1
Môc lôc
1.1.
1.2
1.2.1
1.2.2.
1.2.3
1.3
1.3.1
1.3.2.
1.3.3.
2.1.
2.1.1.
2.1.2.
2.1.3.
2.1.4.
2.1.5.
2.1.6
2.1.7
2.1.8
2.2.
2.2.1
2.2.2
3.1.
3.1.1.
3.1.2.
3.2.
3.2.1.
3.2.2.
3.2.3.
3.2.4.
3.2.5.
3.2.6.
3.2.7.
3.2.8
I
II
Më ®Çu
Ch¬ng 1. C¬ së lý luËn cña ho¹t ®éng KTNBTH
LÞch sö vÊn ®Ò nghiªn cøu
ChÊt lîng ho¹t ®éng KTNBTH
Kh¸i niÖm chÊt lîng
Ho¹t ®éng KTNBTH
ChÊt lîng ho¹t ®éng KTNBTH
C¬ së lý luËn cña ho¹t ®éng KTNBTH
C¬ së khoa häc cña ho¹t ®éng KTNBTH
C¬ së ph¸p lý cña ho¹t ®éng KTNBTH
C¬ së thùc tiÔn cña ho¹t ®éng KTNBTH
Ch¬ng 2. Thùc tr¹ng ho¹t ®éng KTNB ë c¸c trêng
THPT huyÖn Nghi Léc, tØnh NghÖ An
§Æc ®iÓm cña c¸c trêng THPT huyÖn Nghi Léc, tØnh
NghÖ An
§Æc ®iÓm chung
Trêng THPT Nghi Léc 1
Trêng THPT Nghi Léc 2
Trêng THPT Nghi Léc 3
Trêng THPT Nghi Léc 4
Trêng THPT Nghi Léc 5
Trêng THPT D©n lËp Nghi Léc
§¸nh gi¸ chung vÒ chÊt lîng c¸c trêng THPT huyÖn Nghi
Léc, tØnh NghÖ An
Tæng kÕt thùc tr¹ng ho¹t ®éng KTNB ë c¸c trêng THPT
huyÖn Nghi Léc, tØnh NghÖ An
Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®îc
Nh÷ng tån t¹i cÇn kh¾c phôc
Ch¬ng 3. Mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao chÊt lîng
ho¹t ®éng KTNB ë c¸c trêng THPT huyÖn Nghi Léc,
tØnh NghÖ An
C¸c nguyªn t¾c vµ c¬ së ®Ó x©y dùng gi¶i ph¸p
C¸c nguyªn t¾c ®Ò xuÊt gi¶i ph¸p
C¬ së ®Ó x©y dùng c¸c gi¶i ph¸p
C¸c gi¶i ph¸p
Gi¶i ph¸p vÒ nhËn thøc t tëng
Gi¶i ph¸p vÒ chuyªn m«n nghiÖp vô
Gi¶i ph¸p kÕ ho¹ch ho¸ ho¹t ®éng KTNBTH
Gi¶i ph¸p vÒ tæ chøc , chØ ®¹o ho¹t ®éng KTNBTH
Gi¶i ph¸p tù kiÓm tra, ®¸nh gi¸
Gi¶i ph¸p tæng kÕt ho¹t ®éng KTNBTH
Gi¶i ph¸p sö dông c«ng nghÖ th«ng
Kh¶o s¸t tÝnh kh¶ thi cña c¸c gi¶i ph¸p
KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ
KÕt luËn
Mét sè kiÕn nghÞ
Tµi liÖu tham kh¶o
Phô lôc
Trang
1
5
5
6
6
7
22
22
22
23
24
26
26
26
26
29
31
34
36
38
41
43
43
44
47
47
47
47
48
48
49
60
62
64
64
65
66
67
67
68
70
2
Më ®Çu
1. Lý do chän ®Ò tµi
Tõ khi con người biết lao động, tức là tham gia vào quá trình sản xuất, quan hệ
giữa con người với nhau trong sản xuất, phân phối của cải vật chất xã hội đòi hỏi
phải quản lý- nghĩa là đòi hỏi họ phải xem xét, đánh giá kết quả hoạt động của mình.
Chính trong hoạt động sản xuất, phân phối của cải vật chất xã hội quyết định sự cần
thiết phải có kiểm tra. Ph.Ăng-ghen cho r»ng “Mỗi hoạt động có ý thức, có tổ chức
của con người đều chứa đựng trong nó những yếu tố của kiểm tra” và “đối với mỗi
con người tự nhiên, mỗi cộng đồng nguyên thuỷ, kiểm tra được xem như là phương
thức hành động để thực hiện mục đích” [ 15 ].
KiÓm tra lµ mét chøc n¨ng c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh qu¶n lý, ®ã lµ ho¹t ®éng mµ ng êi
qu¶n lý trong vai trß nµo còng ph¶i thùc hiÖn ®Ó biÕt râ nh÷ng môc tiªu, kÕ ho¹ch ®Ò
ra trªn thùc tÕ ®· ®¹t ®îc ®Õn ®©u vµ nh thÕ nµo. Tõ ®ã t×m c¸c biÖn ph¸p ®éng viªn,
gióp ®ì, uèn n¾n kÞp thêi ®èi tîng nh»m ®¹t môc tiªu ®· ®Þnh.
Chøc n¨ng kiÓm tra kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ chøc n¨ng cuèi cïng trong mét chu
tr×nh qu¶n lý, mµ cßn lµ tiÒn ®Ò cho mét chu tr×nh qu¶n lý tiÕp theo.
KTNBTH lµ mét biÖn ph¸p trong ho¹t ®éng qu¶n lý trêng häc, lµ c«ng cô s¾c bÐn
t¨ng cêng hiÖu lùc, hiÖu qu¶ qu¶n lý . H¬n thÕ n÷a, KTNBTH lµ chøc n¨ng ®Ých thùc
cña qu¶n ký nhµ trêng, lµ kh©u ®Æc biÖt quan träng trong chu tr×nh qu¶n lý, nh»m
®¶m b¶o t¹o lËp mèi liªn hÖ ngîc thêng xuyªn, kÞp thêi gióp hiÖu trëng h×nh thµnh c¬
chÕ ®iÒu chØnh híng ®Ých trong qu¸ tr×nh thùc thi nhiÖm vô.
Thùc chÊt cña qu¶n lý lµ xö lý th«ng tin, th«ng tin lµ nguyªn liÖu cña qu¶n lý,
chÊt lîng vµ hiÖu qu¶ cña th«ng tin quyÕt ®Þnh chÊt lîng vµ hiÖu qu¶ cña qu¶n lý.
Ngêi qu¶n lý ph¶i biÕt tæ chøc tèt c«ng t¸c n¾m th«ng tin cho chÝnh m×nh. Muèn cã
th«ng tin chÝnh x¸c, kÞp thêi th× biÖn ph¸p quan träng nhÊt lµ ph¶i thùc hiÖn kiÓm tra.
1.
V.I Lênin nhiều lần nhấn mạnh trong các tác phẩm của Người, cũng như trong
thực tiễn hoạt động của Đảng cộng sản Bônsêvich rằng, mục đích của kiểm tra là
nhằm xây dựng “khả năng biết làm, biết thành thạo trong quản lý”.Vµ “Khi đường
lối, chính sách đã được xác định phương hướng, được thông qua thì nhiệm vụ tổ
3
chức thực hiện phải đặt lên hàng đầu và sự lãnh đạo phải chuyển trọng tâm từ việc
soạn thảo các sắc lệnh sang việc lựa chọn người và kiểm tra sự thực hiện” [15 ].
Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nói: Lãnh đạo đúng nghĩa là giải quyết mọi vấn đề
một cách cho đúng, phải tổ chức sự thi hành cho đúng và phải tổ chức sự kiểm soát.
Người nhấn mạnh: Khi đã có chính sách đúng, thì sự thành công hay thất bại của
chính sách đó là cách tổ chức công việc, nơi lựa chọn cán bộ, và do nơi kiểm tra, nếu
ba điều ấy sơ sài, thì chính sách có đúng mấy cũng vô ích .Theo B¸c, kiÓm tra ph¶i
thùc hiÖn chøc n¨ng tù béc lé, tù ®iÒu chØnh nh÷ng mÆt h¹n chÕ trong b¶n th©n con
ngêi. KiÓm tra ph¶i nh»m ®éng viªn, khuyÕn khÝch con ngêi ph¸t huy mÆt tèt, söa
ch÷a mÆt cßn h¹n chÕ. KiÓm tra khÐo bao nhiªu khuyÕt ®iÓm lßi ra hÕt, vÒ sau khuyÕt
®iÓm sÏ bít ®i.
Héi nghÞ lÇn thø hai Ban ChÊp hµnh Trung u¬ng Kho¸ VIII ®· chØ râ: “§æi míi
c«ng t¸c qu¶n lý gi¸o dôc” ®Ó ph¸t triÓn sù nghiÖp gi¸o dôc . Dù th¶o ChiÕn lîc ph¸t
triÓn sù nghiÖp gi¸o dôc giai ®o¹n 2010 - 2020 ®· nªu râ 11 nhãm gi¶i ph¸p chñ yÕu,
trong ®ã ®æi míi c«ng t¸c qu¶n lý ®îc coi lµ kh©u ®ét ph¸.
Từ những căn cứ nêu trên, có thể khẳng định kiểm tra là một nhiÖm vô ®Æc biÖt
quan träng cña ngêi l·nh ®¹o. ChØ cã đề ra chñ tr¬ng, mÖnh lÖnh mà không kiểm tra
xem xét hiệu quả của nó để tổng kết, rút kinh nghiệm, uốn nắn, bổ sung ... thì lãnh
đạo chỉ là nói suông, là hô hào chung chung, hiệu quả không cao, có khi kết quả còn
ngược lại.
Ho¹t ®éng gi¸o dôc trong trßng häc rÊt phong phó vµ ®a d¹ng. S¶n phÈm cña gi¸o
dôc vµ ®µo t¹o lµ con ngêi, kh«ng ®îc phÐp cã phÕ phÈm, do ®ã hiÖu trëng nhµ trêng
ph¶i thêng xuyªn kiÓm tra néi bé trêng häc ®Ó thu nhËn th«ng tin vÒ chÊt lîng, néi
dung vµ vÒ tæ chøc cña c¸c ho¹t ®éng gi¸o dôc. TiÕn hµnh quan s¸t vµ so s¸nh, ®èi
chiÕu, xem xÐt møc ®é hoµn thµnh c«ng viÖc so víi môc tiªu, kÕ ho¹ch, quy chÕ ®Ó
x¸c nhËn thùc tiÔn, ph¸t huy nh©n tè tÝch cùc, phßng ngõa, ng¨n chÆn c¸c sai ph¹m,
gióp ®ì ®èi tîng hoµn thµnh tèt nhiÖm vô. §ång thêi gióp cho hiÖu trëng ®iÒu khiÓn
vµ ®iÒu chØnh ho¹t ®éng qu¶n lý ®óng híng ®Ých.
Víi ®èi tîng kiÓm tra lµ con ngêi th× KTNBTH t¸c ®éng tíi ý thøc, hµnh vi vµ ho¹t
®éng cña con ngêi, n©ng cao tinh thÇn tr¸ch nhiÖm, ®éng viªn thóc ®Èy thùc hiÖn
nhiÖm vô, uèn n¾n, gióp ®ì söa ch÷a sai sãt vµ tuyªn truyÒn kinh nghiÖm gi¸o dôc
tiªn tiÕn. KiÓm tra, ®¸nh gi¸ tèt sÏ dÉn tíi tù kiÓm tra, ®¸nh gi¸ tèt cña ®èi tîng.
4
Chøc n¨ng kiÓm tra cña ngêi qu¶n lý cã tÇm quan träng lµ vËy, nhng kh«ng ph¶i
hiÖu trëng nµo còng tù gi¸c thùc hiÖn c«ng t¸c kiÓm tra. Mét sè hiÖu trëng cßn cho
r»ng kiÓm tra ®¬n thuÇn lµ mét biÖn ph¸p qu¶n lý trêng häc, cha thÊy ®îc ®ã lµ chøc
n¨ng c¬ b¶n cña qu¶n lý nhµ trêng. Tuy nhiªn, mét sè kh¸c còng ®· thÊy ®îc tÇm
quan träng cña KT nhng thêi gian giµnh cho c«ng t¸c nµy cha ®ñ víi vÞ trÝ cña nã so
víi c¸c ho¹t ®éng qu¶n lý kh¸c. BiÖn ph¸p kiÓm tra cßn h×nh thøc, kh«ng thiÕt thùc,
kÐm hiÖu qu¶.
§æi míi KT, t×m c¸c gi¶i ph¸p ®Ó kh¾c phôc yÕu kÐm trong H§KTNBTH lµ mét
yªu cÇu bøc thiÕt nh»m gãp phÇn ®æi míi c«ng t¸c qu¶n lý nhµ trêng, lµm cho gi¸o
dôc ph¸t triÓn ®¸p øng nhiÖm vô n©ng cao d©n trÝ, ®µo t¹o nh©n lùc, båi dìng nh©n tµi
phôc vô cho sù nghiÖp CNH, H§H.
Víi nh÷ng lý do nªu trªn, ®Ó gãp phÇn n©ng cao chÊt lîng ho¹t ®éng qu¶n lý gi¸o
dôc, ®Ò tµi nghiªn cøu ®îc lùa chän lµ: Mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao chÊt lîng
ho¹t ®éng kiÓm tra néi bé ë trêng c¸c trêng Trung häc phæ th«ng huyÖn Nghi léc,
tØnh NghÖ An.
2. Môc ®Ých nghiªn cøu
X©y dùng c¸c gi¶i ph¸p H§KTNBTH cã tÝnh khoa häc vµ tÝnh kh¶ thi nh»m gãp
phÇn gióp hiÖu trëng n©ng cao n¨ng lùc, hiÖu qu¶ ho¹t ®éng qu¶n lý vµ n©ng cao chÊt
lîng gi¸o dôc cña nhµ trêng.
3. Gi¶ thuyÕt khoa häc
X©y dùng ®îc c¸c gi¶i ph¸p vÒ H§KTNBTH cã tÝnh khoa häc vµ tÝnh kh¶ thi th×
sÏ gãp phÇn n©ng cao chÊt lîng ho¹t ®éng qu¶n lý cña hiÖu trëng, tõ ®ã gãp phÇn
quan träng n©ng cao chÊt lîng gi¸o dôc cña nhµ trêng.
4. §èi tîng vµ ph¹m vi nghiªn cøu
- §èi tîng nghiªn cøu: Thùc tr¹ng vµ c¸c ho¹t ®éng kiÓm tra néi bé trêng häc.
- Ph¹m vi nghiªn có: C¸c trêng THPT huyÖn Nghi Léc, tØnh NghÖ An.
5. NhiÖm vô nghiªn cøu
- Nghiªn cøu hÖ thèng lý luËn vÒ ho¹t ®éng kiÓm tra néi bé trêng häc.
- Nghiªn cøu c¬ së khoa häc cña ho¹t ®éng kiÓm tra néi bé trêng häc.
- §iÒu tra, nghiªn cøu thùc tr¹ng ho¹t ®éng kiÓm tra néi bé trêng häc ë c¸c trêng
THPT huyÖn Nghi Léc, tØnh NghÖ An.
- §Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao chÊt lîng ho¹t ®éng kiÓm tra néi bé ë c¸c trêng THPT huyÖn Nghi Léc, tØnh NghÖ An.
6. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu
- Ph¬ng ph¸p ph©n tÝch , tæng hîp, ph©n lo¹i, kh¸i qu¸t ho¸, hÖ thèng ho¸.
5
- Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu phi thùc nghiÖm: Ph¬ng ph¸p quan s¸t (quan s¸t, ®iÒu tra
thùc tÕ). Ph¬ng ph¸p tr¾c nghiÖm Test. Ph¬ng ph¸p chuyªn gia, ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸
®Þnh tÝnh vµ ®¸nh gi¸ ®Þnh lîng.
7. KÕt cÊu cña luËn v¨n
Ngoµi më ®Çu, kÕt luËn- kiÕn nghÞ, tµi liÖu tham kh¶o vµ phô lôc, luËn v¨n cã néi
dung gåm 3 ch¬ng:
Ch¬ng 1: C¬ së lý luËn cña H§KTNBTH .
Ch¬ng 2: Thùc tr¹ng H§KTNB ë c¸c trêng THPT huyÖn Nghi Léc, tØnh NghÖ An.
Ch¬ng 3: Mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao chÊt lîng ho¹t ®éng kiÓm tra néi bé ë c¸c
trêng trung häc phæ th«ng huyÖn Nghi Léc, tØnh NghÖ An.
Ch¬ng 1:
C¬ së lý luËn cña H§KTNBTH
1.1. LÞch sö vÊn ®Ò nghiªn cøu:
“Quy chÕ vÒ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña Thanh tra Gi¸o dôc vµ §µo t¹o”(QuyÕt
®Þnh sè 478/Q§ ngµy 11 th¸ng 3 n¨m 1993) nªu râ: ViÖc kiÓm tra c«ng viÖc, ho¹t
®éng vµ c¸c mèi quan hÖ cña mäi thµnh viªn trong nhµ trêng lµ tr¸ch nhiÖm vµ
quyÒn h¹n cña hiÖu trëng. HiÖu trëng cã thÓ huy ®éng: phã hiÖu trëng, c¸c tæ trëng
chuyªn m«n vµ c¸c c¸n bé, gi¸o viªn kh¸c gióp hiÖu trëng kiÓm tra víi t c¸ch lµ ngêi ®îc uû quyÒn hoÆc trî lý nhng hiÖu trëng vÉn n¾m quyÒn tèi hËu quyÕt ®Þnh vÒ
nh÷ng vÊn ®Ò quan träng nhÊt cña kiÓm tra, ngêi ®a ra kÕt luËn cuèi cïng vµ ngêi
chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ nh÷ng kÕt luËn ®ã.
§iÒu lÖ trêng Trung häc n¨m 2007 nhÊn m¹nh :Nhµ trêng tù ®¸nh gi¸ chÊt lîng gi¸o dôc vµ chÞu sù kiÓm ®Þnh chÊt lîng gi¸o dôc cña c¬ quan cã thÈm quyÒn
kiÓm ®Þnh chÊt lîng gi¸o dôc.
Nh÷ng c«ng tr×nh khoa häc nghiªn cøu cÊp ®é tiÕn sü vÒ thanh tra, kiÓm tra ch a
cã mÊy. Nh÷ng c«ng tr×nh khoa häc nghiªn cøu vÒ thanh tra, kiÓm tra trong gi¸o dôc
vµ ®µo t¹o ë cÊp ®é luËn v¨n th¹c sü cßn cha cã nhiÒu.
VÊn ®Ò kiÓm tra vµ ®¸nh gi¸ ®· ®îc c¸c chuyªn ®Ò ®µo t¹o Sau §¹i häc thuéc
chuyªn ngµnh qu¶n lý nãi chung vµ chuyªn ngµnh qu¶n lý gi¸o dôc nãi riªng, kh¼ng
®Þnh lµ mét trong bèn chøc n¨ng c¬ b¶n cña qu¶n lý. C¸c tµi liÖu häc thuËt chuyªn
s©u vÒ chøc n¨ng nµy rÊt hiÕm, vµ v× vËy th«ng tin vÒ híng nghiªn cøu nµy rÊt Ýt ái.
6
ChÝnh v× thÕ mµ c¸c häc viªn rÊt Ýt lùa chän chøc n¨ng kiÓm tra vµ ®¸nh gi¸ ®Ó
nghiªn cøu lµm luËn v¨n tèt nghiÖp. Theo híng kiÓm tra vµ ®¸nh gi¸ , cã mét sè c«ng
tr×nh nghiªn cøu sau:
- GS-TS Ph¹m H÷u Tßng(1998): N©ng cao chÊt lîng khoa häc cña kiÓm tra ®¸nh gi¸
kiÕn thøc, kü n¨ng - nh©n tè quan träng ®¶m b¶o chÊt lîng hiÖu qu¶ ®µo t¹o . Héi
th¶o khoa häc Quèc gia. Vinh 1998.
- NguyÔn B¶o Hoµng Thanh (2002). Nghiªn cøu x©y dùng vµ sö dông phèi hîp c©u
hái tr¾c nghiÖm kh¸ch quan vµ tr¾c nghiÖm tù luËn nh»m c¶i tiÕn ho¹t ®éng kiÓm tra
®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp vËt lý ë bËc ®¹i häc. ( luËn ¸n TiÕn sü)
- TrÇn Kh¾c Hoµn ( 2001) . Mét sè øng dông ph¬ng ph¸p tr¾c nghiÖm kh¸ch quan
vµo viÖc qu¶n lý- ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp cña sinh viªn trêng Cao ®¼ng S ph¹m Kü
thuËt Vinh. ( LuËn v¨n th¹c sü QLGD)
- Lª B¸ ThiÒm ( 2005). Mét sè gi¶i ph¸p c¬ b¶n nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ thanh tra
gi¸o dôc Tiªñ häc cña phßng gi¸o dôc vµ §µo t¹o Hµ tÜnh . ( luËn v¨n th¹c sü QLGD)
- NguyÔn H÷u TuÊn( 2007) Mét sè gi¶i ph¸p n©ng cao chÊt lîng ho¹t ®éng KTNB ë
trêng THPT Yªn ®Þnh 3, Thanh Ho¸. ( LuËn v¨n th¹c sü QLGD)
- L¹i V¨n ChÝnh ( 2007) Mét sè gi¶i ph¸p qu¶n lý ®¸p øng yªu cÇu tù ®¸nh gi¸ trong
kiÓm ®Þnh chÊt lîng trêng ®¹i häc. ( LuËn v¨n th¹c sü QLGD)
- T¨ng ThÞnh( 2008). Mét sè gi¶i ph¸p n©ng cao chÊt lîng ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp
cña sinh viªn díi h×nh thøc tr¾c nghiÖm kh¸ch quan ë trêng Trung cÊp y tÕ §ång
Th¸p. ( LuËn v¨n th¹c sü QLGD)
C¸c tµi liÖu nghiªn cøu vÊn ®Ò KTNB trêng häc cßn Ýt, míi dõng l¹i ë mét sè
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm, vµ rÊt Ýt luËn v¨n tiÕn sü, th¹c sü. Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o cha cã mét v¨n b¶n ®Çy ®ñ híng dÉn c«ng t¸c KTNBTH.
1.2. ChÊt lîng ho¹t ®éng KTNBTH .
1.2.1. Kh¸i niÖm chÊt lîng:
1.1.
ChÊt lîng lµ mét ph¹m trï kh¸ phong phó vµ réng vÒ mÆt néi hµm vµ ngo¹i diªn:
- Theo Tõ ®iÓn B¸ch khoa ViÖt Nam ®Þnh nghÜa : “ChÊt lîng lµ ph¹m trï triÕt häc
biÓu thÞ nh÷ng thuéc tÝnh b¶n chÊt cña sù vËt chØ râ lµ c¸i g× , ph©n biÖt nã víi sù vËt
kh¸c. ChÊt lîng lµ ®Æc tÝnh kh¸ch quan cña sù vËt . ChÊt lîng ®îc biÓu thÞ ra ngoµi
qua c¸c thuéc tÝnh . Nã lµ sù liªn kÕt c¸c thuéc tÝnh cña sù vËt l¹i lµm mét, g¾n bã
c¸c sù vËt nh mét tæng thÓ, bao qu¸t toµn bé sù vËt vµ kh«ng t¸ch khái sù vËt. Sù thay
®æi vÒ chÊt lîng kÐo theo sù thay ®æi cña sù vËt vÒ c¨n b¶n. ChÊt lîng cña sù vËt bao
giê còng g¾n liÒn víi tÝnh quy ®Þnh vÒ sè lîng cña nã vµ kh«ng thÓ tån t¹i ngoµi tÝnh
quy ®Þnh Êy. Mçi sù vËt bao giê còng cã sù thèng nhÊt cña sè lîng vµ chÊt lîng”.
( Tõ ®iÓn B¸ch khoa ViÖt Nam 1995. Trung t©m biªn so¹n Hµ Néi, trang 489)
7
Khi bµn ®Õn chÊt lîng, cã s¸u quan ®iÓm sau ®©y:
+ ChÊt lîng ®¸nh gi¸ b»ng ®Çu vµo.
+ ChÊt lîng ®¸nh gi¸ b»ng ®Çu ra.
+ ChÊt lîng ®¸nh gi¸ b»ng gi¸ trÞ gia t¨ng.
+ ChÊt lîng ®¸nh gi¸ b»ng häc thuËt.
+ ChÊt lîng ®¸nh gi¸ b»ng v¨n ho¸ tæ chøc riªng.
+ ChÊt lîng ®¸nh gi¸ b»ng kiÓm to¸n .( Tµi liÖu trªn, trang 23).
- Ngoµi ra, kh¸i niÖm chÊt lîng cßn ®îc hiÓu:
+ ChÊt lîng lµ sù phï hîp víi c¸c tiªu chuÈn quy ®Þnh
+ ChÊt lîng lµ sù phï hîp víi môc ®Ých.
+ ChÊt lîng víi t c¸ch lµ hiÖu qu¶ cña viÖc ®¹t môc ®Ých.
+ ChÊt lîng lµ sù ®¸p øng nhu cÇu cña kh¸ch hµng ( Tµi liÖu trªn, trang 28).
- NguyÔn Quèc ChÝ cã kh¸i niÖm : ChÊt lîng lµ tËp hîp c¸c ®Æc tÝnh cña mét thùc thÓ
( ®èi tîng) , t¹o cho thùc thÓ ®ã kh¶ n¨ng tho· m·n nhu cÇu ®· ®îc ®Ò ra.
Trong ®ã thuËt ng÷ “ Thùc thÓ” hay “§èi tîng” bao gåm c¶ s¶n phÈm theo nghÜa
réng , mét ho¹t ®éng, mét qu¸ tr×nh, mét tæ chøc hay mét c¸ nh©n.
“ NguyÔn Quèc ChÝ ( 2000) – Qu¶n lý chÊt lîng s¶n phÈm theo TQM &I
SO.9000. NXB khoa häc kü thuËt , Hµ Néi , trang 39”
§Ó nghiªn cøu chÊt lîng H§KTNBTH, chóng t«i lùa chän quan ®iÓm: ChÊt lîng
lµ møc ®é ®¹t môc tiªu, lµ møc ®é phï hîp víi c¸c chuÈn quy ®Þnh.
1.2.2. Ho¹t ®éng KTNBTH.
1.2.2.1. Kh¸i niÖm kiÓm tra vµ ®¸nh gi¸:
* KiÓm tra :
Kiểm tra là “xem xét tình hình thực tế để đánh giá, nhận xét” [ 25].
Khái niệm kiểm tra (control) có thể được hiểu theo hai nghĩa: Theo nghĩa rộng,
để chỉ hoạt động của các tổ chức xã hội, các đoàn thể và của công dân kiểm tra hoạt
động bộ máy của nhà nước. Theo nghĩa hẹp hơn, kiểm tra là hoạt động của chủ thể
nhằm tiến hành xem xét, xác minh một việc gì đó của đối tượng bị quản lý xem xÐt
sù phù hợp với trạng thái định trước (kiểm tra mang tính nội bộ của người đứng đầu
cơ quan)
VËy; KiÓm tra lµ qu¸ tr×nh xem xÐt thùc tÕ, ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng so víi môc tiªu,
ph¸t hiÖn c¸c mÆt: tÝch cùc, sai lÖch, vi ph¹m ®Ó ®a ra kÕt luËn ®iÒu chØnh.
KiÓm tra cÇn thùc hiÖn c¸c néi dung sau:
8
- §¸nh gi¸ gåm: X¸c ®Þnh chuÈn ®¸nh gi¸, thu thËp th«ng tin, so s¸nh sù phï hîp cña
viÖc thùc hiÖn so víi chuÈn mùc.
- Ph¸t hiÖn møc ®é thùc hiÖn tèt, võa, xÊu cña c¸c ®èi tîng qu¶n lý.
- §iÒu chØnh gåm: T vÊn (uèn n¾n, söa ch÷a), thóc ®Èy(ph¸t huy thµnh tÝch tèt) hoÆc
xö lý.
* KiÓm tra néi bé trêng häc:
Lµ mét d¹ng ho¹t ®éng qu¶n lý cña ngêi hiÖu trëng nh»m ®iÒu tra, theo dâi, xem
xÐt, kiÓm so¸t, ph¸t hiÖn, kiÓm nghiÖm sù diÔn biÕn vµ kÕt qu¶ c¸c ho¹t ®éng gi¸o
dôc trong ph¹m vi néi bé nhµ trêng vµ ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ c¸c ho¹t ®éng gi¸o dôc ®ã
cã phï hîp víi môc tiªu, kÕ ho¹ch, chuÈn mùc, quy chÕ ®· ®Ò ra hay kh«ng. Qua ®ã
ph¸t hiÖn nh÷ng u ®iÓm ®Ó ®éng viªn, kÝch thÝch hoÆc nh÷ng thiÕu xãt, lÖch l¹c so
víi yªu cÇu ®Ó cã biÖn ph¸p uèn n¾n, gióp ®ì vµ ®iÒu chØnh thÝch hîp nh»m n©ng
cao chÊt lîng vµ hiÖu qu¶ gi¸o dôc vµ ®µo t¹o trong nhµ trêng.[ ]
QuyÕt ®Þnh sè 478/Q§ ngµy 11 th¸ng 3 n¨m 1993 chØ râ: ViÖc kiÓm tra c«ng viÖc,
ho¹t ®éng vµ c¸c mèi quan hÖ cña mäi thµnh viªn trong nhµ trêng lµ tr¸ch nhiÖm vµ
quyÒn h¹n cña hiÖu trëng. HiÖu trëng cã thÓ huy ®éng: phã hiÖu trëng, c¸c tæ trëng
chuyªn m«n vµ c¸c c¸n bé, gi¸o viªn kh¸c gióp hiÖu trëng KTNBTH. KTNBTH vÒ
thùc chÊt lµ kiÓm tra t¸c nghiÖp, lµ ho¹t ®éng tù kiÓm tra cña trêng bao gåm hai ho¹t
®éng:
- HiÖu trëng tiÕn hµnh kiÓm tra tÊt c¶ c¸c thµnh tè cÊu thµnh hÖ thèng nhµ trêng, ®Æc
biÖt kiÓm tra c«ng viÖc, ho¹t ®éng, mèi quan hÖ cña mäi thµnh viªn vµ nh÷ng ®iÒu
kiÖn, ph¬ng tiªn phôc vô d¹y häc vµ gi¸o dôc trong nhµ trêng.
- ViÖc tù kiÓm tra trong NBTH .
Ngêi hiÖu trëng giái lµ ngêi biÕt tiÕn hµnh kiÓm tra thêng xuyªn vµ cã kÕ ho¹ch,
biÕt biÕn qu¸ tr×nh kiÓm tra thµnh qu¸ tr×nh tù kiÓm tra cña c¸c bé phËn vµ mäi thµnh
viªn trong nhµ trêng mµ m×nh qu¶n lý. Ngêi hiÖu trëng cã kinh nghiÖm thêng biÕt
kiÓm tra ®óng ngêi, ®óng viÖc, ®óng lóc, ®óng chç. X¸c ®Þnh râ ai, bé phËn nµo th×
kiÓm tra thêng xuyªn; ai, bé phËn nµo th× kiÓm tra tha thít h¬n vµ thËm chÝ cã ngêi,
bé phËn kh«ng cÇn kiÓm tra, v× hä lu«n hoµn thµnh nhiÖm vô mét c¸ch tù gi¸c kh«ng
cÇn cã sù thóc ®Èy nµo. §ång thêi hiÖu trëng còng x¸c ®Þnh râ nªn kiÓm tra vµo lóc
nµo: nÕu sím qu¸ th× kh«ng cã g× ®Ó kiÓm tra, nhng nÕu muén qu¸ míi kiÓm tra th×
nÕu cã sai xãt råi, lóc ®ã rÊt khã söa vµ lµm l¹i.
* Đánh giá:
Thuật ngữ đánh giá ( Evaluation) là đưa ra nhận định tổng hợp về các dữ kiện đo
lường được qua các kỳ kiểm tra.
9
ĐG trong giáo dục là một H§được tiến hành có hệ thống nhằm xác định mức độ
đạt được của đối tượng quản lý về mục tiêu đã định, nó bao gồm sự mô tả định tính
và định lượng kết quả đạt được thông qua những nhận xét so sánh với mục tiêu.
§¸nh gi¸ lµ qu¸ tr×nh h×nh thµnh nh÷ng nhËn ®Þnh, ph¸n ®o¸n vÒ kÕt qu¶ c«ng
viÖc, dùa vµo ph©n tÝch th«ng tin thu ®îc, ®èi chiÕu víi môc tiªu vµ tiªu chuÈn ®· ®Ò
ra nh»m ®Ò xuÊt nh÷ng quyÕt ®Þnh thÝch hîp ®Ó c¶i thiÖn thùc tr¹ng, ®iÒu chØnh vµ
n©ng cao chÊt lîng vµ hiÖu qu¶ c«ng viÖc.
Cã 3 ®Þnh nghÜa vÒ ®¸nh gi¸:
a) §¸nh gi¸ lµ qu¸ tr×nh thu thËp, xö lý th«ng tin ®Ó lîng ®Þnh t×nh h×nh vµ kÕt qu¶
c«ng viÖc gióp qu¸ tr×nh lËp kÕ ho¹ch, quyÕt ®Þnh vµ hµnh ®éng cã kÕt qu¶.
b) §¸nh gi¸ lµ qu¸ tr×nh mµ qua ®ã ta g¸n (quy) cho ®èi tîng mét gi¸ trÞ nµo ®ã.
c) §¸nh gi¸ lµ mét ho¹t ®éng nh»m nhËn ®Þnh, x¸c nhËn gi¸ trÞ thùc tr¹ng ë thêi
®iÓm hiÖn t¹i ®ang xÐt so víi môc tiªu hay chuÈn mùc ®· ®îc x¸c lËp.
* §¸nh gi¸ trong gi¸o dôc:
Lµ mét qu¸ tr×nh ho¹t ®éng ®îc tiÕn hµnh cã hÖ thèng nh»m x¸c ®Þnh møc ®é ®¹t
®îc cña ®èi tîng qu¶n lý vÒ môc tiªu ®· ®Þnh; nã bao gåm sù m« t¶ ®Þnh tÝnh
(qualitative) vµ ®Þnh lîng (quantitative) kÕt qu¶ ®¹t ®îc th«ng qua nh÷ng nhËn xÐt so
s¸nh víi nh÷ng môc tiªu.
Cã 3 lo¹i h×nh ®¸nh gi¸ c¬ b¶n, th«ng thêng:
- §¸nh gi¸ qu¸ tr×nh.
- §¸nh gi¸ ®Çu vµo, ®Çu ra.
- §¸nh gi¸ kÕt qu¶.
* Ph©n biÖt c¸c kh¸i niÖm Thanh tra, KiÓm tra trong gi¸o dôc
Thanh tra, kiểm tra là chức năng chung của quản lý nhà nước, là hoạt động mang
tính chức năng của quản lý nhà nước, là hoạt động mang tính phản hồi (rà soát,
nhiều khi là phản ứng lại) đối với chu trình quản lý nhằm phân tích, đánh giá, theo
dõi những mục tiêu, nhiệm vụ quản lý đã đề ra.
Với tư cách là một chức năng quản lý, là một giai đoạn của chu trình quản lý,
khái niệm thanh tra và kiểm tra có những nét tương đồng như đã nêu trên, cho nên
trong hoạt động chúng giống nhau về bản chất và đều có mục đích, yêu cầu chung là
xem xét, đánh gia một quá trình, sự vật, hiện tượng (là đối tượng của kiểm tra và
thanh tra), từ đó rút ra kết luật đúng, sai để có biện pháp phát huy hoặc chấn chỉnh.
Song, chúng cũng có những điểm không trùng hợp nhau:
10
- Thanh tra là hoạt động xem xét, kiểm tra của cơ quan nhà nước cấp trên hoặc theo
sự uỷ quyền của cơ quan nhà nước cấp trên đối với cơ quan nhà nước cấp dưới
(mang tính trực thuộc) và là một bộ phận của hoạt động hành pháp.
- Kiểm tra là hoạt động của cơ quan nhà nước, tổ chức xã hội (bao gồm cả kiểm tra
nội bộ, tự kiểm tra) đối với mục đích, nhiệm vụ đã đặt ra.
Việc phân biệt chỉ mang tính ước lệ, xét quá trình và bản chất của hoạt động
thanh tra và kiểm tra thì hầu như không có sự phân biệt hai khái niệm này. Nhưng
xét theo tính chất, mục đích của quản lý nhà nước, với tư cách là chức năng không
thể thiếu được của người quản lý, thanh tra và kiểm tra có thể hiểu trong mối quan
hệ giữa “cái chung” và “cái riêng”
Cßn thanh tra nh©n d©n trong c¸c trêng häc, c¸c c¬ së gi¸o dôc vÒ tÝnh chÊt,
nÆng vÒ t vÊn vµ thuyÕt phôc, ho¹t ®éng chñ yÕu lµ gi¸m s¸t, kiÓm tra vµ kiÕn nghÞ
víi cÊp trªn ( nghÞ ®Þnh 241/ H§BT ngµy 5/8/1991 vÒ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña Ban
thanh tra nh©n d©n,Th«ng t 01- TT/LB vµ TT liªn tÞch 62/TT-LT ngµy 22/5/1992 cña
Bé vµ C«ng ®oµn ngµnh Gi¸o dôc vµ §µo t¹o).
Trong thùc tiÔn gi¸o dôc vµ ®µo t¹o ë c¸c trêng THPT hiÖn nay tån t¹i 3 ho¹t ®éng:
KiÓm tra néi bé, kiÓm tra thi ®ua vµ thanh tra. CÇn ph©n biÖt ba lo¹i ho¹t ®éng nµy vµ
t×m mèi liªn hÖ gi÷a chóng.
Gièng nhau:
+ Môc ®Ých: C¶ ba ®Òu ®i s©u kiÓm tra, theo dâi c¸c ho¹t ®éng gi¸o dôc ®Ó gióp ®ì
®èi tîng hoµn thµnh tèt nhiÖm vô, môc tiªu.
+ Chøc n¨ng : §Òu lµ hÖ thèng th«ng tin ph¶n håi, thùc hiÖn viÖc t¹o lËp kªnh th«ng
tin ph¶n håi trong qu¶n lý gi¸o dôc.
+ Néi dung c«ng viÖc: VÒ thùc chÊt ®Òu lµ ho¹t ®éng kiÓm tra, ®¸nh gi¸.
Kh¸c nhau:
VÒ c¸c mÆt tÝnh chÊt (chñ yÕu lµ t c¸ch ph¸p nh©n), vÒ tæ chøc, ho¹t ®éng, ®èi tîng
vµ c¸ch xö lý còng cã nh÷ng nÐt kh¸c nhau.
Kh¸c
nhau
TÝnh
ChÊt
KiÓm tra néi bé
KiÓm tra thi ®ua
Thanh tra
- Cã tÝnh chÊt tæ chøc
qu¶n lý trong néi bé lµ
chñ yÕu.
- Lµ chøc n¨ng tÊt yÕu vµ
thêng xuyªn cña qu¸
- §éng viªn phong trµo thi
®ua lao ®éng cña quÇn
chóng.
- KiÓm tra, ®¸nh gi¸, xÕp lo¹i
phong trµo lao ®éng cña tËp
- Hµnh chÝnh, ph¸p chÕ
nhµ níc.
- KiÓm tra cña cÊp trªn ®èi
víi cÊp díi.
11
Tæ
chøc
Ho¹t
®éng
tr×nh qu¶n lý.
- C¸c kÕt luËn mang tÝnh
ph¸p lý néi bé.
- Do thñ trëng c¬ quan
trùc tiÕp quyÕt ®Þnh thµnh
lËp, tæ chøc, thùc hiÖn
(Tæ chøc kh«ng æn ®Þnh)
thÓ vµ c¸ nh©n.
- Khi cã nhu cÇu th× tæ chøc
®Ó kiÓm tra phong trµo. Tæ
chøc mang tÝnh tËp thÓ
(kh«ng æn ®Þnh).
- Thùc hiÖn theo kÕ ho¹ch - Mang tÝnh tËp thÓ.
cña nhµ qu¶n lý (KÕ
ho¹ch néi bé).
- Ho¹t ®éng tõ trong hÖ.
- Ho¹t ®éng cã thÓ tõ ngoµi
hÖ hoÆc trong hÖ.
-TËp thÓ c¸ nh©n trong - TËp thÓ, c¸ nh©n thêng lµ
néi bé víi nh÷ng c«ng diÖn réng, ®ång lo¹t víi
§èi t- viÖc, ho¹t ®éng vµ mèi nh÷ng ho¹t ®éng toµn diÖn,
îng
quan hÖ gi÷a chóng.
tõng mÆt hay chñ ®Ò.
Xö lý
- Xem xÐt, ph¸t hiÖn, uèn
n¾n, ®iÒu chØnh, gióp ®ì
trong néi bé.
- Khen thëng, biÓu d¬ng,
tr¸ch ph¹t.
- C¸c kÕt luËn rót ra mang
tÝnh ph¸p lý cao.
- Lµ hÖ thèng tæ chøc nhµ
níc do ph¸p luËt quy ®Þnh,
cÊp trªn bæ nhiÖm cã tÝnh
æn ®Þnh, gåm 3 cÊp: Bé
gi¸o dôc, Së gi¸o dôc,
Phßng gi¸o dôc.
- ChØ tu©n theo ph¸p luËt,
theo quy chÕ kh«ng ai ®îc
can thiÖp tr¸i luËt vµo ho¹t
®éng thanh tra.
- Ho¹t ®éng tõ ngoµi hÖ.
- C¬ quan, tæ chøc, c¸
nh©n cÊp díi víi nh÷ng
c«ng viÖc vµ ho¹t ®éng cña
hä.
- BiÓu d¬ng thµnh tÝch, khen - C¸c kÕt luËn mang tÝnh
thëng.
hiÖu lùc ph¸p lý cao buéc
®èi tîng ph¶i chÊp hµnh.
- Cã thÓ chØ ra nh÷ng yÕu - Cã thÓ biÓu d¬ng, ®Ò
kÐm, thiÕu sãt, tån t¹i vµ nghÞ cÊp trªn khen thëng
cïng nhau rót kinh nghiÖm hoÆc kû luËt vµ ®×nh chØ
®¸nh gi¸.
ho¹t ®éng khi cÇn thiÕt.
Gióp ®ì, s÷a ch÷a, uèn
n¾n sai lÇm. .
B¶ng 1.1. Ph©n biÖt c¸c kh¸i niÖm Thanh tra, KiÓm tra trong gi¸o dôc
Ba mÆt ho¹t ®éng: KTNB; KiÓm tra thi ®ua vµ Thanh tra cã sù thèng nhÊt nhng
kh«ng ®ång nhÊt víi nhau. Trong thùc tiÔn qu¶n lý cÇn n¾m vµ ph©n biÖt ®îc mèi
quan hÖ gi÷a c¸i phæ biÕn vµ c¸i ®Æc thï.
Tuy nhiªn KTNB , kiÓm tra thi ®ua vµ thanh tra gi¸o dôc cã mèi quan hÖ víi
nhau. §ã lµ: KTNB, kiÓm tra thi ®ua cung cÊp th«ng tin tin cËy cho thanh tra gi¸o
dôc, thanh tra gi¸o dôc sö dông sè liÖu cña KTNB vµ kiÓm tra thi ®ua; ®ã lµ
nh÷ngth«ng tin rÊt quan träng cña thanh tra gi¸o dôc. §ång thêi thanh tra gi¸o dôc
l¹i cung cÊp nh÷ng néi dung vµ chuÈn mùc ®¸nh gi¸ lµm chç dùa ®Ó KTNB vµ kiÓm
tra thi ®ua tiÕn hµnh cã chÊt lîng vµ hiÖu qu¶.
1.2.2.2.VÞ trÝ vµ vai trß cña KTNBTH
12
KTNBTH lµ mét chøc n¨ng ®Ých thùc cña qu¶n lý trêng häc, lµ kh©u ®Æc biÖt
quan träng trong chu tr×nh qu¶n lý, ®¶m b¶o t¹o lËp mèi liªn hÖ ngîc thêng xuyªn
kÞp thêi gióp ngêi qu¶n lý (HiÖu trëng) h×nh thµnh c¬ chÕ ®iÒu chØnh híng ®Ých
trong qu¸ tr×nh qu¶n lý.
Trong chu tr×nh qu¶n lý, ho¹t ®éng kiÓm tra ®îc xÕp vµo vÞ trÝ thø t sau c¸c kh©u:
kÕ ho¹ch, tæ chøc vµ chØ ®¹o.Tuy nhiªn ho¹t ®éng kiÓm tra l¹i lµ tiÒn ®Ò cho mét chu
tr×nh qu¶n lý míi.
KÕ ho¹ch
KiÓm tra
TTQL
Tæ chøc
H×nh1.1: S¬ ®å vÞ trÝ cña kiÓm tra trong chu tr×nh qu¶n lý
ChØ ®¹o
: BiÓu thÞ mèi liªn hÖ vµ t¸c ®éng trùc tiÕp.
: BiÓu thÞ mèi liªn hÖ ngîc trong qu¸ tr×nh qu¶n lý.
KTNBTH lµ mét c«ng cô s¾c bÐn gãp phÇn t¨ng cêng hiÖu lùc qu¶n lý .
KiÓm
tra, ®¸nh gÝa chÝnh x¸c, ch©n thùc sÏ cã t¸c dông gióp hiÖu trëng x¸c ®Þnh møc ®é,
gi¸ trÞ, c¸c yÕu tè ¶nh hëng … tõ ®ã t×m ra ®îc nh÷ng nguyªn nh©n vµ ®Ò ra nh÷ng
gi¶i ph¸p ®iÒu chØnh cã hiÖu qu¶.
Víi ®èi tîng kiÓm tra lµ con ngêi th× KTNBTH cã t¸c ®éng tíi ý thøc, hµnh vi vµ
ho¹t ®éng cña hä, n©ng cao tinh thÇn tr¸ch nhiÖm, ®éng viªn thóc ®Èy viÖc thùc hiÖn
nhiÖm vô, uèn n¾n, gióp ®ì söa ch÷a sai sãt, khuyÕt ®iÓm vµ tuyªn truyÒn kinh
nghiÖm gi¸o dôc tiªn tiÕn. KiÓm tra, ®¸nh gi¸ ®¶m b¶o kh¸ch quan, c«ng b»ng sÏ dÉn
tíi viÖc tù kiÓm tra, ®¸nh gi¸ tèt cña ®èi tîng cÇn kiÓm tra.
1.2.2.3. Chøc n¨ng cña KTNBTH:
* T¹o lËp kªnh th«ng tin ph¶n håi v÷ng ch¾c:
T¹o mèi liªn hÖ ngîc trong qu¶n lý, cung cÊp th«ng tin ®· ®îc xö lý chÝnh x¸c ®Ó
hiÖu trëng ho¹t ®éng qu¶n lý cã hiÖu qu¶.Thu thËp th«ng tin lµ chøc n¨ng trung t©m
cña KTNBTH, chØ cã kiÓm tra míi cã nh÷ng th«ng tin ®¸ng tin cËy, viÖc xö lý ®óng
®¾n c¸c th«ng tin gióp hiÖu trëng t¸c ®éng kÞp thêi vµo ®èi tîng qu¶n lý, c¸c tæ chøc,
®iÒu chØnh môc tiªu vµ ra quyÕt ®Þnh cho chu tr×nh qu¶n lý míi.
* KiÓm so¸t, ph¸t hiÖn vµ phßng ngõa:
Nh»m x¸c ®Þnh thùc chÊt, hiÖu qu¶ gi¸o dôc. KiÓm so¸t ®óng sÏ ph¸t hiÖn ®îc c¸c
mÆt u, khuyÕt ®iÓm cña tõng ®èi tîng , gióp hiÖu trëng lµm tèt c«ng t¸c ®iÒu khiÓn,
13
®Þnh híng trong chØ ®¹o. §ång thêi ng¨n chÆn, phßng ngõa nh÷ng biÓu hiÖn sai lÖch
cña ®èi tîng qu¶n lý. Ho¹t ®éng kiÓm so¸t, ph¸t hiÖn mét khi ®îc tiÕn hµnh thêng
xuyªn sÏ gióp cho hiÖu trëng kh«ng bÞ m¾c bÖnh quan liªu.
* §éng viªn, phª ph¸n, uèn n¾n, ®iÒu chØnh, gióp ®ì:
§éng viªn phª ph¸n mang thuéc tÝnh x· héi. KiÓm tra thêng xuyªn míi n¾m ®îc
®Çy ®ñ t tëng, t×nh c¶m, tµi n¨ng, ®øc ®é cña ®èi tîng qu¶n lý. Mäi ý kiÕn gi¸o dôc,
®éng viªn, phª ph¸n, ®iÒu chØnh, gióp ®ì ®Òu xuÊt ph¸t tõ kh©u kiÓm tra. B¶n th©n
kh©u kiÓm tra ®· mang tÝnh chÊt ®éng viªn phª ph¸n ®èi tîng qu¶n lý. Khi ®îc kiÓm
tra gi¸o viªn vµ häc sinh ch¾c ch¾n ph¶i nç lùc lµm viÖc, béc lé tµi n¨ng vµ phÈm
chÊt cña hä.
* §¸nh gi¸ vµ xö lý cÇn thiÕt:
§¸nh gi¸ lµ mét chøc n¨ng cña kiÓm tra, liªn hÖ chÆt chÏ víi kiÓm tra, do ®ã
kiÓm tra ®¸nh gi¸, thêng ®îc dïng liÒn nhau víi ý nghÜa ®ã.
Mèi quan hÖ cña kiÓm tra vµ ®¸nh gi¸ cã thÓ biÓu diÔn b»ng s¬ ®å sau:
KiÓm tra
KiÓm tra
§¸nh gi¸
Thùc hiÖn
T×m nguyªn
QuyÕt ®Þnh
nh©n
H×nh1. 2: Mèi quan hÖ cña kiÓm tra vµ ®¸nh gi¸
1.2.2.4. Môc ®Ých vµ nhiÖm vô cña KTNBTH
*Môc ®Ých:
KiÓm tra nh»m môc ®Ých x¸c nhËn thùc tiÔn, ph¸t huy nh©n tè tÝch cùc, phßng
ngõa, ng¨n chÆn c¸c sai ph¹m, gióp ®ì ®èi tîng hoµn thµnh tèt nhiÖm vô, ®ång thêi
gióp cho nhµ qu¶n lý ®iÒu khiÓn vµ ®iÒu chØnh ho¹t ®éng qu¶n lý ®óng híng ®Ých.
Ho¹t ®éng KTNBTH kh«ng cã môc ®Ých tù th©n, mµ chØ tham gia vµo qu¸ tr×nh
qu¶n lý trêng häc b»ng sù t¸c ®éng vµo ®èi tîng qu¶n lý trong viÖc chÊp hµnh víi
môc ®Ých thÓ hiÖn sù ph¸t huy nh©n tè tÝch cùc, phßng ngõa vµ ng¨n chÆn c¸c sai
ph¹m, ®éng viªn gióp ®ì ®èi tîng nh»m thùc hiÖn tèt c¸c quyÕt ®Þnh qu¶n lý, nh»m
®¶m b¶o tèt viÖc chÊp hµnh chÝnh s¸ch, ph¸p luËt vÒ gi¸o dôc, ph¸t hiÖn u ®iÓm, kh¾c
phôc khuyÕt ®iÓm, khen chª kÞp thêi, xö lý cÇn thiÕt ®Ó c¶i tiÕn tæ chøc qu¶n lý gióp
nhµ trêng n©ng cao hiÖu lùc, hiÖu qu¶ qu¶n lý vµ n©ng cao chÊt lîng gi¸o dôc vµ ®µo
t¹o cña nhµ trêng.
14
* NhiÖm vô:
HiÖu trëng cã tr¸ch nhiÖm sö dông bé m¸y qu¶n lý, c¸n bé gi¸o viªn ®Ó kiÓm tra
c«ng viÖc, ho¹t ®éng, mèi quan hÖ cña mäi thµnh viªn trong nhµ trêng vµ nh÷ng ®iÒu
kiÖn, ph¬ng tiÖn phôc vô cho d¹y häc vµ gi¸o dôc; xÐt vµ gi¶i quyÕt c¸c khiÕu n¹i, tè
c¸o vÒ c¸c vÊn ®Ò thuéc tr¸ch nhiÖm qu¶n lý cña m×nh.
HiÖu trëng cã tr¸ch nhiÖm kiÓm tra thêng xuyªn, ®Þnh kú theo kÕ ho¹ch chÆt chÏ.
§Æc biÖt kiÓm tra c«ng viÖc cña gi¸o viªn hµng ngµy. Mçi n¨m kiÓm tra toµn diÖn 1/3
gi¸o viªn, c¸c gi¸o viªn kh¸c ®îc kiÓm tra tõng mÆt. HiÖu trëng tù kiÓm tra c«ng t¸c
qu¶n lý, thùc hiÖn d©n chñ ho¸ trong nhµ trêng, gi¶i quyÕt kÞp thêi c¸c khiÕu n¹i, tè
c¸o.
KÕt qu¶ kiÓm tra ph¶i ®¸nh gi¸ ®óng thùc tr¹ng t×nh h×nh nhµ trêng, kh¼ng ®Þnh
nh÷ng mÆt ®· lµm ®îc, ph¸t huy u ®iÓm vµ ®Ò xuÊt nh÷ng gi¶i ph¸p kh¾c phôc nh÷ng
yÕu kÐm (nÕu cã); ®ång thêi kiÕn nghÞ víi c¸c cÊp qu¶n lý ®iÒu chØnh bæ sung c¸c
chÝnh s¸ch, quy ®Þnh cÇn thiÕt phï hîp .
1.2.2.5. §èi tîng vµ néi dung cña KTNBTH
* §èi tîng:
§èi tîng KTNBTH lµ tÊt c¶ c¸c thµnh tè cÊu thµnh hÖ thèng s ph¹m nhµ trêng, sù
t¬ng t¸c gi÷a chóng t¹o ra mét ph¬ng thøc ho¹t ®éng ®ång bé vµ thèng nhÊt nh»m
thùc hiÖn tèt môc tiªu gi¸o dôc vµ ®µo t¹o trong nhµ trêng.
MT
ND
PP
KQ
GV
HS
CSVC-TBDH
H×nh1.3: S¬ ®å hÖ thèng s ph¹m nhµ trêng
* Néi dung KTNBTH:
HiÖu trëng cã tr¸ch nhiÖm kiÓm tra toµn bé c«ng viÖc, ho¹t ®éng, mèi quan hÖ, kÕt
qu¶ cña toµn bé qu¸ tr×nh d¹y häc, gi¸o dôc vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn ph¬ng tiÖn cña nã
15
kh«ng lo¹i trõ mÆt nµo. Song trªn thùc tÕ, KTNBTH cÇn tËp trung vµo c¸c néi dung
chÝnh kh«ng t¸ch rêi nhau mµ liªn quan chÆt chÏ víi nhau sau ®©y:
a ) Tổ chức nhµ trêng : Số lượng, chất lượng cán bộ quản lý, nhà giáo, nhân viên đối
chiếu với định mức; số lượng và tỷ lệ cán bộ, nhà giáo chưa đạt chuẩn, đạt chuẩn,
trên chuẩn
b) Cơ sở vật chất kỹ thuật:
- Diện tích khuôn viên, cảnh quan, môi trường sư phạm; số lượng phòng học, phòng
làm việc, phòng thí nghiệm thực hành, phòng bộ môn, thư viện, phòng đa chức năng,
phòng y tế, bếp ăn tập thể, khu nội trú, bán trú, khu vực để xe, vệ sinh, sân chơi, bãi
tập, nhà đa chức năng
- Trang thiết bị dạy học, sách thư viện
- Việc bảo quản và sử dụng cơ sở vật chất kỹ thuật.
c) Thực hiện kế hoạch giáo dục:
- Tuyển sinh: thực hiện chỉ tiêu, số lượng học sinh, sinh viên từng khối (khóa), lớp
- Tổ chức giảng dạy, học tập, thực hiện chương trình, nội dung, kế hoạch dạy học;
- Thực hiện quy chế chuyên môn về kiểm tra, thi, đánh giá xếp loại học lực
- Kết quả tốt nghiệp, thi học sinh giỏi.
- Xác nhận hoặc cấp văn bằng, chứng chỉ của cơ sở giáo dục
- Hoạt động sư phạm của nhà giáo .
- Thực hiện nội dung, chương trình giáo dục đạo đức, thẩm mỹ, thể chất, quốc
phòng, lao động hướng nghiệp, dạy nghề, chăm sóc, nuôi dưỡng theo quy định bao
gồm hoạt động theo kế hoạch lên lớp, ngoài giờ, hoạt động xã hội; kết quả xếp loại
hạnh kiểm và hoạt động giáo dục.
- Thực hiện nhiệm vụ phổ cập giáo dục được giao.
d) Công tác quản lý của hiÖu trëng
- Xây dựng kế hoạch giáo dục; kế hoạch nghiên cứu khoa học, phục vụ xã hội
- Quản lý cán bộ, nhà giáo, nhân viên và người học: tuyển dụng; quản lý hồ sơ nhà
giáo, cán bộ, nhân viên, người học; việc bố trí, sử dụng; kế hoạch bồi dưỡng đội ngũ
nhà giáo
16
- Thực hiện quy chế dân chủ, giải quyết khiếu nại, tố cáo trong cơ sở giáo dục
- Công tác tù kiểm tra của hiÖu trëng theo quy định
- Tổ chức cho nhà giáo, cán bộ, nhân viên và người học tham gia các hoạt động xã
hội; thực hiện chế độ chính sách đối với nhà giáo và người học
- Quản lý hành chính, tài chính, tài sản: hồ sơ, sổ sách; thu chi và sử dụng các nguồn
tài chính; đầu tư xây dựng, sử dụng cơ sở vật chất kỹ thuật, bảo quản tài sản công
- Công tác tham mưu với cơ quan quản lý cấp trên, với chính quyền địa phương và
công tác xã hội hóa giáo dục
- Phối hợp công tác giữa cơ sở giáo dục với các đoàn thể quần chúng, Ban đại diện
CMHS
đ) Các nhiệm vụ khác được giao
e) Kết quả đánh giá chất lượng giáo dục, đào tạo và kết quả kiểm định chất lượng
giáo dục, đào tạo (nếu có).
1.2.2.6. Nguyªn t¾c KTNBTH
KTNBTH lµ ho¹t ®éng ®a d¹ng, phøc t¹p, ®èi tîng kiÓm tra lµ con ngêi, môc ®Ých
kiÓm tra lµ v× sù tiÕn bé cña con ngêi, do ®ã kh«ng thÓ tiÕn hµnh tuú tiÖn mµ cÇn ph¶i
tu©n theo c¸c nguyªn t¾c chØ ®¹o ho¹t ®éng kiÓm tra. §ã lµ:
*Nguyªn t¾c tÝnh ph¸p chÕ:
HiÖu trëng lµ ngêi ®¹i diÖn cña nhµ níc. QuyÕt ®Þnh cña hiÖu trëng ph¶i ®îc coi lµ
“tiÕng nãi” cña ph¸p luËt. Ngêi chèng l¹i quyÕt ®Þnh kiÓm tra lµ chèng l¹i ph¸p luËt.
HiÖu trëng lîi dông kiÓm tra ®Ó thùc hiÖn ý ®å c¸ nh©n th× chÝnh hiÖu trëng vi ph¹m
nguyªn t¾c nµy.
*Nguyªn t¾c tÝnh kÕ ho¹ch:
C¬ së khoa häc cña tÝnh kÕ ho¹ch lµ b¶o ®¶m sù æn ®Þnh cña c¸c ho¹t ®éng s
ph¹m. KiÓm tra cã kÕ ho¹ch lµ ®a c«ng viÖc kiÓm tra vµo néi dung ho¹t ®éng d¹y vµ
häc mét c¸ch hîp lý vµ thèng nhÊt víi c¸c ho¹t ®éng kh¸c, kh«ng g©y x¸o trén.
* Nguyªn t¸c tÝnh kh¸ch quan:
C¬ së khoa häc cña nguyªn t¾c tÝnh kh¸ch quan lµ th¸i ®é trung thùc trong
kiÓm tra. Ngêi kiÓm tra ph¶i t«n träng sù thËt, kh¸ch quan trong kiÓm so¸t, ®¸nh gi¸
vµ xö lý. Ph¶i thùc sù d©n chñ, c«ng khai vµ c«ng b»ng trong kiÓm tra.
* Nguyªn t¾c tÝnh gi¸o dôc:
C¬ së khoa häc cña nguyªn t¾c gi¸o dôc lµ lßng nh©n ¸i, kiÓm tra lµ ®Ó hiÓu biÕt
c«ng viÖc, hiÓu biÕt vµ gióp ®ì con ngêi, kiÓm tra ph¶i mang tÝnh thiÖn chÝ, tÝnh gi¸o
17
dôc béc lé ë môc ®Ých, néi dung, ph¬ng ph¸p kiÓm tra. B¶o ®¶m tèt nguyªn t¾c gi¸o
dôc sÏ biÕn qu¸ tr×nh kiÓm tra thµnh qu¸ tr×nh tù kiÓm tra.
*Nguyªn t¾c tÝnh hiÖu qu¶:
C¬ së khoa häc cña nguyªn t¾c tÝnh hiÖu qu¶ lµ hiÖu suÊt lao ®éng vµ lîi Ých kinh
tÕ trong kiÓm tra. KiÓm tra kh«ng dÉn ®Õn tèn kÐm, kiÓm tra ®Ó gi¶i quyÕt tho¶ ®¸ng
c¸c m©u thuÈn, kiÓm tra ®Ó thóc ®Èy c¸c mÆt tèt, h¹n chÕ c¸c mÆt tiªu cùc.
C¸c nguyªn t¾c trªn cã liªn quan, bæ sung, hç trî cho nhau.Tuú tõng môc ®Ých,
®èi tîng, néi dung vµ t×nh huèng kiÓm tra cô thÓ mµ hiÖu trëng sö dông c¸c nguyªn
t¾c hoÆc sù phèi hîp tèi u gi÷a chóng mét c¸ch linh ho¹t vµ s¸ng t¹o.
1.2.2.7. H×nh thøc KTNBTH
Cã nhiÒu h×nh thøc kiÓm tra, ngêi hiÖu trëng cã thÓ lùa chän ®Ó kiÓm tra ®óng víi
môc ®Ých qu¶n lý cña m×nh. H×nh thøc kiÓm tra ph¶i gän nhÑ, kh«ng g©y t©m lý nÆng
nÒ cho ®èi tîng hoÆc ¶nh hëng tíi tiÕn ®é b×nh thêng cña viÖc thùc hiÖn ch¬ng tr×nh,
nhiÖm vô chung. Th«ng thêng cã c¸c h×nh thøc kiÓm tra sau :
*Theo néi dung: KiÓm tra toµn diÖn vµ kiÓm tra chuyªn ®Ò
*Theo thêi gian: KiÓm tra ®Þnh kú vµ kiÓm tra ®ét xuÊt
*Theo biÖn ph¸p: KiÓm tra trùc tiÕp vµ kiÓm tra gi¸n tiÕp
Trong thùc tÕ hiÖn nay, hay dïng kiÓm tra hå s¬ chuyªn m«n, kiÓm tra c«ng t¸c
th viÖn, thiÕt bÞ d¹y häc, phßng thÝ nghiÖm …Mçi h×nh thøc kiÓm tra hiÖn nay thêng
®îc dïng theo hai dÊu hiÖu mét vÒ néi dung, hai vÒ biÖn ph¸p.
1.2.2.8. Ph¬ng ph¸p KTNBTH
§Ó thu thËp nh÷ng th«ng tin tin cËy, kh¸ch quan vÒ c¸c ho¹t ®éng chuyªn m«n s
ph¹m trong nhµ trêng, ngêi qu¶n lý thêng sö dông c¸c ph¬ng ph¸p kiÓm tra. Nhng
lùa chän vµ sö dông ph¬ng ph¸p nµo lµ tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm ®èi tîng, môc ®Ých,
nhiÖm vô, thêi gian kiÓm tra vµ t×nh huèng cô thÓ trong kiÓm tra.
Cã nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i c¸c ph¬ng ph¸p kiÓm tra:
* C¸ch thø nhÊt: gåm 3 ph¬ng ph¸p phæ biÕn
- Ph¬ng ph¸p kiÓm tra kÕt qu¶ (chÊt lîng vµ hiÖu qu¶ d¹y häc vµ gi¸o dôc).
- Ph¬ng ph¸p kiÓm tra phßng ngõa (dù ®o¸n sai lÖch, uèn n¾n, ®iÒu chØnh)
- Ph¬ng ph¸p tù kiÓm tra (tù xem xÐt ®¸nh gi¸ so víi chuÈn mùc)
§Ó KTNBTH theo c¸c ph¬ng ph¸p trªn, hiÖu trëng cÇn sö dông c¸c ph¬ng ph¸p
bæ trî sau lµm ®iÒu kiÖn, ph¬ng tiÖn thùc hiÖn. §ã lµ c¸c ph¬ng ph¸p: Quan s¸t, ®µm
tho¹i, phiÕu ®iÒu tra chÊt lîng kiÕn thøc häc sinh (nãi, viÕt, thùc hµnh); ph©n tÝch,
tæng hîp tµi liÖu, hå s¬ vµ ®èi chiÕu víi thùc tÕ; tham gia c¸c ho¹t ®éng gi¸o dôc cô
thÓ…
* C¸ch thø 2: gåm c¸c ph¬ng ph¸p cô thÓ sau
18
- Ph¬ng ph¸p kiÓm tra ho¹t ®éng gi¶ng d¹y cña gi¸o viªn
+ Dù giê (cã lùa chän, theo ®Ò tµi, song song nghiªn cøu phèi hîp mét sè líp, dù cã
môc ®Ých vµ mêi c¸c chuyªn gia cïng dù … )
+ Xem xÐt, kiÓm tra c¸c tµi liÖu kh¸c nhau: sæ s¸ch, hå s¬ c¸ nh©n (gi¸o ¸n, kÕ ho¹ch
c¸ nh©n, lÞch b¸o gi¶ng, sæ ®iÓm…)
+ §µm tho¹i víi gi¸o viªn (vÒ thùc hiÖn ch¬ng tr×nh, ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y, sù
chuyªn cÇn vµ tiÕn bé cña häc sinh…)
- Ph¬ng ph¸p kiÓm tra chÊt lîng kiÕn thøc, kü n¨ng cña häc sinh.
+ KiÓm tra nãi, viÕt, thùc hµnh.
+ Nghiªn cøu vµ ph©n tÝch vë häc sinh.
+ KiÓm tra kü n¨ng häc sinh trong viÖc lµm bµi tËp, thÝ nghiÖm thùc hµnh, lao ®éng
híng nghiÖp vµ häc nghÒ.
- Ph¬ng ph¸p kiÓm tra qu¸ tr×nh gi¸o dôc häc sinh trong c¸c giê lªn líp. Khi dù giê
hiÖu trëng cÇn ®Þnh híng nhËn xÐt vÒ:
+ Ph¬ng híng t tëng cña bµi gi¶ng, c¸c biÖn ph¸p h×nh thµnh thÕ giíi quan khoa häc,
t×nh c¶m, lý tëng, ®¹o ®øc, ý thøc lao ®éng… cho häc sinh.
+ Ph©n tÝch c¸c c©u tr¶ lêi, c¸c bµi v¨n, lêi ph¸t biÓu, b¸o c¸o trong häc tËp vµ ho¹t
®éng ngo¹i kho¸, c¸c ®ît thi häc sinh giái …
+ C¸ch thøc tæ chøc líp häc nh»m t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó häc sinh ®îc suy nghÜ nhiÒu h¬n,
®îc ho¹t ®éng nhiÒu h¬n, ®îc hîp t¸c trong häc tËp nhiÒu h¬n, ®îc ph¸t biÓu ý kiÕn
nhiÒu h¬n…T¹o ®iÒu kiÖn ®Ó häc sinh tÝch cùc, tù gi¸c, chñ ®éng, s¸ng t¹o trong giê
häc.
- Ph¬ng ph¸p kiÓm tra vµ ®¸nh gi¸ c«ng t¸c gi¸o viªn chñ nhiÖm líp
+ KiÓm tra ®¸nh gi¸ GVCN trong c«ng t¸c gi¸o dôc häc sinh.
ViÖc lËp kÕ ho¹ch vµ thùc hiÖn c«ng t¸c gi¸o dôc häc sinh.TiÕn hµnh tæ chøc c«ng
t¸c víi tËp thÓ häc sinh, tõng häc sinh (lµm c«ng t¸c c¸ biÖt). Tham gia c«ng t¸c cè
vÊn ®oµn, ®éi cña líp. Liªn hÖ víi c¸c gi¸o viªn bé m«n. Phèi hîp víi CMHS vµ c¸c
lùc lîng x· héi kh¸c ë ®Þa ph¬ng.
+ KiÓm tra ®¸nh gi¸ møc ®é ®îc gi¸o dôc cña häc sinh .
Häc sinh thùc hiÖn c¸c quy t¾c, hµnh vi, kû luËt trong giê häc, chuÈn bÞ giê häc,
chuyªn cÇn, tÝnh cÈn thËn, nÒ nÕp trong häc tËp …
Häc sinh tham gia lao ®éng c«ng Ých x· héi, vÖ sinh trêng líp, gióp ®ì gia ®×nh.
TÝnh tÝch cùc cña häc sinh trong c«ng t¸c x· héi – nhµ trêng: Lµm b¸o têng, tham
gia c¾m tr¹i, héi kháe, d¹ héi, …
Tham gia cña häc sinh vµo c¸c ho¹t ®éng ngo¹i kho¸, kü thuËt bé m«n, c¸c h×nh
thøc c©u l¹c bé thÓ thao, v¨n nghÖ …
19
§Ó KT§G møc ®é ®îc gi¸o dôc cña häc sinh mét c¸ch kh¸ch quan, hiÖu trëng
ph¶i dïng ph¬ng ph¸p tiÕp cËn phøc hîp vµ ph¶i ®i vµo ho¹t ®éng thùc tÕ.
- Ph¬ng ph¸p phßng ngõa:
Cã tÇm quan träng trong hÖ thèng kiÓm tra s ph¹m. NhiÖm vô cña nã lµ phßng
ngõa nh÷ng khuyÕt ®iÓm cã thÓ cã, gióp ®ì kÞp thêi ngêi gi¸o viªn. Cã hai h×nh thøc
kiÓm tra phßng ngõa: H×nh thøc tËp thÓ vµ h×nh thøc c¸ nh©n.
Ngoµi c¸c ph¬ng ph¸p nªu trªn, ngµy nay ngêi ta cßn sö dông nhiÒu ph¬ng ph¸p
xö lý b»ng m¸y tÝnh, to¸n häc, l«gÝc häc…
1.2.2.9. Quy tr×nh KTNBTH
*X¸c ®Þnh môc ®Ých, yªu cÇu, ®èi tîng , néi dung kiÓm tra.
*LËp kÕ ho¹ch, ch¬ng tr×nh kiÓm tra cô thÓ (x¸c ®Þnh ®Çu viÖc, giíi h¹n, thêi gian).
*X©y dùng c¸c lùc lîng kiÓm tra (quyÕt ®Þnh thµnh lËp, x¸c ®Þnh tr¸ch nhiÖm, quyÒn
h¹n, ph©n c«ng cô thÓ).
*TiÕn hµnh kiÓm tra (tiÕp cËn ®èi tîng)gåm: Lùa chän vµ sö dông ph¬ng ph¸p, ph¬ng
tiÖn chñ yÕu ®Ó thu thËp th«ng tin, sè liÖu cÇn thiÕt, xö lý th«ng tin (xö lý th«, tinh),
®¸nh gi¸ s¬ bé, lËp biªn b¶n vµ th«ng b¸o bíc ®Çu.
* Thu thËp tÝn hiÖu ph¶n håi tõ ®èi tîng.
* Tæng kÕt ®a ra kÕt luËn vµ kiÕn nghÞ.
* KiÓm tra l¹i (nÕu cÇn).
* Lu hå s¬ kiÓm tra.
1.2.3. ChÊt lîng ho¹t ®éng KTNBTH .
ChÊt lîng ho¹t ®éng KTNBTH , ®îc quan niÖm lµ ho¹t ®éng KTNBTH ®¹t môc
®Ých sau ®©y: KiÓm tra nh»m môc ®Ých x¸c nhËn thùc tiÔn, ph¸t huy nh©n tè tÝch cùc,
phßng ngõa ng¨n chÆn c¸c sai ph¹m, gióp ®ì ®èi tîng hoµn thµnh tèt nhiÖm vô ,
®ång thêi gióp cho nhµ qu¶n lý ®iÒu khiÓn vµ ®iÒu chØnh ho¹t ®éng qu¶n lý ®óng híng ®Ých.
1.3. C¬ së lý luËn cña KTNBTH
1.3.1.C¬ së khoa häc cña KTNBTH
KiÓm tra nãi chung vµ KTNBTH nãi riªng xuÊt ph¸t tõ luËn ®iÓn c¬ b¶n lµ : “Sù
liªn hÖ ngîc”- Kh¸i niÖm ®îc hiÓu lµ “Th«ng tin quay trë vÒ víi ngêi ra quyÕt ®Þnh
sau mét hµnh ®éng”.
C¬ së lý luËn cña KTNBTH lµ t¹o lËp mèi liªn hÖ th«ng tin ngîc (kªnh th«ng tin
ph¶n håi) trong qu¶n lý trêng häc.
1.3.1.1.Theo ®iÒu khiÓn häc:
Qu¶n lý lµ mét qu¸ tr×nh ®iÒu khiÓn vµ ®iÒu chØnh, bao gåm c¸c mèi liªn hÖ th«ng
tin thuËn, ngîc.
HÖ qu¶n lý
(Chñ thÓ)
a
b
20
HÖ bÞ qu¶n lý
(kh¸ch thÓ, ®èi tîng)
b’
H×nh 1.4: S¬ ®å mèi liªn hÖ th«ng tin trong qu¶n lý
- Mèi liªn hÖ th«ng tin thuËn a (th«ng tin tõ hÖ qu¶n lý ®Õn hÖ bÞ qu¶n lý) chñ yÕu lµ
truyÒn ®¹t th«ng tin vÒ môc tiªu, kÕ ho¹ch, quyÕt ®Þnh qu¶n lý ®Õn ngêi thùc hiÖn.
- Mèi liªn hÖ th«ng tin ngîc bªn ngoµi b (th«ng tin tõ hÖ bÞ qu¶n lý ®Õn hÖ qu¶n lý),
ph¶n ¸nh sù tiÕp nhËn vµ thùc hiÖn nhiÖm vô, khã kh¨n, thuËn lîi, t©m t, nguyÖn
väng, ®Ò ®¹t kiÕn nghÞ cña nh÷ng ngêi thùc hiÖn ®Õn ngêi qu¶n lý.- Mèi liªn hÖ ngîc
bªn trong b’ (th«ng tin tõ hÖ bÞ qu¶n lý trë l¹i chÝnh hÖ bÞ qu¶n lý) ph¶n ¸nh sù tiÕp
nhËn vµ thùc hiÖn nhiÖm vô, sù tù ®iÒu chØnh ®Ó ph¸t triÓn chÝnh m×nh.
C¸c mèi liªn hÖ th«ng tin ngîc (trong, ngoµi) lµ nÒn t¶ng cña sù ®iÒu chØnh gåm
hai qu¸ tr×nh: §iÒu chØnh (cña hÖ qu¶n lý) vµ tù ®iÒu chØnh (cña hÖ bÞ qu¶n lý), chóng
cã liªn quan mËt thiÕt vµ thèng nhÊt víi nhau.
1.3.1.2. Theo lý thuyÕt th«ng tin:
Qu¶n lý lµ mét qu¸ tr×nh thu nhËn, xö lý, truyÒn ®¹t vµ lu gi÷ th«ng tin.
Th«ng tin lµ nÒn t¶ng cña qu¶n lý- ®ã lµ nh÷ng sè liÖu, t liÖu ®· ®îc lùa chän, xö
lý ®Ó phôc vô cho mét môc ®Ých nhÊt ®Þnh.
Qu¶n lý ph¶i cã vµ cÇn nhiÒu th«ng tin nhiÒu chiÒu, th«ng tin lµ nguyªn liÖu cña
qu¶n lý, nã xen lÉn vµo c¸c chøc n¨ng kh¸c vµ rÊt cÇn cho c¸c chøc n¨ng Êy nh: kÕ
ho¹ch, tæ chøc, chØ ®¹o, kiÓm tra.
ChÝnh KTNBTH t¹o lËp mèi liªn hÖ ngîc (trong, ngoµi) trong qu¶n lý trêng häc,
cung cÊp th«ng tin ®· ®îc xö lý, ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c - ®ã lµ nguån th«ng tin cÇn thiÕt,
cùc kú quan träng ®Ó ngêi hiÖu trëng (hÖ qu¶n lý) ®iÒu khiÓn, ®iÒu chØnh,vµ ho¹t
®éng qu¶n lý cã hiÖu qu¶ h¬n, ®ång thêi c¸c thµnh viªn, c¸c bé phËn trong nhµ trêng
(®èi tîng qu¶n lý) tù ®iÒu chØnh hµnh vi vµ ho¹t ®éng cña m×nh ngµy cµng tèt h¬n. V×
vËy, cã thÓ nãi KTNB lµ mét hÖ thèng ph¶n håi.
Song ®Ó cã ®îc th«ng tin ®óng, ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c, vµ kÞp thêi, ho¹t ®éng kiÓm tra
néi bé trêng häc cÇn dùa vµo c¸c c¬ së khoa häc nh : T©m lý häc qu¶n lý, gi¸o dôc
häc, x· héi häc gi¸o dôc, kinh tÕ häc gi¸o dôc, khoa häc qu¶n lý gi¸o dôc, ph¸p luËt
trong gi¸o dôc, môc tiªu ®µo t¹o cña cÊp häc, yªu cÇu cña ch¬ng tr×nh, híng dÉn
gi¶ng d¹y c¸c bé m«n, c«ng t¸c gi¸o viªn chñ nhiÖm líp, ®Æc ®iÓm lao ®éng s ph¹m
cña gi¸o viªn, chuÈn ®¸nh gi¸ giê lªn líp… sÏ gióp hiÖu trëng cã ®îc c¬ së khoa häc
®Ó kiÓm tra ®¸nh gi¸ mét c¸ch chÝnh x¸c.
1.3.2.C¬ së ph¸p lý cña KTNBTH
- Xem thêm -
.DOC 
61 
103 
135 
