Tài liệu Phát triển du lịch quốc tế tại thái lan và bài học kinh nghiệm đối với việt nam

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƢƠNG KHOA KINH TẾ VÀ KINH DOANH QUỐC TẾ CHUYÊN NGÀNH KINH TẾ ĐỐI NGOẠI -------***------- KHOÁ LUẬN TỐT NGHIỆP Đề tài: PHÁT TRIỂN DU LỊCH QUỐC TẾ TẠI THÁI LAN VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM ĐỐI VỚI VIỆT NAM Sinh viên thực hiện : Phạm Thị Thúy Mai Lớp : Anh 4 Khoá : 42A – KT&KDQT Giáo viên hƣớng dẫn : ThS. Nguyễn Thị Hải Yến Hà Nội – Tháng 11/2007 MỤC LỤC LỜI MỞ ĐẦU ................................................................................................ 8 CHƢƠNG I: KHÁI QUÁT VỀ DU LỊCH VÀ XU HƢỚNG PHÁT TRIỂN CỦA DU LỊCH TRÊN THẾ GIỚI ............................................................... 11 I. KHÁI QUÁT VỀ DU LỊCH................................................................ 11 1. MỘT SỐ KHÁI NIỆM ....................................................................... 11 1.1. DU LỊCH ........................................................................................ 11 1.2. DU LỊCH QUỐC TẾ ...................................................................... 15 1.3. KHÁCH DU LỊCH ......................................................................... 15 1.4. SẢN PHẨM DU LỊCH VÀ ĐẶC ĐIỂM CỦA SẢN PHẨM DU LỊCH 17 1.4.1. ĐỊNH NGHĨA SẢN PHẨM DU LỊCH ....................................... 17 1.4.2. NHỮNG BỘ PHẬN HỢP THÀNH SẢN PHẨM DU LỊCH: ...... 17 1.4.2. ĐẶC ĐIỂM CỦA SẢN PHẨM DU LỊCH .................................. 18 2. CÁC LĨNH VỰC KINH DOANH TRONG HOẠT ĐỘNG DU LỊCH QUỐC TẾ .................................................................................................... 19 2.1. KINH DOANH LỮ HÀNH (TOUR OPERATORS BUSINESS) ... 20 2.2. KINH DOANH KHÁCH SẠN (HOSTIBILITY BUSINESS) ........ 20 2.3. KINH DOANH VẬN CHUYỂN KHÁCH DU LỊCH (TRANSPORTATION)................................................................................ 21 2.4. KINH DOANH CÁC DỊCH VỤ DU LỊCH KHÁC (OTHER TOURISM BUSINESS) ............................................................................... 22 3. CÁC TÁC ĐỘNG VỀ KINH TẾ VÀ XÃ HỘI CỦA DU LỊCH QUỐC TẾ 22 3.1. Ý NGHĨA VỀ MẶT KINH TẾ CỦA DU LỊCH QUỐC TẾ............ 23 3.2. Ý NGHĨA XÃ HỘI CỦA VIỆC PHÁT TRIỂN DU LỊCH QUỐC TẾ 25 3.3. CÁC TÁC HẠI VỀ KINH TẾ VÀ XÃ HỘI DO VIỆC KHAI THÁC PHÁT TRIỂN DU LỊCH QUÁ TẢI ĐEM LẠI ............................................ 26 II. XU HƢỚNG PHÁT TRIỂN CỦA DU LỊCH TRÊN THẾ GIỚI VÀ TÁC ĐỘNG CỦA NÓ ................................................................................. 27 1. 1.1. NHÓM CÁC XU HƢỚNG PHÁT TRIỂN CỦA CẦU DU LỊCH ...... 27 THAY ĐỔI VỀ HƢỚNG VÀ PHÂN BỐ CỦA LUỒNG KHÁCH DU LỊCH QUỐC TẾ.................................................................................... 27 1.2. THAY ĐỔI TRONG CƠ CẤU CHI TIÊU CỦA KHÁCH DU LỊCH 28 1.3. THAY ĐỔI TRONG HÌNH THỨC TỔ CHỨC CHUYẾN ĐI CỦA KHÁCH DU LỊCH ...................................................................................... 28 1.4. GIA TĂNG CÁC ĐIỂM ĐẾN DU LỊCH TRONG MỘT CHUYẾN ĐI 29 2. NHÓM XU HƢỚNG PHÁT TRIỂN CỦA CUNG DU LỊCH ............ 29 2.1. ĐA DẠNG HOÁ SẢN PHẨM DU LỊCH ....................................... 29 2.2. ĐẨY MẠNH CÔNG NGHIỆP HOÁ, HIỆN ĐẠI HOÁ TRONG DU LỊCH 29 2.3. ĐẨY MẠNH QUÁ TRÌNH KHU VỰC HOÁ, QUỐC TẾ HOÁ .... 30 2.4. HẠN CHẾ TÍNH THỜI VỤ TRONG DU LỊCH ............................ 31 CHƢƠNG II: TIỀM NĂNG VÀ NHỮNG KẾT QUẢ ĐẠT ĐƢỢC CỦA HOẠT ĐỘNG DU LỊCH QUỐC TẾ TẠI THÁI LAN VÀ VIỆT NAM ...... 32 I. TIỀM NĂNG PHÁT TRIỂN DU LỊCH CỦA THÁI LAN VÀ VIỆT NAM 32 1. TIỀM NĂNG DU LỊCH TỰ NHIÊN ................................................. 32 1.1. VỊ TRÍ ĐỊA LÝ VÀ ĐỊA HÌNH ..................................................... 32 1.2. KHÍ HẬU ....................................................................................... 36 1.3. PHONG CẢNH TỰ NHIÊN ........................................................... 38 2. TIỀM NĂNG DU LỊCH NHÂN VĂN ............................................... 39 3. NGUỒN NHÂN LỰC ........................................................................ 43 II. NHỮNG KẾT QUẢ NGÀNH DU LỊCH THÁI LAN VÀ VIỆT NAM ĐẠT ĐƢỢC ................................................................................................. 44 1. LƢỢNG KHÁCH QUỐC TẾ............................................................. 46 2. DOANH THU TỪ DU LỊCH QUỐC TẾ ........................................... 51 3. CHỈ SỐ NĂNG LỰC CẠNH TRANH ............................................... 53 CHƢƠNG III: BÀI HỌC KINH NGHIỆM TỪ THÁI LAN VÀ GIẢI PHÁP ĐỐI VỚI VIỆT NAM .................................................................................. 57 I. QUAN ĐIỂM, ĐỊNH HƢỚNG VÀ MỤC TIÊU PHÁT TRIỂN DU LỊCH QUỐC TẾ CỦA VIỆT NAM ................................................................. 57 1. 1.1. QUAN ĐIỂM PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG DU LỊCH QUỐC TẾ ... 58 PHÁT TRIỂN DU LỊCH THÀNH MỘT THÀNH PHẦN KINH TẾ MŨI NHỌN ................................................................................................. 58 1.2. PHÁT TRIỂN DU LỊCH QUỐC TẾ NHANH VÀ BỀN VỮNG, ĐẠT HIỆU QUẢ NHIỀU MẶT....................................................................... ........................................................................................................ 59 1.3. PHÁT TRIỂN DU LỊCH QUỐC TẾ DỰA TRÊN NỀN TẢNG PHÁT TRIỂN DU LỊCH NỘI ĐỊA .................................................................. ........................................................................................................ 60 2. 2.1. ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN DU LỊCH QUỐC TẾ ........................ 62 ĐỊNH HƢỚNG VỀ THỊ TRƢỜNG VÀ PHÁT TRIỂN SẢN PHẨM 62 2.2. ĐỊNH HƢỚNG VỀ ĐẦU TƢ PHÁT TRIỂN DU LỊCH................. 63 2.3. ĐỊNH HƢỚNG VỀ PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC DU LỊCH 64 2.4. ĐỊNH HƢỚNG VỀ HỢP TÁC KHU VỰC VÀ HỢP TÁC QUỐC TẾ 64 3. MỤC TIÊU PHÁT TRIỂN DU LỊCH QUỐC TẾ TRONG THỜI GIAN TỚI 65 3.1. MỤC TIÊU TỔNG QUÁT ............................................................. 65 3.2. MỤC TIÊU CỤ THỂ ...................................................................... 65 II. BÀI HỌC KINH NGHIỆM TỪ THÁI LAN VÀ GIẢI PHÁP ĐỐI VỚI VIỆT NAM .................................................................................................. 66 1. KINH NGHIỆM TỪ SỰ PHÁT TRIỂN CỦA THÁI LAN ................ 67 1.1. CHẤT LƢỢNG DỊCH VỤ DU LỊCH HOÀN HẢO ....................... 67 1.2. LOẠI HÌNH DU LỊCH ĐA DẠNG ................................................ 69 1.3. CHÍNH SÁCH XÚC TIẾN QUẢNG BÁ DU LỊCH HIỆU QUẢ CỦA THÁI LAN.......................................................................................... 74 1.4. CHÍNH SÁCH GIÁ CẢ TRONG DU LỊCH THÁI LAN ............... 76 1.5. ỨNG DỤNG TIẾN BỘ KHOA HỌC CÔNG NGHỆ TRONG PHÁT TRIỂN DU LỊCH ......................................................................................... 79 1.6. 2. PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC ............................................. 80 KINH NGHIỆM TỪ NHỮNG MẶT HẠN CHẾ TRONG QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN DU LỊCH THÁI LAN .............................................. 82 2.1. DU LỊCH SEX VÀ NHỮNG TÁC ĐỘNG TIÊU CỰC .................. 82 2.2. VẤN ĐỀ VỆ SINH MÔI TRƢỜNG TRONG QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN DU LỊCH ......................................................................................... 84 KẾT LUẬN ................................................................................................. 86 DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT Kí hiệu IUOTO OECD PATA Tiếng Anh Tiếng Việt International Union of Offical Liên hiệp Quốc tế các tổ chức Travel Organization chính thức về du lịch. Organization for Economic Tổ chức Hợp tác và Phát triển Cooperation and Development kinh tế Pacific Asian Travel Hiệp hội lữ hành các nƣớc Châu Assocition á - Thái Bình Dƣơng TAT Thailand Authority of Tourism Tổng cục du lịch Thái Lan UNESCO United Nation Educational, Tổ chức giáo dục, khoa học và Scientific and Cultural văn hóa của Liên hiệp quốc Organization UNICEF United Nations Children‟s Quỹ Nhi đồng liên hiệp quốc Fund UNWTO United Nation World Travel Tổ chức du lịch quốc tế Organization WHO World Health Organization Tổ chức Y tế thế giới WTTC World Travel and Tourism Hội đồng lữ hành quốc tế Council DANH MỤC BẢNG BIỂU, ĐỒ THỊ Số hiệu Bảng 1.1 Bảng 2.1 Bảng 2.2 Bảng 2.3 Tên Đóng góp của ngành du lịch vào kinh tế thế giới năm 2010 Lƣợng du khách đến Thái Lan và Việt Nam từ 1997 đến 2006 Doanh thu từ du lịch quốc tế của Thái Lan và Việt Nam từ 1998 đến 2006 Chỉ số năng lực cạnh tranh du lịch của Thái Lan và Việt Nam Biểu đồ 2.1 Lƣợng khách đến Thái Lan và Việt Nam Biểu đồ 2.2 Doanh thu từ du lịch quốc tế của Thái Lan và Việt Nam từ 1998 đến 2006 Trang 17 39 42 46 40 43 LỜI MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Ngày nay, du lịch đã trở thành hoạt động phổ biến ở khắp nơi trên thế giới. Theo đánh giá của Tổ chức du lịch thế giới (UNWTO), hoạt động du lịch ngày càng có tác động quan trọng đến sự phát triển kinh tế, xã hội và môi trƣờng trên phạm vi toàn cầu. Du lịch đƣợc khẳng định là một trong những ngành kinh tế – xã hội quan trọng, góp phần thúc đẩy sự phát triển của các ngành liên quan, đóng góp cho hòa bình thế giới, thúc đẩy giao lƣu, tăng cƣờng hiểu biết giữa các quốc gia, giữa các dân tộc vì mục tiêu hòa bình, hợp tác cùng phát triển. Du lịch cũng là ngành kinh tế tăng trƣởng nhanh trong thời gian vừa qua và đem đến cho nhiều quốc gia nguồn lợi nhuận khổng lồ. Thái Lan hiện là một trong những nƣớc trong khu vực và trên thế giới đang phát triển mạnh mẽ. Bên cạnh những thành tựu về phát triển công nghiệp, thu hút vốn đầu tƣ thì ngành du lịch của đất nƣớc này cũng đang đƣợc đánh giá cao và thu hút rất nhiều du khách cũng nhƣ sự đầu tƣ của các nƣớc khác trên thế giới. Với tài nguyên sẵn có cùng những biện pháp hợp lý trong việc phát triển du lịch, Thái Lan thật sự đã thành công và là một tấm gƣơng sáng cho các nƣớc trên thế giới phải ngƣỡng mộ và học tập. Với tiềm năng về tài nguyên thiên nhiên, văn hóa cũng nhƣ bản sắc dân tộc, Việt Nam cũng đã bắt tay vào việc xây dựng và phát triển ngành du lịch. Nhƣng cho đến nay, những gì Việt Nam đạt đƣợc vẫn chƣa tƣơng xứng với tiềm năng của mình. Vậy trong thời gian tới, Việt Nam phải làm gì để đƣa ngành du lịch của mình sánh ngang với các quốc gia trong khu vực và thế giới? Biện pháp hiệu quả nhất luôn là phát huy nội lực và tìm một lối đi cho riêng mình. Đồng thời cũng nghiên cứu và học hỏi kinh nghiệm của những quốc gia có hoạt động du lịch phát triển nhƣ Thái Lan - đất nƣớc có nhiều điểm tƣơng đồng với Việt Nam. Do vây, em lựa chọn đề tài “Phát triển du lịch quốc tế tại Thái Lan và bài học kinh nghiệm đối với Việt Nam” làm khoá luận tốt nghiệp của mình. Mục đích nghiên cứu 2.  Nghiên cứu thực trạng thu hút khách du lịch quốc tế tại Thái Lan.  Đánh giá những đƣờng lối và biện pháp mà Thái Lan đã áp dụng để phát triển du lịch quốc tế.  Rút ra những bài học từ thực trạng phát triển du lịch quốc tế của Thái Lan  Đề xuất những phƣơng hƣớng để phát triển du lịch quốc tế tại Việt Nam trong thời gian tới. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 3.  Đối tƣợng nghiên cứu của khoá luận: thực trạng du lịch và những biện pháp mà Thái Lan đã áp dụng để thúc đẩy phát triển hoạt động du lịch quốc tế, đồng thời đƣa ra định hƣớng cho thị trƣờng du lịch Việt Nam.  Phạm vi nghiên cứu của khoá luận: tìm hiểu thị trƣờng du lịch của Thái Lan và Việt Nam. 4. Phƣơng pháp nghiên cứu Để thực hiện nhiệm vụ của đề tài, ngƣời viết đã sử dụng một số phƣơng pháp chính bao gồm phƣơng pháp tổng hợp và phân tích tài liệu, phƣơng pháp thống kê, phƣơng pháp phân tích và dự báo, phƣơng pháp so sánh và đối chiếu. 5. Bố cục của khoá luận Ngoài phần mở đầu, mục lục, kết luận và tài liệu tham khảo, khoá luận gồm 3 phần chính: Chƣơng I: Khái quát về du lịch và định hƣớng phát triển của du lịch trên thế giới Chƣơng II: Tiềm năng và thực trạng phát triển du lịch quốc tế tại Thái Lan và Việt Nam Chƣơng III: Bài học kinh nghiệm từ Thái Lan và giải pháp đối với Việt Nam Để hoàn thành đƣợc khóa luận này em xin chân thành cảm ơn sự hƣớng dẫn và chỉ bảo tận tình của cô giáo thạc sỹ Nguyễn Thị Hải Yến cùng các thầy cô giáo trong Khoa Kinh tế và Kinh doanh quốc tế. Mặc dù bản thân em cũng đã có nhiều cố gắng nhƣng do hiểu biết còn hạn chế và chƣa có kinh nghiệm trong việc nghiên cứu khoa học nên chắc chắn khóa luận của em còn nhiều thiếu sót. Em rất mong sự chỉ bảo cũng nhƣ góp ý của thầy cô và bạn bè để luận văn của em đƣợc hoàn thiện hơn. CHƢƠNG I: KHÁI QUÁT VỀ DU LỊCH VÀ XU HƢỚNG PHÁT TRIỂN CỦA DU LỊCH TRÊN THẾ GIỚI I. Khái quát về du lịch 1. Một số khái niệm 1.1. Du lịch Ngày nay du lịch đã trở thành một hiện tƣợng kinh tế – xã hội phổ biến không chỉ ở các nƣớc phát triển mà ở cả những nƣớc đang phát triển. Du lịch đã trở thành ngành kinh tế quan trọng trong nền kinh tế của mỗi nƣớc nói riêng, của toàn cầu nói chung. Mặc dù hoạt động du lịch đã có nguồn gốc hình thành từ rất lâu và phát triển nhanh nhƣ vậy nhƣng cho đến nay khái niệm “du lịch” vẫn đƣợc hiểu rất khác nhau tại nhiều quốc gia khác nhau và dƣới nhiều góc độ khác nhau. Tuy chƣa có một nhận thức thống nhất về khái niệm “du lịch” trên thế giới cũng nhƣ ở Việt Nam, song trƣớc thực tế phát triển của ngành du lịch về mặt kinh tế - xã hội cũng nhƣ trong lĩnh vực đào tạo, việc nghiên cứu, thảo luận để đi đến thống nhất khái niệm “du lịch” cũng nhƣ một số khái niệm cơ bản khác về du lịch là một đòi hỏi khách quan. Khái niệm “du lịch” có nghĩa đầu tiên là sự khởi hành và lƣu trú tạm thời của con ngƣời ngoài nơi cƣ trú thƣờng xuyên của họ. Nhƣng du lịch là một hiện tƣợng kinh tế – xã hội phức tạp và trong quá trình phát triển, nội dung của nó không ngừng mở rộng và ngày càng phong phú. Việc đƣa ra một định nghĩa của hiện tƣợng vừa mang tính chất bao quát, vừa mang tính chất lý luận và thực tiễn là điều khó khăn. Thuật ngữ du lịch bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp có nghĩa là “đi một vòng”. Thuật ngữ này đƣợc Latinh hoá thành “tourisme” trong tiếng Pháp và tourism trong tiếng Anh. Trong tiếng Việt, thuật ngữ “tourism” đƣợc hiểu thông qua tiếng Hán, “du” có nghĩa là chơi, “lịch” có nghĩa là từng trải, tuy nhiên ngƣời Trung Quốc gọi tourism là “du lãm” với nghĩa là để đi chơi nhằm nâng cao nhận thức1. Trên những góc độ tiếp cận khác nhau ngƣời ta đƣa ra những định nghĩa khác nhau về du lịch. Đối với du lịch có bao nhiêu học giả nghiên cứu thì có bấy nhiêu định nghĩa về du lịch. Dƣới đây là một số định nghĩa tiêu biểu về du lịch: Giáo sƣ tiến sỹ Hunziker và giáo sƣ tiến sỹ Krapf – hai ngƣời đƣợc coi là những ngƣời đặt nền móng cho lý thuyết về du lịch đƣa ra định nghĩa: “Du lịch là tập hợp các mối quan hệ và các hiện tượng phát sinh trong các cuộc hành trình và lưu trú của những người ngoài địa phương, nếu việc lưu trú đó không thành cư trú thường xuyên và không liên quan đến hoạt động kiếm lời”. Định nghĩa này đã thành công trong việc trong việc mở rộng và bao quát đầy đủ hiện tƣợng du lịch và ngày nay vẫn đƣợc nhiều nhà kinh tế sử dụng để giải thích từng mặt và cả hiện tƣợng. Tuy nhiên, định nghĩa này vẫn chƣa giới hạn đƣợc đầy đủ đặc trƣng về lĩnh vực của các hiện tƣợng và của mối quan hệ du lịch (các mối quan hệ và hiện tƣợng nào thuộc loại kinh tế, chính trị, văn hoá v.v…). Ngoài ra, định nghĩa này bỏ sót hoạt động của các công ty giữ nhiệm vụ trung gian; nhiệm vụ tổ chức du lịch và nhiệm vụ sản xuất hàng hoá và dịch vụ đáp ứng nhu cầu của khách du lịch. Hai ông có phân biệt rõ sự khác nhau giữa du lịch thụ động và du lịch chủ động nhƣng khi định nghĩa du lịch là hiện tƣợng kinh tế, các ông đã bỏ sót khía cạnh quan trọng về các tổ chức du lịch. Từ điển bách khoa quốc tế về du lịch – Le Dictionnaire international du tourisme do Viện hàn lâm khoa học quốc tế về du lịch xuất bản: “Du lịch là tập hợp các hoạt động tích cực của con người nhằm thực hiện một dạng hành trình, là một công nghiệp liên kết nhằm thoả mãn các nhu cầu của họ”. Định 1 Từ điển Anh – Việt, Việt – Hoa nghĩa này chỉ xem xét chung hiện tƣợng du lịch mà ít phân tích nó nhƣ một hiện tƣợng kinh tế. Michael Coltman ngƣời Mỹ đã đƣa ra định nghĩa ngắn gọn nhƣ sau: “Du lịch là sự kết hợp và tương tác của 4 nhóm nhân tố trong quá trình phục vụ du khách bao gồm: du khách, nhà cung ứng dịch vụ, cư dân sở tại và chính quyền nơi đón khách du lịch”. Có thể hiểu mối quan hệ đó bằng sơ đồ: Du khách Nhà cung ứng dịch vụ du lịch Dân cƣ sở tại Chính quyền địa phƣơng nơi đón khách du lịch Hội nghị quốc tế về thống kê du lịch tổ chức tại Otawa, Canada vào tháng 6/1991 với 250 đại biểu đến từ 90 quốc gia đã thống nhất định nghĩa về du lịch nhƣ sau : “Du lịch là hoạt động của con người đi tới một nơi ngoài môi trường thường xuyên (nơi ở thường xuyên của mình), trong một khoảng thời gian ít hơn khoảng thời gian đã được các tổ chức du lịch quy định trước, mục đích của chuyến đi không phải là để tiến hành các hoạt động kiếm tiền trong phạm vi vùng tới thăm”. Trong định nghĩa này đã quy định rõ mấy điểm: Ngoài “môi trƣờng thƣờng xuyên”, có nghĩa là loại trừ các chuyến đi trong phạm vi nơi ở thƣờng xuyên các chuyến đi có tổ chức thƣờng xuyên hàng ngày, các chuyến đi thƣờng xuyên định kỳ có tổ chức phƣờng hội giữa nơi ở và nơi làm việc, và các chuyến đi phƣờng hội khác có tổ chức thƣờng xuyên hàng ngày. “Khoảng thời gian ít hơn khoảng thời gian đã đƣợc các tổ chức du lịch quy định trƣớc” – sự quy định này nhằm loại trừ di cƣ trong một thời gian dài. “Không phải là tiến hành các hoạt động kiếm tiền trong phạm vi vùng tới thăm” – có nghĩa là loại trừ việc hành nghề lâu dài hoặc tạm thời. Điều 10 Pháp lệnh Du lịch của Việt Nam: “Du lịch là hoạt động của con người ngoài nơi lưu trú thường xuyên của mình nhằm thoả mãn nhu cầu tham quan, giải trí, nghỉ dưỡng trong một khoảng thời gian nhất định”. Tuy nhiên, khái niệm du lịch ngày càng phát triển và mang những hình thái mới và có những loại hình du lịch mới ra đời nhƣ du lịch công vụ, du lịch hội nghị, du lịch khám chữa bệnh…Có những quan điểm xem xét du lịch trên góc độ xã hội, một số khác nhìn nhận trên góc độ kinh tế cho nên du lịch không chỉ còn là một hiện tƣợng kinh tế xã hội đơn thuần mà nó luôn gắn chặt với các hoạt động kinh tế và ngày càng chứng tỏ đƣợc vai trò của mình trong nền kinh tế quốc dân của hầu hết các nƣớc trên thế giới. Trên cơ sở những quan điểm riêng về du lịch, Tổ chức du lịch thế giới (UNWTO) đã đƣa ra một khái niệm thống nhất về du lịch. Trên phƣơng diện xem xét du lịch là một ngành công nghiệp hàng đầu của nhiều quốc gia trên thế giới, UNWTO cho rằng: “Du lịch là tổng hợp các mối quan hệ, hiện tượng và các hoạt động kinh tế bắt nguồn từ các cuộc hành trình và lưu trú của cá nhân hay tập thể ở bên ngoài nơi ở thường xuyên của họ hay ngoài nước họ với mục đích hoà bình và hợp tác. Nơi họ đến lưu trú không phải là nơi làm việc của họ”. Khái niệm này đã bao hàm đƣợc những khía cạnh về xã hội cũng nhƣ kinh tế của hoạt động du lịch. 1.2. Du lịch quốc tế Có cái nhìn khái quát về du lịch, chúng ta sẽ dễ dàng hiểu đƣợc thế nào là du lịch quốc tế. Yếu tố quốc tế của bất kỳ lĩnh vực nào cũng đƣợc hiểu là có sự vƣợt qua ngoài biên giới lãnh thổ, có sự trao đổi ngoại tệ và trao đổi yếu tố văn hoá, lịch sử. “Du lịch quốc tế là việc những du khách đi từ quốc gia này đến quốc gia khác với mục đích chủ yếu là được thẩm nhận những giá trị tinh thần đặc sắc, độc đáo, khác lạ với nơi mình đang sinh sống”. Còn theo Luật du lịch Việt Nam thì du lịch quốc tế đƣợc định nghĩa đơn giản là hoạt động du lịch liên quan đến người nước ngoài đi du lịch đến quốc gia nhận khách. Trong đó, du lịch nƣớc ngoài là hoạt động du lịch liên quan đến ngƣời thƣờng trú ở quốc gia gửi khách đi du lịch đến quốc gia khác. Du lịch quốc tế đồng thời cũng mở rộng phạm vi của định nghĩa du lịch bởi loại hình du lịch khác với du lịch quốc tế là du lịch nội địa. Du lịch nội địa là việc du khách chuyển từ vùng này sang vùng khác của một quốc gia, không mang lại những giá trị trao đổi những yếu tố văn hoá lịch sử các vùng miền trên thế giới, trao đổi ngoại tệ cũng nhƣ làm phát sinh nhiều loại hình. Còn du lịch quốc tế là hình thức du lịch chỉ dành riêng cho du khách nƣớc ngoài. Nói nhƣ vậy để thấy rằng, du lịch hiện nay đƣợc coi là một ngành kinh doanh tổng hợp có hiệu quả cao về nhiều mặt. Nó góp phần nâng cao hiểu biết về thiên nhiên, đất nƣớc, về truyền thống lịch sử và văn hoá dân tộc, thắt chặt hơn sự gắn bó, hữu nghị giữa các quốc gia, là lĩnh vực kinh doanh đem lại hiệu quả rất lớn, có thể coi là hình thức xuất khẩu hàng hoá và dịch vụ tại chỗ, đem lại nguồn thu ngoại tệ đang kể cho nền kinh tế quốc dân. 1.3. Khách du lịch Định nghĩa về khách du lịch xuất hiện lần đầu tiên vào cuối thế kỷ thú XVIII tại Pháp. Thời ấy, khách du lịch đƣợc hiểu là những ngƣời thực hiện cuộc hành trình lớn (cuộc hành trình lớn là cuộc hành trình theo bờ Địa Trung Hải, xuống phía Tây Nam nƣớc Pháp và vùng Bourone). Năm 1800 tại Vƣơng Quốc Anh, khách du lịch cũng đƣợc định nghĩa là ngƣời thực hiện cuộc hành trình lớn trên đất liền xuyên nƣớc Anh. Vào đầu thế kỷ XX, nhà kinh tế học ngƣời Áo, Iozef Stander định nghĩa: “khách du lịch là hành khách xa hoa ở lại theo ý thích, ngoài nơi cư trú thường xuyên để thỏa mãn những nhu cầu sinh hoạt cao cấp mà không theo đuổi các mục đích kinh tế”. Một ngƣời Anh, ông Morval cho rằng, khách du lịch là những người đến đất nước khác theo nhiều nguyên nhân khác nhau, những nguyên nhân đó khác biệt với những nguyên nhân phát sinh để cư trú thường xuyên và để làm thương nghiệp, và ở đó họ phải tiêu tiền đã kiếm ra ở nơi khác. Nhìn chung, các định nghĩa nêu trên đều mang tính chất phiến diện, chƣa đầy đủ, chủ yếu mang tính chất phản ánh sự phát triển của du lịch đƣơng thời và xem xét không đầy đủ, hạn chế nội dung thực của khái niệm “khách du lịch”. Năm 1937, Liên hiệp các quốc gia (League of Nations) đƣa ra định nghĩa về khách du lịch nƣớc ngoài (foreign tourists): “Bất cứ ai đến thăm một đất nước khác nơi cư trú thường xuyên của mình trong khoảng thời gian ít nhất là 24h”. Theo định nghĩa này, tất cả những ngƣời đƣợc coi là khách du lịch là: những ngƣời khởi hành để giải trí, vì những nguyên nhân gia đình, sức khỏe…; những ngƣời khởi hành để gặp gỡ, trao đổi các mối quan hệ về khoa học, ngoại giao, tôn giáo, thể thao, công vụ…; những ngƣời khởi hành vì mục đích kinh doanh (business reason); những ngƣời cập bến từ các chuyến hành trình du ngoại trên biển, thậm chí cả khi họ dừng lại trong khoảng thời gian ít hơn 24h. Những ngƣời không đƣợc coi là khách du lịch là: những ngƣời đến lao động, kinh doanh có hoặc không có hợp đồng lao động; những ngƣời đến với mục đích định cƣ; sinh viên hay những ngƣời đến học ở các trƣờng; những ngƣời ở biên giới sang làm việc; những ngƣời đi qua một nƣớc mà không dừng lại mặc dù cuộc hành trình đi qua nƣớc đó có thể kéo dài 24h. Theo định nghĩa của Luật du lịch Việt Nam : “Khách du lịch là những người đi du lịch hoặc kết hợp đi du lịch, trừ trường hợp đi học, làm việc hoặc hành nghề để nhận thu nhập ở nơi đến”. Khách du lịch lại bao gồm khách du lịch nội địa và khách du lịch quốc tế. “Khách du lịch nội địa là công dân Việt Nam và người nước ngoài cư trú tại Việt Nam đi du lịch trong phạm vi lãnh thổ Việt Nam”. “Khách du lịch quốc tế là người nước ngoài, người Việt Nam định cư ở nước ngoài vào Việt Nam du lịch và công dân Việt Nam, người nước ngoài cư trú tại Việt Nam ra nước ngoài du lịch”. 1.4. Sản phẩm du lịch và đặc điểm của sản phẩm du lịch 1.4.1. Định nghĩa sản phẩm du lịch Sản phẩm du lịch quốc tế là các dịch vụ , hàng hoá cung cấp cho du khách quốc tế, đƣợc tạo nên bởi sự kết hợp của việc khai thác các yếu tố tự nhiên, xã hội với việc sử dụng các nguồn lực: cơ sở vật chất kỹ thuật và lao động tại một cơ sở, một vùng hay một quốc gia nào đó[3]. 1.4.2. Những bộ phận hợp thành sản phẩm du lịch: Qua khái niệm trên ta có thể thấy sản phẩm du lịch bao gồm cả yếu tố vô hình và hữu hình. Yếu tố hữu hình là hàng hóa, yếu tố vô hình là dịch vụ. Xét theo quá trình tiêu dùng của khách du lịch trên chuyến hành trình du lịch thì ta có thể tổng hợp các thành phần của sản phẩm du lịch theo những nhóm cơ bản sau: Dịch vụ vận chuyển Dịch vụ lưu trú, ăn uống Dịch vụ tham quan, giải trí Hàng hoá tiêu dùng và hàng lưu niệm Các dịch vụ khác phục vụ khách du lịch 1.4.2. Đặc điểm của sản phẩm du lịch Từ định nghĩa và phân loại các sản phẩm du lịch, ta rút ra các đặc điểm sau đây của sản phẩm du lịch:  Tính phi vật thể Sản phẩm du lịch về cơ bản là không cụ thể, không tồn tại dƣới dạng vật thể. Thành phần chính của sản phẩm du lịch là dịch vụ (thƣờng chiếm khoảng 80% - 90% về mặt giá trị), hàng hoá chiếm tỷ trọng nhỏ[3]. Cũng chính vì đặc điểm này mà việc đánh giá chất lƣợng sản phẩm du lịch rất khó khăn, vì thƣờng mang tính chủ quan và phần lớn không phụ thuộc vào ngƣời kinh doanh mà phụ thuộc vào ngƣời sử dụng những sản phẩm này – khách du lịch. Chất lƣợng sản phẩm du lịch đƣợc xác định dựa vào sự chênh lệch mức độ kỳ vọng và mức độ cảm nhận về chất lƣợng của khách du lịch. Nhƣ vậy, trong lĩnh vực du lịch, thuật ngữ „sản phẩm du lịch‟ để chỉ kết quả của quá trình lao động du lịch và kết quả này đƣợc đánh giá bởi những ngƣời sử dụng những sản phẩm này.  Gắn liền với yếu tố tài nguyên Sản phẩm du lịch thƣờng đƣợc tạo ra gắn liền với yếu tố tài nguyên du lịch. Do vậy, sản phẩm du lịch không thể dịch chuyển đƣợc. Trên thực tế không thể đƣa sản phẩm du lịch đến nơi có khách du lịch mà bắt buộc khách du lịch phải đến nơi có sản phẩm du lịch để thoả mãn nhu cầu của mình thông qua việc tiêu dùng sản phẩm du lịch. Đặc điểm này của sản phẩm du lịch là một trong những nguyên nhân gây khó khăn cho các nhà kinh doanh du lịch trong việc tiêu thụ sản phẩm.  Việc tiêu dùng sản phẩm du lịch có tính mùa vụ Phần lớn quá trình tạo ra và tiêu dùng các sản phẩm du lịch trùng nhau về thời gian và không gian. Chúng không thể cất đi, để tồn kho nhƣ các hàng hoá thông thƣờng khác. Việc tiêu dùng sản phẩm du lịch diễn ra không đều đặn mà chỉ có thể tập trung vào những thời gian nhất định trong ngày (đối với sản phẩm ở bộ phận nhà hàng), trong tuần (đối với sản phẩm của thể loại du lịch cuối tuần), trong năm (đối với sản phẩm một số loại hình du lịch nhƣ du lịch biển, du lịch nghỉ núi…). Vì vậy, hoạt động kinh doanh du lịch mang tính chất mùa vụ. Sự dao động (về thời gian) trong tiêu dùng du lịch gây khó khăn cho việc tổ chức hoạt động kinh doanh và từ đó ảnh hƣởng đến kết quả kinh doanh của các nhà kinh doanh du lịch. Khắc phục tính mùa vụ trong kinh doanh du lịch luôn là vấn đề bức xúc cả về mặt thực tiễn, cũng nhƣ về mặt lý luận trong lĩnh vực du lịch. 2. Các lĩnh vực kinh doanh trong hoạt động du lịch quốc tế Để tạo ra các dịch vụ du lịch nhằm thoả mãn các nhu cầu khác nhau của khách du lịch quốc tế, đòi hỏi cần phải có các loại hình kinh doanh du lịch quốc tế tƣơng ứng. Cho đến nay, về phƣơng diện lý thuyết cũng nhƣ thực tế đƣợc chấp nhận ở nhiều nƣớc trên thế giới và Việt Nam có 4 loại hình du lịch tiêu biểu sau đây: 2.1. Kinh doanh lữ hành (Tour Operators Business) Về mặt lý thuyết, khi nói đến hoạt động kinh doanh lữ hành nói chung là đề cập đến hoạt động chính nhƣ: làm nhiệm vụ giao dịch, ký kết với các tổ chức kinh doanh du lịch trong nƣớc và ngoài nƣớc để xây dựng và thực hiện các chƣơng trình du lịch đã bán cho khách du lịch. Tuy nhiên, trên thực tế, khi nói đến hoạt động kinh doanh lữ hành chúng ta thƣờng thấy song song tồn tại hai hoạt động phổ biến sau: Kinh doanh lữ hành (Tour Operators Business): Là việc thực hiện các hoạt động nghiên cứu thị trƣờng, thiết lập các chƣơng trình du lịch trọn gói hay từng phần; quảng cáo và bán các chƣơng trình trực tiếp hay gián tiếp qua các trung gian hoặc văn phòng đại diện, tổ chức thực hiện chƣơng trình và hƣớng dẫn du lịch. Kinh doanh đại lý lữ hành (Travel Sub-Agency Business): Là việc thực hiện các dịch vụ đƣa đón, đăng ký nơi lƣu trú, vận chuyển, hƣớng dẫn, tham quan, bán các chƣơng trình du lịch của các doanh nghiệp lữ hành, cung cấp thông tin du lịch và tƣ vấn du lịch nhằm hƣởng hoa hồng. Cách phân định nhƣ trên chỉ mang tính chất tƣơng đối. Không có nghĩa là chỉ tồn tại các doanh nghiệp kinh doanh lữ hành với các hoạt động kể trên và chỉ tồn tại các doanh nghiệp kinh doanh đại lý lữ hành với các hoạt động kể trên. 2.2. Kinh doanh khách sạn (Hostibility Business) Ở Việt Nam trƣớc đây thƣờng tồn tại một số tranh cãi xung quanh vấn đề thuật ngữ “kinh doanh khách sạn” và thuật ngữ “kinh doanh lƣu trú”. Một số chuyên gia về du lịch cho rằng, nếu chấp nhận thuật ngữ “kinh doanh khách sạn” sẽ dẫn đến bó hẹp phạm vi của lĩnh vực hoạt động kinh doanh muốn đề cập và khái niệm “khách sạn” đƣợc hiểu từ nghĩa tiếng Anh là