Tài liệu Quản lý giáo dục phòng, chống bạo lực học đường cho học sinh ở các trường trung học phổ thông huyện ngân sơn, tỉnh bắc kạn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM BẾ VĂN CHÚC QUẢN LÝ GIÁO DỤC PHÒNG, CHỐNG BẠO LỰC HỌC ĐƢỜNG CHO HỌC SINH Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN NGÂN SƠN, TỈNH BẮC KẠN LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN, NĂM 2018 ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM BẾ VĂN CHÚC QUẢN LÝ GIÁO DỤC PHÒNG, CHỐNG BẠO LỰC HỌC ĐƢỜNG CHO HỌC SINH Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN NGÂN SƠN, TỈNH BẮC KẠN Ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 8140114 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: GS.TSKH Nguyễn Văn Hộ THÁI NGUYÊN, NĂM 2018 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn “Quản lý giáo dục phòng, chống bạo lực học đường cho học sinh ở các trường trung học phổ thông huyện Ngân Sơn, tỉnh Bắc Kạn” là công trình nghiên cứu của bản thân, được thực hiện dưới sự hướng dẫn của GS.TSKH Nguyễn Văn Hộ Các kết quả nghiên cứu trong Luận văn là trung thực, chưa từng được công bố trong bất kì công trình nghiên cứu nào của tác giả khác. Thái Nguyên, tháng .... năm 2018 Tác giả luận văn Bế Văn Chúc i LỜI CẢM ƠN Tôi xin bày tỏ lòng kính trọng và lời cảm ơn sâu sắc tới GS.TSKH Nguyễn Văn Hộ, những người hướng dẫn khoa học đã tận tình chỉ dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và thực hiện luận văn. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn đến các thầy cô và cán bộ Trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên đã giúp đỡ và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu hoàn thành luận văn này. Tôi xin tri ân sự động viên, khích lệ và ủng hộ của gia đình, người thân, bạn bè và đồng nghiệp đã giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này. Tác giả luận văn Bế Văn Chúc ii MỤC LỤC Trang TRANG BÌA PHỤ LỜI CAM ĐOAN................................................................................................ i LỜI CẢM ƠN .................................................................................................... ii MỤC LỤC .........................................................................................................iii DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT ................................. iv DANH MỤC CÁC BẢNG ................................................................................. v DANH MỤC SƠ ĐỒ......................................................................................... vi MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ..........................................................................................................1 2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................................2 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ............................................................................3 4. Giả thuyết khoa học ......................................................................................................3 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................................3 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu ......................................................................................3 7. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................................4 8. Cấu trúc của luận văn ...................................................................................................5 Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ GIÁO DỤC PHÒNG, CHỐNG BẠO LỰC HỌC ĐƢỜNG CHO HỌC SINH TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG ........................................................................... 6 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu ..............................................................................6 1.1.1. Các công trình nghiên cứu về bạo lực học đường ..................................... 6 1.1.2. Các công trình nghiên cứu về giáo dục phòng, chống bạo lực học đường ....................................................................................................... 10 1.2. Một số khái niệm cơ bản........................................................................................ 13 1.2.1. Bạo lực học đường và giáo dục phòng, chống bạo lực học đường ......... 13 1.2.2. Quản lý giáo dục phòng, chống bạo lực học đường ................................ 16 iii 1.3. Giáo dục phòng, chống bạo lực học đường cho học sinh ở trường THPT ....... 17 1.3.1. Trường THPT trong hệ thống giáo dục quốc dân ................................... 17 1.3.2. Vai trò của giáo dục phòng, chống bạo lực học đường cho học sinh ở các trường THPT ..................................................................................... 20 1.3.3. Nội dung giáo dục phòng, chống bạo lực học đường cho học sinh ở các trường THPT ..................................................................................... 22 1.4. Nội dung quản lý giáo dục phòng, chống bạo lực học đường cho học sinh ở các trường THPT huyện Ngân Sơn, tỉnh Bắc Kạn ............................................ 24 1.4.1. Quản lý lập kế hoạch giáo dục phòng, chống bạo lực học đường .......... 24 1.4.2. Quản lý nội dung giáo dục phòng, chống bạo lực học đường................. 26 1.4.3. Quản lý các con đường giáo dục phòng, chống bạo lực học đường ....... 27 1.4.4. Tổ chức các lực lượng tham gia giáo dục phòng, chống bạo lực học đường ....................................................................................................... 29 1.4.5. Kiểm tra, đánh giá hoạt động giáo dục phòng, chống bạo lực học đường ....................................................................................................... 31 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý giáo dục phòng, chống bạo lực học đường cho học sinh ở các trường THPT ............................................................ 32 1.5.1. Các yếu tố chủ quan................................................................................. 32 1.5.2. Các yếu tố khách quan ............................................................................. 36 Tiểu kết chƣơng 1 ............................................................................................ 41 Chƣơng 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ GIÁO DỤC PHÒNG, CHỐNG BẠO LỰC HỌC ĐƢỜNG CHO HỌC SINH CÁC TRƢỜNG THPT HUYỆN NGÂN SƠN, TỈNH BẮC KẠN ....................................................... 42 2.1. Thực trạng giáo dục trung học phổ thông huyện Ngân Sơn, tỉnh Bắc Kạn ................................................................................................................ 42 2.1.1. Về quy mô trường lớp và tỉ lệ học sinh THPT ........................................ 42 2.1.2. Về đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên THPT ....................................... 44 2.1.3. Về cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học của các trường THPT ............. 46 2.1.4. Về chất lượng giáo dục của các trường THPT ........................................ 47 iv 2.2. Khái quát về khảo sát thực trạng ........................................................................... 49 2.2.1. Mục tiêu khảo sát ..................................................................................... 49 2.2.2. Đối tượng khảo sát................................................................................... 49 2.2.3. Nội dung khảo sát .................................................................................... 49 2.2.4. Cách thức tiến hành khảo sát ................................................................... 49 2.3. Thực trạng giáo dục phòng, chống bạo lực học đường cho học sinh ở các trường THPT huyện Ngân Sơn, tỉnh Bắc Kạn ................................................... 50 2.3.1. Nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên về bạo lực học đường và giáo dục phòng, chống bạo lực học đường cho học sinh ở các trường THPT huyện Ngân Sơn, tỉnh Bắc Kạn ............................................................... 50 2.3.2. Thực trạng nội dung giáo dục phòng, chống bạo lực học đường cho học sinh ở các trường THPT huyện Ngân Sơn, tỉnh Bắc Kạn ................ 54 2.3.3. Thực trạng các hình thức giáo dục phòng, chống bạo lực học đường cho học sinh ở các trường THPT huyện Ngân Sơn, tỉnh Bắc Kạn ......... 57 2.3.4. Thực trạng các phương pháp giáo dục phòng, chống bạo lực học đường cho học sinh ở các trường THPT huyện Ngân Sơn, tỉnh Bắc Kạn ........... 60 2.3.5. Kết quả giáo dục phòng, chống bạo lực học đường cho học sinh ở các trường THPT huyện Ngân Sơn, tỉnh Bắc Kạn ........................................ 61 2.4. Thực trạng quản lý giáo dục phòng, chống bạo lực học đường cho học sinh ở các trường THPT huyện Ngân Sơn, tỉnh Bắc Kạn ............................................ 63 2.4.1. Thực trạng việc lập kế hoạch giáo dục phòng, chống bạo lực học đường cho học sinh ở các trường THPT huyện Ngân Sơn, tỉnh Bắc Kạn ........... 63 2.4.2. Thực trạng tổ chức thực hiện kế hoạch giáo dục phòng, chống bạo lực học đường cho học sinh ở các trường THPT huyện Ngân Sơn, tỉnh Bắc Kạn .... 65 2.4.3. Thực trạng kiểm tra, đánh giá hoạt động giáo dục phòng, chống bạo lực học đường cho học sinh ở các trường THPT huyện Ngân Sơn, tỉnh Bắc Kạn...... 66 2.4.4. Đánh giá chung về thực trạng quản lý giáo dục phòng, chống bạo lực học đường cho học sinh ở các trường THPT huyện Ngân Sơn, tỉnh Bắc Kạn .. 68 v 2.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý giáo dục phòng, chống bạo lực học đường cho học sinh ở các trường THPT huyện Ngân Sơn ....................... 70 Tiểu kết chƣơng 2 ............................................................................................ 72 Chƣơng 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ GIÁO DỤC PHÒNG, CHỐNG BẠO LỰC HỌC ĐƢỜNG CHO HỌC SINH CÁC TRƢỜNG THPT HUYỆN NGÂN SƠN, TỈNH BẮC KẠN ....................................................... 73 3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp......................................................................... 73 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa ............................................................ 73 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn ......................................................... 74 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ ........................................................... 74 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính tính khả thi...................................................... 75 3.2. Các biện pháp quản lý giáo dục phòng, chống bạo lực học đường cho học sinh ở các trường THPT huyện Ngân Sơn, tỉnh Bắc Kạn................................. 76 3.2.1. Nâng cao nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về tầm quan trọng của giáo dục phòng, chống bạo lực học đường cho học sinh ở các trường THPT huyện Ngân Sơn, tỉnh Bắc Kạn .................................. 76 3.2.2. Kế hoạch hóa công tác quản lý giáo dục phòng, chống bạo lực học đường cho học sinh ở các trường THPT huyện Ngân Sơn, tỉnh Bắc Kạn 77 3.2.3. Bồi dưỡng nghiệp vụ quản lý học sinh cho giáo viên chủ nhiệm và cán bộ Đoàn Thanh niên trong các trường THPT huyện Ngân Sơn, tỉnh Bắc Kạn ................................................................................................... 79 3.2.4. Tăng cường giáo dục kỹ năng sống cho học sinh ở các trường THPT huyện Ngân Sơn, tỉnh Bắc Kạn ............................................................... 82 3.2.5. Kết hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội trong quản lý giáo dục phòng, chống bạo lực học đường cho học sinh ở các trường THPT huyện Ngân Sơn, tỉnh Bắc Kạn ............................................................... 84 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ........................................................................... 89 3.4. Khảo nghiệm về tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất ........ 91 3.4.1. Kết quả khảo nghiệm về mức độ cần thiết của các biện pháp đề xuất .... 92 vi 3.4.2. Kết quả khảo nghiệm về mức độ khả thi của các biện pháp đề xuất ...... 94 Tiểu kết chƣơng 3 ............................................................................................ 96 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 97 1. Kết luận....................................................................................................................... 97 2. Khuyến nghị ............................................................................................................... 98 TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................. 101 PHỤ LỤC vii DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT Viết tắt Viết đầy đủ HS Học sinh THCS Trung học cơ sở THPT Trung học phổ thông iv DANH MỤC CÁC BẢNG Trang Bảng 1.1. So sánh Bắt nạt học đường và Bạo lực học đường ........................... 14 Bảng 2.1: Quy mô trường lớp và tỉ lệ học sinh THPT huyện Ngân Sơn (2013 - 2018) .................................................................................. 43 Bảng 2.2. Cán bộ quản lý ở các trường THPT huyện Ngân Sơn ...................... 45 Bảng 2.3. Cơ cấu giáo viên ở các trường THPT huyện Ngân Sơn ................... 45 Bảng 2.4. Một số thành tích thể hiện chất lượng giáo dục THPT ở huyện Ngân Sơn (năm học 2016 - 2017) ................................................... 48 Bảng 2.5. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên về khái niệm bạo lực học đường ........................................................................... 50 Bảng 2.6. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên về nguyên nhân dẫn đến bạo lực học đường..................................................... 51 Bảng 2.7. Thực trạng nhận thức của học sinh về hậu quả của bạo lực học đường .... 53 Bảng 2.8. Đánh giá của cán bộ quản lý, giáo viên các trường THPT huyện Ngân Sơn, tỉnh Bắc Kạn về mức độ thực hiện nội dung giáo dục phòng, chống bạo lực học đường .................................................... 54 Bảng 2.9. Đánh giá của học sinh các trường THPT huyện Ngân Sơn, tỉnh Bắc Kạn về mức độ thực hiện nội dung giáo dục phòng, chống bạo lực học đường ........................................................................... 55 Bảng 2.10. Tự đánh giá của giáo viên về các hình thức giáo dục phòng chống bạo lực học đường cho học sinh ........................................... 57 Bảng 2.11. Thực trạng các phương pháp giáo dục phòng chống bạo lực học đường của giáo viên ở các trường THPT huyện Ngân Sơn ............ 60 Bảng 2.12. Chất lượng giáo dục đạo đức .......................................................... 62 Bảng 2.13. Thực trạng lập kế hoạch giáo dục phòng chống bạo lực học đường của giáo viên ở các trường THPT huyện Ngân Sơn ............ 64 Bảng 2.14. Thực trạng tổ chức thực hiện kế hoạch giáo dục phòng chống bạo lực học đường ở các trường THPT huyện Ngân Sơn...................... 65 v Bảng 2.15. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý giáo dục phòng, chống bạo lực học đường cho học sinh ở các trường THPT huyện Ngân Sơn ......................................................................................... 70 Bảng 3.1. Kết quả khảo nghiệm về tính cần thiết của một số biện pháp quản lý giáo dục phòng, chống bạo lực học đường ở các trường THPT huyện Ngân Sơn .............................................................................. 92 Bảng 3.2. Kết quả kiểm chứng tính khả thi của các biện pháp quản lý giáo dục phòng, chống bạo lực học đường cho học sinh các trường THPT huyện Ngân Sơn ................................................................... 94 DANH MỤC SƠ ĐỒ Trang Sơ đồ 1.1. Khung cơ cấu hệ thống giáo dục quốc dân Việt Nam ..................... 18 vi MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Bạo lực học đường là những hành vi cố ý sử dụng vũ lực hoặc quyền lực của học sinh hoặc giáo viên đối với những học sinh, giáo viên hoặc những người khác và ngược lại. Đó có thể là những hành vi bạo lực về thể xác, bạo lực về tinh thần, bạo lực về tình dục, bạo lực ngôn ngữ, những bắt ép về tài chính hoặc những hành vi khác có thể gây ra những tổn thương về mặt tinh thần hoặc thể chất cho người bị hại. Tình trạng bạo lực trong trường học đã và đang diễn ra nóng bỏng trên khắp cả nước, ở tất cả những cấp học, lớp học khác nhau, ở cả thành thị, nông thôn và miền núi. Bạo lực học đường không chỉ xảy ra ở học sinh nam mà còn cả ở học sinh nữ; không chỉ giữa học sinh với học sinh mà còn có bạo lực giữa học sinh với giáo viên và giáo viên với học sinh. Bạo lực học đường đã trở thành mối quan tâm của nhiều gia đình, các nhà trường và là nỗi trăn trở của toàn xã hội bởi hậu quả nghiêm trọng mà nó gây ra. Với nạn nhân là tổn hại đến thể xác, tinh thần; tổn thương đến gia đình, người thân, bạn bè; gây ra sự bất ổn trong xã hội, khiến cho học sinh không an tâm học tập, cha mẹ không an tâm và tin tưởng vào giáo dục. Đối với người gây ra hành vi bạo lực không những hủy hoại tương lai của bản thân, bị xã hội lên án và xa lánh, còn có thể phát triển nhân cách ngày càng sai lệch, là mối quan ngại của xã hội sau này, là mầm mống của những tội phạm nguy hiểm nếu không được phát hiện và rèn luyện kịp thời. Để vấn nạn bạo lực học đường có thể giảm thiểu trong tương lai, đòi hỏi các nhà trường phải cùng kết hợp với gia đình để làm tốt hơn công tác giáo dục. Ngân Sơn là một huyện miền núi, nằm ở phía đông bắc của tỉnh Bắc Kạn. Huyện còn nhiều khó khăn về cơ sở vật chất và đội ngũ cán bộ, nhưng trong những năm gần đây, cán bộ quản lý tại hệ thống giáo dục phổ thông nói 1 chung và các trường THPT nói riêng ở Ngân Sơn đã có nhiều cố gắng trong việc triển khai các chương trình giáo dục lối sống và phát triển nhân cách cho học sinh, trong đó có việc giáo dục phòng, chống bạo lực học đường, tuy nhiên, hiệu quả thu được chưa cao. Nhận thức và năng lực trong giáo dục phòng, chống bạo lực học đường cho học sinh còn nhiều hạn chế. Công tác quản lý còn nhiều bất cập… Có thể nói, đối với Ngân Sơn, việc quản lý giáo dục phòng, chống bạo lực học đường cho học sinh ở các trường trung học phổ thông là một công việc khó khăn, lâu dài, đòi hỏi rất nhiều điều kiện về tài chính và năng lực của đội ngũ giáo viên, đội ngũ cán bộ quản lý, cũng như sự hỗ trợ phối hợp của các lực lượng xã hội. Do đó, để đẩy mạnh việc giáo dục phòng, chống bạo lực học đường cho học sinh ở các trường trung học phổ thông có hiệu quả cần có sự quan tâm của các cấp, sự chỉ đạo đồng bộ của mỗi nhà trường và đặc biệt là sự nỗ lực học hỏi, rút kinh nghiệm của bản thân mỗi cán bộ quản lý, giáo viên ở Ngân Sơn. Xuất phát từ những lý do trên, để góp phần vào quá trình nghiên cứu, nâng cao chất lượng hoạt động quản lý giáo dục phòng, chống bạo lực học đường cho học sinh ở các trường trung học phổ thông, tác giả lựa chọn đề tài “Quản lý giáo dục phòng, chống bạo lực học đường cho học sinh ở các trường trung học phổ thông huyện Ngân Sơn, tỉnh Bắc Kạn” làm luận văn Thạc sĩ khoa học Giáo dục, chuyên ngành Quản lý giáo dục. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn quản lý giáo dục phòng, chống bạo lực học đường cho học sinh ở các trường trung học phổ thông, luận văn đề xuất một số biện pháp quản lý giáo dục phòng, chống bạo lực học đường cho học sinh ở các trường trung học phổ thông huyện Ngân Sơn, tỉnh Bắc Kạn nhằm góp phần cải thiện hiệu quả giáo dục phòng, chống bạo lực học đường ở các trường trung học phổ thông huyện Ngân Sơn. 2 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Công tác quản lý giáo dục phòng, chống bạo lực học đường cho học sinh ở các trường trung học phổ thông. 3.2. Đối tƣợng nghiên cứu Quản lý giáo dục phòng, chống bạo lực học đường cho học sinh ở các trường trung học phổ thông huyện Ngân Sơn, tỉnh Bắc Kạn. 4. Giả thuyết khoa học Lãnh đạo các trường trung học phổ thông huyện Ngân Sơn, tỉnh Bắc Kạn đã quan tâm đến hoạt động giáo dục phòng, chống bạo lực học đường cho học sinh, tuy nhiên việc quản lý còn gặp nhiều khó khăn, hạn chế và bất cập. Nếu đề xuất được những biện pháp quản lý giáo dục phòng, chống bạo lực học đường cho học sinh phù hợp, đảm bảo khoa học, có tính khả thi thì sẽ khắc phục được những hạn chế và nâng cao chất lượng, hiệu quả giáo dục phòng, chống bạo lực học đường cho học sinh ở các trường trung học phổ thông huyện Ngân Sơn, tỉnh Bắc Kạn trong bối cảnh hiện nay. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Xây dựng cơ sở lý luận về quản lý giáo dục phòng, chống bạo lực học đường cho học sinh ở các trường trung học phổ thông. 5.2. Khảo sát thực trạng công tác quản lý hoạt động giáo dục phòng, chống bạo lực học đường cho học sinh ở các trường trung học phổ thông huyện Ngân Sơn, tỉnh Bắc Kạn. 5.3. Đề xuất một số biện pháp quản lý giáo dục phòng, chống bạo lực học đường cho học sinh ở các trường trung học phổ thông huyện Ngân Sơn, tỉnh Bắc Kạn. 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu 6.1. Giới hạn địa bàn nghiên cứu Đề tài nghiên cứu ở các trường trung học phổ thông trên địa bàn huyện Ngân Sơn, tỉnh Bắc Kạn. 3 6.2. Giới hạn khách thể khảo sát - Hiệu trưởng, Phó hiệu trưởng và giáo viên của các trường trung học phổ thông trên địa bàn huyện Ngân Sơn, tỉnh Bắc Kạn. - Học sinh các trường trung học phổ thông trên địa bàn huyện Ngân Sơn, tỉnh Bắc Kạn. 7. Phƣơng pháp nghiên cứu 7.1. Nhóm các phƣơng pháp nghiên cứu lý luận Tiến hành nghiên cứu, phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa các tài liệu khoa học, các văn kiện của Đảng, Nhà nước, của ngành giáo dục, của tỉnh Bắc Kạn, của huyện Ngân Sơn… có liên quan đến vấn đề nghiên cứu nhằm xây dựng cơ sở lý luận của đề tài luận văn. 7.2. Nhóm các phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp quan sát sư phạm Tiến hành quan sát hoạt động và cách thức xử lý tình huống của cán bộ quản lý các trường trung học phổ thông ở huyện Ngân Sơn, tỉnh Bắc Kạn để bổ sung và kiểm chứng cho thực trạng nghiên cứu được bằng các phương pháp nghiên cứu khác. - Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi Xây dựng phiếu hỏi nhằm trưng cầu ý kiến của một số đối tượng là các Cán bộ quản lý, Tổ trưởng, Tổ phó tổ chuyên môn, giáo viên giảng dạy chuyên môn, học sinh và phụ huynh học sinh về công tác quản lý giáo dục phòng, chống bạo lực học đường cho học sinh ở các trường trung học phổ thông huyện Ngân Sơn, tỉnh Bắc Kạn. - Phương pháp phỏng vấn Tiến hành phỏng vấn một số đối tượng là các Cán bộ quản lý, Tổ trưởng, Tổ phó tổ chuyên môn, giáo viên giảng dạy chuyên môn, học sinh và phụ huynh học sinh về công tác quản lý giáo dục phòng, chống bạo lực học đường cho học sinh ở các trường trung học phổ thông huyện Ngân Sơn, tỉnh Bắc Kạn. 4 7.3. Nhóm phương pháp hỗ trợ khác Phương pháp thống kê toán học để thu thập, xử lý và đánh giá thực trạng quản lý giáo dục phòng, chống bạo lực học đường cho học sinh ở các trường trung học phổ thông huyện Ngân Sơn, tỉnh Bắc Kạn. Dùng thống kê mô tả và suy luận để phát hiện và rút ra các kết luận cần thiết. 8. Cấu trúc của luận văn Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Danh mục Tài liệu tham khảo và Phụ lục, nội dung luận văn được bố cục thành 3 chương với tên chương lần lượt như sau: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý giáo dục phòng, chống bạo lực học đường cho học sinh trường trung học phổ thông Chương 2: Thực trạng quản lý giáo dục phòng, chống bạo lực học đường cho học sinh các trường trung học phổ thông huyện Ngân Sơn, tỉnh Bắc Kạn Chương 3: Biện pháp quản lý giáo dục phòng, chống bạo lực học đường cho học sinh các trường trung học phổ thông huyện Ngân Sơn, tỉnh Bắc Kạn 5 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ GIÁO DỤC PHÒNG, CHỐNG BẠO LỰC HỌC ĐƢỜNG CHO HỌC SINH TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu 1.1.1. Các công trình nghiên cứu về bạo lực học đường Các công trình nghiên cứu về bạo lực học đường trên thế giới Bạo lực học đường là vấn nạn xảy ra ở hầu khắp các quốc gia thuộc các châu lục khác nhau trên thế giới. Đây cũng là đề tài mà nhiều nước trên thế giới nghiên cứu để phòng chống, ngăn chặn. Có thể kể đến một số công trình tiêu biểu như sau: Nghiên cứu Bắt nạt, tâm lý xã hội điều chỉnh và kết quả học tập ở trường tiểu học của Glew GM (Khoa Tâm thần và khoa học hành vi, Đại học Washington School of Medicine, Mỹ) tiến hành năm 2005 trên 3530 học sinh lớp ba, lớp bốn, lớp năm tại Mỹ. Với mục tiêu xác định tỷ lệ bắt nạt trong trường tiểu học và mối liên quan của nó với nhà trường, thành tích học tập, hành động kỷ luật và cảm giác của bản thân, kết quả nghiên cứu đã cho thấy: 22,0% học sinh được khảo sát đã tham gia vào việc bắt nạt, là nạn nhân bị bắt nạt, hoặc cả hai. Hướng đến nhóm đối tượng có độ tuổi lớn hơn, năm 2007, đề tài Bắt nạt, bạo lực và hành vi nguy hiểm ở học sinh trung học Nam Phi được LiangH (Cục trẻ em và vị thành niên tâm thần, Viện Tâm Thần, Vương quốc Anh) tiến hành. Nghiên cứu kiểm tra tỉ lệ hành vi bắt nạt của 5074 học sinh vị thành niên đang học lớp 8 và lớp 11 ở 72 trường học ở Cape và Durban, Nam Phi, làm rõ mối liên quan giữa những hành vi này với mức độ bạo lực và các hành vi nguy hiểm ở thanh thiếu niên. Kết quả của cả hai nghiên cứu này đều cho thấy sự phổ biến của hành vi bắt nạt thường xuyên trong trường học là rất đáng kể [49]. 6 Khác với hai công trình trên, nghiên cứu của Wang.J (Viện Y tế quốc gia, Bethesda, Maryland 20892, Hoa Kỳ) và cộng sự năm 2009 trong đề tài Bắt nạt trường học trong thanh thiếu niên tại Hoa Kỳ: thể chất, bằng lời nói, quan hệ, và trên Internet lại hướng đến việc làm rõ các hình thức trong hành vi bắt nạt trường học. Qua nghiên cứu cho thấy tỉ lệ của việc bắt nạt người khác và bị bắt nạt ở trường ít nhất 1 lần trong 2 tháng tương ứng với 4 hình thức bắt nạt là 20,8% về mặt vật chất, 53,6% về lời nói, 51,4% về mặt xã hội và 13,6% bằng điện tử. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng sự hỗ trợ của cha mẹ có thể giúp trẻ chống lại được các hình thức bắt nạn không đáng có [51]. Tiếp đó, vẫn tại Mỹ, năm 2012, Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa bệnh tật (CDC) tiến hành một cuộc khảo sát trên quy mô lớn có tên Hiểu biết về bạo lực học đường đã đưa ra những con số thống kê về tình trạng môi trường học đường với những hành vi đe dọa, hành vi bạo lực gây tử vong và không gây tử vong. Theo đó, trong 12 tháng trước cuộc điều tra, 7,8% học sinh trung học được thông báo bị đe dọa hay bị thương tích bằng một loại vũ khí trong trường học ít nhất một lần, tỷ lệ nam cao gấp hai lần nữ; 12,4% học sinh từng tham gia vào một vụ đánh nhau tại trường ít nhất một lần, tỷ lệ ở nam cao gấp hai lần nữ. Trong 30 ngày trước cuộc điều tra, 5,5% học sinh được cảnh báo những nguy cơ không an toàn nên đã không tới trường ít nhất một ngày, tỷ lệ ở nam và nữ xấp xỉ bằng nhau; 5,9% học sinh mang theo một loại vũ khí vào trường học, tỷ lệ ở nam lớn gấp ba lần nữ. Năm 2014, Tổ chức phát triển cộng đồng tập trung vào trẻ em Plan International và Trung tâm nghiên cứu quốc tế về phụ nữ (ICRW) công bố Báo cáo về tình trạng bạo lực trong các trường học ở châu Á. Báo cáo dựa trên kết quả nghiên cứu và khảo sát thực tế 9.000 học sinh ở lứa tuổi 12-17, các giáo viên, hiệu trưởng, phụ huynh... tại 5 quốc gia Campuchia, Việt Nam, Indonesia, Pakistan và Nepal thực hiện từ tháng 10/2013 đến tháng 3/2014. Theo đó, tình trạng bạo lực trong các trường học châu Á đang ở mức báo 7 động. Trung bình cứ 10 học sinh thì có 7 em từng trải nghiệm bạo lực học đường. Quốc gia có số học sinh hứng chịu nạn bạo lực cao nhất là Indonesia (84%); thấp nhất là Pakistan với 43%. Có thể nói, các công trình nghiên cứu về bạo lực học đường trên thế giới đã giải quyết 3 nội hàm của bạo lực học đường, gồm thực trạng bạo lực học đường; các hành vi lệch chuẩn dẫn tới bạo lực học đường và các hình thức biểu hiện của bạo lực học đường. Từ việc khảo sát các môi trường bạo lực học đường cụ thể, các nghiên cứu đã bước đầu đưa ra những phương pháp, cách thức tổng quát cho việc ngăn ngừa, giảm thiểu hành vi bạo lực học đường gắn với từng nhóm đối tượng và không gian áp dụng. Các công trình nghiên cứu về bạo lực học đường trong nước Cùng với các quốc gia trên thế giới, ở Việt Nam, trong vòng khoảng 10 năm trở lại đây, bạo lực học đường có chiều hướng gia tăng. Đây không phải là vấn đề mới, nhưng mức độ và tính chất của hành vi này thì ngày càng phức tạp. Trong bối cảnh đó, nhiều nghiên cứu về bạo lực học đường của học sinh đã được công bố dưới dạng sách chuyên khảo, báo cáo khoa học, bài tạp chí hay luận án, luận văn. Về nguyên nhân dẫn tới bạo lực học đường, có thể kể đến nhiều công trình như báo cáo khoa học của tác giả Nguyễn Văn Lượt về Bạo lực học đường: nguyên nhân và một số biện pháp hạn chế tại Hội thảo khoa học toàn quốc “Nhà trường Việt Nam trong một nền giáo dục tiên tiến, mang đậm bản sắc dân tộc” [25]; các tác giả Đặng Hoàng Minh - Trần Thành Nam với bài báo khoa học “Hành vi bạo lực ở thanh thiếu niên - con đường hình thành và cách tiếp cận đánh giá” đăng trên Tạp chí Tâm lý học số 12/2011 [27]; tác giả Nguyễn Văn Tường với nghiên cứu về Yếu tố nguy cơ dẫn đến hành vi bạo lực học đường trên Tạp chí Quản lý Giáo dục (2013) [46]; … Theo các nghiên cứu này, nhiều nguyên nhân cụ thể được đưa ra, bao gồm quan hệ 8