Tài liệu Nghiên cứu tác động của nhân tố kinh tế vĩ mô đến tăng trưởng kinh tế vĩ mô đến tăng trưởng tín dụng tại các ngân hàng thương mại việt nam.pdf

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM ----------------- PHẠM THỊ HỒNG LY NGHIÊN CỨU TÁC ĐỘNG CỦA NHÂN TỐ KINH TẾ VĨ MÔ ĐẾN TĂNG TRƯỞNG TÍN DỤNG TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP HỒ CHÍ MINH – NĂM 2013 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM ----------------- PHẠM THỊ HỒNG LY NGHIÊN CỨU TÁC ĐỘNG CỦA NHÂN TỐ KINH TẾ VĨ MÔ ĐẾN TĂNG TRƯỞNG TÍN DỤNG TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng Mã số: 60340201 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC PGS.TS. NGUYỄN THỊ NHUNG TP HỒ CHÍ MINH – NĂM 2013 LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan những nội dung trong luận văn này là kết quả của quá trình học tập, nghiên cứu khoa học độc lập và nghiêm túc của Tôi. Các số liệu trong luận văn là trung thực, chính xác và được thu thập từ những nguồn chính thống và đáng tin cậy. Tôi cam đoan rằng luận văn này chưa được công bố trên bất kỳ một công trình nghiên cứu nào. Thành phố Hồ Chí Minh, năm 2013 TÁC GIẢ Phạm Thị Hồng Ly MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT DANH MỤC BẢNG, BIỂU DANH MỤC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ MỞ ĐẦU 1. Đặt vấn đề 2. Mục tiêu nghiên cứu 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4. Phương pháp nghiên cứu 5. Ý nghĩa của đề tài 6. Kết cấu của luận văn CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ TĂNG TRƯỞNG TÍN DỤNG VÀ CÁC NHÂN TỐ KINH TẾ VĨ MÔ TÁC ĐỘNG ĐẾN TĂNG TRƯỞNG TÍN DỤNG ................ 4 1.1 Tổng quan về tăng trưởng tín dụng: ............................................................ 4 1.1.1 Khái niệm tín dụng: ............................................................................. 4 1.1.2 Tín dụng ngân hàng và đặc điểm của tín dụng ngân hàng: ................... 5 1.1.3 Phân loại tín dụng ngân hàng: .............................................................. 7 1.1.4 Tăng trưởng tín dụng: .......................................................................... 8 1.2 Các nhân tố kinh tế vĩ mô tác động đến tăng trưởng tín dụng của ngân hàng thương mại: ........................................................................................................ 11 1.2.1 Các nghiên cứu thực nghiệm về các nhân tố kinh tế tác động đến tăng trưởng tín dụng trong nước và thế giới: ........................................................... 11 1.2.2 Các nhân tố kinh tế vĩ mô tác động đến tăng trưởng tín dụng của ngân hàng thương mại: ............................................................................................ 14 1.2.2.1 Lãi suất:.......................................................................................... 15 1.2.2.2 Tỷ giá hối đoái: .............................................................................. 16 1.2.2.3 Tổng sản phẩm quốc nội (GDP): .................................................... 20 1.2.2.4 Lạm phát: ....................................................................................... 22 1.2.2.5 Tăng trưởng huy động : .................................................................. 24 Kết luận chương 1: ................................................................................................ 27 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG NHÂN TỐ KINH TẾ VĨ MÔ TÁC ĐỘNG ĐẾN TĂNG TRƯỞNG TÍN DỤNG TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM ..................................................................................................................... 28 2.1 Thực trạng tăng trưởng tín dụng của các ngân hàng thương mại Việt Nam giai đoạn 2008 đến 2012: ................................................................................... 28 2.1.1 2008: Thực trạng tăng trưởng tín dụng của các NHTM Việt Nam trong năm .......................................................................................................... 29 2.1.2 2009: Thực trạng tăng trưởng tín dụng của các NHTM Việt Nam trong năm .......................................................................................................... 33 2.1.3 2010: Thực trạng tăng trưởng tín dụng của các NHTM Việt Nam trong năm .......................................................................................................... 35 2.1.4 2011: Thực trạng tăng trưởng tín dụng của các NHTM Việt Nam trong năm .......................................................................................................... 38 2.1.5 2012: Thực trạng tăng trưởng tín dụng của các NHTM Việt Nam trong năm .......................................................................................................... 41 2.2 Phân tích tác động của các nhân tố kinh tế vĩ mô đến tăng trưởng tín dụng tại các ngân hàng thương mại Việt Nam: ............................................................ 44 2.2.1 Lãi suất cho vay bình quân tác động đến tăng trưởng tín dụng: .......... 46 2.2.2 dụng: Tỷ giá hối đoái bình quân liên ngân hàng tác động đến tăng trưởng tín .......................................................................................................... 48 2.2.3 Tổng sản phẩm quốc nội tác động đến tăng trưởng tín dụng:.............. 49 2.2.4 Lạm phát tác động đến tăng trưởng tín dụng: ..................................... 50 2.2.5 Tăng trưởng tiền gửi tác động đến tăng trưởng tín dụng:.................... 51 2.3 Đo lường tác động của các nhân tố kinh tế vĩ mô đến tăng trưởng tín dụng tại các ngân hàng thương mại Việt Nam: ............................................................ 52 2.3.1 Mô hình phân tích: ............................................................................. 52 2.3.2 Phương pháp nghiên cứu: .................................................................. 52 2.3.2.1 Thu thập dữ liệu: ............................................................................ 52 2.3.2.2 Xử lý dữ liệu: ................................................................................. 53 2.3.3 Mô hình nghiên cứu thực nghiệm: ..................................................... 53 2.3.3.1 Xây dựng mô hình: ......................................................................... 53 2.3.3.2 Mô tả thống kê nghiên cứu: ............................................................ 54 2.3.3.3 Hồi quy đánh giá các biến số kinh tế vĩ mô tác động đến tăng trưởng tín dụng của các ngân hàng thương mại Việt Nam: ...................................... 56 2.3.4 Hạn chế của mô hình: ........................................................................ 62 Kết luận chương 2: ................................................................................................ 63 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN MỐI QUAN HỆ GIỮA CÁC NHÂN TỐ KINH TẾ VĨ MÔ VỚI TĂNG TRƯỞNG TÍN DỤNG TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM ................................................................................. 64 3.1 Giải pháp dài hạn: .................................................................................... 65 3.1.1 Chính sách tiền tệ phải được điều hành độc lập bởi NHNN:............... 65 3.1.2 Tái cấu trúc hệ thống ngân hàng thương mại:..................................... 67 3.1.3 Ổn định tỷ giá hối đoái và cán cân thanh toán: ................................... 68 3.2 Giải pháp nhằm hoàn thiện mối quan hệ giữa các nhân tố kinh tế vĩ mô với tăng trưởng tín dụng trong ngắn hạn (giai đoạn 2013 – 2015):............................ 69 3.2.1 Ổn định cơ chế lãi suất:...................................................................... 70 3.2.2 Tăng trưởng kinh tế bền vững, gia tăng tổng cầu: .............................. 72 3.2.3 Giải quyết nợ xấu:.............................................................................. 74 Kết luận chương 3: ................................................................................................ 78 KẾT LUẬN ........................................................................................................... 79 TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................................................... 81 PHỤ LỤC.............................................................................................................. 83 DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT CPI: Consumer Price Index: Chỉ số giá tiêu dùng CSTT: Chính sách tiền tệ DG: Deposit Growth: Tăng trưởng tiền gửi DNNN: Doanh nghiệp nhà nước ER: Exchange Rate: Tỷ giá hối đoái FED: Federal Reserve: Cục dự trữ liên bang Mỹ GDP: Gross Domestic Product: Tổng sản phẩm quốc nội IFS: International Financial Statistics: Cục thống kê tài chính quốc tế IMF: International Monetary Fund: Quỹ tiền tệ quốc tế CG: Credit Growth: Tăng trưởng tín dụng NHNN: Ngân hàng Nhà nước NHTM: Ngân hàng thương mại PSSSTĐ: Phương sai sai số thay đổi TCTD: Tổ chức tín dụng DANH MỤC BẢNG, BIỂU Bảng 2.1: Các biến số kinh tế vĩ mô tác động đến tăng trưởng tín dụng Bảng 2.2: Giả thiết nghiên cứu của mô hình Bảng 2.3: Bảng mô tả thống kê các biến tăng trưởng tín dụng, lãi suất cho vay, tỷ giá hối đoái, tổng sản phẩm quốc nội, lạm phát và tăng trưởng tiền gửi Bảng 2.4: Ma trận hệ số tương quan giữa các biến trong mô hình Bảng 2.5: Mô hình hồi quy OLS của phương trình (2.1) Bảng 2.6: Kết quả kiểm định loại bỏ biến ER của phương trình (2.1) Bảng 2.7: Mô hình hồi quy (1a) sau khi loại bỏ biến ER của phương trình (2.1) Bảng 2.8: Kết quả kiểm định bỏ biến ER và CPI ra khỏi mô hình (1a) của phương trình (2.1) Bảng 2.9: Mô hình hồi quy (1b) sau khi loại bỏ biến ER, CPI của phương trình (2.1) Bảng 2.10: Kiểm định tự tương quan cho mô hình (1b) Bảng 2.11: Kiểm định PSSSTĐ cho mô hình (1b) Bảng 2.12: Kết quả kiểm định giả thiết cho phương trình (2.1) DANH MỤC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ Đồ thị 2.1: Biến động của tăng trưởng tín dụng, lãi suất cho vay bình quân, tỷ giá hối đoái bình quân liên ngân hàng, GDP, CPI và tăng trưởng tiền gửi giai đoạn 2008 – 2012 Đồ thị 2.2: Biến động tăng trưởng tín dụng, lạm phát, GDP và lãi suất cho vay bình quân từ quý 1 đến quý 4 năm 2008 Đồ thị 2.3: Biến động tăng trưởng tín dụng, tăng trưởng tiền gửi, lãi suất cho vay, GDP từ quý 1 đến quý 4 năm 2009 Đồ thị 2.4: Biến động tăng trưởng tín dụng, tăng trưởng tiền gửi, lãi suất cho vay, tỷ giá từ quý 1 đến quý 4 năm 2010 Đồ thị 2.5: Biến động tăng trưởng tín dụng, lãi suất cho vay, CPI, tỷ giá hối đoái Đồ thị 2.6: Biến động tăng trưởng tín dụng, GDP, CPI, lãi suất cho vay Đồ thị 2.7: Lãi suất cho vay bình quân và tăng trưởng tín dụng Đồ thị 2.8: Tỷ giá hối đoái bình quân liên ngân hàng và tăng trưởng tín dụng Đồ thị 2.9: Tổng sản phẩm quốc nội và tăng trưởng tín dụng Đồ thị 2.10: Lạm phát và tăng trưởng tín dụng Đồ thị 2.11: Tăng trưởng tiền gửi và tăng trưởng tín dụng 1 MỞ ĐẦU 1. Đặt vấn đề: Ngân hàng được coi là hệ tuần hoàn vốn của nền kinh tế từng quốc gia và toàn cầu. Đặc biệt trong nền kinh tế hiện nay, ngân hàng là một bộ phận không thể thiếu được với hoạt động chủ yếu là tiền tệ, tín dụng và thanh toán, trong đó tín dụng giữ vai trò đặc biệt quan trọng. Đối với nền kinh tế, tín dụng đóng một vai trò vô cùng quan trọng đối với tăng trưởng kinh tế. Theo mô hình tổng cung tổng cầu, tín dụng tác động đối với tăng trưởng kinh tế trong ngắn hạn thông qua 3 kênh: Tiêu dùng; đầu tư; xuất - nhập khẩu. Nếu mở rộng tín dụng trên cả ba kênh này kéo theo tổng cầu, tức là sản lượng (Y) tăng lên. Nếu thu hẹp tín dụng, thì ba kênh này giảm đi về mặt giá trị, sẽ kéo theo tổng cầu giảm (Y giảm). Tuy nhiên, tín dụng tác động trong ngắn hạn làm tăng sản lượng (Y), nếu tăng trưởng tín dụng kéo dài trong nhiều năm sẽ làm gia tăng lạm phát, mất cân đối kinh tế vĩ mô dẫn đến tăng trưởng kinh tế không tăng hoặc có thể giảm. Là một trong những công cụ của chính sách tiền tệ, tăng trưởng tín dụng là sự biểu hiện của chính sách tiền tệ nới lỏng hay thắt chặt. Sự gia tăng tín dụng sẽ có tác động làm tăng cung tiền, qua đó làm thay đổi mức tăng trưởng kinh tế. Với vai trò quan trọng của tăng trưởng tín dụng đến nền kinh tế, việc đánh giá sự biến động tăng trưởng tín dụng của các ngân hàng thương mại là hết sức cần thiết và phải tìm ra nguyên nhân tác động đến tăng trưởng tín dụng để từ đó đưa ra những giải pháp, đường lối, chính sách thích hợp nhằm có những định hướng đối với tăng trưởng tín dụng của các ngân hàng thương mại Việt Nam. Có rất nhiều nguyên nhân ảnh hưởng đến sự biến động của tăng trưởng tín dụng, và một trong những nguyên nhân quan trọng là các nhân tố kinh tế vĩ mô. Chính vì lẽ đó, tác giả chọn đề tài “Nghiên cứu tác động của nhân tố kinh tế vĩ mô đến tăng trưởng tín dụng tại các ngân hàng thương mại Việt Nam” để nghiên cứu. 2 2. Mục tiêu nghiên cứu: Nghiên cứu xu hướng tác động của một số nhân tố kinh tế vĩ mô đến tăng trưởng tín dụng của các ngân hàng thương mại Việt Nam từ 2008 đến 2012, từ đó gợi ý các chính sách kinh tế vĩ mô nhằm hoàn thiện mối quan hệ giữa các nhân tố kinh tế vĩ mô với tăng trưởng tín dụng tại các ngân hàng thương mại Việt Nam. Để đạt được mục tiêu trên, nhiệm vụ nghiên cứu đặt ra như sau: - Xác định một số nhân tố kinh tế vĩ mô tác động đến tăng trưởng tín dụng tại các ngân hàng thương mại Việt Nam. - Đo lường ảnh hưởng của các nhân tố kinh tế vĩ mô đến tăng trưởng tín dụng tại các ngân hàng thương mại Việt Nam. - Đưa ra các giải pháp nhằm hoàn thiện mối quan hệ giữa các nhân tố kinh tế vĩ mô với tăng trưởng tín dụng, từ đó giúp cho các cơ quan hữu quan thực hiện các chính sách tiền tệ được nhất quán, ổn định nền kinh tế trong thời gian tới. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu là biến tăng trưởng tín dụng và các biến số kinh tế vĩ mô trong nền kinh tế như: lãi suất cho vay, tỷ giá hối đoái, tổng sản phẩm quốc nội, lạm phát và tăng trưởng tiền gửi. Phạm vi nghiên cứu: - Các ngân hàng thương mại cổ phần tại Việt Nam bao gồm: 39 ngân hàng thương mại cổ phần (trong đó có 5 ngân hàng thương mại Nhà nước) trong giai đoạn từ quý 1/2008 đến quý 4/2012. - Chỉ nghiên cứu các yếu tố kinh tế vĩ mô trong nền kinh tế Việt Nam, không nghiên cứu các yếu tố khác như: môi trường, chính trị, xã hội, pháp lý, văn hóa… 4. Phương pháp nghiên cứu: Phương pháp nghiên cứu chủ yếu được sử dụng trong luận văn là phương pháp định tính kết hợp với định lượng bằng cách dùng mô hình hồi quy đa biến để phân tích mối quan hệ giữa các biến kinh tế vĩ mô với biến tăng trưởng tín dụng thông qua chuỗi dữ liệu thời gian. 3 5. Ý nghĩa của đề tài: Việc thực hiện nghiên cứu đề tài này có ý nghĩa quan trọng cả về lý luận cũng như thực tiễn. - Về lý luận, đề tài này tóm tắt và củng cố lại những kiến thức nền tảng về tín dụng ngân hàng cũng như ý nghĩa của tăng trưởng tín dụng trong nền kinh tế thị trường. - Về thực tiễn, đề tài này có ý nghĩa đóng góp cho người đọc có cái nhìn tổng quát về các nhân tố kinh tế vĩ mô tác động đến tăng trưởng tín dụng của ngân hàng, từ đó có những giải pháp cụ thể để các ngân hàng thương mại có những chính sách tín dụng nhằm kiểm soát tăng trưởng tín dụng trong hoạt động kinh doanh cũng như các nhà điều hành có những công cụ chính sách tiền tệ một cách hiệu quả hơn. 6. Kết cấu của luận văn: Ngoài lời mở đầu và kết luận, kết cấu luận văn gồm 3 chương: Chương 1: Tổng quan về tăng trưởng tín dụng và các nhân tố kinh tế vĩ mô tác động đến tăng trưởng tín dụng. Chương 2: Thực trạng các nhân tố kinh tế vĩ mô tác động đến tăng trưởng tín dụng tại các ngân hàng thương mại Việt Nam. Chương 3: Giải pháp nhằm hoàn thiện mối quan hệ giữa các nhân tố kinh tế vĩ mô với tăng trưởng tín dụng tại các ngân hàng thương mại Việt Nam. 4 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ TĂNG TRƯỞNG TÍN DỤNG VÀ CÁC NHÂN TỐ KINH TẾ VĨ MÔ TÁC ĐỘNG ĐẾN TĂNG TRƯỞNG TÍN DỤNG 1.1 Tổng quan về tăng trưởng tín dụng: Hoạt động tín dụng là một trong những nghiệp vụ cơ bản của ngân hàng, nó là hoạt động sinh lợi chủ yếu và luôn chiếm một tỉ trọng lớn trong tổng tài sản có của các ngân hàng thương mại (NHTM), do đó nó có vị trí rất quan trọng trong hoạt động của ngân hàng nói riêng và nền kinh tế nói chung. Chính vì vậy vấn đề về tín dụng được Chính phủ, các ngân hàng và các chủ thể trong nền kinh tế rất quan tâm. 1.1.1 Khái niệm tín dụng: Trong nền kinh tế hàng hoá, trong cùng một thời gian luôn có một số người tạm thời thừa vốn, có vốn tạm thời nhàn rỗi và có nhu cầu cho vay. Bên cạnh đó luôn có một số người tạm thời thiếu vốn, có nhu cầu đi vay. Hiện tượng này làm nảy sinh mối quan hệ kinh tế mà nội dung của nó là vốn được dịch chuyển từ nơi tạm thời thừa sang nơi thiếu với điều kiện hoàn trả vốn và lãi tiền vay là lợi nhuận thu được do sử dụng vốn vay. Đây chính là quan hệ tín dụng. Như vậy tín dụng là quan hệ vay mượn dựa trên nguyên tắc hoàn trả kèm theo lợi tức, nó để thoả mãn nhu cầu của cả hai bên, do đó nó là một quan hệ bình đẳng, cả hai bên cùng có lợi và mang tính thoả thuận lớn. Quan hệ tín dụng đã hình thành và ra đời từ rất lâu, thậm chí mối quan hệ tín dụng thô sơ nhất được phát sinh ngay từ sau khi chế độ cộng sản nguyên thuỷ tan rã. Quan hệ tín dụng đã phát triển qua nhiều hình thức từ thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp. Trong quan hệ tài chính hoặc cuộc sống ngày nay, tín dụng được hiểu theo nhiều góc độ khác nhau, có thể đưa ra các cách nhìn như sau: - Tín dụng là sự chuyển dịch quỹ cho vay từ người cho vay sang người đi vay nếu xét trên góc độ chuyển dịch quỹ. - Tín dụng là một giao dịch về tài sản trên cơ sở có hoàn trả nếu xét trong một quan hệ tài chính cụ thể. 5 - Tín dụng ở nghĩa hẹp được hiểu như một số tiền cho vay mà các định chế tài chính cung cấp cho khách hàng. Tuy nhiên nếu xét ở góc độ ngân hàng, mà cụ thể là chức năng của nó thì tín dụng được hiểu là: Tín dụng là một giao dịch về tài sản (tiền hoặc hàng hóa) giữa bên cho vay (Ngân hàng và các định chế tài chính) và bên đi vay (cá nhân, doanh nghiệp và các chủ thể kinh tế khác), trong đó bên cho vay chuyển giao tài sản cho bên đi vay sử dụng trong một thời gian nhất định theo thỏa thuận, bên đi vay có trách nhiệm hoàn trả vốn gốc và lãi cho bên cho vay khi đến hạn thanh toán. (Lê Thẩm Dương, 2004, trang 36). Thực tế quan hệ tín dụng với những khái niệm ấy được tồn tại đa dạng và chứa đựng mọi chủ thể tham gia, ví dụ:  Quan hệ giữa Nhà nước với các chủ thể khác, dưới hình thức phát hành công trái, tín phiếu kho bạc (Tín dụng nhà nước).  Quan hệ tín dụng giữa các doanh nghiệp với nhau, dưới hình thức mua bán chịu – qua các thương phiếu (Tín dụng thương mại)  Quan hệ tín dụng giữa doanh nghiệp với các chủ thể khác, dưới hình thức phát hành trái phiếu, bán hàng trả góp.  Quan hệ tín dụng giữa các ngân hàng (định chế tài chính khác) với chủ thể khác, dưới hình thức tiền gửi, cho vay (tín dụng ngân hàng…) Riêng ngân hàng tham gia quan hệ tín dụng với hai tư cách: vừa là người đi vay, vừa là người cho vay. 1.1.2 Tín dụng ngân hàng và đặc điểm của tín dụng ngân hàng:  Tín dụng ngân hàng: Tín dụng ngân hàng là một hình thức tín dụng vô cùng quan trọng, nó là một quan hệ tín dụng chủ yếu, cung cấp phần lớn nhu cầu tín dụng cho các doanh nghiệp, các thể nhân khác trong nền kinh tế. Với công nghệ ngân hàng hiện nay, tín dụng ngân hàng càng trở thành một hình thức tín dụng không thể thiếu ở cả trong nước và quốc 6 tế. Tín dụng ngân hàng là quan hệ tín dụng giữa một bên là ngân hàng còn bên kia là các tác nhân và thể nhân khác trong nền kinh tế. Tín dụng ngân hàng là mối quan hệ vay mượn giữa ngân hàng với tất cả các cá nhân, tổ chức và các doanh nghiệp khác trong xã hội.  Đặc điểm của tín dụng ngân hàng: - Tín dụng ngân hàng thực hiện cho vay dưới hình thức tiền tệ: cho vay bằng tiền tệ là loại hình tín dụng phổ biến, linh hoạt và đáp ứng mọi đối tượng trong nền kinh tế quốc dân. - Tín dụng ngân hàng cho vay chủ yếu bằng vốn đi vay của các thành phần trong xã hội chứ không phải hoàn toàn là vốn thuộc sở hữu của chính mình như tín dụng nặng lãi hay tín dụng thương mại. - Quá trình vận động và phát triển của tín dụng ngân hàng độc lập tương đối với sự vận động và phát triển của quá trình tái sản xuất xã hội. Có những trường hợp mà nhu cầu tín dụng ngân hàng gia tăng nhưng sản xuất và lưu thông hàng hoá không tăng, nhất là trong thời kỳ kinh tế khủng hoảng, sản xuất và lưu thông hàng hoá bị co hẹp nhưng nhu cầu tín dụng vẫn gia tăng để chống tình trạng phá sản. Ngược lại trong thời kỳ kinh tế hưng thịnh, các doanh nghiệp mở mang sản xuất, hàng hoá lưu chuyển tăng mạnh nhưng tín dụng ngân hàng lại không đáp ứng kịp. Đây là một hiện tượng rất phổ biến của nền kinh tế. - Hơn nữa tín dụng ngân hàng có thể thoả mãn một cách tối đa nhu cầu về vốn của các tác nhân và thể nhân khác trong nền kinh tế vì nó có thể huy động nguồn vốn bằng tiền nhàn rỗi trong xã hội dưới nhiều hình thức và khối lượng lớn; có thời hạn cho vay phong phú, có thể cho vay ngắn hạn, trung hạn và dài hạn do ngân hàng có thể điều chỉnh giữa các nguồn vốn với nhau để đáp ứng nhu cầu về thời hạn vay; có phạm vi lớn vì nguồn vốn bằng tiền là thích hợp với mọi đối tượng trong nền kinh tế, do đó nó có thể cho nhiều đối tượng vay. 7 1.1.3 Phân loại tín dụng ngân hàng: Có rất nhiều cách phân loại tín dụng ngân hàng dựa vào các căn cứ khác nhau tuỳ theo mục đích nghiên cứu. Tuy nhiên người ta thường phân loại theo một số tiêu thức sau: - Căn cứ vào thời gian sử dụng vốn vay, tín dụng được phân thành 3 loại sau:  Tín dụng ngắn hạn: là loại tín dụng có thời hạn dưới một năm, thường được sử dụng vào nghiệp vụ thanh toán, cho vay bổ sung thiếu hụt tạm thời về vốn lưu động của các doanh nghiệp hay cho vay phục vụ nhu cầu sinh hoạt tiêu dùng của cá nhân.  Tín dụng trung hạn: có thời hạn từ 1 đến 5 năm, được dùng để cho vay vốn phục vụ nhu cầu mua sắm tài sản cố định, cải tiến đổi mới kỹ thuật, mở rộng và xây dựng các công trình nhỏ có thời hạn thu hồi vốn nhanh.  Tín dụng dài hạn: là loại tín dụng có thời hạn trên 5 năm, được sử dụng để cung cấp vốn cho xây dựng cơ bản, cải tiến và mở rộng sản xuất có quy mô lớn. Thường thì tín dụng trung và dài hạn được đầu tư để hình thành vốn cố định và một phần vốn tối thiểu cho hoạt động sản xuất. - Căn cứ vào mục đích sử dụng vốn vay, tín dụng ngân hàng chia thành 2 loại:  Tín dụng sản xuất và lưu thông hàng hoá: là loại tín dụng được cung cấp cho các doanh nghiệp để họ tiến hành sản xuất và kinh doanh.  Tín dụng tiêu dùng: là loại tín dụng được cấp phát cho cá nhân để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng. Loại tín dụng này thường được dùng để mua sắm nhà cửa, xe cộ, các thiết bị gia đình... Tín dụng tiêu dùng ngày càng có xu hướng tăng lên. - Căn cứ vào tính chất đảm bảo của các khoản cho vay, có các loại tín dụng sau:  Tín dụng có bảo đảm: là loại hình tín dụng mà các khoản cho vay phát ra đều có tài sản tương đương thế chấp, có các hình thức như: cầm cố, thế chấp, chiết khấu và bảo lãnh.  Tín dụng không có bảo đảm: là loại hình tín dụng mà các khoản cho vay phát ra không cần tài sản thế chấp mà chỉ dựa vào tín chấp. Loại hình này thường được áp dụng với khách hàng truyền thống, có quan hệ lâu dài và sòng phẳng với 8 ngân hàng, khách hàng này phải có tình hình tài chính lành mạnh và có uy tín đối với ngân hàng như trả nợ đầy đủ, đúng hạn cả gốc lẫn lãi, có dự án sản xuất kinh doanh khả thi, có khả năng hoàn trả nợ... Trong nền kinh tế thị trường việc phân loại tín dụng ngân hàng theo các tiêu thức trên chỉ có ý nghĩa tương đối. Khi các hình thức tín dụng càng đa dạng thì cách phân loại càng chi tiết. Phân loại tín dụng giúp cho việc nghiên cứu sự vận động của vốn tín dụng trong từng loại hình cho vay và là cơ sở để so sánh, đánh giá hiệu quả kinh tế của chúng. 1.1.4 Tăng trưởng tín dụng: Tăng trưởng là khái niệm đo lường sự tăng thêm về giá trị trong một khoảng thời gian nhất định. Tăng trưởng tín dụng là tỷ lệ (%) gia tăng lượng tiền cho các cá nhân, tổ chức vay của năm này so với năm trước đó. Chẳng hạn, tổng dư nợ cho vay của năm ngoái là 100 tỷ đồng, năm nay là 130 tỷ đồng thì tăng trưởng tín dụng là 30%. (Lê Nhật Quý Thiệu, 2011) Tín dụng và lượng cung tiền M2 có mối liên hệ mật thiết với nhau, một sự thay đổi trong tăng trưởng tín dụng sẽ ảnh hưởng đến lãi suất và cung về vốn trên thị trường. Khi tăng trưởng tín dụng tăng lên cũng đồng nghĩa với cung về vốn tăng lên dẫn đến nền kinh tế và các doanh nghiệp sẽ có nhiều nguồn vốn hơn để đầu tư, mở rộng hoạt động kinh doanh. Qua đó, tạo ra những tác động tích cực đối với nền kinh tế và ngược lại, khi tăng trưởng tín dụng giảm sẽ khiến dòng tiền tín dụng cung ứng cho nền kinh tế bị thu hẹp lại, khiến cho tổng cầu giảm và làm giảm tăng trưởng kinh tế. Tăng trưởng tín dụng hay nói cách khác mở rộng cho vay là một điều kiện để mở rộng lượng tiền trong lưu thông, mà ở đây là bút tệ do các ngân hàng thương mại tạo ra. Với đặc điểm liên hệ mật thiết với mức cung tiền trong nền kinh tế như vậy, tăng trưởng tín dụng có những tác động hoặc trực tiếp, hoặc gián tiếp đến sự phát triển kinh tế đất nước cũng như ổn định vĩ mô. Tăng trưởng tín dụng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế: Trong một nghiên cứu mới đây của một chuyên gia kinh tế người Mỹ, Richard Duncan, đã công bố bài nghiên cứu của mình “CREDIT GROWTH DRIVES ECONOMIC GROWTH, UNTIL IT DOESN’T” vào tháng 5 năm 2011 trên tờ Tạp chí The Daily Reckoning của Mỹ 9 cho rằng: “Điều quan trọng nhất để hiểu về nền kinh tế trong thời đại trọng tiền ngày nay là tăng trưởng tín dụng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế”. Ông cho rằng một sự gia tăng trong cung tiền (M1 và M2) sẽ tác động mạnh mẽ trong nền kinh tế. Vào cuối năm 2010, tỷ lệ tổng tín dụng trên GDP của Mỹ là 150%, năm 2011 là 354%. Điều này cho thấy tốc độ tăng trưởng tín dụng tạo điều kiện cho tăng trưởng kinh tế (thậm chí tốc độ tăng trưởng tín dụng còn nhanh hơn tốc độ tăng trưởng kinh tế). Thật vậy, khi tín dụng được mở rộng, người tiêu dùng có thể vay và chi tiêu nhiều hơn, các doanh nghiệp cũng vay và đầu tư nhiều hơn. Sự gia tăng mức tiêu thụ và đầu tư tạo ra việc làm, nâng cao thu nhập và lợi nhuận. Hơn nữa, việc mở rộng tín dụng có xu hướng làm cho giá trị tài sản như cổ phiếu hoặc bất động sản gia tăng, qua đó thúc đẩy gia tăng giá trị thực trong công chúng. Giá trị tài sản tăng cao giúp cho các chủ sở hữu dựa vào đó làm tài sản thế chấp để có thể vay mượn được nhiều tiền hơn. Nguồn vốn tín dụng này sẽ tiếp tục dẫn đến sự gia tăng trong chi tiêu, đầu tư, tạo ra việc làm và sự giàu có, tiếp theo đó là việc vay mượn sẽ trở nên nhiều hơn tạo ra một xu hướng tâm lý gia tăng hạnh phúc trong xã hội … và vòng quay vốn tín dụng cứ thế liên tục tiếp diễn. Tăng trưởng tín dụng là tiền đề để tiên đoán khả năng một cuộc khủng hoảng tài chính xảy ra trong tương lai: Trước khi bài viết của Ducan ra đời thì trong một bài viết “CREDIT BOOMS GONE BUST: MONETARY POLICY, LEVERAGE CYCLES AND FINANCIAL CRISES, 1870–2008” của hai nhà kinh tế học người Mỹ Moritz Schularick và Alan M. Taylor được công bố trên NBer Working Paper Series vào tháng 09/2009 . Các ông đã nghiên cứu mối quan hệ giữa tiền, tín dụng và chính sách tiền tệ nhằm đưa ra một kết luận rằng con số tăng trưởng tín dụng chứa thông tin có giá trị về khả năng xảy ra một cuộc khủng hoảng tài chính trong tương lai. Dĩ nhiên nó không phải là một yếu tố dự báo hoàn hảo mà nó có thể lý giải được một số nguyên nhân cơ bản của chính sách tiền tệ, của các yếu tố kinh tế vĩ mô trong một thời kỳ nào đó, đặc biệt trong thời đại đổi mới và phát triển tài chính mạnh mẽ như hiện nay – thời đại mở rộng tín dụng để hỗ trợ lợi ích kinh tế thực ở mỗi quốc gia. 10  Ý nghĩa của tăng trưởng tín dụng: Tín dụng ngân hàng đóng vai trò là một mối quan hệ kinh tế, có những tác động nhất định đến hoạt động kinh tế biểu hiện qua tốc độ tăng trưởng tín dụng. Dưới góc độ tổng quan nền kinh tế ở một quốc gia thì tốc độ tăng trưởng tín dụng phản ánh bức tranh của một nền kinh tế, nó có ý nghĩa khá quan trọng. - Tốc độ tăng trưởng tín dụng là sự biểu hiện của lực lượng sản xuất xã hội phát triển. Nguồn vốn tín dụng của ngân hàng góp phần tài trợ cho các doanh nghiệp bổ sung vốn thiếu hụt tạm thời hay mở rộng nguồn vốn đảm bảo được quá trình sản xuất bình thường và còn có thể mở rộng sản xuất, cải tiến kỹ thuật, áp dụng kỹ thuật công nghệ mới tăng tính cạnh tranh. Tín dụng đã giúp các doanh nghiệp đẩy nhanh quá trình sản xuất và tiêu thụ, tạo điều kiện để duy trì mối liên hệ hữu cơ giữa sản xuất, lưu thông hàng hoá và tiêu dùng xã hội. Ngày nay trong quá trình toàn cầu hoá, quan hệ quốc tế ngày càng tăng cường, mỗi quốc gia trở thành một bộ phận của thị trường thế giới, do đó tín dụng ngân hàng trên lĩnh vực tín dụng quốc tế cũng trở nên quan trọng, giúp cho việc liên kết chuyển giao công nghệ giữa các nước trên thế giới được nhanh chóng, rút ngắn thời gian phát triển. Như vậy tốc độ tăng trưởng tín dụng gia tăng cho thấy nguồn vốn tín dụng đã được giải ngân và lưu thông trong nền kinh tế, nếu nguồn vốn ấy được vận hành theo chiều hướng tích cực thì nó sẽ tạo ra một lực lượng sản xuất trong xã hội ngày càng phát triển. - Tăng trưởng tín dụng là biểu hiện của quá trình tích tụ và tập trung sản xuất. Tín dụng ngân hàng tập trung các khoản tín dụng nhỏ lẻ thành các khoản vốn lớn, tạo khả năng đầu tư vào các công trình lớn hiệu quả cao. Đồng thời các doanh nghiệp cũng nhờ các khoản tín dụng mà có đủ vốn để mở rộng sản xuất rút ngắn thời gian tích luỹ vốn. Thông qua tín dụng ngân hàng các doanh nghiệp nhận được khối lượng vốn bổ sung rất lớn từ đó tăng quy mô sản xuất, tăng năng suất lao động, đổi mới thiết bị, áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật, tăng khả năng cạnh tranh làm cho doanh nghiệp lớn ngày càng lớn lên, doanh nghiệp nhỏ bị phá sản do không 11 cạnh tranh nổi, từ đó các doanh nghiệp nhỏ phải liên kết với nhau tăng khả năng cạnh tranh, như vậy tín dụng đã góp phần thúc đẩy quá trình tập trung sản xuất. - Tốc độ tăng trưởng tín dụng phản ánh tình hình điều hoà nguồn vốn, hiệu quả điều hành chính sách tiền tệ, phát triển cân đối các ngành trong nền kinh tế quốc dân, và chuyển dịch cơ cấu kinh tế. Thông qua tín dụng mà nguồn vốn dịch chuyển từ nơi thừa đến nơi thiếu, làm cho xã hội bớt lãng phí ở những nơi thừa vốn, giảm khó khăn ở nơi thiếu vốn, giúp cho việc sử dụng vốn có hiệu quả, góp phần làm cho tốc độ luân chuyển hàng hoá và tiền vốn tăng lên, tạo sự phát triển đồng đều trong các ngành. Việc điều hoà nguồn vốn, đồng thời thông qua khung lãi suất quy định giúp cho chính sách tiền tệ của Chính phủ được thực hiện, điều hoà lưu thông tiền tệ góp phần ổn định tiền tệ, và sự phát triển lành mạnh của thị trường tài chính tiền tệ. Hơn nữa, thông qua tín dụng ngân hàng, Chính phủ có những chính sách ưu tiên hỗ trợ phát triển các vùng, miền hay các ngành then chốt, trọng điểm nhờ vào việc đưa ra các ưu đãi tín dụng... do vậy đã kích thích thúc đẩy các doanh nghiệp đầu tư vào các vùng, ngành trọng điểm trong diện ưu tiên của Chính phủ, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế, tạo sự phát triển cân đối trong cả nước. 1.2 Các nhân tố kinh tế vĩ mô tác động đến tăng trưởng tín dụng của ngân hàng thương mại: 1.2.1 Các nghiên cứu thực nghiệm về các nhân tố kinh tế tác động đến tăng trưởng tín dụng trong nước và thế giới:  Kai Guo and Vahram Stepanyan nghiên cứu các nhân tố kinh tế vĩ mô với tăng trưởng tín dụng ở nền kinh tế mới nổi: Phạm vi nghiên cứu: Trong bài nghiên cứu “DETERMINANTS OF BANK CREDIT IN EMERGING MARKET ECONOMIES” của Kai Guo and Vahram Stepanyan được đăng trên IMF Working Paper vào tháng 3/2011, một mô hình nhân tố kinh tế vĩ mô được sử dụng để kiểm tra tác động của các biến kinh tế vĩ mô với tăng trưởng tín dụng ở các nền kinh tế mới nổi bao gồm các nước: Argentina, Brazil, Bulgaria, Chile, Trung Quốc, Colombia, Costa Rica, Croatia, Cộng hòa Séc, Ai Cập, El Salvador, Estonia, Georgia , Guatemala, Hungary, Indonesia, Israel,