Tài liệu Phát triển du lịch làng nghề tại bến tre

i LÝ LỊCH KHOA HỌC 1. SƠ LƯỢC LÝ LỊCH Họ và Tên: LÊ HOÀNG DÂN Giới tính: Nam Ngày sinh: 02/01/1991 Nơi sinh: Bến Tre Quê quán: Bến Tre Dân tộc: Kinh Địa chỉ: Thanh tân, Mỏ Cày Bắc, Bến tre Điện thoại: 0987 453 753 E-mail: [email protected] 2. QUÁ TRÌNH HỌC TẬP - Từ năm 2006 đến 2009: Học sinh Trường THPT Lê Anh Xuân – Bến tre. - Từ năm 2009 đến 2013: Sinh viên Trường Đại Học Quốc tế Hồng Bàng – TP.HCM - Từ năm 2013 đến nay: Học lớp CH13-QT2, ngành Quản trị kinh doanh, Viện đào tạo Sau Đại Học, Trường Đại học Quốc tế Hồng Bàng – TP HCM. 3. QUÁ TRÌNH LÀM VIỆC  Từ năm 2013 đến nay: Làm việc tại trường Đại học Quốc tế Hồng Bàng 4. CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ CÔNG BỐ Tôi cam đoan khai đúng sự thật. TP. Hồ Chí Minh, ngày 10 tháng 6 năm 2016 Lê Hoàng Dân ii LỜI CAM ĐOAN Tôi tên Lê Hoàng Dân hiện đang là học viên cao học khóa 2013- 2015, Viện đào tạo sau đại học trường Đại học Quốc Tế Hồng Bàng. Tôi xin cam đoan: - Nội dung được thể hiện trong chủ đề nghiên cứu “Phát triển du lịch làng nghề tại Bến Tre” là do tôi thực hiện. - Mọi thông tin, tư liệu tham khảo được thể hiện trong luận văn đều được trích dẫn rõ ràng tên tác giả, tên công trình, thời gian, địa điểm công bố. - Các nguồn số liệu được thể hiện trong luận văn được tôi thu thập từ việc khảo sát thực tế, tổng hợp, xử lý một cách trung thực và khách quan - Toàn bộ nội dung được thể hiện trong luận văn là kết quả của quá trình học tập, nghiên cứu khoa học độc lập và nghiêm túc. - Kết quả nghiên cứu này chưa từng được công bố bất kỳ công trình nghiên cứu nào từ trước đến nay. HỌC VIÊN Lê Hoàng Dân iii LỜI CẢM ƠN Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến các Quý Thầy Cô Viện đào tạo Sau Đại Học, ngành Quản Trị Kinh Doanh, trường Đại Học Quốc Tế Hồng Bàng đã giúp tôi trang bị tri thức, tạo môi trường điều kiện thuận lợi nhất trong suốt quá trình học tập và thực hiện luận văn này. Với lòng kính trọng và biết ơn, tôi xin được bày tỏ lời cảm ơn tới Phó Giáo Sư Tiến sĩ Phan Huy Xu đã khuyến khích, chỉ dẫn tận tình cho tôi trong suốt thời gian thực hiện nghiên cứu này. Xin chân thành cảm ơn lãnh đạo các cấp chính quyền, các ban ngành – đoàn thể tỉnh Bến Tre đã hợp tác chia sẻ thông tin, cung cấp cho tôi nhiều nguồn tài liệu, tài liệu hữu ích phục vụ cho đề tài nghiên cứu. Tôi xin gửi lời tri ân sâu sắc đến gia đình và những người bạn đã động viên, hỗ trợ rất tôi rất nhiều trong suốt quá trình học tập, làm việc và hoàn thành luận văn. Một lần nữa, xin cho phép tôi được bày tỏ lòng tri ân đến tất cả những người đã dành cho tôi sự giúp đỡ vô giá trong suốt quá trình học tập và thực hiện luận văn tốt nghiệp này. Trân trọng. Lê Hoàng Dân iv TÓM TẮT Hiện nay, trong xu thế phát triển chung của ngành du lịch, có sự đóng góp không nhỏ của sản phẩm du lịch làng nghề, nhiều vấn đề về phát triển kinh tế, đầu tư cơ sở hạ tầng, sự liên kết và phát triển của các thành phần kinh tế cần được tiếp tục nghiên cứu sâu hơn, cũng như vai trò của chính quyền địa phương trong sự phát triển chung của nền kinh tế địa phương. Như thế, ngành du lịch làng nghề cần được nhìn nhận lại, xác định tác động của ngành du lịch nói chung và du lịch làng nghề nói riêng đối với việc phát triển kinh tế của địa phương. Đề tài: “Phát triển du lịch làng nghề tại Bến Tre” nhằm khảo sát và tìm ra những nguyên nhân chưa đáp ứng và làm hài lòng nhu cầu du lịch của du khách, phân tích thực trạng phát triển ngành du lịch làng nghề tại Bến Tre để đề ra các giải pháp góp phần đẩy mạnh phát triển du lịch địa phương đến năm 2020. Trong quá trình nghiên cứu, đề tài kết hợp nhiều phương pháp khác nhau làm cơ sở khoa học cho việc thực hiện luận văn: phương pháp lịch sử, phương pháp nghiên cứu mô tả, phương pháp điều tra xã hội học được thực hiện với phỏng vấn 10 chuyên gia là lãnh đạo chính quyền – các ban ngành – đoàn thể và 250 phiếu khảo sát là khách du lịch và người dân tỉnh Bến Tre. Tác giả đã khảo sát và tìm ra những nguyên nhân chưa đáp ứng và làm hài lòng nhu cầu du lịch của du khách như: tình hình giao thông, an ninh trật tự, các địa điểm vui chơi giái trí, các hình thức hỗ trợ du khách, ... Từ đó có những giải pháp nhằm thúc đẩy du lịch làng nghề tại địa phương. Vấn đề về phát triển kinh tế, đầu tư cơ sở hạ tầng, sự liên kết và phát triển của các thành phần kinh tế đã được tiếp tục nghiên cứu sâu hơn, cũng như vai trò của chính quyền địa phương trong sự phát triển chung của nền kinh tế địa phương. Đề tài cũng đã chứng minh tác động của ngành du lịch nói chung và du lịch làng nghề nói riêng đối với việc phát triển kinh tế của Bến Tre là rất quan trọng. Do kiến thức còn hạn chế nên chưa thể nêu lên được đầy đủ những vấn đề liên quan, nhưng tác giả hi vọng đây là một đóng góp nhỏ cho sự phát triển kinh tế của tỉnh Bến Tre trong tương lai. v ABSTRACT Nowadays, in general trend of development of the tourism industry, there is a significant contribution of craft village tourism, many issues about economic development, infrastructure investment, alignment and development of economic sectors need to have more researches, as well as local governments’ roles in local economic development. Thus, craft village tourism need to be re-considered, determined the impact not only of tourism industry but also of craft village tourism to local economic development. Topic: “Development of craft village tourism in Ben Tre” is to survey and discover reasons why this kind of tourism does not meet and satisfy needs of tourists, to analyze situations of craft village tourism in Ben Tre to set out contribution methods for promoting development of local tourism up to 2020. During the research, this topic combined of many different methods for scientific basis to implement this thesis: history methods, research and description methods, sociological investigation method carried on with 10 experts who are leaders of government – departments, unions and the survey of 250 tourists and local people in Ben Tre. The author has survived and discovered the reasons why this kind of tourism does not meet and satisfy needs of tourists such as traffic situation, social security, entertainment venues, other modes of tourist assistance, etc. Since then, we have solutions to promote tourism in the local craft village tourism. The issues of economic development, infrastructure investment, alignment and development of economic sectors have been continued with more researches as well as local government’s roles in local economic development. This topic has also demonstrated the impact not only of tourism industry but also craft village tourism to Ben Tre’s economic development is really important. Due to limited knowledge cannot fully demonstrate related issues, but the author hopes this can be a minor contribution to Ben Tre Province’s economic development in the future. vi MỤC LỤC Trang LÝ LỊCH KHOA HỌC ......................................................................................................... i LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................................ ii LỜI CẢM ƠN ..................................................................................................................... iii TÓM TẮT ........................................................................................................................ iv ABSTRACT ......................................................................................................................... v MỤC LỤC ........................................................................................................................ vi DANH MỤC CÁC KÝ TỰ VIẾT TẮT ............................................................................. x DANH MỤC CÁC HÌNH .................................................................................................. xi DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ ............................................................................................ xi DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU ..................................................................................... xii CHƯƠNG 1: MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1 1.1 Lý do chọn đề tài ..............................................................................................1 1.2 Mục tiêu nghiên cứu .........................................................................................2 1.2.1 Mục tiêu tổng quát ....................................................................................2 1.2.2 Mục tiêu cụ thể ..........................................................................................2 1.3 Tình hình nghiên cứu........................................................................................2 1.4 Đối tượng, phạm vi nghiên cứu ........................................................................3 1.4.1 Đối tượng và khách thể nghiên cứu .............................................................3 1.4.2 Phạm vi nghiên cứu .....................................................................................3 1.5 Phương pháp nghiên cứu .....................................................................................4 1.6 Những đóng góp mới........................................................................................4 1.7 Bố cục luận văn ................................................................................................5 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 .................................................................................................... 6 CHƯƠNG 2. CƠ SỞ LÝ LUẬN DU LỊCH LÀNG NGHỀ .............................................. 7 2.1 Tổng quan về du lịch ........................................................................................7 2.1.1 Khái niệm về du lịch: ................................................................................7 2.1.2 Khái niệm làng nghề .................................................................................8 2.1.3 Khái niệm du lịch làng nghề .....................................................................8 2.1.4 Khái niệm về khách du lịch: .....................................................................9 2.1.5 Khái niệm và đặc điểm về sản phẩm du lịch ..........................................10 vii 2.1.6 Khái niệm và đặc điểm về thị trường du lịch ..........................................13 2.1.7 Khái niệm và đặc điểm về tài nguyên du lịch .........................................15 2.1.8 Phân loại du lịch ......................................................................................17 2.2 Đặc điểm và vai trò của du lịch làng nghề .....................................................18 2.2.1 Đặc điểm của du lịch làng nghề ..............................................................18 2.2.2 Vai trò của du lịch làng nghề đối với sự phát triển KT-XH địa phương 19 2.3 Vai trò của du lịch đối với sự phát triển kinh tế xã hội ..................................20 2.3.1 Đóng góp của ngành du lịch trong GDP: ................................................22 2.3.2 Ảnh hưởng ngành du lịch đối với sự tăng trưởng, phát triển kinh tế: .23 2.4 Bài học kinh nghiệm về du lịch làng nghề ở một số địa phương trong nước và trên thế giới ...........................................................................................23 2.4.1 Bài học từ Thái Lan: ..................................................................................23 2.4.2 Bài học từ các địa phương trong nước: ...................................................24 2.4.3 Bài học kinh nghiệm rút ra cho làng nghề Bến Tre ................................31 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 .................................................................................................. 32 CHƯƠNG 3.PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG LÀNG NGHỀ BẾN TRE VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.............................................................................. 33 3.1 Giới thiệu chung về tỉnh Bến Tre ......................................................................33 3.2 Tiềm năng của du lịch tỉnh Bến Tre ..................................................................35 3.3 Thực trạng ngành du lịch và tác động của ngành du lịch đến nền kinh tế tỉnh Bến Tre .............................................................................................................36 3.3.1 Thực trạng ngành du lịch tại tỉnh Bến Tre .................................................36 3.3.2 Thực trạng tác động của du lịch làng nghề đến nền kinh tế tỉnh Bến Tre .38 3.3.3 Đánh giá thực trạng ....................................................................................42 3.3.3.1. Ưu điểm .................................................................................................42 3.3.3.2 Tồn tại .....................................................................................................42 3.3.3.3 Nguyên nhân ...........................................................................................43 3.4 Phương pháp nghiên cứu: ...............................................................................43 3.4.1 Phương pháp nghiên cứu chủ yếu là phương pháp định tính với các phương pháp cụ thể: ............................................................................................43 3.4.1.1 Phương pháp lịch sử:...............................................................................43 3.4.1.2 Phương pháp nghiên cứu mô tả: .............................................................44 viii Hình 3.2: Qui trình lũy tiến trong phương pháp tình huống ............................................. 44 3.4.2 Quy trình nghiên cứu ......................................................................................45 3.4.2.1 Nghiên cứu sơ bộ ....................................................................................48 3.4.2.2 Nghiên cứu thăm dò (phỏng vấn thử) .....................................................48 3.4.2.3 Nghiên cứu chính thức ............................................................................48 3.4.3 Phương pháp thu thập thông tin: .............................................................48 3.4.4 Phương pháp thực hiện: ..........................................................................49 3.4.5 Thu thập và xử lý số liệu ................................................................................49 3.4.5.1 Xác định đối tượng khảo sát nghiên cứu ................................................49 3.4.5.2 Xác định mẫu nghiên cứu .......................................................................49 3.4.5.3 Xử lý số liệu: ...........................................................................................49 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 .................................................................................................. 51 CHƯƠNG 4.KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN.......................................... 52 4.1. Bối cảnh trong nước và thế giới: ....................................................................52 4.2. Quan điểm định hướng và mục tiêu phát triển ngành du lịch tỉnh BếnTre: ...57 4.3. Kết quả nghiên cứu:........................................................................................58 4.3.1. Kết quả phỏng vấn chuyên gia ................................................................58 4.3.2. Kết quả thông tin mẫu khảo sát: .............................................................60 4.3.3 Thông tin về điều tra chất lượng dịch vụ: ...............................................63 4.4. Đề xuất các giải pháp đối với chính quyền, địa phương: ...............................74 4.4.1. Về khuôn viên cảnh quan:.......................................................................74 4.4.2. Về các dịch vụ ăn uống, vệ sinh an toàn, thực phẩm: .............................74 4.4.3. Về nhà trọ, khách sạn: .............................................................................75 4.4.4. Về các dịch vụ quà lưu niệm, các loại đặc sản: ......................................75 4.4.5. Về giá cả, thái độ phục vụ:......................................................................75 4.4.6. Về an ninh, trật tự, các hình thức hỗ trợ du khách:.................................76 4.4.7. Về giao thông: .........................................................................................76 4.4.8. Về các địa điểm vui chơi, giải trí: ...........................................................76 4.5. Đánh giá những đóng góp và hạn chế của luận văn: ......................................77 4.5.1. Những đóng góp của luận văn trong phát triển du lịch Bến Tre: ...........77 4.5.2. Những đóng góp của luận văn trong phát triển du lịch làng nghề 78 4.5.2. Những hạn chế của luận văn: ..................................................................78 Kết luận chương 4 .............................................................................................................. 80 ix CHƯƠNG 5. KẾT LUẬN - KIẾN NGHỊ ....................................................................... 81 5.1 Kết luận .............................................................................................................81 5.2 Kiến nghị: .......................................................................................................83 5.2.1 Đối với cấp quản lý vĩ mô: ......................................................................83 5.2.2 Đối với cơ quan quản lý ngành du lịch tỉnh Bến Tre: .............................84 5.2.3 Đối với cấp quản lý và công ty lữ hành tại các làng nghề: .....................84 TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................................. 86 PHỤ LỤC 1 PHỤ LỤC 2 PHỤ LỤC 3 PHỤ LỤC 4 x DANH MỤC CÁC KÝ TỰ VIẾT TẮT TỪ VIẾT TẮT NỘI DUNG 1. ĐBSCL : Đồng bằng song Cửu Long 2. G20 : Diễn đàn của 20 nền kinh tế lớn 3. GDP : Gross Domestic Product - Tổng sản phẩm nội địa 4. KV1 (NLTS) : Khu vực 1 (Nông Lâm Thủy Sản) 5. KV2 (CN & XD) : Khu vực 2 (Công nghiệp và xây dựng) 6. KV3 (Dịch vụ) : Khu vực 3 (Dịch vụ) 7. TCDL : Tổng cục du lịch 8. UBND : Ủy ban nhân dân 9. WTO : Tổ chức Thương mại Thế giới (World Trade Organization) 10. TCMT : Thủ công mỹ nghệ 11. TTCN : Tiểu thủ công nghiệp xi DANH MỤC CÁC HÌNH Trang Hình 3.1: Bản đồ hành chính tỉnh Bến Tre ................................................................... 33 Hình 3.2: Quy trình lũy tiến trong phương pháp tình huống......................................... 44 Hình 3.3: Quy trình nghiên cứu lý thuyết...................................................................... 47 DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 3.1: Lượng khách du lịch đến Bến Tre giai đoạn 2011-2015 .......................... 40 Biểu đồ 3.2: Doanh thu từ du lịch tỉnh Bến Tre qua các năm ....................................... 41 Biểu đồ 4.1: Biểu đồ thể hiện mục đích của du khách đến Bến Tre ............................. 58 Biểu đồ 4.2: Biểu đồ đánh giá về mức độ hài lòng về khuôn viên, cảnh quan tại các địa điểm du lịch làng nghề tại Bến Tre ............................................................................... 65 Biểu đồ 4.3: Biểu đồ đánh giá các sản phẩm của làng nghề tại Bến Tre ...................... 65 Biểu đồ 4.4: Biểu đồ đánh giá về dịch vụ nhà trọ, khách sạn tại Bến Tre .................... 66 Biểu đồ 4.5: Biểu đồ đánh giá về dịch vụ ăn uống tại các địa điểm du lịch làng nghề. 67 Biểu đồ 4.6: Biểu đồ đánh giá chất lượng quà lưu niệm tại Bến Tre ............................ 67 Biểu đồ 4.7: Biểu đồ đánh giá về đặc sản tại Bến Tre .................................................. 68 Biểu đồ 4.8: Biểu đồ đánh giá về giá cả các mặt hàng dịch vụ tại Bến Tre .................. 69 Biểu đồ 4.9: Biểu đồ đánh giá về tình hình an ninh, trật tự tại các điểm du lịch làng nghề ở Bến Tre .............................................................................................................. 69 Biểu đồ 4.10: Biểu đồ đánh giá về thực trạng giao thông tại tỉnh Bến Tre ................... 70 Biểu đồ 4.11: Biểu đồ đánh giá về thái độ phục vụ khi sử dụng các dịch vụ tại làng nghề Bến Tre ................................................................................................................. 71 Biểu đồ 4.12: Biểu đồ đánh giá về chất lượng vệ sinh thực phẩm tại tỉnh Bến Tre ngành ăn uống................................................................................................................ 71 Biểu đồ 4.13: Biểu đồ đánh giá về các địa điểm vui chơi, giải trí tại Bến Tre ............. 72 Biểu đồ 4.14: Biểu đồ đánh giá về dịch vụ vận chuyển du khách đến làng nghề ......... 72 Biểu đồ 4.15: Biểu đồ đánh giá về mức độ thân thiện của người dân tại Bến Tre........ 73 Biểu đồ 4.16: Biểu đồ đánh giá các hình thức hỗ trợ du khách tại Bến Tre ................. 73 xii DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Trang Bảng 3.1: Thống kê lượng khách du lịch đến Bến Tre năm 2015 ................................ 38 Bảng 3.2: Cơ cấu GDP theo từng khu vực (Giá hiện hành) ......................................... 39 Bảng 3.3: Thống kê số lượng khách du lịch tỉnh Bến Tre giai đoạn 2011-2015 .......... 40 Bảng 3.4: Doanh thu từ du lịch tỉnh Bến Tre giai đoạn 2011-2015 .............................. 41 Bảng 3.5: Các bước nghiên cứu của đề tài ................................................................... 46 Bảng 4.1: Khẩu hiệu ngành du lịch Việt Nam qua các giai đoạn ................................. 56 Bảng 4.2: Bảng kết quả thông tn mẫu khảo sát điều tra ............................................... 61 Bảng 4.3: Bảng kết quả thông tin về điều tra chất lượng dịch vụ ................................. 64 1 CHƯƠNG 1: MỞ ĐẦU 1.1 Lý do chọn đề tài Trong xã hội ngày nay, du lịch dường như được thức tỉnh cùng với sự tiến bộ về kinh tế và sự nhận thức của con người. Đặc biệt, khi đời sống càng cao, trong nhịp sống gấp gáp, con người càng có nhu cầu đi du lịch để giải tỏa bớt căng thẳng trong công việc, nhưng đa phần họ tìm về những nét truyền thống khám phá. Du lịch đồng quê, du lịch về nguồn, du lịch các làng nghề cũng từ đó mà có nhiều điều kiện để hình thành và phát triển. Thực tế, trải qua hàng ngàn năm lịch sử, nghề thủ công truyền thống vẫn tồn tại và phát triển cùng với lịch sử dân tộc. Mỗi làng nghề, mỗi sản phẩm đặc trưng và độc đáo, đã làm nên bức tranh đa dạng. Trong đó có các làng nghề truyền thống tại Bến Tre góp phần làm phong phú thêm bức tranh bản sắc văn hóa của Việt Nam. Bến Tre là một trong 13 tỉnh đồng bằng sông Cửu Long, được hình thành bởi cù lao An Hóa, cù lao Bảo, cù lao Minh, do phù sa của 4 nhánh sông Cửu Long bồi tụ mà thành, với nét sinh thái đặc thù sông nước, miệt vườn. Đồng thời, tỉnh còn có tài nguyên du lịch nhân văn có giá trị nhất định trong phát triển du lịch, trong đó có du lịch làng nghề truyền thống. Nhận thức được tiềm năng to lớn này, các làng nghề truyền thống ở Bến tre bước đầu có ý thức khai thác sự hấp dẫn, độc đáo của sản phẩm truyền thống mà mình tạo ra nhằm thu hút khách du lịch. Toàn tỉnh có khoảng 45 làng nghề, trong đó có 19 làng nghề truyền thống, 7 nhóm nghề của 36 ngành nghề nông thôn với 30.552 cơ sở. Thế nhưng thực tế cho thấy rằng chỉ có một số làng nghề truyền thống bước đầu khai thác được tiềm năng du lịch của làng nghề truyền thống, còn nhìn chung thì hoạt động du lịch làng nghề vẫn chưa thu được kết quả nhất định, chưa mang lại hiệu quả kinh tế cao do chưa có chiến lược tiếp thị, quảng bá hình ảnh, quy hoạch làng nghề phù hợp, chất lượng sản phẩm chưa cao, mà chỉ có tự phát, manh mún nên chưa khai thác thành công tiềm năng đó. Trước thực trạng đó, bài viết muốn nhìn nhận và đánh giá thực trạng việc phát triền du lịch làng nghề truyền thống ở Bến Tre hiện nay, rồi từ đó có một số giải pháp thúc đẩy phát triển kinh tế làng nghề, bảo tồn nét văn hóa độc đáo, tạo tiềm lực phát triển kinh tế từ du lịch cho tỉnh Bến Tre. Đó là lý do mà tác giả chọn đề tài: “Phát triển du lịch làng nghề tại Bến Tre” làm luận văn thạc sĩ chuyên ngành Quản trị kinh doanh. 2 1.2 Mục tiêu nghiên cứu 1.2.1 Mục tiêu tổng quát Nhằm tôn vinh những vai trò và giá trị của làng nghề truyền thống, phản ánh về thực trạng sản xuất và phát triển du lịch làng nghề, tìm ra hướng phát triển du lịch làng nghề hiệu quả nhất để phát triển kinh tế ở Bến Tre. 1.2.2 Mục tiêu cụ thể Tổng quan những vấn đề về làng nghề truyền thống Việt Nam và phát triển du lịch làng nghề truyền thống. Đúc kết một số cơ sở lý luận về phát triển du lịch, du lịch làng nghề và nghề thủ công truyền thống. Phân tích hiện trạng làng nghề truyền thống Bến Tre và thực trạng khai thác phát triển du lịch. Đề xuất một vài giải pháp và kiến nghị nhằm khai thác có hiệu quả từ hoạt động du lịch làng nghề truyền thống. 1.3 Tình hình nghiên cứu Từ thập niên 90 trở lại đây, đề tài về Du lịch bắt đầu được quan tâm nghiên cứu ở Việt Nam. Kể từ đó đã xuất hiện nhiều công trình khoa học, luận án, luận văn, nghiên cứu vấn đề du lịch ở các khía cạnh khác nhau, gồm: Một số công trình khởi đầu và cũng là nền tảng cho nghiên cứu và phát triển du lịch như: Dự án VIE/ 89/ 003 về Kế hoạch chỉ đạo phát triển du lịch Việt Nam do tổ chức Du Lịch Thế Giới (OMT) thực hiện;…nhóm các giáo trình, sách chuyên khảo, Luận văn, nhóm các bài viết về du lịch của tỉnh Bến Tre như: 1) Lý Anh Tuấn(2011), Chiến lược phát triển du lịch tỉnh Bến Tre đến năm 2020, luận văn thạc sĩ, Đại học Kinh tế HCM 2) Huỳnh Hoa Hồng My(2014), Phát triển sản phẩm du lịch tâm linh góp phần xây dựng kinh tế, thành phố Châu Đốc - tỉnh An Giang, luận văn thạc sĩ, Đại học Quốc tế Hồng Bàng 3) Nguyễn Anh Phú(2015), Phát triển sản phẩm du lịch làng nghề gốm sứ tỉnh Bình Dương, luận văn thạc sĩ, Đại học Quốc tế Hồng Bàng. Trong đó, đề tài “Chiến lược phát triển du lịch tỉnh Bến Tre đến năm 2020” của tác giả Lý Anh Tuấn là đề tài bao quát tất cả loại hình du lịch hiện có ở Bến Tre, chưa 3 thực sự định hướng rõ ràng cho việc phát triển du lịch làng nghề tại Bến Tre trong tình hình mới hiện nay. Cũng như những địa phương khác, du lịch dịch vụ đang chiếm tỉ trọng ngày càng tăng trong tổng thu nhập quốc dân của tỉnh Bến Tre. Cùng với sự phát triển của xã hội, khách hàng càng có những đòi hỏi cao hơn. Những khu du lịch nào đáp ứng tốt những yêu cầu này sẽ tạo được lợi thế cạnh tranh cho mình thông qua việc tạo dựng lòng trung thành của du khách. Tuy nhiên, sau cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008 và khủng hoảng kinh tế thế giới năm 2009 đã làm cho thu nhập của người dân bị ảnh hưởng cũng như việc chi tiêu một cách dè dặt hơn để đảm bảo cho cuộc sống. Hành vi của người tiêu dùng đã bị ảnh hưởng, nhất là việc chi tiêu cho nhu cầu giải trí cũng như đi du lịch. Cho nên, việc nâng cao chất lượng dịch vụ du lịch là một việc làm vô cùng khó khăn và tốn kém trong hoàn cảnh hiện nay, và để thực hiện được công việc này đòi hỏi phải có sự hiểu biết sâu sắc về các yếu tố cấu thành dịch vụ du lịch và biện pháp nâng cao chất lượng dịch vụ. Các đề tài, bài viết nêu trên chủ yếu đề cập đến vấn đề phát triển du lịch tại điạ phương; các hoạt động văn hóa, xã hội của người Nam bộ nói chung, trong đó có đề xuất một số giải pháp để phát huy tiềm năng và thế mạnh của ngành du lịch tại địa phương trên lĩnh vực kinh tế, giúp cho cơ quan quản lý, người dân kinh doanh du lịch và du khách nhận thức 1 cách đầy đủ về giá trị lịch sử - văn hóa của các địa điểm du lịch. Tuy nhiên, vẫn chưa có một công trình nào nghiên cứu tác động của du lịch làng nghề đến việc phát triển kinh tế địa phương. 1.4 Đối tượng, phạm vi nghiên cứu 1.4.1 Đối tượng và khách thể nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: Du lịch làng nghề ở Bến Tre tác động đến phát triển kinh tế của địa phương - Khách thể nghiên cứu: Du khách đến với hình thức du lịch làng nghề tại tỉnh Bến Tre, lãnh đạo địa phương, cán bộ đang công tác tại ngành du lịch và người dân địa phương. 1.4.2 Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi không gian: Nghiên cứu chỉ tập trung vào các địa điểm du lịch làng nghề tại tỉnh Bến Tre có lượt khách du lịch hàng năm cao; nghiên cứu thực hiện đối 4 với khách du lịch nội địa và quốc tế. Đồng thời so sánh trong bối cảnh chung giữa hoạt động du lịch tại Bến Tre trong mối quan hệ với các vùng lân cận. Phạm vi thời gian: - Số liệu thứ cấp: thu thập từ 2011 – 2015 - Số liệu sơ cấp: thu thập từ tháng 08/2015 đến 12/2015 1.5 Phương pháp nghiên cứu Trong quá trình nghiên cứu, đề tài kết hợp nhiều phương pháp khác nhau làm cơ sở khoa học cho việc thực hiện luận văn: Phương pháp duy vật biện chứng, phương pháp khảo sát, phương pháp điều tra, thống kê mô tả, phương pháp định tính được lựa chọn, phương pháp chuyên gia, nghiên cứu tư liệu. Nguồn tài liệu nghiên cứu gồm các thông tin, số liệu, văn bản có liên quan đến phát triển du lịch ở địa phương. Trên cơ sở đó, luận văn kế thừa, bổ sung, vận dụng, tổng hợp các kết quả đó để đưa ra nhận định chung có liên quan đến việc phát triển ngành du lịch làng nghề và tác động của nó đến kinh tế địa phương. Các kết quả nghiên cứu có được dựa vào việc phân tích các dữ liệu thu thập được, bao gồm cả dữ liệu thứ cấp và dữ liệu sơ cấp. Nghiên cứu định tính: được sử dụng trong thời gian đầu khi tiến hành đề tài nghiên cứu. Các bước nghiên cứu định tính được sử dụng là việc tìm kiếm các dữ liệu thứ cấp sẵn có có liên quan đến đề tài đang nghiên cứu. Ngoài ra, các cuộc phỏng vấn chuyên gia về lĩnh vực du lịch và nghiên cứu khách hàng sẽ cung cấp những thông tin hữu ích trong việc triển khai các mô hình nghiên cứu vào thực tiễn. Trong quá trình xây dựng phiếu phỏng vấn, phương pháp nghiên cứu định tính Delphi được áp dụng để có thể thu thập được những thông tin khách quan từ phía đối tượng phỏng vấn nhằm bổ sung và hoàn chỉnh phiếu phỏng vấn. 1.6 Những đóng góp mới Du lịch tỉnh Bến Tre đang phát triển với lượng khách hàng năm ổn định trên 1 triệu lượt/năm nhưng có hơn 1/2 số đó đến đây vì nhu cầu tham quan, tìm hiểu về các làng nghề truyền thống của tỉnh và bình quân mỗi khách chỉ lưu trú lại 1 ngày. Đề tài sẽ khảo sát và tìm ra những nguyên nhân chưa đáp ứng và làm hài lòng nhu cầu du lịch của du khách. Từ đó có những giải pháp nhằm thúc đẩy du lịch làng nghề tại địa phương. 5 Hiện nay, trong xu thế phát triển chung của ngành du lịch, có sự đóng góp không nhỏ của sản phẩm du lịch làng nghề, nhiều vấn đề về phát triển kinh tế, đầu tư cơ sở hạ tầng, sự liên kết và phát triển của các thành phần kinh tế cần được tiếp tục nghiên cứu sâu hơn, cũng như vai trò của chính quyền địa phương trong sự phát triển chung của nền kinh tế địa phương. Như thế, ngành du lịch cần được nhìn nhận lại, xác định tác động của ngành du lịch nói chung và du lịch làng nghề nói riêng đối với việc phát triển kinh tế của địa phương. 1.7 Bố cục luận văn Đề tài nghiên cứu được kết cấu thành 5 chương như sau: Chương 1: Mở đầu. Chương 2: Cơ sở lý luận về du lịch làng nghề. Chương 3: Phân tích thực trạng làng nghề Bến Tre và phương pháp nghiên cứu. Chương 4: Kết quả nghiên cứu và thảo luận. Chương 5: Kết luận và kiến nghị. 6 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 Trong quá trình tác giả tìm hiểu về các vấn đề liên quan và bối cảnh thực hiện chủ đề nghiên cứu “Phát triển du lịch làng nghề tại Bến Tre” trong tình hình thực tế hiện nay, tác giả nhận thấy được lý do chọn đề tài trên hoàn toàn có khả thi và có thể thực hiện được. Thông qua những buổi trao đổi, thảo luận với giảng viên hướng dẫn tác giả tiến hành xác định các mục tiêu nghiên cứu và định hướng đề tài nghiên cứu đi sâu vào các vấn đề liên quan đến văn hóa du lịch làng nghề tại tỉnh Bến Tre hiện nay. Nếu đề tài nghiên cứu được thực hiện hoàn chỉnh sẽ góp phần tạo nên một ý nghĩa nhất định trong việc phát triển kinh tế tại địa phương, góp phần xây dựng nên một mô hình du lịch làng nghề phù hợp để vừa phát triển được du lịch lại vừa bảo tồn được các giá trị văn hóa - nhân văn bản địa, đồng thời góp phần cải thiện đời sống nhân dân địa phương, phát triển kinh tế cho tỉnh Bến Tre 7 CHƯƠNG 2. CƠ SỞ LÝ LUẬN DU LỊCH LÀNG NGHỀ 2.1 Tổng quan về du lịch 2.1.1 Khái niệm về du lịch: Du lịch là một hệ thống tinh thần và vật chất trong đời sống xã hội, là một loại hiện tượng kinh tế xã hội tổng hợp. Du lịch do ba yếu tố cơ bản là du khách, tài nguyên du lịch và ngành du lịch cấu thành. Lữ hành và du lịch đã có từ lâu, trải qua quá trình phát triển lâu dài, trong các thời kỳ lịch sử khác nhau, hoạt động lữ hành và du lịch có các hình thức biểu hiện và đặc trưng khác nhau. Theo Viện Hàn Lâm quốc tế du lịch có khái niệm là : “Du lịch là tập hợp các hoạt động mang tính tích cực của con người nhằm thực hiện một dạng hành trình là công nghiệp liên kết thỏa mãn các nhu cầu của khách du lịch. Du lịch là một cuộc hành trình một bên là người khởi hành với mục đích đã chọn trước và một bên là những công cụ làm thỏa mãn nhu cầu của họ”. Theo Luật du lịch Việt Nam(2014): “Du lịch là hoạt động của con người ngoài nơi cư trú thường xuyên của mình nhằm thỏa mãn nhu cầu tham quan, giải trí, nghỉ dưỡng trong một khoản thời gian nhất định”. Qua nhiều thời kỳ phát triển, khái niệm về du lịch có những thay đổi để phù hợp với sự phát triển của ngành du lịch. Có nhiều định nghĩa, nhưng theo Hangiker và Kraff định nghĩa là: “Du lịch là tổng hợp các mối quan hệ, hiện tượng bắt nguồn từ cuộc hành trình và lưu trú tạm thời của cá thể, nơi họ lưu trú không phải là nơi họ ở thường xuyên và là nơi làm việc để kiếm tiền”. Từ khái niệm trên, cho chúng ta nhận định rằng du lịch không chỉ đơn thuần của một hoạt động mà là tổng hoà nhiều mối quan hệ và hiện tượng nảy sinh từ điều kiện và tác động qua lại giữa các đối tượng là khách du lịch, tài nguyên du lịch và ngành du lịch. Nhu cầu du lịch của người du lịch là yếu tố dẫn đến sự phát sinh của toàn bộ hoạt động du lịch. Đối tượng trực tiếp của hành vi du lịch là di tích, cảnh quan và vật mua sắm. Sự tiếp xúc qua lại và tác động lẫn nhau giữa người du lịch và tài nguyên du lịch thông qua một cơ chế thị trường để tiến hành vận động mới có thể thực hiện, vì thế ngành du lịch làm trung gian môi giới giữa hai đối tượng ấy, làm hình thành thị trường du lịch, làm hài hòa và thực hiện quan hệ giữa 8 sự tiêu dùng của người du lịch và khai thác có hiệu quả tài nguyên du lịch. Bên cạnh, du lịch là một hoạt động của con người không phải nơi cư trú thường xuyên, nhằm mục đích thỏa mãn nhu cầu tham quan, giải trí, nghĩ dưỡng trong một thời gian nhất định. Đồng thời, từ khái niệm về du lịch cho ta thấy rõ hơn du lịch là tổng hợp các mối quan hệ giữa khách du lịch, tài nguyên du lịch và ngành quản lý du lịch, có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, sự phát triển hoặc ngược lại của chủ thể này sẽ tác động trực tiếp đến các chủ thể còn lại. Chính vì thế, ngành du lịch cần phải có những giải pháp đồng bộ tác động lên các chủ thể này mới đảm bảo đưa hoạt động ngành du lịch phát triển một cách bền vững. 2.1.2 Khái niệm làng nghề Theo Phạm Côn Sơn(2003) thì làng nghề được định nghĩa như sau : “Làng nghề là một đơn vị hành chính cổ xưa mà cũng có nghĩa là nơi quần cư đông người, sinh hoạt có tổ chức, kỷ cương tập quán riêng theo nghĩa rộng. Làng nghề không những làng sống chuyên nghề mà cũng hàm ý là những người cùng nghề sống hợp quần thể để phát triển công ăn việc làm. Cơ sở vững chắc của các làng nghề là sự làm ăn tập thể, vừa phát triển kinh tế, vừa giữ gìn bản sắc dân tộc và các cá biệt của địa phương”. Theo Huỳnh Đức(2014) thì làng nghề được định nghĩa như sau : “Làng nghề là tập hợp các cơ sở sản xuất ở cùng một khu vực địa lý xuất phát từ nông thôn, cùng tham gia sản xuất ngành nghề phi nông nghiệp như nhau qua nhiều năm. Ở làng nghề, có một số lượng đáng kể cơ sở sản xuất, lao động tham gia sản xuất và có thu nhập quan trọng từ sản xuất phi nông nghiệp”. 2.1.3 Khái niệm du lịch làng nghề Theo Trần Nhạn thì du lịch là Du lịch văn hóa là loại hình du lịch mà du khách muốn thẩm nhận về bề dày lịch sử, di tích văn hóa, những phong tục tập quán còn hiện diện…Bao gồm hệ thống đình, chùa, nhà thờ, lễ hội, các phong tục tập quán về ăn, ở, mặc, giao tiếp,… Đối với làng nghề truyền thống thì đó là nơi chứa đựng kho tàng kinh nghiệm kỹ thuật, bí quyết nghề nghiệp từ việc sử dụng nguyên liệu, kỹ thuật chế tác đến chủ đề sáng tạo ra một sản phẩm thủ công truyền thống. Đó chính là phần văn hóa phi vật thể. Ngoài ra làng nghề truyền thống còn có các giá trị văn hóa khác như : đình, chùa, các sản phẩm thủ công của làng nghề thủ công truyền thống.