Tài liệu Phát triển doanh nghiệp công nghiệp và xây dựng trên địa bàn thành phố mỹ tho, tỉnh tiền giang

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC HUẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ ---------  ---------- VÕ THÀNH LỘC PHÁT TRIỂN DOANH NGHIỆP CÔNG NGHIỆP VÀ XÂY DỰNG TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ MỸ THO TỈNH TIỀN GIANG CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ MÃ SỐ: 8 31 01 10 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. PHAN VĂN HÒA HUẾ, 2019 LỜI CAM ĐOAN Đề tài luận văn thạc sĩ “Phát triển doanh nghiệp công nghiệp và xây dựng trên địa bàn thành phố Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang” do học viên Võ Thành Lộc thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học của giảng viên PGS. TS. Phan Văn Hòa. Tôi xin cam đoan rằng, các số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung thực, chính xác. Các số liệu và thông tin trong luận văn này chưa được sử dụng để bảo vệ một học vị nào. Tiền Giang, tháng 7 năm 2019 Tác giả luận văn Võ Thành Lộc i LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập và thực hiện luận văn, em đã nhận được sự giúp đỡ hết sức quý báu của nhiều tập thể và cá nhân. Trước hết, em xin chân thành cảm ơn các giảng viên khoa kinh tế, Phòng đào tạo sau đại học trường Đại học kinh tế Huế, Đại học Tiền Giang, đặc biệt của giảng viên PGS.TS. Phan Văn Hòa đã hướng dẫn tận tình trong suốt thời gian em nghiên cứu và hoàn thành luận văn này. Xin trân trọng cảm ơn sự giúp đỡ và tạo điều kiện của các đồng chí lãnh đạo và cán bộ, công chức của Ủy ban nhân dân thành phố Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang, Chi cục Thuế thành phố Mỹ Tho, Chi cục Thống kê thành phố Mỹ Tho, quý doanh nghiệp… đã góp ý giúp đỡ em trong suốt thời gian em nghiên cứu và hoàn thành luận văn này. Xin chân thành cảm ơn đến những người thân, đồng nghiệp, bạn bè luôn động viên, khích lệ tôi trong suốt thời gian em nghiên cứu và hoàn thành luận văn này. Mặc dù bản thân đã luôn cố gắng nghiên cứu, tìm tòi, học hỏi với tinh thần cố gắng và nỗ lực cao, nhưng luận văn không tránh khỏi những khiếm khuyết, tôi mong nhận được sự góp ý chân thành của quý thầy cô, các nhà khoa học, các chuyên gia và những người quan tâm để luận văn được hoàn thiện hơn và có thể thực thi tốt trong thực tiễn. Một lần nữa, tôi xin trân trọng cảm ơn! Tác giả luận văn Võ Thành Lộc ii TÓM LƯỢC LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Họ và tên học viên: Võ Thành Lộc Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Niên khóa: 2016 – 2018 Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. PHAN VĂN HÒA Tên đề tài: “Phát triển doanh nghiệp công nghiệp và xây dựng trên địa bàn thành phố Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang” 1. Mục tiêu và phương pháp nghiên cứu Trên cơ sở phân tích thực trạng phát triển doanh nghiệp công nghiệp và xây dựng trên địa bàn thành phố Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang giai đoạn 2010-2017, đề xuất giải pháp nhằm phát triển doanh nghiệp công nghiệp và xây dựng trên địa bàn thành phố Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang đến năm 2025. Để đạt các mục tiêu trên, luận văn kết hợp sử dụng phương pháp thu thập số liệu thứ cấp, điều tra thu thập số liệu sơ cấp, phương pháp phân tích thống kê mô tả, thống kê so sánh, phân tổ thống kê, phương pháp chuyên gia chuyên khảo... 2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của luận văn là những vấn đề liên quan đến phát triển doanh nghiệp công nghiệp, xây dựng trên địa bàn thành phố Mỹ Tho, Tiền Giang. Phạm vi nghiên cứu về mặt nội dung: Luận văn tập trung vào phân tích thực trạng phát triển các doanh nghiệp công nghiệp, xây dựng của thành phố trên cơ sở các đường lối chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của nhà nước và chính quyền địa phương. Từ đó đề xuất hệ thống giải pháp phát triển các doanh nghiệp công nghiệp, xây dựng trên địa bàn thành phố Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang trong thời gian đến. Phạm vi nghiên cứu về mặt không gian: Thành phố Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang. Phạm vi nghiên cứu về mặt thời gian: Phân tích thực trạng trong giai đoạn năm 2010-2017; đề xuất giải pháp đến năm 2025. 3. Kết quả nghiên cứu Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về phát triển doanh nghiệp công nghiệp và xây dựng; phát triển doanh nghiệp công nghiệp và xây dựng trên địa bàn thành phố Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang giai đoạn 2010-2017; đề xuất các giải pháp phát triển doanh nghiệp công nghiệp và xây dựng trên địa bàn thành phố Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang trong thời gian đến. iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ANQP: An ninh quốc phòng BQ: Bình quân CNH, HĐH: Công nghiệp hóa, hiện đại hóa CN: Công nghiệp DN: Doanh nghiệp ĐVT: Đơn vị tính GDP: Tổng sản phẩm trong nước GTGT: Giá trị gia tăng KD: Kinh doanh KHCN: Khoa học công nghệ KT: Kinh tế LĐ: Lao động SX: Sản xuất PT: Phát triển QLNN: Quản lý nhà nước UBND: Ủy ban nhân dân VHTT: Văn hóa thông tin XH: Xã hội XNK: Xuất nhập khẩu XD: Xây dựng iv MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................................ i LỜI CẢM ƠN .............................................................................................................ii TÓM LƯỢC LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ....................................................... iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ........................................................................... iv MỤC LỤC ................................................................................................................... v DANH MỤC BẢNG BIỂU .................................................................................... viii PHẦN I. PHẦN MỞ ĐẦU.......................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài .......................................................................................... 1 2. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................................ 2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ........................................................................... 3 4. Phương pháp nghiên cứu......................................................................................... 3 5. Cấu trúc của luận văn .............................................................................................. 5 PHẦN II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ...................................................................... 6 CHƯƠNG I. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ PHÁT TRIỂN DOANH NGHIỆP CÔNG NGHIỆP, XÂY DỰNG ................................................................... 6 1.1. Cơ sở lý luận về phát triển doanh nghiệp công nghiệp, xây dựng ....................... 6 1.1.1. Một số khái niệm ............................................................................................... 6 1.1.2. Vai trò của doanh nghiệp công nghiệp, xây dựng và phát triển công nghiệp, xây dựng .................................................................................................................... 11 1.1.3. Nội dung phát triển doanh nghiệp công nghiệp, xây dựng ............................. 17 1.1.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển doanh nghiệp công nghiệp xây dựng........... 20 1.2. Kinh nghiệm phát triển doanh nghiệp công nghiệp xây dựng của một số địa phương và bài học rút ra cho thành phố Mỹ Tho ...................................................... 29 1.2.1. Kinh nghiệm phát triển doanh nghiệp công nghiệp xây dựng của một số địa phương trong nước .................................................................................................... 29 1.2.2. Bài học kinh nghiệm rút ra cho thành phố Mỹ Tho ........................................ 35 CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN DOANH NGHIỆP CÔNG NGHIỆP, XÂY DỰNG TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ MỸ THO........................................ 37 v 2.1. Tổng quan về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của thành phố Mỹ Tho ........ 37 2.1.1. Đặc điểm điều kiện tự nhiên ........................................................................... 37 2.1.2. Về điều kiện kinh tế - xã hội ........................................................................... 39 2.1.3. Thực trạng phát triển doanh nghiệp trên địa bàn thành phố Mỹ Tho ............. 44 2.2. Thực trạng phát triển doanh nghiệp công nghiệp, xây dựng trên địa bàn thành phố Mỹ Tho ............................................................................................................... 47 2.2.1. Phát triển số lượng doanh nghiệp công nghiệp, xây dựng .............................. 47 2.2.2. Phát triển số lượng cơ sở kinh tế cá thể hoạt động trong ngành công nghiệp, xây dựng .................................................................................................................... 49 2.2.3. Tình hình lao động tại các doanh nghiệp công nghiệp, xây dựng .................. 51 2.2.4. Tình hình sử dụng lao động tại các cơ sở kinh tế cá thể ngành công nghiệp, xây dựng .................................................................................................................... 53 2.2.5. Thực trạng đầu tư vốn của các doanh nghiệp công nghiệp, xây dựng ............ 55 2.2.6. Thực trạng chuyển dịch cơ cấu doanh nghiệp công nghiệp, xây dựng ........... 58 2.2.7. kết quả tăng trưởng giá trị sản xuất của các doanh nghiệp công nghiệp, xây dựng ........................................................................................................................... 59 2.3. Đánh giá của các doanh nghiệp công nghiệp, xây dựng được điều tra .............. 63 2.3.1. Đặc điểm chung của các doanh nghiệp công nghiệp, xây dựng được điều tra ...... 63 2.3.2. Đánh giá của các DN công nghiệp và xây dựng được điều tra ....................... 67 2.4. Đánh giá chung về thực trạng phát triển doanh nghiệp công nghiệp, xây dựng của thành phố Mỹ Tho .............................................................................................. 71 2.4.1. Kết quả đạt được ............................................................................................. 71 2.4.2. Những hạn chế, tồn tại .................................................................................... 75 2.4.3. Nguyên nhân ................................................................................................... 76 CHƯƠNG 3. ĐỊNH HƯỚNG, HỆ THỐNG GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN DOANH NGHIỆP CÔNG NGHIỆP, XÂY DỰNG CỦA ....................................................... 78 THÀNH PHỐ MỸ THO, TIỀN GIANG .................................................................. 78 3.1. Định hướng, mục tiêu phát triển doanh nghiệp công nghiệp, xây dựng của thành phố Mỹ Tho ............................................................................................................... 78 vi 3.1.1. Định hướng phát triển doanh nghiệp công nghiệp, xây dựng của thành phố Mỹ Tho ...................................................................................................................... 78 3.1.2. Mục tiêu phát triển doanh nghiệp công nghiệp, xây dựng của thành phố Mỹ Tho ............................................................................................................................ 79 3.2. Hệ thống giải pháp phát triển doanh nghiệp công nghiệp, xây dựng của thành phố Mỹ Tho ............................................................................................................... 80 3.2.1. Xây dựng và thực hiện quy hoạch, kế hoạch và chính sách phát triển doanh nghiệp công nghiệp xây dựng trên địa bàn thành phố Mỹ Tho ................................ 80 3.2.2. Tạo lập môi trường kinh doanh để phát triển công nghiệp trên địa bàn thành phố Mỹ Tho ............................................................................................................... 85 3.2.3. Xúc tiến, thu hút đầu tư vào phát triển công nghiệp trên địa bàn thành phố Mỹ Tho ............................................................................................................................ 89 3.2.4. Kiểm tra các hoạt động phát triển doanh nghiệp và quản lý các doanh nghiệp công nghiệp xây dựng trên địa bàn thành phố Mỹ Tho ............................................ 90 3.2.5. Cải cách hành chính, tạo thuận lợi phát triển doanh nghiệp công nghiệp, xây dựng ........................................................................................................................... 91 PHẦN III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................. 94 1. Kết luận ................................................................................................................. 94 2. Kiến nghị ............................................................................................................... 95 2.1. Đối với Chính phủ và các bộ ngành Trung ương ............................................... 95 2.2. Đối với UBND tỉnh Tiền Giang và các Sở Ban ngành cấp tỉnh ........................ 95 2.3. Đối với các doanh nghiệp, doanh nhân hoạt động trong lĩnh vực công nghiệp, xây dựng trên địa bàn ................................................................................................ 96 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................. 97 PHỤ LỤC .................................................................................................................. 98 QUYẾT ĐỊNH HỘI ĐỒNG CHẤM LUẬN VĂN BIÊN BẢN CỦA HỘI ĐỒNG CHẤM LUẬN VĂN NHẬN XÉT CỦA PHẢN BIỆN 1+2 BẢN GIẢI TRÌNH XÁC NHẬN HOÀN THIỆN LUẬN VĂN vii DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 1. Cơ cấu 60 mẫu điều tra doanh nghiệp công nghiệp, xây dựng của thành phố Mỹ Tho năm 2017 ................................................................ 4 Bảng 2.1. Dân số và lao động thành phố Mỹ Tho giai đoạn 2015 - 2017 ........... 39 Bảng 2.2. Hiện trạng sử dụng đất của thành phố Mỹ Tho năm 2017 .................. 40 Bảng 2.3. Tình hình phát triển số lượng doanh nghiệp trên địa bàn TP Mỹ Tho giai đoạn 2015 - 2017 phân theo loại hình doanh nghiệp ................... 45 Bảng 2.4. Tình hình phát triển số lượng doanh nghiệp trên địa bàn TP Mỹ Tho giai đoạn 2015 - 2017 phân theo ngành kinh tế .................................. 46 Bảng 2.5. Tình hình phát triển số lượng doanh nghiệp công nghiệp, xây dựng trên địa bàn TP Mỹ Tho giai đoạn 2010 - 2017 phân theo ngành nghề48 Bảng 2.6. Tình hình phát triển số lượng cơ sở kinh tế cá thể trong ngành CN, XD trên địa bàn TP Mỹ Tho giai đoạn 2010 - 2017 phân theo ngành nghề ..................................................................................................... 50 Bảng 2.7. Tình hình phát triển số lượng lao động trong các DN CN, XD trên địa bàn TP Mỹ Tho giai đoạn 2010 - 2017 phân theo ngành kinh tế ........ 51 Bảng 2.8. Số lao động bình quân trong các doanh nghiệp công nghiệp - xây dựng thành phố Mỹ Tho giai đoạn 2010 - 2017 ........................................... 52 Bảng 2.9. Tình hình phát triển số lượng lao động các cơ sở kinh tế cá thể ngành CN, XD trên địa bàn TP Mỹ Tho giai đoạn 2010 - 2017 phân theo ngành nghề .......................................................................................... 53 Bảng 2.10. Số lao động bình quân trong các cơ sở kinh tế cá thể ngành công nghiệp - xây dựng thành phố Mỹ Tho giai đoạn 2010 - 2017............. 54 Bảng 2.11. Tình hình phát triển vốn đầu tư ngành công nghiệp, xây dựng trên địa bàn TP Mỹ Tho giai đoạn 2010 - 2017 phân theo ngành nghề ........... 55 Bảng 2.12. Số lượng doanh nghiệp CN, XD trên địa bàn TP Mỹ Tho năm 2017 phân theo quy mô vốn ......................................................................... 56 Bảng 2.13. Số vốn đầu tư bình quân trong các doanh nghiệp công nghiệp, xây dựng thành phố Mỹ Tho giai đoạn 2010 - 2017.................................. 57 viii Bảng 2.14. Tình hình chuyển dịch cơ cấu doanh nghiệp công nghiệp, xây dựng trên địa ban TP Mỹ Tho giai đoạn 2010 - 2017 theo ngành nghề ....... 58 Bảng 2.15. Giá trị sản xuất công nghiệp của thành phố Mỹ Tho giai đoạn 2010 2017 phân theo ngành ......................................................................... 59 Bảng 2.16. Giá trị sản xuất công nghiệp của thành phố Mỹ Tho giai đoạn 2010 2017 phân theo loại hình kinh tế ......................................................... 61 Bảng 2.17. Giá trị sản xuất ngành xây dựng của thành phố Mỹ Tho giai đoạn 2010 - 2017 phân theo loại hình kinh tế và loại công trình................. 62 Bảng 2.18. Đặc điểm cơ bản của các đối tượng điều tra ....................................... 64 Bảng 2.19. Các điều kiện sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp công nghiệp, xây dựng được điều tra ........................................................................ 66 Bảng 2.20. Đánh giá của các DN CN, XD được điều tra về các chính sách hỗ trợ phát triển doanh nghiệp ....................................................................... 68 ix PHẦN I. PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Sau hơn 30 năm kể từ khi Đảng ta thực hiện công cuộc đổi mới toàn diện, Đảng và Nhà nước ta đã chủ trương công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước là nhằm phát triển lực lượng sản xuất vật chất, đưa đất nước tăng trưởng và phát triển nhanh. Nhận thức rõ vị trí, tầm quan trọng của phát triển công nghiệp và thực hiện công nghiệp hóa, tại Hội nghị Trung ương 7 (Khóa VII), Đảng ta đã đề ra chủ trương công nghiệp hóa, hiện đại hóa (CNH, HĐH), mà trước hết là CNH, HĐH nông nghiệp và phát triển nông thôn. Tại Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VIII, Đảng ta tiếp tục xác định đẩy mạnh CNH, HĐH đất nước và đưa ra định hướng đến năm 2020, nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại. Trong cơ cấu kinh tế gồm 3 khu vực: khu vực nông, lâm, ngư nghiệp; khu vực công nghiệp, xây dựng và khu vực thương mại, dịch vụ. Trong đó: khu vực công nghiệp, xây dựng đóng góp đáng kể cho nền kinh tế từ khi đất nước ta thực hiện chính sách mở cửa. Thực hiện chủ trương đó của Đảng và Nhà nước, thành phố Mỹ tho, tỉnh Tiền Giang đã có nhiều định hướng phát triển doanh nghiệp đáp ứng yêu cầu phát triển thành phố và thực hiện công nghiệp hoá, hiện đại hoá của địa phương. Thành phố Mỹ tho đã thực hiện qui hoạch và xây dựng các chính sách để phát triển doanh nghiệp. Nhờ đó, công nghiệp, xây dựng của thành phố Mỹ Tho có sự phát triển khá, tỷ trọng khu vực công nghiệp, xây dựng tăng nhanh; tỷ trọng khu vực nông, lâm, ngư nông nghiệp giảm trong cơ cấu kinh tế của thành phố. Sự phát triển mạnh mẽ của các doanh nghiệp công nghiệp, xây dựng trên địa bàn thành phố Mỹ tho, nhất là từ năm 2013 trở lại đây không chỉ đem lại những thành tựu cho kinh tế thành phố Mỹ Tho, đóng góp ngân sách, tạo việc làm, chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành, các vùng trong tỉnh Tiền Giang…mà còn tạo ra sự thay đổi căn bản các quan hệ kinh tế ở địa phương lân cận thành phố Mỹ Tho. Những tác động lan tỏa của sự phát triển doanh nghiệp công nghiệp, xây dựng như nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, thúc đẩy phát triển sản xuất, cung cấp các sản phẩm thiết yếu, cơ bản phát triển các ngành và lĩnh vực khác, phát triển thị trường tiêu thụ… là những yếu tố đảm bảo sự phát triển bền vững cho doanh nghiệp công nghiệp, xây dựng. 1 Bên cạnh những kết quả đạt được, doanh nghiệp công nghiệp, xây dựng thành phố Mỹ Tho cũng bộc lộ nhiều điểm yếu nhất định chưa tương ứng với lợi thế của đô thị loại I trực thuộc tỉnh Tiền Giang như: Phát triển không đều, tốc độ tăng trưởng không ổn định, tiềm ẩn những yếu tố bất ổn, phát triển doanh nghiệp công nghiệp, xây dựng chưa gắn chặt với tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp nông thôn, các doanh nghiệp công nghiệp, xây dựng có trình độ công nghệ chưa cao, năng lực cạnh tranh của sản phẩm còn hạn chế… Tất cả những yếu tố trên đặt ra những câu hỏi cần giải đáp như lựa chọn nào cho phát triển doanh nghiệp công nghiệp, xây dựng trên địa bàn thành phố Mỹ Tho những năm tiếp theo? Các bước đi sẽ tiến hành như thế nào với các giải pháp cụ thể ra sao? Cần cơ chế gì để tạo những đột phá cần thiết trong phát triển doanh nghiệp công nghiệp, xây dựng của nói riêng thành phố Mỹ Tho và phát triển kinh tế tỉnh Tiền Giang nói chung? Liệu doanh nghiệp công nghiệp, xây dựng của thành phố Mỹ Tho có thể định vị được thương hiệu của tỉnh Tiền Giang, các tỉnh lân cận trong nước và khu vực? Trong khoảng 05 năm, 10 năm tới, công nghiệp Mỹ Tho sẽ được biết đến với các doanh nghiệp có qui mô sản xuất lớn hơn, các sản phẩm tiêu biểu hơn, có sức cạnh tranh cao hơn. Do đó, chủ đề “Phát triển doanh nghiệp công nghiệp và xây dựng trên địa bàn thành phố Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang” được tác giả lựa chọn làm luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế, chuyên ngành Quản lý kinh tế ứng dụng. 2. Mục tiêu nghiên cứu 2.1. Mục tiêu chung Trên cơ sở hệ thống hóa lý luận và phân tích thực trạng phát triển doanh nghiệp công nghiệp, xây dựng của thành phố Mỹ Tho giai đoạn 2010-2017, đề xuất hệ thống giải pháp nhằm phát triển doanh nghiệp công nghiệp, xây dựng trên địa bàn thành phố Mỹ Tho đến năm 2025, tầm nhìn 2030. 2.2. Mục tiêu cụ thể - Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về phát triển doanh nghiệp công nghiệp, xây dựng; - Phân tích, đánh giá thực trạng phát triển doanh nghiệp công nghiệp, xây dựng trên địa bàn thành phố Mỹ Tho giai đoạn 2010-2017; 2 - Đề xuất định hướng, mục tiêu và hệ thống giải pháp phát triển doanh nghiệp công nghiệp, xây dựng trên địa bàn thành phố Mỹ Tho đến năm 2025. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của luận văn là những vấn đề liên quan đến phát triển doanh nghiệp công nghiệp, xây dựng trên địa bàn thành phố Mỹ Tho, Tiền Giang. 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi nội dung: Luận văn tập trung vào phân tích thực trạng phát triển các doanh nghiệp công nghiệp, xây dựng của thành phố trên cơ sở các đường lối chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của nhà nước và chính quyền địa phương. Từ đó đề xuất hệ thống giải pháp phát triển các doanh nghiệp công nghiệp, xây dựng trên địa bàn thành phố Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang trong thời gian đến. - Phạm vi không gian: Thành phố Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang. - Phạm vi thời gian: Phân tích thực trạng trong giai đoạn năm 2010-2017; đề xuất giải pháp đến năm 2025. 4. Phương pháp nghiên cứu 4.2. Phương pháp thu thập số liệu + Đối với số liệu thứ cấp: tác giả thu thập từ các cơ quan ban ngành ở trung ương và địa phương. Tuy nhiên, số liệu thứ cấp được thu thập chủ yếu từ Phòng Thống kê, Phòng Kinh tế, Hiệp hội doanh nghiệp, UBND thành phố Mỹ Tho. + Đối với số liệu sơ cấp: Tác giả tiến hành thu thập 60 doanh nghiệp công nghiệp - xây dựng trên địa bàn thành phố đại diện cho 425 doanh nghiệp công nghiệp - xây dựng của thành phố năm 2017. Cơ cấu mẫu điều tra như sau: Trên cơ sở số mẫu, tác giả tiến hành chọn mẫu ngẫu nhiên khoảng cách theo danh sách DN được Phòng Kinh tế thành phố cung cấp. Sau khi xác định được DN điều tra, tác giả tiến hành gửi phiếu điều tra đã được soạn sẵn, các DN điều tra sau khi hoàn thành phiếu khảo sát sẽ gửi cho tác giả qua địa chỉ email hoặc gửi qua đường bưu điện. Một số mẫu tác giả thu thập trực tiếp từ doanh nghiệp. 3 Bảng 1. Cơ cấu 60 mẫu điều tra doanh nghiệp công nghiệp, xây dựng của thành phố Mỹ Tho TT Chỉ tiêu Tổng số DN CN-XD Tổng % tổng Số DN số DN số 425 100 60 100 % DN điều tra điều tra 1 DN công nghiệp chế biến 280 65,9 40 66,7 2 DN SX và phân phối điện, nước 12 2,8 2 3,3 3 DN xây dựng 133 31,3 18 30,0 Nguồn: Phòng Kinh tế thành phố Mỹ Tho Phiếu điều tra DN được hình thành dựa trên nội dung nghiên cứu của đề tài phát triển doanh nghiệp công nghiệp xây dựng, gồm thông tin các nhân được điều tra, thông tin DN, các điều kiện sản xuất kinh doanh của DN, kết quả sản xuất kinh doanh và dịch vụ của DN. Phần đánh giá của DN được thiết kế theo thang đo Likert gồm 5 mức độ là: (1) Hoàn toàn không đồng ý; (2) Không đồng ý; (3) Bình thường; (4) Đồng ý và (5) Hoàn toàn đồng ý. Chi tiết ở phần phụ lục. 4.2. Phương pháp tổng hợp và phân tích Tác giả sử dụng một số phương pháp sau: Phương pháp thống kê mô tả: được sử dụng nhằm phân tích đánh giá dựa trên phương pháp thống kê theo các chỉ tiêu theo các tiêu thức nhất định và được mô tả qua các biểu bảng, sơ đồ, đồ thị, qua không gian và thời gian. Phương pháp phân tổ thống kê: được sử dụng để phân các chỉ tiêu nghiên cứu thành các tổ theo các tiêu chí khác nhau, trên cơ sở đó mô tả, so sánh, phân tích đánh giá các chỉ tiêu qua không gian và thời gian. Phương pháp so sánh: Phương pháp so sánh được sử dụng nhằm so sánh các chỉ tiêu, theo các tiêu thức qua thời gian và không gian, trên cơ sở đó phân tích đánh giá để rút ra các kết luận cần thiết. Ngoài ra luận văn còn sử dụng một số phương pháp khác như phương pháp chuyên gia, chuyên khảo,… 4 5. Cấu trúc của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và kiến nghị, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn được kết cấu gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về phát triển doanh nghiệp công nghiệp, xây dựng; Chương 2: Thực trạng phát triển doanh nghiệp công nghiệp, xây dựng trên địa bàn thành phố Mỹ Tho; Chương 3: Định hướng, mục tiêu và hệ thống giải pháp phát triển doanh nghiệp công nghiệp, xây dựng trên địa bàn thành phố Mỹ Tho. 5 PHẦN II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU CHƯƠNG I. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ PHÁT TRIỂN DOANH NGHIỆP CÔNG NGHIỆP, XÂY DỰNG 1.1. Cơ sở lý luận về phát triển doanh nghiệp công nghiệp, xây dựng 1.1.1. Một số khái niệm - Doanh nghiệp Trong sự phát triển kinh tế của từng quốc gia, có sự đóng góp rất tích cực từ doanh nghiệp. Trải qua từng giai đoạn, thời kỳ khác nhau, dù mức độ đóng góp của doanh nghiệp có tỷ lệ cao hoặc thấp khác nhau nhưng doanh nghiệp vẫn có một vị trí đặc biệt quan trọng của nền kinh tế, là bộ phận chủ yếu tạo ra tổng sản phẩm trong nước (GDP). Hiện nay có nhiều cách định nghĩa khác nhau về doanh nghiệp. Một số tác giả đứng trên những quan điểm khác nhau đã đưa ra khái niệm doanh nghiệp theo những cách khác nhau: + Doanh nghiệp là một tổ chức phối hợp các nguồn lực để sản xuất ra hàng hóa và dịch vụ để bán [1]. + Doanh nghiệp là một tổ chức kinh tế hoạt động trong cơ chế thị trường [4]. + Doanh nghiệp là một tổ chức kinh tế được thành lập để thực hiện các hoạt động kinh doanh, thực hiện các chức năng sản xuất, mua bán hàng hoá, hoặc làm dịch vụ, nhằm thỏa mãn nhu cầu con người và xã hội và thông qua hoạt động có ích đó mà kiếm lời [5]. Theo mục 7, Điều 4, tại chương 1 của Luật Doanh nghiệp năm 2014, doanh nghiệp là tổ chức có tên riêng, có tài sản, trụ sở giao dịch, được đăng ký thành lập theo quy định của pháp luật nhằm mục đích kinh doanh [6]. Với những quan điểm trên có thể nhận thấy các đặc trưng cơ bản của doanh nghiệp như sau: + Chức năng kinh doanh của doanh nghiệp bao gồm sản xuất sản phẩm hoặc dịch vụ, cung ứng, trao đổi, hợp tác và tiêu thụ sản phẩm nhằm mục tiêu sinh lời. 6 + Mục tiêu của doanh nghiệp là tối đa hóa lợi ích kinh tế, chủ yếu là lợi nhuận. + Phương tiện để đạt lợi nhuận tối đa cho doanh nghiệp là cải tiến sản xuất thỏa mãn lợi ích của người tiêu dùng. Doanh nghiệp phải tôn trọng quyền lợi của người tiêu dùng. + Doanh nghiệp phải tôn trọng pháp luật và phải thực hiện đầy đủ nghĩa vụ tài chính đối với Nhà nước. Nhà nước bảo hộ quyền lợi chính đáng của doanh nghiệp và tạo môi trường thuận lợi cho các doanh nghiệp hoạt động. + Doanh nghiệp tùy theo khả năng của mình có thể tự nguyện tham gia vào các hoạt động xã hội. - Công nghiệp Theo từ điển bách khoa toàn thư: Công nghiệp là một bộ phận của nền kinh tế, là lĩnh vực sản xuất hàng hóa vật chất mà sản phẩm được “Chế tạo, chế biến” cho nhu cầu tiêu dùng hoặc phục vụ hoạt động kinh doanh tiếp theo. Đây là hoạt động kinh tế, sản xuất qui mô lớn, được sự hổ trợ thúc đẩy mạnh mẽ của các tiến bộ công nghệ, khoa học, kỹ thuật [7]. Theo từ điển Tiếng Việt của tác giả Nguyễn Văn Đạm: công nghiệp (hoặc kỹ nghệ) là toàn thể những hoạt động kinh tế nhằm khai thác các tài nguyên và các nguồn năng lượng, và chuyển biến các nguyên liệu - gốc động vật, hoặc thực vật hay khoáng vật thành sản phẩm [2]. Giáo trình kinh tế và quản lý công nghiệp của các tác giả Nguyễn Đình Phan và Nguyễn Kế Tuấn định nghĩa “công nghiệp là ngành kinh tế thuộc lĩnh vực sản xuất vật chất – một bộ phận cấu thành nền sản xuất vật chất của xã hội” [4, tr7]. Như vậy, có thể thấy công nghiệp là một ngành kinh tế sản xuất vật chất gắn với việc khai thác, sử dụng các nguồn tài nguyên, chế biến, chế tạo các nguyên liệu khoáng vật, động vật, thực vật thành các sản phẩm đầu ra. Theo Nguyễn Đình Phan và Nguyễn Kế Tuấn [4], công nghiệp gồm các hoạt động chủ yếu: + Khai thác tài nguyên khoáng sản: Chế biến, chế tạo các tài nguyên khoáng sản, sản phẩm của nông, lâm, ngư nghiệp thành các loại sản phẩm khác nhau đáp ứng nhu cầu xã hội. 7 + Sửa chữa các sản phẩm công nghiệp, máy móc nhằm khôi phục giá trị sử dụng của chúng so với nông nghiệp và dịch vụ, công nghiệp có những đặc điểm khác biệt. + Khác với nông nghiệp, công nghiệp chủ yếu sử dụng các phương pháp cơ học, vật lý, hóa học hoặc quá trình sinh học làm thay đổi hình dạng, kích thước, tính chất của nguyên liệu đầu vào để tạo ra sản phẩm phục vụ sản xuất hoặc sinh hoạt. Nông nghiệp, trái lại, sử dụng các phương pháp tác động vào cây trồng, vật nuôi để nâng cao năng suất, nâng cao sức chống chịu, rút ngắn chu kỳ sản xuất. Công nghiệp ít chịu ảnh hưởng của các điều kiện tự nhiên hơn so với nông nghiệp. So với nông nghiệp, công nghiệp có trình độ xã hội hóa, phân công lao động, quản lý sản xuất cao hơn. + Khác với dịch vụ, công nghiệp là ngành sản xuất vật chất. Sản phẩm của công nghiệp là các sản phẩm hữu hình, có giá trị sử dụng. + Công nghiệp sử khối lượng lớn nguyên liệu đầu vào để sản xuất tập trung trong phạm vi các nhà máy, xí nghiệp. Do đó, sản xuất công nghiệp tiêu tốn nhiều tài nguyên, đồng thời cũng thường thải ra nhiều chất thải công nghiệp, nếu không xử lý tốt sẽ dễ gây ô nhiễm môi trường. + Công nghiệp sử dụng nhiều máy móc, thiết bị nên vốn đẩu tư ban đầu thường lớn hơn so với nông nghiệp và dịch vụ. - Xây dựng Là một qui trình thiết kế và thi công nên các cơ sở hạ tầng hoặc công trình, nhà ở. Hoạt động xây dựng khác với hoạt động sản xuất ở chỗ sản xuất tạo một lượng lớn sản phẩm với những chi tiết giống nhau, còn xây dựng nhắm tới những sản phẩm tại những địa điểm dành cho từng đối tượng khách hàng riêng biệt. - Doanh nghiệp công nghiệp, xây dựng Doanh nghiệp công nghiệp, xây dựng được hiểu là loại hình doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực công nghiệp và xây dựng như khai thác, chế biến, xây dựng. - Phát triển doanh nghiệp công nghiệp, xây dựng Từ điển Bách khoa Việt Nam định nghĩa: “Phát triển là phạm trù triết học chỉ 8 ra tính chất của những biến đổi đang diễn ra trong thế giới. Phát triển là một thuộc tính của vật chất. Mọi sự vật và hiện tượng của hiện thực không tồn tại trong trạng thái giống nhau từ khi xuất hiện đến khi tiêu vong…, nguồn gốc của phát triển là sự thống nhất và đấu tranh giữa các mặt đối lập” [7]. Trong lĩnh vực kinh tế, khái niệm “phát triển” hiện nay vẫn tồn tại nhiều quan niệm khác nhau, nhưng tựu chung lại, phát triển kinh tế là một tiến trình mà theo đó các quốc gia tăng cường khả năng sản xuất các sản phẩm hàng hóa và dịch vụ đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của xã hội. Như vậy, phát triển kinh tế là phương thức duy nhất giúp cho tất cả các quốc gia trên thế giới có cuộc sống tốt hơn, sung túc hơn. Thông thường, từ trước tới nay các nhà kinh tế sử dụng chỉ tiêu GDP và tốc độ phát triển của nó để so sánh, đánh giá mức độ phồn vinh của các quốc gia. Tuy nhiên, khái niệm đó ngày nay đã bộc lộ sự hạn chế trong phân tích đánh giá. Thực tế hiện nay, khái niệm phát triển liên quan đến nhiều vấn đề rộng hơn, ảnh hưởng đến đời sống xã hội, giáo dục, y tế, tình trạng dinh dưỡng, quyền con người cũng như đời sống tinh thần khác… Quá trình phát triển đó đòi hỏi phải có tính liên tục, dài hạn hay nói cách khác là phải bền vững. Phát triển doanh nghiệp công nghiệp, xây dựng là quá trình làm cho các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực công nghiệp, xây dựng tăng trưởng về qui mô, thay đổi cơ cấu, nâng cao trình độ, chất lượng và đóng góp của nó vào phát triển kinh tế - xã hội. Cùng với sự phát triển khoa học kỹ thuật và công nghệ, doanh nghiệp công nghiệp, xây dựng không ngừng phát triển, đi từ sản xuất nhỏ, thủ công thành một nền sản xuất hiện đại. Phát triển doanh nghiệp công nghiệp, xây dựng không chỉ bao hàm sự tăng lên về qui mô mà còn bao hàm sự thay đổi về chất của doanh nghiệp công nghiệp, xây dựng theo hướng tiến bộ, từ thủ công sang tự động hóa, từ đơn giản lên tinh vi, từ trình độ thấp sang trình độ cao, từ cạnh tranh trong nước sang cạnh tranh quốc tế. Xét trong phạm vi một địa phương tỉnh hoặc thành phố, dưới góc độ quản lý kinh tế, phát triển doanh nghiệp công nghiệp, xây dựng trên địa bàn là tổng thể tất cả các hoạt động mà chính quyền địa phương thực hiện nhằm nâng cao cả về lượng và chất cho các doanh nghiệp công nghiệp, xây dựng trên địa bàn. 9