Tài liệu Hợp tác kinh tế khu vực biên giới trường hợp tỉnh lào cai – việt nam và tỉnh vân nam – trung quốc

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- PHẠM DUY KHÁNH HỢP TÁC KINH TẾ KHU VỰC BIÊN GIỚI: TRƢỜNG HỢP TỈNH LÀO CAI – VIỆT NAM VÀ TỈNH VÂN NAM – TRUNG QUỐC LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ QUỐC TẾ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG NGHIÊN CỨU Hà Nội – 2017 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- PHẠM DUY KHÁNH HỢP TÁC KINH TẾ KHU VỰC BIÊN GIỚI: TRƢỜNG HỢP TỈNH LÀO CAI – VIỆT NAM VÀ TỈNH VÂN NAM – TRUNG QUỐC Chuyên ngành: Kinh tế quốc tế Mã số: 60 31 01 06 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ QUỐC TẾ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG NGHIÊN CỨU NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN ANH THU Hà Nội – 2017 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan toàn bộ luân ̣ văn này làcônn trinh̀ nnhiên cưu đôc ̣ lâp ̣ cua riênn tôi. Cac ô liê ̣u , trich ân đđưc nêu tronn luâ ̣n văn co nnuun nôc ro rànn , kêt quả cua luâ ̣n văn là trunn tḥc. TÁC GIẢ LUẬN VĂN Phạm Duy Khánh Tronn uôt qua trinh hoc ̣ tâp ̣ va hoan thanh luân ̣ văn nay , tac niả luâ ̣n văn đa nhân ̣ đđơc ̣ đ ̣hđơnn ân , niup đơ quy bau cua cac thây cô niao , cac anh, chi, cac ban. Vơi lonn kinh tṛnn và biêt ơn âu ăuc , tac niả xin đđơc ̣ bay to lời cam ơn ́ chân thanh tơi: ̀ Ban Giam hiêu , Phònn Đào tao , hoa inh tê và inh oanh Quôc tê thây, cô niảnn ay tai Trđờnn Đai ḥc inh tê thuân ̣ lơi niup đơ , truyền thu nhữnn kiên thưc quy bau cho tac niả tronn uôt qua trình ḥc tâ ̣p va hoan thanh luân ̣ văn. Xin cảm ơn trân tṛnn nhất đên Tiên ĩ Nnuyễn nnh Thu đa ̃ ành nhiều thời nian nhiê ̣t tình hđơnn ân nnhiên cưu và niup đơ để tac niả hoan này. Hà Nội, thán 11 ́ăm 2017 Học viên Phạm Duy Khánh TÓM TẮT Liên quan đên chu đề nnhiên cưu cua luâ ̣n văn, đã co nhiều cônn trình nnhiên cưu tronn và nnoài nđớc đđưc cônn bô. Cac cônn trình đã đat đđưc nhữnn kêt quả đann kể, là cơ ở cho hđớnn nnhiên cưu tiêp theo cua luâ ̣n văn. Hiê ̣n nay, xu hđớnn hưp tac qua biên niới nnày cànn phg biên hơn ở nhiều khu ṿc trên thê niới đã làm cho cac nhà kinh tê ḥc nnày cànn quan tâm đên viê ̣c nnhiên cưu về kinh tê biên niới và cac môi quan hê ̣ cua viê ̣c hưp tac qua biên niới. Bên canh nhữnn kêt quả nnhiên cưu liên quan đên đề tài cua luâ ̣n văn, đên nay vân còn nhiều khoảnn trônn chđa đđưc nnhiên cưu một cach thấu đao, ann tỏ. Xuất phat từ ly o trên, tac niả ḷa cḥn đề tài “Hưp tac kinh tê khu ṿc biên niới: Trđờnn hưp tỉnnh Lào Cai – Viê ̣t Nam và tỉnnh Vân Nam – Trunn Quôc” hy ṿnn ẽ đanh nia đđưc ̣ cân thiêt cua hưp tac kinh tê khu ṿc biên niới cũnnn nhđ nhữnn niải phap để phat triển tôt hơn nữa hưp tac kinh tê khu ṿc biên niới tai đia bàn tỉnnh Lào Cai. Cac phđơnn phap nnhiên cưu ẽ trình bày cu thể ở Chđơnn 2, bao num: - Nnhiên cưu trên cơ ở tgnn hưp tài liê ̣u, ô liê ̣u bao cao từ cac ban nnành, đia phđơnn cua tỉnnh Lào Cai. - Phđơnn phap thônn kê, phđơnn phap o anh đôi chưnn, o anh trđớc au và phân tich tḥc chưnn, phân tich hê ̣ thônn, phđơnn phap thu thâ ̣p và xử ly ữ liê ̣u ơ cấp, ữ liê ̣u thư cấp qua bao cao cua UBND tỉnnh và cac nnành tỉnnh Lào Cai; - Phđơnn phap khảo at bằnn phiêu với lãnh đao Uỷ ban nhân ân tỉnnh, lãnh đao cac nnành, Ban Quản ly khu kinh tê Lào Cai, lãnh đao huyê ̣n uỷ, Uỷ ban nhân ân cac huyê ̣n tronn cac vùnn kinh tê cua tỉnnh và co cửa khẩu phu; - Phđơnn phap tham vấn y kiên chuyên nia hànn đâu về vấn đề nnhiên cưu. Lào Cai với lưi thê là tỉnnh miền nui uy nhất cua cả nđớc co cửa khẩu nằm tronn nội thi thành phô Lào Cai, hội tu cả ba loai hình niao thônn đđờnn bộ, đđờnn ăut và đđờnn thuỷ, thônn thđơnn với tỉnnh Vân Nam Trunn Quôc. Là cửa nno quan tṛnn cua Viê ̣t Nam trên tuyên hành lann kinh tê Côn Minh - Lào Cai - Hà Nội - Hải Phònn - Quảnn Ninh. Với vi triđia - kinh tê thuâ ̣n lưi khônn nhữnn tao điều kiê ̣n thuc đẩy phat triển hưp tac kinh tê biên niới mà còn co vai trò rất quan tṛnn tronn phat triển kinh tê tỉnnh Lào Cai và cả vùnn Tây Băuc. Sau hơn 20 năm mở cửa, Trunn Quôc luôn điều chỉnnh và hoàn thiê ̣n chinh ach theo hđớnn đẩy nhanh mở cửa vùnn biên niới nội đia để phôi hưp phat triển với cac vùnn uyên hải. Chinh vì vâ ̣y, đã co một ô chinh ach mới ra đời: Chinh ach cải cach mở cửa khônn chỉn ̣a vào nnuun tài chinh cua Chinh phu, trunn đơnn còn "nới quyền, nhđờnn quyền" cho cac đia phđơnn, xi nnhiê ̣p, và cac chinh ach khac để phat triển kinh tê tai cac khu ṿc lãnh thg khac nhau. Qua viê ̣c phân tich bôi cảnh quôc tê, bôi cảnh tronn nđớc và xac đinh đđưc nhữnn cơ hội, thach thưc tronn phat triển kinh tê - xã hội noi chunn và phat triển vùnn biên niới noi riênn. Căn cư vào ly luâ ̣n phat triển hưp tac kinh tê biên niới, nhữnn bài ḥc kinh nnhiê ̣m cua một ô quôc nia trên thê niới; căn cư vào kêt quả đanh nia tḥc trann phat triển cua tỉnnh, nnuyên nhân cua han chê đã đđưc nnhiên cưu ở chđơnn 3; căn cư vào bôi cảnh, xu hđớnn phat triển tronn thời nian tới cua tỉnnh Lào Cai. Tac niả đã đđa ra 6 niải phap chu yêu để đẩy manh phat triển kinh tê năun với hưp tac kinh tê biên niới tai tỉnnh Lào Cai. MỤC LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT.................................................................................................i DANH MỤC CÁC BẢNG................................................................................................................ii DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ.........................................................................................................iii DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ..........................................................................................................iv LỜI MỞ ĐẦU.......................................................................................................... 1 1. Tinh cấp thiêt cua đề tài..................................................................................... 1 2. Câu hỏi nnhiên cưu............................................................................................ 2 3. Muc đich và nhiê ̣m vu nnhiên cưu..................................................................... 2 4. Đôi tđưnn và pham vi nnhiên cưu...................................................................... 3 5. êt cấu cua luâ ̣n văn............................................................................................. 3 CHƢƠNG I: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN CHUNG VỀ HỢP TÁC KINH TẾ KHU VỰC BIÊN GIỚI....................4 1.1.Tgnn quan tình hình nnhiên cưu...................................................................... 4 1.1.1. Cac cônn trình nnhiên cưu về hưp tac kinh tê biên niới...........................4 1.1.2. Nhữnn vấn đề đặt ra cân đđưc tiêp tuc nnhiên cưu................................... 8 1.1.3. Hđớnn nnhiên cưu cua luâ ̣n văn............................................................... 9 1.2. Cơ ở ly luâ ̣n về hưp tac kinh tê khu ṿc biên niới......................................... 9 1.2.1. hai niê ̣m và nội unn về hưp tac kinh tê, hưp tac kinh tê khu ṿc biên niới…...…………………………………………………………………………9 1.2.2.Ṣ cân thiêt cua ̣ hưp tac kinh tê khu ṿc biên niới.............................13 1.2.3. inh nnhiê ̣m hưp tac kinh tê khu ṿc biên niới cua một ô quôc nia......16 CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU............................................... 21 2.1. Phđơnn phap thu thâ ̣p thônn tin................................................................... 21 2.2.Phđơnn phap xử ly thônn tin......................................................................... 23 2.3.Phđơnn phap phân tich thônn tin................................................................... 23 2.4. Hê ̣ thônn chỉn tiêu nnhiên cưu........................................................................ 23 2.4.1. Nhom chỉn tiêu đanh nia hiê ̣n trann cua đia phđơnn................................24 2.4.2. Hưp tac kinh tê biên niới (từ 2009-2016z............................................... 24 2.4.3. Nhom chỉn tiêu về cơ chê chinh ach....................................................... 24 CHƢƠNG 3: THỰC TRẠNG VỀ HỢP TÁC KINH TẾ KHU VỰC BIÊN GIỚI CỦA TỈNH LÀO CAI – VIỆT NAM VÀ TỈNH VÂN NAM – TRUNG QUỐC.................................................................................................................... 25 3.1. hai quat về tình hình phat triển kinh tê tỉnnh Lào Cai.................................. 25 3.1.1. Giới thiê ̣u tỉnnh Lào Cai........................................................................... 25 3.1.2. Tḥc trann qua trình xây ̣nn và tḥc hiê ̣n cac chinh ach thuc đẩy phat triển kinh tê cua tỉnnh........................................................................................ 26 3.2. Chinh ach mở cửa kinh tê năun với thuc đẩy hưp tac kinh tê biên niới cua Trunn Quôc.......................................................................................................... 29 3.3. Phân tich tình hình hưp tac kinh tê tỉnnh Lào Cai và tỉnnh Vân Nam – Trunn Quôc.................................................................................................................... 35 3.3.1. Ṣ hình thành và qua trình hưp tac kinh tê............................................. 35 3.3.2. Hưp tac về thđơnn mai, xuất nhâ ̣p khẩu................................................. 39 3.3.3. Hưp tac đâu tđ........................................................................................ 41 3.3.4. Hưp tac u lich, xuất nhâ ̣p cảnh............................................................. 44 3.4. Đanh nia tac độnn cua cac chđơnn trình hưp tac kinh tê biên niới đôi với ̣ phat triển cua tỉnnh Lào Cai.................................................................................. 45 3.4.1. Nhữnn kêt quả đat đđưc......................................................................... 45 3.4.2. Nhữnn tun tai, han chê........................................................................... 52 3.4.3. Nnuyên nhân cua nhữnn tun tai, han chê................................................ 56 CHƢƠNG 4: GIẢI PHÁP TĂNG CƢỜNG SỰ HỢP TÁC KINH TẾ KHU VỰC BIÊN GIỚI CỦA TỈNH LÀO CAI – VIỆT NAM VÀ TỈNH VÂN NAM – TRUNG QUỐC..................................................................................................... 61 4.1. Hàm y đôi với hưp tac kinh tê biên niới ở Viê ̣t Nam.................................... 61 4.2. Ṣ cân thiêt phải tănn cđờnn ̣ hưp tac kinh tê khu ṿc biên niới và đinh hđớnn hưp tac kinh tê qua biên niới niữa tỉnnh Lào Cai – Viê ̣t Nam và tỉnnh Vân Nam – Trunn Quôc.............................................................................................. 65 4.2.1. Ṣ cân thiêt khach quan......................................................................... 65 4.2.2. Chđơnn trình, muc tiêu phat triển cua Nhà nđớcvề hưp tac kinh tê biên niới Lào Cai – Vân Nam.................................................................................. 71 4.2.3. Muc tiêu hành độnn cua tỉnnh Lào Caitheo đinh hđớnn hưp tac kinh tê biên niới với Vân Nam – Trunn Quôc.............................................................. 75 4.3. Giải phap phat triển hưp tac kinh tê khu ṿc biên niới tỉnnh Lào Cai.............76 4.3.1. Tiêp tuc bg unn và hoàn thiê ̣n thể chê, cơ chê, chinh ach quản ly đôi với cac hoat độnn kinh tê vùnn biên niới, cửa khẩu Lào Cai – Vân Nam........76 4.3.3. Nânn cao chất lđưnn hoat độnn xuất nhâ ̣p cảnh, u lich và ich vu tronn hu kinh tê...................................................................................................... 79 4.3.4.Giải phap xuc tiên cải thiê ̣n môi trđờnn đâu tđ, xuc tiên thđơnn mai - u lich - ich vu.................................................................................................... 83 4.3.5. Xây ̣nn ha tânn nhằm kêt nôi khu hưp tac kinh tê tai Lào Cai với cac khu ṿc khac.................................................................................................... 86 4.3.6. Một ô niải phap khac............................................................................ 89 4.4. Một ô kiên nnhi........................................................................................... 90 4.4.1. Đôi với Chinh phu và cac Bộ, nnành liên quan...................................... 90 4.4.2. Đôi với Tỉnnh uy, UBND tỉnnh Lào Cai.................................................... 91 KẾT LUẬN............................................................................................................ 93 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................. 96 DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT STT Ký hiệ 1 nCFTn 2 nDB 3 nSEnN 4 CBEZ 5 EU 6 FDI 7 GDP 8 GMS 9 HĐND 10 CN 11 TC 12 T-XH 13 NDT 14 NSNN 15 ODn 16 SEZ 17 SBEZ 18 TNDN 19 TT T 20 UNBD 21 XĐGN 22 XNC 23 XN i DANH MỤC CÁC BẢNG STT 1 2 3 4 5 6 ii DANH MỤC CÁC HÌNH STT 1 2 iii DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ STT 1 2 3 4 5 iv LỜI MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Tronn xu thê hội nhâ ̣p nnày cànn manh mẽ nnày nay, nhiều quôc nia co chunn đđờnn biên niới đã và đann co xu hđớnn hưp tac phat triển khu ṿc biên niới thônn qua cac mô hình hưp tac khac nhau. Cac cửa khẩu biên niới đất liền đã trở thành nhữnn “cửa nno” - “cây câu” trunn chuyển hànn hoa niữa cac nđớc co chunn biên niới và mở rộnn ann cac lĩnh ṿc hưp tac khac. Nhìn chunn, hưp tac kinh tê qua biên niới thđờnn hđớnn tới cac muc tiêu: nânn cấp niao thônn, thuâ ̣n lưi hoa thđơnn mai và thuc đẩy phat triển kinh tê khu ṿc biên niới. Viê ̣t Nam co đđờnn biên niới tiêp niap với 3 nđớc: Trunn Quôc, Lào và Camphuchia. Tronn đo Viê ̣t Nam và Trunn Quôc là hai nđớc vừa co chunn đđờnn biên niới vừa nhiều mặt tđơnn đunn về thể chê, chinh tri, kinh tê, luâ ̣t phap cũnnn nhđ văn hoa. Nhữnn thuâ ̣n lưi này đã tao điều kiê ̣n cho quan hê ̣ thđơnn mai niữa hai nđớc nnày cànn phat triển. Trunn Quôc đđưc đanh nia là nền kinh tê lớn thư hai toàn câu với lđưnn ̣ trữ nnoai hôi cao hơn tgnn ản phẩm quôc nội (GDPz cua nhiều quôc nia đann phat triển. Viê ̣t Nam co rất nhiều nhữnn hiê ̣p đinh về hưp tac kinh tê Viê ̣t – Trunn, tronn đo phải kểđên nhữnn thỏa thuâ ̣n về hưp tac kinh tê biên niới Viê ̣t Nam - Trunn Quôc vừa là xu hđớnn hưp tac toàn câu vừa là một tronn nhữnn độnn ḷc chinh thuc đẩy ̣ phat triển cua cac đia phđơnn vùnn biên niới. Thời nian qua , quan hê ̣kinh t ê Viê ̣t Nam - Trunn Quôc đat đđơc ̣ nhiều thành ṭu quan tronn ̣ , nhất là về thđơnn mai, đâu tđ tṛc tiêp nđớc nnoài (FDIz, u lich..., nop phân phat triển tiềm ḷc kinh tê cua đất nđớc. Nhiều ̣ an với ̣ tham nia cua đôi tac Trunn Quôc đã và đann đđơc ̣ triển khai, đđa vào ử unn. Môt ̣ ô cônn trinh̀ niao thônn đđờnn bô, cảnn biển, kêt nôi cac tinh̉ V ân Nam, Quảnn T ây cua Trunn ̣ Quôc với cac tinh̉ biên ni ới vàcac tinh̉ nôi đia Viê ̣t Nam kh ônn chỉnnop phân phat triển kinh tê - xã hội mà còn co vai trò tich c̣c đôi với quôc phònn an ninh. Quan hê ̣ kinh tê biên niới Viê ̣t – Trunn đđơc ̣ khai thônn nop ph ân phat tri ển ản xu ất, nânn cao đời ônn vâ ̣t chất vàtinh thân cua nhân ân, nhất lànhân ân cac tinh̉ biên niới phiá B ăuc. Tỉnnh Lào Cai là một tỉnnh co đđờnn biên niới phia băuc niap với tỉnnh 1 Vân Nam – Trunn Quôc, điều kiê ̣n tiềm nănn cua tỉnnh rất phonn phuđa ann nhđ đất đai màu mơ, niàu tài nnuyên khoann ản, nhiều đia anh ngi tiênn…Tuy nhiên đên hiê ̣n nay viê ̣c triển khai hưp tac thiêu ̣ đunn bộ, quy hoach từ hai phia ân đên còn nhiều ̣ an, cônn trình châ ̣m hoặc khônn thể tḥc hiê ̣n đđưc. Tronn khi cơ ở ha tânn phia biên niới Trunn Quôc nnày cànn đđưc đâu tđ phat triển hiê ̣n đai, tâm cơ thì phia biên niới Viê ̣t Nam noi chunn và tỉnnh Lào Cai noi riênn lai phat triển châ ̣m, nhiều nơi còn khônn đu nnuun ḷc để phat triển, làm cho viê ̣c phat triển kinh tê tai đia phđơnn nặp kho khăn, chđa tđơnn xưnn với tiềm nănn và lưi thê cua hai bên. Co nhiều nnuyên nhân ân đên viê ̣c hưp tac kinh tê biên niới còn han chê cân phải xem xét, nnhiên cưu một cach nnhiêm tuc, chuyên âu để nhìn nhâ ̣n ro nhất tất cả nhữnn vấn đề co liên quan, qua đo xac đinh đđưc lộ trình vàđinh hđớnn ro nhất cho viê ̣c phat triển hưp tac kinh tê khu ṿc biên niới tai tỉnnh Lào Cai. Xuất phat từ ly o trên, tac niả ḷa cḥn đề tài “Hưp tac kinh tê khu ṿc biên niới: Trđờnn hưp tỉnnh Lào Cai – Viê ̣t Nam và tỉnnh Vân Nam – Trunn Quôc” hy ṿnn ẽ đanh nia đđưc ̣ cân thiêt cua hưp tac kinh tê khu ṿc biên niới cũnnn nhđ nhữnn niải phap để phat triển tôt hơn nữa hưp tac kinh tê khu ṿc biên niới tai đia bàn tỉnnh Lào Cai. 2. Câu hỏi nghiên cứu Câu hỏi 1: Hưp tac kinh tê khu ṿc biên niới tâ ̣p trunn vào nhữnn vấn đề nì? Câu hỏi 2: Tḥc trann đanh nia hưp tac khu ṿc biên niới cua Viê ̣t Nam – Trunn Quôc hiê ̣n nay (trđờnn hưp cu thể tai tỉnnh Lào Cai - Viê ̣t Nam và tỉnnh Vân Nam Trunn Quôcz? Câu hỏi 3: Giải phap thuc đẩy toàn iê ̣n hưp tac kinh tê biên niới tỉnnh Lào Cai – Viê ̣t Nam và tỉnnh Vân Nam – Trunn Quôc? 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu Muc tiêu nnhiên cưu tgnn quat cua đề tài này là nnhiên cưu và đanh nia nhữnn vấn đề liên quan đên hưp tac kinh tê khu ṿc biên niới, tâ ̣p trunn vào trđờnn hưp tỉnnh Lào Cai – Viê ̣t Nam và tỉnnh Vân Nam – Trunn Quôc, từ đo co nhữnn niải phap 2 hữu hiê ̣u để phat triển kinh tê cua tỉnnh và cả nđớc thônn qua ̣ hưp tac kinh tê biên niới. Muc tiêu cu thể: - Thư nhất, đề tài trình bày và làm ro hơn một ô vấn đề ly luâ ̣n liên quan đên Hưp tac kinh tê khu ṿc biên niới. - Thư hai, đanh nia tình hình phat triển kinh tê khu ṿc Lào Cai cua Viê ̣t Nam, môi quan hê ̣ niữa hưp tac kinh tê khu ṿc biên niới với ̣ phat triển cua tỉnnh. - Cuôi cùnn, đề tài đđa ra nhữnn kiên nnhi, niải phap nhằm đẩy manh hưp tac kinh tê biên niới cua tỉnnh noi riênn và cua cả nđớc noi chunn. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu Đôi tđưnn nnhiên cưu: tình hình hưp tac kinh tê khu ṿc biên niới Lào Cai – Vân Nam Pham vi nnhiên cưu: - Về khônn nian: đia bàn nnhiên cưu là tỉnnh Lào Cai - Về thời nian: Sô liê ̣u kinh tê tỉnnh từ 2008 đên nay và đề xuất, kiên nnhi đên năm 2020 - Về nội unn: Cac vấn đề liên quan đên hưp tac kinh tê khu ṿc biên niới và ̣ phat triển cua khu ṿc (thđơnn mai, đâu tđ, u lich…z. 5. Kết cấu của luận văn Nnoài phân mở đâu, phân kêt luâ ̣n, luâ ̣n văn đđưc trình bày tronn 4 chđơnn. Cu thể nhđ au: Chƣơng 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu và cơ sở lý luận chung về hợp tác kinh tế khu vực biên giới Chƣơng 2: Phƣơng pháp nghiên cứu Chƣơng 3: Thực trạng về hợp tác kinh tế khu vực biên giới của tỉnh Lào Cai – Việt Nam và tỉnh Vân Nam – Trung Quốc Chƣơng 4: Giải pháp tăng cƣờng sự hợp tác kinh tế khu vực biên giới của tỉnh Lào Cai – Việt Nam và tỉnh Vân Nam – Trung Quốc 3 CHƢƠNG I: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN CHUNG VỀ HỢP TÁC KINH TẾ KHU VỰC BIÊN GIỚI 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu Cho đên nay, đã co nhiều cônn trình nnhiên cưu tronn và nnoài nđớc đđưc cônn bô liên quan đên chu đề nnhiên cưu cua luâ ̣n văn. Cac cônn trình đã đat đđưc nhữnn kêt quả đann kể, là cơ ở cho hđớnn nnhiên cưu tiêp theo cua luâ ̣n văn. 1.1.1. Các công trình nghiên cứu về hợp tác kinh tế biên giới Theo rainara và Routray(2015z, nân đây cac xu hđớnn toàn câu hoa và hưp tac kinh tê trên thê niới hđớnn tới môi quan hê ̣ phu thuộc lân nhau và kéo theo ̣ liên kêt niữa cac quôc nia ở nhiều cấp độ. Ở cấp độ toàn câu, co rất nhiều xu hđớnn và hình thưc hội nhâ ̣p khac nhau.Tronn đo, hu ṿc hoa đã ân tới ̣ phat triển cua quan hê ̣ hưp tac biên niới cua cac quôc nia co cùnn chunn đđờnn biên niới. Nnhiên cưu cua Martinez (1994z, Schofiel (2002z cho rằnn cac quôc nia o nhữnn khac biê ̣t về iê ̣n tich, điều kiê ̣n chinh tri, mưc độ phat triển, đặc điểm về ân tộc, văn hoa và nnôn nnữ, nên môi quan hê ̣ niữa cac quôc nia co chunn đđờnn biên niới co thể khac nhau đann kể. Tuy nhiên cac môi quan hê ̣ này co thể đđưc khai quat hoa tronn 4 mô hình hưp tac biên niới chinh num co (iz Vùnn biên niới độc lâ ̣p (aliente bor erlan z, (iiz Vùnn biên niới cùnn tun tai (co-exi tent bor erlan z, (iiiz Vùnn biên niới phu thuộc lân nhau (inter epen ent bor erlan z, và (ivz Vùnn biên niới hội nhâ ̣p (intenrate bor erlan z. Tronn khi đotheo nnhiên cưu cua rätke (2002z đã phân biê ̣t ba hình thưc hưp tac qua biên niới ̣a trên ̣ khac nhau về quy môđia ly cua cac môi liên kêt niữa cac nền kinh tê tronn khu ṿc:– loai n – hưp tac quôc tê khoảnn cach lớn (lonni tance international cooperationz, loai B – hưp taccấu truc qua biên niới ( uprarenional tructure cooperationz và loai C – hưp tac hội nhâ ̣p cấp độ khu ṿc (renionally intenrate cooperationz. Cac nnhiên cưu về môi quan hê ̣ hưp tac qua biên niới cho rằnn ở mưc độ hội nhâ ̣p cao nhất (vùnn biên niới hội nhâ ̣pz cac quôc nia lann niềnn đã loai bỏ phân lớn 4 cac rào cản chinh tri, cũnnn nhđ cac rào cản về mặt thđơnn mai và luân chuyển lao độnn qua biên niới. Môi quan hê ̣ tđơnn tac này đđưc thiêt lâ ̣p một cach thuâ ̣n lưi tronn điều kiê ̣n cả hai quôc nia đều co ̣ gn đinh về mặt chinh tri, trình độ phat triển kinh tê tđơnn đđơnn và co ̣ tđơnn đunn về mặt kinh tê (Schofiel , 2002z. Hiê ̣n nay, xu hđớnn hưp tac qua biên niới nnày cànn phg biên hơn ở nhiều khu ṿc trên thê niới đã làm cho cac nhà kinh tê ḥc nnày cànn quan tâm đên viê ̣c nnhiên cưu về kinh tê biên niới và cac môi quan hê ̣ cua viê ̣c hưp tac qua biên niới. Thuâ ̣t nnữ kinh tê biên niới co nnuun nôc từ cac nhà đia chinh tri khi ḥ ̣ thừa nhâ ̣n vai trò đặc biê ̣t cua khu ṿc biên niới. Thuâ ̣t nnữ này nnày cànn thu hut ̣ quan tâm cua cac ḥc niả o mưc độ hội nhâ ̣p xuyên biên niới cua nhiều khu ṿc trên thê niới nnày cànn nia tănn. Hưp tac kinh tê qua biên niới niữa cac quôc nia lann niềnn đđưc thể hiê ̣n đới nhiều hình thưc khac nhau, từ hoat độnn phôi hưp ản xuất, kinh oanh, trao đgi niữa hai bên để khai thac lưi thê o anh đên viê ̣c xây ̣nn cac khu hưp tac kinh têở nhiều cấp độ phat triển, nhiều ann thưc khac nhau để mann lai lưi ich kinh tê cho cả hai bên, tănn cđờnn ̣ tham nia vào chuỗi nia tri cua vùnn cũnnn nhđ tao ra tac độnn tràn tich c̣c cho cac khu ṿc xunn quanh. Liên quan đên cac nnhiên cưu về Viê ̣t Nam, Nnuyễn Văn Lich (2005z, Phat triển thđơnn mai trên hành lann kinh tê Côn Minh - Lào Cai - Hà Nội - Hải Phònn Quảnn Ninh, đã phân tich và làm ro nhữnn luâ ̣n cư khoa ḥc cua viê ̣c xây ̣nn hành lann kinh tê Côn Minh - Lào Cai - Hà Nội - Hải Phònn, đanh nia tḥc trann phat triển thđơnn mai trên hành lann, đunn thời phân tich tac độnn cua hành lann kinh tê đôi với viê ̣c hình thành khu ṿc mâ ̣u ich ṭ o nSEnN - Trunn Quôc. Tac niả cũnnn đề xuất cac niải phap thuc đẩy phat triển thđơnn mai khu ṿc hành lann kinh tê Côn Minh - Lào Cai - Hà Nội - Hải Phònn. Tuy nhiên, nnhiên cưu cua tac niả chđa đanh nia phat triển u lich, ich vu… trên tuyên hành lann kinh tê. Bộ Cônn thđơnn (2010z, Bao cao quy hoach phat triển êt cấu ha tânn thđơnn mai tuyên hành lann kinh tê Lào Cai - Hà Nội - Hải Phònn - Quảnn Ninh niai đoan 2009-2020, co xét đên năm 2025, đã tgnn quan toàn bộ nhữnn quy đinh chunn về 5 cac văn bản phap luâ ̣t, hê ̣ thônn cac chinh ach cua Chinh phu, hđớnn ân cua cac Bộ về phat triển TC , đặc biê ̣t là cơ chê, chinh ach tài chinh đôi với TC . Lê Xuân Ba (2008z, Tgnn quan tac độnn cua hội nhâ ̣p kinh tê quôc tê trên vùnn ônn Mêkônn, Viê ̣n Nnhiên cưu Quản ly kinh tê Trunn đơnn tronn nhom phôi hưp với Nnân hànn Phat triển châu Á, đã đanh nia tac độnn tich c̣c, tiêu c̣c cua hội nhâ ̣p kinh tê đên tiểu vùnn ônn Mêkônn. Nnuyễn Thi Thanh Huyền (2005z, Tac độnn cua ̣ phat triển khu kinh tê cửa khẩu Lào Cai đên đời ônn kinh tê - xã hội cua Tỉnnh, đã nêu lên cơ ở khoa ḥc hình thành và phat triển TC Lào Cai; đanh nia tḥc trann cua qua trình phat triển; nhữnn tac độnn tich c̣c và han chê cua TC đên đời ônn kinh tê - xã hội cua tỉnnh Lào Cai, tronn đo co một phân nhỏ đanh nia tac độnn đên xoa đoi niảm nnhèo cua tỉnnh. Qua đo đã đề ra phđơnn hđớnn và một ô niải phap chu yêu nhằm thuc đẩy phat triển TC Lào Cai tronn niai đoan mới. Tac niả đã cônn phu nnhiên cưu đđa ra cac niải phap co tinh khả thi, co y nnhĩa tḥc tiễn tronn qua trình phat triển kinh tê - xã hội tỉnnh Lào Cai. Tuy nhiên đanh nia tac độnn cua TC tới XĐGN còn ơ ài và ô liê ̣u đanh nia mới ừnn lai đên năm 2004. Đặnn Nnuyễn (2007z "Phat triển cac khu kinh tê cửa khẩu", Thời bao ô 109, đã đanh nia tình hình cac TC inh tê, Viê ̣t Nam nằm tai cac vùnn tiêp niap với 3 nđớc lann niềnn Trunn Quôc, Lào và Campuchia. Và nhâ ̣n đinh: Từ viê ̣c ap unn cac chinh ach thi điểm trđớc đây, đặc biê ̣t là Quyêt đinh 53220012QĐ-TTn, cac TC đã co nhữnn tac độnn tich c̣c, nop phân thuc đẩy tănn trđởnn và chuyển ich cơ cấu kinh tê cua đia phđơnn cũnnn nhđ cua cả nđớc. Bên canh đo, tac niả còn nhâ ̣n đinh: Han chê lớn nhất cua cac TC hiê ̣n nay là o vi tri cua cac TC Viê ̣t Nam - Lào, Viê ̣t Nam - Campuchia ở xa cac trunn tâm kinh tê và hê ̣ thônn kêt cấu ha tânn kinh tê - xã hội còn kém, đòi hỏi nhu câu đâu tđ lớn. Nnân hànn Phat triển châu Á (nDBz (2011z, Ḍ an RETn 7356 Phat triển cac khu hưp tac kinh tê biên niới niữa Viê ̣t Nam và Trunn Quôc, đã nnhiên cưu, đanh nia hiê ̣n trann cac T biên niới Viê ̣t - Trunn, tronn đo co Lào Cai (Viê ̣t Namz - Hà 6