Tài liệu Khuyen nong chan nuoi bo sua (ts. nguyen xuan trach)

NguyÔn xu©n Tr¹ch KhuyÕn n«ng Ch¨n nu«i bß s÷a Nhµ xuÊt b¶n n«ng nghiÖp NguyÔn xu©n Tr¹ch KhuyÕn n«ng Ch¨n nu«i bß s÷a Nhµ xuÊt b¶n n«ng nghiÖp Hµ néi-2003 pdfMachine Is a pdf writer that produces quality PDF files with ease! Produce quality PDF files in seconds and preserve the integrity of your original documents. Compatible across nearly all Windows platforms, if you can print from a windows application you can use pdfMachine. Get yours now! Lêi giíi thiÖu Ch¨n nu«i bß s÷a n«ng hé ®ang ph¸t triÓn m¹nh do nhu cÇu tiªu thô s÷a trong n-íc ngµy cµng t¨ng nhanh vµ ngµnh ch¨n nu«i nµy ®em l¹i lîi Ých kinh tÕ lín cho n«ng d©n. Tuy vËy, ch¨n nu«i bß s÷a lµ mét ngµnh míi víi ®¹i ®a sè n«ng d©n ta hiÖn nay. Nh»m kÞp thêi trang bÞ nh÷ng kiÕn thøc tèi thiÓu vÒ ch¨n nu«i bß s÷a cho n«ng d©n chóng t«i cho xuÊt b¶n cuèn s¸ch KhuyÕn n«ng ch¨n nu«i bß s÷a nµy cña TiÕn sÜ NguyÔn Xu©n Tr¹ch. S¸ch ®-îc viÕt mét c¸ch ®¬n gi¶n th«ng viÖc tr¶ lêi c¸c c©u hái cã h×nh ¶nh minh ho¹ ®Ó bµ con n«ng d©n dÔ hiÓu vµ dÔ nhí. Hy väng ®©y lµ mét tµi liÖu quan träng cho mçi gia ®×nh n«ng d©n nu«i bß s÷a còng nh- mét tµi liÖu tËp huÊn kh«ng thÓ thiÕu cho c¸c c¸n bé khuyÕn n«ng trong lÜnh vùc nµy. NHµ XuÊt b¶n N«ng nghiÖp Néi dung Lêi giíi thiÖu.................................................................................................................. 3 PhÇn 1: nh÷ng quan t©m chung vÒ ch¨n nu«i bß s÷a n«ng hé ........... 5 PhÇn 2: Chän gièng vµ qu¶n lý bß s÷a ..............Error! Bookmark not defined. PhÇn 3: BÇu vó vµ tiÕt s÷a .......................................Error! Bookmark not defined. PhÇn 4: dinh d-ìng vµ thøc ¨n..............................Error! Bookmark not defined. PhÇn 5: Chuång tr¹i bß s÷a ...................................Error! Bookmark not defined. PhÇn 6: Kü thuËt v¾t s÷a ..........................................Error! Bookmark not defined. PhÇn 7: Ch¨n nu«i bß sinh s¶n vµ bª ..................Error! Bookmark not defined. pdfMachine Is a pdf writer that produces quality PDF files with ease! Produce quality PDF files in seconds and preserve the integrity of your original documents. Compatible across nearly all Windows platforms, if you can print from a windows application you can use pdfMachine. Get yours now! PhÇn 1: nh÷ng quan t©m chung vÒ ch¨n nu«i s÷a n«ng hé bß T¹i sao n«ng d©n nªn nu«i bß s÷a? Nu«i bß s÷a gióp n«ng d©n c¶i thiÖn ®-îc cuéc sèng vµ lµm giµu nhê: - Sö dông ®Êt n«ng nghiÖp cã hiÖu qu¶ cao. - TËn dông mét c¸ch hiÖu qu¶ ®ång b·i ch¨n th¶, nguån cá tù nhiªn, c¸c phÕ phô phÈm n«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn. - TËn dông nguån lao ®éng nhµn rçi vµ d- thõa, t¹o thªm viÖc lµm æn ®Þnh ë n«ng th«n. pdfMachine Is a pdf writer that produces quality PDF files with ease! Produce quality PDF files in seconds and preserve the integrity of your original documents. Compatible across nearly all Windows platforms, if you can print from a windows application you can use pdfMachine. Get yours now! Ch¨n nu«i bß s÷a ph¶i ®Çu t- vµ thu ®-îc nh÷ng g×? Muèn nu«i bß s÷a tr-íc hÕt ph¶i cã con gièng, chi phÝ vÒ thøc ¨n, chuång tr¹i, thó y, phèi gièng, mua s¾m dông cô s¶n xuÊt, còng nh- thuª m-ín nh©n c«ng (nÕu cã). Chi phÝ thøc ¨n lµ chi phÝ th-êng xuyªn vµ lín nhÊt. S¶n phÈm cña ch¨n nu«i bß s÷a lµ s÷a, bª, bß thanh lý vµ ph©n. TiÒn b¸n s÷a lµ nguån thu lín nhÊt. Lîi nhuËn tõ ch¨n nu«i bß s÷a phô thuéc vµo chªnh lÖch gi÷a thu vµ chi. Ng-êi ch¨n nu«i giái sÏ biÕt c¸ch gi¶m chi phÝ vµ t¨ng ®-îc møc thu nªn sÏ thu ®-îc nhiÒu l·i. - - ®Çu t-: Con gièng Thøc ¨n Chuång Thó y Dông cô Chi kh¸c - Thu: S÷a Bª Bß thanh lý (Ph©n) Muèn nu«i bß s÷a cÇn cã nh÷ng ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt nµo? Ph¶i cã gièng bß s÷a phï hîp víi ®iÒu kiÖn thêi tiÕt-khÝ hËu cña ®Þa ph-¬ng. - Ph¶i cã nguån cung cÊp ®ñ thøc ¨n, ®Æc biÖt lµ thøc ¨n th« xanh cho vô ®«ngxu©n. - Ph¶i biÕt kü thuËt ch¨n nu«i bß s÷a. - DÞch vô thó y vµ phèi gièng ph¶i tèt. - Ph¶i cã n¬i (thÞ tr-êng) tiªu thô s÷a æn ®Þnh víi gi¸ tho¶ ®¸ng. Ph¶i cã kh¶ n¨ng chèng « nhiÔm do ph©n vµ n-íc gi¶i cña bß g©y ra. pdfMachine Is a pdf writer that produces quality PDF files with ease! Produce quality PDF files in seconds and preserve the integrity of your original documents. Compatible across nearly all Windows platforms, if you can print from a windows application you can use pdfMachine. Get yours now! PhÇn 2: Chän gièng vµ qu¶n lý bß s÷a T¹i sao chän gièng bß s÷a ®Ó nu«i cÇn c¨n cø vµo ®iÒu kiÖn khÝ hËu? §ã lµ v× bß s÷a ph¶i thÝch nghi víi thêi tiÕt, khÝ hËu vµ nguån thøc ¨n míi cho ®-îc n¨ng suÊt cao. Bß s÷a, ®Æc biÖt lµ nh÷ng gièng cã nguån gèc «n ®íi, khã thÝch nghi víi khÝ hËu nãng vµ Èm. Nh÷ng vïng cao cã khÝ hËu m¸t mÎ cã thÓ nu«i c¸c gièng bß s÷a chuyªn dông gèc «n ®íi (nh- bß Hµ Lan, bß Jec-x©y). Nh÷ng vïng ®ång b»ng cã khÝ hËu nãng Èm nu«i c¸c lo¹i bß lai h-íng s÷a (F1 vµ F2) sÏ cho hiÖu qu¶ kinh tÕ tèt h¬n. Bß s÷a Hµ Lan (HF) cã tèt kh«ng? Bß s÷a Hµ Lan (HF) cã thÓ ®-îc nhËp trùc tiÕp tõ n-íc ngoµi vµo hay ®-îc nh©n thuÇn tõ trong n-íc. Bß Hµ Lan thuÇn chñng cã tiÒm n¨ng cho s÷a cao, nh-ng kh¶ n¨ng chÞu nãng vµ kham khæ kÐm, dÔ c¶m nhiÔm bÖnh tËt. Tèt nhÊt chØ nªn nu«i ë nh÷ng vïng m¸t mÎ, cã ®iÒu kiÖn ch¨n nu«i vµ vÖ sinh thó y tèt. Dïng bß ®ùc Hµ Lan cho phèi víi bß c¸i Lai Sin hoÆc con lai cña chóng sÏ t¹o ra ®-îc nh÷ng con lai h-íng s÷a thÝch nghi ®-îc réng r·i h¬n víi c¸c vïng kh¸c nhau trong n-íc. Nu«i bß Jec-x©y cã triÓn väng kh«ng? Bß Jec-x©y cã nguån gèc tõ n-íc Anh, hiÖn nay ®· ®-îc nhËp vµo n-íc ta. Bß nµy tuy cã n¨ng suÊt s÷a thÊp h¬n bß Hµ Lan, nh-ng do cã thÓ vãc nhá nªn tiªu tèn Ýt thøc ¨n h¬n vµ chÞu nãng tèt h¬n bß Hµ Lan. Do vËy nu«i bß Jec-x©y cã nhiÒu triÓn väng vÒ hiÖu qu¶ kinh tÕ. Bß Jec-x©y cã thÓ dïng ®Ó cho phèi gièng víi bß Lai Sin hoÆc c¸c lo¹i bß kh¸c ®Ó t¹o ra c¸c con lai h-íng s÷a nu«i réng r·i trong n-íc. Bß lai h-íng s÷a ë n-íc ta ®-îc t¹o ra nh- thÕ nµo? X §ùc HF §ùc HF §ùc HF X X C¸i F1 (1/2 HF) C¸i Lai Sin X §ùc F2 (3/4HF) C¸i F2 (3/4 HF) C¸i F3 (7/8 HF) C¸i F2 (5/8 HF) Bß lai F1 cã -u ®iÓm g×? Bß lai F1 lµ kÕt qu¶ lai t¹o gi÷a bß ®ùc Hµ Lan víi bß c¸i nÒn Lai Sin. Bß lai F1 cã kh¶ n¨ng chÞu nãng vµ chèng bÖnh tèt h¬n bß s÷a HF thuÇn nªn cã thÓ nu«i ®-îc ë c¸c vïng kh¸c nhau trong n-íc. NÕu ®-îc chän läc vµ nu«i d-ìng tèt chóng cho n¨ng suÊt kh¸ cao. ChÊt l-îng s÷a cña bß F1 rÊt tèt. Nh÷ng ng-êi khëi sù ch¨n nu«i bß s÷a nªn b¾t ®Çu tõ bß lai F1 v× nã dÔ nu«i vµ Ýt bÞ bÖnh tËt h¬n c¸c lo¹i bß s÷a kh¸c. Nu«i bß F2 cã khã h¬n F1 kh«ng? Bß lai F2 lµ kÕt qu¶ lai t¹o gi÷a bß ®ùc Hµ Lan thuÇn víi bß c¸i lai F1. Bß F2 chÞu nãng kÐm h¬n bß F1 do cã nhiÒu m¸u bß HF h¬n nªn khã nu«i h¬n bß F1. Tuy vËy, bß lai F2 l¹i cã tiÒm n¨ng cho s÷a cao h¬n nªn nÕu ®-îc ch¨m sãc, nu«i d-ìng vµ phßng bÖnh tèt trong ®iÒu kiÖn kh«ng qu¸ nãng th× bß lai F2 cã thÓ cho nhiÒu s÷a h¬n bß F1. Nãi chung, nÕu cã dinh d-ìng tèt th× bß F2 cã thÓ nu«i réng r·i ë c¸c vïng kh¸c nhau cña n-íc ta. Cã nªn nu«i bß lai F3 kh«ng? Bß lai F3 lµ kÕt qu¶ lai t¹o gi÷a bß ®ùc Hµ Lan thuÇn víi bß c¸i lai F2. Do cã tû lÖ m¸u HF cao nªn bß lai F3 chÞu nãng kÐm, dÔ c¶m nhiÔm bÖnh tËt. Do vËy ë nh÷ng vïng nãng Èm vµ nu«i d-ìng kÐm bß nµy khã thÝch nghi. Tuy nhiªn, ë nh÷ng vïng m¸t mÎ vµ ®-îc nu«i d-ìng tèt th× bß nµy cã thÓ cho nhiÒu s÷a nhê cã tiÒm n¨ng cho s÷a cao (nhiÒu m¸u HF). Kh«ng muèn t¨ng tû lÖ m¸u bß Hµ Lan th× lµm c¸ch nµo? Ng-êi n«ng d©n khi ®· nu«i bß lai HF råi mµ kh«ng muèn t¨ng tû lÖ m¸u HF lªn n÷a (nÕu phèi tiÕp víi ®ùc HF) ®Ó ®¶m b¶o sù thÝch nghi cña ®êi con th× cã thÓ ¸p dông c¸c gi¶i ph¸p sau: - Dïng tinh bß ®ùc lai F2 (3/4 HF) phèi cho bß c¸i lai F1 vµ F2. N - Dïng bß ®ùc (hoÆc tinh) gièng Jec-x©y, giång AFS (cña Australia) hoÆc gièng N©u Thuþ Sü phèi cho bß c¸i lai F2 vµ F3. - Dïng bß ®ùc (hoÆc tinh) gièng bß Sin hoÆc Sahiwal thuÇn cho phèi ng-îc l¹i víi bß c¸i lai F2 vµ F3. Lµm thÕ nµo ®Ó mua ®-îc mét con bß s÷a tèt? Ngoµi viÖc quyÕt ®Þnh lo¹i bß nµo ®Ó nu«i cho ohï hîp víi ®iÒu kiÖn khÝ hËu, ch¨m sãc vµ nu«i d-ìng cña m×nh th× ng-êi n«ng d©n cÇn ph¶i biÕt c¸ch chän con bß cô thÓ thuéc lo¹i ®ã ®Ó mua. Cã nhiÒu c¸ch chän bß, tèt nhÊt lµ kÕt hîp gi÷a c¸c c¸ch sau ®©y: - Chän theo nguån gèc (hÖ ph¶) - Chän theo ngo¹i h×nh vµ sù ph¸t triÓn c¬ thÓ - Chän theo n¨ng suÊt vµ ®Æc tÝnh c¸ thÓ. C¸ch chän bß s÷a theo nguån gèc nh- thÕ nµo? Ph-¬ng ph¸p chän nµy lµ dùa vµo c¸c tÝnh n¨ng s¶n xuÊt cña «ng, bµ, bè, mÑ. Bëi v×, chØ «ng bµ, bè mÑ tèt th× míi cã thÓ cho thÕ hÖ con tèt. Khi ®¸nh gi¸ vµ chän läc theo nguån gèc cÇn chó ý: o Tæ tiªn xuÊt s¾c ë ®êi cµng gÇn th× cµng tèt. o C¸c tæ tiªn xuÊt s¾c gÆp cµng nhiÒu trong hÖ ph¶ th× cµng tèt. o NÕu chÞ em ruét thÞt vµ nöa ruét thÞt cho s÷a tèt th× kh¶ n¨ng con bß ®ã cho nhiÒu s÷a lµ rÊt cao. Chän bß s÷a theo ngo¹i h×nh vµ sù ph¸t triÓn c¬ thÓ nªn c¨n cø vµo ®©u? - Bß lín nhanh, khoÎ m¹nh, khèi l-îng c¬ thÓ phï hîp víi tõng ®é tuæi vµ víi gièng t-¬ng øng. - C¬ thÓ cã d¹ng “c¸i nªm“, th©n sau ph¸t triÓn h¬n th©n tr-íc, ®Çu thanh, nhÑ, måm to, mòi to, cæ dµi võa ph¶i, s-ên në, ngùc s©u, h«ng réng. Vai, l-ng vµ h«ng kh«ng vâng vµ réng dÇn vÒ phÝa x-¬ng chËu, m«ng ph¼ng, réng vµ dµi. Bèn ch©n khoÎ, kh«ng ch¹m khoeo. - §èi víi bß ®· v¾t s÷a cÇn chän nh÷ng con cã bÇu vó c©n ®èi, h×nh b¸t óp, bèn nóm vó dµi, to võa ph¶i vµ ®Òu ®Æn. TÜnh m¹ch vó to, dµi, cã nhiÒu nÕp gÊp khóc. Sau khi v¾t s÷a, sê vµo vó thÊy mÒm m¹i, chøng tá bÇu vó chøa nhiÒu nang tuyÕn, chø kh«ng chøa nhiÒu m« liªn kÕt (sê vµo thÊy r¾n). C¸ch chän bß c¸i theo søc s¶n suÊt? Chän nh÷ng con cho n¨ng suÊt s÷a cao, chÊt l-îng s÷a tèt vµ sinh s¶n tèt. Muèn vËy cÇn dùa vµo c¸c chØ tiªu: - N¨ng suÊt s÷a/ngµy cao vµ æn ®Þnh. - S¶n l-îng s÷a/chu kú cao. - Tû lÖ mì s÷a cao. - Kho¶ng c¸ch gi÷a hai løa ®Î ng¾n (sím cã chöa l¹i sau khi ®Î). - DÔ v¾t s÷a, s÷a xuèng nhanh. - Bß hiÒn lµnh, dÔ gÇn. Tai sao l¹i ph¶i ghi chÐp theo dâi phèi gièng, sinh s¶n vµ n¨ng suÊt s÷a cña bß? - §Ó cã hå s¬, lý lÞch râ rµng cho mçi bß s÷a. - Tr¸nh ®-îc phèi gièng ®ång huyÕt v× nÕu sö dông bß ®ùc gièng lµ bè hoÆc «ng ngo¹i cña bß c¸i ®Ó phèi gièng víi bß c¸i ®ã th× sÏ g©y ra ®ång huyÕt, ¶nh h-ëng lín tíi søc sèng vµ n¨ng suÊt cña ®êi con sau nµy. - §Ó theo dâi ®-îc kÕt qu¶ phèi gièng vµ dù kiÕn sinh ®Î cho bß. - L-u tr÷ sè liÖu vÒ n¨ng suÊt gióp cho c«ng t¸c chän läc, nh©n gièng bß s÷a sau nµy. - §Ó cã kÕ ho¹ch ch¨n nu«i cho phï hîp. ThÕ nµo lµ mét hÖ phæ cña bß? Bè Bß c¸i MÑ ¤ng néi Bµ néi ¤ng ngo¹i Bµ ngo¹i Néi dung ghi chÐp phèi gièng, sinh s¶n vµ s¶n xuÊt s÷a? Tªn bß c¸i:.........................Ngµy sinh......................PhÈm gièng....................... Løa ®Î 1 2 3 4 5 Ngµy phèi lÇn 1 Ngµy phèi chöa §ùc phèi chöa Ngµy ®Î T×nh tr¹ng ®Î Khèi l-îng bª Ngµy c¹n s÷a S¶n l-îng s÷a C¸ch x¸c ®Þnh s¶n l-îng s÷a c¶ chu kú cña bß? C¸ch chÝnh x¸c nhÊt lµ c©n s÷a hµng ngµy, sau mçi lÇn v¾t s÷a. NÕu kh«ng, cã thÓ sö dông hai ph-¬ng ph¸p sau ®©y ®Ó x¸c ®Þnh s¶n l-îng s÷a: - Dùa vµo tû lÖ phÇn tr¨m s¶n l-îng s÷a tõng th¸ng so víi tæng s¶n l-îng s÷a c¶ chu kú vµ trªn c¬ së l-îng s÷a thùc tÕ v¾t ®-îc vµo mét ngµy nµo ®ã cã thÓ tÝnh ra ®-îc t-¬ng ®èi chÝnh x¸c s¶n l-îng chu kú theo b¶ng mÉu d-íi ®©y: Nhãm Th¸ng Th¸ng Th¸ng Th¸ng Th¸ng Th¸ng Th¸ng Th¸ng Th¸ng Th¸ng Céng gièng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 F1 HL 11,5 13,0 13,5 12,4 10,0 9,5 9,0 8,0 7,0 6,1 100 F2 11,2 12,4 13,0 12,0 11,4 9,6 9,5 8,0 6,8 6,1 100 HL - Mçi th¸ng c©n s÷a hai lÇn vµo ngµy mïng 1 vµ 15, lÊy trung b×nh cña hai lÇn c©n vµ sau ®ã nh©n víi sè ngµy tõ lÇn c©n thø nhÊt ®Õn lÇn c©n thø hai th× ta sÏ ®-îc l-îng s÷a do con bß ®ã tiÕt ra trong thêi gian t-¬ng øng. NÕu ta b¾t ®Çu theo dâi ngay tõ khi bß cho s÷a vµ céng tÊt c¶ l¹i sÏ ®-îc l-îng s÷a thùc tÕ cña c¶ chu kú. PhÇn 3: BÇu vó vµ tiÕt s÷a TuyÕn s÷a cã cÊu t¹o nh- thÕ nµo? TuyÕn s÷a (tuyÕn vó) lµ c¬ quan s¶n xuÊt s÷a cña bß. TuyÕn vó bao gåm m« tuyÕn vµ m« liªn kÕt, ngoµi ra cßn cã hÖ c¬, m¹ch m¸u vµ thÇn kinh. TuyÕn bµo lµ ®¬n vÞ t¹o s÷a, cã d¹ng khèi cÇu, mÆt trong ®-îc bao phñ bëi c¸c tÕ bµo tiÕt s÷a. NhiÒu tuyÕn bµo hîp l¹i víi nhau thµnh tõng chïm. ChÝnh gi÷a mçi tuyÕn bµo cã mét xoang. Xoang nµy ¨n th«ng víi èng dÉn s÷a nhá. C¸c èng dÉn s÷a nhá tËp trung l¹i thµnh hÖ èng dÉn lín dÇn theo h×nh cµnh §éng m¹ch TB ph©n Xoang èng dÉn Mµng ®¸y TB c¬ biÓu m« c¬ c©y vµ ®æ vÒ bÓ s÷a. BÓ s÷a ®-îc ph©n ra lµm 2 phÇn, phÇn trªn gäi lµ bÓ tuyÕn, phÇn d-íi gäi lµ bÓ ®Çu vó. Cuèi cïng lµ lç ®Çu vó. Cuèi cïng cña nóm vó cã c¬ th¾t ®Çu nóm vó. C¬ nµy ng¨n kh«ng cho s÷a tù ch¶y ra ngoµi. BÇu vó cã cÊu t¹o ra sao? Bß cã 4 vó g¾n liÒn víi nhau t¹o thµnh bÇu vó. Bèn vó nµy t-¬ng ®èi ®éc ®éc lËp víi nhau. §iÒu ®ã cã thÓ thÊy ®-îc tõ bªn ngoµi. Khi quan s¸t bÇu vó tõ phÝa sau ta thÊy mét r·nh chia bÇu vó thµnh hai nöa vµ mçi nöa ®-îc t¹o thµnh tõ hai khoang, gäi lµ khoang tr-íc vµ khoang sau (vó tr-íc vµ vó sau). Gi÷a c¸c khoang vó cã c¸c v¸ch ng¨n b»ng m« liªn kÕt. C¸c v¸ch ng¨n ch¹y theo chiÒu däc vµ chiÒu ngang lµm cho c¸c khoang ®éc lËp víi nhau. ThÕ nµo lµ mét bÇu vó bß lý t-ëng? - BÇu vó cã h×nh b¸t óp, ph¸t triÓn, réng vµ s©u, 4 khoang vó cã thÓ tÝch t-¬ng ®-¬ng nhau. - C¸c nóm vó th¼ng ®øng, cã ®é dµi trung b×nh, t¸ch biÖt nhau râ rµng. Kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c nóm vó tr-íc lín h¬n mét chót so víi kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c nóm vó sau. - C¸c d©y ch»ng n©ng ®ì bÇu vó v÷ng ch¾c, bÇu vó kh«ng bÞ ch¶y s©u qu¸, tr¸nh cho c¸c nóm vó lª quyÖt trªn mÆt ®Êt vµ bÞ tæn th-¬ng. - Trªn bÒ mÆt bÇu vó thÊy cã nhiÒu tÜnh m¹ch vµ c¸c tÜnh m¹ch nµy næi râ. - Bªn trong ph¶i chøa nhiÒu m« tuyÕn. Lµm sao ®Ó ph¸t hiÖn mét bÇu vó cã nhiÒu m« tuyÕn? Ng-êi ta cã thÓ ph©n biÖt dÔ dµng mét bÇu vó nhiÒu m« tuyÕn víi mét bÇu vó nhiÒu m« liªn kÕt b»ng c¸ch quan s¸t bÇu vó sau khi v¾t s÷a. Sau khi v¾t s÷a, mét bÇu vó cã nhiÒu m« tuyÕn th× rçng, mÒm, cßn bÇu vó cã nhiÒu m« liªn kÕt th× cøng, vÉn tiÕp tôc cho h×nh d¹ng cña mét bÇu vó ®Çy s÷a, ngay c¶ sau khi ta ®· v¾t kiÖt. Cã thÓ ®¸nh gi¸ m« tuyÕn cña bÇu vó b»ng c¸ch Ên mét hay nhiÒu ngãn tay lªn bÇu vó. NÕu nh- dÊu Ên cña ngãn tay chËm mÊt ®i th× chøng tá bÇu vó cã nhiÒu m« tuyÕn. Trong tr-êng hîp bÇu vó nhiÒu m« liªn kÕt th× dÊu Ên ngãn tay nhanh chãng mÊt ®i hoÆc kh«ng ®Ó l¹i dÊu Ên vµ cã c¶m gi¸c cøng khi Ên ngãn tay. Chu kú tiÕt s÷a cña bß lµ g×? Sau khi ®Î tuyÕn s÷a b¾t ®Çu tiÕt vµ tiÕt liªn tôc cho ®Õn khi c¹n s÷a. Giai ®o¹n tiÕt s÷a nh- vËy gäi lµ chu kú tiÕt s÷a. N¨ng suÊt s÷a hµng ngµy trong chu kú thay ®æi phô thuéc vµo c¸ thÓ còng nh- ®iÒu kiÖn ch¨m sãc vµ nu«i d-ìng. Nh×n chung, sau khi ®Î l-îng s÷a trong mét ngµy ®ªm t¨ng lªn vµ ®¹t cao nhÊt ë th¸ng thø 2 hoÆc thø 3, sau ®ã dÇn dÇn gi¶m xuèng Ph¶n x¹ th¶i s÷a lµ g×? S÷a ®-îc bµi xuÊt ra ngoµi khi bª bó hay v¾t s÷a theo c¬ chÕ ph¶n x¹. TÝn hiÖu kÝch thÝch tõ vó theo thÇn kinh truyÒn vµo tuû sèng lªn ®Õn n·o. N·o ®iÒu khiÖn thuú sau tuyÕn yªn (phÝa d-íi n·o) th¶i hãc-m«n oxytoxin vµo m¸u. Oxytoxin chuyÓn tíi tuyÕn vó vµ lµm co bãp c¬ tuyÕn bµo, ®Èy s÷a vµo bÓ chøa. Ho¹t ®éng cña hocm«n nµy kÐo dµi kho¶ng 5-6 phót. V× vËy, thêi gian v¾t s÷a chØ ®-îc giíi h¹n trong kho¶ng 5 phót. PhÇn 5: Chuång tr¹i bß s÷a NÒn chuång nu«i bß s÷a ph¶i nh- thÕ nµo? DiÖn tÝch nÒn chuång (chç ®øng) ph¶i theo ®óng tiªu chuÈn cho tõng lo¹i bß, cô thÓ nh- sau: Lo¹i bß Bß tr-ëng thµnh Bß 7-18 th¸ng Bª 4-6 th¸ng Bª 15 ngµy-3 th¸ng ChiÒu dµi (m) 1,5-1,7 1,2-1,4 1,0-1,2 0,9-1,0 ChiÒu réng (m) 1,0-1,2 0,9-1,0 0,8-0,9 0,7-0,8 DiÖn tÝch (m2) 1,90-2,04 1,30-1,40 0,90-1,08 0,70-0,80 NÒn chuång ph¶i cao h¬n mÆt ®Êt bªn ngoµi kho¶ng 40-50cm ®Ó n-íc m-a kh«ng thÓ trµn vµo chuång. NÒn chuång cã thÓ ®-îc l¸t b»ng g¹ch hoÆc l¸ng bª t«ng. MÆt nÒn chuång kh«ng gå ghÒ, nh-ng còng kh«ng tr¬n tr-ît, cã ®é dèc hîp lý (1-2%), thoai tho¶i h-íng vÒ r·nh tho¸t n-íc ®Ó b¶o ®¶m tho¸t n-íc dÔ dµng khi déi röa. Tèt nhÊt lµ tr¶i nªn chuång b»ng th¶m cao su.