LÔØI CAÛM TAÏ
Taùc giaû xin chaân thaønh caûm ôn
1. Phoù Tieán só Nguyeãn vaên Haûo, Phoù Vieän tröôûng Vieän Nghieân Cöùu
Nuoâi troàng Thuûy saûn II, ñaõ höôùng daãn vaø giuùp ñôõ toâi nhieàu trong suoát quaù
trình thöïc hieän Luaän vaên toát nghieäp Cao hoïc.
2. Thaïc só Leâ Minh Tuøng, Giaùm ñoác, Kyõ sö Phan vaên Ninh, Phoù
Giaùm ñoác, Kyõ sö Phan thò Yeán Nhi vaø caùc anh chò Sôû Khoa hoïc Coâng
ngheä & Moâi tröôøng AG ñaõ giuùp ñôõ, uûng hoä kinh phí cho toâi thöïc hieän Luaän
vaên toát nghieäp naày.
3. Cöû nhaân Nguyeãn Thaønh Taâm, Phoù Ban Toå chöùc Chính quyeàn tænh
An giang, ñaõ taïo ñieàu kieän vaø hoå trôï toâi trong quaù trình hoïc taäp.
4. Cöû nhaân Vöông Bình Thaïnh, Giaùm ñoác, Kyõ sö Nguyeãn Vaên
Phöông, Phoù GÑ, Kyõ sö Ñoaøn Höõu Löïc, Phoù GÑ sôû Noâng Nghieäp & Phaùt
Trieån Noâng Thoân An Giang, KS Nguyeãn Vaên Phong, CN Nguyeãn Vaên
Hinh vaø caùc anh chò ñoàng söï sôû Noâng nghieäp & PTNT ñaõ giuùp ñôõ vaø gaùnh
vaùc thay phaàn coâng vieäc trong thôøi gian toâi hoïc taäp.
5. Kyõ sö Vöông Hoïc Vinh, Gíam Ñoác Trung taâm ÖÙng duïng & Chuyeån
giao Khoa hoïc Coâng ngheä AG, KS Voõ Phöôùc Höng Gíam Ñoác Xí nghieäp
Nuoâi troàng &ø Cheá bieán Nöôùc Maém- CTy Agifish, KS Leâ Phöôùc Hieàn, KS
Trang Kim Lieân, anh chò em coâng nhaân traïi caù Myõ Chaâu, traïi caù Myõ Thôùi
uûng hoä toâi caù gioáng ñeå thöïc hieän thí nghieäm.
6. Kyõ sö Nguyeãn Ñình Huaán, Phoù Gíam Ñoác Agifishco, KS Phan
Coâng Baèng, KCS Leâ Phöôùc Ñònh vaø Phöôïng Xí nghieäp Ñoâng laïnh F7,
giuùp toâi soá lieäu vaø thu maãu caù beänh.
7. Baùc só Thuù y Leâ Hoàng Phöôùc, Kyõ sö Ñinh thò Thuûy, Cöû nhaân Phaïm
Coâng Thaønh, KS Trình Trung Phi, KS Nguyeãn Tuaàn, KS Ñoã Quang
Tieàn Vöông, Thaïc só Nguyeãn Thanh Tuøng,, KS Nguyeãn Thu Vieãn, KS
Nguyeãn Xuaân Trinh, KS Tröông Thanh Tuaán, CN Lyù Thò Thanh Loan,
Vieän Nghieân cöùu Nuoâi troàng Thuûy saûn II, Msc Flavio Corsin ñaõ giuùp ñôõ
toâi trong suoát thôøi gian thöïc taäp vaø hoøan thaønh Luaän vaên toát nghieäp.
8. KS Voõ Thu Vaân Traïm Thuù Y H.Taân Chaâu, KS Nguyeãn Thò Hoàng
Hoa Traïm Thuù Y xaõ Long Sôn, KS Huøynh Thò Thu Loan Hoäi Noâng Daân
Vieät Nam Tx Long Xuyeân, KS Huøynh Khaéc Haïnh Phoøng Noâng nghieäp H.
Chaâu Phuù, ñaõ giuùp ñôõ toâi trong thôøi gian thöïc hieän Luaän vaên naày.
9. Thaày Coâ giaûng daïy Lôùp Cao hoïc Nuoâi troàng Thuûy saûn khoùa II vaø
baïn beø cuøng lôùp, ñaõ chia seû vui, buoàn cuøng nhau trong thôøi gian hoïc taäp.
11. Gia ñình KS Mai Ngöõ -Traàn Kim Haèng, Vieän Nghieân Cöùu Nuoâi
troàng Thuûy saûn II, daã taän tình giuùp ñôõ trong thôøi gian toâi truù nguï taïi gia
ñình ñeå thöïc hieän Luaän vaên toát mghieäp.
12. Gia ñình Ba meï vaø caùc em toâi ñaõ lo laéng, taïo moïi ñieàu kieän ñeå toâi
hoïc taäp. Cuoái cuøng toâi xin chaân thaønh caûm ôn Tieán só Nguyeãn Höõu Duõng
(tröôøng Ñaïi hoïc Thuûy saûn) ñaõ taän tình ñoäng vieân, höôùng daãn toâi thöïc hieän
vaø hoaøn thaønh baûn Luaän vaên naày.
HÖÙA THÒ PHÖÔÏNG LIEÂN
Muïc Luïc
Lôøi caûm taï
Trang
Muïc luïc
i
Danh saùch baûng, bieåu ñoà vaø hình
iv
Chöõ vieát taét
ix
Môû ñaàu
1
Chöông I: Toång quan taøi lieäu
5
I.1 Sô löôïc ñaëc ñieåm ñieàu kieän töï nhieân & kinh teá xaõ hoäi tænh AG
5
I.1.1Vò trí ñòa lyù vaø ñieàu kieän töï nhieân
5
I.1.2 Tình hình kinh teá xaõ hoäi tænh An giang
6
I.2 Nuoâi troàng Thuûy saûn taïi An giang
8
I.2.1 Tình hình Nuoâi troàng Thuûy saûn taïi An giang
8
I.2.2 Nhöõng nhaân toá haïïn cheá söï phaùt trieån ngheà nuoâi caù taïiAn giang
12
I.3. Beänh caù nuoâi taïi An giang
14
I.4 Tình hình nghieân cöùu beänh xuaát huyeát cuûa caù ba sa noùi rieâng
vaø caù nöôùc ngoït noùi chung
15
I.4.1 Trong nöôùc
15
I.4.2 Treân theá giôùi
17
I.4.3 Caùc nghieân cöùu veà nhöõng loïai beänh do vi khuaån Aeromonas
vaø Pseudomonas gaây ra treân ñoái töôïng nuoâi thuûy saûn
i
20
Chöông II: Vaät lieäu, phöông phaùp nghieân cöùu vaø boá trí thí nghieäm
26
II.1 Phöông phaùp thu thaäp soá lieäu
26
II.2 Ñòa ñieåm vaø thôøi vuï thu maãu
26
II.3 Phöông phaùp kieåm tra toång theå maãu caù
27
II.4 Phöông phaùp thu, baûo quaûn, vaän chuyeån vaø xöû lyù sô boä maãu caù
27
II.5 Phöông phaùp phaân laäp, nuoâi caáy vaø ñònh danh vi khuaån
28
II.6 Phöông phaùp tieán haønh thöïc nghieäm gaây nhieãm trôû laïi
31
II.7 Phöông phaùp toång hôïp xöû lyù soá lieäu
33
Chöông III: Keát quaû nghieân cöùu vaø thaûo luaän
34
III.1 Tình hình xuaát hieän beänh xuaát huyeát treân caù ba sa ôû An giang
trong thôøi gian nghieân cöùu
34
III.1.1Ñaùnh giaù aûnh höôûng caùc yeáu toá khí haäu, thuûy vaên chính vaø
hoïat ñoäng cuûa laøng beø ñeán chaát löôïng nöôùc cuûa vuøng nuoâi
34
III.1.1.1Caùc yeáu toá khí haäu, thuûy vaên chính
34
III.1.1.2 caùc chæ soá ñaùnh giaù möùc ñoä nhieãm baån
35
III.1.2 Tình hình xuaát hieän beänh xuaát huyeát treân caù ba sa ôû A G
An Giang trong thôøi gian nghieân cöùu
36
III.2 Keát quaû kieåm tra toång theå caùc maãu caù beänh thu thaäp ñöôïc
37
III.2.1Ñieåm thu maãu vaø soá löôïng maãu
37
III.2.2 Keát quaû kieåm tra baèng maét thöôøng veà daáu hieäu,
trieäu chöùng beänh lyù cuûa caù ba sa
38
III.2.3 Phaân nhoùm caùc daáu hieäu beänh lyù
xuaát hieän treân nhöõng maãu caù thu ñöôïc
ii
40
III.3 Keát quaû phaân laäp nuoâi caáy vaø ñònh danh vi khuaån treân caùc
maãu caù thu thaäp ñöôïc
46
III. 3.1 Soá löôïng maãu theo muøa vuï vaø khu vöïc
46
III.3.2 Keát quaû phaân laäp ñònh tính
46
III.3.3 Keát quaû phaân laäp vi khuaån ñònh löôïng
50
III.3.4 Tính nhaïy caûm cuûa caùc chuûng vi khuaån phaân laäp töø caù beänh
ñoái vôùi moät soá thuoác khaùng sinh thoâng duïng
51
III.4 Keát quaû thöïc nghieäm gaây nhieãm trôû laïi
53
III.4.1Caùc chuûng vi khuaån söû duïng cho thí nghieäm
53
III.4.2 Tính chaát gaây beänh cuûa A. hydrophila SHB681984
54
III.4.3 Tính chaát gaây beänh cuûa A. sobria STB511983
58
Chöông IV: Keát luaän vaø ñeà xuaát yù kieán
60
IV.1 Keát luaän
60
IV.2 Ñeà xuaát yù kieán
62
63-72
Taøi lieäu tham khaûo
Phuï Luïc
DANH SAÙCH BAÛNG, BIEÅU ÑOÀ VAØ HÌNH
I.BAÛNG
1. Saûn löôïng caù nuoâi taïi An giang töø naêm 1990 –1997
9
2. Soá löôïng beø nuoâi caù taïi An giang töø naêm 1990 –1997
10
3. Phaân loïai beø nuoâi caù taïi An giang
10
iii
4. Cô caáu giaù thaønh saûn phaåm caù ba sa nuoâi beø taïi An giang
11
5. Boá trí thí nghieäm gaây nhieãm trôû laïi treân caù ba sa
32
6. Taàn soá xuaát hieän caùc daáu hieäu beänh lyù treân maãu caù gioáng
40
7. Taàn soá xuaát hieän caùc daáu hieäu beänh lyù treân maãu caù thöông phaåm
42
8. Maøu saéc caùc cô quan gan, thaän, laùch cuûa caù beänh khoâng coù daáu hieäu
xuaát huyeát beân ngoøai
44
9. Ñaëc ñieåm cuûa caùc chuûnh vi khuaån phaân laäp töø caù ba sa
48
10. Keát quaû phaân laäp ñònh tính vi khuaån töø gan, thaän, laùch caù ba sa
50
11. Keát quaû phaân laäp ñònh löôïng vi khuaån toång soá töø gan caù beänh vaø caù
chöa coù bieåu hieän beänh lyù beân ngoøai trong thôøi gian nghieân cöùu
51
12. Tính nhaïy caûm cuûa caùc vi khuaån phaân laäp töø caù ba sa beänh ñoái vôùi
moät soá thuoác khaùng sinh thoâng duïng
52
II. BIEÅU ÑOÀ
Baûng ñoà Haønh chaùnh tænh An giang
vi
1. Sô ñoà Quy trình pha loaõng heä thoáng canh khuaån
30
2. Taàn soá xuaát hieän caùc daáu hieäu beänh lyù treân maãu caù ba sa gioáng
41
3. Taàn soá xuaát hieän caùc daáu hieäu beänh lyù treân maãu caù ba sa thöông phaåm
43
4. Maøu saéc caùc cô quan gan thaän laùch cuûa caù beänh khoâng
bieåu hieän xuaát huyeát beân ngoøai
44
5. Tyû leä soáng cuûa caùc nhoùm caù trong thí nghieäm gaây nhieãm bôûi
vi khuaån Aeromonas hydrophila SHB681984
iv
57
III. HÌNH
1. Laøng beø nuoâi caù Chaâu Ñoác
vii
2. Daáu hieäu beänh lyù beân ngoaøi cuûa caù ba sa gioáng
38
3. Daáu hieäu beänh lyù noäi quan cuûa caù ba sa gioáng
39
4. Khuaån laïc vi khuaån Aeromonas hydrophila treân moâi tröôøng TSA
46
5. Vi khuaån Aeromonas hydrophilai nhuoäm Gram
47
6. Khaùng sinh ñoà vi khuaån Aeromonas hydrophila
52
7. Caùc beå kính boá trí thí nghieäm gaây nhieãm trôû laïi treân caù ba sa
54
8. Daáu hieäu beänh lyù beân ngoaøi cuûa caù ba sa ñöôïc gaây nhieãm vi khuaån
Aeromonas hydrophila SHB681984 trôû laïi vaø ñoái chöùng
55
9. Daáu hieäu beänh lyù noäi quan cuûa caù ba sa ñöôïc gaây nhieãm vi khuaån
Aeromonas hydrophila SHB681984 trôû laïi vaø ñoái chöùng
v
56
vi
BAÛNG ÑOÀ HAØNH CHAÙNH TÆNH AN GIANG
vii
Hình1. LAØNG BEØ NUOÂI CAÙ CHAÂU ÑOÁC
viii
Ñaëc ñieåm cuûa caùc chuûng vi khuaån phaân laäp töø caù basa
Ñaëc ñieåm
Motility
Gram stain
OF/O, OF/F
Sinh Indol
ONPG
MR-VP
Gelatine
H2S
Simmon citrate
Lysine
Arginine
Ornithine
KCN
Nitrate
Oxydase
Catalase
Urea
Phenylalanine
Gas from
glucose
Arabinose
Manitol
Maltose
Sucrose
Ghi chuù:
Aeromonas sp
A. caviae
A.sobria
+
+/+
+
+/+
+
+/d
+
+
d
+
+
+
+
+
+
+
+
+/+
+
+
+/+
+
+
d
d
+
+
+
+
+
+
+
+
+/-
+
+
-
+
+/+
+
+
+/+
d
+
+
+
+
+
+
+
+
-
-
+
-
nd
+
+
+
+
+
+
d
+
+
+
+
nd
nd
nd
nd
+
nd
nd
nd
nd
nd
nd
nd
nd
nd
nd : khoâng thöïc hieän;
+ : döông tính; - :aâm tính
1
A.hydrophila Pseudomonas sp.
nd
nd
nd
nd
nd
nd
nd
nd
nd
nd
+
+
-
nd
nd
nd
Keát quaû phaân laäp ñònh tính vi khuaån töø gan thaän, laùch caù basa
Khu vöïc
thu maãu
Soá maãu phaân laäp ñöôïc vi khuaån
Toång
soá maãu Aeromonas sp A. hydrophila A. cavia A. sobria
Pseudomonas sp
Muøa Möa
Soâng Tieàn
96
Soâng Haäu
63
65
0
(67.7%)
22
9
30
(22,9%)
(9,4%)
(31,25%)
43
36
18
4
(68,2%)
(57,1%)
(28,6%)
(6,3%)
0
Muøa Khoâ
Soâng Tieàn
30
Soâng Haäu
36
6
21
(20%)
(70%)
12
18
(33,33%)
(50%)
0
0
15
15
(50%)
(30%)
9
0
(25%)
Keát quaû phaân laäp ñònh löôïng vi khuaån toång soá töø gan caù beänh vaø caù chöa coù bieåu
hieän beänh lyù beân ngoaøi trong thôøi gian nghieân cöùu.
Ñieåm thu
maãu caù
beänh
Soâng Tieàn
Soâng Haäu
Caù “khoûe”
Soá
löôïng
maãu
6
19
-
Muøa möa
Soá löôïng vi khuaån (104CFU/g)
Min
Max
Trung bình
2,0
0,1
-
109
218
-
35,83
13,35
-
2
Soá
löôïng
maãu
10
12
5
Muøa khoâ
Soá löôïng vi khuaån (104CFU/g)
Min
Max
Trung bình
0,2
0,17
0,1
16,7
3,75
0,29
5,31
0,87
0,22
Tính nhaïy caûm cuûa caùc vi khuaån phaân laäp töø caù basa ñoái vôùi moät soá thuoác thoâng duïng
TT
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Vi khuaån
Teân thuoác
Aeromonas
sp
Furazolidone
S
Neomycine
S
Gentamycine
S
Penicilline
R
Ampicilline
R
Tetramycine
R
Streptomycine
R
Chloramphenicol
R
Sulfamethoxazole
N
* Ghi chuù:
R: khaùng thuoác;
A. hydrophila
A. sobria
A.caviae Pseudomonas sp
S
S
S
S
N
S
S
S
S
R
R
R
R
R
R
R
S
R
R
S
R
R
S
R
R
S
R
S: nhaïy caûm ; N: ít nhaïy caûm
S
S
S
R
R
R
R
R
N
Tyû leä soáng (%)
100
80
60
10 cfu/ml
40
10 cfu/ml
20
10 cfu/ml
0
0
Control
24 48 72 96 120 144 168 192 216 240
Thôøi gian thí nghieäm (giôø)
Tyû leä soáng cuûa caùc nhoùm caù trong thí nghieäm gaây nhieãm
bôûi vi khuaån A. hydrophila SHB681984
3
CAÙC CHÖÕ VIEÁT TAÉT
AG
- An Giang
Agifishco
- Coâng ty Xuaát nhaäp khaåu Thuûy saûn An giang
BVNL TS
- Cuïc Baûo veä Nguoàn lôïi Thuûy saûn
BOD5
- Nhu caàu oxy sinh hoùa 5 ngaøy
COD
- Nhu caàu oxy hoùa hoïc
DO
- Oxy hoøa tan
KHCN & MT
- Sôû Khoa hoïc Coâng ngheä vaø Moâi tröôøng
NCNT TS I
- Vieän Nghieân cöùu Nuoâi troàng Thuûy saûn I
NCNT TS II
- Vieän Nghieân cöùu Nuoâi troàng Thuûy saûn II
NN & PTNT
- Sôû Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån Noâng thoân
PE
- Polyethylen
TTKH-KTKTTS
-Trung taâmThoângTin khoa hoïc-Kyõ thuaät Kinh teá
Thuûy saûn
XNK TS AG
- Coâng ty Xuaát nhaäp khaåu Thuûy saûn An giang
IX
MÔÛ ÑAÀU
An Giang laø tænh troïng ñieåm veà saûn xuaát noâng nghieäp cuûa ñoàng baèng soâng Cöûu
long. Caây luùa ñöôïc xaùc ñònh laø caây löông thöïc chính yeáu, chieám vò trí chuû ñaïo trong
hoaït ñoäng saûn xuaát noâng nghieäp. Trong nhöõng naêm trôû laïi ñaây, An Giang laø moät
trong nhöõng ñòa phöông daãn ñaàu veà giaù trò xuaát khaåu luùa gaïo. Naêm 1997, kim
ngaïch xuaát khaåu noâng saûn cuûa An giang ñaït 132 trieäu ñoâ la Myõ.
Beân caïnh hoaït ñoäng saûn xuaát noâng nghieäp, An Giang laø ñòa phöông coù theá
maïnh veà thuûy saûn. Vôùi ñaëc ñieåm laø moät tænh naèm saâu trong noäi ñòa, khoâng tieáp giaùp
bieån, nguoàn lôïi thuûy saûn An Giang chuû yeáu laø nguoàn caù nöôùc ngoït khai thaùc treân heä
thoáng soâng Tieàn, soâng Haäu vaø saûn löôïng caù nuoâi. Do nhieàu nguyeân nhaân, ñaëc bieät
laø hoaït ñoäng khai thaùc quaù möùc cuøng vôùi vieäc söû duïng noâng döôïc vaø phöông thöùc
canh taùc, nguoàn lôïi thuûy saûn An Giang ñang treân ñaø giaûm suùt ñaùng keå. Saûn löôïng
caù nuoâi chieám tyû troïng ngaøy caøng lôùn trong toång saûn löôïng thuûy saûn cuûa ñòa
phöông.
Töø laâu, ngöôøi daân An Giang ñaõ bieát taän duïng caùc loaïi hình maët nöôùc ñeå nuoâi caù
vôùi nhieàu hình thöùc phong phuù: nuoâi beø, nuoâi caù ao taêng saûn, … Ñaëc bieät, hoaït ñoäng
nuoâi caù ôû An Giang mang tính chaát saûn xuaát haøng hoùa, haøng naêm cung caáp moät
löôïng lôùn nguyeân lieäu phuïc vuï cho ngaønh cheá bieán thuûy saûn xuaát khaåu. Ñoái töôïng
nuoâi chuû yeáu laø caù Basa (Pangasius bocourti) - chieám 75-80% saûn löôïng ngheà nuoâi
caù beø - caù tra (Pangasius hypopthalmus) vaø moät soá loaøi caù khaùc nhö caù huù
(Pangasius conchophilus), caù he (Puntius altus), caù loùc boâng (Ophiocephalus
micropeltes),…
Do ñieàu kieän töï nhieân thuaän lôïi, ngöôøi nuoâi caù coù kinh nghieäm vaø thò tröôøng
tieâu thuï ngaøy caøng ñöôïc môû roäng, ngheà nuoâi caù An Giang phaùt trieån nhanh choùng.
Saûn löôïng caù nuoâi taêng töø 7.714 taán (naêm 1990) leân 47.933 taán naêm 1996.
Vieäc phaùt trieån ngheà nuoâi caù trong nhöõng naêm qua taïi An Giang ñaõ thieát thöïc
goùp phaàn giaûi quyeát coâng aên vieäc laøm cho ngöôøi lao ñoäng, taïo nguoàn haøng xuaát
khaåu coù giaù trò, naâng cao thu nhaäp vaø caûi thieän ñôøi soáng nhaân daân, caûi thieän ñôøi
soáng kinh teá xaõ hoäi noâng thoân. Tuy nhieân, trong nhöõng naêm gaàn ñaây, ngheà nuoâi caù
An Giang ñaõ vaø ñang gaëp phaûi nhieàu khoù khaên lôùn. Tröôùc heát laø nguoàn caù gioáng
thu vôùt töø thieân nhieân ngaøy caøng giaûm suùt, khoâng ñaûm baûo chaát löôïng vaø soá löôïng,
ñoàng thôøi giaù caù gioáng ngaøy caøng cao. Maët khaùc, thò tröôøng xuaát khaåu trong nhöõng
naêm gaàn ñaây bieán ñoäng lôùn theo chieàu höôùng khoâng thuaän lôïi daãn ñeán giaù thu mua
nguyeân lieäu cuûa caùc cô sôû cheá bieán xuaát khaåu khoâng oån ñònh, aûnh höôûng ñeán taâm lyù
vaø phöông höôùng ñaàu tö saûn xuaát cuûa ngöôøi nuoâi caù. Ñoàng thôøi, dòch beänh thöôøng
xuyeân xaûy ra, caù bò beänh sinh tröôûng chaäm, tyû leä soáng thaáp vaø thöôøng bò haï phaåm
loaïi taïi caùc cô sôû thu mua thuûy saûn cheá bieán xuaát khaåu gaây toån thaát lôùn cho ngöôøi
nuoâi caù.
Trong caùc trôû ngaïi noùi treân, yeáu toá dòch beänh laø moät trong nhöõng vaán ñeà
nghieâm troïng nhaát aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån ngheà nuoâi caù taïi An Giang. Tyû leä
caù hao huït do dòch beänh trong quaù trình öông nuoâi caù gioáng caù basa ñaït 30%, trong
quaù trình nuoâi caù thöông phaåm töø 5-10% (Phan Vaên Ninh vaø coäng taùc vieân, 1991).
Theo baùo caùo soá: 06/CV/TS ngaøy 01/4/1997 cuûa Coâng ty Thuûy saûn An Giang
(AGIFISH), gaàn 100% beø caù thu hoaïch trong caùc thaùng II vaø III naêm 1997 ñeàu coù
caù nhieãm beänh ñoám ñoû vôùi caùc cöôøng ñoä caûm nhieãm khaùc nhau. Caù nuoâi beø nhieãm
caùc loaïi beänh ñoám ñoû, ñoám traéng, naám thuûy mi, truøng baùnh xe ngaøy caøng nhieàu…”.
Taïi caùc cô sôû thu mua, caù bò beänh thöôøng bò haï phaåm caáp (caù daït). Tyû leä caù daït
trong quaù trình cheá bieán trung bình laø 20%, coù thôøi ñieåm leân ñeán 30% löôïng caù thu
2
mua. Tröôøng hôïp caù basa cung öùng cho caùc cô sôû cheá bieán thuûy saûn ñoâng laïnh xuaát
khaåu, khi xeû caù ñeå laøm phileâ neáu phaùt hieän nhöõng ñoám ñoû tuï huyeát trong thòt caù, tuøy
theo möùc ñoä nghieâm troïng coù theå bò haï loaïi hoaëc traû laïi toaøn boä nguyeân lieäu cho
ngöôøi nuoâi.
Nhaèm khaéc phuïc taùc haïi cuûa beänh ñoái vôùi ngheà nuoâi caù An Giang, ngaønh thuûy
saûn ñaõ phoái hôïp vôùi nhieàu cô quan nghieân cöùu trung öông vaø ñòa phöông tieán haønh
nghieân cöùu xaùc ñònh taùc nhaân gaây beänh vaø ñeà xuaát caùc bieän phaùp khaéc phuïc. Keát
quaû caùc coâng trình nghieân cöùu naøy ñaõ töøng böôùc ñöôïc öùng duïng vaøo saûn xuaát mang
laïi hieäu quaû nhaát ñònh. Tuy nhieân, aûnh höôûng cuûa beänh caù, ñaëc bieät laø beänh xuaát
huyeát treân vi vaø xoang mieäng cuûa caù basa vaø caù tra, vaãn chöa ñöôïc khaéc phuïc trieät
ñeå, vaø tieáp tuïc gaây thieät haïi lôùn cho ngheà nuoâi caù taïi An giang. Vì vaäy, vieäc nghieân
cöùu veà beänh caù nuoâi, tìm hieåu taùc nhaân vaø xaùc ñònh phöông thöùc phoøng trò höõu hieäu
laø vieäc laøm caàn thieát vaø caáp baùch nhaèm goùp phaàn oån ñònh vaø phaùt trieån ngheà nuoâi
caù An giang.
Ñöôïc söï chaáp thuaän cuûa Tröôøng Ñaïi hoïc Thuûy saûn, Hoäi ñoàng xeùt duyeät ñeà
cöông luaän vaên toát nghieäp cao hoïc ngaønh nuoâi troàng thuûy saûn vaø caùc caùn boä höôùng
daãn khoa hoïc, chuùng toâi ñaõ thöïc hieän ñeà taøi:
“Nghieân cöùu beänh xuaát huyeát treân vi, xoang mieäng caù Basa (Pangasius
bocourti) caù tra (P. hypopthalmus) nuoâi taïi An Giang”
Ñeà taøi ñöôïc tieán haønh vôùi caùc noäi dung chính:
1. Xaùc ñònh taùc nhaân gaây beänh
2. Tìm hieåu moät soá ñaëc ñieåm sinh hoïc cuûa taùc nhaân gaây beänh
3. Xaùc ñònh tính chaát gaây beänh cuûa taùc nhaân
4. Ñeà xuaát phöông höôùng phoøng trò beänh
Keát quaû thöïc hieän ñeà taøi goùp phaàn hieåu bieát veà taùc nhaân gaây ra beänh xuaát
huyeát treân vi, xoang mieäng cuûa caù Basa vaø caù Tra taïi An Giang, ñaëc ñieåm sinh hoïc
3
vaø tính chaát gaây beänh cuûa taùc nhaân, töø ñoù öùng duïng vaøo vieäc xaây döïng phöông thöùc
phoøng trò coù hieäu quaû, nhaèm oån ñònh vaø naâng cao naêng suaát caù nuoâi taïi ñòa phöông.
Ñoàng thôøi goùp phaàn vaøo hieåu bieát veà beänh thuûy saûn vuøng ñoàng baèng soâng Cöûu
long.
Tuy nhieân, trong quaù trình thöïc hieän, do haïn cheá veà thôøi gian, kinh phí, cô sôû
vaät chaát, ñaëc bieät laø vieäc phaân tích maãu caù beänh vaø caùc thí nghieäm vi sinh vaät hoïc
ñöôïc tieán haønh taïi Boä moân Vi khuaån - Phoøng Sinh hoïc Thöïc nghieäm thuoäc Vieän
Nghieân cöùu Nuoâi troàng Thuûy saûn II – Boä Thuûy saûn (Tp. Hoà chí Minh), vôùi söï ñoàng
yù cuûa caùn boä höôùng daãn khoa hoïc, ñeà taøi taäp trung chuû yeáu vaøo vieäc nghieân cöùu
beänh treân caù basa. Caùc döõ lieäu thu thaäp ñöôïc lieân quan ñeán beänh xuaát huyeát treân vi
vaø xoang mieäng cuûa caù tra raát haïn cheá, caàn phaûi ñöôïc tieáp tuïc nghieân cöùu boå sung
theâm.
4
CHÖÔNG IV
KEÁT LUAÄN VAØ ÑEÀ XUAÁT YÙ KIEÁN
IV.1 Keát luaän
1- Thôøi tieát naêm 1997 baát thöôøng, muøa möa ñeán chaäm hôn so vôùi caùc naêm tröôùc,
möïc nöôùc ñaàu muøa luõ laïi thaáp hôn ñaàu muøa nöôùc kieät. Nöôùc soâng Haäu taïi Chaâu ñoác nôi coù löôïng beø nuoâi caù cao nhaát tænh (hôn 400 beø vaø taäp trung nhieàu beø coù saûn
löôïng nuoâi töø 120 taán/beø trôû leân) - coù hieän töôïng nhieãm höõu cô, khoâng toát cho söû
duïng sinh hoïat, nhöng vaãn duy trì ñöôïc hoïat ñoäng saûn xuaát nuoâi troàng thuûy saûn.
Muøa möa, chaát löôïng nöôùc toát hôn muøa khoâ, bôûi löôïng höõu cô trong nöôùc khoâng lôùn
vaø bieán ñoäng khoâng nhieàu, nhöng vaøo thaùng naày coù söï nhieãm vi sinh xaûy ra trong
nöôùc, do maät ñoä vi khuaån cao.
2 - Beänh xuaát huyeát treân caù ba sa xaûy ra gaàn nhö quanh naêm, khoâng mang tính
muøa vuï, nhöng ñoâi khi coù nhöõng thôøi ñieåm beänh boäc phaùt cao ñoä vaøo thaùng 2 - 3,
ñaàu muøa nöôùc kieät, thaùng 7- 8 - muøa nöôùc luõ vaø thaùng 11- muøa nöôùc ruùt.
Bieåu hieän beänh lyù beân ngoøai cuûa caù ba sa goàm:
+ Caù gioáng: xuaát huyeát treân caùc vi nhö vi ñuoâi, vi ngöïc,vi löng, vi haäu moân,
xoang mieäng, vaønh moâi coù tæ leä khaù cao.
+ Caù thöông phaåm:
* Caù coù daáu hieäu beänh lyù beân ngoøai bieåu hieän beänh raát roõ, thòt coù ñoám xuaát
huyeát ñoû, xuaát huyeát vi löng, vi ngöïc, vi haäu moân, xoang mieäng, vi ñuoâi vaø caùc tia
cöùng bò gaûy.
60
* Caù khoâng coù daáu hieäu beänh lyù beân ngoøai, nhöng beân trong noäi quan coù maøu
saéc khaùc thöôøng bieåu hieän roõ treân gan, thaän, laùch.
3 - Keát quaû phaân laäp vi khuaån ñònh tính töø caù basa ñaõ tìm thaáy naêm chuûng thuoäc
Aeromonas vaø Pseudomonas laø Aeromonas sp, Aeromonas hydrophila, Aeromonas
sobria, Aeromonas caviae vaø Pseudomonas sp.
Vi khuaån Aeromonas hydrophila, Aeromonas sobria, Aeromonas caviae,
Aeromonas sp laø nhöõng chuûng vi khuaån baét maøu Gram aâm, di ñoäng öa nhieät oân hoøa
gaén lieàn vôùi beänh nhieãm truøng maùu xuaát huyeát caù nöôùc ngoït. Pseudomonas sp cuõng
baét maøu Gram aâm, di ñoäng phaân boá roäng caû moâi tröôøng nöôùc ngoït vaø maën. Khaûo
saùt söï xuaát hieän cuûa caùc chuûng vi khuaån naày qua soá laàn baét gaëp giöõa muøa möa vaø
muøa khoâ, giöõa khu vöïc soâng Tieàn vaø soâng Haäu. Töø ñoù, coù theå thaáy raèng A.
hydrophila vaø Aeromonas sp coù quan heä chaët cheõ vôùi söï xuaát hieän beänh xuaát huyeát
cuûa caù basa nuoâi beø taïi An Giang trong thôøi gian nghieân cöùu.
4 – Keát quaû phaân laäp ñònh löôïng vi khuaån töø gan caù beänh: 0.87x104 - 35,83x104
CFU/g. Qua vi khuaån phaân laäp ñònh löôïng töø gan caù ba sa cho thaáy raèng: maät ñoä vi
khuaån toång soá caûm nhieãm treân gan caù khoâng coù söï sai khaùc coù yù nghóa thoáng keâ
giöõa muøa khoâ vaø muøa möa, giöõa soâng Tieàn vaø soâng Haäu, muøa möa treân soâng Tieàn
vaø soâng Haäu, giöõa muøa möa vaø muøa khoâ treân soâng Haäu. Nhöng coù söï khaùc bieät coù
yù nghóa thoáng keâ giöõa muøa möa vaø muøa khoâ treân soâng Tieàn; muøa khoâ treân soâng
Tieàn vaø soâng Haäu.
5 - Caùc chuûng vi khuaån phaân laäp ñöôïc töø caù basa nhaïy caûm vôùi Furazolidone,
Neomycine vaø Gentamycine. Ngoaøi A.sobria , caùc chuûng vi khuaån Aeromonas sp,
Aeromonas hydrophila, Aeromonas caviae vaø Pseudomonas sp naøy theå hieän tính ñeà
61
- Xem thêm -