Tài liệu Nâng cao chất lượng tín dụng tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn việt nam chi nhánh tỉnh ninh thuận

NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HCM ---------------!"#--------------- LÊ THỊ NGỌC LOAN CHẤT LƯỢNG TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM - CHI NHÁNH NINH THUẬN LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2018 NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HCM ---------------!"#--------------- LÊ THỊ NGỌC LOAN CHẤT LƯỢNG TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM - CHI NHÁNH NINH THUẬN LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng Mã số ngành: 8.34.02.01 Người hướng dẫn khoa học: TS. ĐOÀN VĨNH TƯỜNG TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2018 i LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan đề tài luận văn “Chất lượng tín dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – chi nhánh Ninh Thuận” là công trình nghiên cứu thực sự của cá nhân tác giả, được thực hiện trên cơ sở nghiên cứu lý thuyết, kiến thức, nghiên cứu khảo sát tình hình thực tiễn, chưa từng được trình nộp để lấy học vị thạc sỹ tại bất cứ một trường đại học nào. Không có các nội dung đã được công bố trước đây hoặc các nội dung do người khác thực hiện ngoại trừ các trích dẫn được dẫn nguồn đầy đủ trong luận văn ./. Lê Thị Ngọc Loan ii LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận văn này, tôi xin chân thành gửi lời cảm ơn tới: Quý Thầy, Cô Trường Đại học Ngân hàng Thành phố Hồ Chí Minh đã hết lòng truyền đạt những kiến thức trong suốt thời gian mà tôi được học tại trường, đặt biệt là sự hướng dẫn tận tình của thầy TS. Đoàn Vĩnh Tường. Cuối cùng, tôi xin bảy tỏ lòng cám ơn tới bạn bè, đồng nghiệp, gia đình luôn khuyến khích, động viên tôi để tôi có thêm nghị lực và quyết tâm trong quá trình học tập và thực hiện luận văn thạc sỹ. Tôi xin chân thành cám ơn ./. Lê Thị Ngọc Loan iii TÓM TẮT KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC CỦA LUẬN VĂN Trong bối cảnh hoạt động kinh doanh của các ngân hàng thương mại đang gặp rất nhiều khó khăn, nhất là chất lượng tín dụng chưa cao, mà biểu hiện là lượng nợ quá hạn, nợ khó đòi còn lớn, có thể khiến ngân hàng mất khả năng thanh toán hay phá sản. Vì vậy, chất lượng tín dụng luôn là vấn đề sống còn trong hoạt động kinh doanh mà bất cứ ngân hàng nào cũng phải đặc biệt quan tâm. Trong đó, Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – chi nhánh Ninh Thuận (Agribank – chi nhánh Ninh Thuận) cũng không ngoại lệ. Nhằm đảm bảo an toàn hoạt động tín dụng, việc nâng cao chất lượng tín dụng đã và đang thành vấn đề rất được quan tâm, trong đó có Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – chi nhánh Ninh Thuận, tác giả chọn đề tài “Chất lượng tín dụng tại Agribank – chi nhánh Ninh Thuận” làm Luận văn Thạc sỹ. Những đóng góp của luận văn. Luận văn đã làm rõ các nội dung như: Thứ nhất, góp phần hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về chất lượng tín dụng tại ngân hàng thương mại từ các nghiên cứu trước đây. Thứ hai, phân tích đánh giá thực trạng chất lượng tín dụng tại Agribank – chi nhánh Ninh Thuận trong giai đoạn 2014 – 2017, thông qua đó ghi nhận những kết quả đạt được, hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế tình trạng chất lượng tín dụng tại chi nhánh. Thứ ba, đề xuất các giải pháp và kiến nghị đồng bộ nhằm nâng cao chất lượng tín dụng tại chi nhánh từ đó góp phần nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng trong thời gian tới. iv MỤC LỤC Trang LỜI CAM ĐOAN....................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................... 1 TÓM TẮT KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC CỦA LUẬN VĂN .......................................iii MỤC LỤC ................................................................................................................ iv DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .......................................................................vii DANH MỤC CÁC BẢNG SỐ LIỆU....................................................................viii DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ ................................................................................. ix GIỚI THIỆU ............................................................................................................. 1 1.1. Đặt vấn đề ........................................................................................................... 1 1.2. Tính cấp thiết của đề tài .................................................................................... 1 1.3. Mục tiêu của đề tài............................................................................................. 3 1.3.1. Mục tiêu tổng quát ............................................................................................ 3 1.3.2. Mục tiêu cụ thể ................................................................................................. 3 1.4. Câu hỏi nghiên cứu ............................................................................................ 3 1.5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .................................................................... 3 1.6. Phương pháp nghiên cứu .................................................................................. 3 1.7. Đóng góp của đề tài ........................................................................................... 4 1.8. Tổng quan về lĩnh vực nghiên cứu ................................................................... 5 1.9. Kết cấu của luận văn ......................................................................................... 6 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ CHẤT LƯỢNG TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI ............................................................................................ii 1.1. Lý luận cơ bản về tín dụng ngân hàng............................................................. 7 1.1.1. Khái niệm tín dụng ngân hàng.......................................................................... 7 1.1.2. Phân loại tín dụng ngân hàng ........................................................................... 8 1.1.3. Vai trò của tín dụng ngân hàng....................................................................... 11 1.1.4. Rủi ro tín dụng và quản trị rủi ro tín dụng của ngân hàng thương mại .......... 12 1.1.4.1. Khái niệm rủi ro tín dụng.................................................................. 12 1.1.4.2. Quản trị rủi ro tín dụng của ngân hàng thương mại.......................... 12 1.2. Cơ sở lý luận về chất lượng tín dụng ngân hàng .......................................... 13 v 1.2.1. Khái niệm chất lượng tín dụng ....................................................................... 13 1.2.2. Các chỉ tiêu đánh giá chất lượng tín dụng ...................................................... 15 1.2.2.1. Chỉ tiêu tỷ lệ nợ quá hạn ................................................................... 15 1.2.2.2. Chỉ tiêu tỷ lệ nợ xấu .......................................................................... 18 1.2.2.3. Chỉ tiêu vòng quay vốn tín dụng....................................................... 19 1.2.2.4. Chỉ tiêu thu nhập từ hoạt động tín dụng ........................................... 20 1.2.2.5. Chỉ tiêu thu nhập lãi cận biên (NIM – Net interest margin) ............. 20 1.2.3. Các nhân tố tác động đến chất lượng tín dụng của ngân hàng thương mại .... 20 1.2.3.1. Nhóm nhân tố thuộc về phía ngân hàng thương mại ........................ 20 1.2.3.2. Nhóm nhân tố thuộc về phía khách hàng.......................................... 24 1.2.3.3. Nhóm nhân tố thuộc về phía môi trường vĩ mô ................................ 25 1.3. Kinh nghiệm nâng cao chất lượng tín dụng của một số ngân hàng và bài học cho Agribank .................................................................................................... 27 1.3.1. Kinh nghiệm về nâng cao chất lượng tín dụng của một số ngân hàng ........... 27 1.3.1.1. Kinh nghiệm của Citibank ................................................................ 27 1.3.1.2. Kinh nghiệm của các ngân hàng thương mại Thái Lan .................... 28 1.3.2. Bài học cho kinh nghiệm rút ra cho Agribank – Chi nhánh Ninh Thuận ....... 29 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 ....................................................................................... 31 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG CHẤT LƯỢNG TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM CHI NHÁNH NINH THUẬN ................................................................................ 32 2.1. Giới thiệu về Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Ninh Thuận .......................................................................................... 32 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của Agribank – Chi nhánh Ninh Thuận .. 32 2.1.2. Kết quả hoạt động kinh doanh của Agribank – Chi nhánh Ninh Thuận ........ 36 2.2. Thực trạng hoạt động tín dụng và chất lượng tín dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam - Chi nhánh Ninh Thuận ................ 40 2.2.1. Giới thiệu chính sách của Agribank – Chi nhánh Ninh Thuận liên quan đến hoạt động tín dụng .................................................................................................... 40 2.2.2. Chỉ tiêu đo lường chất lượng tín dụng của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Ninh Thuận ............................................... 44 vi 2.3. Đánh giá chất lượng tín dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Ninh Thuận ................................................... 51 2.3.1. Kết quả đạt được ............................................................................................. 51 2.3.2. Những mặt hạn chế ......................................................................................... 54 2.3.3. Nguyên nhân của những hạn chế .................................................................... 55 2.3.3.1. Nguyên nhân từ môi trường bên ngoài ............................................. 56 2.3.3.2. Nguyên nhân từ phía ngân hàng ....................................................... 58 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ....................................................................................... 62 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM CHI NHÁNH NINH THUẬN ................................................................................ 63 3.1. Chiến lược kinh doanh và nâng cao chất lượng tín dụng của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Ninh Thuận ..... 63 3.1.1. Chiến lược kinh doanh của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Ninh Thuận đến năm 2025 .................................................. 63 3.1.2. Định hướng nâng cao chất lượng tín dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Ninh Thuận ............................................... 64 3.2. Một số giải pháp tăng cường chất lượng tín dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Ninh Thuận ............... 66 3.3. Một số kiến nghị ............................................................................................... 70 3.3.1. Kiến nghị đối với Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam .................................................................................................................................. 70 3.3.2. Kiến nghị đối với Ngân hàng Nhà nước ......................................................... 76 3.3.3. Kiến nghị đối với Hiệp hội Ngân hàng........................................................... 78 3.3.4. Kiến nghị đối với khách hàng vay vốn ........................................................... 78 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ....................................................................................... 80 KẾT LUẬN ............................................................................................................. 81 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................ 820 PHỤ LỤC 1: DANH SÁCH CHUYÊN GIA ...................................................... 842 PHỤ LỤC 2: PHỎNG VẤN CHUYÊN GIA ..................................................... 864 vii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Từ viết tắt Tiếng Anh CBCNV CBTD CKH CNTT DNNVV NHNN IPCAS NHTM NPL NVTD QLRR RRTD SPDV TCTD TDNH TMCP TNHH TSBĐ XHTD VAMC VCB Non Performing Loan Vietnam Asset Management company Tiếng Việt Cán bộ công nhân viên Cán bộ tín dụng Có kỳ hạn Công nghệ thông tin Doanh nghiệp nhỏ và vừa Ngân hàng Nhà nước Hệ thống thanh toán và kế toán khách hàng tại Agribank Ngân hàng thương mại Nợ xấu ngân hàng Nhân viên tín dụng Quản lý rủi ro Rủi ro tín dụng Sản phẩm dịch vụ Tổ chức tín dụng Tín dụng ngân hàng Thương mại cổ phần Trách nhiệm hữu hạn Tài sản bảo đảm Xếp hạng tín dụng Cty TNHH MTV Quản lý tài sản của các TCTD Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam viii DANH MỤC CÁC BẢNG SỐ LIỆU Trang Bảng 2.1: Kết quả hoạt động kinh doanh của Agribank – Chi nhánh Ninh Thuận giai đoạn 2014 – 2017 .............................................................................................. 40 Bảng 2.2: Thẩm quyền cấp tín dụng của Agribank Chi nhánh Ninh Thuận năm 2017..... 46 Bảng 2.3: Cơ cấu thu nhập của Agribank – Chi nhánh Ninh Thuận giai đoạn 2014 – 2017 .................................................................................................................................. 47 Bảng 2.4: Cơ cấu dư nợ theo nhóm nợ của Agribank – Chi nhánh Ninh Thuận từ năm 2014 – 2016 ................................................................................................................ 49 Bảng 2.5: Cơ cấu nợ quá hạn theo thời gian tại Agribank – Chi nhánh Ninh Thuận giai đoạn 2014 – 2017 ........................................................................................................ 50 Bảng 2.6: Cơ cấu nợ quá hạn theo ngành tại Agribank – Chi nhánh Ninh Thuận giai đoạn 2014 – 2017 ................................................................................................................ 51 Bảng 2.7: Cơ cấu nợ quá hạn theo thành phần kinh tế tại Agribank – Chi nhánh Ninh Thuận ......................................................................................................................... 51 Bảng 2.8: Nợ xấu tại Agribank – Chi nhánh Ninh Thuận giai đoạn 2014 – 2017 ............ 52 Bảng 2.9: Vòng quay vốn tín dụng tại Agribank – Chi nhánh Ninh Thuận giai đoạn 2014 – 2017 ........................................................................................................................ 53 Bảng 2.10: Số liệu trích dự phòng rủi ro tín dụng giai đoạn 2014 – 2017....................... 53 ix DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Trang Biểu đồ 2.1: Cơ cấu thu nhập của Agribank – Chi nhánh Ninh Thuận .................... 47 1 GIỚI THIỆU 1.1. Đặt vấn đề Phát triển kinh tế, nâng cao và giữ vững khả năng cạnh tranh với các quốc gia trong khu vực và trên thế giới là một trong những mục tiêu hàng đầu của Việt Nam. Trong bối cảnh đó, nhu cầu về vốn cho nền kinh tế ngày càng lớn trong điều kiện thị trường tài chính của nước ta chưa đủ mạnh thì tín dụng ngân hàng trở thành một kênh cung ứng vốn hiệu quả và là đòn bẩy rất quan trọng cho sự phát triển của nền kinh tế. Hoạt động ngân hàng cho đến thời điểm hiện nay thì tín dụng vẫn tiếp tục giữ vai trò quan trọng trong kinh doanh của ngân hàng, đem lại thu nhập khá lớn cho ngân hàng, quyết định đối với sự tồn tại và phát triển của mỗi ngân hàng và từ đó góp phần tăng trưởng kinh tế. Tuy nhiên tín dụng cũng là nghiệp vụ tiềm ẩn nhiều rủi ro nhất. Thực tế cho thấy rủi ro tín dụng quá cao sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến sự tồn tại và phát triển của tổ chức tín dụng, đồng thời gây tổn thất cho nền kinh tế. Chính vì vậy, việc nâng cao chất lượng tín dụng luôn là mục tiêu hàng đầu của các ngân hàng thương mại (NHTM) và các nhà quản lý kinh tế. Nếu chất lượng tín dụng không tốt dễ dẫn đến rủi ro và làm giảm lợi nhuận cũng như ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của ngân hàng, của doanh nghiệp và nền kinh tế. Hoạt động kinh doanh của các ngân hàng thương mại trong thời điểm hiện nay đang gặp rất nhiều khó khăn, nhất là chất lượng tín dụng chưa cao, mà biểu hiện là lượng nợ quá hạn, nợ khó đòi còn lớn, có thể khiến ngân hàng mất khả năng thanh toán hay phá sản. Chất lượng tín dụng hiện nay đặc biệt là xử lý nợ xấu đang là mối quan tâm không chỉ của riêng đối với ngành ngân hàng mà còn là sự quan tâm chỉ đạo của chính phủ, quốc hội và các ngành liên quan bởi chất lượng tín dụng được ví như là vật cản của dòng chảy vốn trong nền kinh tế. Điều này thể hiện rất khi Quốc hội ban hành Nghị quyết 42/2017/QH14 ngày 15/08/2017 về thí điểm xử lý nợ xấu của các TCTD. Vì vậy, nâng cao chất lượng tín dụng của các NHTM luôn là vấn đề quan tâm hàng đầu nhằm tạo sự tăng trưởng tín dụng một cách ổn định, bền vững góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. 1.2. Tính cấp thiết của đề tài Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn việt Nam (Agribank) là một 2 Ngân hàng thương mại nhà nước với nhiều lợi thế so sánh: qui mô nguồn vốn lớn, mạng lưới hoạt động rộng khắp các địa bàn toàn quốc, có được mối quan hệ truyền thống với khách hàng,... Agribank đang có điều kiện để khẳng định giữ vị trí then chốt tại địa bàn nông nghiệp và nông thôn; là một kênh cung cấp nguồn vốn tín dụng và dịch vụ thanh toán chủ yếu trong tiến trình hiện đại hoá nông nghiệp và nông thôn Việt Nam. Ninh Thuận là tỉnh nông nghiệp gắn với các sản phẩm chủ lực là trồng trọt và chế biến hàng hoá nông sản, tiềm ẩn nhiều rủi ro về thị trường và rủi ro về giá cả đầu ra, kể cả rủi ro liên quan đến những yếu tố khách quan như mất mùa do thiên tai… dễ dẫn đến thua lỗ, ảnh hưởng xấu đến tín dụng ngân hàng. Địa bàn tỉnh Ninh Thuận có 17 chi nhánh ngân hàng và 21 phòng giao dịch tại thành phố và các huyện. Để có thể tồn tại và phát triển các ngân hàng cạnh tranh gay gắt với nhau về lãi suất, chính sách khách hàng, nới lỏng quy trình và thủ tục cho vay … làm giảm chất lượng tín dụng. Việc nâng cao chất lượng tín dụng của Agribank Chi nhánh Ninh Thuận tuy đã được tăng cường bằng nhiều biện pháp như: Tăng cường chức năng kiểm tra, kiểm soát nội bộ, chấn chỉnh công tác cán bộ, điều chỉnh cơ cấu tín dụng, tập trung xử lý nợ xấu… Tuy nhiên nợ xấu đang ở mức cao và đang được Agribank chỉ đạo xử lý nợ xấu, nâng cao chất lượng tín dụng. Chính vì vậy, Agribank Chi nhánh Ninh Thuận đang đứng trước đòi hỏi cần có những giải pháp phù hợp hơn nữa để xử lý nợ xấu trong thời gian tới mà quan trọng hơn hết là xử lý nợ xấu phải luôn gắn liền với nâng cao chất lượng tín dụng nhằm kiểm soát và ngăn ngừa nợ xấu phát sinh trong tương lai. Xuất phát từ những lý do trên, với chức năng quản lý nhà nước về tiền tệ và hoạt động ngân hàng của Ngân hàng Nhà nước (NHNN), qua thực tiễn hoạt động công tác nhận thức được việc tầm quan trọng của việc nâng cao chất lượng tín dụng đối với sự phát triển ổn định của chính Agribank Chi nhánh Ninh Thuận và góp phần đảm bảo an toàn hoạt động ngân hàng trên địa bàn. Tác giả đã chọn đề tài “Nâng cao chất lượng tín dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – chi nhánh Ninh Thuận” để làm luận văn Thạc sĩ. 3 1.3. Mục tiêu của đề tài 1.3.1. Mục tiêu tổng quát Dựa trên việc phân tích thực trạng chất lượng tín dụng tại Agribank - Chi nhánh Ninh Thuận, luận văn sẽ đề xuất một số giải pháp và kiến nghị nhằm nâng cao chất lượng tín dụng tại Agribank - Chi nhánh Ninh Thuận trong thời gian tới từ đó góp phần gia tăng hiệu quả hoạt động tín dụng của chi nhánh. 1.2.2. Mục tiêu cụ thể Phân tích và đánh giá thực trạng chất lượng tín dụng tại Agribank – Chi nhánh Ninh thuận giai đoạn 2014 - 2017. Đề xuất giải pháp và kiến nghị góp phần nâng cao chất lượng tín dụng tại Agribank – Chi nhánh Ninh thuận. 1.4. Câu hỏi nghiên cứu Thực trạng chất lượng tín dụng tại Agribank Chi nhánh Ninh Thuận giai đoạn 2014 – 2017 như thế nào? Có những tồn tại và nguyên nhân gì trong việc nâng cao chất lượng tín dụng tại chi nhánh? Giải pháp và kiến nghị nào sẽ góp phần khắc phục hạn chế, từ đó nâng cao chất lượng tín dụng tại Agribank Chi nhánh Ninh Thuận trong thời gian tới? 1.5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: Chất lượng tín dụng tại NHTM. Phạm vi nghiên cứu: Về không gian: Tại Agribank Chi nhánh Ninh Thuận. Về thời gian: Số liệu thứ cấp của luận văn được thu thập trong giai đoạn từ năm 2014 – 2017. 1.6. Phương pháp nghiên cứu Để đạt được mục tiêu nghiên cứu của đề tài, tác giả sử dụng phương pháp định tính để nghiên cứu luận văn, cụ thể: Luận văn sử dụng phương pháp tổng hợp các cơ sở lý thuyết để hệ thống hóa 4 các khái niệm, nội dung liên quan đến chất lượng tín dụng của ngân hàng thương mại, thu thập dữ liệu từ các bài báo, công trình nghiên cứu trong nước và nước ngoài liên quan đến đề tài để làm cơ sở tham khảo. Phương pháp phân tích số liệu thứ cấp: Số liệu được thu thập từ báo cáo thường niên của Agribank Chi nhánh Ninh Thuận, báo cáo tài chính, bản công bố thông tin, báo cáo thường niên một số NHTM, tạp chí chuyên ngành kinh tế, tài chính ngân hàng và xử lý thông tin về thực trạng chất lượng tín dụng tại Agribank – Chi nhánh Ninh Thuận. Phương pháp thống kê: Số liệu được thu thập từ báo cáo tổng kết hoạt động kinh doanh của Agribank – chi nhánh Ninh Thuận, báo cáo tài chính, bản công bố thông tin, báo cáo thường niên một số NHTM, tạp chí chuyên ngành kinh tế, tài chính ngân hàng và xử lý thông tin về thực trạng chất lượng tín dụng tại Agribank – chi nhánh Ninh Thuận. Phương pháp so sánh được sử dụng trong việc phân tích thực trạng và đánh giá chất lượng tín dụng tại chi nhánh từ đó tổng hợp, rút kinh nghiệm làm tiền đề, cơ sở để đưa ra các giải pháp nâng cao chất lượng tín dụng. Phương pháp chuyên gia: Tác giả thực hiện phỏng vấn chuyên gia nhằm tìm lựa chọn những tiêu chí phù hợp cũng như những nhân tố làm ảnh hưởng tới chất lượng tín dụng của NHTM. 1.7. Đóng góp của đề tài Về lý luận: Hệ thống hóa để làm rõ cơ sở lý thuyết về nâng cao chất lượng tín dụng tại các NHTM, trong đó tác giả cũng đã đưa ra cơ sở lý luận về nâng cao chất lượng tín dụng và kinh nghiệm về nâng cao chất lượng tín dụng của các NHTM trong điều kiện hiện nay. Về thực tiễn: Luận văn đã đề xuất và hệ thống giải pháp và kiến nghị đồng bộ và mang tính khả thi nhằm nâng cao chất lượng tín dụng tại Agribank - Chi nhánh Ninh Thuận. Đồng thời, phân tích rõ hơn các nhân tố tác động đến chất lượng tín dụng tại chi nhánh. Vì vậy luận văn là tài liệu tham khảo có giá trị cho Ban lãnh đạo chi nhánh Ninh Thuận. 5 1.8. Tổng quan về lĩnh vực nghiên cứu Trong những năm gần đây, chủ đề nâng cao chất lượng tín dụng là vấn đề nhận được sự quan tâm của nhiều tác giả trong và ngoài nước thể hiện qua các công trình nghiên cứu của nhiều nhà nghiên cứu chiến lược, các luận án tiến sỹ, luận văn thạc sỹ. Sau đây là một số công trình nghiên cứu có tính đặc trưng: Nguyễn Thị Thu Đông (2012), “Nâng cao chất lượng tín dụng tại Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam trong quá trình hội nhập”, Luận án Tiến sĩ kinh tế. Tác giả nghiên cứu cơ sở lý luận, thực trạng chất lượng tín dụng tại Ngân hàng TMCP Ngoại Thương (VCB). Tác giả cũng chỉ ra được những nguyên nhân chủ quan và khách quan ảnh hưởng đến chất lượng tín dụng tại VCB. Từ đó, tác giả đã đưa ra những giải pháp mang tính toàn diện để từ đó nâng cao chất lượng tín dụng tại VCB. Tuy nhiên, luận án chỉ dựa vào dữ liệu thứ cấp là các báo cáo thường niên và báo cáo hoạt động tín dụng tại VCB, chứ chưa xem xét chất lượng tín dụng tại VCB bị ảnh hưởng bởi những nhân tố nào và mức độ tác động của các nhân tố. Nguyễn Ngọc Nam (2017), “Giải pháp nâng cao chất lượng tín dụng tại Ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam – Chi nhánh Nam Gia Lai”, Luận văn Thạc sĩ kinh tế. Nội dung của luận văn đã hệ thống hoá được khung lý thuyết về chất lượng tín dụng của NHTM. Trong đó, đáng chú ý là tác giả đã xây dựng được hệ thống các chỉ tiêu đánh giá chất lượng tín dụng của NHTM dưới góc độ ngân hàng và khách hàng. Tuy nhiên, ở chương 2 tác giả lại không phân tích thực trạng chất lượng tín dụng dựa trên những tiêu chí đã xây dựng được ở chương 1. Đây cũng chính là hạn chế của luận văn. Ngoài ra, khi đề xuất các giải pháp nhằm góp phần nâng cao chất lượng tín dụng tác giả cũng chưa đưa ra được giải pháp mang tính đặc thù, và các giải pháp nhìn chung còn dàn trãi. Vũ Minh Hải (2018), “Chất lượng tín dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thông Việt Nam – Chi nhánh Nam Sài Gòn”, Luận văn Thạc sĩ kinh tế. Đối với đề tài này, tác giả đã xây dựng được khung lý thuyết về chất lượng tín dụng của NHTM. Trong đó, đáng chú ý là tác giả đã chỉ ra nhóm các chỉ tiêu phản ánh chất lượng tín dụng của NHTM. Trên cơ sở các chỉ tiêu đánh giá chất lượng tín dụng ở chương 1, tác giả tiến hành phân tích thực trạng chất lượng tín dụng dựa trên những 6 tiêu chí này. Từ những tồn tại ở chương 2, tác giả đề xuất hệ thống các giải pháp từ đó góp phần gia tăng chất lượng tín dụng tại Agribank Chi nhánh Nam Sài Gòn. Nhìn chung các giải pháp này khá toàn diện và đồng bộ. Điều này tạo ra sự chặt chẽ xuyên suốt luận văn của tác giả. Tuy nhiên, trong các tiêu chí đánh giá chất lượng tín dụng, tác giả chỉ mới dừng lại ở việc phân tích các chỉ tiêu định lượng mà chưa đề cập đến chỉ tiêu định tính. Tóm lại, mặc dù có rất nhiều công trình nghiên cứu liên quan đến chủ đề Nâng cao chất lượng tín dụng tại NHTM. Nhưng mỗi công trình nghiên cứu phản ánh những góc nhìn khác nhau về chất lượng tín dụng tại ngân hàng. Mỗi chi nhánh ngân hàng khác nhau sẽ có cách thức, chiến lược nâng cao chất lượng tín dụng, tình hình hoạt động kinh doanh khác nhau, và các ngân hàng sẽ có những giải pháp khác nhau mang tính đặc thù để nâng cao chất lượng tín dụng nhằm đáp ứng nhu cầu kinh doanh của mình. Trên cơ sở tiếp cận và kế thừa những nghiên cứu trước, tác giả đi sâu tìm hiểu, phân tích, đánh giá chất lượng tín dụng tại Agribank – Chi nhánh Ninh Thuận gắn liền với đặc điểm hoạt động kinh doanh tại Chi nhánh và đời sống kinh tế xã hội của địa phương. Quan trọng hơn cả là việc nghiên cứu của học viên trong điều kiện cả hệ thống chính trị đang tập trung thực hiện Đề án “Cơ cấu lại hệ thống các tổ chức tín dụng gắn với xử lý nợ xấu giai đoạn 2016-2020” ban hành kèm theo Quyết định 1058/QĐ-TTg ngày 19/7/2017 của Thủ tướng Chính phủ (sau đây gọi tắt là Đề án 1058) và Nghị quyết số 42/2017/QH14 của Quốc hội về thí điểm xử lý nợ xấu của các TCTD (Nghị Quyết 42). 1.9. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận văn gồm các chương sau: Chương 1: Tổng quan về chất lượng tín dụng của ngân hàng thương mại. Chương 2: Thực trạng chất lượng tín dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Ninh Thuận. Chương 3: Giải pháp nâng cao chất lượng tín dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Ninh Thuận. 7 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ CHẤT LƯỢNG TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1. Lý luận cơ bản về tín dụng ngân hàng 1.1.1. Khái niệm tín dụng ngân hàng Tín dụng là một quan hệ ra đời gắn liền với sản xuất và lưu thông hàng hoá trong nền kinh tế. Tín dụng bắt nguồn từ Credit – Creditum – hay hiểu đơn giản là một “quan hệ sử dụng sự tín nhiệm”. Theo Bùi Diệu Anh 2013, Khái niệm tín dụng có thể được xem xét ở nhiều góc độ khác nhau. Trên thị trường tài chính, tín dụng ngân hàng được hiểu là một giao dịch giữa hai chủ thể, trong đó bên cấp tín dụng (ngân hàng/tổ chức tín dụng) chuyển giao một tài sản cho bên nhận tín dụng (doanh nghiệp, cá nhân hoặc các chủ thể khác) sử dụng theo nguyên tắc có hoàn trả cả gốc và lãi. Qua khái niệm trên, có thể rút ra các nội dụng sau: Ngân hàng cấp tín dụng cho khách hàng dưới hình thức bằng tiền, tài sản thực và chữ ký. Trong hoạt động tín dụng của NHTM thì rủi ro có tính tất yếu và không thể loại trừ hoàn toàn. Rủi ro tín dụng (RRTD) sẽ phát sinh nếu xuất hiện một trong hai yếu tố: khả năng trả nợ và/hoặc thiện chí trả nợ không được thực hiện đầy đủ. Thiện chí trả nợ là yếu tố mang tính chất định tính, ngân hàng khó có thể định lượng được. Bên cạnh đó, khi khách hàng sử dụng vốn vay của ngân hàng có rất nhiều biến cố khách quan ngoài tầm kiểm soát của cả ngân hàng và khách hàng, làm cho khả năng trả nợ không được thực hiện đầy đủ, chính vì vậy rủi ro trong quan hệ tín dụng là khá cao, các ngân hàng chỉ có thể kiểm soát, giảm thiểu, hạn chế tín dụng đến mức thấp nhất. Sự hoàn trả đầy đủ cả gốc và lãi là bản chất của tín dụng nói chung và tín dụng ngân hàng nói riêng. Không giống các giao dịch khác, trong tín dụng ngân hàng sự hoàn trả có ý nghĩa rất quan trọng (do bản chất hoạt động ngân hàng là kinh doanh chênh lệch lãi suất). Để đảm bảo khả năng hoàn trả của khách hàng đối với các khoản tín dụng được cấp, thì trong hoạt động tín dụng cần phải: Xác định thời hạn và kỳ hạn tín dụng phải hợp lý: Ngân hàng phải căn cứ vào 8 thời gian luân chuyển của đối tượng cấp tín dụng và khả năng tài chính/thu nhập của khách hàng. Chính sách lãi suất tín dụng cần phải đảm bảo một cách hài hoà giữa mục tiêu lợi nhuận của ngân hàng và được nền kinh tế chấp nhận. Mức lãi suất ngân hàng cấp tín dụng cho khách hàng phải bù đắp đầy đủ các chi phí ngân hàng bỏ ra cho việc huy động nguồn tiền cho vay, các chi phí thực hiện khoản tín dụng, rủi ro tín dụng… và tạo lợi nhuận cho ngân hàng. Nhưng, tín dụng không chỉ tạo ra lợi nhuận cho ngân hàng mà phải đảm bảo lợi ích tổng thể của các đối tượng khác, lãi suất ngân hàng áp dụng phải nhỏ hơn tỷ suất lợi nhuận bình quân của nền kinh tế. Sự hoàn trả trong tín dụng ngân hàng là vô điều kiện: Quá trình cấp tín dụng diễn ra trên cơ sở pháp lý như hợp đồng tín dụng, hợp đồng thế chấp, khế ước nhận nợ… đều thể hiện trên đó nội dung cam kết hoàn trả vô điều kiện cho ngân hàng khi khoản nợ đến hạn. Đây chính là ràng buộc pháp lý mà khách hàng phải tuân thủ trong quá trình sử dụng vốn tín dụng của ngân hàng. Giá trị được trả thông thường lớn hơn giá trị cho vay: Khi kết thúc vòng tuần hoàn của tín dụng, chủ thể đi vay có nghĩa vụ thanh toán cho chủ thể cho vay toàn bộ vốn tín dụng cho vay và phần giá trị tăng thêm còn gọi là lợi tức tín dụng. Sự chênh lệch này là “cái giá” phải trả cho việc sử dụng lượng giá trị nhàn rỗi trong một thời gian nhất định. Điều này hoàn toàn là phù hợp vì nếu không cho vay, bên cho vay hoàn toàn có thể sử dụng nguồn vốn của mình để đầu tư sinh lời. 1.1.2. Phân loại tín dụng ngân hàng Có nhiều tiêu thức khác nhau để phân loại tín dụng ngân hàng, cụ thể: $ Căn cứ vào thời hạn cấp tín dụng: Tín dụng ngắn hạn: là những khoản tín dụng có thời hạn đến một năm, thường được sử dụng để cho vay bổ sung thiếu hụt tạm thời vốn lưu động và những khoản vay tiêu dùng có thời hạn ngắn. Tín dụng trung hạn: là những khoản tín dụng có thời hạn sử dụng tín dụng có thời hạn trên 12 tháng cho đến 60 tháng (5 năm). Mục đích của những khoản tín dụng này mua sắm tài sản cố định, cải tiến và đổi mới kỹ thuật, mở rộng và xây dựng các 9 công trình, bổ sung vốn lưu động thường xuyên… Tín dụng dài hạn: Là những khoản cho vay có thời hạn trên 5 năm. Cũng là những khoản tín dụng tài trợ với mục đích tương tự như tín dụng trung hạn. Loại tín dụng này thường được sử dụng để cung cấp vốn cho xây dựng cơ bản, cải tiến và mở rộng sản xuất với quy mô lớn và các khoản cho vay cá nhân nhằm mục đích mua nhà… $ Căn cứ vào mục đích sử dụng tín dụng Tín dụng cho sản xuất kinh doanh: bao gồm các khoản tín dụng tài trợ cho lĩnh vực sản xuất kinh doanh. Ngân hàng có thể cấp tín dụng cho các doanh nghiệp, cá nhân, tổ chức kinh tế, hộ kinh doanh cá thể… với mục đích bổ sung vốn lưu động, vay đầu tư cải tạo, xây dựng nhà xưởng, mua máy móc thiết bị… Tín dụng tiêu dùng: Là hình thức cấp tín dụng cho khách hàng cá nhân để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng như mua sắm xe cộ, chi tiêu… Tín dụng đối với các tổ chức tài chính khác: Đây là hình thức cấp tín dụng giữa các ngân hàng với nhau trên thị trường tiền tệ liên ngân hàng để đáp ứng một phần nhu cầu vốn mang tính chất ngắn hạn như thiếu hụt tạm thời trong thanh toán. $ Căn cứ vào chủ thể sử dụng vốn tín dụng Tín dụng thương mại: là quan hệ tín dụng giữa các doanh nghiệp được biểu hiện dưới hình thức mua bán chịu hàng hoá. Đáp ứng nhu cầu vốn cho những doanh nghiệp tạm thời thiếu vốn, đồng thời giúp các doanh nghiệp tiêu thụ được hàng hoá của mình. Tín dụng ngân hàng: Là quan hệ tín dụng giữa ngân hàng, các TCTD khác với các doanh nghiệp và cá nhân. Không chỉ đáp ứng nhu cầu vốn ngắn hạn để dự trữ vật tư, hàng hoá, trang trải các chi phí sản xuất và thanh toán các khoản nợ mà còn tham gia cấp vốn cho đầu tư xây dựng cơ bản và đáp ứng một phần nhu cầu tín dụng cá nhân. Tín dụng nhà nước: Là quan hệ tín dụng mà trong đó Nhà nước biểu hiện là người đi vay. Mục đích thực hiện tín dụng nhà nước của Nhà nước là huy động vốn để bù đắp thiếu hụt ngân sách hoặc mở rộng quy mô đầu tư của Nhà nước