Tài liệu Khóa luận tốt nghiệp Giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh của Công ty Cổ phần Cơ khí xây dựng số 2 - Hà Bắc

CHƢƠNG 1. LÝ LUẬN CHUNG VỀ HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH TẠI CÔNG TY 1.1. Tổng quan về hiệu quả sản xuất kinh doanh 1.1.1.Khái niệm về kết quả kinh doanh và hiệu quả kinh doanh 1.1.1.1 Khái niệm về kết quả kinh doanh Kết quả kinh doanh là kết quả cuối cùng về các hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp, hay kết quả kinh doanh là biểu hiện bằng tiền phần chênh lệch giữa tổng doanh thu và tổng chi phí của các hoạt động kinh tế đã được thực hiện. Kết quả kinh doanh là những gì doanh nghiệp đạt được sau một quá trình S KD nhất định, kết quả kinh doanh là mục tiêu cần thiết của mỗi doanh nghiệp được biểu hiện bằng lỗ (nếu doanh thu nhỏ hơn chi phí ) và được biểu hiện bằng lãi (nếu doanh thu lớn hơn. Kết quả hoạt động SXKD có thể là những đại lượng cụ thể, có thể định lượng cụ thể cân đo đong đếm được cũng có thể là những đại lượng chỉ phản ánh được mặt chất lượng hoàn toàn có tính chất định tính như thương hiệu, uy tín, sự tín nhiệm của khách hàng về chất lượng sản phẩm. Trong doanh nghiệp, kết quả kinh doanh thường được lấy bằng chỉ tiêu lợi nhuận ròng (lợi nhuận sau thuế) (Nguồn: Giáo trình quản tr kinh doanh tổng hợp trong các doanh nghiệp) 1.1.1.2 Khái niệm về hiệu quả kinh doanh Hiệu quả sản xuất kinh doamh luôn là mục tiêu hàng đầu, quyết định sự tồn tại của mỗi doanh nghiệp. Trong nền kinh tế thị trường doanh nghiệp muốn tồn tại thì phải làm ăn có lãi, có ngh a là làm sao phải tối đa hoá lợi nhuận và tối thiểu hoá chi phí. Nhằm đạt được mục tiêu này các doanh nghiệp phải xác định được chiến lược S KD trong từng giai đoạn phát triển sao cho hiệu quả nhất. Hiện nay, có rất nhiều quan điểm khác nhau khi nói về hiệu quả sản xuất kinh doanh: Quan điểm 1: Theo P. Samerelson và W. Nordhaus: "hiệu quả sản xuất diễn ra khi xã hội không thể tăng sản lượng một loạt hàng hoá mà không cắt giảm một loạt sản lượng hàng hoá khác. Một nền kinh tế có hiệu quả nằm trên giới hạn khả năng sản xuất của nó". Quan điểm này đã đề cập đến khía cạnh phân bổ có hiệu quả các nguồn lực của nền sản xuất xã hội. Việc phân bổ và sử dụng các nguồn lực sản xuất trên đường giới hạn khả năng sản xuất sẽ làm cho nền kinh tế có hiệu quả cao Quan điểm 2: Hiệu quả kinh doanh được đo bằng hiệu số giữa kết quả đầu ra và chi phí đầu vào (Nguồn: tài liệu Nguyễn Văn Công,Nguyễn Năng Phúc,Trần Quý Liên,2001 lâp, đọc, kiểm tra, phân tích báo cáo tài chính) 1 Quan điểm 3: Hiệu quả kinh tế của một hiện tượng (hoặc quá trình) kinh tế là một phạm trù kinh tế phản ánh trình độ sử dụng các nguồn lực (nhân lực, tài lực, vật lực, tiền vốn) để đạt được mục tiêu xác định”(Nguồn dẫn: Giáo trình Quản trị kinh doanh tổng hợp trong các doanh nghiệp. GS.TS. Ngô Đình Giao. N B Khoa học kỹ thuật, Hà Nội- 1997) Từ những quan điểm nêu trên có thể hiểu một cách khái quát hiệu quả hoạt động S KD là biểu hiện mặt chất lượng của các hoạt động kinh doanh, phản ánh trình độ sử dụng các nguồn lực (nguyên vật liệu, thiết bị máy móc, lao động và nguồn vốn) để đạt được mục tiêu cuối cùng của mọi hoạt động S KD của doanh nghiệp là mục tiêu tối đa hoá lợi nhuận nhằm đạt được mục tiêu kinh doanh. 1.1.2.Phân loại hiệu quả kinh doanh 1.1.2.1. n c theo phạm vi t nh toán Hiệu quả kinh tế: là một phạm trù kinh tế phản ánh trình độ sử dụng các nguồn lực(nhân lực,nguồn vốn,tài liệu) để đạt được mục tiêu đề ra Hiệu quả xã hội: phản ánh trình độ sử dụng các nguồn lực nhằm đạt được các mục tiêu xã hội nhất định, đó là giải quyết công an việc làm cho toàn xã hội hoặc theo khu vực kinh tế, giảm thiểu tỉ lệ thất nghiệp, nâng cao tay nghề, nâng cao mức sống cho toàn thể người dân. Hiểu quả môi trường: phản ánh trình độ sử dụng và khai thác các nguồn lực trong sản xuất kinh doanh với mục tiêu tối đa hoá lợi nhuận nhưng phải xem x t mối tương quan giữa kết quả đạt được về kinh tế với việc đảm bảo vệ sinh môi trường . Hiệu quả đầu tư: phản ánh trình độ sử dụng các nguồn lực để tiến hành các hoạt động sản xuất kinh doanh nhằm đem lại cho nhà đầu tư các kết quả nhất định trong tương lai. 1.1.2.2. n c theo n i dun t nh toán Hiệu quả kinh doanh dưới dạng thuận: hiệu quả sản xuất kinh doanh được đo lường bằng chỉ tiêu tương đối, được thể hiện bằng việc so sánh giữa doanh thu đầu ra và chi phí đầu vào. Hiệu quả kinh doanh nhập khẩu = Kết quả đầu ra/Chi phí đầu vào Chỉ tiêu này biểu thị mỗi đơn vị đầu vào có khả năng tạo ra bao nhiêu đơn vị đầu ra Hiệu quả dưới dạng nghịch: là chỉ tiêu biểu hiện quan hệ so sánh để biết được một đơn vị đầu ra cần bao nhiêu đơn vị chi phi đầu vào. Hiệu quả kinh doanh xuất khẩu = Chi phí đầu vào/Kết quả đầu ra Chỉ tiêu này cho biết để có một đơn vị đầu ra cần bao nhiêu đơn vị đầu vào. 2 Thang Long University Library 1.1.3. Sự cần thiết nâng cao hiệu quả kinh doanh Kể từ khi chuyển sang cơ chế thị trường, các doanh nghiệp phải tự mình vật lộn với thị trường để tồn tại và phát triển. Đã có nhiều doanh nghiệp ra đời và cũng đã có những doanh nghiệp phải phá sản, lý do đơn giản là các doanh nghiệp đó hoạt động không hiệu quả, không đáp ứng được yêu cầu của nền kinh tế thị trường. Nâng cao hiệu quả kinh doanh luôn luôn là điều mong muốn của mỗi doanh nghiệp, nó đóng vai trò quan trọng trong sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp. Mục tiêu của các doanh nghiệp là đạt được tối đa hoá lợi nhuận trong điều kiện nguồn lực khan hiếm và môi trường luôn biến động, cạnh tranh gay gắt. Muốn đạt được kết quả đó thì doanh nghiệp phải đạt hiệu quả kinh doanh cao và đây cũng là công cụ để các nhà quản trị thực hiện chức năng của mình. Nâng cao hiệu quả kinh doanh là cơ sở để đảm bảo sự phát triển bền vững của mỗi doanh nghiệp. Trong điều kiện hiên nay khi mà các nguồn lực khan hiếm, cạnh tranh quyết liệt để tăng lợi nhuận nâng cao hiệu quả kinh doanh. Sự tồn tại của doanh nghiệp cũng được xác định bởi sự tạo ra hàng hoá, của cải vật chất và dịch vụ cho nhu cầu xã hội đồng thời tạo ra tích luỹ cho xã hội. Để thực hiện được điều này thì doanh nghiệp phải vươn lên đảm bảo thu bù đắp được chi phí bỏ ra và có lãi trong quá trình kinh doanh, từ đó đảm bảo được tái sản xuất mở rộng. Trong quản trị doanh nghiệp, hiệu quả kinh doanh là công cụ cho các nhà quản trị để quản lý doanh nghiệp. Các nhà quản trị có thể đưa ra phương án tối ưu từ việc đánh giá hiệu quả và so sánh với các phương án khác từ đó lựa chọn ra các phương án phù hợp với trình độ và tình hình của doanh nghiệp, có thể đưa ra cái nhìn tổng quát về hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, đánh giá, phát triển, quản lý, và sử dụng hợp lý các loại chi phí. Hiệu quả kinh doanh cao cho ta biết được trình độ quản lý, trình độ sử dụng lao động của các nhà quản lý doanh nghiệp đồng thời cũng từ đó giúp các nhà quản trị đánh giá chung về nguồn lực của mình và đưa ra các biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng các nguồn lực đó. Trước nhu cầu ngày càng tăng của con người, trong khi các nguồn lực đầu vào đang dần cạn kiệt buộc các doanh nghiệp phải sử dụng một cách hợp lý nhất các nguồn lực ấy để phục vụ cho sản xuất với chi phí thấp nhất mà vẫn đáp ứng được yêu cầu của khách hàng, không còn các nào khác là doanh nghiệp phải nâng cao hiệu quả kinh doanh. Nâng cao hiệu quả kinh doanh là nhân tố thúc đẩy cạnh tranh và tiến bộ trong kinh doanh. Chấp nhận cơ chế thị trường là chấp nhận sự cạnh tranh. Thị trường ngày càng phát triển thì các doanh nghiệp phải cạnh tranh với nhau ngày càng khốc liệt hơn. Sự cạnh tranh không chỉ là cạnh tranh về hàng hoá (chất lượng, giá cả, mẫu mã…) mà còn là sự cạnh tranh về uy tín, danh tiếng thị trường, có cạnh tranh thì doanh nghiệp 3 mới hoàn thành mục tiêu đề ra. Cạnh tranh vừa là động lực thúc đẩy vừa là sự kìm hãm sự phát triển của doanh nghiệp. Do đó, để tồn tại và phát triển doanh nghiệp phải chiến thắng trong cạnh tranh. Để đạt được điều này thì sản phẩm của doanh nghiệp phải đạt yêu cầu về chất lượng, số lượng, giá cả, mẫu mã và dịch vụ bán hàng. Như vậy, hiệu quả kinh doanh chính là hạt nhân cơ bản của sự cạnh tranh, nâng cao hiệu quả kinh doanh là con đường để các doanh nghiệp tự nâng cao sức cạnh tranh. Hiệu quả kinh doanh còn là cơ sở để doanh nghiệp có thể nâng cao đời sống người lao động. Khi doanh nghiệp đã đạt được hiệu quả kinh doanh cao thì doanh nghiệp sẽ có nhiều điều kiện để nâng cao đời sống người lao động thông qua việc tăng lương, thưởng, hay cải thiện môi trường làm việc... cho họ. Nếu nâng cao đời sống của người lao động thì cũng rất khó có thể thực hiện được. Bởi khi doanh nghiệp kinh doanh không hiệu quả, bị thua lỗ thì doanh nghiệp không thể tăng lương, thưởng cho người lao động vì nếu như vậy thì chi phí kinh doanh của doanh nghiệp cũng sẽ tăng theo và khi đó thì có thể doanh nghiệp sẽ bị thua lỗ nặng hơn. Nâng cao hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp sẽ góp phần phát triển nền kinh tế xã hội. Khi hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp được nâng cao thì doanh nghiệp sẽ có khả năng mở rộng quy mô doanh nghiệp, tạo việc làm cho người lao động, góp phần giải quyết việc làm cho xã hội. Ngoài ra, khi doanh nghiệp nâng cao hiệu quả kinh doanh của mình thì mức đóng góp của doanh nghiệp vào ngân sách nhà nước cũng sẽ tăng. 1.2. Các phƣơng pháp phân tích hiệu quả sản xuất kinh doanh 1.2.1.Phương pháp so sánh So sánh tuyệt đối là việc xác định chênh lệch giữa trị số của chỉ tiêu phân tích với chỉ số chỉ tiêu của kỳ gốc. Kết quả so sánh biểu hiện khối lượng, quy mô của các hiện tượng kinh tế. Phương pháp này đơn giản dễ tính, nhưng không phản ánh hết chất lượng kinh doanh, không thể dùng để so sánh hiệu quả sản xuất kinh doanh giữa các doanh nghiệp trong cùng thời kì. So sánh tương đối là xác định số các chỉ tiêu phân tích tăng(giảm) giữa thực tế so với kì gốc của Tỷ lệ tăng(giảm) của chỉ tiêu= (Số liệu kì phân tích / Số liệu gốc)*100 So sánh con số bình quân: là số biểu hiện mức độ về mặt lượng của các đơn vị bằng cách sau: Bằng mọi chênh lệch trị số giữa các đơn vị đó, nhằm phản ánh khái quát đặc điểm của từng tổ, một bộ phận hay tổng thể các hiện tượng có cùng tính chất. + Số so sánh bình quân ta sẽ đánh giá được tình hình chung, sự biến động về số lượng, chất lượng trong quá trình sản xuất kinh doanh, đánh giá xu hướng phát triển của doanh nghiệp. 4 Thang Long University Library 1.2.2.Phương pháp thay thế liên hoàn Đây là phương pháp xác định ảnh hưởng của các nhân tố bằng cách thay thế lần lượt và liên tục các yếu tố giá trị kỳ gốc sang kỳ phân tích để xác định trị số của chỉ tiêu thay đổi. ác định mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến đối tượng kinh tế nghiên cứu. Nó tiến hành đánh giá so sánh và phân tích từng nhân tố ảnh hưởng trong khi đó giả thiết là các nhân tố khác cố định. Quá trình thực hiện được thể hiện qua các bước sau: - Bước 1: Căn cứ vào mối liên hệ của từng nhân tố đến đối tượng cần phân tích mà từ đó xây dựng nên biểu thức giữa các nhân tố - Bước 2: Tiến hành lần lượt để xác định ảnh hưởng của từng nhân tố trong điều kiện giả định các nhân tố khác không thay đổi - Bước 3: Ban đầu lấy kỳ gốc làm cơ sở, sau đó lần lượt thay thế các kỳ phân tích cho các số cùng kỳ gốc của từng nhân tố. - Bước 4: Sau mỗi lần thay thế tiến hành tính lại các chỉ tiêu phân tích. Số chênh lệch giữa kết quả tính được với kết quả tính trước đó là mức độ ảnh hưởng của các nhân tố được thay đổi số liệu đến đối tượng phân tích. Tổng ảnh hưởng của các nhân tố tương đối tương đương với bản thân đối tượng cần phân tích. 1.2.3.Phương pháp số cân đối Trong quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp hình thành nhiều mối quan hệ cân đối. Ví dụ như: cân đối giữa nguồn thu và các khoản chi, giữa tài sản và nguồn vốn. Nội dung phương pháp này như sau: - Bước 1: ác định số liệu các nhân tố ảnh hưởng, xác định mối quan hệ giữa các nhân tố với chỉ tiêu phân tích - Bước 2: ác định mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến chỉ tiêu phân tích. Mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến chỉ tiêu phân tích bằng chênh lệch giữa trị số kỳ phân tích và kì khác của bản thân nhân tố đó. - Bước 3: Tổng hợp mức độ ảnh hưởng của các nhân tố bằng đối tượng cụ thể của phân tích. 1.2.4. Phương pháp Dupont Phân tích Dupont là kỹ thuật phân tích bằng cách chia tỷ số ROA và ROE thành những bộ phận có mối quan hệ với nhau để đánh giá tác động của từng bộ phận lên kết quả sau cùng. Đây là kỹ thuật mà các nhà quản lý trong nội bộ DN thường sử dụng để thấy được tình hình tài chính và quyết định xem nên cải thiện tình hình tài chính của DN như thế nào. Kỹ thuật này dựa vào hai phương trình cơ bản sau: 5 + Phương trình thứ nhất thể hiện mối liên hệ giữa doanh lợi tổng tài sản ( ROA ), doanh lợi doanh thu và hiệu suất sử dụng tổng tài sản như sau: Lợi nhuận sau thuế ROA = ( Doanh thu thuần ) x ( ) Doanh thu thuần Tổng tài sản Thông qua phương trình này thì nhà quản lý sẽ thấy rằng ROA phụ thuộc vào hai yếu tố đó là lợi nhuận sau thuế trên một đồng doanh thu và bình quân một đồng tài sản tạo ra được bao nhiêu đồng doanh thu. Thông qua phương trình này thì sẽ giúp cho nhà quản lý có cách để tăng ROA đó là: tăng tỷ lệ lợi nhuận trên doanh thu có được hoặc tăng khả năng làm ra doanh thu trên tài sản của DN. Sức sinh lời của vốn chủ sở hữu Lợi nhuận sau thuế Sức sinh lời của vốn chủ sở hữu (ROE) = Vốn chủ sở hữu Phân tích hiệu quả sử dụng vốn dựa vào mô hình Dupont Dưới góc độ nhà đầu tư, một trong những chỉ tiêu quan trọng nhất là tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu (ROE). Do vốn chủ sở hữu là một phần của tổng nguồn vốn hình thành nên tài sản, nên ROE sẽ phụ thuộc vào hệ số lợi nhuận trên tổng tài sản. Mối quan hệ này được thể hiện bằng mô hình Dupont như sau: Lợi nhuận ròng = Vốn chủ sở hữu Lợi nhuận ròng Tổng tài sản x Tổng tài sản Vốn chủ sở hữu Hay, ROE = ROA x Đòn bẩy tài chính Vì vậy, mô hình Dupont có thể tiếp tục được triển khai chi tiết thành: Lợi nhuận ròng Vốn chủ sở hữu = Lợi nhuận ròng Doanh thu x Doanh thu Tổng tài sản x Tổng tài sản Vốn chủ sở hữu Hay, ROE = Hệ số Lợi nhuận ròng x Hiệu suất sử dụng tổng tài sản x Đòn bẩy tài chính Trên cơ sở nhận biết ba nhân tố trên, doanh nghiệp có thể áp dụng một số biện pháp làm tăng ROE như sau: Tác động tới cơ cấu tài chính của doanh nghiệp thông qua điều chỉnh tỷ lệ nợ vay và tỷ lệ vốn chủ sở hữu cho phù hợp với năng lực hoạt động. 6 Thang Long University Library Tăng hiệu suất sử dụng tài sản. Nâng cao số vòng quay của tài sản, thông qua việc vừa tăng quy mô về doanh thu thuần, vừa sử dụng tiết kiệm và hợp lý về cơ cấu của tổng tài sản. Tăng doanh thu, giảm chi phí, nâng cao chất lượng của sản phẩm. Từ đó tăng lợi nhuận của doanh nghiệp. Tóm lại, phân tích báo cáo tài chính bằng mô hình Dupont có ý ngh a lớn đối với quản trị doanh nghiệp thể hiện ở chỗ có thể đánh giá đầy đủ và khách quan các nhân tố tác động đến hiệu quả sản xuất kinh doanh từ đó tiến hành công tác cải tiến tổ chức quản lý của doanh nghiệp 1.3 Thông tin sử dụng trong phân tích hiệu quả kinh doanh Khi phân tích hiệu quả hoạt động kinh doanh ngoài việc sử dụng các số liệu tài chính từ các báo cáo tài chính của DN như Bảng CĐKT, Báo cáo KQHĐKD, Thuyết minh báo cáo tài chính…các nhà phân tích còn căn cứ vào các thông tin tài chính, thông tin kinh tế, và thông tin thống kê,…từ các nguồn khác để có những nhận định và đánh giá chính xác về hiệu quả sử dụng vốn của DN, cũng như trình độ sử dụng các nguồn lực của nhà quản lý 1.3.1 h ng tin trong doanh nghiệp ản cân ối kế toán: là báo cáo tài chính mô tả tình trạng tài chính của một doanh nghiệp tại một thời điểm nhất định. Đây là một báo cáo tài chính phản ánh tổng quát tình hình tài sản của doanh nghiệp tại một thời điểm nhất định, dưới hình thái tiền tệ theo giá trị tài sản và nguồn hình thành tài sản. Xét về bản chất, bảng cân đối kế toán là một bảng cân đối tổng hợp giữa tài sản với vốn chủ sở hữu và công nợ phải trả (nguồn vốn) Bảng cân đối kế toán gồm 2 phần: tài sản và nguồn vốn. Trong đó: Tài sản = Nguồn vốn Hay: Tài sản = Vốn chủ sở hữu + Nợ phải trả Phần tài sản: Bao gồm có tài sản lưu động và tài sản cố định, các chỉ tiêu của phần tài sản cho ph p đánh giá tổng quát về quy mô vốn, cơ cấu vốn, quan hệ giữa năng lực sản xuất và trình độ sử dụng vốn của doanh nghiệp. Phần nguồn vốn: Bao gồm công nợ phải trả và nguồn vốn chủ sở hữu, phản ánh các nguồn hình thành tài sản của doanh nghiệp. Phần nguồn vốn thể hiện các nguồn hình thành tài sản hiện có, căn cứ vào đó có thể biết tỷ lệ, kết cấu của từng loại nguồn vốn đồng thời phần nguồn vốn cũng phản ánh được thực trạng tình hình tài chính của doanh nghiệp. 7 áo cáo kết quả sản uất kinh doanh: là báo cáo tài chính phản ánh kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Báo cáo kết quả sản xuất kinh doanh được lập để tập hợp doanh thu, chi phi, xác định kết quả kinh doanh đạt được trong kì. Khác với bảng cân đối kế toán, báo cáo kết quả sản xuất kinh doanh cho biết sự dịch chuyển của vốn trong quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp; nó cho phép dự tính khả năng hoạt động của doanh nghiệp trong tương lai. Báo cáo kết quả sản xuất kinh doanh đồng thời cũng giúp cho nhà phân tích so sánh doanh thu và số tiền thực nhập quỹ khi bán hàng hoá, dịch vụ với tổng chi phí phát sinh và số tiền thực xuất quỹ để vận hành doanh nghiệp. Trên cơ sở đó, có thể xác định được kết quả sản xuất kinh doanh: lãi hay lỗ trong năm. Như vậy, báo cáo kết quả kinh doanh phản ánh kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh, phản ánh tình hình tài chính của một doanh nghiệp trong một thời kỳ nhất định. Nó cung cấp những thông tin tổng hợp về tình hình và kết quả sử dụng các tiềm năng về vốn, lao động, kỹ thuật và trình độ quản lý sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. áo cáo l u chuy n tiền tệ: là báo cáo tài chính cung cấp những thông tin về những luồng tiền vào và ra trong doanh nghiệp, tình hình tài trợ, đầu tư bằng tiền của doanh nghiệp trong từng thời kì. Nếu bảng cân đối kế toán cho biết những nguồn lực của cải (tài sản) và nguồn gốc của những tài sản đó; và báo cáo kết quả kinh doanh cho biết thu nhập và chi phí phát sinh để tính được kết quả lãi, lỗ trong một kỳ kinh doanh, thì báo cáo lưu chuyển tiền tệ được lập để trả lời các vấn đề liên quan đến luồng tiền vào ra trong doanh nghiệp, tình hình thu chi ngắn hạn của doanh nghiệp. Những luồng vào ra của tiền và các khoản coi như tiền được tổng hợp thành ba nhóm: lưu chuyển tiền tệ từ hoạt động sản xuất kinh doanh, lưu chuyển tiền tệ từ hoạt động tài chính và lưu chuyển tiền tệ từ hoạt động bất thường Báo cáo tài chính được trình bày hết sức tổng quát, phản ánh một cách tổng quan nhất về tình hình tài sản và các khoản nợ, nguồn hình thành vốn, tình hình tài chính cũng như kết quả hoạt động kinh doanh trong các doanh nghiệp. Báo cáo tài chính cung cấp những thông tin kinh tế tài chính chủ yếu để đánh giá tổng hợp kết quả kinh doanh, thực trạng tài chính của doanh nghiệp trong các kỳ hoạt động giúp cho việc kiểm tra, giám sát tình hình sử dụng vốn và khả năng huy đông vốn vào sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Ngoài ra, việc phân tích hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh của doanh nghiệp giúp các nhà đầu tư, các lãnh đạo của doanh nghiệp tìm ra phương hướng đúng đắn để doanh nghiệp ngày càng phát triển trong tương lai. 8 Thang Long University Library 1.3.2 h ng tin ên ngoài Trạn thái của môi tr ờng kinh tế v mô: xác định sự lành mạnh, thịnh vượng của nền kinh tế, nó luôn gây ra những tác động đến các doanh nghiệp và các ngành. Vì thế, doanh nghiệp phải nghiên cứu môi trường kinh tế để nhận ra các thay đổi, các khuynh hướng và các hàm ý chiến lược của họ. h nh sách thuế: được đặt ra không chỉ nhằm mang lại số thu đơn thuần cho ngân sách mà yêu cầu cao hơn là qua thu góp phần thực hiện chức năng việc kiểm kê, kiểm soát, quản lý hướng dẫn và khuyến khích phát triển sản xuất, mở rộng lưu thông đối với tất cả các thành phần kinh tế theo hướng phát triển của kế hoạch nhà nước, góp phần tích cực vào việc điều chỉnh các mặt mất cân đối lớn trong nền kinh tế quốc dân. Vì vậy, chính sách thuế thay đổi sẽ ảnh hưởng đến công tác hạch toán kế toán và các chỉ tiêu kinh tế mà đơn vị đang áp dụng. h nh sách về l i suất: thay đổi sẽ ảnh hưởng đến thu nhập tài chính của khoản tiền gửi ngân hàng, mức độ thuận lợi hay khó khăn của việc vay vốn, số lượng tiền được vay nhiều hay ít, và chi phí tài chính của đơn vị đi vay. hành n hề kinh doanh: Trong nền kinh tế hiện nay, nhu cầu của thị trường về các hàng hóa dịch vụ là rất đa dạng và phong phú. Sản phẩm sản xuất ra muốn tiêu thụ được thì phải đáp ứng được 3 tiêu chí cơ bản của thị trường là chất lượng tốt, giá thành hạ, phù hợp với thị hiếu và thu nhập của đa số người tiêu dùng. Để đáp ứng điều này đòi hỏi các DN phải lựa chọn đúng nghành nghề kinh doanh để phát huy thế mạnh của mình tạo sức cạnh tranh cao trong thị trường 1.4. Nội dung phân tích hiệu quả kinh doanh Phân tích kết quả kinh doanh, trước hết tiến hành đánh giá chung báo cáo kết quả kinh doanh (BCKQKD), sau đó đi sâu phân tích chỉ tiêu. BCKQKD là báo cáo tài chính tổng hợp, phản ánh tình hình và kết quả hoạt động kinh doanh, khả năng sinh lời cũng như tình hình thực hiện trách nhiệm, ngh a vụ của doanh nghiệp đối với nhà nước trong một kỳ kế toán. Thông qua các chỉ tiêu trên BCKQKD, có thể kiểm tra, phân tích, đánh giá tình hình thực hiện kế hoạch, dự toán chi phí sản xuất, giá vốn, doanh thu sản phẩm vật tư hàng hóa đã tiêu thụ, tình hình chi phí, thu nhập của hoạt động khác và kết quả kinh doanh sau một kỳ kế toán. Đồng thời kiểm tra tình hình thực hiện trách nhiệm, ngh a vụ của doanh nghiệp đối với nhà nước, đánh giá xu hướng phát triển của doanh nghiệp qua các kỳ khác nhau. 9 1.4.1. Phân tích hiệu quả sử dụng tài sản 1.4.1.1 Phân tích hiệu quả sử dụng tổng tài sản - Hiệu suất sử dụng tổng tài sản Hiệu quả sử dụng tài sản là chỉ tiêu đánh giá năng lực quản lý một số khoản mục tài sản của một doanh nghiệp. Tiêu chí này phản ánh chính sách sử dụng cũng như quản lý tài sản của doanh nghiệp đã hợp lý hay chưa. Doanh thu thuần Hiệu suất sử dụng tổng tài sản = Tổng tài sản Trong hoạt động sản xuất kinh doanh, các doanh nghiệp luôn mong muốn tài sản vận động không ngừng để đẩy mạnh tăng doanh thu, từ đó là nhân tố góp phần tăng lợi nhuận cho doanh nghiệp. Chỉ tiêu này phản ánh một kỳ phân tích các tài sản quay được bao nhiêu vòng, chỉ tiêu này càng cao, chứng tỏ các tài sản vận động nhanh, góp phần tăng doanh thu, là điều kiện nâng cao lợi nhuận cho doanh nghiệp. Nếu chỉ tiêu này thấp, chứng tỏ các tài sản vận động chậm, có hàng tồn kho, sản phẩm dở dang nhiều, làm cho doanh thu của doanh nghiệp giảm. - Sức sinh lời của tài sản Chỉ tiêu thể hiện khả năng tạo ra lợi nhuận sau thuế của tài sản mà doanh nghiệp sử dụng cho hoạt động kinh doanh, chỉ tiêu này được xác định: Lợi nhuận sau thuế Sức sinh lời của tài sản = Tổng tài sản Nếu tỷ số này lớn hơn 0, thì có ngh a doanh nghiệp làm ăn có lãi. Tỷ số càng cao cho thấy doanh nghiệp làm ăn càng hiệu quả. Còn nếu tỷ số nhỏ hơn 0, thì doanh nghiệp làm ăn thua lỗ. Mức lãi hay lỗ được đo bằng phần trăm của giá trị bình quân tổng tài sản của doanh nghiệp. Tỷ số cho biết hiệu quả quản lý và sử dụng tài sản để tạo ra thu nhập của doanh nghiệp. Tỷ số lợi nhuận ròng trên tài sản phụ thuộc vào mùa vụ kinh doanh và ngành nghề kinh doanh. Do đó, người phân tích tài chính doanh nghiệp chỉ sử dụng tỷ số này trong so sánh doanh nghiệp với bình quân toàn ngành hoặc với doanh nghiệp khác cùng ngành và so sánh cùng một thời kỳ. - Suất hao phí của tài sản so với doanh thu thuần Tổng tài sản Suất hao phí của tài sản so với = doanh thu thuần Doanh thu thuần 10 Thang Long University Library Khả năng tạo ra doanh thu thuần của tài sản là một chỉ tiêu kinh tế cơ bản để dự kiến vốn đầu tư khi doanh nghiệp muốn một mức doanh thu thuần dự kiến. Chỉ tiêu này cho biết trong kỳ phân tích, doanh nghiệp thu được 1 đồng doanh thu thuần thì cần bao nhiêu đồng tài sản đầu tư, chỉ tiêu này càng thấp thì hiệu quả sử dụng tài sản càng tốt, góp phần tiết kiệm tài sản và nâng cao doanh thu thuần trong kỳ. 1.4.1.2. Phân tích hiệu quả sử dụng tài sản ngắn hạn - Phân tích khả năng luân chuyển hàng tồn kho Sự hình thành hàng tồn kho là một đòi hỏi tất yếu trong quá trình luân chuyển vốn của DN, tuỳ thuộc vào ngành nghề của DN mà mức độ tồn kho nhiều hay ít, cũng như chủng loại tồn kho là khác nhau. Thông thường thì hàng tồn kho sẽ bao gồm các loại sau: nguyên vật liệu, công cụ - dụng cụ, thành phẩm, sản phẩm dở dang, hàng hoá,... Để đánh giá tính hiệu quả của việc sử dụng hàng tồn kho trong việc tạo ra doanh thu thì ta sử dụng chỉ tiêu vòng quay hàng tồn kho và số ngày một vòng quay hàng tồn kho. a. Vòng quay hàng tồn kho Vòng quay hàng tồn kho thể hiện rằng trong kỳ thì DN đã xuất hàng được mấy lần, như vậy nếu số vòng quay hàng tồn kho càng lớn thì chứng tỏ rằng hiệu quả sử dụng hàng tồn kho càng cao. Và ngược lại, nếu số vòng quay hàng tồn kho càng nhỏ thì có thể rằng DN đang đầu tư quá nhiều vào hàng tồn kho hoặc hàng tồn kho của DN khó có khả năng luân chuyển. Giá vốn hàng bán Vòng quay hàng tồn kho = Hàng tồn kho b. Số ngày một vòng quay hàng tồn kho Số ngày một vòng quay hàng tồn kho cho biết trung bình thì bao nhiêu ngày DN xuất hàng một lần. Như vậy ta thấy, nếu số ngày trung bình một lần xuất hàng càng nhỏ thì chứng tỏ tốc độ luân chuyển hàng tồn kho cao, hiệu quả sử dụng hàng tồn kho càng lớn và ngược lai. Số ngày một vòng quay hàng tồn kho 360 = Số vòng quay hàng tồn kho - Phân tích tốc độ luân chuyển khoản phải thu Trong chu trình luân chuyển vốn lưu động của DN, bắt đầu từ tiền => hàng tồn kho => Khoản phải thu => tiền; như vậy ta thấy rằng, nếu DN sử dụng hiệu quả hàng tồn kho trong khi hiệu quả sử dụng vốn lưu động thấp là chuyện bình thường. Điều này muốn nói lên rằng, nếu như DN đầu tư quá nhiều vào khoản phải thu, có nhiều khoản phải thu đã quá hạn, trong khi mức độ hoạt động của DN lớn, lớn hơn tốc độ thu 11 tiền về thì bắt buộc DN phải huy động nguồn vốn khác để đầu tư vào hàng tồn kho chứ không phải tiền trong chu trình. Trong trường hợp này thì rõ ràng là hiệu quả sử dụng vốn của DN thấp, biểu hiện tình hình tài chính không lành mạnh, khả năng thanh toán chắc chắn sẽ khó khăn. Như vậy, hiệu quả sử dụng các khoản phải thu là góp phần cho hiệu quả sử dụng vốn lưu động của DN. Để đánh giá hiệu quả sử dụng các khoản phải thu thì ta sử dụng các tỷ số như vòng quay các khoản phải thu và kỳ thu tiền bình quân. a. Vòng quay các khoản phải thu Vòng quay các khoản phải thu thể hiện trong kỳ DN đã thu tiền được mấy lần từ doanh thu bán chịu của mình. Như vậy, thông qua số vòng quay các khoản phải thu thì ta sẽ thấy được tốc độ thu hồi nợ của DN, số vòng quay các khoản phải thu càng lớn thì chứng tỏ tộc độ thu hồi nợ của DN càng cao, giảm bớt vốn bị chiếm dụng, đảm bảo khả năng thanh toán bằng tiền, tái đầu tư vào hoạt động SXKD, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng vốn. Ngược lại, nếu số vòng quay khoản phải thu nhỏ thì cho thấy khả năng thu hồi nợ của DN thấp hoặc tốc độ thu hồi nợ nhỏ hơn so với tốc độ tăng doanh thu bán chịu, điều này làm cho khả năng thanh toán bằng tiền thấp, có nguy cơ không thu hồi được nợ và hiệu quả sử dụng vốn thấp. Số vòng quay khoản phải thu Doanh thu thuần = Khoản phải thu Để đánh giá chính xác số vòng quay các khoản phải thu thì ta nên sử dụng tổng doanh thu bán chịu của DN, tuy nhiên đối với DN chuyên xuất khẩu thì phần lớn là các khoản phải thu nên việc sử dụng doanh thu thuần cũng rất chính xác. b. Kỳ thu tiền bình quân Tương tự như số vòng quay các khoản phải thu, kỳ thu tiền bình quân cũng được dùng để đánh giá tốc độ thu hồi nợ của DN; kỳ thu tiền bình quân phản ánh rằng bình quân bao nhiêu ngày thì DN thu được tiền một lần. Như vậy, nếu số ngày thu tiền bình quân càng nhỏ thì chứng tỏ tốc độ thu hồi nợ của DN cao, và ngược lai. Kỳ thu tiền bình quân 360 = Số vòng quay các khoản phải thu - Phân tích tốc độ luân chuyển khoản phải trả Chỉ số vòng quay các khoản phải trả phản ánh khả năng chiếm dụng vốn của doanh nghiệp đối với nhà cung cấp. Chỉ số vòng quay các khoản phải trả quá thấp có 12 Thang Long University Library thể ảnh hưởng không tốt đến xếp hạng tín dụng của doanh nghiệp. Công thức tính chỉ số vòng quay các khoản phải trả như sau Số vòng quay khoản phải trả người bán Giá vốn hàng bán = Phải trả người bán Chỉ số vòng quay các khoản phải trả năm nay nhỏ hơn năm trước chứng tỏ doanh nghiệp chiếm dụng vốn và thanh toán chậm hơn năm trước. Ngược lại, nếu Chỉ số Vòng quay các khoản phải trả năm nay lớn hơn năm trước chứng tỏ doanh nghiệp chiếm dụng vốn và thanh toán nhanh hơn năm trước. Nếu chỉ số Vòng quay các khoản phải trả quá nhỏ (các khoản phải trả lớn), sẽ tiềm ẩn rủi ro về khả năng thanh khoản. Tuy nhiên, cũng cần lưu ý việc chiếm dụng khoản vốn này có thể sẽ giúp doanh nghiệp giảm được chi phí về vốn, đồng thời thể hiện uy tín về quan hệ thanh toán đối với nhà cung cấp và chất lượng sản phẩm đối với khách hàng. b. Kỳ trả tiền bình quân Tương tự như số vòng quay các khoản phải trả, kỳ trả tiền bình quân cũng được dùng để đánh thời gian chiếm dụng vốn của người bán. Như vậy, nếu số ngày trả tiền bình quân càng lớn có ngh a là thời gian chiếm dụng vốn của nhà cung ứng càng lâu. Kỳ trả tiền bình quân 360 = Số vòng quay khoản phải trả người bán - ác động của chu kỳ kinh vận động của tiền đến khả năng thanh toán ngắn hạn Thời gian quay vòng tiền = chu kỳ kinh doanh - thời gian trả nợ Chu kỳ kinh doanh = thời gian quay vòng hàng tồn kho + Thời gian quay vòng phải thu khách hàng Thời gian quay vòng của tiền phản ánh khoảng thời gian ròng kể từ khi chi thực tế bằng tiền cho đến khi thu được tiền. Khi nguyên vật liệu đã được mua, thời gian quay vòng hàng lưu kho thể hiện số ngày trung bình để sản xuất và bán ra sản phẩm. Thời gian thu tiền trung bình thể hiện số ngày trung bình cần thiết để thu được tiền bán hàng trả chậm. Thời gian trả tiền trung bình thể hiện số ngày trung bình kể từ khi doanh nghiệp mua hàng trả chậm cho đến khi thanh toán khoản phải trả người bán. Chu kỳ kinh doanh được đo bằng tổng số ngày kể từ khi mua nguyên vật liệu cho đến khi thu được tiền về. 13 Do mua nguyên vật liệu thường không phải trả tiền ngay nên chúng ta cần xem xét khoảng thời gian nợ người bán của doanh nghiệp. Và sự chênh lệch giữa chu kỳ kinh doanh và thời gian trả nợ trung bình là thời gian quay vòng của tiền. Khi thời gian quay vòng tiền tăng lên thì khả năng thanh khoản của doanh nghiệp thấp đi và ngược lại. - Sức sản xuất của tài sản ngắn hạn Chỉ tiêu này cho biết các tài sản ngắn hạn tạo ra được bao nhiêu đồng doanh doanh thu thuần, chỉ tiêu càng cao sẽ góp phần tăng lợi nhuận cho doanh nghiệp. Chỉ tiêu này thể hiện sự vận động của TSNH trong kỳ, chỉ tiêu này càng cao chứng tỏ TSNH vận động nhanh, đó là nhân tố góp phần nâng cao lợi nhuận. Sức sản xuất của tài sản dài hạn Doanh thu thuần = Tài sản dài hạn - Tỷ suất sinh lời của tài sản ngắn hạn Lợi nhuận sau thuế Tỷ suất sinh lời của tài sản ngắn hạn = tài sản ngắn hạn Chỉ tiêu này cho biết doanh nghiệp đầu tư 100 đồng tài sản hắn hạn bình quân thì tạo ra bao nhiêu đồng lợi nhuận sau thuế. Chỉ tiêu này càng cao hiệu quả sử dụng tài sản càng tốt, góp phần nâng cao hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp. Suất hao phí của tài sản ngắn hạn so với doanh thu TSNH Suất hao phí của TSNH so với doanh thu = Doanh thu thuần Chỉ tiêu này cho biết để có 1 đồng doanh thu thì doanh nghiệp phải bỏ ra bao nhiêu đồng tài sản ngắn hạn, đó chính là căn cứ để đầu tư tài sản ngắn hạn cho thích hợp, chỉ tiêu này càng thấp chứng tỏ hiệu quả sử dụng tài sản ngắn hạn càng cao. Suất hao phí của tài sản ngắn hạn so với lợi nhuận sau thuế TSNH Suất hao phí của TSNH so với = lợi nhuận sau thuế Lợi nhuận sau thuế Chỉ tiêu này cho biết để có 1 đồng lợi nhuận sau thuế thì cần bao nhiêu đồng tài sản ngắn hạn bình quân. Chỉ tiêu này càng thấp thì chứng tỏ hiệu quả sử dụng tài sản ngắn hạn của doanh nghiệp càng cao. Ngoài ra chỉ tiêu này còn là căn cứ để các doanh nghiệp xây dựng dự toán về nhu cầu tài sản ngắn hạn khi muốn có mức lợi nhuận như mong muốn. 14 Thang Long University Library 1.4.1.3. Phân tích hiệu quả sử dụng tài sản dài hạn Hiệu quả sử dụng tài sản dài hạn phản ánh một đồng giá trị tài sản dài hạn làm ra được bao nhiêu đồng giá trị sản lượng hoặc lợi nhuận. Hiệu quả sử dụng tài sản dài hạn được thể hiện qua chỉ tiêu chất lượng, chỉ tiêu này nêu lên đặc điểm, tính chất, cơ cấu, trình độ phổ biến,đặc trưng cơ bản của hiện tượng nghiên cứu. Trong sản xuất kinh doanh, chỉ tiêu này phản ánh mối quan hệ so sánh giữa giá trị sản lượng đã tạo ra với giá trị tài sản cố định sử dụng bình quân trong kỳ, hoặc là quan hệ so sánh giữa lợi nhuận thực hiện với giá trị tài sản dài hạn. Sức sản xuất của tài sản dài hạn Doanh thu thuần Sức sản xuất của tài sản dài hạn = Tài sản dài hạn Chỉ tiêu này cho biết các tài sản dài hạn tạo ra được bao nhiêu đồng doanh thu, doanh thu thuần, chỉ tiêu càng cao sẽ góp phần tăng lợi nhuận cho doanh nghiệp. Mặt khác, chỉ tiêu này còn thể hiện sức sản xuất của tài sản dài hạn, chỉ tiêu này cao sẽ phản ảnh tài sản đó hoạt động tốt, đó là nhân tố góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh. Sức sinh lời của tài sản dài hạn Lợi nhuận sau thuế Sức sinh lời của tài sản dài hạn = Tài sản dài hạn Chỉ tiêu này cho biết cứ 100 đồng giá trị tài sản dài hạn bình quân sử dụng trong kỳ thì tạo ra bao nhiêu đồng lợi nhuận. Chỉ tiêu này càng cao chứng tỏ hiệu quả sử dụng tài sản dài hạn của doanh nghiệp tốt, đó là nhân tố hấp dẫn các nhà đầu tư. Suất hao phí tài sản dài hạn so với doanh thu TSDH Suất hao phí của TSDH so với doanh thu = Doanh thu thuần Chỉ tiêu này cho biết để có một đồng doanh thu thì doanh nghiệp phải bỏ ra bao nhiêu đồng tài sản dài hạn, đó chính là căn cứ để đầu tư tài sản dài hạn cho thích hợp, chỉ tiêu này càng thấp chứng tỏ hiệu quả sử dụng tài sản dài hạn càng cao. Suất hao phí tài sản dài hạn so với lợi nhuận sau thuế TSDH Suất hao phí của TSDH so với = lợi nhuận sau thuế Lợi nhuận sau thuế Chỉ tiêu này cho biết để có 1 đồng lợi nhuận sau thuế thì cần bao nhiêu đồng tài sản dài hạn bình quân, chỉ tiêu này càng thấp càng tốt, đó là căn cứ để đầu tư tài sản 15 dài hạn cho phù hợp. Mặt khác, chỉ tiêu này còn là căn cứ để xác định nhu cầu vốn dài hạn của doanh nghiệp khi muốn có mức lợi nhuận mong muốn. 1.4.2 Phân tích hiệu quả sử dụng nguồn vốn Nguồn vốn được chia làm 2 loại là vốn CSH và vốn nợ. Vì vậy ta cần phân tích hiệu quả sử dụng của 2 loại vốn thành phần này. 1.4.2.1 Phân tích hiệu quả sử dụng nợ Hiệu quả sử dụng vốn vay EBIT Số lần thu nhập đạt được trên lãi vay = Chi phí lãi vay Phân tích hiệu quả vốn vay là căn cứ để các nhà quản trị đưa ra quyết định có cần vay thêm tiền để đầu tư vào hoạt động kinh doanh không, nhằm góp phần đảm bảo và phát triển vốn cho doanh nghiệp. Chỉ tiêu này phản ánh độ an toàn, khả năng thanh toán tiền vay của doanh nghiệp, chỉ tiêu càng cao khả năng sinh lời của vốn vay càng tốt, đó là sự hấp dẫn các tổ chức tín dụng vào hoạt động kinh doanh. Tỷ suất sinh lời trên tiền vay Lợi nhuận thuần từ hoạt động kinh doanh Tỷ suất sinh lời trên tiền vay = Số tiền vay Chỉ tiêu này cho biết trong kỳ phân tích doanh nghiệp sử dụng 100 đồng tiền vay thì tạo ra bao nhiêu đồng lợi nhuận trước thuế và lãi vay. Chỉ tiêu này càng cao chứng tỏ hiệu quả kinh doanh tốt, đó là nhân tố giúp nhà quản trị đưa ra quyết định vay tiền đầu tư vào hoạt động sản xuất kinh doanh. 1.4.2.2 Phân tích hiệu quả sử dụng vốn CSH Các nhà đầu tư thường coi trọng đến chỉ tiêu hi sinh hiệu quả sử dụng vốn vì họ quan tâm đến khả năng sinh thu được lợi nhuận từ đồng vốn mà họ bỏ ra. Mặt khác chỉ tiêu này giúp cho nhà quản trị tăng cường kiểm soát và bảo toàn vốn chủ sở hữu, ta thường sử dụng thông qua chỉ tiêu ROE. S c sinh lời của vốn chủ sở hữu Lợi nhuận sau thuế Sức sinh lời của vốn chủ sở hữu (ROE) = vốn chủ sở hữu Chỉ tiêu này cho biết cứ 100 đồng vốn chủ sở hữu đầu tư thì tạo ra bao nhiêu đồng lợi nhuận sau thuế. Chỉ tiêu này càng cao càng biểu hiện xu hướng tích cực. Chỉ tiêu này cao thường giúp cho các nhà quản trị có thể huy động vốn mới trên thị trường tài chính để tài trợ cho sự tăng trưởng của doanh nghiệp. Ngược lại, nếu chỉ tiêu này 16 Thang Long University Library nhỏ và vốn chủ sở hữu dưới mức vốn điều lệ thì hiệu quả kinh doanh thấp, doanh nghiệp sẽ gặp khó khăn trong việc thu hút vốn. Tuy nhiên, sức sinh lời của vốn chủ sở hữu cao không phải lúc nào cũng thuận lợi vì có thể do ảnh hưởng của đòn bẩy tài chính, khi đó mức độ mạo hiểm càng cao. 1.4.3. Phân tích hiệu quả sử dụng chi phí Trong quá trình điều hành và quản lý hoạt động của doanh nghiệp, các nhà quản trị luôn cần các thông tin về hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Việc đưa ra các nhận định và thấu hiểu từng loại chi phí và hành vi của chúng là chìa khóa của việc đưa ra quyết định đắn trong quá trình tổ chức, điều hành và quản lý hoạt động kinh doanh. Chi phí trong kỳ của doanh nghiệp chi ra thường bao gồm: Giá vốn hàng bán, chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp, chi phí tài chính, chi phí khác. Đó là các khoản chi bỏ ra để thu về lợi nhuận trong kỳ. Để phân tích các hiệu quả sử dụng chi phí ta cần phân tích các chỉ tiêu sau: Hiệu suất sử dụng chi phí Tổng doanh thu Hiệu suất sử dụng chi phí = Tổng chi phí trong kỳ Chỉ tiêu này cho biết một đồng chi phí bỏ ra trong kỳ cho sản xuất kinh doanh thì thu được bao nhiêu đồng doanh thu. Chỉ tiêu này có thể sử dụng để so sánh giữa các thời kỳ với nhau trong một doanh nghiệp hoặc giữa các doanh nghiệp trong cùng một thời kỳ với nhau. Tỷ suất sinh lời của giá vốn bán hàng Lợi nhuận gộp về bán hàng Tỷ suất sinh lời của giá vốn bán hàng = Giá vốn hàng bán Chỉ tiêu này cho biết trong kỳ phân tích, doanh nghiệp đồng tư 100 đồng giá vốn hàng bán thì thu được bao nhiêu đồng lợi nhuận gộp, chỉ tiêu này càng cao thì chứng tỏ mức lợi nhuận trong giá vốn hàng bán càng lớn, thể hiện các mặt hàng kinh doanh có lời nhất, như vậy, doanh nghiệp càng đẩy mạnh khối lượng tiêu thụ. Tỷ suất sinh lời của chi phí bán hàng Lợi nhuận gộp về bán hàng Tỷ suất sinh lời của chi phí bán hàng = Chi phí bán hàng Chỉ tiêu này cho biết trong kỳ phân tích, doanh nghiệp đầu tư 100 đồng chi phí bán hàng thu được bao nhiêu đồng lợi nhuận gộp, chỉ tiêu này càng cao thì chứng tỏ mức lợi nhuận của doanh nghiệp trong chi phí bán hàng càng lớn, doanh nghiệp đã tiết kiệm được chi phí bán hàng. 17 Tỷ suất sinh lời của chi phí quản lý doanh nghiệp Lợi nhuận gộp về bán hàng Tỷ suất sinh lời của chi phí QLDN = Chi phí QLDN Chỉ tiêu này cho biết trong kỳ phân tích, doanh nghiệp đầu tư 100 đồng chi phí quản lý doanh nghiệp thu được bao nhiêu đồng lợi nhuận gộp, chỉ tiêu này càng cao chứng tỏ mức lợi nhuận trong chi phí quản lý doanh nghiệp càng lớn, doanh nghiệp đã tiết kiệm được chi phí quản lý doanh nghiệp. Tỷ suất sinh lời của tổng chi phí Lợi nhuận kế toán trước thuế Tỷ suất sinh lời của tống chi phí = Tổng chi phí Chỉ tiêu này cho biết trong kỳ phân tích, doanh nghiệp bỏ ra 100 đồng tổng chi phí thì thu được bao nhiêu đồng lợi nhuận kế toán trước thuế, chỉ tiêu này càng cao thì lợi nhuận trong chi phí càng lớn, doanh nghiệp đã tiết kiệm được các khoản chi phí đã chi ra trong kỳ. Khi phân tích các chỉ tiêu ta cần dựa vào bảng kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh và bảng báo cáo tài chính. Trên cơ sở đó để đánh giá được mối quan hệ giữa các chỉ tiêu phản ánh quy mô sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Mặt khác, có thể đánh giá chính xác sự biến động của các chỉ tiêu trong kỳ vừa qua so với các kỳ trước. 1.4.4. Phân tích hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực 1.4.4.1 nh n h a n u n nhân l c Nguồn nhân lực là bao gồm tất cả các tiềm năng của con người trong một tổ chức hay xã hội (kể cả những thành viên trong ban lãnh đạo doanh nghiệp) tức là tất cả các thành viên trong doanh nghiệp sử dụng kiến thức, khả năng, hành vi ứng xử và giá trị đạo đức để thành lập, duy trì và phát triển doanh nghiệp. 1.4.4.2 Phân t ch hiệu quả sử dụn n u n nhân l c - Doanh thu nh quân một lao động Doanh thu bình quân một lao động xác định bằng công thức Doanh thu bình quân một lao động = Doanh thu thuần Số lao động Chỉ tiêu này cho biết, trong kỳ phân tích, một lao động có thể tạo ra được bao nhiêu đồng doanh thu. Chỉ tiêu này càng cao thì chứng tỏ hiệu quả sử dụng lao động của doanh nghiệp này càng tốt. - Mức sinh l i nh quân của một đơn vị lao động Mức sinh lợi bình quân của một đơn vị lao động được xác định bằng công thức 18 Thang Long University Library Lợi nhuận thuần Mức sinh lợi bình quân của một đơn vị lao = động Số lao động Chỉ tiêu này cho biết trong kỳ phân tích, mỗi lao động của doanh nghiệp tạo ra bao nhiêu đồng lợi nhuận thuần. - Mức sinh l i cuả một đồng chi phí tiền lƣơng Mức sinh lợi cuả một đồng chi phí tiền lương xác định bằng công thức: Mức sinh lợi của một đồng chi = phí tiền lương Lợi nhuận thuần Tổng quỹ lương trả cho người lao động Chỉ tiêu này cho biết, trong kỳ phân tích, với mỗi đồng chi phí tiền lương bỏ ra doanh nghiệp thu được bao nhiêu đồng lợi nhuận thuần. Ngoài ra, một số chỉ tiêu tài chính có thể x t tới trong quá trình đánh giá hiệu quả sản xuất kinh doanh là: Hiệu suất vốn kinh doanh (Hs); Tỷ suất sinh lời nhuận vốn kinh doanh sức sản xuất của vốn lưu động... 1.5. Các nhân tố ảnh hƣởng đến hiệu quả sản xuất kinh doanh 1.5.1. Nhân tố bên trong Nhân tố cơ chế quản lý công ty: Nếu cơ chế tổ chức bộ máy hợp lý sẽ giúp cho các nhà quản lý sử dụng tốt hơn nguồn lực của công ty, sẽ nâng cao được hiệu quả của kinh doanh của công ty. Còn nếu bộ mấy cồng kềnh, sẽ lãng phí các nguồn lực của công ty và hạn chế hiệu quả kinh doanh của công ty. Với một cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý hợp lý không những giúp cho doanh nghiệp điều hành hoạt động kinh doanh tốt mà giúp giảm thiểu tối thiểu các chi phí quản lý và xây dựng một cơ cấu lao động tốt. Nhân tố này là hạt nhân giúp cho doanh nghiệp hoạt động có hiệu quả, giúp các lãnh đạo có những quyết định đúng đắn và hướng đi phù hợp tạo ra những động lực to lớn để khuyến khích sản xuất phát triển, nâng cao hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh. Nhân tố con n ời: Trình độ chuyên môn và năng lực làm việc của mỗi thành viên trong công ty là yếu tố cơ bản quyết định sự thành công trong kinh doanh. Các nghiệp vụ kinh doanh xuất khẩu nếu đước các cán bộ có trình độ chuyên môn cao, năng động, sáng tạo trọng công việc và có kinh nghiệm thì chắc chắn sẽ mang lại hiệu quả cao. Con người là chủ thể chính để hoạt động kinh doanh được diễn ra, do đó mọi nỗ lực phát triển, đưa khoa học kỹ thuật trang thiết bị hiện đại do con người tạo ra điều hành và sáng tạo sẽ góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, mang lại lợi nhuận cao. 19 Nhân tố về vốn và trang b vật chất kỹ thuật của công ty: Vốn là yếu tố không thể thiếu trong kinh doanh. Công ty có vốn kinh doanh càng lớn thì cơ hội dành được những hợp đồng hấp dẫn trong kinh doanh sẽ trở nên dễ dàng hơn. Vốn của công ty ngoài nguồn vốn tự có thì nguồn vốn huy động cũng có vai trò rất lớn trong hoạt động kinh doanh. Thiết bị, cơ sở vật chất kỹ thuật thực chất cũng là nguồn vốn của công ty (vốn bằng hiện vật). Nếu trang bị cơ sở vật chất kỹ thuật hiện đại, hợp lý sẽ góp phần làm tăng tính hiệu quả trong hoạt động kinh doanh của công ty. 1.5.2. Nhân tố bên ngoài Môi tr ờng chính tr - pháp luật: Các yếu tố thuộc môi trường chính trị - pháp luật chi phối mạnh mẽ đến quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Sự ổn định chính trị được xác định là một trong những tiền đề quan trọng cho hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Sự thay đổi của môi trường chính trị có thể ảnh hưởng có lợi cho một nhóm doanh nghiệp này nhưng lại kìm hãm sự phát triển của nhóm doanh nghiệp khác hoặc ngược lại. Hệ thống pháp luật hoàn thiện, không thiên vị là một trong những tiền đề ngoài kinh tế của kinh doanh. Mức độ hoàn thiện, sự thay đổi và thực thi pháp luật trong nền kinh tế có ảnh hưởng lớn đến việc hoạch định và tổ chức thực hiện chiến lược sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Môi trường này có tác động trực tiếp đến hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Bởi vì môi trường pháp luật ảnh hưởng đến mặt hàng sản xuất ngành nghề, phương thức kinh doanh...của doanh nghiệp. Không những thế nó còn tác động đến chi phí của doanh nghiệp cũng như là chi phí lưu thông chi phí vận chuyển, mức độ về thuế.... Đặc biệt là các doanh nghiệp kinh doanh xuất nhập khẩu. Tóm lại môi trường chính trị - pháp luật có ảnh hưởng rất lớn đến việc nâng cao hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp bằng cách tác động đến hoạt động của doanh nghiệp qua hệ thống công cụ pháp luật, công cụ v mô … Môi tr ờng kinh doanh: Nhân tố ảnh hưởng thuộc môi trường kinh doanh bao gồm như là: Đối thủ cạnh tranh, thị trường kinh doanh trong nước, môi trường kinh doanh quốc tế, cơ cấu ngành, tập quán, mức thu nhập bình quân của dân cư,… Môi tr ờng t nhiên: Nhân tố ảnh hưởng của môi trường tự nhiên bao gồm những nhân tố chính như: thời tiết, khí hậu, mùa vụ, tài nguyên thiên nhiên, vị trí địa lý,… ơ sở hạ tầng: Các yếu tố thuộc cơ sở hạ tầng như: hệ thống đường giao thông, hệ thống thông tin liên lạc, điện nước… đều là những nhân tố tác động mạnh mẽ đến hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Doanh nghiệp sản xuất 20 Thang Long University Library