Tài liệu Kth[2009] 4053663 tran thanh truc (www.kinhtehoc.net)

www.kinhtehoc.net TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ KHOA KINH TẾ - QUẢN TRỊ KINH DOANH **************** LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO KHẢ NĂNG HUY ĐỘNG VỐN TẠI NHTMCP SÀI GÒN THƯƠNG TÍN (SACOMBANK) - CHI NHÁNH CẦN THƠ Giáo viên hướng dẫn: TS. ĐỖ VĂN XÊ Sinh viên thực hiện: TRẦN THANH TRÚC MSSV: 4053663 Lớp: KT0520A1 Cần Thơ, 04/2009 http://www.kinhtehoc.net www.kinhtehoc.net LỜI CẢM TẠ -----Trong suốt bốn năm học tập tại trường Đại Học Cần Thơ, em đã được trang bị nhiều kiến thức quý báu dưới sự giảng dạy nhiệt tình của các Thầy, Cô Khoa Kinh Tế và Quản Trị Kinh Doanh và sau thời gian thực tập tại ngân hàng Thương Mại Cổ Phần Sài Gòn Thương Tín tỉnh Cần Thơ em đã được các anh, chị trong ngân hàng giúp đỡ, tạo điều kiện cho em tiếp xúc nhiều với thực tế và qua đó em đã có điều kiện vận dụng những kiến thức thực tiễn vào thực tiễn để hoàn thành tốt đề tài tốt nghiệp của mình. Để hoàn thành Luận văn tốt nghiệp này, trước hết em xin chân thành cảm ơn các Thầy Cô Khoa Kinh Tế và Quản Trị Kinh Doanh, trường Đại Học Cần Thơ, đặc biệt em chân thành cảm ơn thầy Đỗ Văn Xê đã tận tình hướng dẫn em hoàn thành luận văn tốt nghiệp. Em xin chân thành cảm ơn Ban lãnh đạo Ngân hàng Sài Gòn Thương Tín chi nhánh Cần Thơ, đặc biệt là phòng Hành chính và các anh chị phòng giao dịch Cái Khế đã nhiệt tình giúp đỡ, tạo điều kiện tốt nhất cho em trong quá trình thực tập tại Ngân hàng. Mặc dù đã rất cố gắng để hoàn thiện bài Luận văn này nhưng có thể đề tài vẫn còn nhiều thiếu sót, vì vậy em mong nhận được những ý kiến đóng góp của quý thầy cô, Ban giám đốc cùng các anh chị trong ngân hàng Sacombank Cần Thơ nhằm góp phần nâng cao giá trị của đề tài luận văn này hơn. Trân trọng kính chào! Cần Thơ, ngày.......tháng 05 năm 2009 Sinh viên thực hiện TRẦN THANH TRÚC i http://www.kinhtehoc.net www.kinhtehoc.net LỜI CAM ĐOAN ------ Tôi cam đoan rằng đề tài này do chính tôi thực hiện, các số liệu thu thập và kết quả phân tích trong đề tài là trung thực, đề tài không trùng với bất kỳ đề tài nghiên cứu khoa học nào. Cần Thơ, ngày 08 tháng 05 năm 2009 Sinh viên thực hiện TRẦN THANH TRÚC ii http://www.kinhtehoc.net www.kinhtehoc.net NHẬN XÉT CỦA CƠ QUAN THỰC TẬP  .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. Ngày …. tháng …. năm … Giám đốc (ký tên và đóng dấu) iii http://www.kinhtehoc.net www.kinhtehoc.net BẢN NHẬN XÉT LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC  Họ và tên người hướng dẫn: .......................................................................................... Học vị: ............................................................................................................................ Chuyên ngành: ............................................................................................................... Cơ quan công tác: .......................................................................................................... Tên học viên: ................................................................................................................. Mã số sinh viên: ............................................................................................................. Chuyên ngành: ............................................................................................................... Tên đề tài: ...................................................................................................................... ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ NỘI DUNG NHẬN XÉT 1. Tính phù hợp của đề tài với chuyên ngành đào tạo ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ 2. Về hình thức ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ 3. Ý nghĩa khoa học, thực tiễn và tính cấp thiết của đề tài ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ 4. Độ tin cậy của số liệu và tính hiện đại của luận văn ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ iv http://www.kinhtehoc.net www.kinhtehoc.net ........................................................................................................................................ 5. Nội dung và các kết quả đạt được (theo mục tiêu nghiên cứu, …) ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ 6. Các nhận xét khác ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ 7. Kết luận (Cần ghi rõ mức độ đồng ý hay không đồng ý nội dung đề tài và các yêu cầu chỉnh sửa) ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ Cần thơ, ngày …. tháng …. năm 2009 Người nhận xét v http://www.kinhtehoc.net www.kinhtehoc.net ----- MỤC LỤC ----CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU 1.1. Đặt vấn đề nghiên cứu ....................................................................... 1 1.1.1. Lý do chọn đề tài ............................................................................... 1 1.1.2. Căn cứ khoa học và thực tiễn ............................................................ 1 1.2. Mục tiêu nghiên cứu .......................................................................... 2 1.2.1. Mục tiêu chung .................................................................................. 2 1.2.2. Mục tiêu cụ thể .................................................................................. 2 1.3. Câu hỏi nghiên cứu............................................................................ 3 1.4. Phạm vi nghiên cứu ........................................................................... 3 1.4.1. Không gian ........................................................................................ 3 1.4.2. Thời gian ........................................................................................... 3 1.4.3. Đối tượng nghiên cứu ........................................................................ 3 1.5. Lược khảo tài liệu tham khảo ............................................................ 4 CHƯƠNG 2: PHƯƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 2.1. Phương pháp luận .............................................................................. 5 2.1.1. Tổng quan về ngân hàng thương mại ................................................ 5 2.1.2. Nguồn vốn của ngân hàng thương mại ............................................. 5 2.1.2.1. Vốn điều lệ ........................................................................................ 5 2.1.2.2. Vốn huy động .................................................................................... 6 2.1.2.3. Vốn điều chuyển ................................................................................ 8 2.1.2.4. Các nguyên tắc quản lý tiền gửi của khách hàng .............................. 8 2.1.2.5. Vai trò của công tác huy động vốn .................................................... 8 2.1.3. Hoạt động tín dụng ............................................................................ 9 2.1.3.1. Khái niệm tín dụng ............................................................................ 9 2.1.3.2. Phân loại tín dụng .............................................................................. 10 2.1.3.3. Các nguyên tắc tín dụng .................................................................... 10 2.1.3.4. Các khái niệm liên quan đến tín dụng ............................................... 10 2.1.3.5. Một số vấn đề về rủi ro tín dụng ....................................................... 12 vi http://www.kinhtehoc.net www.kinhtehoc.net 2.2. Phương pháp nghiên cứu ................................................................... 14 2.2.1. Phương pháp thu thập số liệu ............................................................ 14 2.2.2. Phương pháp phân tích số liệu .......................................................... 14 CHƯƠNG 3:GIỚI THIỆU VỀ NGÂN HÀNG TMCP SÀI GÒN THƯƠNG TÍN (SACOMBANK) CHI NHÁNH CẦN THƠ 3.1. Sự hình thánh và phát triển................................................................ 16 3.2. Cơ cấu tổ chức ................................................................................... 17 3.3. Mạng lưới hoạt động ......................................................................... 19 3.4. Sản phẩm dịch vụ chủ yếu ................................................................. 20 CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN VỀ TÌNH HÌNH HUY ĐỘNG VÀ SỬ DỤNG VỐN CỦA NGÂN HÀNG SACOMBANK CHI NHÁNH CẦN THƠ 4.1. Tình hình nguồn vốn và huy động vốn ............................................. 21 4.1.1. Tình hình nguồn vốn ......................................................................... 21 4.1.2. Tình hình huy động vốn 4.1.2.1 Tiền gửi thanh toán ............................................................................ 24 4.1.2.2. Tiền gửi tiết kiệm .............................................................................. 27 4.1.2.3. Vốn huy động từ các tổ chức tín dụng .............................................. 29 4.2. Tình hình sử dụng vốn....................................................................... 32 4.2.1. Doanh số cho vay .............................................................................. 32 4.2.2. Doanh số thu nợ................................................................................. 37 4.2.3. Dư nợ ................................................................................................. 42 4.2.4. Nợ xấu ............................................................................................... 46 4.3. Kết quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng 2006-2008 ................ 51 23 CHƯƠNG 5: GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ HUY ĐỘNG VÀ SỬ DỤNG VỐN TẠI SACOMBANK CẦN THƠ 5.1. Tóm tắt kết quả .................................................................................. 56 5.2. Giải pháp ........................................................................................... 57 5.2.1. Giải pháp huy động vốn .................................................................... 57 5.2.2. Giải pháp phát triển mảng sản phẩm thanh toán – thẻ ATM ............ 58 vii http://www.kinhtehoc.net www.kinhtehoc.net 5.2.3. Giải pháp đối với hoạt động sử dụng vốn ......................................... 60 5.2.4. Giải pháp đối với rủi ro tín dụng ....................................................... 60 CHƯƠNG 6: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 6.1. Kết luận ............................................................................................. 62 6.2. Kiến nghị ........................................................................................... 63 6.2.1. Đối với ngân hàng Nhà nước ............................................................ 63 6.2.2. Đối với chính quyền địa phương ....................................................... 63 Tài liệu tham khảo ............................................................................. 64 viii http://www.kinhtehoc.net www.kinhtehoc.net DANH MỤC BIỂU BẢNG -----Bảng 1. Tình hình nguồn vốn của ngân hàng .......................................... 21 Bảng 2. Vốn huy động trên tổng nguồn vốn ............................................... 22 Bảng 3. Vốn điều chuyển trên tổng nguồn vốn .......................................... 23 Bảng 4. Tiền gửi thanh toán của các TCKT............................................... 24 Bảng 5. Tình hình phát hành thẻ tại Sacombank Cần Thơ ...................... 26 Bảng 6. Tăng trưởng phát hàng thẻ tại Sacombank Cần Thơ ................. 26 Bảng 7. Tiền gửi tiết kiệm ............................................................................ 27 Bảng 8. Tiền gửi của các TCTD .................................................................. 29 Bảng 9. Tỷ trọng của từng phương thức huy động trên tổng VHĐ ......... 30 Bảng 10. Doanh số cho vay theo thời hạn ..................................................... 33 Bảng 11. Doanh số cho vay theo mục đích sử dụng vốn ............................. 35 Bảng 12. Doanh số thu nợ theo thời hạn....................................................... 37 Bảng 13. Doanh số thu nợ theo mục đích sử dụng vốn ............................... 39 Bảng 14. Hệ số thu nợ ..................................................................................... 41 Bảng 15. Vòng quay vốn tín dụng ................................................................. 41 Bảng 16. Dư nợ theo thời hạn ........................................................................ 42 Bảng 17. Dư nợ theo mục đích sử dụng vốn ................................................. 44 Bảng 18. Tổng dư nợ trên tổng VHĐ ............................................................ 46 Bảng 19. Nợ xấu theo thời hạn ...................................................................... 47 Bảng 20. Nợ xấu theo mục đích sử dụng vốn ............................................... 48 Bảng 21. Nợ xấu trên tổng dư nợ .................................................................. 50 Bảng 22. Tình hình hoạt động kinh doanh của ngân hàng ......................... 52 Bảng 23. So sánh tình hình hoạt động kinh doanh 2006-2008 ................... 52 ix http://www.kinhtehoc.net www.kinhtehoc.net DANH MỤC HÌNH -----Hình 1. Ngân hàng Sacombank chi nhánh Cần Thơ ................................. 16 Hình 2. Tiền gửi thanh toán của các TCKT ............................................... 25 Hình 3. Tiền gửi tiết kiệm ........................................................................... 29 Hình 4. Tiền gửi của các TCTD ................................................................... 30 Hình 5. Doanh số cho vay theo thời hạn ..................................................... 35 Hình 6. Doanh số cho vay theo mục đích sử dụng vốn .............................. 37 Hình 7. Doanh số thu nợ theo thời hạn ....................................................... 39 Hình 8. Doanh số thu nợ theo mục đích sử dụng vốn ................................ 40 Hình 9. Dư nợ theo thời hạn ........................................................................ 43 Hình 10. Dư nợ theo mục đích sử dụng vốn ................................................. 45 Hình 11. Nợ xấu theo thời hạn ....................................................................... 48 Hình 12. Nợ xấu theo mục đích sử dụng vốn ............................................... 50 Hình 13. Kết quả hoạt động kinh doanh của Sacombank Cần Thơ .......... 54 x http://www.kinhtehoc.net www.kinhtehoc.net DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT -----Tiếng Việt CBCNV Cán bộ công nhân viên HĐQT Hội đồng quản trị NHNN Ngân hàng Nhà Nước NHTM Ngân hàng thương mại NHTMCP Ngân hàng thương mại cổ phần NHTƯ Ngân hàng Trung Ương NV Nguồn vốn QHKH Quan hệ khách hàng TCKT Tổ chức kinh tế TCTD Tổ chức tín dụng TGTT Tiền gửi thanh toán TMCP Thương mại cổ phần UBND Ủy Ban Nhân Dân VHĐ Vốn huy động Tiếng Anh ATM Automatic teller machine (máy rút tiền tự động) WTO World Trade Organization (Tổ chức thương mại thế giới) xi http://www.kinhtehoc.net www.kinhtehoc.net CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU 1.1. Đặt vấn đề nghiên cứu 1.1.1. Lý do chọn đề tài Ngày nay xã hội ngày càng phát triển, khoa học kỹ thuật ngày càng hiện đại góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và đời sống người dân ngày càng được nâng cao. Hơn thế nữa, đất nước ta đang trong quá trình hội nhập, mọi thành phần kinh tế đều ra sức đầu tư và phát huy nguồn lực của mình để góp phần vào sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Cùng với sự ra đời của hàng loạt các doanh nghiệp, nhà máy, khu chế xuất, khu công nghiệp…thì hoạt động của ngân hàng cũng không kém phần náo nhiệt. Việt Nam đã bắt đầu những ngày tháng đầu tiên trong lộ trình thực hiện cam kết gia nhập WTO về lĩnh vực tài chính. Các hoạt động ngân hàng bán lẻ thật sự sôi động và có tính cạnh tranh giữa các ngân hàng nội địa và ngân hàng nước ngoài (HSBC, Standard Chartered Bank, ACB, Sacombank, ABBank…). Hòa với xu thế phát triển chung, Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín (Sacombank) được đánh giá là cánh chim đầu đàn của hệ thống ngân hàng thương mại cổ phần. Sacombank luôn chú trọng nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, mở rộng mạng lưới hoạt động và hiện đại hóa chi nhánh ngân hàng. Với chiến lược xây dựng Sacombank thành một ngân hàng bán lẻ, hiện đại, đa năng hàng đầu Việt Nam, toàn thể lãnh đạo và cán bộ nhân viên Sacombank nói chung và Sacombank Cần Thơ nói riêng đã phấn đấu và đổi mới không ngừng để gia tăng giá trị khách hàng, cổ đông và các nhà đầu tư. Hiện nay hoạt động kinh doanh của Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín rất phong phú và đa dạng. Trong đó phải kể đến hoạt động huy động vốn – vấn đề quan trọng hàng đầu trong kinh doanh của các ngân hàng thương mại. Vốn không những giúp cho ngân hàng thực hiện các hoạt động kinh doanh mà còn góp phần quan trọng trong việc đầu tư phát triển sản xuất kinh doanh của mỗi doanh nghiệp nói riêng và nền kinh tế nói chung. Nhất là trong giai đoạn hiện nay, các ngân hàng luôn phải cạnh tranh với nhau để tồn tại và phát triển. Vấn đề đặt ra là làm sao để huy động được nguồn vốn nhàn rỗi với nhiều mức lãi suất tương ứng với nhiều kì hạn khác nhau và sử dụng nguồn vốn đó một cách hiệu quả. Nhận thức vấn đề quan trọng của việc huy động vốn tại ngân hàng 1 http://www.kinhtehoc.net www.kinhtehoc.net trong thời điểm hiện nay vì vậy em chọn đề tài “Phân tích thực trạng và một số giải pháp nâng cao khả năng huy động vốn tại NHTMCP Sài Gòn Thương Tín (Sacombank) – chi nhánh Cần Thơ ” làm luận văn, từ đó đưa ra một số giải pháp nhằm giúp Sacombank – chi nhánh Cần Thơ nâng cao hiệu quả hoạt động huy động vốn, đồng thời phát huy được thế mạnh sẵn có của mình trong tương lai. 1.1.2. Căn cứ khoa học và thực tiễn * Căn cứ khoa học Luận văn được nghiên cứu trên cơ sở kiến thức của các môn học:  Tiền tệ ngân hàng: tìm hiểu về hoàn cảnh ra đời, hoạt động và xu hướng phát triển của các ngân hàng thương mại cổ phần ở nước ta.  Nghiệp vụ ngân hàng: nghiên cứu những nguồn vốn, cách thức huy động và cân đối nguồn vốn để đảm bảo cho ngân hàng kinh doanh có hiệu quả và an toàn. Bên cạnh đó cũng xem xét đến các loại cơ cấu tín dụng theo thời hạn, thành phần kinh tế…nhằm tìm hiểu sâu hơn về tình hình sử dụng nguồn vốn của ngân hàng.  Quản trị ngân hàng: phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến tình hình huy động của ngân hàng để từ đó tìm ra được nguyên nhân và đề ra giải pháp khắc phục giúp công tác quản trị nguồn vốn của ngân hàng được tốt hơn. * Căn cứ thực tiễn Ngoài những kiến thức và các thông tin phụ trợ cho đề tài từ báo, tạp chí, trang web…, em còn tiếp thu tham khảo ý kiến của các anh chị nhân viên phòng giao dịch Cái Khế và chi nhánh Sacombank Cần Thơ để làm rõ hơn vấn đề nghiên cứu. 1.2. Mục tiêu nghiên cứu 1.2.1. Mục tiêu chung Phân tích, đánh giá tình hình huy động và sử dụng vốn của Sacombank Cần Thơ qua 3 năm 2006-2008, đồng thời kết hợp với tình hình chung của nền kinh tế và của các ngân hàng thương mại khác trong giai đoạn hiện nay để đề xuất giải pháp mở rộng và nâng cao hiệu quả huy động vốn tại ngân hàng. 1.2.2. Mục tiêu cụ thể Đề tài tập trung nghiên cứu các vấn đề sau: 2 http://www.kinhtehoc.net www.kinhtehoc.net  Thực trạng và hiệu quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng Sacombank Cần Thơ trong 3 năm (2006-2008)  Phân tích tình hình huy động vốn cho biết tỷ trọng của từng loại vốn huy động và vốn cho vay.  Cuối cùng dựa trên những tồn tại đã phân tích ở trên để đưa ra giải pháp khắc phục nhằm thúc đẩy hoạt động ngân hàng đạt được hiệu quả tốt nhất. 1.3. Câu hỏi nghiên cứu Dựa trên đề tài “Phân tích hiệu thực trạng và giải pháp nâng cao hiệu quả huy động vốn tại NHTMCP Sài Gòn Thương Tín chi nhánh Cần Thơ” đặt ra các vấn đề nghiên cứu sau:  Kết quả họat động kinh doanh của chi nhánh như thế nào qua các năm?  Tình hình huy động vốn của chi nhánh trong những năm qua có đạt hiệu quả không?  Tình hình và hiệu quả cho vay của ngân hàng như thế nào qua các năm?  Các nhân tố nào ảnh hưởng và giải pháp nâng cao tình hình huy động và sử dụng vốn. 1.4. Phạm vi nghiên cứu 1.4.1. Không gian Luận văn tập trung nghiên cứu nghiệp vụ huy động vốn tại ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín chi nhánh Cần Thơ. Địa chỉ : 32A2 KCN Trà Nóc, Q.Bình Thủy, TP Cần Thơ. Tel: 071- 843282 Fax: 071- 843282 1.4.2. Thời gian Thời gian thực hiện luận văn từ ngày 02.02.2009 đến ngày 25.04.2009. Luận văn được trình bày dựa trên số liệu thu thập trong 3 năm 2006-2008. 1.4.3. Đối tượng nghiên cứu Đối với hoạt động của ngân hàng thì rất phong phú và đa dạng nhưng do hạn chế về thời gian, không gian cũng như kinh nghiệm thực tế nên đề tài chỉ nghiên 3 http://www.kinhtehoc.net www.kinhtehoc.net cứu từ tổng quát đến cụ thể hoạt động huy động vốn, sử dụng vốn của ngân hàng trong 3 năm gần đây ở phòng kế toán Sacombank Cần Thơ 1.5. Lược khảo tài liệu tham khảo + Luận văn tốt nghiệp: “Phân tích hoạt động huy động vốn và sử dụng vốn tại Ngân Hàng Xuất Nhập Khẩu Chi nhánh Cần Thơ” do sinh viên Lê Thị Thu Hà thực hiện năm 2006, đề tài do cô Nguyễn Thị Hồng Liễu hướng dẫn. Đề tài phân tích và đánh giá từ khái quát đến cụ thể tình hình huy động vốn và sử dụng vốn từ đó đề ra biện pháp khắc phục nhằm không ngừng nâng cao hoạt động huy động và sử dụng vốn. + Luận văn tốt nghiệp: “Phân tích hoạt động tín dụng trung và dài hạn của Ngân hàng Sacombank chi nhánh Cần Thơ” do sinh viên Trần Quốc Thái thực hiện. Bài viết phân tích sơ lược về nguồn vốn, kết quả hoạt động kinh doanh và đi sâu về hoạt động tín dụng trung và dài hạn trên cơ sở phân tích những chỉ tiêu về nghiệp vụ cho vay để thấy được những mặt hạn chế và những thuận lợi trong hoạt động tín dụng trung và dài hạn của Sacombank chi nhánh Cần Thơ giai đọan 2005-2007. Từ những phân tích đó nhằm đưa ra giải pháp hạn chế những tồn tại trong hoạt động cho vay của ngân hàng. 4 http://www.kinhtehoc.net www.kinhtehoc.net CHƯƠNG 2: PHƯƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 2.1. Phương pháp luận 2.1.1. Tổng quan về Ngân Hàng Thương Mại  Khái niệm: Ngân hàng thương mại (NHTM) ra đời và phát triển gắn liền với nền sản xuất hàng hoá, nó kinh doanh loại hàng hoá rất đặc biệt đó là “tiền tệ”. Thực tế các NHTM kinh doanh “quyền sử dụng vốn tiền tệ”. Nghĩa là các NHTM nhận tiền gửi của công chúng, của các tổ chức kinh tế xã hội. Sử dụng số tiền đó cho vay và làm phương tiện thanh toán với những điều kiện ràng buộc là phải hoàn lại vốn gốc và lãi nhất định theo thời hạn đã thoả thuận. Theo pháp lệnh “các tổ chức tín dụng ”(1990) của Việt Nam thì NHTM được định nghĩa như sau: “Ngân hàng thương mại là một tổ chức kinh doanh tiền tệ mà hoạt động chủ yếu là thường xuyên nhận tiền gửi của khách hàng với trách nhiệm hoàn trả và sử dụng số tiền đó để cho vay, thực hiện nghiệp vụ chiết khấu và làm phương tiện thanh toán”. Theo Luật Ngân hàng Nhà nước năm 2003 thì hoạt động ngân hàng được xác định là hoạt động kinh doanh tiền tệ và dịch vụ ngân hàng với nội dung thường xuyên là nhận tiền gửi và sử dụng số tiền này để cấp tín dụng, cung ứng các dịch vụ thanh toán.  Chức năng: Nhìn chung NHTM có 3 chức năng cơ bản: + Chức năng trung gian tài chính, bao gồm trung gian tín dụng và trung gian thanh toán giữa các doanh nghiệp trong nền kinh tế. + Chức năng tạo tiền, tức là chức năng sáng tạo ra bút tệ góp phần gia tăng khối tiền tệ cho nền kinh tế + Chức năng “sản xuất” bao gồm việc huy động và sử dụng các nguồn lực để tạo ra “sản phẩm” và dịch vụ ngân hàng cung cấp cho nền kinh tế. 2.1.2. Nguồn vốn của Ngân Hàng Thương Mại 2.1.2.1.Vốn điều lệ Vốn điều lệ là số vốn ban đầu được ghi trong điều lệ hoạt động của các NHTM và số vốn điều lệ tối thiểu phải bằng vốn pháp định do chính phủ qui định 5 http://www.kinhtehoc.net www.kinhtehoc.net (vốn pháp định là mức vốn do ngân hàng Nhà nước công bố vào đầu mỗi năm tài chính). Vốn điều lệ là điều kiện pháp lý bắt buộc khi thành lập một ngân hàng. Nguồn hình thành vốn điều lệ phụ thuộc vào tính chất sở hữu của từng loại hình ngân hàng, chẳng hạn như NHTM quốc doanh do ngân sách Nhà nước cấp, các NHTM cổ phần do các cổ đông đóng góp, ngân hàng liên doanh thì do các bên liên doanh đóng góp... Vốn điều lệ qui định cho một ngân hàng nhiều hay ít tùy thuộc vào qui mô và phạm vi hoạt động. Vốn điều lệ sẽ được bổ sung và tăng dần dưới các hình thức: huy động vốn từ các cổ đông, ngân sách cấp, lợi nhuận bổ sung… Ngoài vốn điều lệ, NHTM còn có các quỹ dự trữ ngân hàng ( đây là quỹ bắt buộc phải trích lập trong quá trình tồn tại và hoạt động của ngân hàng ), quỹ phát triển kỹ thuật, quỹ khấu hao tài sản cố định, quỹ bảo toàn vốn, quỹ phúc lợi… Các quỹ dự trữ của ngân hàng còn được coi là nguồn tự có và được bổ sung hàng năm từ lợi nhuận ròng của ngân hàng. 2.1.2.2.Vốn huy động Một số nguồn vốn huy động chủ yếu của ngân hàng thương mại: tiền gửi thanh toán của các tổ chức kinh tế, tiền gửi tiết kiệm, vốn huy động từ bằng chứng từ có giá.  Tiền gửi thanh toán của các tổ chức kinh tế Các tổ chức kinh tế (TCKT) trong quá trình hoạt động muốn thực hiện giao dịch với NHTM nào đòi hỏi họ phải mở tài khoản tại NHTM đó. Việc mở tài khoản này giúp TCKT bảo quản an toàn tiền vốn đồng thời qua đó TCKT có thể nhận được các dịch vụ tài chính từ NHTM. Về phía NHTM, việc mở và gửi tiền vào tài khoản của các TCKT giúp cho NHTM có thể sử dụng được nguồn vốn tạm thời nhàn rỗi để bổ sung nguồn vốn tín dụng. Tiền gửi thanh toán của khách hàng bao gồm tiền gửi thanh toán không kỳ hạn và tiền gửi thanh toán có kỳ hạn. – Tiền gửi thanh toán không kỳ hạn: là hình thức tiền gửi mà khách hàng có thể rút vốn ra bất kỳ lúc nào không cần báo trước cho ngân hàng. Mục đích của loại tiền gửi này là nhằm đảm bảo an toàn về tài sản, thực hiện các khoản chi trả trong hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp cũng như các khoản thanh toán trong tiêu dùng của cá nhân đồng thời hạn chế được chi phí tổ chức thanh toán, bảo quản tiền và vận chuyển tiền. Đối với bộ phận vốn này không ổn 6 http://www.kinhtehoc.net www.kinhtehoc.net định nên ngân hàng phải thường dự trữ lại với số lượng rất lớn để đáp ứng yêu cầu của khách hàng do đó ngân hàng thường áp dụng lãi suất thấp cho loại tiền gửi này. – Tiền gửi thanh toán theo kỳ hạn: là loại tiền gửi mà khi khách hàng gửi tiền vào ngân hàng có sự thỏa thuận với ngân hàng để chọn một loại thời hạn gửi tiền thích hợp. Theo nguyên tắc, đối với loại tiền gửi này, người gửi tiền chỉ được rút ra khi đến hạn. Tuy nhiên, trên thực tế do áp lực cạnh tranh mà ngân hàng cho phép khách hàng rút trước kỳ hạn. Trong trường hợp này, người gửi không được hưởng lãi như tiền gửi có kỳ hạn mà sẽ được áp dụng với lãi suất không kỳ hạn nếu rút ra truớc khi đáo hạn. Đây là nguồn vốn rất ổn định vì ngân hàng biết trước thời điểm mà khách hàng sẽ rút tiền ra nên ngân hàng thường đưa ra nhiều loại kỳ hạn khác nhau nhằm đáp ứng nhu cầu gởi tiền của khách hàng.  Tiền gửi tiết kiệm: Đây là hình thức huy động tiền gửi theo kiểu truyền thống của ngân hàng. Tiền gửi tiết kiệm là khoản tiền gửi của cá nhân được gửi vào tài khoản tiền gửi tiết kiệm, được xác nhận trên thẻ tiết kiệm, được hưởng lãi theo qui định của ngân hàng nhận gửi tiết kiệm và được bảo hiểm theo qui định của pháp luật về bảo hiểm tiền gửi. Mục đích của người gửi tiết kiệm là để hưởng lãi và tích lũy. Xét về tính chất kỳ hạn, tiền gửi tiết kiệm cũng được chia thành hai loại: – Tiền gửi tiết kiệm không kỳ hạn: là tiền gửi tiết kiệm mà người gửi tiền có thể gửi tiền, rút tiền theo yêu cầu mà không cần báo trước vào bất kỳ ngày làm việc nào của ngân hàng nhận gửi tiền. Do đó ngân hàng không chủ động được nguồn vốn nên loại tiền gửi này có lãi suất thấp. Khi gửi tiền gửi tiết kiệm không kỳ hạn, khách hàng sẽ được ngân hàng cấp một sổ tiền gửi tiết kiệm. Sổ tiền gửi tiết kiệm này sẽ phản ánh tất cả các giao dịch gửi tiền, rút tiền, tiền lãi được hưởng, số dư hiện có. – Tiền gửi tiết kiệm có kỳ hạn: là tiền gửi tiết kiệm mà người gửi chỉ rút tiền sau một kỳ hạn gửi tiền nhất định theo thỏa thuận với ngân hàng nhận gửi tiết kiệm. Trường hợp người gửi tiền rút tiền trước hạn thì tùy theo sự thỏa thuận giữa người gửi tiền và ngân hàng khi gửi mà người gửi tiền được hưởng theo lãi suất không kỳ hạn. Khi gửi tiền tiết kiệm có kỳ hạn thì ngân hàng cũng được ngân hàng cấp một sổ tiền gửi tiết kiệm có kỳ hạn. 7 http://www.kinhtehoc.net www.kinhtehoc.net  Nguồn vốn huy động bằng chứng từ có giá Giấy tờ có giá là chứng nhận của tổ chức tín dụng phát hành để huy động vốn, trong đó xác nhận nghĩa vụ trả nợ một khoản tiền trong một thời gian nhất định, điều kiện trả lãi và các điều khoản cam kết khác giữa các tổ chức tín dụng và người mua. Ở Việt Nam hiện nay, khi các NHTM cần huy động số vốn lớn trong thời gian ngắn thì ngân hàng có thể phát hành các loại giấy tờ có giá như kỳ phiếu ngân hàng có mục đích, trái phiếu ngân hàng và chứng chỉ tiền gửi. 2.1.2.3. Vốn điều chuyển Vốn điều chuyển là nguồn vốn mà chi nhánh điều chuyển từ hội sở hay các chi nhánh khác trong cùng hệ thống khi nguồn vốn huy động không đủ để đáp ứng cho nhu cầu kinh doanh của ngân hàng. Vốn điều chuyển không thuộc bộ phận nguồn vốn của ngân hàng thương mại mà nó chỉ tồn tại ở các chi nhánh ngân hàng. Nguồn vốn điều chuyển có lãi suất cao hơn vốn huy động, chênh lệch với lãi suất cho vay theo biên độ không được vượt quá 0,3%. 2.1.2.4. Các nguyên tắc quản lý tiền gửi của khách hàng: + Ngân hàng chỉ được thực hiện các khoản giao dịch trên tài khoản của khách hàng khi có lệnh của chủ tài khoản hoặc có sự uỷ nhiệm của chủ tài khoản. Ngoại trừ trường hợp khách hàng vi phạm luật chi trả và theo quy định của cơ quan có thẩm quyền thì Ngân hàng mới có quyền tự động trích các tài khoản tiền gửi của khách hàng để thực hiện các khoản thanh toán có liên quan. + Ngân hàng phải đảm bảo an toàn và bí mật cho chủ tài khoản. + Ngân hàng phải có trách nhiệm kiểm soát các giấy tờ thanh toán của khách hàng, các chứng từ thanh toán phải được lập theo đúng quy định. Ngân hàng kiểm tra con dấu, chữ ký của khách hàng, nếu không phù hợp thì Ngân hàng có thể từ chối thanh toán. + Khi có các nghiệp vụ liên quan đến tài khoản của khách hàng thì Ngân hàng phải kịp thời gửi giấy báo có cho khách hàng. Cuối tháng, Ngân hàng phải gửi bản sao tài khoản hoặc giấy báo số dư cho khách hàng. 2.1.2.5. Vai trò của công tác huy động vốn Đối với các ngân hàng thương mại Huy động vốn là nghiệp vụ quan trọng không thể thiếu song hành với nghiệp vụ tín dụng trong ngân hàng thương mại. Đây là nghiệp vụ tạo vốn cho hầu hết 8 http://www.kinhtehoc.net