Tài liệu Luận văn phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng hưu trí tại ngân hàng thương mại cổ phần bưu điện liên việt​

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- NGUYỄN ĐỨC ANH PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG CHO VAY TIÊU DÙNG HƢU TRÍ TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN BƢU ĐIỆN LIÊN VIỆT LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH Hà Nội – 2018 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------NGUYỄN ĐỨC ANH PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG CHO VAY TIÊU DÙNG HƢU TRÍ TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN BƢU ĐIỆN LIÊN VIỆT Chuyên nghành: Quản trị kinh doanh Mã số: 60340102 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS LÊ THỊ KIM NHUNG XÁC NHẬN CỦA XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ CÁN BỘ HƯỚNG DẪN CHẤM LUẬN VĂN Hà Nội – 2018 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn này là kết quả nghiên cứu của riêng tôi, chưa được công bố trong bất kỳ một công trình nghiên cứu nào của người khác. Việc sử dụng kết quả, trích dẫn tài liệu của người khác đảm bảo theo đúng các quy định. Các nội dung trong trích dẫn và tham khảo các tài liệu, sách báo, thông tin được đăng tải trên các ấn phẩm, tạp chí và website theo danh mục tham khảo của luận văn. Tác giả luận văn LỜI CẢM ƠN Luận văn là kết quả của quá trình học tập, nghiên cứu ứng dụng những kiến thức đã học của học viên vào thực tế ứng dụng. Để hoàn thành được luận văn không chỉ nhờ vào sự cố gắng của tác giả, mà còn có sự giúp đỡ nhiệt tình của các thầy, cô giáo và của các đồng nghiệp tại Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt, nơi tác giả thực hiện đề tài luận văn của mình. Tôi xin gửi lời cảm ơn trân trọng đến Quý thầy cô giáo trường Đại học Kinh tế - ĐH Quốc Gia Hà Nội, đặc biệt là Quý thầy cô Khoa Quản trị Kinh doanh - Hệ sau đại học và PGS.TS Lê Thi Kim Nhung – Trường Đại học Thương Mại, người đã nhiệt tình truyền đạt cho tôi những kiến thức quý báu và cũng đã nhiệt tình hướng dẫn tôi thực hiện và hoàn thành luận văn này. Bên cạnh đó, tôi xin chân thành cảm ơn Ban lãnh đạo Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt đã tạo điều kiện cho tôi thực hiện nghiên cứu đề tài. Đặc biệt Tôi xin cảm ơn các Anh/Chị thuộc Phòng Giám sát kinh doanh & XLN - Khối Pháp chế & Quản lý rủi ro - Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt đã nhiệt tình giúp đỡ tôi trong việc thu thập, tìm tài liệu, hỗ trợ đánh giá, cho tôi lời những lời khuyên với kinh nghiệm phát triển thực tế để đề tài của tôi được thực hiện tốt và hoàn thiện hơn. Cuối cùng Tôi xin cảm ơn bạn bè, tập thể lớp K24/QTKD3 - Khoa sau đại học - Trường Đại học kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội và gia đình đã luôn cỗ vũ, động viên giúp tôi thực hiện luận văn. Xin trân trọng cảm ơn! TÓM TẮT Luâ ̣n văn nghiên c ứu thực trạng phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng hưu trí tại Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt giai đoạn 2014-2016 nhằm tìm hiểu, phân tích thực trạng các nhân tố ảnh hưởng và tìm ra giải pháp nhằm phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng hưu trí tại Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt trong tương lai. Chương 1 trích dẫn các nghiên cứu quan trọng và tài liệu mà dựa vào đó tác giả đang tiếp tục nghiên cứu cũng như cơ sở lý luận về phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng tại các Ngân hàng thương mại. Chương 2 trình bày các vấn đề liên quan đến phương pháp nghiên cứu, bao gồm các nội dung về: Phương pháp nghiên cứu được sử dụng; Địa điểm và thời gian thực hiện nghiên cứu; Các công cụ được sử dụng trong quá trình nghiên cứu; Phương pháp điều tra cũng như phương pháp phân tích số liệu. Chương 3 trình bày các nghiên cứu thu được thông qua việc thu thập tài liệu thực tế tại ngân hàng và số liệu mà tác giả thu thập được. Nội dung chương này chủ yếu đưa ra thực trạng về việc phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng hưu trí tại Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt trong giai đoạn nghiên cứu. Chương 4 đề xuất một số giải pháp và kiến nghị nhằm phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng hưu trí tại Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt trong giai đoạn tiếp theo. MỤC LỤC DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT .............................................................. i DANH MỤC CÁC BẢNG ....................................................................................... ii DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ................................................................... iii PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................1 CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIEN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG CHO VAY TIÊU DÙNG CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI ................................................................................5 1.1.Tổng quan tình hình nghiên cưu về hoạt động cho vay tiêu dùng của NHTM 5 1.1.1.Các công trình đã công bố .........................................................................5 1.1.2.Khoảng trống nghiên cứu và hướng tiếp cận nghiên cứu của đề tài .........7 1.2.Một số vấn đề lý luận về hoạt động cho vay tiêu dùng của NHTM .................8 1.2.1.Khái niệm, đặc điểm cho vay tiêu dùng của NHTM .................................8 1.2.1.1.Khái niệm cho vay tiêu dùng ..................................................................9 1.2.1.2.Đặc điểm của cho vay tiêu dùng ..........................................................10 1.2.2.Các hình thức cho vay tiêu dùng của NHTM. .........................................12 1.2.3.Vai trò của hoạt động cho vay tiêu dùng .................................................16 1.2.4.Quy trình cho vay tiêu dùng ....................................................................19 1.3.Phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng tại NHTM .........................................22 1.3.1.Quan niệm về phát triển cho vay tiêu dùng .............................................22 1.3.2.Các tiêu chí đánh giá sự phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng tại NHTM ..............................................................................................................23 1.3.3.Các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động cho vay tiêu dùng tại NHTM .....28 1.3.3.1.Nhóm nhân tố khách quan ....................................................................28 1.3.3.2.Nhóm nhân tố chủ quan........................................................................31 CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VÀ THIẾT KẾ LUẬN VĂN .35 2.1. Thiết kế nghiên cứu luận văn .........................................................................35 2.2. Phương pháp nghiên cứu ...............................................................................37 2.2.1. Phương pháp thu thập dữ liệu ................................................................37 2.2.2. Phương pháp phân tích và tổng hợp dữ liệu...........................................38 CHƢƠNG 3: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỀN HOẠT ĐỘNG CHO VAY TIÊU DÙNG HƢU TRÍ TẠI NGÂN HÀNG TMCP BƢU ĐIỆN LIÊN VIỆT ...........40 3.1. Tổng quan về Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt .....................................38 3.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt .38 3.1.2. Cơ cấu tổ chức của Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt .....................42 3.1.3. Khái quát tình hình hoạt động kinh doanh của Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt ....................................................................................................47 3.2. Thực trạng phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng hưu trí tại Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt ......................................................................................53 3.2.1. Chính sách cho vay tiêu dùng hưu trí của Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt ...........................................................................................................53 3.2.2. Quy trình cho vay tiêu dùng hưu trí của Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt ...........................................................................................................58 3.2.3. Thực trạng kết quả cho vay tiêu dùng hưu trí tại Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt ...................................................................................................64 3.2.4. Thực trạng phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng hưu trí tại Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt ...............................................................................68 3.3. Đánh giá chung thực trạng phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng hưu trí tại Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt .................................................................76 3.3.1. Những kết quả đạt được .........................................................................76 3.3.2. Những tồn tại và nguyên nhân ...............................................................77 3.3.2.1. Những tồn tại .......................................................................................77 3.3.2.2. Nguyên nhân........................................................................................78 CHƢƠNG 4: MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG CHO VAY TIÊU DÙNG HƢU TRÍ TẠI NGÂN HÀNG TMCP BƢU ĐIỆN LIÊN VIỆT .80 4.1. Định hướng phát triển của Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt ..............80 4.1.1. Mục tiêu phát triển giai đoạn 2017-2020 ...............................................80 4.1.2. Tiềm năng thị trường cho vay tiêu dùng và định hướng phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng hưu trí tại Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt .....82 4.2. Các giải pháp đề xuất nhằm phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng hưu trí tại Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt ............................................................85 4.2.1. Hoàn thiện và phát triển sản phẩm cho vay tiêu dùng hưu trí ................85 4.2.2. Phát triển kênh phân phối .......................................................................85 4.2.3. Áp dụng lãi suất linh hoạt.......................................................................86 4.2.4. Nâng cao hiệu quả hoạt động marketing ................................................87 4.2.5. Giải pháp về nguồn nhân lực tác nghiệp ................................................88 4.2.6. Kiểm soát và nâng cao chất lượng cho vay ............................................89 4.2.7. Phát triển công nghệ ngân hàng .............................................................90 4.3 Một số kiến nghị. ...........................................................................................91 4.3.1. Kiến nghị Chính phủ và các Bộ, ngành ..................................................91 4.3.2. Kiến nghị Ngân hàng Nhà nước .............................................................92 KẾT LUẬN ..............................................................................................................94 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...............................................................95 DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT STT Ký hiệu Nguyên nghĩa 1 ATM Máy rút tiền tự động 2 BPKH Bộ phận khách hàng 3 CVTD Cho vay tiêu dùng 4 ĐVKD Đơn vị kinh doanh 5 GDV Giao dịch viên 6 HĐQT Hội đồng quàn trị 7 HĐTD Hợp đồng tín dụng 8 KSV Kiểm soát viên 9 LienVietPostBank Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt 10 NHNN Ngân hàng nhà nước 11 NHTM Ngân hàng thương mại 12 PGDBĐ Phòng giao dịch bưu điện 13 TCTD Tổ chức tín dụng 14 TMCP Thương mại cổ phẩn 15 USD Đồng đô la Mỹ 16 VietnamPost Tổng Công ty Bưu điện Việt Nam 17 VNĐ Đồng Việt Nam i DANH MỤC CÁC BẢNG STT Bảng 1 Bảng 3.1 2 Bảng 3.2 3 Bảng 3.3 4 Bảng 3.4 5 Bảng 3.5 6 Bảng 3.6 7 Bảng 3.7 8 Bảng 3.8 9 Bảng 3.9 Nội dung Trang Kết quả hoạt động kinh doanh LienVietPostBank qua các năm Các chỉ tiêu tài chính cơ bản LienVietPostBank 48 Chính sách cho vay tiêu dùng hưu trí tại 53 LienVietPostBank Số lượng khách hàng cho vay tiêu dùng hưu trí tại LienVietPostBank Dư nợ cho vay tiêu dùng hưu trí tại LienVietPostBank Doanh số cho vay tiêu dùng hưu trí tại LienVietPostBank Thu nhập từ cho vay tiêu dùng hưu trí tại LienVietPostBank Nợ quá hạn của hoạt động cho vay tiêu dùng hưu trí tại LienVietPostBank Top 5 ĐVKD có dư nợ cho vay tiêu dùng hưu trí lớn nhất ii 47 65 65 66 67 67 72 DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ STT Sơ đồ,Biểu đồ Nội dung Trang 1 Sơ đồ 2.1 Quy trình thực hiện nghiên cứu luận văn 35 2 Sơ đồ 3.1 Mô hình cơ cấu tổ chức của LienVietPostBank 43 3 Sơ đồ 3.2 Quy trình cho vay tiêu dùng hưu trí tại LienVIetPostBank kênh PGDBĐ 60 4 Biểu đồ 3.1 Mạng lưới LienVietPostBank qua các năm 46 5 Biểu đồ 3.2 Tổng tài sản LienVietPostBank 49 6 Biểu đồ 3.3 Huy động vốn LienVietPostBank 50 7 Biểu đồ 3.4 Hoạt động cho vay LienVietPostBank 51 8 Biểu đồ 3.5 Lợi nhuận trước thuế LienVietPostBank 52 9 Biểu đồ 3.6 10 Biểu đồ 3.7 11 Biểu đồ 3.8 12 Biểu đồ 3.9 13 Biểu đồ 3.10 14 Biểu đồ 3.11 Tăng trưởng số lượng khách hàng cho vay tiêu dùng hưu trí tại LienVietPostBank Tăng trưởng dư nợ cho vay tiêu dùng hưu trí tại LienVietPostBank Tỷ trọng dư nợ cho vay tiêu dùng hưu trí/tổng dư nợ tại LienVietPostBank Tăng trưởng doanh số cho vay tiêu dùng hưu trí tại LienVietPostBank Cơ cấu dư nợ cho vay tiêu dùng hưu trí theo nhóm nợ tại LienVietPostBank Nợ quá hạn cho vay tiêu dùng hưu trí năm 2016 tại LienVietPostBank iii 69 70 70 72 73 74 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Hệ thống ngân hàng đang giữ một vai trò hết sức quan trọng trong nền kinh tế. Sự tăng trưởng của hệ thống ngân hàng tác động trực tiếp và mạnh mẽ đến sự tăng trưởng của nền kinh tế. Theo xu hướng của các nước phát triển trên thế giới, các ngân hàng thương mại cần tập trung phát triển các dịch vụ ngân hàng, đặc biệt là các dịch vụ ngân hàng bán lẻ. Cùng với xu thế đó các ngân hàng thương mại tại Việt Nam hiện nay cũng đều đang hướng đến các dịch vụ ngân hàng bán lẻ để xây dựng chiến lược kinh doanh cho mình. Trong các hoạt động dịch vụ ngân hàng bán lẻ thì hoạt động tín dụng cá nhân mà đặc trưng là cho vay tiêu dùng có ý nghĩa quan trọng đối với hoạt động kinh doanh của các ngân hàng. Trong điều kiện nền kinh tế nước ta ngày càng phát triển, đời sống của người dân ngày càng được cải thiện, đân trí ngày càng cao, nhu cầu tiêu dùng ngày càng được mở rộng trong khi thị trường hàng hóa ngày càng đa dạng và phong phú, đáp ứng hầu hết nhu cầu của người tiêu dùng. Tuy nhiên, không phải lúc nào người tiêu dùng cũng có thể chi trả cho tất cả các nhu cầu mua sắm của mình. Nắm bắt được thực tế đó, các ngân hàng đã phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng nhằm tạo điều kiện cho các khách hàng thỏa mãn các nhu cầu tiêu dùng của mình trước khi có khả năng thanh toán. Và thực tế đã cho thấy hiệu quả của việc phát triển cho vay tiêu dùng, một mặt giúp các ngân hàng gia tăng lợi nhuận, phân tán rủi ro và kiểm soát được nợ xấu, mặt khác giúp nâng cao đời sống của một bộ phận lớn khách hàng. Tuy nhiên, trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt giữa các ngân hàng như hiện nay, việc Ngân hàng Nhà nước có sự kiểm soát chặt chẽ về lãi suất khiến các ngân hàng thương mại buộc phải cạnh tranh nhau về chất lượng dịch vụ, ví dụ như đa dạng hóa các sản phẩm, dịch vụ để tạo sự khác biệt. Không nằm ngoài xu thế chung của hệ thống, Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt cũng xác định chiến lược kinh doanh trong thời gian tới là phát triển dịch vụ ngân hàng bán lẻ, đặc biệt tập trung vào hoạt động cho vay tiêu dùng. Và để tạo ra sự khác biệt trong bối cảnh 1 cạnh tranh gay gắt như hiện nay, Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt đã triển khai hoạt động cho vay tiêu dùng với đối tượng khách hàng hưu trí. Đây là phân khúc khách hàng lớn và đầy tiềm năng với đặc trưng là những người về hưu có thu thập ổn định nên mức độ rủi ro thấp. Tuy nhiên việc triển khai hoạt động cho vay tiêu dùng với nhóm khách hàng hưu trí còn gặp nhiều khó khăn và phát triển không đồng đều giữa các đơn vị kinh doanh. Từ thực tiễn đó, qua thời gian công tác tại Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt, tôi đã chọn đề tài “Phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng hưu trí tại Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt” đề nghiên cứu cho luận văn thạc sĩ của mình. Luận văn trả lời cho các câu hỏi: - Hoạt động cho vay tiêu dùng hưu trí tại Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt giai đoạn 2014-2016 diễn ra như thế nào? Hoạt động cho vay tiêu dùng hưu trí đã phát triển ra sao, đã đạt được những thành tựu gì, còn tồn tại những hạn chế nào từ khi triển khai? Nguyên nhân của những hạn chế đó? - Các giải pháp nhằm phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng hưu trí tại Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt trong thời gian tới? 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài - Mục đích nghiên cứu: Đưa ra các giải pháp nhằm hoàn thiện và phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng hưu trí tại Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của Ngân hàng trong thời kỳ hội nhập. - Nhiệm vụ nghiên cứu: + Hệ thống hóa và làm rõ một số vấn đề lý luận về hoạt động cho vay tiêu dùng ở các NHTM và phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng tại các NHTM thông qua việc trình bày khái quát về hoạt động cho vay tiêu dùng, phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng tại các NHTM, khái niệm, các chỉ tiêu đánh giá, các nhân tố ảnh hưởng tới hoạt động cho vay tiêu dùng. + Mô tả, đánh giá thực trạng hoạt động cho vay tiêu dùng hưu trí và phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng hưu trí tại Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt. + Đề xuất một số giải pháp và kiến nghị góp phần phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng hưu trí tại Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt trong thời gian tới. 2 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu: - Đối tượng nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu của đề tài là hoạt động cho vay tiêu dùng hưu trí và phát triển cho vay tiêu dùng hưu trí tại Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt. - Phạm vi nghiên cứu: + Phạm vi nội dung: Đề tài nghiên cứu một số nội dung chủ yếu của hoạt động cho vay tiêu dùng hưu trí và việc phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng hưu trí tại Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt. + Phạm vi không gian: Đề tài nghiên cứu phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng hưu trí trên toàn hệ thống của Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt. + Phạm vi thời gian: Phần thực trạng của đề tài nghiên cứu từ giai đoạn 2014 - 2016, các giải pháp đề xuất trong đề tài nghiên cứu đến năm 2020. 4. Dự kiến đóng góp của luận văn: Trên cơ sở kế thừa và phát triển các công trình đã nghiên cứu trước đây, đề tài tiếp tục nghiên cứu hoạt động cho vay tiêu dùng của Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt với những đóng góp sau: - Làm rõ thực trạng phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng hưu trí tại Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt để thấy được những kết quả, hạn chế và nguyên nhân. Luận văn tập trung phân tích thực trạng triển khai kết hợp với đánh giá tỷ trọng của hoạt động cho vay tiêu dùng hưu trí với hoạt động tín dụng chung của ngân hàng. - Đề xuất các giải pháp nhằm phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng hưu trí tại Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt trong thời gian tới. 5. Kết cấu của luận văn: Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung luận văn bao gồm bốn chương: Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu và cơ sở lý luận về phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng của Ngân hàng thương mại Chương 2: Phương pháp nghiên cứu và thiết kế luận văn. 3 Chương 3: Thực trạng phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng hưu trí tại Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt. Chương 4: Một số giải pháp phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng hưu trí tại Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt 4 CHƢƠNG 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIEN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG CHO VAY TIÊU DÙNG CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cƣu về hoạt động cho vay tiêu dùng của NHTM 1.1.1. Các công trình đã công bố Trong những năm gần đây, đề tài “Hoạt động cho vay tiêu dùng” đã được nhiều tác giả nghiên cứu ở nhiều góc độ khác nhau. Có thể kể đến một số công trình nghiên cứu sau: Đề tài “Phát triển cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam Chi nhánh Hải Phòng” (1) Luận văn thạc sĩ của tác giả Bùi Thu Thủy, 2016; Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội. Tác giả đã hệ thống hóa các vấn đề lý luận cơ bản về cho vay tiêu dùng và phát triển cho vay tiêu dùng tại các NHTM. Đề tài “Phát triển cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt” (3), Luận văn thạc sĩ của tác giả Lê Thị Thu Hiền, 2016; Đại học Kinh tế Đại học Quốc gia Hà Nội. Trong luận văn tác giả đã phân tích thực trạng, đánh giá kết quả và những hạn chế đối với hoạt động cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt giai đoạn từ năm 2012 đến năm 2014 và đưa ra các giải pháp để phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt trong thời gian tới. Luận văn của tác giả Ngô Thị Loan, 2013. “Giải pháp tăng cường nguồn lực để phát triển tín dụng tiêu dùng tại Ngân hàng TMCP Hàng Hải Việt Nam” (11). Luận văn thạc sĩ Học viện Ngân hàng. Tác giả đã hệ thống hóa lại cơ sở lý luận về tín dụng tiêu dùng tại các NHTM, phân tích thực trạng tín dụng tiêu dùng tại Ngân hàng TMCP Hàng Hải Việt Nam, chỉ ra những nguồn lực cần thiết để phát triển hoạt động tín dụng tiêu dùng, từ đó đưa rá các giải pháp nâng cao tỷ trọng tín dụng tiêu dùng tại ngân hàng. 5 Bài báo nghiên cứu của Th.s Lê Thị Kim Huệ, Tạp chí Kinh tế và dự báo số 21, tháng 11/2013 – H. Bộ Kế hoạch đầu tư, 2013, “Phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng tại Việt Nam hiện nay” (17). Nghiên cứu của tác giả đã đưa ra cái nhìn về tổng quan thị trường CVTD Việt Nam trong thời gian qua. Từ thực trạng này, bài báo chỉ ra những sai lầm, hạn chế mà các ngân hàng, tổ chức tài chính đang mắc phải khiến cho hoạt động này chưa phát triển mạnh mẽ tại Việt Nam và đề xuất các giải pháp khắc phục nhằm phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng tại thị trường Việt Nam. Luận văn thạc sĩ của tác giả Lê Minh Sơn. “Phát triển cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam” (18). Luận văn thạc sĩ Đại học Kinh té Thành Phố Hồ Chí Minh (2009). Tác giả đã hệ thống hóa lại cơ sở lý thuyết về cho vay tiêu dùng tại các NHTM trong nền kinh tế thị trường. Tổng hợp một số bài học kinh nghiệm của các ngân hàng nước ngoài thành công trong lĩnh vực bán lẻ từ đó rút ra bài học kinh nghiệm phát triển cho vay bán lẻ, trong đó có hoạt động CVTD cho các NHTM tại Việt Nam. Luận văn phân tích khá đầy đủ và khách quan thực trạng CVTD của Vietcombank, từ đó chỉ ra những kết quả tích cực, những hạn chế trong hoạt động CVTD của Vietcombank. Trên cơ sở phân tích đánh giá những ưu, nhược điểm của Vietcombank, tác giả đề xuất một số giải pháp để phát triển hoạt động CVTD tại ngân hàng này. Đề tài “Giải pháp mở rộng cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam - SGD 1”, Luận văn thạc sĩ của tác giả Trần Ngọc Minh, Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội năm 2012. Luận văn nghiên cứu các vấn đề lý luận cơ bản về cho vay tiêu dùng từ đó thấy được vai trò của cho vay tiêu dùng đối với nền kinh tế, đồng thời đưa ra các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động CVTD tại các NHTM và đánh giá thực trạng cũng như đưa ra các giải pháp nhằm mở rộng hoạt cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam - SGD1. Tọa đàm với chủ đề “Thị trường cho vay tiêu dùng tại Việt Nam: những kết quả nghiên cứu tổng quan”, ngày 25/04/2017, tại Viện Quản trị Kinh doanh Trường Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội. Trong khuôn khổ của tọa đàm, các chuyên gia của nhóm nghiên cứu đã trình bày các kết quả nghiên cứu tổng 6 quan về thị trường cho vay tiêu dùng, về hành vi vay tiêu dùng. Các ý kiến thảo luận diễn ra sôi nổi nhằm đóng góp cho các kết quả nghiên cứu được hoàn thiện hơn. Kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng xu hướng thay đổi thói quen tiêu dùng của người dân trong những năm gần đây cho thấy thị trường vay tiêu dùng tại Việt Nam sẽ có tiềm năng phát triển rất lớn trong tương lai và người tiêu dùng ngày càng có nhiều sự lựa chọn khi tiếp xúc với các tổ chức cung cấp dịch vụ tài chính cá nhân khác nhau. Khi các tổ chức cho vay tiêu dùng chính thức càng phát triển mạnh mẽ thì người dân sẽ có cơ hội được sử dụng những sản phẩm, dịch vụ đa dạng, có chất lượng tốt hơn và lãi suất sẽ có xu hướng giảm đi. Nhìn chung, trong nhiều năm qua, vấn đề cho vay tiêu dùng đã được nhiều tác giả nghiên cứu, nhiều hội thảo bàn về cho vay tiêu dùng diễn ra. Các công trình trên đã đưa đến cho độc giả có cái nhìn tổng quan về CVTD, đều tập trung phân tích thực trạng cho vay tiêu dùng đối với các đối tượng khác nhau, từ các ngân hàng lớn như Vietcombank, BIDV, Vietinbank đến các ngân hàng thương mại nhỏ hay chi nhánh các ngân hàng, từ đó đưa ra các giải pháp và kiến nghị để phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng tại các ngân hàng. 1.1.2. Khoảng trống nghiên cứu và hƣớng tiếp cận nghiên cứu của đề tài Đã có rất nhiều công trình nghiên cứu về cho vay tiêu dùng tại các ngân hàng thương mại, ví dụ như các công trình nghiên cứu đã nêu ở trên. Tuy nhiên, các công trình trước đây hầu như đều đề cập đến vấn đề cho vay tiêu dùng chung đối với tất cả các đối tượng khách hàng của ngân hàng và hầu như chưa có đề tài nào nghiên cứu một đối tượng khách hàng cụ thể, đặc biệt là đối tượng khách hàng hưu trí. Người già có nhiều nỗi sợ, nhiều nỗi bận tâm. Sợ cô đơn, sợ bị bỏ rơi, sợ chết, sợ lương hưu không nuôi đủ bản thân, không đủ chi trả đủ tiền thuốc thang, dưỡng già, sợ… đây chỉ là một trong số rất nhiễu nỗi sợ đối với tuổi già. Khi về nghỉ hưu các cụ thường nghĩ mình vô dụng, không làm được việc gì có ích cho gia đình, cho cộng đồng nên sợ bị coi thường, bỏ rơi. Thấu hiểu được tâm lý của người già, Ngân hàng Bưu điện Liên Việt triển khai hoạt động tín dụng hưu trí với ý nghĩa cao cả, nhằm giúp người già chủ động về tài chính với các nhu cầu tiêu dùng 7 của cá nhân và gia đình. Khách hàng có thể sử dụng để xây dựng, sửa chữa nhà cửa, mua sắm tiện nghi, đi du lịch hay chữa bệnh nhằm nâng cao đời sống, ngoài ra còn có thể hỗ trợ con cháu, người thân sản xuất, kinh doanh, phát triển kinh tế gia đình… Đây là hoạt động của Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt triển khai dành riêng cho đối tượng khách hàng đang hưởng hưu trí. Tác giả nhận thấy, đề tài này khá mới mẻ và đối tượng khách hàng hưu trí cũng là đối tượng khách hàng lớn đầy tiềm năng với đặc trưng là những người về hưu có thu nhập ổn định, giá trị các khoản vay thường nhỏ nên mức độ rủi ro thấp. Không phải ngân hàng nào cũng phát triển hoạt động tín dụng đối với đối tượng khách hàng này. Từ thực tiễn công tác tại Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt cũng như thực trạng phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng hưu trí hiện tại, tác giả kế thừa những nghiên cứu của các công trình đã được công bố và tiếp tục nghiên cứu về hoạt đông tín dụng giành riêng cho đối tượng khách hàng hưu trí tại Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt. 1.2. Một số vấn đề lý luận về hoạt động cho vay tiêu dùng của NHTM 1.2.1. Khái niệm, đặc điểm cho vay tiêu dùng của NHTM Tín dụng theo nghĩa Latin là Creditim, hàm chỉ sự tin tưởng, tín nhiệm. Tên gọi này xuất phát từ bản chất của quan hệ tín dụng. Đó là quan hệ giữa người cho vay và người đi vay theo các điều kiện đã được thỏa thuận trước như số tiền cho vay, thời hạn cho vay, lãi suất tín dụng … Trong quan hệ đó, người cho vay tin tưởng rằng người đi vay sẽ sử dụng vốn vay đúng mục đích, thực hiện đúng các nội dung đã thỏa thuận, có khả năng trả gốc, lãi đầy đủ, đúng hạn. Có nhiều cách định nghĩa khác nhau về tín dụng, nhưng có thể hiểu đơn giản nhất, tín dụng là quan hệ vay mượn trên nguyên tắc hoàn trả cả vốn lẫn lãi giữa người đi vay và người cho vay. Theo Luật các tổ chức tín dụng số 47/2010/QH12: Cấp tín dụng là việc thỏa thuận để tổ chức, cá nhân sử dụng một khoản tiền hoặc cam kết cho phép sử dụng một khoản tiền theo nguyên tắc có hoàn trả bằng nghiệp vụ cho vay, chiết khấu, cho thuê tài chính, bao thanh toán, bảo lãnh ngân hàng và các nghiệp vụ cấp tín dụng khác. 8 Cho vay là hình thức cấp tín dụng, theo đó bên cho vay giao hoặc cam kết giao cho khách hàng một khoản tiền để sử dụng vào mục đích xác định trong một thời gian nhất định theo thỏa thuận với nguyên tắc có hoàn trả cả gốc và lãi. Theo thông tư số 39/2016/TT-NHNN của NHNN: Cho vay là hình thức cấp tín dụng, theo đó tổ chức tín dụng giao hoặc cam kết giao cho khách hàng một khoản tiền để sử dụng vào mục đích xác định trong một thời gian nhất định theo thỏa thuận với nguyên tắc có hoàn trả cả gốc và lãi. 1.2.1.1. Khái niệm cho vay tiêu dùng Tín dụng ngân hàng không chỉ đáp ứng nhu cầu vốn ngắn hạn để bổ sung vốn lưu động cho các doanh nghiệp và cá nhân mà còn tham gia cấp vốn cho đầu tư xây dựng cơ bản, cải tiến đổi mới kỹ thuật công nghệ sản xuất. Ngoài ra tín dụng ngân hàng còn đáp ứng một phần đáng kể nhu cầu tiêu dùng của cá nhân. Cũng có nhiều khái niệm khác nhau về cho vay tiêu dùng. Cho vay tiêu dùng là hình thức cấp tín dụng trong đó ngân hàng thỏa thuận để khách hàng là cá nhân, hộ gia đình sử dụng một khoản tiền với mục đích tiêu dùng trên nguyên tắc hoàn trả cả gốc và lãi sau một thời gian nhất định. Cho vay tiêu dùng là một trong các nghiệp vụ cấp tín dụng của ngân hàng, là mối quan hệ về kinh tế trong đó ngân hàng chuyển cho khách hàng quyền sử dụng một lượng giá trị (tiền) với những điều kiện mà hai bên đã thỏa thuận trên nguyên tắc có hoàn trả cả gốc và lãi trong một thời gian nhất định nhằm giúp người tiêu dùng có thể sử dụng hàng hóa, dịch vụ trước khi họ có khả năng chi trả. Theo thông tư số 39/2016/TT-NHNN của NHNN: Cho vay phục vụ nhu cầu đời sống là việc tổ chức tín dụng cho vay đối với khách hàng là cá nhân để thanh toán các chi phí cho mục đích tiêu dùng, sinh hoạt của cá nhân đó, gia đình của cá nhân đó. Cho vay tiêu dùng là một hoạt động tất yếu hình thành do yêu cầu của nền kinh tế thị trường nhằm giải quyết các vấn đề: người tiêu dùng có nhu cầu tiêu dùng vượt quá khả năng thanh toán hiện tại, người bán mong muốn được tiêu thụ hàng hóa. Vì vậy, cần đến một tổ chức thứ ba thực hiện việc cho vay đối với người 9