản lý ngân sách tại huyện Phù Ninh, đã sử dụng nhiều phƣơng pháp phân tích để đánh giá thực trạng quản lý ngân sách của huyện nhƣ phƣơng pháp so sánh, phƣơng pháp phân tích, tổng hợp. Luận văn chƣa thu thập đƣợc ý kiến của các chuyên gia, các lãnh đạo Huyện ủy, UBND huyện, lãnh đạo các phòng ban chuyên môn để giúp thu thập, chọn lọc những thông tin, ý kiến trao đổi của các chuyên gia trong lĩnh vực quản lý ngân sách. Nguyễn Ngọc Kiểm (2011), Quản lý chi ngân sách Nhà nước cho đầu tư xây dựng cơ bản huyện Núi Thành, Luận văn thạc sỹ kinh tế, Đại học Yên Lập. Việc chi cho đầu tƣ xây dựng để tránh thất thoát vốn, nâng cao hiệu quả sử dụng vốn đầu tƣ là một vấn đề cấp thiết cần đƣợc quan tâm, luận văn đã nêu đƣợc những điều còn tồn tại trong việc quản lý vốn trong đầu tƣ xây dựng cơ bản tại huyện Núi Thành nói riêng và cũng là tồn tại nói chung của nhiều địa phƣơng khác nhƣ: Việc cấp phát thanh toán chậm và phải thƣờng dồn vào cuối năm kế hoạch gây khó khăn cho cơ quan thanh toán trong việc kiểm soát thanh toán- vốn đầu tƣ xây dựng cơ bản, còn có những hạn chế trong khâu kiểm tra, kiểm soát, giám sát và hạn chế trong tổ chức bộ máy quản lý chi ngân sách Nhà nƣớccho xây dựng cơ bản. Nguyễn Hữu Khánh (2014), Ngân sách xã trong phân cấp quản lý ngân sách NN: Nghiên cứu tại xã Hoàng Diệu, huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương, Tạp chí khoa học và phát triển, 6:813-820. Bài báo đã nghiên cứu tình hình quản lý 8 ngân sách của một xã năm trong đồng b ng sông Hồng, đã chỉ ra đƣợc trên địa bàn xã Hoàng Diệu chi cho đầu tƣ phát triển phụ thuộc phần lớn vào thu cấp quyền sử dụng đất. Bài báo đƣa ra đƣợc những kiến nghị: Tăng cƣờng minh bạch thông tin về ngân sách xã tới ngƣời dân, thay đổi mức thuế sử dụng đất phi nông nghiệp. Nhà xuất bản TC (2012), 300 câu giải đáp các tình huống về công tác quản lý ngân sách Nhà nước và hệ thống ML NGÂN SÁCH năm 2012. Sách đã thống kê những tình huống thƣờng xảy ra trong quản lý ngân sách Nhà nƣớc giúp thuận lợi hơn khi xử lý các tình huống và vƣớng mắc thƣờng gặp trong quá trình quản lý ngân sách NN. Giải đáp các tình huống liên quan đến việc lập dự toán, quản lý sử dụng và quyết toán thu, thi ngân sách NN. Giải đáp tình huống liên quan đến quản lý vốn và sử dụng vốn thuộc ngân sách NN. Nhà xuất bản TC (2015), 685 tình huống giải đáp về nghiệp vụ kế toán, kiểm toán, quản lý TC, sử dụng ngân sách trong các đơn vị hành chính sự nghiệp. Nội dung của sách đã giải đáp tình huống về quản lý TC, lập dự toán, quản lý, sử dụng và quyết toán kinh phí NN. Giải đáp tình huống về thanh toán, quyết toán nguồn vốn đầu tƣ, vốn sự nghiệp, dự án hoàn thành sử dụng vốn ngân sách NN. * Tài liệu nƣớc ngoài: Gene Siciliano (2008), TC dành cho nhà quản lý, Nxb Lao động- Xã hội. Hà Nội. Hƣơng Giang (dịch). Tài liệu đã đƣa ra đƣợc các lỗi hay gặp phải khi quản lý trong lĩnh vực TC đặc biệt là trong các nhiệm vụ chi, từ đó chỉ ra đƣợc các công cụ để các nhà quản lý ngân sách sử dụng để phát huy hiệu quả các nguồn lực TC. Những đề tài nghiên cứu trên về vấn đề quản lý ngân sách cấp huyện đã nêu đƣợc một số cách tiếp cận, những lý luận liên quan đến ngân sách cấp huyện. Mặt khác, những công trình trên cũng nêu đƣợc những khó khăn trong 9 quá trình thực hiện quản lý ngân sách cấp huyện. Tuy nhiên, những vấn đề về quản lý ngân sách cấp huyện của các tác giả mới chỉ nghiên cứu trong phạm vi chung của cả nƣớc hoặc phạm vi riêng của từng tỉnh nhƣ Ninh Bình, Bắc Giang, Hải Dƣơng, ... chƣa có những công trình khái quát chung về quản lý ngân sách nhà nƣớc cấp huyện trên địa bàn tỉnh Phú Thọ và thị xã Phú Thọ trong giai đoạn hiện nay. Do vậy, đề tài “Quản lý ngân sách nhà nƣớc cấp huyện: Nghiên cứu trƣờng hợp thị xã Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ” sẽ đi sâu nghiên cứu vấn đề quản lý ngân sách nhà nƣớc cấp huyện trên địa bàn thị xã Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ. 10 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC 1.1. Ngân sách nhà nƣớc và quản lý ngân sách nhà nƣớc cấp huyện 1.1.1. Ngân sách nhà nước, ngân sách nhà nước cấp huyện 1.1.1.1. Ngân sách Nhà nước và hệ thống ngân sách NN NSNN là quỹ tài chính tập trung quan trọng nhất, là kế hoạch tài chính cơ bản, tổng hợp của Nhà nƣớc, giữ vai trò chủ đạo trong hệ thống tài chính và có tính quyết định đến sự phát triển của nền kinh tế; là công cụ để thực hiện tích luỹ và tập trung vốn, phân phối và sử dụng vốn của Nhà nƣớc cho quá trình phát triển kinh tế và đảm bảo quốc phòng, an ninh, trật tự xã hội. “ Biểu hiện bên ngoài, NSNN là một bảng dự toán thu chi b ng tiền của Nhà nƣớc trong một khoảng thời gian nhất định thƣờng là một năm. Chính phủ dự toán các nguồn thu vào quỹ NSNS, đồng thời dự toán các khoản chi cho các hoạt động KT-XH, chính trị, an ninh - quốc phòng, từ quỹ Ngân sách nhà nƣớc và bảng dự toán này phải đƣợc Quốc hội phê chuẩn. Nhƣ vậy, đặc trƣng của Ngân sách nhà nƣớc là tính dự toán các khoản thu, chi b ng tiền của Nhà nƣớc trong một thời gian nhất định, thƣờng là một năm. Hoạt động Ngân sách nhà nƣớc là hoạt động thu (tạo thu) và chi tiêu (sử dụng) quỹ tiền tệ của Nhà nƣớc, làm cho nguồn tài chính vận động giữa một bên là Nhà nƣớc với một bên là các chủ thể KT-XH trong quá trình phân phối tổng sản phẩm quốc dân dƣới hình thức giá trị. Nói cách khác, Ngân sách nhà nƣớc phản ánh mối quan hệ kinh tế giữa Nhà nƣớc với các chủ thể kinh tế trong nền KT-XH và trong phân phối tổng sản phẩm xã hội. Thông qua việc tạo lập, sử dụng quỹ tiền tệ tập trung của Nhà nƣớc chuyển dịch một bộ phận thu nhập b ng tiền của các chủ thể thành thu nhập của Nhà nƣớc và Nhà nƣớc chuyển dịch thu nhập đó đến các chủ thể đƣợc thụ hƣởng nh m thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà Nƣớc. 11 Thứ nhất, Ngân sách nhà nƣớc là kế hoạch tài chính vĩ mô trong các kế hoạch tài chính của Nhà nƣớc để quản lý các hoạt động KT-XH. Thứ hai, xét về mặt thực tế, Ngân sách nhà nƣớc là quỹ tiền tệ tập trung lớn nhất của Nhà nƣớc. Thứ ba, Ngân sách nhà nƣớc là khâu chủ đạo trong hệ thống các khâu tài chính. Các nguồn tài chính đƣợc tập trung vào Ngân sách nhà nƣớc nhờ vào việc Nhà nƣớc tham gia vào quá trình phân phối và phân phối lại các nguồn tài chính quốc gia dƣới hình thức thuế và các hình thức thu khác. ” Có nhiều định nghĩa khác nhau về Ngân sách nhà nƣớc do cách tiếp cận và nhìn nhận vai trò của Ngân sách nhà nƣớc trên nhiều khía cạnh khác nhau. Trong bài luận văn, học viên thống nhất sử dụng định nghĩa đƣợc đƣa ra trong Luật Ngân sách nhà nƣớc hiện hành nhƣ sau: Theo Khoản 4 Điều 14 Luật Ngân sách nhà nƣớc của Quốc hội nƣớc Cộng hoà XHCN Việt Nam khoá XIII, số 83/2015/QH13 thông qua ngày 25/06/2015 về ngân sách nhà nƣớc đã xác định: "Ngân sách nhà nước là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định và được thực hiện trong một năm để bảo đảm thực hiện các chức năng và nhiệm vụ của nhà nước". Khái niệm này có thể coi là cơ bản nhất trong các khái niệm đã nêu trong đề tài. “ Ngân sách nhà nƣớc là quỹ tập trung của Nhà nƣớc. Quỹ này thể hiện trong lƣợng tiền huy động từ thu nhập quốc dân để đáp ứng cho các khoản chi tiêu của Nhà nƣớc, có hai mặt đó là mặt tĩnh và mặt động. Theo hình thức biểu hiện bên ngoài và ở trạng thái tĩnh, các nguồn tài chính đƣợc tập trung vào Ngân sách nhà nƣớc mà chúng ta có thể xác định vào bất cứ thời điểm nào. Xét về thực chất và ở trạng thái động thể hiện các quan hệ phân phối dƣới hình thức giá trị gắn liền với quỹ tiền tệ tập trung vào Ngân sách nhà nƣớc và từ Ngân sách nhà nƣớc phân bổ các nguồn tài chính cho các ngành, các lĩnh vực, các địa phƣơng của nền kinh tế quốc dân.