BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH
-----------0o0-----------
ĐẶNG THỊ KIỀU HOA
CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CHẤT LƯỢNG
BCTC CỦA DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA – BẰNG
CHỨNG THỰC NGHIỆM TẠI CÁC DOANH NGHIỆP
NHỎ VÀ VỪA TRÊN ĐỊA BÀN TP.HCM
LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH – NĂM 2016
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH
-----------0o0-----------
ĐẶNG THỊ KIỀU HOA
CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CHẤT LƯỢNG
BCTC CỦA DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA – BẰNG
CHỨNG THỰC NGHIỆM TẠI CÁC DOANH NGHIỆP
NHỎ VÀ VỪA TRÊN ĐỊA BÀN TP.HCM
Chuyên ngành: Kế toán
Mã số: 60340301
LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS.TS. VÕ VĂN NHỊ
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH – NĂM 2016
LỜI CAM ĐOAN
Đề tài nghiên cứu “Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng BCTC của
doanh nghiệp nhỏ và vừa- Bằng chứng thực nghiệm tại các doanh nghiệp nhỏ
và vừa trên địa bàn TPHCM” do chính tác giả thực hiện, các kết quả nghiên cứu
chính trong luận văn là trung thực và chưa từng công bố trong bất kỳ công trình
nghiên cứu nào khác. Tất cả những phần kế thừa, tham khảo cũng như tham chiếu
đều được trích dẫn đầy đủ và ghi nguồn cụ thể trong danh mục tài liệu tham khảo.
Thành phố Hồ Chí Minh, Tháng 12 năm 2016
Tác giả
Đặng Thị Kiều Hoa
MỤC LỤC
TRANG PHỤ BÌA
LỜI CAM ĐOAN
MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
DANH MỤC BẢNG BIỂU
DANH MỤC HÌNH VẼ
PHẦN MỞ ĐẦU .................................................................................................... 1
1. Vấn đề nghiên cứu................................................................................................................... 2
2. Mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu .............................................................................................. 3
2.1
Câu hỏi nghiên cứu .......................................................................................................... 3
2.2
Mục tiêu nghiên cứu: ........................................................................................................ 3
2.2.1 Mục tiêu tổng quát: ..................................................................................................... 3
2.2.2
Mục tiêu cụ thể: ..................................................................................................... 3
3. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu ........................................................................................... 4
3.1
Đối tượng nghiên cứu: ...................................................................................................... 4
3.2
Phạm vi nghiên cứu: ......................................................................................................... 4
4. Phương pháp nghiên cứu......................................................................................................... 4
4.1
Phương pháp nghiên cứu định tính: ................................................................................. 4
4.2
Phương pháp nghiên cứu định lượng: .............................................................................. 4
5. Đóng góp mới của đề tài ......................................................................................................... 4
6. Kết cấu luận văn ...................................................................................................................... 5
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ CÁC NGHIÊN CỨU CÁC NHÂN TỐ ẢNH
HƯỞNG ĐẾN CHẤT LƯỢNG BÁO CÁO TÀI CHÍNH .................................. 6
1.1 Tổng quan các nghiên cứu trước............................................................................................. 6
1.1.1 Các nghiên cứu nước ngoài: ............................................................................................. 6
1.1.2 Các nghiên cứu ở Việt Nam ........................................................................................... 10
1.2 Nhận xét tổng quan kết quả các nghiên cứu và xác định khe hổng nghiên cứu: ................. 21
1.2.1
Nhận xét tổng quan các nghiên cứu: ................................................................... 21
1.2.2
Khe hổng nghiên cứu: ......................................................................................... 22
CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT ................................................................... 24
2.1 Doanh nghiệp nhỏ và vừa ...................................................................................................... 24
2.2 Báo cáo tài chính và đặc điểm của BCTC trong DNNVV..................................................... 25
2.2.1 Báo cáo tài chính ............................................................................................................. 25
2.2.2 Đặc điểm BCTC áp dụng cho DNNVV .......................................................................... 27
2.3 Chất lượng BCTC .................................................................................................................. 30
2.3.1 Theo quan điểm của các nhà nghiên cứu ........................................................................ 30
2.3.2 Theo Quan điểm của Hội đồng Chuẩn mực Kế toán Tài chính Mỹ (FASB) .................. 33
2.3.3 Theo quan điểm của chuẩn mực kế toán quốc tế (IASB)................................................ 34
2.3.4 Theo quan điểm hội tụ FASB và IASB ........................................................................... 35
2.3.5 Theo quan điểm của chuẩn mực kế toán Việt Nam 01 (VAS 01) ................................... 36
2.4 Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng BCTC: ..................................................................... 37
2.4.1 Quyết định của nhà quản trị ............................................................................................ 38
2.4.2 Quy mô công ty ............................................................................................................... 38
2.4.3 Quy định về thuế: ............................................................................................................ 39
2.4.4 Người lập BCTC ............................................................................................................. 41
2.4.5 Tổ chức kiểm toán........................................................................................................... 42
2.4.6 Các quy định pháp lý về kế toán .................................................................................... 43
2.5 Các lý thuyết nền có liên quan .............................................................................................. 44
2.5.1 Lý thuyết thông tin bất cân xứng (Asymmetric information) ......................................... 44
2.5.2 Lý thuyết chi phí ủy nhiệm (Agency theory) .................................................................. 45
2.5.3 Lý thuyết tín hiệu (Signaling theory) .............................................................................. 46
CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................... 49
3.1 Quy trình nghiên cứu ............................................................................................................. 49
3.2 Mô hình và giả thuyết nghiên cứu ......................................................................................... 50
3.2.1 Mô hình nghiên cứu ........................................................................................................ 50
3.2.2 Các giả thuyết nghiên cứu .............................................................................................. 50
3.3 Thiết kế nghiên cứu .............................................................................................................. 50
3.3.1 Phương pháp nghiên cứu định tính ................................................................................ 50
3.3.2 Thiết kế nghiên cứu định lượng ..................................................................................... 51
3.3.2.1
Xây dựng thanh đo ............................................................................................... 51
3.3.2.2
Mẫu nghiên cứu: .................................................................................................. 54
3.3.2.3
Đối tượng và phạm vi khảo sát: ........................................................................... 55
3.3.2.4
Phân tích dữ liệu : ................................................................................................ 55
3.3.2.5
Công cụ phân tích dữ liệu .................................................................................... 57
CHƯƠNG 4 : KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN ............................. 59
4.1 Nghiên cứu định tính ............................................................................................................. 59
4.2 Nghiên cứu định lượng .......................................................................................................... 60
4.2.1 Thống kê mô tả mẫu khảo sát ......................................................................................... 60
4.2.2 Phân tích hệ số Cronbach’s alpha ................................................................................... 62
4.2.3 Phân tích khám phá nhân tố ............................................................................................ 69
4.2.3.1
Phân tích khám phá thang đo các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng BCTC ............ 70
4.2.3.2
Phân tích khám phá thang đo chất lượng BCTC .................................................. 71
4.2.4 Phân tích hồi quy............................................................................................................. 75
4.2.4.1
Phân tích tương quan............................................................................................ 75
4.2.4.2
Phân tích hồi quy.................................................................................................. 75
4.2.4.3
Kiểm định sự phù hợp của mô hình và hiện tượng đa cộng tuyến ....................... 77
4.2.4.4
Phương trình hồi quy tuyến tính bội .................................................................... 78
4.3 Bàn luận kết quả nghiên cứu .................................................................................................. 78
CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ..................................................... 86
5.1 Kết luận .................................................................................................................................. 86
5.2 Một số kiến nghị .................................................................................................................... 86
5.2.1 Đối với nhân tố các quy định pháp lý về kế toán ............................................................ 87
5.2.2 Đối với nhân tố người lập BCTC .................................................................................... 88
5.2.3 Đối với nhân tố quy mô doanh nghiệp ............................................................................ 89
5.2.4 Đối với nhân tố quy định về thuế .................................................................................... 90
5.3 Hạn chế của đề tài .................................................................................................................. 92
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
BCTC:
Báo cáo tài chính
BCĐKT:
Bảng cân đối kế toán
BCKQHDKD: Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh
BCLCTT:
Báo cáo lưu chuyển tiền tệ
BKS:
Ban kiểm soát
CLTT:
Chất lượng thông tin
CEO:
Giám đốc điều hành
CLTT:
Chất lượng thông tin
CLTTKT:
Chất lượng thông tin kế toán
DN:
Doanh nghiệp
DNNVV:
Doanh nghiệp nhỏ và vừa
DNNY:
Doanh nghiệp niêm yết
FASB:
Hội đồng chuẩn mực kế toán tài chính Hoa Kỳ
HĐQT:
Hội đồng quản trị
HoSE:
Sở giao dịch chứng khoán TPHCM
HNX:
Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội
HTTTKT:
Hệ thống thông tin kế toán
BKS:
Ban kiểm soát
KTNB:
Kiểm tra nội bộ
KTTC:
Kế toán tài chính
IASB:
Hội đồng chuẩn mực kế toán quốc tế
PMKT:
Phần mềm kế toán
QTCT:
Quản trị công ty
ROE:
Tỷ suất sinh lời trên vốn cổ phần
SGDCK:
Sàn giao dịch chứng khoán
TGĐ:
Tổng giám đốc
TMBCTC:
Thuyết minh báo cáo tài chính
TPHCM:
Thành Phố Hồ Chí Minh
TV:
Thành viên
TVHĐQTĐL: Thành viên hội đồng quản trị độc lập
VAS:
Chuẩn mực kế toán Việt Nam
VN:
Việt Nam
DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng 1.1: Bảng tóm tắt các công trình nghiên cứu nước ngoài ....................... 8
Bảng 1.2: Bảng tóm tắt các nghiên cứu trong nước ....................................... 16
Bảng 2.1. Quy định về doanh nghiệp vừa và nhỏ .......................................... 25
Bảng 2.2. Bảng tổng kết các nhân tố tác động đến chất lượng BCTC từ cơ sở lý thuyết
................................................................................................................................... 47
Bảng 3.1. Mã hóa các thang đo ................................................................................ 52
Bảng 4.1. Thống kê mẫu nghiên cứu ........................................................................ 60
Bảng 4.2: Ma trận xoay nhân tố ............................................................................... .70
Bảng 4.3. Kết quả phân tích nhân tố ........................................................................ .72
Bảng 4.4: Diễn giải các biến quan sát sau khi xoay nhân tố ................................... ..72
Hình 4.5. Ma trận tương quan
ữagicác nhân tố ....................................................... .......75
Bảng 4.6. Kết quả phân tích hồi qui bội.................................................................... 75
Bảng 4.7: Model Summary .......................................................................................77
Bảng 4.8 ANOVAa ................................................................................................... 77
DANH MỤC HÌNH VẼ
Hình 3.1. Khung nghiên cứu của luận văn ................................................................ 49
Hình 3.2. Mô hình nghiên cứu .................................................................................. 50
1
PHẦN MỞ ĐẦU
Trong cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam, thì doanh nghiệp nhỏ và vừa là loại
hình doanh nghiệp chiếm đa số và chủ yếu trong nền kinh tế. Theo đó, loại hình
doanh nghiệp này đóng vai trò quan trọng trong xã hội, nhất là tạo việc làm, tăng thu
nhập cho người lao động, giúp huy động các nguồn lực xã hội cho đầu tư phát triển,
xóa đói giảm nghèo… Cụ thể, về lao động, hàng năm tạo thêm trên nửa triệu lao
động mới; sử dụng tới 51% lao động xã hội và đóng góp hơn 40% GDP. Số tiền thuế
và phí mà các doanh nghiệp nhỏ và vừa tư nhân đã nộp cho Nhà nước đã tăng 18,4
lần sau 10 năm. Sự đóng góp đã hỗ trợ lớn cho việc chi tiêu vào các công tác xã hội
và các chương trình phát triển khác. Do vậy, đã tạo ra 40% cơ hội cho dân cư tham
gia đầu tư có hiệu quả nhất trong việc huy động các khoản tiền đang phân tán, nằm
trong dân cư, để hình thành các khoản vốn đầu tư cho sản xuất, kinh doanh (Tô
Hoài Nam, 2014).
Để các doanh nghiệp này phát triển thì việc tạo ra một BCTC có chất lượng
là điều hết sức cần thiết đối với doanh nghiệp. Một BCTC có chất lượng sẽ là một
công cụ hữu ích cho việc đánh giá so sánh giữa các doanh nghiệp, so sánh doanh
nghiệp qua từng thời kỳ, đánh giá giá trị hiện trạng của các doanh nghiệp, là cơ sở
cung cấp thông tin đáng tin cậy cho những người sử dụng BCTC hiểu được các con
số và các chỉ số tài chính để hỗ trợ cho việc ra quyết định tốt hơn khi thực hiện
đánh giá phân tích.
Nghiên cứu này nhằm tìm ra các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng một
BCTC, từ đó làm cơ sở cho phòng kế toán ở các doanh nghiệp lập được một BCTC
có chất lượng, thông tin đáng tin cậy, giúp cho các DNVVN tạo niềm tin với nhà
đầu tư nhằm tiếp cận nguồn vốn vay từ các tổ chức tín dụng được thuận lợi hơn
hoặc các chủ thể khác có liên quan. Đồng thời, nghiên cứu cũng giúp người sử dụng
BCTC có cơ sở lý luận khi xoét đoán BCTC cho quyết định của mình.
2
1.
Vấn đề nghiên cứu
Trong những năm qua BCTC trong các doanh nghệp Việt Nam đã có nhiều
thay đổi theo chiều hướng tích cực dưới sự nỗ lực không ngừng của Bộ Tài Chính.
Tuy nhiên thực tế hiện nay, hệ thống BCTC doanh nghiệp áp dụng trong các loại
hình doanh nghiệp vẫn còn nhiều tồn tại chưa thật sự phù hợp, nhất là các DNNVV.
BCTC là các chứng từ cần thiết trong kinh doanh. BCTC là văn bản cuối cùng tổng
kết lại 1 năm hoạt động của doanh nghiệp. Do đó, BCTC cuối năm có ý nghĩa vô
cùng quan trọng với doanh nghiệp. Thông tin tài chính của các công ty được rất
nhiều đối tượng quan tâm sử dụng. Mục tiêu của BCTC là cung cấp thông tin hữu
ích cho người sử dụng, dựa vào sự đảm bảo các tính chất phù hợp, đáng tin cậy, có
thể so sánh được và có thể hiểu của thông tin, phản ảnh kịp thời các nghiệp vụ kinh
tế phát sinh. Tuy nhiên, quá trình thu thập, xử lý và cung cấp thông tin bị tác động
bởi nhiều nhân tố mang tính chủ quan và khách quan vô tình đã làm cho các tính
chất trên không được đảm bảo, dẫn đến sự suy giảm tính hữu ích của thông tin trên
BCTC. Khi đó, các hoạt động kinh tế sẽ phải được quyết định dựa trên những nguồn
thông khác bên ngoài BCTC như thông tin từ báo chí, tin đồn, nội bộ, hay thậm chí
chỉ là một sự xoét đoán chủ quan dựa trên kinh nghiệm thực tiễn của cá nhân người
sử dụng mà ít khi có được sự đảm bảo về các tính chất đáng tin cậy, trung thực,
trung lập, vv…, những đặc tính vốn có của thông tin trên BCTC. Lúc đó nền kinh
tế sẽ chứa đựng nguy cơ về sự mất ổn định, hoạt động kém hiệu quả, khó kiểm soát
do những hành vi gian lận, trong khi đó số đông các doanh nghiệp và các chủ thể
khác của nền kinh tế sẽ gặp khó khăn khi không có những thông tin phù hợp và
đáng tin cậy làm phương tiện bảo vệ và mang lại lợi ích thực sự cho mình và cộng
đồng. Vì vậy nâng cao chất lượng thông tin trên BCTC sẽ giúp người sử dụng ra
quyết định thích hợp và chính xác. Đây là điều kiện tiên quyết nhằm đảm bảo lợi
ích tối thiểu cho người sử dụng BCTC. Các nhà quản lý sử dụng chúng để đánh giá
khái quát và toàn diện các hoạt động của doanh nghiệp, thấy rõ điểm mạnh, điểm
yếu và tiềm năng tương lai. Các cổ đông sử dụng chúng để theo dõi tình hình vốn
3
đầu tư của mình đang được quản lý như thế nào. Các nhà đầu tư bên ngoài dùng
chúng để xác định cơ hội đầu tư. Còn người cho vay và nhà cung ứng lại thường
xuyên kiểm tra BCTC để xác định khả năng thanh toán của những công ty mà họ
đang giao dịch (Tài chính dành cho người quản lý- First News và NXB Tổng hợp
TPHCM). Để lập được một BCTC có chất lượng thì người lập báo cáo cần nhận biết
được các nhân tố tác động đến BCTC nhằm xây dựng được hệ thống kế toán chuyên
nghiệp và phù hợp cho từng đặc điểm doanh nghiệp, thu thập dữ liệu phù hợp,
đáng tin cậy, phù hợp, kịp thời.
Từ các vấn đề nêu trên hình thành bài nghiên cứu: “Các nhân tố ảnh hưởng
đến chất lượng BCTC của doanh nghiệp nhỏ và vừa- Bằng chứng thực nghiệm
tại các doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn TPHCM”.
2.
Mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu
2.1
Câu hỏi nghiên cứu
Có ba câu hỏi nghiên cứu như sau:
(1) Các nhân tố nào ảnh hưởng đến chất lượng BCTC của các DNNVV tại
Tp. HCM?
(2) Mức độ ảnh hưởng của các nhân tố này như thế nào?
(3) Những giải pháp nào cần được áp dụng để nâng cao chất lượng một
BCTC?
2.2
Mục tiêu nghiên cứu:
2.2.1
Mục tiêu tổng quát:
Mục tiêu tổng quát của luận văn là tập trung vào nhận diện và xác định mức
độ tác động các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng BCTC của các DNNVV tại
TPHCM, qua đó luận văn đưa ra những kiến nghị đề xuất nhằm năng cao chất lượng
BCTC để đáp ứng tốt nhất nhu cầu thông tin của người sử dụng BCTC
2.2.2
Mục tiêu cụ thể:
Nghiên cứu có ba mục tiêu sau:
4
(1) Xác định và phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng BCTC của
các DNNVV tại TpHCM.
(2) Nghiên cứu mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến chất lượng BCTC
của các DNNVV tại TPHCM.
(3) Gợi ý một số kiến nghị nhằm nâng cao chất lượng BCTC ở các DNNVV
tại TPHCM.
3.
Phạm vi và đối tượng nghiên cứu
3.1
Đối tượng nghiên cứu:
Đối tượng nghiên cứu của luận văn là chất lượng BCTC và các nhân tố ảnh
hưởng đến chất lượng BCTC của các DNNVV
3.2
Phạm vi nghiên cứu:
Các DNNVV trên địa bàn Thành Phố Hồ Chí Minh.
4.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu kết hợp cả hai phương pháp nghiên cứu định tính và định lượng
để xác định các nhân tố ảnh hưởng đến báo cáo tài chính ở các công ty vừa và nhỏ
tại TPHCM.
4.1
Phương pháp nghiên cứu định tính:
Phỏng vấn, thảo luận với chuyên gia nhằm lực chọn các thước đo chất
lượng thông tin trình bày trên BCTC phù hợp, cũng như thảo luận nghiên cứu sâu
về các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng BCTC.
4.2
Phương pháp nghiên cứu định lượng:
Thiết kế bảng câu hỏi, khảo sát và thu thập dữ liệu. Sử dụng phần mềm SPSS
để tiến hành phân tích dữ liệu: đánh giá độ tin cậy Cronbach’s alpha và phân tích
nhân tố EFA, phân tích hồi quy bội để đánh giá sự tác động của các nhân tố đến
chất lượng BCTC của các DNNVV tại TPHCM.
5.
Đóng góp mới của đề tài
Đa số các nghiên cứu hiện nay trên thế giới và trong nước đều tập trung
vào nghiên cứu đo lường các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng thông tin, tính minh
5
mạch thông tin trên BCTC của các doanh nghiệp niêm yết, các doanh nghiệp lớn,
hoặc nghiên cứu đến các DNNVV như Nguyễn Thành Trung (2015), Trần Đình
Khôi Nguyên (2010). Tuy nhiên, các nghiên cứu này chưa tập trung xác định các
nhân tố bên trong và bên ngoài doanh nghiệp ảnh hưởng đến chất lượng BCTC. Do
vậy, đóng góp mới của đề tài, là xác định các nhân tố cả bên trong và bên ngoài
doanh nghiệp ảnh hưởng đến chất lượng thông tin trên BCTC của các DNNVV và
đánh giá đo lường mức độ tác động của các nhân tố đó. Từ đó, nghiên cứu sẽ tìm
ra giải pháp giúp nâng cao chất lượng BCTC của DNVVN. Từ đó, cũng giúp người
sử dụng BCTC gia tăng sự tin cậy và hữu ích hơn. Đồng thời, giúp nâng cao tính
trung thực, chính xác của BCTC đối với cơ quan nhà nước.
6.
Kết cấu luận văn
Phần mở đầu: Vấn đề nghiên cứu
Chương 1: Tổng quan các nghiên cứu về các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng
BCTC
Chương 2: Cở sở lý thuyết
Chương 3: Phương pháp nghiên cứu
Chương 4: Kết quả nghiên cứu và bàn luận
Chương 5: Kết luận và kiến nghị
6
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ CÁC NGHIÊN CỨU
CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CHẤT LƯỢNG
BÁO CÁO TÀI CHÍNH
1.1
Tổng quan các nghiên cứu trước
1.1.1
Các nghiên cứu nước ngoài:
Theo Onuorah, Anastasia Chi-Chi (2015), nghiên cứu về quản trị doanh
nghiệp và chất lượng báo cáo tài chính tại các công ty ở Nigeria thì cho thấy rằng
trong ngắn hạn, mục tiêu quản trị doanh nghiệp và chất lượng kiểm toán ảnh hưởng
đến chất lượng của các báo cáo tài chính giữa các doanh nghiệp tại Nigeria.
Tác giả Hassan (2013) nghiên cứu về chất lượng báo cáo tài chính, vấn đề
đặc điểm giám sát, phân tích thực nghiệm ở các DN sản xuất tại Nigeria, nghiên cứu
này xem xét tác động của các đặc điểm giám sát (tách rời quyền lực của hội đồng
quản trị và cơ quan kiểm toán độc lập) về chất lượng báo cáo tài chính của các công
ty niêm yết ở Nigeria. Nghiên cứu này chỉ rõ chất lượng BCTC của các công ty ở
Nigeria có khả năng bị ảnh hưởng bởi đặc điểm giám sát của họ.
Theo tác giả Albert and Serban (2012), nghiên cứu tại các DNNVV ở Roma,
kết quả cho thấy kiểm toán độc lập có tầm quan trọng đặc biệt đối với độ tin cậy của
BCTC do DNNVV cung cấp, nâng cao niềm tin của người sử dụng BCTC khi đưa
ra quyết định.
Trong nghiên cứu của Muhamad và cộng sự (2009) về chất lượng thông tin
công bố tại 159 công ty niêm yết ở Malaysia thì các nhân tố tác động đến chất lượng
thông tin công bố bao gồm: HĐQT, ban kiểm soát, kiểm toán độc lập, quy mô doanh
nghiệp, ngành công nghiệp. Kết quả nghiên cứu cho thấy các nhân tố quy mô doanh
nghiệp, ngành công nghiệp và đòn bẩy tài chính có tác động đến chất lượng thông
tin công bố.
Theo Stainbank (2008), nghiên cứu về tác động của IFRS đến BCTC của các
DNNVV ở Nam Phi, kết quả nghiên cứu cho thấy các doanh nghiệp sẽ được hỗ trợ,
7
thu hút nguồn vốn tốt nhất khi lập BCTC tuân thủ theo chuẩn mực của IFRS. Nghiên
cứu chỉ ra rằng, việc thực hiện công tác kế toán tuân thủ theo đúng chuẩn mực sẽ
giúp người sử dụng có niềm tin hơn với BCTC của DNNVV.
Trong nghiên cứu của Jara and Ebrero (2007) về ảnh hưởng của chuẩn mực
BCTC quốc tế về chất lượng thông tin tài chính thì phân tích chất lượng thông tin tài
chính trong việc sử dụng các tỷ số tài chính, đồng thời phân tích sự ảnh hưởng của
các nhân tố đến chất lượng thông tin kế toán trên BCTC. Kết quả nghiên cứu cho
thấy, tỷ suất sinh lời, tỷ suất hoạt động, cơ cấu tổ chức và người lao động có ảnh
hưởng đến chất lượng thông tin kế toán trên BCTC.
Theo Soderstrom & Sun (2007) nghiên cứu về áp dụng và chất lượng kế toán
tại Châu Âu thì chất lượng thông tin kế toán trên BCTC khi áp dụng IFRS bị ảnh
hưởng bởi các yếu tố như: chuẩn mực kế toán, hệ thống pháp luật và chính trị của
một quốc gia, động cơ báo báo tài chính. Nghiên cứu này chỉ ra rằng, yếu tố hệ thống
pháp luật và chính trị của một nước có ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng BCTC.
Hongjiang Xu (2003) nghiên cứu về các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng
hệ thống thông tin kế toán đã tiến hành nghiên cứu các nhân tố tác động đến chất
lượng thông tin (AIS) BCTC trong các DN tại Australia. Kết quả nghiên cứu cho
thấy các nhóm nhân tố liên quan như: nhân tố con người (đào tạo và huấn luyện nhân
viên), hệ thống kiểm soát, doanh nghiệp (quy mô doanh nghiệp, văn hóa doanh
nghiệp) và nhân tố bên ngoài (sự thay đổi công nghệ, thay đổi pháp lý, các quy định
của chính phủ) thực sự có tác động đến chất lượng thông tin BCTC.
Tác giả Heidi (2001) nghiên cứu về các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng
BCTC đã chỉ ra những nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng một BCTC bao gồm:
quyết định của nhà quản trị (như quyết định về chính sách kế toán áp dụng), cơ chế
quản lý bên ngoài (như chất lượng kiểm toán, chính phủ ), cơ chế quản trị nội bộ,
các quy định về BCTC, nhu cầu và mục đích của người sử dụng báo cáo (chủ sở
hữu, nhà đầu tư, vay nợ ngân hàng, nhà cung cấp, nhân viên, khách hàng..).
Nghiên cứu chỉ rõ, có 2 nhóm nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng BCTC bao gồm
8
nhân tố bên trong (quyết định của nhà quản trị, người lập BCTC) và nhân tố bên
ngoài (tổ chức kiểm toán, quy định của chính phủ).
Bảng 1.1: Bảng tóm tắt các công trình nghiên cứu nước ngoài
Tên tác
Năm phát
giả
hành
Onuorah,
2015
Anastasia
Chi-Chi
Tên công trình
Nội dung/Kết quả
Financial Reporting
Trong ngắn hạn, mục
Quality, Does Monitoring
tiêu quản trị doanh
Characteristics Matter?
nghiệp và chất lượng
An Empirical Analysis of
kiểm toán ảnh hưởng
Nigerian Manufacturing
đến chất lượng của các
Sector
báo cáo tài chính giữa
các doanh nghiệp
Hassan
2013
Financial Reporting
Chất lượng BCTC của
Quality, Does Monitoring
các công ty ở Nigeria có
Characteristics Matter?
khả năng bị ảnh hưởng
An Empirical Analysis of
bởi đặc điểm giám sát
Nigerian Manufacturing
của họ
Sector
Albert and
Serban
2012
Small and medium
Kiểm toán độc lập có
auditing entities: Specific
tầm quan trọng đặc biệt
and outlock
đối với độ tin cậy của
BCTC do DNNVV
cung cấp, nâng cao
niềm tin của người sử
dụng BCTC khi đưa ra
quyết định
9
Muhamad
2009
và cộng sự
Disclosure Quality on
Nhân tố quy mô doanh
Governance Issue in
nghiệp, ngành công
Annual Reports of
nghiệp và đòn bẩy tài
Malaysia PLCs
chính có tác động đến
chất lượng thông tin
công bố
Stainbank
2008
The development of
Việc thực hiện công tác
financial reporting for
kế toán tuân thủ theo
smes in south Africa:
đúng chuẩn mực sẽ giúp
implications of recent
người sử dụng có niềm
and impending changes
tin hơn với BCTC của
DNNVV
Jara and
2007
Ebrero
Effect of international
Tỷ suất sinh lời, tỷ suất
financial reporting
hoạt động, cơ cấu tổ
standards on financial
chức và người lao động
information quality
có ảnh hưởng đến chất
lượng thông tin kế toán
trên BCTC
Soderstro
2007
m & Sun
IFRS Adoption and
Yếu tố hệ thống pháp
Accouting Quality: A
luật và và chính trị của
Review.European
một nước có ảnh hưởng
Accouting Review
trực tiếp đến chất lượng
BCTC
Hongjiang
Xu
2003
Critical success factors
Nhân tố con người, hệ
for accounting
thống kiểm soát , doanh
information systems data
nghiệp, nhân tố bên
quality
ngoài có tác động đến
10
chất lượng thông tin
BCTC
Heidi
2001
What factors influence
Có 2 nhóm nhân tố ảnh
financial statement
hưởng đến chất lượng
quality? A framework
BCTC bao gồm nhân
and some empirical
tố bên trong ( quyết
evidence
định của nhà quản trị,
người lập BCTC) và
nhân tố bên ngoài ( tổ
chức kiểm toán, quy
định của chính phủ)
1.1.2
Các nghiên cứu ở Việt Nam
Tại Việt Nam hiện nay chưa có nghiên cứu chính thống nào về các nhân tố
ảnh hưởng đến báo cáo tài chính của công ty vừa và nhỏ. Tuy nhiên, có khá nhiều
nghiên cứu về các nhân tố ảnh hưởng đến báo cáo tài chính nói chung.
Theo nghiên cứu Nguyễn Xuân Hưng & Phạm Quốc Thuần (2016) nghiên
cứu về tác động của các nhân tố bên ngoài doanh nghiệp đến tính thích đáng của
chất lượng thông tin kế toán trên BCTC. Dựa trên kết quả nghiên cứu định tính, tác
giả xây dựng mô hình nghiên cứu gồm có 4 nhân tố bên ngoài tác động đến tính
thích đáng của chất lượng BCTC bao gồm: áp lực từ thuế, niêm yết chứng khoán,
kiểm toán độc lập và chất lượng phần mềm kế toán. Kết quả nghiên cứu cho thấy
có 3 nhân tố tác động đến thuộc tính tính thích đáng của CLTT BCTC trong các
DN Việt Nam, trong đó nhân tố áp lực từ thuế là tác động mạnh nhất với beta=0.373, kế tiếp là kiểm toán độc lập, và chất lượng PMKT xếp ở vị trí cuối cùng.
Với hệ số R2 đã diều chỉnh=0.324. Nghiên cứu giúp khẳng định tầm quan trọng
của các nhân tố bên ngoài doanh nghiệp đến thuộc tính tính chính đáng của CLTT
- Xem thêm -