bé Gi¸o dôc & §µo t¹o
trêng ®¹i häc vinh
----------- -------------
Ng« TiÕn Dòng
luËn v¨n th¹c sü
khoa häc gi¸o dôc
Chuyªn ngµnh: Qu¶n lý gi¸o dôc
M· sè: 60 . 14 . 05
Vinh, th¸ng 12/ 2008
bé Gi¸o dôc & §µo t¹o
trêng ®¹i häc vinh
----------- -------------
Ng« TiÕn Dòng
luËn v¨n th¹c sü
khoa häc gi¸o dôc
Chuyªn ngµnh: Qu¶n lý gi¸o dôc
M· sè: 60 . 14 . 05
C¸n bé híng dÉn khoa häc : GS. TS NguyÔn Nh· B¶n
Vinh, th¸ng 05/ 2008
Lêi c¶m ¬n
LuËn v¨n nµy ®îc hoµn thµnh nhê cã sù gi¶ng
d¹y, híng dÉn, gãp ý x©y dùng cña quý ThÇy C« ë trêng
§¹i häc Vinh vµ Khoa §µo t¹o sau §¹i häc.
Xin ch©n thµnh kÝnh c¶m ¬n: ThÇy gi¸o híng dÉn:
GS.TS NguyÔn Nh· B¶n; PGS.TS NguyÔn Minh Hïng víi
nh÷ng bµi gi¶ng vÒ T tëng Hå ChÝ Minh; quý ThÇy, C«
trong Khoa §µo t¹o sau §¹i häc - Trêng §¹i häc Vinh ;
KÝnh c¶m ¬n Ban Gi¸m hiÖu, Ban chÊp hµnh §oµn tr2
êng, Héi sinh viªn; c¸n bé, gi¸o viªn vµ sinh viªn trêng
Cao ®¼ng s ph¹m NghÖ An
Vµ xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c ®ång nghiÖp ®· t¹o
mäi ®iÒu kiÖn, gióp ®ì, ®éng viªn ®Ó t«i hoµn thµnh ®îc
LuËn v¨n nµy.
Môc lôc
Më ®Çu
1- TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi ............................................................................. 1
2- Môc ®Ých nghiªn cøu ................................................................................5
3- §èi tîng vµ ph¹m vi nghiªn cøu: ...............................................................5
4- NhiÖm vô nghiªn cøu ...................................................................................5
5- Gi¶ thuyÕt khoa häc .....................................................................................5
6- Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu ..............................................................................5
6.1- Ph¬ng ph¸p lý luËn .......................................................................5
6.2- Ph¬ng ph¸p thùc tiÔn.....................................................................5
Ch¬ng I- Lý luËn chung vÒ ®¹o ®øc vµ t tëng Hå ChÝ Minh vÒ ®¹o
®øc ......................................................................................................................
... 6
1.1- Lý luËn chung vÒ ®¹o ®øc .........................................................................6
1.1.1- Kh¸i niÖm ®¹o ®øc ................................................................................ 6
1.1.2- Nguån gèc cña ®¹o ®øc ..........................................................................8
1.1.3- Vai trß cña ®¹o ®øc ............................................................................... 9
1.1.3.1- §¹o ®øc víi sù ph¸t triÓn nh©n c¸ch ................................................ 10
1.1.3.2- §¹o ®øc víi sù ph¸t triÓn x· héi ....................................................... 14
3
1.1.4- Chøc n¨ng cña ®¹o ®øc ........................................................................ 15
1.1.4.1- Chøc n¨ng ®Þnh híng ho¹t ®éng ..................................................... 15
1.1.4.2- Chøc n¨ng ®iÒu chØnh ho¹t ®éng ...................................................... 17
1.1.4.3- Chøc n¨ng kiÓm tra, ®¸nh gi¸ ........................................................... 17
1.1.4.4- Chøc n¨ng chØ ®¹o, qu¶n lý gi¸o dôc x· héi ..................................... 18
1.2- T tëng Hå ChÝ Minh vÒ ®¹o ®øc ......................................................... 20
1.2.1- Hå ChÝ Minh vµ nÒn ®¹o ®øc míi ViÖt Nam ...................................... 20
1.2.1.1 §¹o ®øc, mét trong nh÷ng vÊn ®Ò quan t©m hµng ®Çu cña Hå ChÝ Minh
trong sù nghiÖp c¸ch m¹ng ........................................................................... 20
1.2.1.2- Nguån gèc ®¹o ®øc Hå ChÝ Minh .................................................... 20
1.2.1.3- Mét cuéc c¸ch m¹ng trªn lÜnh vùc ®¹o ®øc ë ViÖt Nam ............... ..21
1.2.1.4- VÞ trÝ ®¹o ®øc trong ®êi sèng con ngêi vµ x· héi ........................... 22
1.2.1.5- Ph¹m vi bao qu¸t cña t tëng ®¹o ®øc Hå ChÝ Minh ..................... 24
1.2.2- Nh÷ng phÈm chÊt ®¹o ®øc c¬ b¶n cña t tëng Hå ChÝ Minh vÒ con ngêi
ViÖt Nam trong thêi ®¹i míi ......................................................................... 25
1.2.2.1- Trung víi níc, hiÕu víi d©n ............................................................ 26
1.2.2.2- Yªu th¬ng con ngêi, sèng cã nghÜa cã t×nh .................................. 27
1.2.2.3- CÇn, kiÖm, kiªm, chÝnh, chÝ c«ng v« t ............................................ 28
1.2.2.4- Tinh thÇn quèc tª trong s¸ng ............................................................ 30
1.2.3- Nh÷ng nguyªn t¾c x©y dùng ®¹o ®øc míi ........................................... 31
1.2.3.1- Nãi ®i ®«i víi lµm, ph¶i nªu g¬ng vÒ ®¹o ®øc ................................ 31
1.2.3.2- X©y ®i ®«i víi chèng ........................................................................ 33
1.2.3.3- Ph¶i tu dìng ®¹o ®øc suèt ®êi ........................................................ 34
1.2.4- T tëng ®¹o ®øc Hå ChÝ Minh vµ sù nghiÖp ®æi míi hiÖn nay ......... 36
1.2.5- T tëng ®¹o ®øc Hå ChÝ Minh vÒ vai trß cña thÕ hÖ trÎ .................... 45
1.2.5.1- Muèn thøc tØnh mét d©n téc, tríc hÕt ph¶i thøc tØnh thanh niªn .... 45
1.2.5.2- Tuæi trÎ lµ mïa xu©n cña x· héi, cña d©n téc .................................. 45
1.2.5.3- Sù ph¸t triÓn cña x· héi phÇn lín phô thuéc vµo thanh niªn ............ 45
1.2.5.4- ViÖc häc tËp, rÌn luyÖn cña thÕ hÖ trÎ gãp phÇn quan träng ®Õn t¬ng
lai ph¸t triÓn cña ®Êt níc ...................................................................................
46
1.2.5.5- Vai trß cña gi¸o dôc, ®µo t¹o thÕ hÖ trÎ ®èi víi sù nghiÖp c¸ch m¹ng
...................................................................................................................... 46
4
1.2.6- Néi dung t tëng Hå ChÝ Minh vÒ ch¨m lo båi dìng thÕ hÖ c¸ch m¹ng
cho ®êi sau .................................................................................................... 47
1.2.6.1- Båi dìng thÕ hÖ c¸ch m¹ng cho ®êi sau lµ c«ng viÖc rÊt quan träng vµ
rÊt cÇn thiÕt ........................................................................................................
47
1.2.6.2- Môc ®Ých cña viÖc ch¨m lo båi dìng thÕ hÖ c¸ch m¹ng cho ®êi sau
........................................................................................................................47
1.2.6.3- Néi dung gi¸o dôc , båi dìng thÕ hÖ trÎ ........................................ 48
1.2.6.4- Ph¬ng ph¸p gi¸o dôc, ®µo t¹o, båi dìng thÕ hÖ trÎ ....................... 50
1.2.6.5- Vai trß cña c¸c thÕ hÖ ®i tríc, cña thÇy c« trong viÖc båi dìng thÕ hÖ
trÎ ........................................................................................................................
. 52
Ch¬ng 2- Mét sè vÊn ®Ò vÒ ®¹o ®øc cña sinh viªn hiÖn nay vµ c«ng t¸c
gi¶ng d¹y m«n T tëng Hå ChÝ Minh trong trêng cao ®¼ng s ph¹m NghÖ
An ......................................................................................................................
.. 54
2.1- Mét sè vÊn ®Ò vÒ lèi sèng cña thanh niªn (sinh viªn) hiÖn nay ...............54
2.1.1- T×nh h×nh chung .................................................................................. 54
2.1.2- VÒ ®Þnh híng gi¸ trÞ môc ®Ých cuéc sèng .......................................... 54
2.1.3- VÒ lý tëng sèng cña thanh niªn ......................................................... 55
2.1.4- VÒ ®Þnh híng gi¸ trÞ cuéc sèng cña thanh niªn ................................. 56
2.1.5- Lèi sèng cña thanh niªn biÓu hiÖn trong ho¹t ®éng chÝnh trÞ-x· héi ... 56
2.1.6- Lèi sèng cña thanh niªn biÓu hiÖn trong sinh ho¹t v¨n ho¸ ................ 58
2.2- Môc tiªu cña §¶ng vµ Nhµ níc ta trong viÖc gi¸o dôc cho thanh niªn
trong
giai
®o¹n
hiÖn
nay ......................................................................................... 59
2.2.1- Quan ®iÓm cña §¶ng vÒ gi¸o dôc ....................................................... 59
2.2.1.1- Môc tiªu tæng qu¸t ........................................................................... 62
2.2.1.2- Môc tiªu cô thÓ ................................................................................. 62
2.2.1.3- Néi dung häc tËp vµ lµm theo tÊm g¬ng ®¹o ®øc Hå ChÝ Minh ..... 63
2.3- C«ng t¸c gi¶ng d¹y bé m«n T tëng Hå ChÝ Minh .............................. 68
2.3.1- VÒ tæ chøc ........................................................................................... 68
2.3.2- VÒ néi dung ......................................................................................... 68
5
2.3.3- ¦u ®iÓm cña sinh viªn hiÖn nay trong nhµ trêng .............................. 69
2.3.4- Nhîc ®iÓm ......................................................................................... 69
Ch¬ng 3- Mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ häc tËp vµ lµm theo
tÊm g¬ng ®¹o ®øc Hå ChÝ Minh cho sinh viªn ........................................ 71
3.1- Ph¸t ®éng phong trµo nãi kh«ng víi tiªu cùc trong thi cö...................... 71
3.1.1- C«ng t¸c tuyªn truyÒn ......................................................................... 72
3.1.2- Tæ chøc triÓn khai thùc hiÖn ............................................................... 72
3.1.3- KÕt qu¶ thùc hiÖn ................................................................................ 72
3.2- Tæ chøc cuéc thi t×m hiÓu vÒ ®¹o ®øc Hå ChÝ Minh ............................ .. 73
3.2.1- KÓ chuyÖn tÊm g¬ng ®¹o ®øc Hå ChÝ Minh ...................................... 73
3.2.2- §a ra c¸c t×nh huèng s ph¹m ®Ó sinh viªn gi¶i quyÕt theo tÊm g¬ng ®¹o
®øc Hå ChÝ Minh .............................................................................................
73
3.2.3- Thi v¨n nghÖ: h¸t, ngÇm th¬, diÔn kÞch ... vÒ B¸c Hå ............................
77
3.3- Sinh viªn lµm theo tÊm g¬ng ®¹o ®øc Hå ChÝ Minh b»ng nh÷ng viÖc lµm
cô
thÓ ....................................................................................................................
76
3.3.1- Tæ chøc cho sinh viªn x©y dùng nÕp sèng néi tró ................................
76
3.3.2- Ph¸t ®éng phong trµo "Sinh viªn víi m«i trêng xanh-s¹ch-®Ñp".......... 76
3.3.3- X©y dùng nÒ nÕp häc tËp cho sinh viªn ..................................................
76
3.3.4- X©y dùng nÕp sèng v¨n ho¸ trong giao tiÕp, trong ¨n mÆc khi lªn líp ...
76
3.3.5- Thi lµm b¸o têng vÒ tÊm g¬ng ®¹o ®øc Hå ChÝ Minh trong sinh
viªn .....................................................................................................................
........ 77
3.3.6- Tæ chøc héi thi, to¹ ®µm ... vÒ cuéc ®êi, th©n thÕ vµ sù nghiÖp cña Hå
ChÝ
6
Minh ...................................................................................................................
77
KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ .......................................................................................
78
1- KÕt qu¶ ...........................................................................................................
78
2- KÕt luËn ..........................................................................................................
79
3- KiÕn nghÞ ........................................................................................................
79
Tµi liÖu tham kh¶o ............................................................................................
80
PhÇn phô lôc
më ®Çu
1- Lý do chän ®Ò tµi
T tëng vµ ®¹o ®øc Hå ChÝ Minh lµ sù kÕt tinh nh÷ng truyÒn thèng tèt
®Ñp cña d©n téc ta vµ tinh hoa v¨n ho¸ cña nh©n lo¹i, lµ tµi s¶n tinh thÇn v« gi¸
cña §¶ng vµ nh©n d©n ta, lµ tÊm g¬ng s¸ng ®Ó mäi ngêi ViÖt Nam häc tËp vµ
noi theo
V¨n kiÖn §¹i héi §¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX cña §¶ng ®· kh¼ng
®Þnh: "T tëng Hå ChÝ Minh lµ mét hÖ thèng quan ®iÓm toµn diÖn vµ s©u s¾c vÒ
nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n cña c¸ch m¹ng ViÖt Nam, lµ kÕt qu¶ cña sù vËn dông vµ
ph¸t triÓn s¸ng t¹o chñ nghÜa M¸c - Lªnin vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña níc ta, kÕ
thõa vµ ph¸t triÓn c¸c gi¸ trÞ truyÒn thèng tèt ®Ñp cña d©n téc, tiÕp thu tinh hoa
v¨n ho¸ cña nh©n lo¹i. §ã lµ t tëng vÒ gi¶i phãng d©n téc, gi¶i phãng giai cÊp,
gi¶i phãng con ngêi; vÒ ®éc lËp d©n téc g¾n liÒn víi chñ nghÜa x· héi, kÕt hîp
søc m¹nh d©n téc víi søc m¹nh thêi ®¹i cña nh©n d©n, cña khèi ®¹i ®oµn kÕt
d©n téc ...
T tëng Hå ChÝ Minh soi ®êng cho cuéc ®Êu tranh cña nh©n d©n ta giµnh
th¾ng lîi, lµ tµi s¶n tinh thÇn to lín cña §¶ng vµ d©n téc ta". (Tµi lÖu tham
kh¶o)
§èi víi §¶ng vµ c¸ch m¹ng níc ta, kiªn tr×, vËn dông s¸ng t¹o vµ ph¸t
triÓn chñ nghÜa M¸c - Lªnin, t tëng Hå ChÝ Minh lµ vÊn ®Ò cã tÝnh nguyªn t¾c
sè mét. Chñ nghÜa M¸c - Lªnin, t tëng Hå ChÝ Minh lµ chñ nghÜa M¸c - Lªnin
ë ViÖt Nam, cã n¾m ®îc t tëng Hå ChÝ Minh míi hiÓu thÊu ®¸o vÒ ®êng lèi
7
c¸ch m¹ng ViÖt Nam. Nghiªn cøu, häc tËp t tëng Hå ChÝ Minh lµ nh»m thÊm
nhuÇn s©u s¾c hÖ thèng, quan ®iÓm vµ ph¬ng ph¸p c¸ch m¹ng Hå ChÝ Minh,
n©ng cao thªm lßng yªu níc, tinh thÇn phôc vô c¸ch m¹ng, phôc vô nh©n d©n,
®¹o ®øc c¸ch m¹ng cña mçi ngêi, ®Ó lµm cho chñ nghÜa M¸c - Lªnin, t tëng
Hå ChÝ Minh thùc sù trë thµnh nÒn t¶ng t tëng vµ kim chØ nam trong hµnh
®éng cña chóng ta.
§¹o ®øc lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò quan t©m hµng ®Çu cña Hå ChÝ
Minh trong sù nghiÖp c¸ch m¹ng. Hå ChÝ Minh lµ mét trong nh÷ng nhµ t tëng,
l·nh tô c¸ch m¹ng ®· bµn nhiÒu nhÊt ®Õn vÊn ®Ò ®¹o ®øc. Nh÷ng t tëng lín
cña Ngêi ®· ®îc thÓ hiÖn qua nh÷ng bµi viÕt ng¾n gän, ®îc diÔn ®¹t rÊt c«
®äng, hµm sóc. Vµ ®Æc biÖt b¶n th©n Ngêi l¹i thùc hiÖn tríc nhÊt vµ nhiÒu nhÊt
nh÷ng t tëng Êy, nhiÒu h¬n c¶ nh÷ng ®iÒu Ngêi ®· nãi, ®· viÕt vÒ ®¹o ®øc. Hå
ChÝ Minh võa lµ mét nhµ §¹o ®øc häc lín, võa lµ tÊm g¬ng ®¹o ®øc trong
s¸ng nhÊt, tiÓu biÓu nhÊt ®· ®îc nh©n d©n ta vµ nh©n d©n thÕ giíi thõa nhËn.
§¶ng ta vµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh lu«n ch¨m lo gi÷ g×n vµ ph¸t huy
truyÒn thèng ®¹o ®øc tèt ®Ñp cña d©n téc, x©y dùng nÒn ®¹o ®øc míi, ®¹o ®øc
c¸ch m¹ng. §ã lµ lßng yªu níc, th¬ng nßi, s½n sµng chiÕn ®Êu hy sinh v× ®éc
lËp tù do cña Tæ quèc, v× chñ nghÜa x· héi; Sèng cã t×nh cã nghÜa, cã lý tëng
cao ®Ñp, cã ®¹o ®øc trong s¸ng; cã ý chÝ tù lùc tù cêng, tinh thÇn ®oµn kÕt,
nh©n ¸i ... ®ã chÝnh lµ ®¹o ®øc c¸ch m¹ng. Vµ ®¹o ®øc c¸ch m¹ng ®· trë thµnh
mét bé phËn quan träng, lµ nÒn t¶ng cña tinh thÇn, lµ ®éng lùc, nguån søc
m¹nh to lín ®Ó chóng ta vît qua mäi thö th¸ch hy sinh, giµnh ®éc lËp, tù do,
thèng nhÊt Tæ quèc vµ x©y dùng x· héi chñ nghÜa.
Trong sù nghiÖp ®æi míi ®Êt níc, truyÒn thèng ®¹o ®øc cña d©n téc ®·
®îc ph¸t triÓn vµ bæ sung thªm nh÷ng gi¸ trÞ míi. §ã lµ sù n¨ng ®éng, s¸ng
t¹o, d¸m nghÜ d¸m lµm, d¸m chÞu tr¸ch nhiÖm; §ã còng lµ lßng quyÕt t©m vît
mäi khã kh¨n thö th¸ch, quyÕt t©m x©y dùng ®êi sèng v¨n ho¸ míi, cïng nhau
x©y dùng mét x· héi ph¸t triÓn.
TruyÒn thèng ®¹o ®øc tèt ®Ñp cña d©n téc ta vµ nh÷ng gi¸ trÞ ®¹o ®øc
míi h×nh thµnh trong giai ®o¹n míi lµ xu thÕ cña sù ph¸t triÓn x· héi hiÖn nay.
ViÖc häc tËp vµ lµm theo tÊm g¬ng ®¹o ®øc Hå ChÝ Minh g¾n liªn víi viÖc
triÓn khai thùc hiÖn th¾ng lîi NghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng c¸c cÊp, víi cuéc vËn
®éng chØnh ®èn §¶ng, thùc hµnh tiÕt kiÖm, chèng l·ng phÝ vµ ®Êy m¹nh cuéc
®Êu tranh phßng chèng tham nhòng víi c¸c phong trµo thi ®ua yªu níc.
8
Ngµnh Gi¸o dôc & §µo t¹o ®· triÓn khai cuéc vËn ®éng "Häc tËp vµ
lµm theo tÊm g¬ng ®¹o ®øc Hå ChÝ Minh" nh»m n©ng cao ®¹o ®øc nhµ gi¸o,
®Èy m¹nh phong trµo thi ®ua "D¹y tèt, häc tèt" trong c¸c nhµ trêng víi ph¬ng
ch©m "D©n chñ, kû c¬ng, t×nh th¬ng, tr¸ch nhiÖm"
Häc tËp vµ lµm theo tÊm g¬ng ®¹o ®øc Hå ChÝ Minh cña sinh viªn trêng
C§SP NghÖ An nh»m trang bÞ cho sinh viªn nhËn thøc s©u s¾c vÒ nh÷ng néi
dung c¬ b¶n vµ gi¸ trÞ to lín cña t tëng vµ tÊm g¬ng ®¹o ®øc Hå ChÝ Minh.
T¹o sù chuyÓn biÕn m¹nh mÏ vÒ ý thøc tu dìng, rÌn luyÖn vµ lµm theo tÊm g¬ng ®¹o ®øc Hå ChÝ Minh s©u réng trong sinh viªn, n©ng cao ®¹o ®øc c¸ch
m¹ng, cÇn, kiÖm, liªm, chÝnh, chÝ c«ng v« t, ®Èy lïi sù suy tho¸i vÒ t tëng
chÝnh trÞ, ®¹o ®øc, lèi sèng vµ c¸c tÖ n¹n x· héi ... mµ quan träng h¬n lµ ph¶i
th«ng qua chÝnh nh÷ng hµnh vi, nh÷ng viÖc lµm cô thÓ ®îc tiÕn hµnh trong
toµn bé ho¹t ®éng thùc tiÔn cña sinh viªn. Sù thèng nhÊt gi÷a t tëng, hµnh vi,
®éng c¬ vµ hiÖu qu¶, gi÷a lý luËn vµ thùc tiÔn ®· trë thµnh mét ®Æc trng næi
bËt cña Hå ChÝ Minh. Còng chÝnh v× vËy, viÖc häc tËp ®¹o ®øc Hå ChÝ Minh
ph¶i ®i ®«i víi viÖc lµm theo tÊm g¬ng ®¹o ®øc cña Ngêi. T tëng Hå ChÝ Minh
vÒ gi¸o dôc ®¹o ®øc lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò mµ Ngêi quan t©m nhÊt.
Chñ tÞch Hå ChÝ Minh lµ ngêi ViÖt Nam ®Ñp nhÊt, tiªu biÓu cho phÈm
chÊt ®¹o ®øc vµ khÝ ph¸ch d©n téc ta, §¶ng ta. Gi¸o dôc ®¹o ®øc, x©y dùng lèi
sèng tèt ®Ñp theo t tëng ®¹o ®øc Hå ChÝ Minh võa lµ yªu cÇu cÊp b¸ch hiÖn
nay, võa lµ nhiÖm vô c¬ b¶n l©u dµi. §Èy m¹nh viÖc gi¸o dôc ®¹o ®øc, lèi sèng
trong sinh viªn th«ng qua tÊm g¬ng ®¹o ®øc Hå ChÝ Minh nh»m kh¬i dËy vµ
ph¸t huy c¸c gi¸ trÞ ®¹o ®øc, truyÒn thèng tèt ®Ñp, ®Êu tranh kh¾c phôc sù suy
tho¸i vÒ ®¹o ®øc, lèi sèng; chÆn ®øng, ®Èy lïi tÖ quan liªu, tham nhòng, l·ng
phÝ vµ c¸c tÖ n¹n x· héi, h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c gi¸ trÞ ®¹o ®øc chñ nghÜa
x· héi, x©y dùng con ngêi ViÖt Nam x· héi chñ nghÜa cã nh©n c¸ch cao ®Ñp,
b¶n lÜnh chÝnh trÞ v÷ng vµng, lèi sèng v¨n minh, x©y dùng c¸c quan hÖ x· héi
lµnh m¹nh, tiÕn bé.
Nhµ trêng lµ mét m«i trêng gi¸o dôc ®Æc biÖt, nh»m thùc hiÖn môc tiªu
gi¸o dôc con ngêi, ®µo t¹o nguån nh©n lùc cho ®Êt níc. Gi¸o dôc nhµ trêng
nh»m gãp phÇn ®Þnh híng cho sù ph¸t triÓn nh©n c¸ch, cho sù lùa chän nh÷ng
gi¸ trÞ ®¹o ®øc c¸ nh©n, ®Þnh híng gi¸o dôc gia ®×nh vµ ho¹t ®éng gi¸o dôc
cña c¸c tæ chøc x· héi. Hå ChÝ Minh ®· viÕt: "TiÕn lªn chñ nghÜa x· héi
kh«ng thÓ mét sím mét chiÒu. §ã lµ c¶ mét c«ng t¸c tæ chøc vµ gi¸o dôc. §ã
lµ c«ng t¸c chung cña tÊt c¶ mäi ngêi, cña c¶ thÇy gi¸o".
9
Tuy nhiªn trong x· héi ngµy nay, sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, sù thay
®æi lèi sèng cña mét líp ngêi trong x· héi ®· kÐo theo nh÷ng hÖ luþ, suy ®åi
vÒ ®¹o ®øc, v× vËy trong nhµ trêng còng ®· nÈy sinh nh÷ng biÓu hiÖn vÒ ®¹o
®øc kh«ng lµnh m¹nh, kh«ng ®¸p øng ®îc yªu cÇu cña nÒn Gi¸o dôc x· héi
chñ nghÜa. Hå ChÝ Minh ®· nhÊn m¹nh: "Dï khã kh¨n ®Õn ®©u còng ph¶i tiÕp
tôc thi ®ua d¹y tèt vµ häc tèt. Trªn nÒn t¶ng gi¸o dôc chÝnh trÞ vµ l·nh ®¹o t tëng tèt, ph¶i phÊn ®Êu n©ng cao chÊt lîng v¨n ho¸ vµ chuyªn m«n nh»m thiÕt
thùc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò do c¸ch m¹ng níc ta ®Ò ra vµ trong mét thêi gian
kh«ng xa, ®¹t nh÷ng ®Ønh cao cña khoa häc vµ kü thuËt".
Nhng viÖc häc tËp tÊm g¬ng ®¹o ®øc Hå ChÝ Minh míi chØ ®îc tiÕn
hµnh qua c¸c bµi gi¶ng, bµi nãi , kÓ chuyÖn, cßn viÖc lµm theo hoÆc ph¶i ®îc
thÓ hiÖn b»ng nh÷ng viÖc lµm cô thÓ th× chóng ta cha lµm ®îc nhiÒu, v× vËy
cÇn ph¶i cã nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m ®Ó nh÷ng bµi gi¶ng, nãi, kÓ chuyÖn vÒ tÊm
g¬ng ®¹o ®øc Hå ChÝ Minh trë thµnh nh÷ng viÖc lµm, nh÷ng hµnh ®éng cô thÓ
cña m×nh, cã lµm ®îc nh vËy th× chóng ta míi thùc hiÖn ®îc lêi c¨n dÆn cña
B¸c Hå :"Häc ®i ®«i víi hµnh, lêi nãi ®i ®«i víi viÖc lµm"
Lµ gi¶ng viªn cña mét trêng chuyªn nghiÖp, t«i rÊt muèn ®îc gãp phÇn
vµo viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ gi¸o dôc ®¹o ®øc cho sinh viªn qua viÖc häc tËp vµ
lµm theo tÊm g¬ng ®¹o ®øc Hå ChÝ Minh. V× thÕ t«i chän ®Ò tµi "Mét sè gi¶i
ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ häc tËp vµ lµm theo tÊm g¬ng ®¹o ®øc Hå
ChÝ Minh cho sinh viªn trêng C§SP NghÖ An"
2- Môc ®Ých nghiªn cøu
§Ò tµi ®a ra mét sè gi¶i ph¸p, nh÷ng viÖc lµm vµ hµnh ®éng cô thÓ ®Ó n©ng
cao hiÖu qu¶ häc tËp vµ lµm theo tÊm g¬ng ®¹o ®øc Hå ChÝ Minh cho sinh
viªn trêng C§SP NghÖ An.
3- §èi tîng vµ ph¹m vi nghiªn cøu:
5.1- §èi tîng nghiªn cøu: Lµ tÊm g¬ng ®¹o ®øc Hå ChÝ Minh
5.2- Ph¹m vi nghiªn cøu: Sinh viªn trêng C§SP NghÖ An
4- NhiÖm vô nghiªn cøu
4.1- HÖ thèng ho¸ mét sè vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n cña ®Ò tµi
4.2- T×m hiÓu viÖc gi¶ng d¹y bé m«n T tëng Hå ChÝ Minh vµ nh÷ng hµnh vi
®¹o ®øc cña sinh viªn hiÖn nay trong nhµ trêng C§SP
4.3- §Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ gi¸o dôc ®¹o ®øc cho
sinh viªn trêng C§SP NghÖ An
5- Gi¶ thuyÕt khoa häc:
10
Nh÷ng gi¶i ph¸p ®a ra ®· cã t¸c dông thiÕt thùc trong viÖc n©ng cao
hiÖu qu¶ häc tËp vµ lµm theo tÊm g¬ng ®¹o ®øc Hå ChÝ Minh cho sinh viªn 6Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu:
6.1- Ph¬ng ph¸p lý luËn:
6.1.1- Nghiªn cøu c¸c tµi liÖu, v¨n b¶n, c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu, c¸c bµi viÕt
liªn quan ®Õn ®Ò tµi
6.1.2- Ph¬ng ph¸p thùc tiÔn
- Thùc nghiÖm s ph¹m
7- CÊu tróc cña ®Ò tµi: §Ò tµi gåm cã 3 ch¬ng:
Ch¬ng 1: Lý luËn chung vÒ ®¹o ®øc vµ t tëng Hå ChÝ Minh vÒ ®¹o ®øc
Ch¬ng 2: C«ng t¸c gi¶ng d¹y bé m«n T tëng Hå ChÝ Minh vµ mét sè vÊn
®Ò vÒ ®¹o ®øc cña sinh viªn hiÖn nay trong trêng C§SP NghÖ An
Ch¬ng 3: Mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ häc tËp vµ lµm theo
tÊm g¬ng ®¹o ®øc Hå ChÝ Minh cho sinh viªn
- KÕt luËn vµ KiÕn nghÞ
- Tµi liÖu tham kh¶o
Ch¬ng 1
lý luËn chung vÒ ®¹o ®øc vµ
t tëng Hå ChÝ Minh vÒ ®¹o ®øc
1.1- lý luËn chung vÒ ®¹o ®øc
1.1.1- Kh¸i niÖm ®¹o ®øc:
§¹o ®øc, hiÓu theo nghÜa chung chÊt, lµ mét h×nh th¸i ý thøc x· héi, bao
gåm nh÷ng nguyªn t¾c, chuÈn mùc, ®Þnh híng gi¸ trÞ ®îc x· héi thõa nhËn, cã
t¸c dông chi phèi, ®iÒu chØnh hµnh vi cña con ngêi trong quan hÖ víi ngêi
kh¸c vµ toµn x· héi.
§èi víi c¸ nh©n, ý thøc vµ hµnh vi ®¹o ®øc mang tÝnh tù gi¸c, chñ yÕu
xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu bªn trong, ®ång thêi chÞu t¸c ®éng cña d luËn x· héi, sù
kiÓm tra cña nh÷ng ngêi xung quanh. §¹o ®øc lµ mét kh¸i niÖm t«n vinh
nh÷ng ngêi cã tr¸ch nhiÖm víi c«ng viÖc, víi t c¸ch lµ mét c«ng d©n, mét
thµnh viªn trong gia ®×nh vµ céng ®ång x· héi, thùc hiÖn tèt tr¸ch nhiÖm,
nghÜa vô ®îc giao phã, gãp phÇn x©y dùng céng ®ång, ph¸t triÓn kinh tÕ x·
héi, thiÕt lËp quan hÖ hµng xãm l¸ng giÒng.
Trong ®êi sèng thêng ngµy, ®¹o ®øc ®îc sö dông ®Ó ®¸nh gi¸ t×nh c¶m,
th¸i ®é, hµnh vi cña mçi ngêi so víi nh÷ng chuÈn mùc ®¹o ®øc x· héi cña mçi
thêi kú lÞch sö. Nh÷ng ngêi sèng theo chuÈn mùc x· héi, g¬ng mÉu, tù gi¸c
11
thùc hiÖn c¸c chuÈn mùc x· héi, ®îc nhiÒu ngêi quý mÒn th× thêng ®îc coi lµ
ngêi cã ®¹o ®øc.
Cã nh÷ng gi¸ trÞ ®¹o ®øc ph¶n ¸nh tÝnh nh©n v¨n thÓ hiÖn truyÒn thèng
®¹o ®øc cña d©n téc, tån t¹i l©u dµi qua c¸c thêi kú lÞch sö, ®Õn nay vÉn ®îc
coi lµ mùc thíc cña con ngêi ViÖt Nam nh: sèng nh©n nghÜa, thuû chung,
khoan dung, ®é lîng, tù träng, trung thùc, gi÷ lêi høa, träng ch÷ tÝn.
§¹o ®øc x· héi bao gåm ý thøc ®¹o ®øc, hµnh vi ®¹o ®øc vµ quan hÖ
®¹o ®øc
* ý thøc ®¹o ®øc lµ toµn bé nh÷ng quan niÖm vÒ thiÖn, ¸c, tèt, xÊu, l¬ng
t©m, tr¸ch nhiÖm, h¹nh phóc, c«ng b»ng ... vµ vÒ nh÷ng quy t¾c ®¸nh gi¸, ®iÒu
chØnh hµnh vi, øng xö cña c¸ nh©n ®èi víi x· héi, gi÷a c¸ nh©n víi c¸ nh©n.
* Hµnh vi ®¹o ®øc lµ sù biÓu hiÖn øng trong xö thùc tiÔn cña ý thøc ®¹o
®øc mµ con ngêi ®· nhËn thøc vµ lùa chän.
* Quan hÖ ®¹o ®øc lµ hÖ thèng nh÷ng mèi quan hÖ gi÷a ngêi víi ngêi
trong x· héi, xÐt vÒ mÆt ®¹o ®øc.
§¹o ®øc lµ mét ph¹m trï lÞch sö, kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña x·
héi loµi ngêi. §¹o ®øc thuéc kiÕn tróc thîng tÇng, chÞu sù quy ®Þnh bëi c¬ së
h¹ tÇng. Sù thay ®æi cña h¹ tÇng kinh tÕ - x· héi lµm thay ®æi c¸c chuÈn mùc
cña ®¹o ®øc x· héi. Tuy nhiªn, nhiÒu chuÈn mùc, gi¸ trÞ ®¹o ®øc nh nh©n ®¹o,
dòng c¶m, vÞ tha ... cã ý nghÜa toµn nh©n lo¹i vµ tån t¹i phæ biÕn trong c¸c x·
héi kh¸c nhau.
"§¹o ®øc lµ quy t¾c chung trong x· héi vµ hµnh vi cña con ngêi, quy
®Þnh nh÷ng nghÜa vô cña ngêi nµy ®èi víi ngêi kh¸c vµ ®èi víi x· héi. §¹o
®øc lµ h×nh th¸i cña ý thøc x· héi ... Chñ nghÜa M¸c-Lªnin x©y dùng quan
®iÓm vÒ ®¹o ®øc vµ nh÷ng yªu cÇu cña ®¹o ®øc kh«ng ph¶i trªn nh÷ng
®Þnh nghÜa chung vµ trõu tîng mµ trªn nh÷ng ®iÒu kiÖn lÞch sö cô thÓ.
Kh«ng cã ®¹o ®øc nµo ë ngoµi x· héi loµi ngêi... Trong mét x· héi cã giai
cÊp, ®¹o ®øc cã tÝnh giai cÊp. Nh÷ng h×nh thøc kÕt cÊu x· héi vµ c¬ së kinh
tÕ mµ biÕn ®æi th× ®¹o ®øc còng biÕn ®æi theo ..."[6, tr.234]
Trong t¸c phÈm "VÒ sù ph¸t triÓn toµn diÖn con ngêi thêi kú CNH,
H§H" do NXB ChÝnh trÞ Quèc gia Ên hµnh, GS.VS Ph¹m Minh H¹c ®· viÕt:
12
"§¹o ®øc theo nghÜa hÑp lµ lu©n lý, lµ nh÷ng quy ®Þnh, nh÷ng chuÈn mùc øng
xö trong quan hÖ cña con ngêi. Nhng trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, chÝnh quan hÖ
cña con ngêi còng ®· më réng vµ ®¹o ®øc bao gåm nh÷ng quy ®Þnh, nh÷ng
chuÈn mùc øng xö cña con ngêi víi con ngêi, víi c«ng viÖc, víi b¶n th©n kÓ
c¶ víi thiªn nhiªn vµ m«i trêng sèng... Theo nghÜa réng, kh¸i niÖm ®¹o ®øc
liªn quan chÆt chÏ víi ph¹m trï chÝnh trÞ, ph¸p luËt, lèi sèng. §¹o ®øc lµ thµnh
phÇn c¬ b¶n cña nh©n c¸ch, ph¶n ¸nh bé mÆt nh©n c¸ch ®· ®îc x· héi ho¸.
§¹o ®øc ®îc biÓu hiÖn ë cuéc sèng tinh thÇn lµnh m¹nh, trong s¸ng, ë hµnh
®éng gãp phÇn gi¶i quyÕt hîp lý, cã hiÖu qu¶ nh÷ng m©u thuÉn cña cuéc sèng.
Khi thõa nhËn ®¹o ®øc lµ mét h×nh th¸i ý thøc x· héi th× ®¹o ®øc cña mçi c¸
nh©n, mçi céng ®ång, mçi tÇng líp giai cÊp trong x· héi còng ph¶n ¸nh ý thøc
chÝnh trÞ cña hä ®èi víi c¸c vÊn ®Ò ®ang tån t¹i". (Tµi liÖu tham kh¶o)
"ChuÈn mùc ®¹o ®øc lµ nh÷ng phÈm chÊt ®¹o ®øc cã tÝnh chuÈn
mùc, ®îc nhiÒu ngêi thõa nhËn, ®îc d luËn x· héi x¸c ®Þnh nh mét ®ßi hái
kh¸ch quan, lµ thíc ®o gi¸ trÞ cÇn cã ë mçi ngêi, nh÷ng chuÈn mùc ®¹o
®øc Êy ®îc coi nh môc tiªu gi¸o dôc, rÌn luyÖn ë mçi ngêi ë nhiÒu bËc häc,
cÊp häc, løa tuæi, ngµnh nghÒ. §ång thêi chuÈn mùc ®¹o ®øc ®ã l¹i cã gi¸
trÞ ®Þnh híng, chi phèi, chÕ íc qu¸ tr×nh nhËn thøc, ®iÒu chØnh th¸i ®é vµ
hµnh vi cña mçi ngêi" [6, tr.153, 154]
1.1.2- Nguån gèc cña ®¹o ®øc:
§¹o ®øc ra ®êi cïng víi sù xuÊt hiÖn con ngêi vµ x· héi loµi ngêi v× ®ã
lµ h×nh th¸i ý thøc x· héi. Sù xuÊt hiÖn c¸c hiÖn tîng ®¹o ®øc trong x· héi loµi
ngêi tríc hÕt b¾t nguån tõ biÕn ®æi t©m sinh lý cña con ngêi. Con ngêi kh¸c
loµi vËt nhê cã t duy, ng«n ng÷ mµ ý thøc ngµy cµng ph¸t triÓn. Sù thèng nhÊt
nh÷ng quy ®Þnh chung vÒ sinh ho¹t céng ®ång, nh÷ng quy íc hµnh vi øng xö
trong céng ®ång ®îc coi nh nh÷ng chuÈn mùc hµnh vi ®¹o ®øc cña x· héi thêi
kú nguyªn thuû.
13
Tr¶i qua nÒn v¨n minh n«ng nghiÖp, v¨n minh c«ng nghiÖp vµ hiÖn nay
loµi ngêi ®ang bíc vµo nÒn v¨n minh hËu c«ng nghiÖp (hay gäi lµ v¨n minh
c«ng nghÖ th«ng tin) th× ®ßi hái giao lu trong ho¹t ®éng lao ®éng, ho¹t ®éng
x· héi ph¶i vît qua c¸i ao lµng, vît qua biªn giíi cña mçi quèc gia ®Ó héi
nhËp, ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn th× nh÷ng gi¸ trÞ ®¹o ®øc thêi ®¹i ngµy nay cµng
phong phó vµ phøc t¹p h¬n nhiÒu so víi c¸c nÒn v¨n minh tríc ®ã.
Ngµy nay do tÝnh chÊt cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ tri thøc, mµ hîp t¸c
còng ph¸t triÓn trong s¶n xuÊt, khoa häc kü thuËt, v¨n ho¸ gi¸o dôc ... trë
thµnh thíc ®o gi¸ trÞ ®¹o ®øc trong giai ®o¹n hiÖn nay, nªn chuÈn mùc ®¹o ®øc
võa cã tÝnh céng ®ång nhá (gia ®×nh, lµng xãm ...) l¹i võa cã gi¸ trÞ chung
toµn cÇu.
Nh vËy, nguån gèc ®Ó h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c gi¸ trÞ ®¹o ®øc cña x·
héi lµ nÒn kinh tÕ cña mét x· héi, cña mét thêi kú, cña mét céng ®ång. ChÝnh
ph¬ng thøc s¶n xuÊt cña céng ®ång, nh÷ng nguyªn t¾c tæ chøc s¶n xuÊt, kinh
tÕ, h×nh thøc lao ®éng lµ c¬ së, nguån gèc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ ®¹o ®øc cña mçi
thêi kú lÞch sö. F.¡ng ghen ®· nãi :"Chóng ta kh¼ng ®Þnh r»ng chung quy l¹i
th× mäi thuyÕt ®¹o ®øc tõ tríc tíi nay ®Òu lµ s¶n phÈm cña t×nh h×nh kinh tÕ x·
héi lóc Êy". [8, 162]
1.1.3- Vai trß cña ®¹o ®øc:
§¹o ®øc lµ mét h×nh th¸i ý thøc x· héi, thuéc thîng tÇng kiÕn tróc, bÞ
chÕ íc vµ chi phèi cña h¹ tÇng kinh tÕ. Tuy nhiªn, do mèi quan hÖ biÖn chøng
gi÷a kinh tÕ víi ý thøc x· héi, ®¹o ®øc cã ¶nh hëng ngîc l¹i ®Õn c¸c yÕu tè
kh¸c.
§Ó x¸c ®Þnh vai trß cña ®¹o ®øc, chóng ta cã thÓ xem xÐt qua c¸c vÊn
®Ò sau:
1.1.3.1- §¹o ®øc víi sù ph¸t triÓn nh©n c¸ch:
- §¹o ®øc gãp phÇn ®Þnh híng môc tiªu hµnh ®éng: ®Æc ®iÓm næi bËt cña
con ngêi vµ c¬ së cña sù ph¸t triÓn nh©n c¸ch con ngêi lµ lu«n híng tíi ch©n,
thiÖn, mü; lu«n m¬ íc vµ v¬n tíi t¬ng lai. Nh÷ng mong muèn ®ã lµ mét ®Þnh
híng trong hµnh ®éng cña mçi c¸ nh©n vµ céng ®ång x· héi. Nh÷ng lêi chóc
®Çu n¨m cña hÇu hÕt c¸c d©n téc trªn thÕ giíi ®Òu chóc nhau h¹nh phóc trong
cuéc sèng, thµnh c«ng trong sù nghiÖp nh "V¹n sù nh ý"; "An khang thÞnh v-
14
îng" ... HoÆc nh ë c¸c níc ch©u ¸, thêng lu«n híng tíi "Phóc, Léc, Thä";
"Ch©n, ThiÖn, Mü" ... Ngay trong cuéc chiÕn tranh trêng kú gian khæ §¶ng vµ
B¸c Hå còng lu«n tíi mét niÒm m¬ íc ch¸y báng, ®ã lµ níc nhµ giµnh ®îc
®éc lËp, ®ång bµo ta ai còng cã c¬m ¨n ¸o mÆc, ai còng ®îc häc hµnh. Còng
chÝnh tõ nh÷ng íc m¬ ®ã mµ chóng ta ®· ®Þnh híng ®îc môc tiªu hµnh ®éng,
vît qua bao khã kh¨n gian khæ, qua bao ch«ng gai thö th¸ch ®Ó giµnh cho ®îc
®éc lËp, nh B¸c Hå ®· ®Þnh híng "§Õn ngµy chiÕn th¾ng ta sÏ x©y dùng ®Êt níc ta ®µng hoµng h¬n, to ®Ñp h¬n". Vµ ®iÒu mong íc cña Ngêi ®Õn nay ®· trë
thµnh hiÖn thùc.
- §¹o ®øc gãp phÇn ®Þnh híng môc ®Ých ho¹t ®éng cña con ngêi: ®Æc ®iÓm
t©m lý con ngêi lµ lu«n híng tíi c¸i ®Ñp nªn nh÷ng chuÈn mùc ®¹o ®øc tèt ®Ñp
cña x· héi lµ môc tiªu cho cuéc sèng, rÌn luyÖn cho b¶n th©n. §ã lµ sù ®Þnh híng ho¹t ®éng nhËn thøc gi¸ trÞ sèng, gi¸ trÞ ®¹o ®øc. §¹o ®øc gióp cho mçi
ngêi cã chuÈn ®Ó lùa chän gi÷a thiÖn vµ ¸c, gi÷a tèt vµ xÊu, gi÷a ®iÒu cÇn vµ
nªn lµm víi c¸i cÇn vµ nªn tr¸nh, gi÷a c¸i cao thuîng vµ thÊp hÌn, gi÷a lîi Ých
c¸ nh©n vµ céng ®ång, gi÷a bæn phËn vµ quyÒn h¹n, gi÷a céng ®ång nhá vµ
d©n téc. C¬ së ®Ó lùa chän c¸c gi¸ trÞ ®¹o ®øc cña mét c¸ nh©n phô thuéc vµo
nhËn thøc vÒ quyÒn lîi vµ vÞ trÝ cña hä trong mèi quan hÖ víi céng ®ång x·
héi. B¾t ®Çu tõ quyÒn lîi cña c¸ nh©n trong mét céng ®ång mµ c¸ nh©n ®ã
sèng, ho¹t ®éng g¾n bã mËt thiÕt víi nhau nh gia ®×nh, hµng xãm l¸ng giÒng
n¬i ë, mét tËp thÓ lao ®éng ... Tuy nhiªn, quyÒn lîi cña mét c¸ nh©n, mét tËp
thÓ cã thÓ cã nh÷ng m©u thuÉn víi nhau, nh÷ng lóc Êy nh÷ng gi¸ trÞ ®¹o ®øc
chung nhÊt sÏ ®îc sè ®«ng quÇn chóng lùa chän ®Ó ®iÒu chØnh hµnh ®éng cña
b¶n th©n. LÞch sö cña d©n téc ta qua nhiÒu thÕ kû ®Êu tranh gi÷ níc vµ dùng níc, mçi khi Tæ quèc bÞ l©m nguy tríc kÎ thï x©m lîc th× tinh thÇn yªu níc, ý
chÝ quËt cêng l¹i trçi dËy, ®oµn kÕt cïng nhau thµnh mét khèi vµ ®ã chÝnh lµ
gi¸ trÞ ®¹o ®øc ®îc c¸c thÕ hÖ ngêi ViÖt Nam lùa chän.
Sù kÕt hîp lùa chän gi¸ trÞ ®¹o ®øc cña céng ®ång nhá víi céng ®ång
d©n téc lµ mét qu¸ tr×nh ®Êu tranh cña mçi c¸ nh©n. Sù lùa chän ®óng hay sai
phô thuéc tríc hÕt vµo tr×nh ®é hiÓu biÕt cña mçi c¸ nh©n vÒ c¸c vÊn ®Ò x· héi
vµ mét ph¬ng ph¸p luËn hµnh ®éng thùc tiÔn. ChÝnh v× vËy, viÖc t¨ng cêng
gi¸o dôc, n©ng cao d©n trÝ cho mäi ngêi lµ mét ®ßi hái ®Ó mçi ngêi cã n¨ng
lùc lùa chän nh÷ng gi¸ trÞ ®¹o ®øc v« cïng phong phó, phøc t¹p trong hoµn
c¶nh më cöa, héi nhËp cña nhiÒu céng ®ång, quèc gia ®Ó cïng tån t¹i vµ ph¸t
triÓn.
15
Gi¸o dôc nhµ trêng, gia ®×nh vµ x· héi ph¶i trang bÞ cho thÕ hÖ trÎ c¬ së
lùa chän c¸c gi¸ trÞ ®¹o ®øc, lµm cho mäi ngêi nhËn thøc ®Çy ®ñ tr¸ch nhiÖm
tõng c¸ nh©n trong mét x· héi hiÖn ®¹i, quyÒn lîi cña c¸ nh©n, cña tËp thÓ nhá
g¾n liÒn víi d©n téc vµ nh©n lo¹i. V× vËy, ph¶i lÊy c¸c chuÈn mùc ®¹o ®øc
chung cña d©n téc vµ nh©n lo¹i lµm ®Þnh híng chi phèi ho¹t ®éng nhËn thøc,
®Þnh híng cho ho¹t ®éng giao lu, häc tËp, lao ®éng vµ ho¹t ®éng x· héi cña
mçi c¸ nh©n.
ViÖc gi¸o dôc c¸c gi¸ trÞ ®¹o ®øc cho mäi ngêi, ®Æc biÖt cho thÕ hÖ trÎ
lµ tr¸ch nhiÖm cña toµn x· héi, cña mäi céng ®ång, mµ tríc hÕt thuéc vÒ nhµ
trêng, gia ®×nh; cña c¸c tæ chøc, ®oµn thÓ trong x· héi.
- §¹o ®øc gãp phÇn ®iÒu chØnh hµnh ®éng cña con ngêi: trong cuéc sèng,
kh«ng ph¶i lóc nµo con ngêi còng dÒ dµng thèng nhÊt gi÷a nhËn thøc vµ hµnh
®éng, gi÷a nãi vµ lµm. Nh×n chung nh÷ng chuÈn mùc ®¹o ®øc x· héi lu«n lµ
tiªu chÝ ®Ó mçi ngêi so s¸nh kÕt qu¶ hµnh ®éng, hµnh vi cña m×nh ®Ó s÷a ch÷a.
Cã thÓ ë nh÷ng ngêi nµy ngêi nä khi hµnh ®éng, c xö kh«ng ®óng mùc, vi
ph¹m ®¹o ®øc x· héi th× ngay sau ®ã hä sÏ hèi hËn, thÊy ®îc sai lÇm cña
m×nh. Kh«ng Ýt ngêi sau khi ph¹m téi ®· ph¶i tr¶ gi¸ b»ng sù s¸m hèi, l¬ng
t©m c¾n røt, muèn lµm mét ®iÒu g× ®ã tèt ®Ñp ®Ó t×m l¹i sù thanh th¶n cho
m×nh. Nh÷ng chuÈn mùc ®¹o ®øc x· héi lu«n lµ chuÈn mùc cho mçi ngêi nhËn
biÕt, x¸c ®Þnh vÞ trÝ cña m×nh trong mèi quan hÖ x· héi. Nh÷ng chuÈn mùc ®¹o
®øc x· héi gióp cho con ngêi biÕt lùa chän hîp lý c¸ch gi¶i quyÕt c¸c m©u
thuÉn.
Nhng viÖc ®iÒu chØnh ho¹t ®éng cña mçi c¸ nh©n l¹i phô thuéc vµo 3
®iÒu kiÖn:
* Mét lµ tr×nh ®é nhËn thøc, kh¶ n¨ng ph©n tÝch ®Ó lùa chän c¸c gi¸ trÞ
cña mçi chñ thÓ: HiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña mçi ngêi bÞ chi phèi bëi sù hiÓu biÕt
vÒ x· héi, vµo phÈm chÊt ®¹o ®øc, chÝnh trÞ, ph¸p luËt; vµo c¸c yÕu tè phÈm
chÊt t©m lý vµ c¸c n¨ng lùc ho¹t ®éng cña c¸ nh©n. Mçi c¸ nh©n cã tæng hîp
c¸c tè chÊt cña mét nh©n c¸ch th× kh¶ n¨ng lùa chän c¸c gi¸ trÞ ®Ó ®iÒu chØnh
hµnh ®éng vµ sù ®iÒu chØnh hµnh vi theo chuÈn mùc ®¹o ®øc x· héi sÏ tèt h¬n
* Hai lµ phô thuéc vµo d luËn cña céng ®ång x· héi: NÕu con ngêi ®îc
sèng trong mét céng ®ång cã cuéc sèng trong s¸ng vµ m¹nh mÏ th× sÏ tù ®iÒu
chØnh ho¹t ®éng cña m×nh theo nh÷ng chuÈn mùc x· héi mét c¸ch dÔ dµng vµ
mang l¹i hiÖu qu¶ tèt. §iÒu nµy cã nghÜa lµ nÕu vi ph¹m c¸c chuÈn mùc ®¹o
16
®øc sÏ bÞ lªn ¸n khinh rÎ vµ xa l¸nh, buéc ngêi ®ã ph¶i ¨n n¨n, hèi hËn víi
céng ®ång ®Ó ®îc tha thø vµ ngîc l¹i, nÕu ngêi ®ã cã nh÷ng hµnh vi ®¹o ®øc
phï hîp víi nh÷ng chuÈn mùc x· héi th× sÏ ®îc mäi ngêi coi träng, t«n vinh.
* Ba lµ phô thuéc vµo ®Þnh híng gi¸o dôc cña Nhµ níc trong tõng giai
®o¹n lÞch sö: Sù ®Þnh híng gi¸o dôc ®¹o ®øc cña Nhµ níc trong tõng thêi kú
cã t¸c dông gióp cho con ngêi lùa chän, ®iÒu chØnh nh÷ng hµnh vi ®¹o ®øc cña
m×nh. §ã lµ cô thÓ ho¸ b»ng môc tiªu, ch¬ng tr×nh d¹y häc, gi¸o dôc cña nhµ
trêng, ®îc thÓ chÕ ho¸ b»ng ph¸p luËt vµ ®îc thùc hiÖn b»ng c¸c thiÕt chÕ x·
héi. Trong mét x· héi v¨n minh vµ tr×nh ®é d©n trÝ cao th× sù thèng nhÊt gi÷a
phÐp níc vµ lÖ lµng lµ thÓ hiÖn sù nhÊt qu¸n quyÒn lîi chung vµ riªng gi÷a gi¸
trÞ ®¹o ®øc víi chÝnh trÞ, ®ã sÏ lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho mçi c¸ nh©n lùa chän
vµ ®iÒu chØnh hµnh vi ®¹o ®øc cña m×nh.
§¹o ®øc gãp phÇn gi÷ v÷ng, æn ®Þnh chÝnh trÞ x· héi, qua ®ã thóc ®Èy
ph¸t triÓn cña kinh tÕ - x· héi, x©y dùng x· héi "d©n giµu, níc m¹nh, c«ng
b»ng, d©n chñ, v¨n minh". §¹o ®øc, víi nh÷ng chuÈn møc gi¸ trÞ ®óng ®¾n, lµ
mét bé phËn quan träng cña nÒn t¶ng tinh thÇn x· héi. Trong x· héi, sù khñng
ho¶ng cña ®¹o ®øc, sù "lÖch chuÈn, lo¹n chuÈn" lµ mét trong nh÷ng nguyªn
nh©n dÉn ®Õn khñng ho¶ng chÝnh trÞ, kinh tÕ, x· héi. Cã sù ®Þnh híng gi¸o dôc
cña Nhµ níc sÏ lµm gi¶m m©u thuÉn côc bé cña c¸c tËp thÓ nhá, t¹o nªn sù
thèng nhÊt hµnh ®éng cña c¸c c«ng d©n thùc hiÖn nh÷ng môc tiªu tèt ®Ñp cña
x· héi ®Æt ra. Sù chØ ®¹o ®Þnh híng gi¸o dôc ®¹o ®øc cña Nhµ níc sÏ t¹o ra sù
thèng nhÊt gi÷a ®¹o ®øc víi chÝnh trÞ, ph¸p luËt, t¹o ra søc m¹nh cña d luËn x·
héi vµ c¸c thiÕt chÕ cña x· héi ... tõ ®ã vai trß cña ®¹o ®øc trong sù ph¸t triÓn
nh©n c¸ch, ph¸t triÓn x· héi ngµy cµng cã ý nghÜa to lín.
1.1.3.2- §¹o ®øc víi sù ph¸t triÓn x· héi:
§¹o ®øc lµ mét h×nh th¸i ý thøc x· héi, nã ph¶n ¸nh vµ lu«n biÕn ®æi
theo sù biÕn ®æi cña nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi. HÖ thèng gi¸ trÞ ®¹o ®øc
ph¶n ¸nh toµn bé quan hÖ cña con ngêi trong cuéc sèng giao lu, øng xö, trong
s¶n xuÊt, trong gi¸o dôc, v¨n ho¸, chÝnh trÞ x· héi. HÖ thèng chuÈn mùc ®¹o
®øc cña mét céng ®ång hay mét d©n téc ®Òu ®îc thÓ hiÖn qua 5 mèi quan hÖ
cña con ngêi víi t c¸ch lµ chñ thÓ cña quan hÖ ®¹o ®øc, ®ã lµ:
- Quan hÖ víi b¶n th©n: ®ã lµ nh÷ng gi¸ trÞ ®Ó hoµn thiÖn b¶n th©n con
ngêi
17
- Quan hÖ víi mäi ngêi: thÓ hiÖn trong ®êi sèng hµng ngµy cña con ngêi
trong qu¸ khø, hiÖn t¹i vµ t¬ng lai, lµ mèi quan hÖ trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp trong
céng ®ång.
- Quan hÖ víi c«ng viÖc: ®ã lµ viÖc thùc hiÖn bæn phËn, tr¸ch nhiÖm
trong c«ng viÖc khi ®îc giao phã
- Quan hÖ víi m«i trêng: bao gåm c¶ viÖc b¶o vÖ vµ gi÷ g×n m«i trêng
sèng cña con ngêi, gåm m«i trêng tù nhiªn vµ m«i trêng v¨n ho¸ x· héi.
- Quan hÖ víi lý tëng sèng cña d©n téc: ®©y lµ mét yÕu tè kh«ng thÓ
t¸ch rêi trong ph¹m trï ®¹o ®øc cña con ngêi. §ã lµ sù thÓ hiÖn ý thøc, ®¹o
®øc, lý tëng cña mçi c¸ nh©n kh«ng thÓ t¸ch rêi khái lý tëng cña d©n téc.
C¸c chuÈn mùc ®¹o ®øc thÓ hiÖn c¸c mèi quan hÖ trªn ®©y ë mçi thêi
kú cã kh¸c nhau vÒ møc ®é vµ néi dung gi¸ trÞ cô thÓ, nhng c¸c gi¸ trÞ Êy ®Òu
gãp phÇn gióp mçi ngêi ®iÒu chÝnh lÏ sèng vµ ®iÒu chØnh ho¹t ®éng nh»m v¬n
tíi c¸i tèt ®Ñp cña cuéc ®êi, nã sÏ lµm cho mçi con ngêi sèng cã h÷u Ých h¬n,
gãp mét phÇn vµo viÖc x©y dùng x· héi, mèi quan hÖ x· héi tèt ®Ñp h¬n. Cã
thÓ thÊy nh÷ng gi¸ trÞ ®¹o ®øc lµ mét truyÒn thèng næi bËt nhÊt trong nh÷ng
truyÒn thèng cña d©n téc ta.
Râ rµng, nh÷ng gi¸ trÞ ®¹o ®øc, nh÷ng chuÈn mùc ®¹o ®øc x· héi trë
thµnh ph¬ng ch©m sèng cña mçi c¸ nh©n vµ mäi ngêi trong céng ®ång x· héi,
lµm cho mäi ngêi tù gi¸c thùc hiÖn ®Ó x©y dùng mèi quan hÖ x· héi tèt ®Ñp
h¬n. Khi nh÷ng gi¸ trÞ ®¹o ®øc biÕn thµnh nhËn thøc chung cña mäi thµnh
viªn th× nã trë thµnh truyÒn thèng, cã søc m¹nh vËt chÊt ®iÒu chØnh nhËn thøc
vµ hµnh ®éng chung cña toµn x· héi. V× vËy, ®¹o ®øc cã vai trß vµ ý nghÜa rÊt
lín trong viÖc x©y dùng mét x· héi c«ng b»ng, d©n chñ vµ v¨n minh.
1.1.4- Chøc n¨ng cña ®¹o ®øc:
1.1.4.1- Chøc n¨ng ®Þnh híng ho¹t ®éng:
§¹o ®øc lµ mét h×nh th¸i ý thøc x· héi, nã ra ®êi lµ mét tÊt yÕu kh¸ch
quan cña quan hÖ con ngêi trong x· héi ®Ó con ngêi tån t¹i vµ ph¸t triÓn.
Con ngêi sinh ra ®· cã nhu cÇu giao lu ®Ó tiÕp thu kinh nghiÖm sèng
cña ngêi kh¸c. Giao tiÕp lµ mét ®Æc ®iÓm t©m lý ngêi. Trong ho¹t ®éng x· héi
n¶y sinh nh÷ng quy íc vÒ quan hÖ ngêi víi ngêi trong cuéc sèng, trong lao
®éng, tæ chøc lÔ nghi t«n gi¸o cã thÓ thÊy nh÷ng quy íc ®Çu tiªn cña x· héi
loµi ngêi ®îc nhiÒu ngêi thõa nhËn vµ lµm theo, chÝnh ®ã lµ nh÷ng chuÈn mùc
®¹o ®øc x· héi.
18
Khi nhµ níc cha ra ®êi, cha cã ph¸p luËt th× nh÷ng quy ®Þnh cña ®¹o
®øc chÝnh lµ c¬ së chi phèi ho¹t ®éng cña céng ®ång ngêi trong x· héi. Nh÷ng
chuÈn mùc ®¹o ®øc ban ®Çu dï ®¬n gi¶n nhng ®· hµm chøa tr¸ch nhiÖm, nghÜa
vô, quyÒn lîi, quyÒn h¹n cña mçi c¸ nh©n ®èi víi ngêi kh¸c. Tr¶i qua c¸c thêi
kú lÞch sö, quan hÖ con ngêi ngµy cµng phong phó vµ nh÷ng chuÈn mùc ®¹o
®øc x· héi ngµy cµng ®a d¹ng, phøc t¹p. Song chÝnh nhê nh÷ng quy ®Þnh Êy
mçi ngêi tù gi¸c tu©n theo mµ t¹o ra ho¹t ®éng thèng nhÊt cña c¶ céng ®ång
x· héi.
Nh vËy, tríc khi cã tæ chøc nhµ níc ®iÒu hµnh b»ng ph¸p luËt th× c¸c
chuÈn mùc ®¹o ®øc lµ c¬ së ®iÒu chØnh hµnh vi cña mçi c¸ nh©n trong mét
céng ®ång.
Gi¶i quyÕt m©u thuÉn gi÷a c¸ nh©n vµ céng ®ång, gi÷a quyÒn lîi vµ
nghÜa vô, gi÷a c¸i mong muèn vµ c¸i cÇn lµm ... ®îc dùa trªn nh÷ng quy ®Þnh
chung (chuÈn mùc ®¹o ®øc) vµ theo c¬ chÕ cña gi¸o dôc, ®ã lµ kh¶ n¨ng tù
®Þnh híng vµ ®iÒu chØnh cña d luËn trong céng ®ång.
ChuÈn mùc ®¹o ®øc, ®«i khi lµ tiÒn ®Ó ®Ó h×nh thµnh nh÷ng ®iÒu luËt
sau nµy khi xuÊt hiÖn nhµ níc. Nh÷ng ngay c¶ khi cã ph¸p luËt, nhiÒu chuÈn
mùc ®¹o ®øc kh«ng thÓ quy ®Þnh thµnh ph¸p luËt. C¬ chÕ thóc ®Èy hµnh vi ®¹o
®øc lµ tù nguyÖn, lµ ®éng c¬ cña sù tù nhËn thøc "nªn lµm" hay "kh«ng nªn
lµm" v× ngêi kh¸c. Nhng dù luËn x· héi chØ gãp phÇn ®iÒu chØnh chø kh«ng
ph¶i quyÕt ®Þnh hµnh vi ®¹o ®øc v× chØ ngêi cã ®¹o ®øc míi cã kh¶ n¨ng tù
®iÒu chØnh hµnh vi cña m×nh b¨ng l¬ng t©m, tr¸ch nhiÖm, tù träng vµ biÕt "nÓ"
"sî" d luËn
1.1..4.2- Chøc n¨ng ®iÒu chØnh ho¹t ®éng:
§¹o ®øc cßn cã chøc n¨ng ®iÒu hØnh ho¹t ®éng cña c¸ nh©n vµ cña céng
®ång x· héi. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng giao tiÕp, øng xö, mçi c¸ nh©n lu«n
®èi chiÕu víi nh÷ng chuÈn mùc ®¹o ®øc vµ hä thêng tù m×nh ®iÒu chØnh hµnh
vi ®¹o ®øc cña m×nh nÕu nh cã nh÷ng hµnh vi kh«ng phï hîp víi ®¹o ®øc x·
héi. Trong cuéc sèng hµng ngµy, mçi chóng ta thêng r¬i vµo hoµn c¶nh ph¶i
lùa chän gi÷a c¸i ®óng vµ c¸i sai, gi÷a c¸i tèt vµ c¸i xÊu, gi÷a c¸i thiÖn vµ c¸i
¸c, gi÷a c¸i cao thîng vµ c¸i tÇm thêng, gi÷a lîi Ých c¸ nh©n vµ lîi Ých tËp
thÓ ... Nh÷ng lóc nh thÕ th× chØ cã gi¸ trÞ lµm ngêi, gi¸ trÞ nh©n phÈm míi lùa
chän ®îc nh÷ng hµnh vi ®¹o ®øc ®óng ®¾n.
19
ChuÈn mùc ®¹o ®øc ®iÒu chØnh hµnh vi cña c¸ nh©n, céng ®ång vµ mèi
quan hÖ gi÷a ngêi víi ngêi trong x· héi. C¸c nguyªn t¾c, chuÈn mùc vµ ®Þnh
híng gi¸ trÞ ®¹o ®øc, cïng víi sù kiÓm tra, ®¸nh gi¸ cña x· héi cã t¸c dông
®iÒu chØnh hµnh vi cña mçi c¸ nh©n, ®Ó hä tù ®iÒu chØnh hµnh vi cña m×nh cho
phï hîp víi yªu cÇu chung cña céng ®ång. Nh÷ng chuÈn mùc ®¹o ®øc ®îc
céng ®ång vµ x· héi thõa nhËn cïng víi ph¸p luËt vµ nh÷ng qui ®Þnh kh¸c, lµ
c«ng cô quan träng ®Ó ®iÒu chØnh mèi quan hÖ cña c¶ céng ®ång. Trong mèi
quan hÖ gi÷a ngêi víi ngêi, quan niÖm vµ hµnh vi ®¹o ®øc cña ngêi nµy cã t¸c
®éng ®Õn quan niÖm vµ hµnh vi ®¹o ®øc cña ngêi kh¸c vµ ngîc l¹i.
1.1.4.3- Chøc n¨ng kiÓm tra, ®¸nh gi¸:
Nh÷ng chuÈn mùc ®¹o ®øc x· héi cã mét chøc n¨ng rÊt quan träng, ®ã
lµ chøc n¨ng kiÓm tra, ®¸nh gi¸.
Mçi ngêi cã ý thøc vÒ m×nh, th× trong cuéc sèng nãi chung, sau mçi
ho¹t ®éng cô thÓ nãi riªng ®Òu tù kiÓm tra ®¸nh gi¸ ®Ó rót kinh nghiÖm cho
b¶n th©n trong qu¸ tr×nh sèng vµ lµm viÖc.
Ho¹t ®éng tù kiÓm tra ®¸nh gi¸ hµnh vi ®¹o ®øc cña mäi ngêi ®Òu dùa
vµo nh÷ng chuÈn mùc ®¹o ®øc x· héi. HÖ thèng chuÈn mùc ®¹o ®øc x· héi
võa lµ môc tiªu cña hµnh ®éng, võa lµ tiªu chuÈn ®iÒu chØnh hµnh vi thãi quen
®¹o ®øc vµ võa lµ tiªu chÝ ®Ó tù ®¸nh gi¸ cña b¶n th©n vµ x· héi.
Tån t¹i x· héi quyÕt ®Þnh ý thøc x· héi, nªn sù tån t¹i nh÷ng m©u thuÉn
x· héi còng thÓ hiÖn trong ®¹o ®øc x· héi. Hµnh vi ®¹o ®øc cña mçi c¸ nh©n
trong x· héi ngoµi thÓ hiÖn ý thøc ®¹o ®øc cña hä, cßn ph¶n ¸nh mèi quan hÖ
lîi Ých víi c¸c c¸ nh©n kh¸c vµ toµn x· héi. Sù phª ph¸n cña x· héi vÒ nh÷ng
hµnh vi ®¹o ®øc cña mçi c¸ nh©n thÓ hiÖn mèi quan hÖ x· héi hiÖn thùc. Ngoµi
tr×nh ®é nhËn thøc, cßn do nh÷ng quan hÖ lîi Ých chi phèi.
Trong sù nghiÖp ®æi míi gi¸o dôc, c¸c chuÈn mùc ®¹o ®øc ®· thµnh c¸c
hµnh vi cô thÓ phï hîp víi løa tuæi, víi nghÒ nghiÖp vµ víi vÞ thÕ x· héi.
1.1.4.4- Chøc n¨ng chØ ®¹o, qu¶n lý gi¸o dôc x· héi:
C¸c chøc n¨ng ®Þnh híng, chøc n¨ng ®iÒu chØnh, kiÓm tra ®¸nh gi¸ lµ
c¸c chøc n¨ng chñ yÕu ®èi víi qu¸ tr×nh rÌn luyÖn ®¹o ®øc cña c¸ nh©n. Nhng
nh÷ng chøc n¨ng Êy còng cã ý nghÜa víi c«ng t¸c qu¶n lý, l·nh ®¹o ho¹t ®éng
gi¸o dôc ®¹o ®øc ®èi víi gi¸o dôc nhµ trêng, gi¸o dôc gia ®×nh vµ c¸c c¬ quan
chøc n¨ng.
20
- Xem thêm -
.DOC 
71 
98 
118 
