Tài liệu Phòng, chống rửa tiền qua hệ thống ngân hàng thương mại việt nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ Tp.HCM --------------------- NGUYỄN DIỆU THƯ PHÒNG, CHỐNG RỬA TIỀN QUA HỆ THỐNG NGÂN HÀNG TH¦¥NG M¹I VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. Hồ Chí Minh-Năm 2013 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ Tp.HCM --------------------- NGUYỄN DIỆU THƯ PHÒNG, CHỐNG RỬA TIỀN QUA HỆ THỐNG NGÂN HÀNG TH¦¥NG M¹I VIỆT NAM Chuyên ngành:Tài chính-Ngân hàng Mã số: 60340201 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS TRƯƠNG QUANG THÔNG TP. Hồ Chí Minh-Năm 2013 LêI CAM §OAN T«i xin cam ®oan luËn v¨n nµy lµ do chÝnh t«i nghiªn cøu vµ thùc hiÖn. C¸c sè liÖu vµ th«ng tin sö dông trong luËn v¨n nµy ®Òu cã nguån gèc, trung thùc vµ ®-îc phÐp c«ng bè. Ng-êi cam ®oan NguyÔn DiÖu Th- DANH MôC NH÷NG CH÷ VIÕT T¾T APG: Nhãm ch©u ¸- Th¸i B×nh D-¬ng vÒ phßng chèng röa tiÒn. BIDV: Ng©n hµng ®Çu t- vµ ph¸t triÓn ViÖt Nam. CIC: Trung t©m th«ng tin tÝn dông. FAFT: Lùc l-îng ®Æc nhiÖm tµi chÝnh vÒ phßng, chèng röa tiÒn. H§QT: Héi ®ång qu¶n trÞ. NHNN: Ng©n hµng nhµ n-íc. NHTM: Ng©n hµng th-¬ng m¹i. PA17: Phßng an ninh kinh tÕ c«ng an. SCB: Ng©n hµng th-¬ng m¹i cæ phÇn Sµi Gßn. TNHH: Tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n. DANH MôC C¸C B¶NG, BIÓU Trang BiÓu ®å 2.1: Tû träng tiÒn mÆt l-u th«ng trªn tæng ph-¬ng tiÖn ..................30 thanh to¸n. BiÓu ®å 2.2: C¬ chÕ qu¶n lý c«ng t¸c phßng, chèng röa tiÒn t¹i ..................56 ng©n hµng TMCP Sµi Gßn. B¶ng 2.1: Sè l-îng c¸c vô ¸n ®-îc ®em ra truy tè, xÐt xö theo ..................33 ®iÒu 250 Bé luËt h×nh sù. B¶ng 2.2: KÕt qu¶ viÖc tiÕp nhËn, ph©n tÝch b¸o c¸o ..................................48 giao dÞch ®¸ng ngê. MôC LôC Trang Trang phô b×a Lêi cam ®oan Môc lôc Danh môc c¸c ký hiÖu, ch÷ viÕt t¾t Danh môc c¸c b¶ng, biÓu lêi më ®Çu Ch-¬ng 1: Tæng quan vÒ röa tiÒn vµ phßng, chèng röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng ............................................................................................................. 1 1.1. Tæng quan vÒ röa tiÒn. .................................................................................................................... 1 1.1.1 Kh¸i niÖm vÒ röa tiÒn. .................................................................................................................. 1 1.1.2. Nguån gèc cña tiÒn cÇn röa ........................................................................................................ 2 1.1.3. C¸c chñ thÓ tham gia ho¹t ®éng röa tiÒn. .................................................................................. 2 1.1.4. Quy tr×nh vµ c¸c ph-¬ng thøc röa tiÒn....................................................................................... 3 1.1.4.1. Quy tr×nh röa tiÒn..................................................................................................................... 3 1.1.4.2. Ph-¬ng thøc röa tiÒn . .............................................................................................................. 4 1.1.5. T¸c ®éng cña röa tiÒn ®èi víi nÒn kinh tÕ. ................................................................................ 7 1.2 Ho¹t ®éng röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng. .............................................................................. 10 1.2.1. Kh¸i niÖm röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng. .......................................................................... 10 1.2.2. C¸c chñ thÓ tham gia röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng ......................................................... 10 1.2.3. §iÒu kiÖn ph¸t sinh röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng. ........................................................... 10 1.3. HÖ thèng ng©n hµng vµ ph-¬ng thøc phßng, chèng röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng. ......... 12 1.3.1. HÖ thèng ng©n hµng. ................................................................................................................. 12 1.3.2. T¸c ®éng cña röa tiÒn ®èi víi hÖ thèng ng©n hµng th-¬ng m¹i vµ sù cÇn thiÕt ph¶i phßng, chèng röa tiÒn t¹i c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i ViÖt Nam .................................................................. 14 1.3.3. Quy ®Þnh cña ViÖt Nam vÒ phßng, chèng röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng....................... 15 1.4. Phßng, chèng röa tiÒn ë mét sè n-íc trªn thÕ giíi vµ bµi häc kinh nghiÖm cho ViÖt Nam. . 18 1.4.1. Kinh nghiÖm phßng, chèng röa tiÒn t¹i Mü............................................................................ 18 1.4.2. Kinh nghiÖm phßng, chèng röa tiÒn t¹i Anh. ......................................................................... 19 1.4.3. Kinh nghiÖm phßng, chèng röa tiÒn t¹i Trung Quèc. ............................................................ 20 1.4.4. Phßng, chèng röa tiÒn t¹i Singapore. ....................................................................................... 20 1.4.5. Bµi häc kinh nghiÖm cho ViÖt Nam vÒ phßng, chèng röa tiÒn. ............................................ 22 Ch-¬ng 2: Thùc tr¹ng vÒ röa tiÒn vµ phßng, chèng röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam............................................................................................. 24 2.1 T×nh h×nh röa tiÒn t¹i ViÖt Nam.................................................................................................... 24 2.1.1 T×nh h×nh kinh tÕ x· héi cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng röa tiÒn t¹i ViÖt Nam ......................... 24 2.1.2 T×nh h×nh chung vÒ ho¹t ®éng röa tiÒn t¹i ViÖt Nam thêi gian qua....................................... 28 2.1.3 Mét sè vô ¸n lín ®· bÞ ph¸t hiÖn trong thêi gian qua.............................................................. 29 2.1.4 Thùc tr¹ng röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam.......................................................... 32 2.1.4.1 C¸c biÓu hiÖn röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam.................................................. 32 2.1.4.2 Nh÷ng ph-¬ng thøc röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam ....................................... 34 2.1.4.3 Mét sè tr-êng hîp röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng bÞ ph¸t hiÖn ...................................... 36 2.2 Thùc tr¹ng phßng, chèng röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng VN ............................................... 40 2.2.1 Sù cÇn thiÕt ph¶i cã ph¸p luËt vÒ phßng, chèng röa tiÒn t¹i ViÖt Nam .................................. 40 2.2.2 C¸c ph-¬ng thøc phßng, chèng röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam ....................... 42 2.2.2.1 X©y dùng hÖ thèng ph¸p luËt vÒ phßng, chèng röa tiÒn ...................................................... 42 2.2.2.2 Thµnh lËp c¬ quan chuyªn tr¸ch vÒ phßng, chèng röa tiÒn ................................................. 44 2.2.2.3 N©ng cao nhËn thøc cña ng©n hµng th-¬ng m¹i trong phßng,chèng röa tiÒn ................... 46 2.2.2.4 Hîp t¸c quèc tÕ trong c«ng t¸c phßng, chèng röa tiÒn ........................................................ 46 2.2.3 Phßng, chèng röa tiÒn t¹i c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i ë ViÖt Nam ....................................... 47 2.2.3.1 Phßng, chèng röa tiÒn t¹i Ng©n hµng TMCP Ngo¹i th-¬ng ViÖt Nam (Vietcombank). . 47 2.2.3.2 Phßng, chèng röa tiÒn t¹i Ng©n hµng §Çu t- vµ ph¸t triÓn ViÖt Nam (BIDV).................. 50 2.2.3.3 Phßng, chèng röa tiÒn t¹i Ng©n hµng th-¬ng m¹i cæ phÇn Sµi Gßn (SCB)........................ 53 2.3 §¸nh gi¸ thùc tr¹ng c«ng t¸c phßng, chèng röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng trong thêi gian qua ......................................................................................................................................................... 55 2.3.1 Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®-îc ............................................................................................................. 55 2.3.2 Nh÷ng tån t¹i............................................................................................................................... 56 2.3.3 Nguyªn nh©n cña nh÷ng tån t¹i ................................................................................................ 58 Ch-¬ng 3: C¸c gi¶i ph¸p phßng, chèng röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam............................................................................................................. 60 3.1 ChiÕn l-îc ph¸t triÓn dÞch vô ng©n hµng cña hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam ......................... 60 3.2.1 Dù b¸o t×nh h×nh röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam ............................................... 61 3.2.2 §Þnh h-íng phßng, chèng röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam ............................... 62 3.3 C¸c gi¶i ph¸p phßng, chèng röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam................................ 63 3.3.1 Gi¶i ph¸p thuéc vÒ nhµ n-íc ..................................................................................................... 63 3.3.1.1 VÒ luËt ph¸p ............................................................................................................................. 63 3.3.1.2 Ban hµnh vµ thùc thi chÝnh s¸ch vÒ thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt trong nÒn kinh tÕ... 66 3.3.1.3 X©y dùng hÖ thèng thanh tra gi¸m s¸t ng©n hµng hiÖu qu¶ ................................................ 67 3.3.1.4 Thùc hiÖn phßng, chèng tham nhòng cã hiÖu qu¶ ............................................................... 70 3.3.1.5 Sù phèi hîp gi÷a c¸c ban ngµnh............................................................................................ 72 3.3.2 Gi¶i ph¸p thuéc vÒ ng©n hµng nhµ n-íc .................................................................................. 72 3.3.2.1 §Èy m¹nh c«ng t¸c tuyªn truyÒn vÒ phßng, chèng röa tiÒn. Th-êng xuyªn tæ chøc c¸c buæi täa ®µm vÒ phßng, chèng röa tiÒn víi c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i.......................................... 72 3.3.2.2Ph¸t huy tèi ®a hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña trung t©m th«ng tin tÝn dông................................. 73 3.3.2.3 C¸c gi¶i ph¸p ®èi víi vÊn ®Ò tù do hãa c¸c giao dÞch tµi chÝnh quèc tÕ ............................. 75 3.3.2.4 Ban hµnh quy chÕ gi¸m s¸t viÖc tu©n thñ c¸c quy ®Þnh vÒ phßng, chèng röa tiÒn ........... 75 3.3.2.5 T¨ng c-êng hîp t¸c quèc tÕ.................................................................................................... 76 3.3.3 Gi¶i ph¸p thuéc vÒ ng©n hµng th-¬ng m¹i............................................................................... 76 3.3.3.1 Thµnh lËp bé phËn chuyªn tr¸ch vÒ phßng, chèng röa tiÒn ................................................. 76 3.3.3.2 Thµnh lËp mét bé phËn chuyªn tr¸ch vÒ ph©n tÝch th«ng tin kh¸ch hµng.......................... 77 3.3.3.3 N©ng cao n¨ng lùc qu¶n trÞ rñi ro t¹i c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i ....................................... 78 3.3.3.4 Thùc hiÖn nghiªm chØnh quy ®Þnh néi bé vÒ phßng, chèng röa tiÒn .................................. 79 3.3.3.5 H¹n chÕ viÖc cÊp tÝn dông b»ng tiÒn mÆt .............................................................................. 80 3.3.3.6 Phèi hîp chÆt chÏ víi côc phßng, chèng röa tiÒn ................................................................. 81 KÕt luËn. Tµi liÖu tham kh¶o. LêI Më §ÇU TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi Röa tiÒn kh«ng trùc tiÕp ¶nh h-ëng ®Õn tÝnh m¹ng vµ tµi s¶n cña con ng-êi, röa tiÒn kh«ng mang l¹i nh÷ng c¶nh t-îng h·i hïng, röa tiÒn kh«ng mÊy liªn quan ®Õn ®êi sèng cña mçi ng-êi d©n nh-ng röa tiÒn hµng ngµy ®ang ¶nh h-ëng ®Õn tõng chñ thÓ trong nÒn kinh tÕ vµ trë nªn mèi lo ng¹i cña hÇu hÕt c¸c quèc gia trªn thÕ giíi. Röa tiÒn kh«ng chØ lµ vÊn ®Ò cña c¸c thÞ tr-êng tµi chÝnh hµng ®Çu thÕ giíi mµ ngay c¶ c¸c quèc gia ®ang trong qu¸ tr×nh héi nhËp vµo hÖ thèng tµi chÝnh quèc tÕ còng kh«ng tr¸nh khái. §Æc biÖt khi c¸c thÞ tr-êng míi næi më cöa nÒn kinh tÕ vµ lÜnh vùc tµi chÝnh th× hä dÓ dµng trë thµnh môc tiªu cña c¸c ho¹t ®éng röa tiÒn. Nãi c¸ch kh¸c röa tiÒn lµ hµnh ®éng g©y vÈn ®ôc nÒn kinh tÕ. Röa tiÒn cã thÓ tµn ph¸ thµnh qu¶ kinh tÕ cña mét quèc gia. B»ng nh÷ng thñ ®o¹n tinh vi, c¸c b¨ng ®¶ng téi ph¹m t×m c¸ch hîp ph¸p hãa tiÒn vµ tµi s¶n cã nguån gèc tõ téi ph¹m cña m×nh tõ nh÷ng ®ång tiÒn bÊt chÝnh cã nguån gèc s¹ch sÏ. Nh÷ng ho¹t ®éng nµy ®· g©y ra nh÷ng ¶nh h-ëng tiªu cùc cho nÒn kinh tÕ vÜ m« nãi chung vµ lÜnh vùc tµi chÝnh nãi riªng. T¹i ViÖt Nam vÊn ®Ò phßng, chèng röa tiÒn vÉn cßn kh¸ míi mÎ. ViÖt Nam cã nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn cïng víi sù gia t¨ng th-¬ng m¹i vµ ®Çu t- quèc tÕ ®a d¹ng, phong phó víi nhiÒu h×nh thøc kinh doanh kh¸c nhau. §ång thêi cã l-îng tiÒn mÆt l-u th«ng trªn thÞ tr-êng nhiÒu sÏ lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho téi ph¹m röa tiÒn ho¹t ®éng. H¬n n÷a, viÖc ViÖt Nam thùc hiÖn chÝnh s¸ch thu hót c¸c nguån vèn ®Çu t- n-íc ngoµi còng lµ mét ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c c¸ nh©n, tæ chøc téi ph¹m n-íc ngoµi muèn röa tiÒn t¹i ViÖt Nam. HiÖn nay, ViÖt Nam ch-a hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý vÒ kinh tÕ nªn hiÖu qu¶ cña viÖc ng¨n chÆn röa tiÒn nãi chung vµ röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng nãi riªng cßn rÊt h¹n chÕ. Trong thêi gian tíi nÕu chóng ta kh«ng cã nh÷ng gi¶i ph¸p ®óng ®¾n th× ViÖt Nam sÏ trë thµnh ®iÓm ®Õn cña téi ph¹m röa tiÒn, mµ ng©n hµng ®-îc xem nh- c«ng cô ®Ó thùc hiÖn hµnh vi ®ã. ChÝnh v× thÕ, vÊn ®Ò phßng, chèng röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam ®ang lµ vÊn ®Ò bøc xóc trong c«ng t¸c qu¶n lý hiÖn nay. Do ®ã t¸c gi¶ ®· chän ®Ò tµi “Phßng, chèng röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam” lµm luËn v¨n th¹c sü cña m×nh. Môc tiªu nghiªn cøu: Trªn c¬ së thùc tr¹ng ho¹t ®éng röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng th-¬ng m¹i ViÖt Nam cïng víi nh÷ng nguy c¬ röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng th-¬ng m¹i ViÖt Nam khi héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, luËn v¨n tËp trung ®-a ra c¸c gi¶i ph¸p phßng, chèng röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng th-¬ng m¹i ViÖt Nam. §èi t-îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu: §èi t-îng nghiªn cøu: ho¹t ®éng röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng vµ c«ng t¸c phßng, chèng röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng. Ph¹m vi nghiªn cøu: hÖ thèng ng©n hµng th-¬ng m¹i ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu: Ph-¬ng ph¸p m« t¶ nh»m nªu tæng quan vÒ t×nh h×nh röa tiÒn t¹i c¸c n-íc trªn thÕ giíi vµ ViÖt Nam. - Ph-¬ng ph¸p thèng kª nh»m tËp hîp c¸c sè liÖu vµ ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng röa tiÒn. Ph-¬ng ph¸p lÞch sö nh»m so s¸nh, ®èi chiÕu c¸c th«ng tin trong qu¸ khø ®Ó t×m hiÓu nguyªn nh©n vµ cã c¸c kÕt luËn phï hîp. Nguån d÷ liÖu: - Nhãm ch©u ¸ Th¸i B×nh D-¬ng vÒ phßng, chèng röa tiÒn (APG). - Tæng côc thèng kª. - Ng©n hµng Nhµ n-íc ViÖt Nam. - C¬ quan thanh tra, gi¸m s¸t ng©n hµng. KÕt qu¶ nghiªn cøu chñ yÕu nh»m ®¹t ®-îc: - Thø nhÊt: ph¶n ¸nh nh÷ng t¸c ®éng cña viÖc röa tiÒn. Thø hai: nªu lªn thùc tr¹ng röa tiÒn t¹i ViÖt Nam nãi chung, hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam nãi riªng vµ nh÷ng ¶nh h-ëng cña nã ®Õn kinh tÕ x· héi. Thø ba: tõ ®ã ®-a ra mét sè ý kiÕn ®Ó gãp phÇn ®Èy lïi n¹n röa tiÒn ®ang ph¸t triÓn t¹i ViÖt Nam. KÕt cÊu cña luËn v¨n Néi dung cña luËn v¨n ®-îc tr×nh bµy theo 3 ch-¬ng Ch-¬ng 1: Tæng quan vÒ röa tiÒn vµ phßng, chèng röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng. Ch-¬ng 2: Thùc tr¹ng phßng, chèng röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam. Ch-¬ng 3: C¸c gi¶i ph¸p phßng, chèng röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam. 1 Ch-¬ng 1: Tæng quan vÒ röa tiÒn vµ phßng, chèng röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng 1.1. Tæng quan vÒ röa tiÒn. 1.1.1 Kh¸i niÖm vÒ röa tiÒn. Theo Liªn HiÖp Quèc, dùa vµo c«ng -íc Vienna (1988) vµ c«ng -íc Palermo (2000), kh¸i niÖm röa tiÒn ®-îc nhiÒu quèc gia ®ång thuËn lµ “viÖc sö dông (nghÜa lµ víi bÊt cø h×nh thøc nµo cña c¸c hµnh ®éng cho vµ nhËn) bÊt cø tµi s¶n nµo mµ nã ®-îc cho lµ cã nguån gèc tõ ho¹t ®éng che ®Ëy, tr¸ h×nh nh»m gióp ®ì ng-êi ph¹m téi ®· tho¸t khái ph¸p luËt”. ë ViÖt Nam, theo NghÞ ®Þnh sè 74/2005/N§-CP ngµy 07/06/2005 do ChÝnh phñ ban hµnh th× kh¸i niÖm röa tiÒn ®-îc ®Þnh nghÜa nh- sau: “Röa tiÒn” lµ hµnh vi cña c¸ nh©n, tæ chøc t×m c¸ch hîp ph¸p ho¸ tiÒn, tµi s¶n do ph¹m téi mµ cã th«ng qua c¸c ho¹t ®éng cô thÓ sau ®©y: - Tham gia trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp vµo mét giao dÞch liªn quan ®Õn tiÒn, tµi s¶n do ph¹m téi mµ cã; - Thu nhËn, chiÕm gi÷, chuyÓn dÞch, chuyÓn ®æi, chuyÓn nh-îng, vËn chuyÓn, sö dông, vËn chuyÓn qua biªn giíi tiÒn, tµi s¶n do ph¹m téi mµ cã; - §Çu t- vµo mét dù ¸n, mét c«ng tr×nh, gãp vèn vµo mét doanh nghiÖp hoÆc t×m c¸ch kh¸c che ®Ëy, ngôy trang hoÆc c¶n trë viÖc x¸c minh nguån gèc, b¶n chÊt thËt sù hoÆc vÞ trÝ, qu¸ tr×nh di chuyÓn hoÆc quyÒn së h÷u ®èi víi tiÒn, tµi s¶n do ph¹m téi mµ cã.” Theo luËt phßng, chèng röa tiÒn ngµy 18/06/2012 cña quèc héi th× : “röa tiÒn lµ hµnh vi cña tæ chøc, c¸ nh©n nh»m hîp ph¸p hãa nguån gèc cña tµi s¶n ph¹m téi mµ cã, bao gåm - Hµnh vi ®-îc quy ®Þnh trong bé luËt h×nh sù; 2 - Trî gióp cho tæ chøc, c¸ nh©n cã liªn quan ®Õn téi ph¹m nh»m trèn tr¸nh tr¸ch nhiÖm ph¸p lý b»ng viÖc hîp ph¸p hãa nguån gèc tµi s¶n do ph¹m téi mµ cã; - ChiÕm h÷u tµi s¶n nÕu t¹i thêi ®iÓm nhËn tµi s¶n ®· biÕt râ tµi s¶n ®ã do ph¹m téi mµ cã, nh»m hîp ph¸p hãa nguån gèc tµi s¶n. Theo t¸c gi¶ th× röa tiÒn lµ hµnh vi nh»m hîp ph¸p hãa tiÒn hoÆc tµi s¶n cã nguån gèc tõ téi ph¹m 1.1.2. Nguån gèc cña tiÒn cÇn röa Môc ®Ých cña ho¹t ®éng röa tiÒn lµ t¹o ra kho¶ng c¸ch xa nhÊt gi÷a tµi s¶n bÊt hîp ph¸p vµ chñ së h÷u nh÷ng tµi s¶n ®ã. H×nh thøc biÓu hiÖn lîi nhuËn cã ®-îc ban ®Çu th«ng th-êng lµ tiÒn, gäi lµ tiÒn bÈn. Sau c¸c giai ®o¹n chuyÓn ®æi ®Ó hîp ph¸p hãa, tiÒn bÈn sÏ cã c¸c h×nh thøc biÓu hiÖn kh¸c nhau nh-: thÎ tÝn dông, bÊt ®éng s¶n, c¸c kho¶n ®Çu t- hîp ph¸p,… Nguån gèc cña tiÒn bÈn th-êng tõ c¸c ho¹t ®éng sau: - Bu«n lËu ma tóy, vò khÝ, m¹i d©m vµ c¸c lo¹i hµng hãa bÞ cÊm mua b¸n, trao ®æi nh- r-îu, thuèc l¸, … - TiÒn tham nhòng, nhËn hèi lé. - TiÒn cã ®-îc do mua b¸n néi gi¸n trªn thÞ tr-êng chøng kho¸n, mua b¸n lßng vßng. - TiÒn cña c¸c tæ chøc téi ph¹m cã ®-îc do lµm tiÒn gi¶, tèng tiÒn, tæ chøc ®¸nh b¹c. - TiÒn cã ®-îc do ho¹t ®éng chuyÓn gi¸ gi÷a c¸c c«ng ty thuéc cïng mét tËp ®oµn hoÆc c«ng ty mÑ- c«ng ty con hoÆc tiÒn cã ®-îc do trèn thuÕ. 1.1.3. C¸c chñ thÓ tham gia ho¹t ®éng röa tiÒn. §èi t-îng tham gia vµo ho¹t ®éng röa tiÒn bao gåm nh÷ng c¸ nh©n vµ ph¸p nh©n tham gia vµo qu¸ tr×nh röa tiÒn víi mong muèn hîp ph¸p hãa tiÒn vµ tµi s¶n cã ®-îc tõ ho¹t ®éng téi ph¹m vµ sö dông tµi s¶n ®ã. Chñ së h÷u nh÷ng kho¶n tiÒn cÇn tÈy 3 röa bao gåm nh÷ng c¸ nh©n vµ tæ chøc ®· thùc hiÖn c¸c hµnh vi téi ph¹m vÒ ma tóy, tham nhòng, lõa ®¶o, m¹i d©m, bu«n b¸n vò khÝ,…. Cã thÓ xÕp nh÷ng ng-êi röa tiÒn lµm bèn nhãm: Thø nhÊt: nh÷ng ng-êi bu«n lËu (ma tóy, vò khÝ, lao ®éng bÊt hîp ph¸p,…) Thø hai: nh÷ng ng-êi tham nhòng. Thø ba: nh÷ng ng-êi muèn tr¸nh thuÕ. Thø t-: c¸c tæ chøc khñng bè. C¸c nhãm trªn kh«ng hoµn toµn biÖt lËp, tham nhòng, téi ph¹m vµ kinh doanh bÊt chÝnh cã nhiÒu chç gièng nhau, cÊu kÕt víi nhau vµ tiÕp søc cho nhau. ë mét sè n-íc cã hÖ thèng chèng röa tiÒn nghiªm kh¾c vµ hoµn chØnh nh- Mü vµ céng ®ång ch©u ¢u th× ®èi t-îng ho¹t ®éng röa tiÒn kh¸ réng. Ngoµi nh÷ng c¸ nh©n, ph¸p nh©n cã hµnh vi röa tiÒn mét c¸ch trùc tiÕp, nh©n viªn ng©n hµng cè ý hay v« ý tiÕp tay cho hµnh vi röa tiÒn qua ng©n hµng ®Òu ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm tr-íc ph¸p luËt. 1.1.4. Quy tr×nh vµ c¸c ph-¬ng thøc röa tiÒn. 1.1.4.1. Quy tr×nh röa tiÒn. C¸c thñ ®o¹n röa tiÒn ngµy cµng tinh vi vµ ®a d¹ng h¬n nh»m qua mÆt c¸c c¬ quan chøc n¨ng. ViÖc röa tiÒn rÊt phøc t¹p, th«ng qua nhiÒu b-íc kh¸c nhau vµ nhiÒu giao dÞch kh¸c nhau vµ liªn quan ®Õn nhiÒu tæ chøc kh¸c nhau ®Ó dÇn hîp ph¸p hãa nguån tiÒn vµ tµi s¶n. Tuy nhiªn, tiÒn ®-îc tÈy röa qua 3 giai ®o¹n chÝnh sau: Giai ®o¹n 1: NhËp tiÒn bÈn vµo hÖ thèng kinh tÕ tµi chÝnh. §©y lµ b-íc ®Çu tiªn cña qu¸ tr×nh tÈy röa, nh»m chuyÓn tiÒn tõ thu lîi bÊt chÝnh sang n¬i kh¸c, che dÊu nguån gèc xuÊt xø, thay ®æi h×nh th¸i tån t¹i cña tiÒn bÈn ®Ó ®i vµo hÖ thèng tµi chÝnh ng©n hµng. Mét sè thñ ®o¹n chñ yÕu lµ chia nhá tiÒn bÊt chÝnh göi vµo ng©n hµng nhiÒu lÇn ®Ó sè l-îng mçi lÇn kh«ng ph¶i khai b¸o, mua hµng hãa ®¾t tiÒn, chuyÓn tiÒn ra n-íc ngoµi Giai ®o¹n 2: Trén lÉn. §©y lµ giai ®o¹n b-íc ®Çu c¾t ®øt mèi quan hÖ víi téi ph¹m th«ng qua c¸c thao t¸c nghiÖp vô tµi chÝnh ®Ó che dÊu nguån gèc tµi s¶n. Giai 4 ®o¹n nµy nh÷ng kÎ sö dông tiÒn bÈn thùc hiÖn cµng nhiÒu giao dÞch cµng tèt, ®Æc biÖt lµ c¸c giao dÞch xuyªn quèc gia nh»m t¹o ra mét m¹ng l-íi giao dÞch ch»ng chÞt phøc t¹p vµ khã lÇn ra dÊu vÕt. Trong giai ®o¹n nµy vai trß cña c¸c chuyªn gia tµi chÝnh, tæ chøc tµi chÝnh rÊt quan träng. Giai ®o¹n 3: Héi nhËp tiÒn ®· röa vµo hÖ thèng kinh tÕ. Sau mét qu¸ tr×nh tÈy röa, ®ång tiÒn trë vÒ víi bän téi ph¹m víi vá bäc hîp ph¸p, chóng cã thÓ ®Çu t- vµo c¸c ho¹t ®éng kinh doanh th-¬ng m¹i, trén lÉn tiÒn hîp ph¸p vµ bÊt hîp ph¸p vµ l¹i tiÕp tôc chu tr×nh kh¸c. Mét sè thñ ®o¹n tiªu biÓu lµ ®Çu t- vµo c¸c doanh nghiÖp, mua cæ phiÕu, bÊt ®éng s¶n,.... 1.1.4.2. Ph-¬ng thøc röa tiÒn . Röa tiÒn th«ng qua c¸c giao dÞch b»ng tiÒn mÆt: §©y lµ ph-¬ng thøc röa tiÒn truyÒn thèng vµ cã phÇn cæ ®iÓn, nh-ng nã vÉn cã nh÷ng hiÖu qu¶ ®èi víi tõng nÒn kinh tÕ. Röa tiÒn th«ng qua c¸c giao dÞch tiÒn mÆt víi sè l-îng lín rÊt dÔ bÞ nghi ngê vµ bÞ c¸c c¬ quan chøc n¨ng ®iÒu tra nguån gèc do dÔ bÞ chó ý. Tuy nhiªn, víi nh÷ng kho¶n tiÒn bÈn kh«ng qu¸ lín, ph-¬ng thøc nµy vÉn ®-îc ¸p dông b»ng c¸ch chia nhá kho¶n tiÒn thµnh nh÷ng phÇn nhá h¬n. Sau khi chia nhá chóng sÏ pha trén víi nh÷ng kho¶n tiÒn s¹ch kh¸c nh»m c¾t ®øt nguån gèc bÈn cña ®ång tiÒn. Röa tiÒn th«ng qua ®Çu t- n-íc ngoµi: Trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn t¨ng c-êng kªu gäi ®Çu t- n-íc ngoµi, t¹o hµnh lang ph¸p lÝ th«ng tho¸ng cho nhµ ®Çu tn-íc ngoµi ®Çu t- vµo trong n-íc. §©y chÝnh lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng röa tiÒn, ®èi víi bän chóng, hiÖu qu¶ ®Çu t- kh«ng ph¶i lµ môc ®Ých vµ l·i lç kh«ng quan träng nªn ho¹t ®éng ®Çu t- ®-îc xem lµ c«ng cô röa tiÒn.Chóng mang tiÒn vµo thuª quyÒn sö dông ®Êt, lËp nhµ x-ëng, mua bÊt ®éng s¶n, thµnh lËp c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t- n-íc ngoµi míi,…Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, lîi nhuËn ®-îc chuyÓn ®Õn 5 mét sè ®Þa chØ theo mong muèn. Mét thêi gian sau chóng tuyªn bè ph¸ s¶n hoÆc biÕn mÊt, nh÷ng ®ång tiÒn bÈn ®· cã vÎ bÒ ngoµi hîp ph¸p. Röa tiÒn th«ng qua c¸c c«ng ty b¶o hiÓm: Bän téi ph¹m dïng tiÒn cã nguån gèc bÊt hîp ph¸p yªu cÇu mua hîp ®ång b¶o hiÓm cã gi¸ trÞ lín hoÆc yªu cÇu thanh to¸n trän gãi ®èi víi c¸c s¶n phÈm kh«ng yªu cÇu thanh to¸n trän gãi hoÆc yªu cÇu ký kÕt hîp ®ång b¶o hiÓm víi kho¶n phÝ b¶o hiÓm ®Þnh kú kh«ng t-¬ng xøng víi thu nhËp hiÖn t¹i cña chóng. Môc ®Ých cña chóng lµ nh»m ®-a tiÒn bÈn vµo n»m trong tµi kho¶n cña c«ng ty b¶o hiÓm mét thêi gian nhÊt ®Þnh, t¹o cho nã mét ®iÒu kiÖn an toµn. Sau ®ã chóng sÏ viÖn lý do nµo ®ã ®Ó yªu cÇu thanh to¸n hîp ®ång tr-íc h¹n sau ®ã l¹i dïng tiÒn nµy quay vßng nh»m lµm chóng t¸ch xa h¼n khái nguån gèc bÈn cña chóng. Röa tiÒn b»ng c¸ch sö dông hãa ®¬n, chøng tõ gi¶: T¹i mét sè n-íc viÖc thµnh lËp vµ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp hÇu nh- kh«ng chÞu sù kiÓm so¸t nµo tõ phÝa nhµ n-íc. Doanh nghiÖp sau khi ®¨ng ký thµnh lËp sÏ ®-îc cÊp hãa ®¬n tõ côc thuÕ hoÆc hiÖn nay mét sè doanh nghiÖp ®· ®-îc tù in hãa ®¬n. Nh÷ng c«ng ty nµy lµ nh÷ng c«ng ty ma, v× chñ së h÷u thùc sù kh«ng ph¶i lµ ng-êi ®øng tªn trªn giÊy tê, chóng thuª ng-êi ®øng tªn, thuª trô së. Sau ®ã chóng dïng nh÷ng c«ng ty nµy ®Ó ký kÕt c¸c hîp ®ång th-¬ng m¹i ¶o, cung cÊp c¸c dÞch vô ¶o vµ xuÊt hãa ®¬n chøng tõ cho c¸c yªu cÇu cÇn röa tiÒn. HoÆc c¸ch kh¸c, chóng chuyÓn tiÒn bÊt hîp ph¸p vµo c«ng ty ë n-íc nµy, råi tõ ®ã mua tµi s¶n hoÆc dÞch vô víi gi¸ rÊt cao so víi gi¸ trÞ thùc cña c«ng ty ë n-íc kh¸c, nhê vËy chóng ®· hîp ph¸p hãa ®-îc sè tiÒn cña m×nh. Röa tiÒn t¹i c¸c trung t©m gi¶i trÝ, xæ sè vµ c¸ c-îc hîp ph¸p: §©y lµ nh÷ng lÜnh vùc kinh doanh cã tØ lÖ thanh to¸n tiÒn mÆt cao.Lîi dông c¸c casino, sßng b¹c nµy bän téi ph¹m tæ chøc ®¸nh b¹c, viÖc th¾ng thua kh«ng quan träng, c¸i chÝnh lµ khi ra khái ®©y chóng cã giÊy chøng nhËn ®· th¾ng mét kho¶n tiÒn lín cña 6 c¸c casino. HoÆc chóng cã thÓ t×m mua nh÷ng vÐ sè, c¸ c-îc tróng th-ëng cã gi¸ trÞ lín ®Ó chøng minh cho nguån thu nhËp cña m×nh lµ hîp ph¸p. Röa tiÒn th«ng qua ®Çu t- chøng kho¸n: ThÞ tr-êng chøng kho¸n còng lµ n¬i bän téi ph¹m chó ý lîi dông ®Ó röa tiÒn nhÊt lµ ë nh÷ng n-íc ch-a cã quy ®Þnh chÆt chÏ vÒ kiÓm so¸t nguån gèc tµi chÝnh hoÆc ë nh÷ng n-íc míi h×nh thµnh thÞ tr-êng chøng kho¸n còng lµ mét kªnh nh¾m tíi cña bän téi ph¹m röa tiÒn.Nh÷ng ®ång tiÒn bÈn sÏ ®-îc ®Çu t- vµo cæ phiÕu, sau mét thêi gian sÏ ®-îc b¸n ra dï víi gi¸ thÊp h¬n. Nh÷ng ®ång tiÒn nµy ®-îc nhËn qua hÖ thèng tµi chÝnh nªn trë thµnh tiÒn s¹ch. Röa tiÒn th«ng qua c¸c giao dÞch xuyªn quèc gia: Lîi dông c¸c yÕu tè ®Þa lÝ vµ sù kh¸c nhau vÒ mÆt ph¸p luËt, bän téi ph¹m vËn chuyÓn tiÒn qua biªn giíi, t¹o kho¶ng c¸ch víi nguån gèc cña nã. Tõ ®ã chóng t×m c¸ch ®-a vµo hÖ thèng tµi chÝnh, ng©n hµng ®Ó råi cã thÓ rót ra ë n-íc thø ba, thø t-. ë mét sè quèc gia ho¹t ®éng röa tiÒn ch-a ®-îc quy ®Þnh lµ téi ph¹m h×nh sù nªn bän téi ph¹m ho¹t ®éng ë ®ã cµng gÆp Ýt rñi ro. Röa tiÒn th«ng qua hÖ thèng ng©n hµng: Röa tiÒn theo ph-¬ng thøc nµy lµ mét trong nh÷ng ph-¬ng thøc ®-îc bän téi ph¹m -a sö dông. Röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng ®-îc thùc hiÖn nhê vµo viÖc lîi dông nh÷ng kÏ hë trong quy ®Þnh giao dÞch, cho vay cña ng©n hµng ®Ó röa tiÒn. Nh÷ng kho¶n tiÒn ®-îc göi vµo nhiÒu ng©n hµng ë mét quèc gia hay nhiÒu quèc gia víi sè l-îng d-íi møc kiÓm so¸t. Sau khi göi vµo chóng sÏ ®Ó nh÷ng kho¶n tiÒn nµy n»m im mét thêi gian, sau ®ã chóng rót ra toµn bé hoÆc tõng phÇn råi ®-a vµo l-u th«ng, biÕn nh÷ng kho¶n tiÒn nµy thµnh tiÒn s¹ch. §èi víi nh÷ng quèc gia cã hÖ thèng ng©n hµng chÆt chÏ, quy ®Þnh h¹n møc göi vµo mçi lÇn, nÕu qu¸ sè ®ã sÏ ph¶i gi¶i tr×nh vÒ nguån gèc nªn bän téi ph¹m sÏ gÆp mét sè khã kh¨n trong ho¹t ®éng ë nh÷ng quèc gia nµy.Tuy nhiªn cã nhiÒu quèc gia nh- c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn ch-a cã quy ®Þnh vÒ 7 h¹n møc tiÒn göi bÞ gi¶i tr×nh vÒ nguån gèc, ®©y thùc sù lµ m¶nh ®Êt mµu mì cho bän téi ph¹m röa tiÒn theo ph-¬ng thøc nµy. Röa tiÒn cßn ®-îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c hÖ thèng ng©n hµng ngÇm: Mét sè n-íc ch©u ¸ tån t¹i hÖ thèng ng©n hµng ngÇm chÊp nhËn göi tiÒn, rót vµ chuyÓn tiÒn mµ kh«ng cÇn giÊy tê. §¸ng chó ý cã hÖ thèng hawala t¹i Pakistan vµ Ê n §é, hÖ thèng fiechen ë Trung Quèc. Sù ho¹t ®éng cña ng©n hµng nµy chñ yÕu dùa trªn niÒm tin gi÷a ng©n hµng vµ b¹n hµng nªn thñ tôc giÊy tê gän nhÑ. Bän téi ph¹m lîi dông nguyªn t¾c gi÷ bÝ mËt cña nh÷ng ng©n hµng nµy ®· ®em tiÒn ®Õn göi vµ yªu cÇu nhËn l¹i ë mét thµnh phè kh¸c. Nh÷ng ®Þa chØ cÇn nhËn tiÒn tÈy röa th-êng lµ nh÷ng quèc gia khao kh¸t ®Çu t- tµi chÝnh nh-ng Ýt quan t©m ®Õn nguån gèc ®ång tiÒn, viÖc thanh to¸n qua ng©n hµng ch-a ph¶i lµ yªu cÇu b¾t buéc vµ phæ biÕn, hÖ thèng ph¸p luËt röa tiÒn ch-a nghiªm. Röa tiÒn th«ng qua ®Çu t- vµo göi tiÕt kiÖm, mua tÝn phiÕu, tr¸i phiÕu: Bän téi ph¹m sÏ göi tiÕt kiÖm vµo ng©n hµng hoÆc mua tÝn phiÕu, tr¸i phiÕu… lµm cho ®ång tiÒn n»m im trong mét thêi gian phï hîp víi quy ®Þnh víi mçi n-íc. Sau ®ã, ng-êi göi tiÒn cã thÓ rót ra toµn bé gèc vµ l·i hoÆc rót mét phÇn, biÕn sè tiÒn ®ã thµnh tiÒn hîp ph¸p. 1.1.5. T¸c ®éng cña röa tiÒn ®èi víi nÒn kinh tÕ. VÒ mÆt ph¸t triÓn kinh tÕ, khèi l-îng röa tiÒn sÏ cã ¶nh h-ëng xÊu ®Õn nÒn kinh tÕ qua ba kªnh chÝnh nh- sau: thø nhÊt lµ lµm xãi mßn hÖ thèng tµi chÝnh; thø hao lµ lµm gi¶m hiÖu qu¶ cña khu vùc kinh tÕ chÝnh thøc vµ thø ba lµ t¸c ®éng ®Õn khu vùc kinh tÕ n-íc ngoµi b»ng c¸ch bãp mÐo gi¸ c¶ vµ lµm chÖch h-íng c¸c dßng vèn quèc tÕ. Röa tiÒn sÏ lµm suy yÕu sù ph¸t triÓn cña hÖ thèng tµi chÝnh b»ng hai lý do. Lý do thø nhÊt, röa tiÒn lµm xãi mßn chÝnh b¶n th©n néi t¹i cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh. §iÒu dÔ dµng nhËn thÊy mèi quan hÖ nguy hiÓm gi÷a hµnh vi röa tiÒn vµ c¸n bé phô tr¸ch