Tài liệu Nghiên cứu các thành tạo địa chất phần cấu trúc nông (plioxen - đệ tứ) thềm lục địa việt nam, phục vụ đánh giá điều kiện xây dựng công trình biển

Bé Gi¸o dôc vµ ®µo t¹o Bé Khoa häc C«ng nghÖ vµ M«i tr−êng Ch−¬ng tr×nh nghiªn cøu biÓn Khcn - 06 B¸o c¸o tæng kÕt ®Ò tµi nghiªn cøu khoa häc (1997 - 2000) nghiªn cøu c¸c thµnh t¹o ®Þa chÊt phÇn cÊu tróc n«ng (Plioxen - ®Ö tø) thÒm lôc ®Þa ViÖt nam, phôc vô ®¸nh gi¸ ®iÒu kiÖn x©y dùng c«ng tr×nh biÓn M∙ sè: KHCN 06.11 Chñ nhiÖm ®Ò tµi : PGS.TSKH. Mai Thanh T©n C¬ quan chñ tri : §¹i häc Má - §Þa chÊt Ban chñ nhiÖm ®Ò tµi : - PGS.TSKH. Mai Thanh T©n - PGS.TSKH. §Æng v¨n B¸t - GS.TSKH. Ph¹m v¨n Tþ - GSTS. TrÇn Nghi - TSKH. NguyÔn BiÓu - TS. NguyÔn Hång Minh - TS. NguyÔn v¨n L©m 8430 Hµ néi - 2000 1 Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o ------- o 0 o ----- Bé Khoa häc C«ng nghÖ vµ M«i tr−êng --------------- o 0 o --------------- Ch−¬ng tr×nh nghiªn cøu biÓn KHCN - 06 §Ò tµi KHCN - 06 - 11 B¸o c¸o tæng kÕt §Ò tµi nghiªn cøu khoa häc Nghiªn cøu c¸c thµnh t¹o ®Þa chÊt phÇn cÊu tróc n«ng (Plioxen - §Ö tø) thÒm lôc ®Þa ViÖt Nam, phôc vô ®¸nh gi¸ ®iÒu kiÖn x©y dùng c«ng tr×nh biÓn M· sè: KHCN - 06 - 11 (1997 - 2000) Chñ nhiÖm ®Ò tµi: PGS.TSKH Mai Thanh T©n C¬ quan chñ tr×: §¹i häc Má - §Þa chÊt Ban chñ nhiÖm ®Ò tµi: - PGS. TSKH. Mai Thanh T©n GS.TSKH. Ph¹m V¨n Tþ PGS.TSKH. §Æng V¨n B¸t GS.TS. TrÇn Nghi TSKH. NguyÔn BiÓu TS. NguyÔn Hång Minh TS. NguyÔn V¨n L©m Hµ Néi - 2000 2 môc lôc Më ®Çu Ch−¬ng I: C¬ së tµi liÖu vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu Qu¸ tr×nh nghiªn cøu ®Þa chÊt- ®Þa lý BiÓn §«ng 1.1. Qu¸ tr×nh kh¶o s¸t ®Þa chÊt BiÓn §«ng 1.1.1. C¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu tæng hîp vÒ ®Þa chÊt BiÓn §«ng. 1.1.2. Nguån tµi liÖu thu thËp phôc vô nghiªn cøu ®Þa chÊt Plioxen-§Ö tø 1.2. C¸c ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 1.3. Ch−¬ng II: C¸c thµnh t¹o Plioxen- §Ö tø trong b×nh ®å kiÕn tróc Kainozoi BiÓn §«ng §Æc ®iÓm cÊu tróc Kainozoi thÒm lôc ®Þa ViÖt nam 2.1. C¸c thµnh t¹o Plioxen-§Ö tø trong khung cÊu tróc ®Þa chÊt chung 2.2. Ch−¬ng III: §Æc ®iÓm ®Þa tÇng Plioxen-§Ö tø thÒm lôc ®Þa ViÖt nam X¸c ®Þnh ranh giíi ®Þa tÇng Plioxen- §Ö tø 3.1. §Æc ®iÓm ®Þa tÇng Plioxen-§Ö tø thÒm lôc ®Þa VÞnh B¾c bé 3.2. Thèng Plioxen 3.2.1 HÖ §Ö tø 3.2.2 §Æc ®iÓm ®Þa tÇng Plioxen-§Ö tø thÒm lôc ®Þa MiÒn Trung 3.3 Thèng Plioxen 3.3.1 HÖ §Ö tø 3.3.2 §Æc ®iÓm ®Þa tÇng Plioxen-§Ö tø thÒm lôc ®Þa §«ng Nam bé 3.4. Thèng Plioxen 3.4.1 HÖ §Ö tø 3.4. §Æc ®iÓm ®Þa tÇng Plioxen- §Ö tø thÒm lôc ®Þa T©y Nam bé 3.5. Thèng Plioxen 5.5.1 HÖ §Ö tø 3.5.2 Ch−¬ng IV: §Æc ®iÓm §Þa m¹o thÒm lôc ®Þa ViÖt nam C¸c t¸c nh©n thµnh t¹o ®Þa h×nh 4.1. T¸c nh©n ®éng lùc néi sinh 4.1.1 T¸c nh©n ®éng lùc ngo¹i sinh 4.1.2 §Æc ®iÓm ®Þa m¹o thÒm lôc ®Þa ViÖt nam 4.2. §Æc ®iÓm ®Þa m¹o c¸c ®íi thÒm lôc ®Þa ViÖt nam 4.2.2 Ph©n vïng ®Þa m¹o 4.2.2 Ch−¬ng V: §Æc ®iÓm h×nh th¸i cÊu tróc vµ t©n kiÕn t¹o Plioxen§Ö tø thÒm lôc ®ÞaViÖt Nam 1 5.1. 5.1.1 5.1.2 5.1.3 5.1.4 5.2 6.1. 6.1.1. 6.1.2. 6.2. 6.3. 6.3.1. 6.3.2. 6.3.3. 7.1. 7.1.1 7.1.2 7.2 7.2.1 7.2.2. 7.3. 7.3.1 7.3.2. 7.4. 8.1. 8.1.1. 8,1,2. 8.1.3. H×nh th¸i cÊu tróc Plioxen- §Ö tø thÒm lôc ®Þa ViÖt nam §Æc ®iÓm cÊu tróc Plioxen- §Ö tø theo khu vùc H×nh th¸i cÊu tróc Plioxen H×nh th¸i cÊu tróc §Ö tø C¸c yÕu tè cÊu tróc Plioxen- §Ö tø §Æc ®iÓm t©n kiÕn t¹o Plioxen-§Ö tø thÒm lôc ®Þa ViÖt nam Ch−¬ng VI: §Æc ®iÓm t−íng ®¸-cæ ®Þa lý vµ m«i tr−êng trÇm tÝch Plioxen- §Ö tø thÒm lôc ®Þa ViÖt nam §Æc ®iÓm t−íng ®¸-cæ ®Þa lý Plioxen-§Ö tø thÒm lôc ®Þa ViÖt nam §Æc ®iÓm t−íng ®¸-cæ ®Þa lý giai ®o¹n Plioxen §Æc ®iÓm t−íng ®¸-cæ ®Þa lý §Ö tø §Æc ®iÓm m«i tr−êng trÇm tÝch Plioxen- §Ö tø thÒm lôc ®Þa ViÖt nam TiÕn ho¸ trÇm tÝch- cæ ®Þa lý §Ö tø vµ lÞch sö ph¸t triÓn ®Þa h×nh thÒm lôc ®Þa ViÖt nam TiÕn ho¸ trÇm tÝch §Ö tø Chu kú trÇm tÝch, lÞch sö tiÕn ho¸ c¸c thµnh t¹o Plioxen- §Ö tø LÞch sö ph¸t triÓn ®Þa h×nh Ch−¬ng VII: §Æc ®iÓm ®Þa chÊt c«ng tr×nh thÒm lôc ®Þa ViÖt nam Ph©n chia c¸c thÓ ®Þa chÊt trªn b¶n ®å dÞa chÊt c«ng tr×nh vµ tÝnh chÊt c¬ lýcña dÊt ®¸ Ph©n chia c¸c thÓ ®Þa chÊt trªn b¶n då ®Þa chÊt c«ng tr×nh TÝnh chÊt c¬ lý cña dÊt ®¸ §Æc ®iÓm h¶i v¨n vµ ®Þa chÊt thuû v¨n §Æc ®iÓm h¶i v¨n §Þa chÊt thuû v¨n §Æc ®iÓm vi ®Þa h×nh ®¸y biÓn vµ c¸c qu¸ tr×nh ®Þa chÊt ®éng lùc §Æc ®iÓm vi ®Þa h×nh ®¸y biÓn C¸c qu¸ tr×nh ®Þa chÊt ®éng lùc Kh¸i qu¸t ®Æc ®iÓm ®Þa chÊt c«ng tr×nh thÒm lôc ®Þa ViÖt nam Ch−¬ng VIII: C¸c thµnh t¹o ®Þa chÊt Plioxen- §Ö tø khu vùc L« 106 (VÞnh B¾c bé) vµ L« 16 ( BÓ Cöu long) C¸c thµnh t¹o ®Þa chÊt Plioxen-§Ö tø L« 106 (VÞnh B¾c bé) §Æc ®iÓm ®Þa tÇng §Æc ®iÓm ®Þa m¹o §Æc ®iÓm h×nh th¸i cÊu tróc vµ t©n kiÕn t¹o §Æc ®iÓm t−íng ®¸-cæ ®Þa lý vµ m«i tr−êng trÇm tÝch 2 8.1.4. 8,1.5. 8.2. 8.2.1. 8.2.2. 8.2.3. 8.2.4. 8.2.5. §Æc ®iÓm ®Þa chÊt c«ng tr×nh C¸c thµnh t¹o ®Þa chÊt Plioxen-§Ö tø khu vùc L« 16 (BÓ Cöu long) §Æc ®iÓm ®Þa tÇng §Æc ®iÓm ®Þa m¹o §Æc ®iÓm h×nh th¸i cÊu tróc vµ t©n kiÕn t¹o §Æc ®iÓm t−íng ®¸-cæ ®Þa lý vµ m«i tr−êng trÇm tÝch §Æc ®iÓm ®Þa chÊt c«ng tr×nh KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ Danh môc c¸c b¶n vÏ Tµi liÖu tham kh¶o Danh môc c¸c phô lôc 3 Më ®Çu v iÖt nam cã vïng biÓn réng lín víi ®Æc ®iÓm ®Þa chÊt tù nhiªn vµ nguån tµi nguyªn rÊt phong phó, v× vËy nghiªn cøu ®Þa chÊt biÓn cã ý nghÜa quan träng trong chiÕn l−îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vµ b¶o vÖ chñ quyÒn ®Êt n−íc. Trong nh÷ng n¨m qua, c¸c nghiªn cøu vÒ ®Þa chÊt biÓn ®· ®−îc nhiÒu c¬ quan vµ nhiÒu nhµ khoa häc quan t©m. C¸c kÕt qu¶ ®¹t ®−îc ®· b−íc ®Çu lµm s¸ng tá nhiÒu vÊn ®Ò nh− kh¸i qu¸t vÒ ®Æc ®iÓm ®Þa chÊt khu vùc, ®Æc ®iÓm tr−êng ®Þa vËt lý vµ cÊu tróc s©u, ®Æc ®iÓm trÇm tÝch Kainozoi liªn quan ®Õn tiÒm n¨ng dÇu khÝ, s¬ bé ®¸nh gi¸ tµi nguyªn kho¸ng s¶n ®íi ven biÓn ®Õn ®é s©u 30 m n−íc... Do vïng biÓn réng lín, ®iÒu kiÖn ®Þa chÊt phøc t¹p vµ chi phÝ cho nghiªn cøu biÓn ®ßi hái rÊt tèn kÐm nªn ®©y chØ míi lµ nh÷ng kÕt qu¶ b−íc ®Çu, cßn hµng lo¹t vÊn ®Ò ch−a cã ®iÒu kiÖn nghiªn cøu ®Çy ®ñ. TrÇm tÝch Plioxen- §Ö tø phñ hÇu hÕt diÖn tÝch ®¸y biÓn thÒm lôc ®Þa ViÖt nam víi chiÒu dµy thay ®æi tõ 100 ®Õn 3000 mÐt vµ ®ãng vai trß rÊt quan träng trong cÊu tróc ®Þa chÊt, chøa c¸c nguån lîi tù nhiªn vÒ dÇu khÝ vµ kho¸ng s¶n r¾n, lµ nÒn mãng cña hÇu hÕt c¸c c«ng tr×nh biÓn. ViÖc nghiªn cøu cÊu tróc ®Þa chÊt Plioxen- §Ö tø kh«ng chØ lµm s¸ng tá ®Æc ®iÓm ®Þa chÊt biÓn nãi chung mµ cßn liªn quan trùc tiÕp ®Õn c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ x· héi trªn vïng biÓn nh− x©y dùng c«ng tr×nh biÓn, th¨m dß kho¸ng s¶n, b¶o vÖ m«i tr−êng biÓn.. §Ó gãp phÇn gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trªn nh»m ®Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng nghiªn cøu ®Þa chÊt biÓn, trong Ch−¬ng tr×nh nghiªn cøu BiÓn KHCN- 06 giai ®o¹n 1996 - 2000, ®Ò tµi KHCN 06 11 ®· ®−îc thùc hiÖn víi tiªu ®Ò: " Nghiªn cøu c¸c thµnh t¹o ®Þa chÊt phÇn n«ng (Plioxen - §Ö tø) thÒm lôc ®Þa ViÖt Nam, phôc vô ®¸nh gi¸ ®iÒu kiÖn x©y dùng c«ng tr×nh biÓn". §Ò tµi nµy ®−îc tiÕn hµnh víi nhiÖm vô kÕ thõa vµ ph¸t triÓn c¸c kÕt qu¶ ®· ®¹t ®−îc trong c¸c giai ®o¹n tr−íc, bæ sung nguån t− liÖu míi, x©y dùng hÖ thèng ph−¬ng ph¸p luËn nghiªn cøu gãp phÇn lµm s¸ng tá ®iÒu kiÖn cÊu tróc ®Þa chÊt, ®Þa tÇng, cæ ®Þa lý, t−íng ®¸, ®Þa m¹o t©n kiÕn t¹o, ®Þa chÊt c«ng tr×nh cña c¸c thµnh t¹o Plioxen - §Ö tø thÒm lôc ®Þa. C¸c kÕt qu¶ ®¹t ®−îc gãp phÇn nghiªn cøu ®Þa chÊt biÓn mét c¸ch cã hÖ thèng tõ cÊu tróc s©u ®Õn c¸c trÇm tÝch trÎ, liªn kÕt tµi liÖu nghiªn cøu trªn ®Êt liÒn, ven bê vµ ngoµi biÓn, cung cÊp c¸c sè liÖu vµ c¸ch ®¸nh gi¸ tæng quan vÒ ®iÒu kiÖn ®Þa chÊt phôc vô c¸c c«ng tr×nh biÓn ®ang ®−îc quan t©m ë n−íc ta Môc tiªu cña ®Ò tµi lµ: X¸c ®Þnh c¸c ®Æc ®iÓm cÊu tróc ®Þa chÊt cña c¸c thµnh t¹o Plioxen - §Ö tø thÒm lôc ®Þa ViÖt Nam, trªn c¬ së ®ã b−íc ®Çu ®¸nh gi¸ ®iÒu kiÖn ®Þa chÊt c«ng tr×nh biÓn. Néi dung nghiªn cøu cña ®Ò tµi bao gåm: - X¸c ®Þnh sù ph©n bè, thµnh phÇn vËt chÊt, ®iÒu kiÖn thµnh t¹o vµ tuæi cña c¸c trÇm tÝch Plioxen - §Ö tø. - X¸c ®Þnh ®Æc ®iÓm ®Þa tÇng, t©n kiÕn t¹o, lÞch sö ph¸t triÓn ®Þa chÊt trong giai ®o¹n Plioxen - §Ö tø. - X¸c ®Þnh c¸c ®Æc ®iÓm ®Þa chÊt c«ng tr×nh, x©y dùng c¬ së khoa häc ®¸nh gi¸ ®iÒu kiÖn x©y dùng c«ng tr×nh biÓn. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn, ®Ò tµi ®−îc chia thµnh 5 ®Ò tµi nh¸nh: 4 1. Nghiªn cøu h×nh th¸i cÊu tróc Plioxen - §Ö tø do TS. NguyÔn Hång Minh, ViÖn DÇu khÝ, Tæng C«ng ty DÇu khÝ ViÖt nam, chñ tr×. 2. Nghiªn cøu c¸c thµnh t¹o ®Þa chÊt Plioxen - §Ö tø do TSKH NguyÔn BiÓu, Trung t©m §Þa chÊt vµ Kho¸ng s¶n BiÓn, Côc §Þa chÊt vµ kho¸ng s¶n ViÖt nam chñ tr×. 3. Nghiªn cøu cæ ®Þa lý, t−íng ®¸ Plioxen - §Ö tø do GS.TS TrÇn Nghi - Tr−êng §¹i häc Khoa häc tù nhiªn, §¹i häc Quèc gia Hµ néi, chñ tr×. 4. Nghiªn cøu ®Þa m¹o - t©n kiÕn t¹o Plioxen - §Ö tø do PGS.TSKH §Æng V¨n B¸t, §¹i häc Má - §Þa chÊt, chñ tr×. 5. Nghiªn cøu ®Æc ®iÓm ®Þa chÊt c«ng tr×nh do GS.TSKH Ph¹m V¨n Tþ, §¹i häc Má - §Þa chÊt, chñ tr×. §Ò tµi ®−îc tiÕn hµnh trªn c¬ së x©y dùng c¸c b¶n ®å tû lÖ 1: 1.000.000 cho toµn thÒm lôc ®Þa vµ tû lÖ 1: 200.000 cho mét vïng VÞnh B¾c Bé (l« 106) vµ mét vïng phÝa Nam thÒm lôc ®Þa (l« 09,15). Nghiªn cøu ®Æc ®iÓm ®Þa chÊt Plioxen- §Ö tø lµ mét vÊn ®Ò phøc t¹p, trªn ®Êt liÒn víi nguån tµi liÖu phong phó vµ diÖn tÝch hÑp h¬n nhiÒu mµ tr¶i qua mÊy chôc n¨m, c¸c vÊn ®Ò nghiªn cøu vÉn ch−a trän vÑn, v× vËy víi thÒm lôc ®Þa réng lín, nguån tµi liÖu cßn h¹n chÕ nªn c¸c nghiªn cøu ®ßi hái qu¸ tr×nh l©u dµi. Tuy nhiªn c¸c kÕt qu¶ cña ®Ò tµi nµy víi sù phèi hîp cã hiÖu qu¶ cña nhiÒu c¬ quan kh¸c nhau nh− ViÖn H¶i D−¬ng, ViÖn §Þa chÊt (Trung t©m Khoa häc Tù nhiªn vµ C«ng nghÖ Quèc gia ), §¹i häc Má - §Þa chÊt (Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o), §¹i häc Khoa häc Tù nhiªn (§¹i häc Quèc gia), Trung t©m §Þa chÊt vµ Kho¸ng s¶n biÓn (Côc §Þa chÊt vµ Kho¸ng s¶n), ViÖn DÇu khÝ (Tæng C«ng ty DÇu khÝ) ch¾c ch½n sÏ cã nh÷ng ®ãng gãp tÝch cùc trong lÜnh vùc nghiªn cøu ®Þa chÊt biÓn vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c b−íc nghiªn cøu tiÕp theo ®Çy ®ñ h¬n. Toµn bé kÕt qu¶ thùc hiÖn ®Ò tµi ®· ®−îc tr×nh bµy trong b¸o c¸o tæng hîp gåm 7 ch−¬ng, 32b¶n vÏ lín, c¸c sè liÖu gèc trªn ®Üa CD. C¸c b¶n vÏ lín tû lÖ 1:1.000.000 v· 1:200.000 ®−îc thu nhá ®Ó minh ho¹ trong b¸o c¸o. TËp thÓ t¸c gi¶ ch©n thµnh c¶m ¬n Bé Khoa häc- C«ng nghÖ vµ M«i tr−êng, Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o, Ban chØ ®¹o Ch−¬ng tr×nh nghiªn cøu BiÓn, tr−êng §¹i häc Má - §Þa chÊt ®· quan t©m chØ ®¹o, ®éng viªn gióp ®ì ®Ó ®Ò tµi tiÕn hµnh ®óng kÕ ho¹ch. C¸c t¸c gi¶ ch©n thµnh c¶m ¬n Tæng c«ng ty DÇu khÝ ViÖt Nam, Côc §Þa chÊt vµ kho¸ng s¶n ViÖt Nam, Trung t©m Khoa häc Tù nhiªn vµ C«ng nghÖ Quèc Gia, §¹i häc Khoa häc Tù nhiªn ®· hîp t¸c cã hiÖu qu¶ trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi. Chóng t«i còng xin c¶m ¬n c¸c nhµ khoa häc, c¸c b¹n ®ång nghiÖp ®Æc biÖt lµ c¸c nhµ ®Þa chÊt, ®Þa vËt lý nghiªn cøu vÒ §Ö tø vµ ®Þa chÊt biÓn ®· gãp nhiÒu ý kiÕn quý b¸u, gióp ®ì nhiÖt t×nh trong qu¸ tr×nh thu thËp tµi liÖu, héi th¶o, tæng kÕt b¸o c¸o. 5 Ch−¬ng I C¬ së tµi liÖu vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu I.1. Qu¸ tr×nh nghiªn cøu §Þa vËt lý - §Þa chÊt BiÓn §«ng §Ó lµm s¸ng tá c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu ®Æc ®iÓm ®Þa chÊt phÇn n«ng (Plioxen- §Ö tø) thÒm lôc ®Þa ViÖt nam, chóng t«i tr×nh bµy kh¸i qu¸t qu¸ tr×nh kh¶o s¸t ®Þa vËt lý- ®Þa chÊt ®· tiÕn hµnh, c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu ®· c«ng bè vÒ ®Õn ®Þa chÊt biÓn nãi chung vµ ®Þa chÊt phÇn cÊu tróc n«ng nãi riªng. I.1.1. Qu¸ tr×nh kh¶o s¸t ®Þa chÊt BiÓn §«ng Cã thÓ chia qu¸ tr×nh kh¶o s¸t ®Þa chÊt biÓn ViÖt nam thµnh hai giai ®o¹n : tr−íc vµ sau n¨m 1975. Giai ®o¹n tr−íc n¨m 1975: BiÓn §«ng cña ViÖt nam ®· thu hót ®−îc sù quan t©m cña c¸c nhµ khoa häc tõ nhiÒu n¨m nay song møc ®é nghiªn cøu cßn nhiÒu h¹n chÕ. Tõ n¨m 1923-1927 tµu De Lanessan (Ph¸p) ®· ®iÒu tra x¸c ®Þnh ®é s©u ®¸y biÓn vµ thu mÉu ®¸y ë VÞnh B¾c Bé vµ nhiÒu ®iÓm kh¸c. N¨m 1930 ng−êi Ph¸p ®· ®o ®¹c ®é s©u, kh¶o s¸t ®Þa h×nh c¸c khu vùc biÓn n«ng ven bê VÞnh B¾c Bé, VÞnh Th¸i Lan, c¸c ®¶o Hoµng Sa, Tr−êng Sa, Phó Quèc... C¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu ®Þa vËt lý- ®Þa chÊt vïng thÒm lôc ®Þa phÝa B¾c ®−îc khëi ®Çu b»ng c«ng tr×nh ®iÒu tra tæng hîp vïng VÞnh B¾c Bé (1959 - 1963), lÇn ®Çu tiªn ®· kh¶o s¸t cã hÖ thèng ®Þa chÊt tÇng mÆt vµ thu thËp c¸c mÉu ®¸y. C«ng viÖc ®−îc tiÕp tôc vµo nh÷ng n¨m 1970-1975 víi c«ng tr×nh kh¶o s¸t vïng ven bê Qu¶ng Ninh - H¶i Phßng ®Õn ®é s©u 30 m n−íc. ë thÒm lôc ®Þa phÝa Nam, c¸c kh¶o s¸t ®Þa vËt lý- ®Þa chÊt biÓn ®−îc triÓn khai quy m« tõ sau khi ph¸t hiÖn ®−îc triÓn väng dÇu khÝ. Trong c¸c n¨m 1967 -1969 ®· triÓn khai ®o Tõ hµng kh«ng do H¶i qu©n vµ kh«ng qu©n Mü tiÕn hµnh. N¨m 1969-1970, C«ng ty Roy Geophysical Mandrel (Mü) ®· tiÕn hµnh trªn 12.000 km tuyÕn th¨m dß ®Þa chÊn kÕt hîp víi ®o Tõ vµ Träng lùc ë §«ng nam thÒm lôc ®Þa. N¨m 1973- 1974, c¸c c«ng ty Sunning Dale, Mobil, Esso, Pecten, Union Texas, Marathon ®· tiÕp tôc c¸c kh¶o s¸t trªn 50.000 km tuyÕn vµ ®· ph¸t hiÖn c¸c cÊu t¹o cã triÓn väng dÇu khÝ. N¨m 1974, c«ng ty Western Atlas (Mü) ®· hoµn thµnh ®Ò ¸n ®o ®Þa vËt lý vµ b¾t ®Çu khoan th¨m dß dÇu khÝ ë khu vùc biÓn b¾c Trung bé - Hoµng sa. Nãi chung c¸c kÕt qu¶ kh¶o s¸t ®Þa vËt lý do c¸c c«ng ty dÇu khÝ tiÕn hµnh trong giai ®o¹n nµy b−íc ®Çu ®· cho nh÷ng nÐt kh¸i qu¸t vÒ cÊu tróc ®Þa chÊt vïng biÓn ViÖt nam, t¹o tiÒn ®Ò cho c¸c nghiªn cøu tiÕp theo ®Çy ®ñ h¬n. Giai ®o¹n sau 1975: Tõ sau 1975, c«ng t¸c kh¶o s¸t ®Þa vËt lý- ®Þa chÊt biÓn ®−îc ®Èy m¹nh trong ph¹m vi c¶ n−íc. C¸c kh¶o s¸t t×m kiÕm dÇu khÝ ®−îc tiÕn hµnh víi quy m« lín, mÆc dï ®èi t−îng nghiªn cøu kh«ng ph¶i lµ Plioxen- §Ö tø song c¸c kÕt qu¶ thu ®−îc lµ nguån tµi liÖu quý cã thÓ khai th¸c c¸c th«ng tin liªn quan ®Õn phÇn cÊu tróc n«ng ®−îc quan t©m trong ®Ò tµi nµy N¨m 1976, c«ng ty CGG ®· kh¶o s¸t ®Þa chÊn vïng ®ång b»ng s«ng Cöu Long vµ vïng ven biÓn. N¨m 1978 c«ng ty GECO ®· kh¶o s¸t gÇn 12.000 km tuyÕn ®Þa vËt lý ë khu vùc c¸c l« 09, 6 19, 20, 21; c¸c c«ng ty DEMINEX, AGIP vµ Bow Valley ®· tiÕn hµnh ®o hµng ngµn km tuyÕn ®Þa vËt lý trªn c¸c l« 15, 04, 12, 28 vµ 29. Mét lo¹t c¸c giÕng khoan th¨m dß ®· ®−îc tiÕn hµnh. C¸c kÕt qu¶ kh¶o s¸t cña c¸c c«ng ty nµy ®· cho nh÷ng sè liÖu quan träng kh¼ng ®Þnh tÝnh chÊt phøc t¹p cña cÊu tróc ®Þa chÊt, trong ®ã cã c¸c th«ng tin vÒ ®Æc ®iÓm ®Þa chÊt ë phÇn n«ng . Trong nh÷ng n¨m 1979- 1987, víi sù hîp t¸c cña Liªn x«(cò), tµu POISK ®· kh¶o s¸t ®Þa vËt lý ë vïng VÞnh Th¸i Lan, bÓ Cöu Long vµ Nam C«n S¬n, tµu ISKATEL kh¶o s¸t tØ mØ trªn mét sè cÊu t¹o, tæng khèi l−îng trªn 16.500 km tuyÕn ®Þa vËt lý. N¨m 1983-1984, tµu GAMBuRSEV ®· tiÕn hµnh ®o 4000 km tuyÕn ®Þa vËt lý ë bån tròng Cöu Long. N¨m 1985, tµu MAL¦GIN kh¶o s¸t 2.700 km tuyÕn ®Þa chÊn ë vïng cÊu t¹o §¹i Hïng vµ l©n cËn. N¨m 1988 1989 c¸c C«ng ty ONGC Videsh, Enterprise Oil, PetroCanada còng ®· kh¶o s¸t trªn 30.000 km tuyÕn ®Þa vËt lý ë thÒm lôc ®Þa phÝa Nam. Tõ n¨m 1990 ®Õn nay, viÖc kh¶o s¸t tØ mØ b»ng ph−¬ng ph¸p ®Þa chÊn ë bÓ Cöu Long vµ Nam C«n S¬n cho phÐp ®¸nh gi¸ m«i tr−êng trÇm tÝch ®Çy ®ñ h¬n. ë vïng thÒm lôc ®Þa phÝa B¾c vµ miÒnTrung, tµu ISKATEL ®· thùc hiÖn 46 tuyÕn kh¶o s¸t khu vùc vÞnh B¾c Bé, tµu POISK kh¶o s¸t 50 tuyÕn víi m¹ng l−íi 2x2 km vµ 2x4 km. T¹i c¸c khu vùc ven bê, tµu B×nh Minh (C«ng ty §VL) còng ®· kh¶o s¸t 12.000 km tuyÕn ®Þa chÊn. Trong nh÷ng n¨m 1988 -1989, c¸c C«ng ty TOTAL, BP, SHELL-FINA còng ®· tiÕn hµnh kh¶o s¸t VÞnh B¾c Bé vµ miÒn Trung Ngoµi c¸c ho¹t ®éng kh¶o s¸t víi môc ®Ých t×m kiÕm dÇu khÝ, trong ch−¬ng tr×nh hîp t¸c víi Liªn X« (1980-1990) mét sè chuyÕn kh¶o s¸t cña c¸c tµu Vulcanolog, Nexmeianov,Vinogrodop, Gagarinski còng ®· ®−îc tiÕn hµnh. ë vïng biÓn Phó Kh¸nh-ThuËn H¶i, c¸c tµu nµy ®· ®o 30 tuyÕn ®Þa vËt lý, kÕt qu¶ kh¶o s¸t cho nh÷ng th«ng tin ban ®Çu vÒ cÊu tróc ®Þa chÊt tÇng ®¸y cña vïng thÒm vµ s−ên lôc ®Þa, ph¸t hiÖn c¸c cÊu t¹o d¹ng diapia vµ h¹ng nói löa ngÇm. N¨m 1990-1992 tµu Gagarin ®· kh¶o s¸t vµ lËp b¶n ®å Tõ, Träng lùc tû lÖ 1:50.000 ë thÒm lôc ®Þa ViÖt Nam. N¨m1993, tµu Atlanta (Ph¸p) ®· thùc hiÖn chuyÕn kh¶o s¸t “Ponaga”®o Träng lùc, Tõ vµ §Þa chÊn n«ng kÕt hîp lÊy mÉu tÇng mÆt theo m¹ng l−íi tuyÕn kh¸ dµy ë vïng biÓn miÒn Trung vµ §«ng Nam. Trªn vïng biÓn B¾c Trung Bé, nhiÒu chuyÕn kh¶o s¸t cña c¸c tµu Bogorop, Godienco (Nga) tiÕp tôc tiÕn hµnh tõ 1994-1996 N¨m 1995, Bé Quèc phßng CHLB Nga ®· x©y dùng h¶i ®å BiÓn §«ng tû lÖ 1: 500.000. §©y lµ nguån sè liÖu cã ®é chÝnh x¸c cao vµ ®−îc sö dông ®Ó x©y dùng b¶n ®å ®Þa h×nh - ®Þa m¹o thÒm lôc ®Þa ViÖt nam trong b¸o c¸o nµy. Trong ®Ò ¸n ®iÒu tra ®Þa chÊt t×m kiÕm c¸c kho¸ng s¶n r¾n ®íi ven bê, c¸c ®ît kh¶o s¸t ®Þa vËt lý bao gåm ph−¬ng ph¸p ®Þa chÊn ph¶n x¹ liªn tôc ®é ph©n gi¶i cao, tõ vµ ®o s©u håi ©m ®· ®−îc tiÕn hµnh ë c¸c khu vùc Hµm T©n - ThuËn H¶i (1991), §µ N½ng- §Ìo Ngang (1993), §Ìo Ngang- Nga S¬n (1994), Hµ Tiªn - Cµ Mau (1995), Nga S¬n- H¶i Phßng (1996), H¶i Phßng Mãng C¸i (1997), Cµ Mau - B¹c Liªu (1998), B¹c Liªu - Vòng Tµu (1999). Trong nh÷ng n¨m 1996 - 1999 ViÖn nghiªn cøu biÓn (CHLB §øc) còng ®· ®−a tµu Sonne kh¶o s¸t t¹i vïng thÒm lôc ®Þa ViÖt nam, ®o ®Þa h×nh, ®Þa chÊn n«ng vµ lÊy mÉu trÇm tÝch ®¸y víi môc ®Ých nghiªn cøu m«i tr−êng trÇm tÝch ®¸y biÓn Nh− vËy, cho ®Õn nay c¸c kh¶o s¸t ®Þa vËt lý vµ ®Þa chÊt ®−îc tiÕn hµnh bëi c¸c c¬ quan kh¸c nhau vµ víi c¸c môc ®Ých kh¸c nhau, v× vËy mµ mÆc dï nguån tµi liÖu kh¸ phong phó vµ ®a 7 d¹ng song cßn ph©n t¸n. §iÒu nµy ®ßi hái ph¶i viÖc tËp hîp tµi liÖu, x©y dùng ®Ò tµi NCKH víi môc tiªu thèng nhÊt 1.1.2. C¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu tæng hîp vÒ ®Þa chÊt BiÓn §«ng. a. C¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu khoa häc liªn quan ®Õn ®Þa chÊt biÓn: Tr−íc n¨m 1975, c«ng tr×nh nghiªn cøu cña Parke (1971), Emery (1972), ®· b−íc ®Çu tr×nh bµy nh÷ng nÐt kh¸i qu¸t vÒ cÊu tróc ®Þa chÊt biÓn §«ng, tiÕp ®ã lµ b¸o c¸o tæng hîp cña C«ng ty Mandrel víi c¸c b¶n ®å tõ, träng lùc, ®Þa chÊn liªn quan ®Õn c¸c bÓ trÇm tÝch Kainozoi §«ng Nam ViÖt nam. Sau 1975, c«ng tr×nh tæng hîp ®Þa chÊt- ®Þa vËt lý vïng thÒm lôc ®Þa ®Çu tiªn ®−îc c«ng bè lµ cña Hå §¾c Hoµi vµ Ng« Th−êng San (1975), c¸c t¸c gi¶ ®· b−íc ®Çu liªn kÕt cÊu tróc vµ s¬ bé ®¸nh gi¸ triÓn väng dÇu khÝ c¸c bÓ trÇm tÝch Kainozoi.Víi ch−¬ng tr×nh nghiªn cøu Minh H¶i-ThuËn H¶i (1975-1980), Lª V¨n Cù (1982) ®· b−íc ®Çu tæng hîp kÕt qu¶ th¨m dß ®Þa chÊn víi c¸c giÕng khoan th¨m dß, x©y dùng c¸c b¶n ®å tû lÖ 1: 500.000 cho bÓ Cöu Long vµ Nam C«n S¬n. Trong ch−¬ng tr×nh 48-06, Hå §¾c Hoµi (1985) ®· kÕt hîp tµi liÖu ®Þa chÊn, tõ, träng lùc vµ khoan ®Ó x©y dùng b¶n ®å ®¼ng s©u tû lÖ 1:1.000.000. Mét sè c«ng tr×nh cña nhµ ®Þa chÊt n−íc ngoµi vÒ ®iÒu kiÖn ®Þa chÊt biÓn §«ng còng ®−îc c«ng bè nh− Taylor (1983), Hayer (1986)...c¸c c«ng tr×nh nµy ®· sö dông tµi liÖu ®Þa chÊt vµ ®Þa vËt lý theo c¸c tuyÕn khu vùc ®Ó x¸c ®Þnh ®Æc ®iÓm cÊu tróc vµ quy luËt ph¸t triÓn kiÕn t¹o. Giai ®o¹n 1986-1990, ®Ò tµi 48B-03-01 nghiªn cøu ®Þa chÊt thÒm lôc ®Þa (Hå §¾c Hoµi,1991), ®Ò tµi 48B-03-02 nghiªn cøu ®Æc ®iÓm tr−êng ®Þa vËt lý (Bïi C«ng QuÕ, 1991) ®· b−íc ®Çu gi¶i quyÕt ®−îc mét sè vÊn ®Ò liªn quan ®Õn ®Æc ®iÓm cÊu tróc ®Þa chÊt, c¸c ®Æc tr−ng tr−êng tõ vµ träng lùc, triÓn väng kho¸ng s¶n thÒm lôc ®Þa. Giai ®o¹n 1990- 1995, ®Ò tµi KT-03-02 (Bïi C«ng QuÕ, 1995) ®· ®−a ra nh÷ng kÕt luËn tháa ®¸ng h¬n vÒ cÊu tróc s©u, ®Æc ®iÓm trÇm tÝch §Ö tam liªn quan ®Õn tiÒm n¨ng dÇu khÝ vµ ®Ò cËp ®Õn yªu cÇu cÇn thiÕt ph¶i nghiªn cøu cÊu tróc ®Þa chÊt phÇn n«ng thÒm lôc ®Þa ViÖt nam. Trong ch−¬ng tr×nh KT- 01 ®· cã mét lo¹t c¸c ®Ò tµi cã liªn quan ®Õn cÊu tróc ®Þa chÊt biÓn ViÖt nam nh− cña Phan Trung §iÒn (1995), Lª V¨n Tr−¬ng (1995), Phïng Sü Tµi (1995), Vâ N¨ng L¹c (1995)... C¸c ch−¬ng tr×nh vµ c¸c ®Ò tµi NCKH cÊp Nhµ n−íc liªn quan ®Õn ®Þa chÊt biÓn trong giai ®o¹n 1977 - 2000 ®−îc thèng kª trªn b¶ng 1 Cã thÓ nãi c¸c ®Ò tµi nghiªn cøu ®Þa chÊt biÓn trªn 20 n¨m qua ®· thu ®−îc nhiÒu kÕt qu¶ rÊt quan träng, ®Æt nÒn mãng cho c¸c nghiªn cøu tiÕp theo. Tuy nhiªn, c¸c nghiªn cøu th−êng tËp trung lµm s¸ng tá c¸c ®Æc ®iÓm cÊu tróc s©u, trÇm tÝch Kainozoi vµ ®¸nh gi¸ tiÒm n¨ng dÇu khÝ...C¸c lÜnh vùc kh¸c nh− ®Æc ®iÓm cÊu tróc ®Þa chÊt phÇn n«ng, ®Þa chÊt x©y dùng c«ng tr×nh biÓn, c¸c ho¹t ®éng ®Þa ®éng lùc liªn quan ®Õn tai biÕn ®Þa chÊt.. ch−a ®−îc quan t©m tho¶ ®¸ng. B¶ng 1 - C¸c ®Ò tµi NCKH liªn quan ®Õn ®Þa chÊt biÓn (1977-2000) Ch−¬ng tr×nh §iÒu tra tæng hîp vïng Minh H¶i - ThuËn H¶i §iÒu tra tæng hîp vïng biÓn vµ Giai ®o¹n M· sè 1977-1980 1981- 1985 8 48 - 06 §Ò tµi thÒm lôc ®Þa §iÒu tra ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ kinh tÕ - x· héi phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ biÓn T×m kiÕm th¨m dß dÇu khÝ DÇu khÝ vµ tµi nguyªn kho¸ng s¶n §iÒu tra nghiªn cøu biÓn §iÒu tra nghiªn cøu biÓn 1986- 1990 48 - B 1986-1990 22. 01 1991-1995 KT - 01 1991-1995 KT - 03 1996-2000 KHCN - 06 48B - 03 - 01 48B - 03 - 02 KT-01-07,15,16,17, 18, 19, 20 KT-03-02,12, 14, 20 KHCN - 06 - 04, 05, 09, 10 b. C¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu liªn quan ®Õn ®Þa h×nh vµ ®Þa m¹o BiÓn §«ng: Tõ nh÷ng n¨m 1934, thùc d©n Ph¸p ®· vÏ b¶n ®å ®Þa h×nh mét sè khu vùc ®¸y biÓn §«ng song rÊt s¬ l−îc. N¨m 1962 ViÖn H¶i d−¬ngTrung quèc tiÕn hµnh vÏ b¶n ®å ®Þa h×nh ®¸y biÓn Nam Trung hoa trong ®ã cã vïng thÒm lôc ®i¹ ViÖt nam. N¨m 1962 H¶i qu©n ViÖt nam xuÊt b¶n b¶n ®å ®¸y biÓn ViÖt nam tû lÖ 1:1.000.000 vµ n¨m 1980-1981 ®−îc hiÖu chØnh l¹i. Mét sè tê b¶n ®å ®Þa h×nh ®¸y biÓn ë vïng ven bê tØ lÖ 1:100.000, 1:200.000 còng ®· ®−îc thµnh lËp. Trong nh÷ng n¨m 1980 - 1989, Bé t− lÖnh H¶i qu©n ®· vÏ H¶i ®å vïng biÓn §«ng ë c¸c tû lÖ 1: 400.000 vµ 1: 500.000. N¨m 1985, b¶n ®å kh¸i qu¸t ®Þa h×nh vïng l·nh h¶i tû lÖ 1:1.000.000 ®· ®−îc x©y dùng (Hå §¾c Hoµi,1985). N¨m 1989-1990,Côc §o ®¹c vµ B¶n ®å ®· thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh ViÖt nam tû lÖ 1: 1.000.000, trong ®ã ®Þa h×nh ®¸y biÓn ®−îc vÏ theo b¶n ®å vïng biÓn nam ViÖt nam tû lÖ 1:2.000.000 in n¨m 1989 vµ b¶n ®å BiÓn §«ng tû lÖ1: 4.000.000 in n¨m 1986. §©y lµ b¶n ®å ®Þa h×nh chÝnh thøc ®−îc sö dông trong c¸c c¬ quan nhµ n−íc. ViÖc nghiªn cøu ®Þa m¹o trªn vïng trong nh÷ng n¨m thËp kû 80 chØ míi tËp trung ë ®íi bê. C¸c t¸c gi¶ L−u Tú(1985), NguyÔn ThÕ TiÖp (1990,1995) ®· quan t©m ®Õn c¸c kiÓu bê biÓn, hÖ thèng thÒm biÓn, lÞch sö ph¸t triÓn ®Þa h×nh ®íi bê vµ thµnh lËp b¶n ®å ®Þa m¹o ®¸y biÓn vÞnh B¾c bé tû lÖ 1:2.000.000. Nh÷ng nÐt ®Æc tr−ng vÒ ®Þa m¹o thÒm lôc ®Þa §«ng D−¬ng vµ c¸c vïng kÕ cËn ®· ®−îc quan t©m (L−u Tú, 1985). Trong c¸c ch−¬ng tr×nh nghiªn cøu biÓn, b¶n ®å ®Þa m¹o thÒm lôc ®Þa ViÖt nam tû lÖ 1:1.000.000 ®−îc thµnh lËp vµ cã bæ sung c¸c nguån t− liÖu (Bïi C«ng QuÕ, 1990,1995). GÇn ®©y c¸c t¸c gi¶ ®· chØnh lý bæ sung ph©n chia thµnh 30 kiÓu ®Þa h×nh trªn b¶n ®å ®Þa m¹o BiÓn §«ng ViÖt nam tû lÖ 1:1.000.000, trong ®ã thÒm lôc ®Þa ®−îc ph©n thµnh 13 kiÓu (Bïi C«ng QuÕ,1999). §Æc ®iÓm ®Þa m¹o biÓn ViÖt nam còng ®−îc kh¸i qu¸t trong c«ng tr×nh cña TrÇn §øc Th¹nh (1997) Tõ nh÷ng n¨m 1990 ®Õn nay, c¸c b¶n ®å ®Þa m¹o tû lÖ 1:500.000 ®íi ven bê (0÷50m) tõ Mãng C¸i ®Õn Hµ Tiªn ®· ®−îc thµnh lËp theo nguyªn t¾c nguån gèc- h×nh th¸i- ®éng lùc (NguyÔn BiÓu,1989,1999). NguyÔn v¨n T¹c (1995) còng ®· ph©n tÝch c¸c t¸c nh©n t¹o thµnh ®Þa h×nh, ph©n chia c¸c kiÓu cÊu tróc- h×nh th¸i ®Þa h×nh vµ lËp b¶n ®å ®Þa m¹o tû lÖ 1:1.000.000 thÒm lôc ®Þa Nam Trung bé vµ Nam bé. 9 Bªn c¹nh nh÷ng c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ ®Þa h×nh, ®Þa m¹o ®¸y biÓn, c¸c nghiªn cøu vÒ ®¶o ë thÒm lôc ®Þa còng cã ý nghÜa quan träng gãp phÇn lµm s¸ng tá ®iÒu kiÖn h×nh thµnh BiÓn §«ng. Saurin (1957) ®· quan t©m ®Õn nguån gèc cuéi trªn ®¶o Hoµng Sa, Lª §øc An (1995) ®· nghiªn cøu hÖ thèng ®¶o ven bê phôc vô qu¶n lý tæng hîp vïng biÓn. §ç TuyÕt (1976,1978) ®· nghiªn cøu c¸c thÒm biÓn ë ®¶o B¹ch Long VÜ vµ ®Þa m¹o cña quÇn ®¶o Tr−êng Sa. NguyÔn thÕ TiÖp (1999) nghiªn cøu ®Æc ®iÓm ®Þa m¹o quÇn ®¶o Hoµng Sa vµ vïng kÕ cËn. L¹i Huy Anh (1991) ®· nghiªn cøu h×nh th¸i ®Þa h×nh ®¶o ven bê nh− ®é dèc, ®é chia c¾t ngang, møc ®é chia c¾t s©u .. c. C¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu t©n kiÕn t¹o vµ ®Þa ®éng lùc Mét sè nÐt vÒ ®Æc ®iÓm t©n kiÕn t¹o BiÓn §«ng ®−îc ®Ò cËp trong c«ng tr×nh cña Lª Duy B¸ch (1989). Bøc tranh chung vÒ kiÕn tróc t©n kiÕn t¹o còng ®−îc t×m thÊy trªn c¸c s¬ ®å cÊu tróc kiÕn t¹o cña Hå §¾c Hoµi (1995), Ng« Th−êng San (1985), Phan v¨n Quýnh (1996)... Nh÷ng biÓu hiÖn cña ho¹t ®éng nói löa, ®éng ®Êt ®· ®−îc c¸c nhµ ®Þa chÊt quan t©m. Ho¹t ®éng nói löa ®· ®−îc Patte(1923), Lacroix(1933) nghiªn cøu tõ nh÷ng n¨m 20- 30 cña thÕ kû XX. Saurin (1967) cho r»ng nói löa ®ang cã xu h−íng chuyÓn dÇn tõ lôc ®Þa ra BiÓn §«ng. NguyÔn Xu©n H·n (1991,1996) ®· ®Ò cËp ®Õn ho¹t ®éng nói löa trÎ ë khu vùc biÓn §«ng, §ç Minh TiÖp (1995, 1996) còng ®Ò cËp ®Õn phun trµo bazan Kainoz«i ®¸y biÓn vµ sù ph©n dÞ cña chóng. C¸c nghiªn cøu th¹ch ho¸ bazan míi chØ b−íc ®Çu C¸c nghiªn cøu vÒ ®éng ®Êt ë thÒm lôc ®Þa ®−îc ®Ò cËp trong c¸c c«ng tr×nh cña NguyÔn §×nh Xuyªn (1989), Bïi C«ng QuÕ (1992), Ph¹m V¨n Thôc (1999), NguyÔn Hång Ph−¬ng (1998)...C¸c t¸c gi¶ ®· ®Ò cËp ®Õn nh÷ng quy luËt chung vÒ ho¹t ®éng ®Þa chÊn khu vùc §«ng Nam ¸, ®é s©u chÊn tiªu, ®éng ®Êt cùc ®¹i vµ ph©n vïng ®éng ®Êt trªn mét phÇn l·nh h¶i ViÖt nam Mét sè ®Æc ®iÓm ®Þa nhiÖt ®−îc nghiªn cøu trong ®Ò tµi cña Vâ N¨ng L¹c(1995). C¸c ®Æc ®iÓm biÕn d¹ng cña vá tr¸i ®Êt, vai trß ho¹t ®éng cña ®øt gÉy còng ®−îc ®Ò cËp ®Õn trong c¸c c«ng tr×nh cña NguyÔn V¨n L−îng (1999), TrÇn Lª §«ng (1998)... d. C¸c nghiªn cøu vÒ ®Þa chÊt tÇng mÆt vµ trÇm tÝch §Ö tø : C¸c nghiªn cøu trÇm tÝch §Ö tø vïng thÒm lôc ®Þa cßn rêi r¹c vµ ch−a hÖ thèng. Shepard (1949) ®−a ra s¬ ®å kh¸i qu¸t vÒ sù ph©n bè trÇm tÝch thÒm lôc ®Þa ViÖt nam, Niino (1961) ®· thu mÉu t¹i mét sè tr¹m ë VÞnh Th¸i Lan vµ thÒm lôc ®Þa phÝa Nam ®−a ra s¬ ®å kh¸i qu¸t sù ph©n bè trÇm tÝch tÇng mÆt vµ khoanh mét sè ®iÓm lé ®¸. Saurin (1962) ®· m« t¶ kiÓu trÇm tÝch molas thu ®−îc ë mét tr¹m ngoµi kh¬i biÓn Nha Trang. N¨m 1965, H¶i qu©n Mü ®· ®−a ra b¶ng sè liÖu thµnh phÇn chÊt ®¸y trªn c¬ së kh¶o s¸t ë 132 tr¹m ë thÒm lôc ®Þa phÝa Nam. Parke (1971) ®· ®Ò cËp ®Õn lo¹i trÇm tÝch biÕn d¹ng vµ ch−a biÕn d¹ng phñ trªn ë BiÓn §«ng. Gorskov (1974) ®· ®Ò cËp ®Õn sù ph©n bè cña trÇm tÝch nguån gèc lôc nguyªn víi diÖn tÝch ph©n bè réng ë thÒm lôc ®Þa ViÖt Nam. ë vïng VÞnh B¾c Bé, cã mét sè kÕt qu¶ nghiªn cøu trÇm tÝch biÓn ven bê Qu¶ng NinhH¶i Phßng (TrÞnh Phïng,1975), ®Æc ®iÓm trÇm tÝch tÇng mÆt vïng biÓn VÞnh B¾c Bé ( NguyÔn Chu Håi, 1985). ë vïng bê biÓn miÒn Trung vµ miÒn Nam, ®· cã mét sè c«ng tr×nh ®iÒu tra tæng hîp vÒ trÇm tÝch tÇng mÆt (TrÞnh Phïng,1991; TrÞnh ThÕ HiÕu 1996).. c¸c t¸c gi¶ ®· nªu lªn nh÷ng nÐt ®Æc tr−ng cña c¸c kiÓu trÇm tÝch vµ ph©n vïng m«i tr−êng. ViÖc x¸c ®Þnh ranh giíi ®Þa tÇng vµ tuæi trong §Ö tø còng ®· ®−îc quan t©m (NguyÔn Ngäc, 1996) 10 Tõ n¨m 1991 ®Õn nay, trªn c¬ së ®Ò ¸n nghiªn cøu ®iÒu tra ®i¹ chÊt vµ kho¸ng s¶n d¶i ven biÓn, mét sè c«ng bè ®· lµm s¸ng tá nhiÒu vÊn ®Ò liªn quan ®Õn ®Þa chÊt ®Ö tø, trÇm tÝch tÇng mÆt (NguyÔn BiÓu,1989,1999...) C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu sÏ ®−îc tæng hîp vµ tr×nh bµy trong b¸o c¸o nµy. e. C¸c nghiªn cøu liªn quan ®Õn ®Þa chÊt c«ng tr×nh biÓn. Nghiªn cøu ®Þa chÊt c«ng tr×nh ë thÒm lôc ®Þa ViÖt Nam míi ®−îc tiÕn hµnh ë mét sè ®iÓm cã bè trÝ c¸c giÕng khoan dÇu khÝ vµ mét sè c«ng tr×nh kh¸c nh− ®−êng èng dÉn dÇu, c¸p quang... Tµi liÖu ph©n tÝch mÉu trong giÕng khoan vµ tµi liÖu ®o ®Þa vËt lý tÇng n«ng (®Þa chÊn ph¶n x¹ liªn tôc ph©n gi¶i cao, quÐt s−ên, ®o håi ©m...) ®−îc tæng hîp trong c¸c b¸o c¸o riªng phôc vô x©y dùng c¸c dµn khoan. C¸c b¸o c¸o ®Þa chÊt thuû v¨n phôc vô ®Æt giÕng khoan ë c¸c cÊu t¹o B¹ch Hæ, Rång, §¹i Hïng, Tª Gi¸c, Voi, §¹i Bµng, Rång §«i, Anh Vò... vµ mét sè giÕng khoan kh¸c ë c¸c l« 17, 05, 15 ë thÒm lôc ®Þa phÝa Nam ®−îc c«ng ty Vietsopetro, Enterprise TOTAL, BP, JVPC, FINA... tiÕn hµnh trong kho¶ng thêi gian 1984 -1995. ë VÞnh B¾c Bé c¸c b¸o c¸o tæng kÕt vÒ ®Þa chÊt c«ng tr×nh ®−îc thùc hiÖn trªn mét sè l« cã triÓn väng cña c«ng ty TOTAL (1989-1992). ViÖc kh¶o s¸t ®¸y biÓn phôc vô l¾p ®Æt ®−êng c¸p quang còng ®−îc tiÕn hµnh. N¨m 1990 kÕt qu¶ kh¶o s¸t cña ®Ò ¸n c¸p ngÇm viÔn th«ng SINHON 2 vµ tiÕp ®ã c¸c tµu kh¶o s¸t ®Æt tuyÕn c¸p ngÇm DGT/TVH-RSWS (1994 –1996) ®· cho nhiÒu sè liÖu liªn kÕt ®é s©u vµ ®Æc ®iÓm trÇm tÝch ®¸y khu vùc c¸p ®i qua. ë c¸c ®¶o nh− quÇn ®¶o Tr−êng Sa vµ mét sè ®¶o kh¸c, viÖc kh¶o s¸t ®iÒu kiÖn x©y dùng trªn nÒn ®¸ yÕu vµ nÒn san h« còng b−íc ®Çu ®−îc quan t©m (NguyÔn Hoa ThÞnh, 1995; NguyÔn V¨n H©n, 1991). Qua c¸c kÕt qu¶ kh¶o s¸t vµ nghiªn cøu ®Þa chÊt - ®Þa vËt lý ®· tiÕn hµnh ë vïng biÓn n−íc ta cã thÓ cã mét sè nhËn xÐt: - C¸c kÕt qu¶ kh¶o s¸t ®Þa chÊt - ®Þa vËt lý vïng biÓn ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua, ®Æc biÖt lµ c¸c kh¶o s¸t ®Þa vËt lý dÇu khÝ, lµ nguån tµi liÖu phong phó vµ rÊt quý gi¸, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c nghiªn cøu ®Þa chÊt biÓn ngµy cµng ®Çy ®ñ h¬n. Tuy nhiªn, do môc ®Ých kh¶o s¸t kh¸c nhau nªn c¸c nghiªn cøu ®Þa chÊt phÇn n«ng nh− ph©n chia ranh giíi ®Þa tÇng, x¸c ®Þnh thµnh phÇn vËt chÊt vµ nhiÒu vÊn ®Ò kh¸c ch−a ®−îc quan t©m ®óng møc. - C¸c kh¶o s¸t ®Þa vËt lý- ®Þa chÊt ®íi ven bê ®· ®¹t ®−îc nh÷ng kÕt qu¶ tèt, song víi ph¹m vi ®íi ven bê chØ chiÕm mét diÖn tÝch nhá so víi toµn vïng biÓn vµ ch−a liªn kÕt tèt víi tµi liÖu vïng biÓn s©u - C¸c kÕt qu¶ kh¶o s¸t tõ c¸c giÕng khoan ngoµi biÓn cho nh÷ng tham sè rÊt quan träng kh«ng chØ phôc vô nghiªn cøu ®Þa tÇng, liªn kÕt tµi liÖu ®Þa vËt lý mµ cßn cho nh÷ng chØ tiªu c¬ lý, phôc vô nghiªn cøu ®Þa chÊt c«ng tr×nh. RÊt tiÕc lµ ë c¸c giÕng khoan s©u, tû lÖ lÊy mÉu phÇn n«ng rÊt thÊp; c¸c kh¶o s¸t ®Þa chÊt c«ng tr×nh ë c¸c vïng cã giÕng khoan dÇu khÝ kh«ng nhiÒu, ph©n bè kh«ng ®Òu nªn viÖc liªn kÕt tµi liÖu c¸c vïng kh¸c cã h¹n chÕ. - Møc ®é nghiªn cøu ®Þa vËt lý - ®Þa chÊt trªn ®Êt liÒn kh¸ tØ mØ song viÖc liªn kÕt tµi liÖu tõ ®Êt liÒn ra biÓn cßn nhiÒu h¹n chÕ. I.2. Nguån tµi liÖu thu thËp phôc vô nghiªn cøu ®Þa chÊt Plioxen- §Ö tø Cho ®Õn nay viÖc nghiªn cøu ®Þa chÊt Plioxen- §Ö tø thÒm lôc ®Þa ch−a ®−îc tiÕn hµnh mét c¸ch cã hÖ thèng, c¸c tµi liÖu kh¸ ph©n t¸n, viÖc kh¶o s¸t vµ thu thËp tµi liÖu cßn nhiÒu h¹n chÕ. 11 §Ó lµm s¸ng tá ®Æc ®iÓm ®Þa chÊt vµ sù ph©n bè ®iÒu kiÖn ®Þa chÊt c«ng tr×nh trong trÇm tÝch Plioxen - §Ö tø thÒm lôc ®Þa, mét khèi l−îng lín tµi liÖu tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau ®· ®−îc thu thËp vµ tæng hîp trong ®Ò tµi nµy: 1. C¸c c«ng tr×nh ®· c«ng bè liªn quan ®Õn trÇm tÝch Plioxen- §Ö tø trªn ®Êt liÒn vµ thÒm lôc ®Þa. C¸c c«ng tr×nh ®· c«ng bè cña nhiÒu t¸c gi¶ kh¸c nhau ( danh môc 123 tµi liÖu tham kh¶o) cho phÐp ®¸nh gi¸ c¸c thµnh tùu ®¹t ®−îc vµ c¸c vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt trong ®Ò tµi nµy. C¸c b¸o c¸o ®Þa chÊt ®Ö tø tû lÖ 1: 200.000, 1: 500.000 vµ 1: 50.000 tõ 1973 trªn ®Êt liÒn, c¸c b¸o c¸o nghiªn cøu chuyªn ®Ò vÒ ®Þa m¹o, t©n kiÕn t¹o, ®Þa tÇng... cã liªn quan ®· ®−îc tËp hîp. §©y lµ nguån tµi liÖu rÊt quan träng ®Ó so s¸nh, liªn kÕt víi tµi liÖu ®Þa chÊt ®Ö tø thÒm lôc ®Þa. C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ ®Þa chÊt- ®Þa vËt lý biÓn trong 5 ch−¬ng tr×nh nghiªn cøu BiÓn vµ c¸c ch−¬ng tr×nh kh¸c cã liªn quan tõ 1975 ®Õn nay ®· ®−îc tËp hîp vµ sö dông (B¶ng 1). C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu nµy ngoµi ph¶n ¸nh ®Æc ®iÓm cÊu tróc ®Þa chÊt nãi chung cã nhiÒu sè liÖu liªn quan ®Õn ®Æc ®iÓm cÊu tróc n«ng phÇn Plioxen- §Ö tø 2. B¶n ®å ®Þa h×nh: C¸c lo¹i b¶n ®å kh¸c nhau trong b¸o c¸o nµy ®Òu ®−îc x©y dùng trªn c¬ së b¶n ®å nÒn ®Þa h×nh thèng nhÊt, ®ã lµ b¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ 1:1.000.000 do Côc §o ®¹c b¶n ®å xuÊt b¶n n¨m 1989. C¸c t¸c gi¶ còng ®· thu thËp h¶i ®å do H¶i qu©n ViÖt nam xuÊt b¶n ë c¸c tû lÖ 1:500.000, 1: 200.000 vµ 1:100.000 bæ sung chÝnh x¸c cho b¶n ®å ®Þa h×nh thÒm lôc ®Þa ViÖt Nam tû lÖ 1:1000.000. Tµi liÖu ®o vÏ ®Þa h×nh ®¸y biÓn phÇn s©u thÒm lôc ®Þa vµ s−ên lôc ®Þa do tµu Pongana tiÕn hµnh ®· cho phÐp lµm s¸ng tá hÖ thèng lßng s«ng cæ vµ t−íng nãn qu¹t cöa s«ng trong c¸c giai ®o¹n cña §Ö tø 3. Tµi liÖu ®Þa vËt lý dÇu khÝ : Tµi liÖu ®Þa vËt lý dÇu khÝ (chñ yÕu lµ tµi liÖu ®Þa chÊn) cã vai trß quan träng trong nghiªn cøu ®Þa chÊt Plioxen- §Ö tø. Ph−¬ng ph¸p ®Þa chÊn ph¶n x¹ ®−îc tiÕn hµnh trªn thÒm lôc ®Þa ViÖt nam víi khèi l−îng rÊt lín, nguån næ chñ yÕu ®−îc sö dông lµ sóng h¬i cã ¸p suÊt 500 ÷ 2000 psi, chiÒu dµi c¸p thu 2400 ÷ 4000 m, thêi gian ghi tõ 4 ÷ 6s, b−íc mÉu hãa 4 ms ®èi víi c¸c kh¶o s¸t tr−íc n¨m 1985 vµ 2ms cho c¸c kh¶o s¸t sau 1985. ChÊt l−îng l¸t c¾t ®Þa chÊn ®−îc ®¸nh gi¸ tõ trung b×nh ®Õn tèt. C¸c l¸t c¾t ®Þa chÊn trªn hµng v¹n km tuyÕn lµ nguån tµi liÖu rÊt quý ®Ó khai th¸c c¸c th«ng tin ë phÇn trªn l¸t c¾t. Tuy nhiªn, ®iÓm h¹n chÕ cña chóng lµ do sö dông tÇn sè thÊp nªn ®é ph©n gi¶i kh«ng cao (50-60 m). §iÒu nµy kh«ng thuËn lîi khi ph©n tÝch tØ mØ sù ph©n líp máng phÇn trªn l¸t c¾t, ®Æc biÖt lµ trÇm tÝch Holoxen. ChÝnh v× vËy cÇn thiÕt ph¶i cã sù liªn kÕt víi tµi liÖu ®Þa chÊn ph©n gi¶i cao vµ ®èi s¸nh víi c¸c tµi liÖu ®Þa chÊt kh¸c. Trong b¸o c¸o nµy, ®· tiÕn hµnh thu thËp tµi liÖu 28.800 km tuyÕn ®Þa chÊn khu vùc ®Ó nghiªn cøu theo tû lÖ1: 1.000.000 (b¶ng 2) vµ 6.000 km tuyÕn ®Þa chÊn do TOTAL thu næ n¨m 1989 - 1990 ë l« 106, 107, 103 VÞnh B¾c Bé, kho¶ng 7.000 km tuyÕn ®Þa chÊn do PETTY-RAY, MOBIL-GECO thu næ n¨m 1974, 1978 ë BÓ Cöu Long ®Ó nghiªn cøu tû lÖ 1 : 200.000. Ngoµi tµi liÖu ®Þa chÊn, ®· thu thËp tµi liÖu §Þa vËt lý giÕng khoan ë 19 giÕng khoan (chñ yÕu lµ ®−êng cong gamma cho phÇn Plioxen - §Ö tø). BÓ s«ng Hång (GK 102-HD-1X, 102-CQ12 1X, 103T-G-1X, 103H-1X, 107-PA-1X, 112-AV-1X, 112-HO-1X, 114-KT-1X), MiÒn Trung (118-CNX-1X, 119-CH-1X) ; BÓ Nam C«n S¬n (GK11-2-RD-1X, 12-DUA-1X, 28A-1X) ; BÓ Cöu Long (GK 15-G-1X, 15A-1X, 16BV-1X, 16-BD-1X, 16-TD-1X) ; BÓ M· Lai - Thæ Chu (GK 51-MH-1X). §Ó bæ sung cho tµi liÖu ®Þa vËt lý nªu trªn, mét sè tµi liÖu ®Þa chÊt, ®Þa vËt lý tæng hîp, ph©n chia ®Þa tÇng giÕng khoan cña c¸c nhµ thÇu còng ®−îc tham kh¶o phôc vô cho liªn kÕt ®Þa tÇng, dù b¸o thµnh phÇn th¹ch häc... B¶ng 2 - Danh s¸ch tµi liÖu ®Þa chÊn khu vùc Tªn kh¶o s¸t N¨m Khu vùc TuyÕn ISKATEL 1983 VÞnh B¾c Bé T03 - 1 ÷ 48 59 6.000 GECO-PRAKIA 1993 VÞnh B¾c Bé 25 3.200 NOPEC 1993 MiÒn Trung GPGT - 201 ÷ 225 VOR - 101 - 124 VOR - 202 - 210 34 3.700 MALUGIN 1985 MiÒn Trung T11 - 49 ÷ 82 36 6.900 MANDRELL 1969 MiÒn Nam S1 ÷ 26 26 4.000 Tæng céng Sè tuyÕn 180 Km 28.800 4. Tµi liÖu ®Þa vËt lý biÓn n«ng §Ó cã th«ng tin vÒ cÊu tróc ®Þa chÊt ë phÇn ven bê chóng t«i ®· ph©n tÝch l¸t c¾t ®Þa chÊn ph©n gi¶i cao vµ sè liÖu ®o Tõ ë vïng biÓn n«ng ven bê do Côc §Þa chÊt tiÕn hµnh. C¸c kh¶o s¸t ®−îc thùc hiÖn b»ng tæ hîp thiÕt bÞ §Þa chÊn, Tõ GEONT SHELF cña CHLB Nga Ph−¬ng ph¸p ®Þa chÊn ph©n gi¶i cao ®−îc tiÕn hµnh víi viÖc ph¸t sãng vµ thu liªn tôc, d¶i tÇn sè 250 - 800 Hz, ®é ph©n gi¶i ngang 3-5 m vµ ®é ph©n gi¶i th¼ng ®øng 0,5-1m, ®é s©u nghiªn cøu kho¶ng 200m. Ph−¬ng ph¸p Tõ sö dông tõ kÕ Proton, ®é chÝnh x¸c 0,1 nT. §Ó x¸c ®Þnh ®é s©u ®¸y biÓn ®· sö dông ph−¬ng ph¸p ®o s©u håi ©m víi m¸y FE - 400. Tµu Sonne (1996-1997)víi 50 tuyÕn c¸c tµi liÖu ®o s©u håi ©m vïng thÒm lôc ®Þa miÒn Trung vµ Nam Trung bé ®· cho nh÷ng th«ng tin míi nhÊt vÒ ®Þa h×nh, ®Þa m¹o ®íi thÒm chuyÓn tiÕp ra mÐp ngoµi §ång thêi víi ¸p dông c¸c ph−¬ng ph¸p ®Þa vËt lý cßn ¸p dông c¸c ph−¬ng ph¸p lÊy mÉu ®¸y biÓn b»ng cuèc ®¹i d−¬ng (®é s©u lÊy mÉu 15 ÷ 30 cm), èng phãng träng lùc (®é s©u cét mÉu 1- 2 m), khoan b·i triÒu (khoan tay s©u trung b×nh 3- 6 m vµ khoan m¸y mÐp b·i triÒu s©u 160 m). M¹ng l−íi quan s¸t c¸c tuyÕn ®Þa vËt lý lµ 5 x 5 km ë ®é s©u 10 - 30 m n−íc vµ 315 x 215 km ë ®é s©u 0 ÷10 m n−íc. Trong ®Ò ¸n ®iÒu tra ®Þa chÊt ®íi biÓn n«ng ven bê tõ 1991- 2000, víi diÖn tÝch kh¶o s¸t trªn 80.000 km2 ®©y lµ nguån tµi liÖu quý ®Ó ph©n chia ®Þa tÇng phÇn trªn l¸t c¾t víi ®é chÝnh x¸c cao, tuy nhiªn do ®é s©u nghiªn cøu h¹n chÕ nªn viÖc liªn kÕt ®Þa tÇng trong Plioxen cã khã 13 kh¨n. Víi 2 lo¹i tµi liÖu ®Þa chÊn cã ®Æc ®iÓm kh¸c nhau nªn chóng t«i ®Æc biÖt quan t©m ®Õn viÖc ph©n tÝch vµ ®èi s¸nh chóng ë c¸c tuyÕn liªn kÕt. C¸c tuyÕn ®Þa vËt lý ®−îc sö dông ®Ó liªn kÕt phÇn biÓn n«ng ra biÓn s©u vµ c¸c giÕng khoan so s¸nh ®−îc nªu trong b¶ng 3vµ h×nh 1.1. B¶ng 3 - C¸c tuyÕn liªn kÕt ®Þa vËt lý biÓn n«ng vµ ®Þa vËt lý dÇu khÝ Khu vùc TuyÕn ®Þa vËt lý biÓn n«ng GiÕng khoan TuyÕn ®Þa vËt lý dÇu khÝ t96 - 25 103 - th - ix 103 - hd - ix t03 - 34 t96 - 36 107 - pa - ix t03 - 38 BÓ S«ng t93 - 39 ; 96 - 106 93 - 102 ; 94 - 29 gpgt93 - 200 t93 - 14 114 - kt - ix gpgt93 - 202 gpgt93 - 204 gpgt93 - 217 t93 - 33 112 - av - ix 112 - bt - ix 112 - ho - ix Hång MiÒn Trung MiÒn Nam L¸t c¾t Cï Lao Xanh L¸t c¾t Cï Lao Gèm t95 - 9 t98 – 16, t98 - 45 t11 - 051 vor - 93 - 107 29 - a - ix s2ba s2 t02 - 07a 5. MÉu vµ kÕt qu¶ ph©n tÝch c¸c chØ tiªu tham sè C¸c mÉu ®Êt ®¸ lÊy tõ c¸c èng phãng träng lùc, trÇm tÝch mÆt cña c¸c chuyÕn kh¶o s¸t theo c¸c tuyÕn ë khu vùc biÓn miÒn Trung vµ thÒm lôc ®Þa phÝa Nam ®· ®−îc thu thËp, ph©n tÝch kiÓm chøng (ph©n tÝch vi cæ sinh, trÇm tÝch tÇng mÆt,thµnh phÇn trÇm tÝch..) KÕt qu¶ ph©n tÝch vµ xö lý mÉu víi m¹ng l−íi 2,5x 2,5 km ®íi n«ng ven bê cho phÐp nghiªn cøu ph©n bè trÇm tÝch tÇng mÆt vµ t−íng ®¸-th¹ch häc Tµi liÖu ph©n tÝch tuæi tuyÖt ®èi, sù thay ®æi mùc n−íc biÓn trong §Ö tø vïng biÓn ViÖt nam vµ c¸c vïng kÕ cËn, kÕt qu¶ ph©n tÝch mÉu lâi khoan tÇng n«ng.. ®· ®−îc triÖt ®Ó khai th¸c 6. B¸o c¸o ®Þa chÊt c«ng tr×nh c¸c giÕng khoan dÇu khÝ Cã 60 tµi liÖu b¸o c¸o, biÓu b¶ng tõ 1985 - 1995 cña Tæng c«ng ty DÇu khÝ ViÖt Nam Nguån tµi liÖu ®a d¹ng vµ phong phó thu thËp ®−îc ®· cho phÐp kÕ thõa vµ ph¸t triÓn nh»m hÖ thèng ho¸ vµ n©ng cao chÊt l−îng nghiªn cøu ®Þa chÊt Plioxen - §Ö tø thÒm lôc ®Þa ViÖt Nam. I.3. C¸c ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu: 14 §Ó tiÕn hµnh nghiªn cøu ®Æc ®iÓm ®Þa chÊt Plioxen- §Ö tø thÒm lôc ®Þa ViÖt nam, chóng t«i ®· sö dông mét tæ hîp c¸c ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu kh¸c nhau phï hîp víi môc tiªu cña ®Ò tµi 1. Ph−¬ng ph¸p ®Þa chÊn- ®Þa tÇng: Trong ®Ò tµi nghiªn cøu nµy, mét khèi l−îng lín tµi liÖu ®Þa chÊn dÇu khÝ vµ ®Þa chÊn n«ng ph©n gi¶i cao ë vïng thÒm lôc ®Þa ®· ®−îc sö dông ®Ó khai th¸c c¸c th«ng tin vÒ trÇm tÝch Plioxen- §Ö tø. ChÝnh v× vËy viÖc ¸p dông ph−¬ng ph¸p ®Þa chÊn- ®Þa tÇng ®ãng vai trß rÊt quan träng. §©y lµ ph−¬ng ph¸p rÊt ®−îc quan t©m trong ph©n tÝch c¸c bÓ trÇm tÝch vµ ®· ®−îc ¸p dông cã hiÖu qu¶ (Payton,1977; Mai Thanh Tan,1995; NguyÔn BiÓu,1999...). Trong qu¸ tr×nh ph©n tÝch tµi liÖu ®Þa chÊn ë phÇn trªn l¸t c¾t, chóng t«i ®Æc biÖt quan t©m ®Õn c¸c ®Æc ®iÓm nh− thÕ n»m, tÝnh liªn tôc vµ ®é æn ®Þnh cña trôc ®ång pha; ®Æc ®iÓm ®µo khoÐt vµ lÊp ®Çy; møc ®é ph©n líp, møc ®é t−¬ng ph¶n vÒ biªn ®é sãng vµ c¸c ®Æc tr−ng ®éng lùc kh¸c; sù tån t¹i c¸c nªm lÊn, diapia, phun trµo; ®Æc ®iÓm thÕ n»m c¸c mÆt ranh giíi (kÒ ¸p ®¸y, kÒ ¸p nãc, c¾t xÐn bµo mßn...) §é d©ng mùc n−íc biÓn t−¬ng ®èi trong mçi tËp ®−îc x¸c ®Þnh b»ng biªn ®é n©ng tÝnh tõ mÆt phñ ®¸y (onlap) thÊp nhÊt tíi ph¶n x¹ cao nhÊt trong tËp. §é h¹ mùc n−íc biÓn ®−îc tÝnh tõ ®Ønh tËp d−íi tíi mÆt tùa ®¸y ®Çu tiªn cña tËp tiÕp theo. Nh− vËy, ngoµi viÖc x¸c ®Þnh ranh giíi cßn cho phÐp x¸c ®Þnh chu kú, ®Æc ®iÓm trÇm tÝch.. ViÖc x¸c ®Þnh c¸c mÆt ranh giíi vµ bÒ dµy c¸c tËp trªn c¬ së ®Þa chÊn tÇng kÕt hîp víi c¸c tµi liÖu kh¸c cho phÐp x©y dùng c¸c b¶n ®å ®¼ng s©u ®¸y Plioxen, Pleistoxen...vµ b¶n ®å ®¼ng dµy cña Plioxen- §Ö tø... §iÒu cÇn l−u ý ë ®©y lµ viÖc liªn kÕt tµi liÖu ®Þa chÊn n«ng vµ ®Þa chÊn dÇu khÝ. Tµi liÖu ®Þa chÊn n«ng ph©n gi¶i cao ë phÇn ven bê cho phÐp ph©n chia tû mû l¸t c¾t, ph©n chia chu kú trÇm tÝch song ®é s©u nghiªn cøu chØ tíi 400 ÷ 500 m (400 ms), chñ yÕu theo dâi ®−îc ®¸y Pleistoxen trë lªn. Tµi liÖu ®Þa chÊn dÇu khÝ cã tÇn sè thÊp nªn kh«ng nghiªn cøu ®−îc tû mØ phÇn trªn, ®Æc biÖt lµ ranh giíi Holoxen (dÇy vµi chôc mÐt). ViÖc liªn kÕt gi÷a hai lo¹i ph−¬ng ph¸p nµy cho phÐp hoµn chØnh b¶n ®å ®¼ng s©u vµ ®¼ng dÇy c¸c trÇm tÝch Plioxen §Ö tø thÒm lôc ®Þa ViÖt Nam. C¸c b¶n ®å ®¼ng s©u ®−îc sè ho¸ th«ng qua phÇn mÒm Autocad. C¸c sè liÖu ®−îc t¹o thµnh l−íi ®Òu vµ t¹o thµnh b¶n ®å hoµn chØnh nhê phÇm mÒm Zmap Plus 3.0. §©y lµ phÇn mÒm cho phÐp qu¶n lý nh÷ng m¶ng sè liÖu lín, xö lý tèc ®é cao, cã tÝnh ®Õn ¶nh h−ëng c¸c ®øt gÉy lªn c¸c ®−êng ®¼ng s©u nªn sö dông rÊt cã hiÖu qu¶. 2. Ph−¬ng ph¸p th¹ch ®Þa tÇng Ph−¬ng ph¸p th¹ch ®Þa tÇng ®−îc sö dông ®Ó ph©n tÝch thµnh phÇn kho¸ng vËt- th¹ch häc cña mÉu tÇng mÆt vµ mÉu giÕng khoan, sö dông quy luËt thay ®æi ®é h¹t ®Ó v¹ch ranh giíi c¸c tËp, líp. Th«ng th−êng øng víi tËp trÇm tÝch biÓn tiÕn lµ bïn sÐt víi líp s¹n, c¸t c¬ së cßn tËp trÇm tÝch biÓn lïi cã ®é h¹t th« h¬n v× ®©y lµ trÇm tÝch s«ng, lò tÝch. §iÒu nµy thÊy râ khi m« t¶ lç khoan vµ ph©n tÝch b¨ng ®Þa chÊn n«ng ®é ph©n gi¶i cao. Thµnh phÇn th¹ch häc cña trÇm tÝch ®ãng vai trß quan träng trong ph©n chia ®Þa tÇng §Ö tø. Trong thùc tÕ c¸c tËp trÇm tÝch ven bê ®a kho¸ng, lùa chän kÐm th−êng thuéc Holoxen muén. Trong khi ®ã trÇm tÝch ®¬n kho¸ng mµu tr¾ng (vÝ dô nh− c¸t thuû tinh) hoÆc sÐt dÎo x¸m xanh th−êng thuéc Holoxen gi÷a kiÓu aluvi-biÓn bÞ phong ho¸ m¹nh. TËp trÇm tÝch phun trµo ë 15 t©m vÞnh B¾c Bé cã chiÒu dµy >30m gÆp ë nhiÒu tuyÕn ®Þa chÊn. C¸c trÇm tÝch Ýt kho¸ng lùa chän võa th−êng thuéc Pleistoxen. Trong mÆt c¾t Plioxen - §Ö tø thÒm lôc ®Þa ViÖt Nam cã 7 líp vá phong ho¸ t¹o laterit. Nhê c¸c líp vá nµy chóng t«i liªn kÕt c¸c tËp trªn b¨ng ®Þa chÊn vµ trong lç khoan. §©y lµ c¬ së ®Ó ph©n chia vµ so s¸nh ®Þa tÇng Plioxen - §Ö tø thÒm lôc ®Þa 3. Ph−¬ng ph¸p sinh ®Þa tÇng. Ph−¬ng ph¸p sinh ®Þa tÇng cã ý nghÜa quan träng nh»m tæng hîp c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu bµo tö phÊn, Foraminifera vµ Nannoplaton cña c¸c t¸c gi¶ trong vµ ngoµi n−íc kÓ c¶ kÕt qu¶ cæ sinh trong c¸c giÕng khoan dÇu khÝ ®Ó tiÕn hµnh ®èi s¸nh ®Þa tÇng ViÖc x¸c ®Þnh ranh giíi ®Þa tÇng dùa trªn nguyªn t¾c xuÊt hiÖn lÇn ®Çu vµ xuÊt hiÖn lÇn cuèi cña mét sè nhãm ho¸ ®¸ Foraminifera, Nannofossil vµ bµo tö phÊn ®Æc tr−ng. Trªn c¬ së sù xuÊt hiÖn lÇn ®Çu vµ xuÊt hiÖn lÇn cuèi cña sè nhãm ho¸ ®¸ nãi trªn, ng−êi ta ®· x¸c lËp c¸c ®íi chuÈn cæ sinh. Trong ph¹m vi nghiªn cøu cña chóng ta, tÇng trÇm tÝch Plioxen t−¬ng øng víi c¸c ®íi Foraminifera N19-N21 vµ c¸c ®íi Nannofossil NN13-NN18, cßn trÇm tÝch Pleixtoxen th× t−¬ng øng víi c¸c ®íi N22 vµ NN19 (Phô lôc 1). Trong c¸c trÇm tÝch Plioxen- §Ö tø t−íng biÓn kh¸ phong phó Foraminifera, Nannoplanton, Diatome.. vµ ®−îc nghiªn cøu ®Ó ®Þnh tuæi cho c¸c tËp mÉu. 4. C¸c ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu ®Þa m¹o: ViÖc nghiªn cøu ®Æc ®iÓm ®Þa m¹o thÒm lôc ®Þa ViÖt nam dùa trªn c¬ së c¸c ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch h×nh th¸i - ®Þa h×nh, h×nh th¸i- cÊu tróc, h×nh th¸i- ®éng lùc, th¹ch häc- h×nh th¸i, tuæi ®Þa h×nh, mùc ®Þa m¹o... - Ph©n tÝch h×nh th¸i ®Þa h×nh x¸c ®Þnh h×nh d¹ng, kÝch th−íc vµ c¸c yÕu tè h×nh th¸i, cho phÐp suy ®o¸n d¹ng h×nh häc cña ®Þa h×nh vµ mèi liªn quan gi÷a ®Þa h×nh víi nguån gèc thµnh t¹o chóng. - Ph©n tÝch h×nh th¸i- cÊu tróc x¸c ®Þnh mèi quan hÖ ®Þa h×nh ®¸y biÓn víi cÊu tróc ®Þa chÊt. - Ph©n tÝch h×nh th¸i - ®éng lùc x¸c ®Þnh mèi quan hÖ gi÷a c¸c qu¸ tr×nh ®éng lùc ngo¹i sinh x¶y ra ë thÒm lôc ®Þa víi c¸c h×nh th¸i ®Þa h×nh do chóng t¹o nªn. - Ph−¬ng ph¸p th¹ch häc - h×nh th¸i x¸c ®Þnh mèi liªn hÖ gi÷a ®Æc ®iÓm trÇm tÝch (®é h¹t, thµnh phÇn kho¸ng vËt) víi h×nh th¸i vµ c¸c d¹ng ®Þa h×nh (kÝch th−íc, ®é dèc, c¸c ®ª c¸t ch¾n...). Tõ ®ã cã thÓ thÊy ®−îc sù liªn kÕt ®Æc ®iÓm ®Þa h×nh víi ph©n bè trÇm tÝch, dù ®o¸n nguån cung cÊp vËt liÖu cho c¸c d¹ng tÝch tô, x¸c ®Þnh c¸c ®iÒu kiÖn ®éng lùc h×nh thµnh trÇm tÝch vµ ®Þa h×nh. - Ph©n tÝch c¸c mùc ®Þa m¹o: ë thÒm lôc ®Þa ViÖt nam hai mùc ®Þa m¹o ®¸ng ®−îc quan t©m lµ mùc n−íc biÓn cæ liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh mµi mßn vµ tÝch tô cña biÓn vµ mùc bÒ mÆt ®Ønh. - X¸c ®Þnh tuæi ®Þa h×nh trªn c¬ së ph©n tÝch c¸c ®−êng bê biÓn cæ vµ tuæi c¸c thµnh t¹o ®Þa chÊt cÊu t¹o nªn ®Þa h×nh - Ph−¬ng ph¸p lËp b¶n ®å ®Þa m¹o: Trong ®Ò tµi nµy chóng t«i ®· chän nguyªn t¾c h×nh th¸i - nguån gèc- ®éng lùc nh»m phï hîp víi môc tiªu nghiªn cøu ®iÒu kiÖn ®Þa chÊt c«ng tr×nh 16 biÓn. X©y dùng c«ng tr×nh biÓn ph¶i ®−îc chän lùa trªn nh÷ng h×nh th¸i ®Þa h×nh nhÊt ®Þnh, v× vËy yÕu tè h×nh th¸i ®−îc quan t©m ®Çu tiªn, sau ®ã lµ yÕu tè nguån gèc ®Þa h×nh. §Þa h×nh ë thÒm lôc ®Þa chÞu t¸c ®éng cña yÕu tè ®éng lùc ngo¹i sinh nh− t¸c ®éng cña sãng, c¸c dßng ch¶y ngÇm nªn cÇn quan t©m tíi yÕu tè ®éng lùc. 5. C¸c ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu T©n kiÕn t¹o Plioxen - §Ö tø. - Ph©n tÝch ®é dµy trÇm tÝch Plioxen- §Ö tø cho nh÷ng th«ng tin quan träng vÒ ®Æc tr−ng, h−íng, c−êng ®é vµ biªn ®é chuyÓn ®éng kiÕn t¹o phôc vô x©y dùng s¬ ®å t©n kiÕn t¹o. C¨n cø vµo ®é dµy trÇm tÝch, cã thÓ chia thÒm lôc ®Þa ViÖt nam thµnh c¸c vïng sôt lón yÕu, trung b×nh, m¹nh vµ rÊt m¹nh - Ph©n tÝch ®Þa m¹o: Ph©n tÝch ®Æc ®iÓm h×nh th¸i vµ bËc ®Þa h×nh, canhon, lßng s«ng, r·nh x©m thùc, ®Þa h×nh nói löa, tµn d− cña c¸c bÒ mÆt san b»ng ®Ó ph©n tÝch c¸c yÕu tè t©n kiÕn t¹o 6. C¸c ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu t−íng ®¸-cæ ®Þa lý - X¸c ®Þnh ®−êng bê cæ trªn c¬ së ®Æc ®iÓm trÇm tÝch tÇng mÆt: C¸c trÇm tÝch h¹t th«, vá sß mµi trßn c¹nh ph©n bè theo ®−êng ®¼ng s©u xa bê lµ dÊu hiÖu cña t−íng b·i triÒu cæ; hÖ thèng lßng s«ng cæ, c¸c ®ª c¸t ven bê ch¹y song song ®−êng ®¼ng s©u; c¸c líp sÐt bét loang læ vµng ®á xen kÕt vãn laterit lµ dÊu hiÖu cña sÐt biÓn QIII1 bÞ phong ho¸ trong giai ®o¹n khÝ hËu kh« nãng biÓn lïi ®Õn ®é s©u 100 - 120m n−íc - Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu thµnh phÇn vËt chÊt: Ph©n tÝch ®é h¹t ®Ó tÝnh hµm l−îng c¸c cÊp h¹t, tõ ®ã x©y dùng biÓu ®å tÝch luü vµ ph©n bè ®é h¹t, ph©n tÝch h×nh th¸i h¹t vôn ®Ó x¸c ®Þnh nguån gèc vµ chÕ ®é thuû ®éng lùc cña m«i tr−êng, ph©n tÝch kho¸ng vËt t¹o ®¸, kho¸ng vËt nÆng, kho¸ng vËt sÐt ®Ó x¸c ®Þnh hµm l−îng kaolinit, hydromica, monmorilonit. Ngoµi ra cÇn ph©n tÝch ho¸ c¬ b¶n vµ ph©n tÝch ho¸ m«i tr−êng - Ph−¬ng ph¸p vÏ b¶n ®å t−íng ®¸ - cæ ®Þa lý Ph©n tÝch lôc ®Þa cæ (miÒn x©m thùc), kiÓu m«i tr−êng vËn chuyÓn l¾ng ®äng, lßng s«ng cæ, dßng ch¶y biÓn ven bê, ®−êng bê cæ, biÓu diÔn c¸c t−íng trÇm tÝch lªn b¶n ®å, lËp chó gi¶i b¶n ®å 7. C¸c ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu ®Þa chÊt c«ng tr×nh : - X¸c ®Þnh c¸c chØ tiªu vÒ thµnh phÇn vËt chÊt (®é h¹t, tÝnh chÊt c¬ lý, ho¸ häc). Tæng hîp tµi liÖu, thµnh lËp ng©n hµng d÷ liÖu. - X©y dùng b¶n ®å chó gi¶i s¬ ®å ®Þa chÊt c«ng tr×nh phï hîp víi tû lÖ nhá (khu vùc) vµ tû lÖ lín (vïng träng ®iÓm). - Ph©n vïng ®Þa chÊt c«ng tr×nh vµ ®¸nh gi¸ ®iÒu kiÖn x©y dùng c«ng tr×nh biÓn. - Dù b¸o thµnh phÇn th¹ch häc trÇm tÝch: Do sè l−îng ph©n tÝch mÉu giÕng khoan, mÉu ®¸y biÓn cã h¹n chÕ nªn trong b¸o c¸o nµy chóng t«i ®· bæ sung b»ng c¸c ph−¬ng ph¸p kh¸c nhau nh− ph©n tÝch ®−êng cong gamma trong giÕng khoan ®Ó dù b¸o thµnh phÇn c¸t sÐt, ph©n tÝch c¸c ®Æc ®iÓm ®éng lùc tr−êng sèng ®Þa chÊn nh− biªn ®é, tÇn sè, d¹ng ph¶n x¹... 17 Ch−¬ng II §Æc ®iÓm h×nh th¸i cÊu tróc Plioxen - §Ö tø ThÒm lôc ®Þa ViÖtnam §Ó nghiªn cøu mét c¸ch toµn diÖn c¸c thµnh t¹o ®Þa chÊt Plioxen - §Ö tø thÒm lôc ®Þa ViÖt nam nh− x¸c ®Þnh ®Þa tÇng, trÇm tÝch, ®Þa m¹o, t©n kiÕn t¹o, qu¸ tr×nh tiÕn ho¸ ®Þa chÊt, cæ ®Þa lý t−íng ®¸, thµnh phÇn vËt chÊt, ®iÒu kiÖn ®Þa chÊt c«ng tr×nh... viÖc tr−íc tiªn lµ ph¶i lµm s¸ng tá ®Æc ®iÓm h×nh th¸i cÊu tróc vµ sù ph©n bè cña c¸c tÇng trÇm tÝch nµy 2.1. §Æc ®iÓm h×nh th¸i cÊu tróc ®Þa chÊt thÒm lôc ®Þa ViÖt nam 2.1.1. §Æc ®iÓm kiÕn tróc Kainoz«i vïng biÓn ViÖt Nam Trªn c¬ së c¸c ®Æc tr−ng cña th¹ch quyÓn, kiÓu vµ møc ®é biÕn ®æi vá tr¸i ®Êt, ®Æc ®iÓm cña líp phñ Kainozoi cã thÓ ph©n chia vïng biÓn ViÖt Nam thµnh hai miÒn kiÕn tróc lµ miÒn thÒm lôc ®Þa vµ miÒn ven biÓn §«ng. Ranh giíi gi÷a hai miÒn ®−îc v¹ch theo ®íi ®øt g·y (kiÓu ®−êng kh©u) H¶i Nam - Eo Sunda (kinh tuyÕn 109). 1. MiÒn thÒm lôc ®Þa: MiÒn thÒm lôc ®Þa bÞ t¸ch d·n sôt lón bï trõ, cã vá kiÓu lôc ®Þa ®a sinh bÞ ph¸ huû, h×nh thµnh c¸c ®íi ®Þa hµo nguån rift ®−îc lÊp ®Çy bëi c¸c thµnh t¹o trÇm tÝch, phun trµo cã chiÒu dµy lín ®©y lµ phÇn lôc ®Þa bÞ ngËp n−íc tõ bê biÓn ®Õn ®íi ®øt g·y kiÓu ®−êng kh©u, trong ®ã phÇn phÝa b¾c gÇn trïng víi ®−êng ®¼ng s©u 200m, phÇn thÒm lôc ®Þa phÝa Nam, trïng víi ranh giíi cña thÒm vµ s−ên lôc ®Þa ë c¸c ®é s©u lín h¬n (300 - 400m). ThÒm lôc ®Þa ViÖt nam cã sù ph©n bè kh«ng ®ång ®Òu: ë phÝa b¾c diÖn ph©n bè réng, nèi víi thÒm lôc ®Þa Nam Trung quèc vµ ¨n s©u vµo lôc ®Þa däc theo VÞnh B¾c Bé. ThÒm lôc ®Þa T©y Nam ViÖt nam còng më réng vÒ phÝa VÞnh Th¸i lan vµ nèi vÒ phÝa Nam vµ §«ng Nam víi c¸c phÇn thÒm cña c¸c n−íc kÕ cËn bao quanh BiÓn §«ng. ë miÒn Trung diÖn tÝch thu hÑp chØ c¸ch ®−êng bê kho¶ng 50 -70 km vµ chuyÓn nhanh xuèng s−ên vµ ch©n lôc ®Þa th«ng qua mét sè bËc vµ v¸ch dèc cña ®Þa h×nh ngÇm. ThÒm lôc ®Þa ë VÞnh B¾c Bé bÞ ngËp n−íc víi ®é s©u 100m ë trung t©m vµ phÝa ®«ng nam, cã d¹ng mét tròng lßng ch¶o kh«ng ®èi xøng h¬i kÐo dµi theo ph−¬ng t©y b¾c - ®«ng nam. §Þa h×nh nµy ph¶n ¶nh mét tròng t©n kiÕn t¹o ®−îc lÊp ®Çy bëi trÇm tÝch vµ phun trµo Kainozoi dµy tíi 15km ë phÇn trung t©m. T−¬ng tù nh− thÕ lµ phÇn thÒm lôc ®Þa T©y Nam Bé. ThÒm ven biÓn MiÒn Trung cã bÒ mÆt ®Þa h×nh nghiªng vÒ phÝa ®«ng ë phÇn ven bê, ë gÇn bê ®Õn ®é s©u 200m cã ®é nghiªng thÊp sau ®ã chuyÓn xuèng mét bÒ mÆt h¬i nghiªng ë ®é s©u 300 - 400m qua mét v¸ch kh¸ dèc. Tõ ®é s©u nµy ®Þa h×nh ®¸y gÇn nh− c¾m ®øng ®Õn c¸c ®é s©u 800 - 900m, cã n¬i nh− ë phÝa nam ®Õn 1000 - 1200m. V¸ch ®Þa h×nh nµy thùc sù ®¸nh dÊu vÞ trÝ cña s−ên lôc ®Þa. Trong vïng biÓn Qui Nh¬n - Nha Trang, trªn bÒ mÆt cña s−ên nµy ph¸t hiÖn mét hÖ thèng c¸c hÏm ngÇm s©u tíi hµng chôc mÐt. V¸ch dèc kÐo dµi theo ph−¬ng kinh tuyÕn vÒ phÝa nam, v−ît ra ngoµi ph¹m vi vïng biÓn ViÖt Nam. PhÇn thÒm lôc ®Þa §«ng Nam Bé vµ Nam Trung Bé bÞ ph©n chia thµnh hai phÇn bëi ®íi n©ng C«n S¬n. Tròng Cöu Long ë thÒm trong cã ®Þa h×nh ®¸y nghiªng ®Òu vµo trung t©m d−íi d¹ng mét lßng ch¶o ®èi xøng h¬i cã 18