Tài liệu (Luận văn thạc sĩ) Quản lý Nhà nước về thu hút dự án đầu tư vào các khu công nghiệp tại tỉnh Lào Cai

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH NGUYỄN XUÂN CHIẾN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ THU HÚT DỰ ÁN ĐẦU TƯ VÀO CÁC KHU CÔNG NGHIỆP TẠI TỈNH LÀO CAI LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG Ngành: QUẢN LÝ KINH TẾ THÁI NGUYÊN, NĂM 2019 ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH NGUYỄN XUÂN CHIẾN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ THU HÚT DỰ ÁN ĐẦU TƯ VÀO CÁC KHU CÔNG NGHIỆP TẠI TỈNH LÀO CAI Ngành: Quản lý Kinh tế Mã số: 8.34.04.10 LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN THỊ HỒNG YẾN THÁI NGUYÊN, NĂM 2019 i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu độc lập của riêng tôi. Các số liệu và kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Các số liệu trích dẫn trong quá trình nghiên cứu đều có nguồn gốc rõ ràng. Tác giả luận văn Nguyễn Xuân Chiến ii LỜI CẢM ƠN Qua quá trình nghiên cứu làm luận văn, tôi đã nhận được sự giúp đỡ, ủng hộ của cô giáo hướng dẫn, các anh, chị, đồng nghiệp, bạn bè và gia đình tôi đã tạo điều kiện để tôi có thể hoàn thiện luận văn này. Trước tiên, tôi xin chân thành cảm ơn TS. Nguyễn Thị Hồng Yến, cô giáo hướng dẫn luận văn cho tôi, cô đã giúp tôi có phương pháp nghiên cứu đúng đắn, nhìn nhận vấn đề một cách khoa học, logic, qua đó đã giúp cho đề tài của tôi có ý nghĩa thực tiễn và có tính khả thi. Tiếp theo, tôi xin chân thành cảm ơn Ban Lãnh đạo Ban Quản lý Khu kinh tế tỉnh Lào Cai và các đồng nghiệp, các doanh nghiệp,... đã giúp tôi nắm bắt được thực trạng, cũng như những vướng mắc và đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả công tác quản lý Nhà nước về thu hút dự án đầu tư vào các Khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Lào Cai. Cuối cùng, tôi xin chân thành cảm ơn lãnh đạo,các đồng nghiệp, bạn bè và gia đình đã góp ý và tạo điều kiện cho tôi để tôi có thể hoàn thành luận văn này. Tôi xin chân thành cảm ơn! Thái Nguyên, tháng 01 năm 2019 Tác giả luận văn Nguyễn Xuân Chiến iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ........................................................................................... ii MỤC LỤC ................................................................................................iii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ..................................................... vii DANH MỤC CÁC BẢNG.....................................................................viii DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ, HÌNH VẼ.........................................viii MỞ ĐẦU .................................................................................................. 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ........................................................................ 1 2. Mục tiêu nghiên cứu .............................................................................. 3 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ......................................................... 4 4. Một số đóng góp chủ yếu của luận văn ................................................. 4 5. Một số nghiên cứu có liên quan ............................................................ 5 6. Kết cấu của luận văn ............................................................................. 6 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ THU HÚT DỰ ÁN ĐẦU TƯ VÀO CÁC KHU CÔNG NGHIỆP ....... 7 1.1. Cơ sở lý luận quản lý nhà nước về thu hút dự án đầu tư vào các khu công nghiệp ............................................................................................... 7 1.1.1. Các khái niệm cơ bản ...................................................................... 7 1.1.2. Đặc điểm của quản lý Nhà nước về thu hút dự án đầu tư vào các khu công nghiệp ...................................................................................... 11 1.1.3. Nội dung quản lý nhà nước về thu hút dự án đầu tư vào các khu công nghiệp ............................................................................................. 12 1.1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến việc thu hút dự án đầu tư vào các khu công nghiệp ............................................................................................. 19 1.1.5. Các công cụ của quản lý nhà nước về thu hút dự án đầu tư vào các khu công nghiệp ...................................................................................... 21 iv 1.2. Thực tiễn quản lý nhà nước về thu hút dự án đầu tư vào các khu công nghiệp ...................................................................................................... 23 1.2.1. Kinh nghiệm của một số địa phương quản lý nhà nước về thu hút dự án đầu tư vào các khu công nghiệp .................................................... 23 1.2.2. Bài học kinh nghiệm quản lý nhà nước về thu hút dự án đầu tư vào các khu công nghiệp tại tỉnh Lào Cai ...................................................... 27 Chương 2. PHƯƠNG PHÁP VÀ THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU ......... 32 2.1. Câu hỏi nghiên cứu .......................................................................... 32 2.2. Phương pháp nghiên cứu.................................................................. 32 2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin, số liệu ....................................... 32 2.2.2. Phương pháp tổng hợp thông tin ................................................... 33 2.2.3. Phương pháp phân tích thông tin .................................................. 34 2.3. Thiết kế hệ thống các chỉ tiêu nghiên cứu ....................................... 35 2.3.1. Xây dựng chiến lược, quy hoạch, kế hoạch .................................. 35 2.3.2. Ban hành chính sách và pháp luật ................................................. 36 2.3.3. Phê duyệt dự án đầu tư .................................................................. 36 2.3.4. Kiểm tra, thanh tra và giám sát ..................................................... 37 Chương 3. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ THU HÚT DỰ ÁN ĐẦU TƯ VÀO CÁC KHU CÔNG NGHIỆP TẠI TỈNH LÀO CAI . 38 3.1. Khái quát về các khu công nghiệp và tổ chức bộ máy quản lý Nhà nước trong các khu công nghiệp tại tỉnh Lào Cai ................................................ 38 3.1.1. Tổ chức bộ máy quản lý Nhà nước trong các khu công nghiệp ... 38 3.1.2. Khái quát thông tin về Ban Quản lý Khu kinh tế tỉnh Lào Cai..... 41 3.1.3. Khái quát thông tin về các khu công nghiệp tại tỉnh Lào Cai ....... 46 3.2. Thực trạng thu hút dự án đầu tư vào các khu công nghiệp tại tỉnh Lào Cai .................................................................................................... 49 3.2.1. Đặc điểm các dự án thu hút đầu tư vào các khu công nghiệp tại tỉnh Lào Cai .................................................................................................... 49 3.2.2. Tình hình thu hút dự án đầu tư vào các khu công nghiệp tại tỉnh Lào Cai ........................................................................................................... 49 v 3.3. Thực trạng quản lý nhà nước về thu hút dự án đầu tư vào các khu công nghiệp tại tỉnh Lào Cai .............................................................................. 52 3.3.1. Xây dựng chiến lược, quy hoạch, kế hoạch .................................. 52 3.3.2. Ban hành chính sách và pháp luật ................................................. 55 3.3.3. Phê duyệt dự án đầu tư .................................................................. 59 3.3.4. Kiểm tra, thanh tra và giám sát ..................................................... 62 3.4. Kết quả của công tác quản lý Nhà nước về thu hút dự án đầu tư vào các khu công nghiệp ....................................................................................... 64 3.4.1. Về chiến lược, quy hoạch và kế hoạch phát triển khu công nghiệp ...................................................................................................... 64 3.4.2. Chính sách pháp luật về quản lý các khu công nghiệp ngày càng hoàn thiện ................................................................................................ 65 3.4.3. Thay đổi cơ cấu GDP của tỉnh Lào Cai theo hướng CNH - HĐH 65 3.4.4. Tăng cường thu hút đầu tư hạ tầng trong các khu công nghiệp .... 68 3.4.5. Giải quyết việc làm cho người lao động và tăng nộp ngân sách cho địa phương ............................................................................................... 68 3.5. Phân tích thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý Nhà nước về thu hút dự án đầu tư vào các khu công nghiệp tại tỉnh Lào Cai giai đoạn 2015 - 2017.............................................................................................. 71 3.5.1. Công tác quy hoạch khu công nghiệp ........................................... 71 3.5.2. Các chính sách ưu đãi và quy định của nhà nước về khu công nghiệp....................................................................................................... 72 3.5.3. Môi trường đầu tư ......................................................................... 72 3.6. Đánh giá công tác quản lý Nhà nước về thu hút dự án đầu tư vào các khu công nghiệp tại tỉnh Lào Cai...................................................................... 73 3.6.1. Công tác quy hoạch các khu công nghiệp trên địa bàn còn chưa thực sự phù hợp ............................................................................................... 73 3.6.2. Hiệu quả của chính sách, pháp luật về quản lý Nhà nước trong phạm vi các khu công nghiệp chưa thực sự cao ............................................... 74 vi 3.6.3. Chất lượng dự án đầu tư còn hạn chế, công tác xúc tiến đầu tư còn mang tính chất hình thức ......................................................................... 76 3.6.4. Chất lượng công tác kiểm tra, thanh tra và giám sát chưa cao ..... 78 Chương 4. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ THU HÚT DỰ ÁN ĐẦU TƯ VÀO CÁC KCN TẠI TỈNH LÀO CAI................................................................................................. 80 4.1. Định hướng và mục tiêu hoàn thiện công tác quản lý nhà nước về thu hút dự án đầu tư vào các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Lào Cai ................ 80 4.1.1. Định hướng.................................................................................... 80 4.1.2. Mục tiêu......................................................................................... 80 4.2. Đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác quản lý nhà nước về thu hút dự án đầu tư vào các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Lào Cai .............. 81 4.2.1. Nâng cao chất lượng và thực hiện có hiệu quả chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển khu công nghiệp ........................................... 81 4.2.2. Xây dựng chính sách, pháp luật về quản lý Nhà nước trong phạm vi các khu công nghiệp phù hợp với thực tế ............................................... 82 4.2.3. Nâng cao, đổi mới công tác xúc tiến đầu tư, phê duyệt dự án đầu tư và cải cách thủ tục hành chính ................................................................ 83 4.2.4. Nâng cao chất lượng công tác kiểm tra, thanh tra và giám sát đối với các dự án đầu tư ................................................................................ 84 4.3. Một số kiến nghị............................................................................... 86 KẾT LUẬN ............................................................................................ 87 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................... 89 vii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT BQL : Ban Quản lý BVMT : Bảo vệ môi trường DDI : Đầu tư trong nước FDI : Đầu tư trực tiếp nước ngoài GDP : Tổng sản phẩm quốc nội GTSXCN : Giá trị sản xuất công nghiệp PCI : Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh SXKD : Sản xuất kinh doanh UBND : Ủy ban nhân dân XHCN : Xã hội chủ nghĩa viii DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 3.1: Cơ cấu sử dụng đất của Khu công nghiệp Bắc Duyên Hải 47 Bảng 3.2: Cơ cấu sử dụng đất của Khu công nghiệp Đông Phố Mới . 47 Bảng 3.3: Cơ cấu sử dụng đất của Khu công nghiệp Tằng Loỏng ..... 48 Bảng 3.4: Tình hình thu hút dự án đầu tư vào các khu công nghiệp tại tỉnh Lào Cai qua các năm ................................................... 50 DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ, HÌNH VẼ Sơ đồ 3.1: Tổ chức bộ máy quản lý nhà nước đối với các khu công nghiệp .......................................................................................... 40 Biểu đồ 3.1: Lĩnh vực đầu tư dự án các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh ............................................................................................... 50 Biểu đồ 3.2: Quy mô dự án trong các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh .. 51 Biểu đồ 3.3: Doanh thu của các khu công nghiệp so với doanh thu từ hoạt động sản xuất công nghiệp trên địa bàn tỉnh qua các năm..... 67 Biểu đồ 3.4: GTSXCN trong các khu công nghiệp so với GTSXCN toàn tỉnh Lào Cai qua các năm.......................................................... 67 Biểu đồ 3.5: Số lao động trong các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Lào Cai qua các năm ......................................................................... 69 Biểu đồ 3.6: Thu nhập của người lao động trong các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Lào Cai qua các năm ............................................ 70 Biểu đồ 3.7: Nộp ngân sách nhà nước của dự án trong các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Lào Cai qua các năm..................................... 70 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Hiện nay, trong quá trình phát triển kinh tế xã hội của nước ta, công nghiệp đóng vai trò chủ đạo trong nền kinh tế quốc dân, việc phát triển các khu công nghiệp tập trung có ý nghĩa quan trọng. Phát triển các khu công nghiệp đã mang lại bước phát triển mới của ngành công nghiệp, góp phần rất lớn trong việc tăng khả năng thu hút đầu tư, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế và nâng cao chất lượng đời sống nhân dân. Trong những năm qua, Lào Cai được biết đến là một trong số ít những tỉnh có tốc độ phát triển kinh tế nhanh và ổn định ở vùng núi phía Bắc, thu hút đầu tư và chuyển dịch cơ cấu kinh tế đang diễn ra nhanh chóng, chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) nhiều năm liền đứng trong top đầu tiên của cả nước và đang dần nổi lên trở thành điểm sáng kinh tế, đóng vai trò là hạt nhân kinh tế của cả vùng Tây Bắc. Sự phát triển mạnh mẽ về kinh tế của Lào Cai có sự đóng góp to lớn của ngành sản xuất công nghiệp. Để có được những kết quả này đầu tiên phải kể đến là do các chủ trương, đường lối chính sách phát triển công nghiệp ngày càng quan tâm đến việc thu hút các dự án vào các khu công nghiệp, cụ thể là việc tăng cường thu hút đầu tư được bổ sung thành các điều, khoản quy định trong Luật và các văn bản quy phạm pháp luật dưới Luật. Đặc biệt từ năm 2008, Chính phủ đã lần đầu tiên ban hành Nghị định quy định về Khu công nghiệp, khu chế xuất và khu kinh tế (Nghị định số 29/2008/NĐ-CP ngày 14/3/2008), từ đó đến nay các chính sách này thường xuyên được cập nhật, điều chỉnh cho phù hợp với từng thời kỳ cụ thể, nhờ đó các chính sách dành cho dự án đầu tư vào khu công nghiệp được rõ ràng hơn rất nhiều. Trên cơ sở quan điểm phát triển các khu công nghiệp theo quy hoạch của cả nước, tỉnh Lào Cai định hướng “Coi phát triển công nghiệp là đột phá”, làm động lực tăng trưởng, đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng tăng nhanh tỷ trọng công nghiệp. Trong quá trình phát triển kinh tế xã hội của tỉnh 2 luôn luôn nhấn mạnh việc đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa với phương châm phát triển bền vững. Khu công nghiệp giữ vai trò và vị trí quan trọng, là điểm nhấn để thu hút nguồn vốn và tiếp thu khoa học công nghệ, khai thác triệt để thế mạnh của tỉnh như có nguồn tài nguyên khoáng sản phong phú, sở hữu nhiều loại khoáng sản quý, chất lượng cao với trữ lượng lớn, nhiều mỏ khoáng sản có trữ lượng xếp vào loại nhất nhì trong nước và khu vực, Lào Cai còn có vị trí chiến lược, đóng vai trò là cầu nối thị trường trong nước, các nước ASEAN với thị trường Vân Nam - Trung Quốc rộng lớn có nhiều tiềm năng phát triển kinh tế với dân số hơn 40 triệu người, cùng với hạ tầng giao thông đa dạng bao gồm đường sắt, đường bộ, đường thủy và trong tương lai không xa là đường hàng không; đây là những điều kiện hết sức quan trọng để Lào Cai không những trở thành trung tâm kinh tế của vùng mà còn là nơi giao thoa văn hóa xã hội các vùng miền, tạo cơ hội giao lưu với các nước bạn.Từ thực tế cho thấy việc thu hút dự án đầu tư vào các khu công nghiệp tại tỉnh Lào Cai đã có sự tác động tích cực đến kinh tế xã hội tỉnh, sự phát triển các khu công nghiệp đã góp phần quan trọng trong sự tăng trưởng kinh tế nhanh, giải quyết nhiều việc làm cho người lao động, tăng thu ngân sách,... Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được, Lào Cai vẫn còn là một tỉnh nghèo, sự phát triển chưa tương xứng với tiềm năng sẵn có, chưa phát triển bứt tốc thành những tỉnh có kinh tế phát triển, một trong những lý do đó là các chính sách ưu đãi và ưu thế của Lào Cai chưa hấp dẫn thu hút được các nhà đầu tư, các tập đoàn kinh tế lớn, các dự án có hàm lượng khoa học công nghệ cao, các dự án thu hút chủ yếu là các dự án có quy mô nhỏ có nguồn vốn trong nước, dự án FDI rất hạn chế. Có thể xác định do các nguyên nhân sau: (1) vị trí địa lý của Lào Cai tuy thuận lợi cho việc xuất nhập khẩu hàng hóa với đối tác là Trung Quốc, nhưng lại không thuận lợi trong việc đầu tư sản xuất do vị trí địa lý của Lào Cai không giáp các vùng nguyên liệu lớn; (2) nguồn nhân lực chất lượng cao tại địa phương còn hạn chế; (3) chính sách biên mậu phía Trung Quốc có nhiều thay đổi bất thường, dẫn đến các doanh nghiệp hoạt động gặp nhiều khó khăn. 3 Các khó khăn trên của tỉnh Lào Cai cũng là những khó khăn khi thực hiện thu hút các dự án đầu tư vào các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh. Hiện nay chưa có đề tài nào nghiên cứu, phân tích cụ thể, chi tiết về thu hút dự án đầu tư vào khu công nghiệp tại tỉnh Lào Cai để có thể áp dụng áp dụng các giải pháp nhằm thu hút dự án đầu tư vào khu công nghiệp. Xuất phát từ những thực tế nêu trên, làm sao để tăng cường thu hút được nhiều hơn nữa các dự án đầu tư đến với các khu công nghiệp của tỉnh Lào Cai, linh hoạt trong việc áp dụng cơ chế chính sách của Nhà nước để nâng cao chất lượng quản lý Nhà nước trong các khu công nghiệp, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho các dự án hoạt động hiệu quả hơn, góp phần tích cực vào phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, đảm bảo phát triển bền vững, hiệu quả trong thời gian tới vẫn là một nhiệm vụ hết sức cần thiết và cấp bách. Xuất phát từ yêu cầu thực tế trên, tác giả chọn đề tài “Quản lý Nhà nước về thu hút dự án đầu tư vào các Khu công nghiệp tại tỉnh Lào Cai” làm đề tài Luận văn Thạc sĩ. 2. Mục tiêu nghiên cứu 2.1. Mục tiêu chung Luận văn phân tích, đánh giá thực trạng công tác quản lý nhà nước về thu hút dự án đầu tư vào các khu công nghiệp tại tỉnh Lào Cai giai đoạn 2015 - 2017, phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý Nhà nước về thu hút dự án đầu tư vào các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Lào Cai để từ đó đề xuất các giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện quản lý nhà nước về thu hút các dự án đầu tư vào các khu công nghiệp tại tỉnh Lào Cai trong thời gian tới. 2.2. Mục tiêu cụ thể - Phân tích cơ sở lý luận và đánh giá thực trạng công tác quản lý nhà nước về thu hút dự án đầu tư vào các khu công nghiệp tại tỉnh Lào Cai. - Phân tích được thực trạng và xác định các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước về thu hút dự án đầu tư vào các khu công nghiệp tại tỉnh Lào Cai. 4 - Đưa ra những giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý nhà nước về thu hút các dự án đầu tư vào các khu công nghiệp tại tỉnh Lào Cai trong thời gian tới. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Luận văn tập trung nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn quản lý nhà nước đối với việc thu hút dự án đầu tư vào các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Lào Cai, bao gồm các doanh nghiệp trong nước (DDI) và các doanh nghiệp có vốn nước ngoài (FDI). 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Thời gian: Nghiên cứu tập trung trong giai đoạn từ năm 2015 - 2017, có tính đến tháng 6/2018; về đề xuất giải pháp được tính đến năm 2020 và những năm tiếp theo. - Về không gian: Nghiên cứu trong quản lý nhà nước trong phạm vi các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Lào Cai. - Về nội dung: Đề tài tập trung vào nội dung nghiên cứu thực trạng quản lý nhà nước về thu hút các dự án đầu tư vào các khu công nghiệp tại tỉnh Lào Cai và đề xuất các giải pháp tăng cường quản lý nhà nước về thu hút các dự án trong thời gian tới. 4. Một số đóng góp chủ yếu của luận văn Luận văn là công trình khoa học có ý nghĩa về phương diện lý luận trong vấn đề thu hút các dự án đầu tư vào các khu công nghiệp tại tỉnh Lào Cai. Các vấn đề liên quan đến lý thuyết về thu hút dự án đầu tư vào các khu công nghiệp nói riêng đã được hệ thống hóa một cách đầy đủ, toàn diện và khoa học, một số khía cạnh có thể đã được phát triển, bổ sung, hoàn thiện thêm. 5 Về phương diện thực tiễn, kết quả luận văn là tài liệu khoa học có giá trị cung cấp cho BQL Khu kinh tế tỉnh Lào Cai xem xét trong việc đưa ra các giải pháp thu hút các dự án đầu tư vào các khu công nghiệp tại tỉnh Lào Cai trong thời gian tới. 5. Một số nghiên cứu có liên quan Cho đến nay, đã có nhiều công trình nghiên cứu đã các tổ chức, cá nhân công bố có liên quan thu hút dự án đầu tư, có thể khái lược như: Lê Văn Học (2005), “thành tựu và kinh nghiệm phát triển Khu công nghiệp Bình Dương; Nguyễn Mạnh Hùng (2004), “một số vấn đề về quản lý và phát triển khu công nghiệp, khu chế xuất”; Như Hùng (2005), “tác động của các khu công nghiệp đối với tăng trưởng kinh tế ở Đồng Nai”; Trương Thị Linh (2011), “Thu hút vốn đầu tư trong nước vào phát triển kinh tế xã hội tỉnh Kon Tum”; Trần Xuân Vinh (2011), “các giải pháp thu hút vốn đầu tư để phát triển công nghiệp tỉnh Quảng Nam”; Khuất Thị Hồng Nhung (2013), Quản lý nhà nước đối với các khu công nghiệp Hà Nội,… Nhìn chung các nghiên cứu trước đây đã đề cập đến các vấn đề lý luận, phân tích vai trò của các Khu công nghiệp trong phát triển kinh tế, xã hội và sự tác động của các cơ chế, chính sách quản lý nhà nước đến sự phát triển của các khu công nghiệp, các bài học kinh nghiệm và các giải pháp thu hút dự án đầu tư vào các địa phương hoặc cụ thể tại các khu công nghiệp. Dựa trên cơ sở lý thuyết có liên quan, tiến hành nghiên cứu thực trạng về thu hút dự án đầu tư, từ đó phân tích, đánh giá những khó khăn, bất cập và đề xuất giải pháp nhằm tăng cường thu hút dự án đầu tư vào các địa phương hoặc cụ thể là các khu công nghiệp, đề xuất các giải pháp hoàn thiện và tăng cường vai trò của quản lý Nhà nước trong các khu công nghiệp nói chung và quản lý Nhà nước về thu hút dự án đầu tư vào các khu công nghiệp nói riêng. Những kết quả này sẽ được luận văn chọn lọc, kế thừa, đồng thời bổ sung 6 phát triển thêm. Đối với đề tài thu hút dự án đầu tư vào các khu công nghiệp tại tỉnh Lào Cai hiện nay chưa có bất kỳ công trình nào đề cập và công bố. 6. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu và kết luận, Luận văn được trình bày thành 4 Chương: Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn quản lý nhà nước về thu hút dự án đầu tư vào các khu công nghiệp Chương 2: Phương pháp và thiết kế nghiên cứu Chương 3: Thực trạng quản lý Nhà nước về thu hút dự án đầu tư vào các Khu công nghiệp tại tỉnh Lào Cai Chương 4: Giải pháp tăng cường quản lý Nhà nước về thu hút dự án đầu tư vào các Khu công nghiệp tại tỉnh Lào Cai 7 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ THU HÚT DỰ ÁN ĐẦU TƯ VÀO CÁC KHU CÔNG NGHIỆP 1.1. Cơ sở lý luận quản lý nhà nước về thu hút dự án đầu tư vào các khu công nghiệp 1.1.1. Các khái niệm cơ bản 1.1.1.1. Khái niệm Quản lý nhà nước Quản lý nói chung là sự tác động có tổ chức, có mục đích của chủ thể quản lý lên đối tượng quản lý và khách thể quản lý nhằm sử dụng có hiệu quả các nguồn lực để đạt được các mục tiêu đặt ra trong sự vận động của sự vật. Quản lý là sự kết hợp giữa trí tuệ và lao động. Bởi vì ba nhân tố có tính chất quyết định sự thành bại, sự phát triển của một công việc, một chế độ xã hội là: trí lực, sức lao động và quản lý. Trong đó quản lý là sự phối kết hợp giữa sức lao động và trí thức: nếu phối hợp tốt thì xã hội, nền kinh tế sẽ phát triển, còn ngược lại, xã hội, nền kinh tế sẽ trì trệ, rối ren. Vì thế nói đến quản lý là phải nói đến cơ chế vận hành, tức là cơ chế quản lý như chế độ, chính sách, biện pháp tổ chức, tâm lý xã hội... Quản lý là một chức năng bắt nguồn từ tính xã hội của lao động trong điều kiện phát triển kinh tế quản lý được xem là thước đo của hầu hết các hoạt động xã hội. Từ khái niệm về quản lý chúng ta có thể hiểu, quản lý nhà nước là hoạt động chấp hành và điều hành của các cơ quan hành chính nhà nước được tiến hành trên cơ sở pháp luật và để thi hành pháp luật nhằm được mục tiêu kinh tế xã hội nhất định, theo những thời gian nhất định với hiệu quả cao. Quản lý nhà nước mang tính cưỡng bức, cưỡng chế, mệnh lệnh và tính chính trị rõ nét, đại diện cho cả xã hội. 8 Theo nghĩa rộng, quản lý nhà nước là hoạt động tổ chức, điều hành của cả bộ máy nhà nước, là sự tác động, tổ chức của quyền lực nhà nước trên các phương diện lập pháp, hành pháp và tư pháp. Theo cách hiểu này, quản lý nhà nước là hoạt động của cả ba hệ thống cơ quan nhà nước: cơ quan lập pháp, cơ quan hành pháp, cơ quan tư pháp. Mục tiêu của quản lý nhà nước là phục vụ nhân dân, duy trì sự ổn định và phát triển bền vững trong xã hội. Theo nghĩa hẹp, quản lý nhà nước chủ yếu là quá trình tổ chức, điều hành của hệ thống cơ quan hành chính nhà nước đối với các quá trình xã hội và hành vi hoạt động của con người theo pháp luật nhằm đạt được những mục tiêu yêu cầu nhiệm vụ quản lý nhà nước. Quản lý nhà nước đối với doanh nghiệp là một bộ phận, đồng thời là nội dung cơ bản của quản lý nhà nước về kinh tế, nên Nhà nước có chức năng và nhiệm vụ quản lý đối với tất cả các doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế, nhưng không được can thiệp trực tiếp vào hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế nói chung, Khu công nghiệp nói riêng hoàn toàn có quyền tự chủ khi tiến hành hoạt động kinh doanh những gì mà pháp luật không cấm. 1.1.1.2. Khái niệm Dự án đầu tư Theo quy định tại Luật Đầu tư năm 2014, khái niệm dự án đầu tư được phát biểu như sau: Dự án đầu tư là tập hợp đề xuất bỏ vốn trung hạn hoặc dài hạn để tiến hành các hoạt động đầu tư kinh doanh trên địa bàn cụ thể, trong khoảng thời gian xác định [10, tr 1]. Như vậy khái niệm dự án đầu tư có thể được xem xét từ nhiều góc độ khác nhau, cụ thể: Nếu xét về mặt hình thức: Dự án đầu tư là một tập hồ sơ tài liệu trình bày một cách chi tiết và có hệ thống các hoạt động, chi phí theo một kế hoạch để đạt được những kết quả và thực hiện được những mục tiêu nhất định trong tương lai. 9 Xét về mặt nội dung: Dự án đầu tư là một tập hợp các hoạt động có liên quan với nhau được kế hoạch hoá nhằm đạt được các mục tiêu đã định bằng việc tạo ra các kết quả cụ thể trong một thời gian nhất định, thông qua việc sử dụng các nguồn lực xác định. Xét trên góc độ quản lý: Dự án đầu tư là một công cụ quản lý việc sử dụng vốn, vật tư, lao động để tạo ra các kết quả tài chính, kinh tế , xã hội trong một thời gian dài, là một chuỗi các hoạt động liên kết được tạo ra nhằm đạt kết quả nhất định trong phạm vi ngân sách và thời gian xác định. 1.1.1.3. Khái niệm Thu hút dự án đầu tư Xét trên góc độ quản lý: Dự án đầu tư là một công cụ quản lý việc sử dụng vốn, vật tư, lao động để tạo ra các kết quả tài chính, kinh tế , xã hội trong một thời gian dài, là một chuỗi các hoạt động liên kết được tạo ra nhằm đạt kết quả nhất định trong phạm vi ngân sách và thời gian xác định. Trên cơ sở khái niệm về dự án đầu tư, có thể hiểu thu hút dự án đầu tư chính là các hoạt động hay chính sách của chủ thể ở địa phương hay lãnh thổ nhằm xúc tiến, kêu gọi, tạo điều kiện thuận lợi để các nhà đầu tư bỏ vốn thực hiện các dự án đầu tư, hình thành vốn sản xuất trong các lĩnh vực kinh tế, xã hội trên địa bàn của mình. 1.1.1.4. Khái niệm khu công nghiệp và đặc điểm hoạt động của khu công nghiệp Theo thuật ngữ tiếng Anh, khu công nghiệp có thể được dùng là Idustrial estates, industrial zone (IZ), export processing zone (EPZ) hay industrial park (IP). Đây là khu công nghiệp được thành lập ở nhiều nước nhằm thực hiện mục tiêu thu hút vốn, công nghệ và kinh nghiệm quản lý từ bên ngoài và thực hiện đẩy nhanh quá trình công nghiệp hóa đất nước, hướng về xuất khẩu. Trên thế giới có nhiều loại hình khu công nghiệp khác nhau, tùy từng điều kiện khác nhau của từng nước mà khu công nghiệp có những nội dung hoạt động kinh tế khác nhau và có những tên gọi khác nhau, từ đó hình thành các định nghĩa khác nhau về khu công nghiệp: 10 a) Định nghĩa 1: Khu công nghiệp là khu vực lãnh thổ rộng lớn, có ranh giới địa lý xác định, trong đó chủ yếu là phát triển các hoạt động sản xuất công nghiệp và có đan xen với nhiều hoạt động dịch vụ đa dạng; có dân cư sinh sống trong khu. Ngoài chức năng quản lý kinh tế, bộ máy quản lý các khu này còn có chức năng quản lý hành chính, quản lý lãnh thổ. Khu công nghiệp theo quan điểm này về thực chất là khu hành chính - kinh tế đặc biệt như các công viên công nghiệp ở Đài Loan, Thái Lan và một số nước Tây Âu. b) Định nghĩa 2: Khu công nghiệp là khu vực lãnh thổ có giới hạn nhất định, ở đó tập trung các doanh nghiệp công nghiệp và dịch vụ sản xuất công nghiệp, không có dân cư sinh sống và được tổ chức hoạt động theo cơ chế ưu đãi cao hơn so với các khu vực lãnh thổ khác. Theo quan điểm này, ở một số nước và vùng lãnh thổ như Malaysia, Indonesia, ….đã hình thành nhiều khu công nghiệp với qui mô khác nhau và đây cũng là loại hình khu công nghiệp nước ta đang áp dụng hiện nay. Từ các khái niệm ở trên có thể thấy quan niệm về khu công nghiệp giữa các nước cũng không đồng nhất, nhưng thường được hiểu là một khu đất được phân chia và phát triển có hệ thống theo một kế hoạch tổng thể nhằm cung cấp địa điểm cho các ngành công nghiệp tương hợp với hạ tầng cơ sở, các tiện ích công cộng, các dịch vụ phục vụ và hỗ trợ. Theo quy định về quản lý các khu công nghiệp, Khu kinh tế tại Nghị định số 82/2018/NĐ-CP ngày 22/5/2018 của Chính phủ thì khái niệm về khu công nghiệp được hiểu là Khu vực có ranh giới địa lý xác định, chuyên sản xuất hàng công nghiệp và thực hiện dịch vụ cho sản xuất công nghiệp [6, tr 1]. Khu công nghiệp bao gồm nhiều loại hình khác nhau như Khu chế xuất, khu công nghiệp hỗ trợ, khu công nghiệp sinh thái. 1.1.1.5. Quản lý Nhà nước về thu hút dự án đầu tư vào các khu công nghiệp Trên cơ sở phân tích các khái niệm có liên quan, có thể hiểu quản lý nhà nước về thu hút dự án đầu tư vào các khu công nghiệp là sự tác động có tổ chức và bằng pháp quyền của Nhà nước, mà cụ thể ở đây là địa phương sử dụng các