Tài liệu Hoạt động thanh tra trên cơ sở rủi ro của ngân hàng nhà nước đối với các ngân hàng thương mại tại việt nam

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------o0o--------- ĐỒNG THỊ HỒNG NHUNG HOẠT ĐỘNG THANH TRA TRÊN CƠ SỞ RỦI RO CỦA NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI CÁC NGÂN HÀNG TH ƢƠNG MẠI TẠI VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG Hà Nội – 2015 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------o0o--------- ĐỒNG THỊ HỒNG NHUNG HOẠT ĐỘNG THANH TRA TRÊN CƠ SỞ RỦI RO CỦA NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI CÁC NGÂN HÀNG TH ƢƠNG MẠI TẠI VIỆT NAM Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng Mã số: 60 34 02 01 LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. NGUYỄN THỊ BẤT Hà Nội – 2015 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu do tôi thực hiện dưới sự hướng dẫn của cô giáo hướng dẫn khoa học. Các số liệu và trích dẫn được sử dụng trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng và đáng tin cậy. Đồng Thị Hồng Nhung LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành chương trình cao học và viết luận văn này, tác giả đã nhận được sự hướng dẫn, giúp đỡ và góp ý nhiệt tình của quý thầy cô Trường Đại học Kinh tế - Đaihoc ̣ Quốc gia HàNôi. Trước hết , tác giả xin chân thành cảm ơn đến quýthầy cô trường Đại học Kinh tế, đã tận tình hướng dân, giúp đỡ cho tác giả trong quá trình học tập . Tác giả xin gửi lời biết ơn sâu sắc đến PGS.TS. Nguyễn Thi Bất đã dành rất nhiều thời gian và tâm huyết hướng dẫn nghiên cứu và giúp tác giả hoàn thành luận văn tốt nghiệp. Mặc dù tác giả đã có nhiều cố gắng nỗ lực, tìm tòi, nghiên cứu để hoàn thiện luận văn, tuy nhiên không thể tránh khỏi những thiếu sót , rất mong nhận được những đóng góp tận tình của quýthầy cô và các bạn . Xin trân trọng cảm ơn! Đồng Thị Hồng Nhung MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN LỜI CẢM ƠN MỤC LỤC ́ ́ DANH MUC̣ CÁC CHƢ̃VIÊT TĂT...................................................................... i DANH MỤC CÁC BẢNG...................................................................................... ii DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ...............................................................................iii DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ................................................................................ iv MỞ ĐẦU.................................................................................................................. 1 1. Lời nói đầu :.......................................................................................................... 1 1.2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu:.................................................................... 4 1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu:..................................................................... 5 1.4. Phương pháp nghiên cứu:................................................................................... 5 2. Kết cấu của luận văn:............................................................................................ 6 CHƢƠNG I: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ HOẠT ĐỘNG THANH TRA TRÊN CƠ SỞ RỦI RO CỦA NHNN ĐỐI VỚI CÁC NHTM............................................................................... 7 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu......................................................................... 7 1.1.1. Các tài liệu nghiên cứu.................................................................................... 7 1.1.2. Những thông lệ, tập quán tốt về hoạt động thanh tra trên cơ sở rủi ro...........11 1.2. Rủi ro trong hoạt động của các NHTM............................................................ 13 1.2.1 Khái niệm rủi ro............................................................................................. 13 1.2.2 Các loại rủi ro trong hoạt động của Ngân hàng thương mại...........................13 1.2.3. Mức độ ảnh hưởng của rủi ro đến hoạt động của Ngân hàng thương mại.....15 1.2.4. Quản lý rủi ro của các NHTM....................................................................... 17 1.2.4.2 Quy trình quản lý rủi ro............................................................................... 19 1.3. Thanh tra trên cơ sở rủi ro của NHNN đối với các NHTM..............................20 1.3.1 Khái quát về hoạt động thanh tra của NHNN đối với các NHTM..................20 1.3.2. Thanh tra trên cơ sở rủi ro của NHNN đối với các NHTM...........................24 CHƢƠNG II: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU LUẬN VĂN........................46 2.1. Mô hình nghiên cứu thực hiện luận văn........................................................... 46 Luận văn được thiết kế theo mô hình sau:............................................................... 46 2.2 Các bước thực hiện............................................................................................ 46 CHƢƠNG III: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG THANH TRA TRÊN CƠ SỞ RỦI RO CỦA NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI TẠI VIỆT NAM....................................................................... 56 3.1. Tổ chức, bộ máy thực hiện chức năng thanh tra, giám sát đối với các Ngân hàng thương mại.............................................................................................................. 56 3.1.1 Thanh tra ngân hàng tại Trung ương (Cơ quan Thanh tra, giám sát ngân hàng) 57 3.1.2 Thanh tra ngân hàng tại các NHNN chi nhánh tỉnh, thành phố.....................59 3.1.3. Mối liên hệ giữa Thanh tra NHNN và Thanh tra chi nhánh NHNN tỉnh, thành phố trong hoạt động thanh tra, giám sát.................................................................. 59 3.2. Thực trạng thanh tra trên cơ sở rủi ro của NHNN đối với các Ngân hàng thương mại tại Việt Nam..................................................................................................... 60 3.2.1 Bối cảnh thi trường tiền tệ ngân hàng và những nguy cơ các loại rủi ro gặp phải của NHTM...................................................................................................... 60 3.2.2 Thực trạng thanh tra trên cơ sở rủi ro của NHNN đối với các NHTM tại Việt Nam......................................................................................................................... 72 3.3. Đánh giá về công tác thanh tra trên cơ sở rủi ro............................................... 82 3.3.1. Các kết quả đạt được..................................................................................... 82 3.3.2. Các hạn chế................................................................................................... 88 3.3.3 Nguyên nhân của những hạn chế trong công tác thanh tra trên cơ sở rủi ro...92 CHƢƠNG IV: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN HOẠT ĐỘNG THANH TRA TRÊN CƠ SỞ RỦI RO CỦA NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI TẠI VIỆT NAM.............................................. 97 4.1 Dự báo nguy cơ rủi ro trong hoạt động của Ngân hàng thương mại tại Việt Nam và một số quan điểm cần quán triệt đối với thanh tra trên cơ sở rủi ro....................97 4.2 Giải pháp hoàn thiện và nâng cao hiệu quả công tác thanh tra trên cơ sở rủi ro của NHNN đối với các Ngân hàng thương mại tại Việt Nam.................................. 99 4.2.1 Đổi mới mô hình bộ máy Thanh tra giám sát ngân hàng................................99 4.2.2. Hoàn thiện khung pháp lý trong hoạt động ngân hàng và công tác thanh tra trên cơ sở rủi ro....................................................................................................... 99 4.2.4.Phối hợp chặt chẽ giữa giám sát từ xa và thanh tra tại chỗ...........................102 4.2.5. Xây dựng hệ thống giám sát từ xa có khả năng cảnh báo sớm đối với các tổ chức tín dụng có vấn đề và các rủi ro trong hoạt động Ngân hàng, bao gồm:.......104 4.2.6. Trang bi cơ sở vật chất, hệ thống công nghệ thông tin để đáp ứng yêu cầu quản lý:.................................................................................................................. 105 4.2.7. Quản lý hiệu quả sự phát triển của các sản phẩm tài chính mới..................105 4.2.8. Cần xây dựng lộ trình, phương án cụ thể đưa phương pháp Thanh tra trên cơ sở rủi ro vào thực hiện........................................................................................... 106 4.2.9. Nâng cao trình độ, đội ngũ cán bộ làm công tác thanh tra trên cơ sở rủi ro và cán bộ quản lý rủi ro tại các NHTM...................................................................... 106 4.3 Kiến nghi......................................................................................................... 112 4.3.1. Đối với Chính phủ....................................................................................... 112 4.3.2 Đối với các NHTM....................................................................................... 112 KẾT LUẬN.......................................................................................................... 115 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO DANH MUC̣ CÁC CHƢ STT 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 i DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1: Rủi ro ròng.............................................................................................. 34 Bảng 2.1. Đánh giá các loại rủi ro thường gặp........................................................ 51 Bảng 2.2. Bảng đánh giá mức độ ảnh hưởng của rủi ro nói chung đối với hoạt động của NHTM.............................................................................................................. 51 Bảng 2.3. Bảng đánh giá các hạn chế của hoạt động thanh tra trên cơ sở rủi ro......52 Bảng 2.4. Bảng đánh giá nguyên nhân các hạn chế của hoạt động thanh tra trên cơ sở rủi ro................................................................................................................... 52 Bảng 2.5. Bảng đánh giá các giải pháp.................................................................... 53 Bảng 3.1: Tăng trưởng dư nợ tín dụng các lĩnh vực ưu tiên.................................... 67 Bảng 3.2: Bảng chỉ tiêu đánh giá chất lượng tài sản................................................ 76 Bảng 3.3: Đánh giá khả năng sinh lời...................................................................... 76 Bảng 3.4: Đánh giá khả năng thanh khoản.............................................................. 77 Bảng 3.5: Danh sách các Chi nhánh Ngân hàng nước ngoài tại Việt Nam và Công ty tài chính thực hiện thanh tra trên cơ sở rủi ro năm 2015.........................................78 ii DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ Hình 3.2. Diễn biến tỷ giá và dollar-index từ 1/2011 đến 5/2015............................ 63 Hình 3.3: Lãi suất huy động và cho vay giai đoạn 6/2012-6/2015..........................65 Hình 3.4. Tỷ lệ nợ xấu hệ thống ngân hàng giai đoạn 2011-6/2015........................69 iii DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Biểu đồ: 3.1. Tình hình lạm phát của Việt Nam qua các năm 2010-2015F.............61 Biểu đồ 3.2. Dư nợ tín dụng theo lĩnh vực giai đoạn 2011-T4/2014.......................67 Biểu đồ 3.3: Dự phòng rủi ro hệ thống ngân hàng giai đoạn 2012-6/2015..............69 iv MỞ ĐẦU 1. Lời nói đầu : 1.1. Về tính cấp thiết của đề tài : Nâng cao năng lực thanh tra Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đối với các Ngân hàng thương mại tại Việt Nam là một trong những yêu cầu cần thiết trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế và kinh tế thi trường hiện nay để đảm bảo duy trì một hệ thống ngân hàng an toàn, lành mạnh. Trải qua chặng đường dài phát triển, Nhà nước đã không ngừng đổi mới tư duy và nhận thức về hoạt động thanh tra ngân hàng, hoàn thiện hơn trên các phương diện về thể chế, tác nghiệp và công nghệ để thích nghi với môi trường hoạt động của ngành ngân hàng đang trong xu thế toàn cầu hóa. Những thành tựu đóng góp của Thanh tra Ngân hàng Nhà nước vào sự nghiệp đổi mới và phát triển an toàn ngành ngân hàng là không thể phủ nhận, song những thách thức đặt ra đối với hệ thống thanh tra ngân hàng trước yêu cầu đổi mới cũng là không nhỏ. Đổi mới căn bản, toàn diện hệ thống thanh tra ngân hàng là lựa chọn đúng đắn vì sự phát triển an toàn lành mạnh của hệ thống ngân hàng Việt Nam trên đường hội nhập quốc tế và tự do hóa tài chính. Trong đó, việc đổi mới thanh tra hoạt động ngân hàng sẽ có ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả đảm bảo an toàn của hệ thống ngân hàng. Thực tế cho thấy, một số vụ việc xảy ra gần đây gây ảnh hưởng rất lớn đến an toàn hệ thống ngân hàng là do năng lực quản lý, kiểm soát rủi ro của các ngân hàng thương mại tại Việt Nam còn yếu kém, đồng thời phản ánh hoạt động thanh tra đã phần nào không đi sát với thực tế. Trong lich sử hoạt động của mình, Thanh tra NHNN đã và đang thực hiện thanh tra theo phương pháp thanh tra tuân thủ đối với các tổ chức tín dụng nói chung và các Ngân hàng thương mại nói riêng (NHTM). Trong thời kỳ ngân hàng một cấp (trước khi có Pháp lệnh ngân hàng, công ty tài chính) 1 và thời kỳ đầu của mô hình ngân hàng hai cấp mới hình thành và đang hoàn thiện (NHNN và NHTM), phương pháp thanh tra tuân thủ đã phát huy tốt tác dụng. Khi chuyển sang giai đoạn hội nhập kinh tế quốc tế ngành Ngân hàng, hệ thống các NHTM tại Việt Nam có bước phát triển rất nhanh về quy mô và phạm vi hoạt động, đồng thời tiềm ẩn nhiều rủi ro. Thi trường tài chính phi ngân hàng (chứng khoán và bảo hiểm) có sức hấp dẫn cao, các NHTM có xu hướng thâm nhập sâu rộng hơn vào hoạt động này. Vì vậy, rủi ro đối với các NHTM trở nên đa dạng hơn. Sự phát triển mạnh mẽ của các dich vụ ngân hàng đồng hành cùng với các loại tội phạm mới xuất hiện trong lĩnh vực ngân hàng, rủi ro về tác nghiệp và công nghệ trong điều kiện hệ thống quản tri, điều hành kinh doanh của các NHTM còn những yếu kém đang là nỗi lo lớn của các nhà quản lý ngân hàng. Mặc dù, các NHTM tại Việt Nam đang từng bước áp dụng có hiệu quả các nguyên tắc, chuẩn mực quốc tế về an toàn trong hoạt động ngân hàng theo Hiệp ước vốn Basel trong công tác quản tri rủi ro ngân hàng nhưng bốn loại rủi ro trọng yếu là rủi ro tín dụng, rủi ro thanh khoản, rủi ro thi trường và rủi ro hoạt động, trong đó đặc biệt rủi ro tín dụng và rủi ro thi trường vẫn đang tác động mạnh đến sự bất ổn trong hoạt động của các NHTM tại Việt Nam. Nâng cao năng lực quản tri rủi ro là công việc sống còn của NHTM tại Việt Nam trong môi trường cạnh tranh khốc liệt của cơ chế thi trường, của quá trình hội nhập kinh tế quốc tế ngành ngân hàng. Sự phát triển mạnh mẽ của các NHTM cả về chiều rộng và bề sâu cũng đòi hỏi hoạt động quản lý nhà nước của NHNN phải được đổi mới, theo đó, thanh tra trên cơ sở rủi ro đối với các NHTM là bước đi tất yếu của NHNN. Hoạt động ngân hàng luôn gắn liền với rủi ro và chấp nhận rủi ro, rủi ro cao lợi nhuận cao, rủi ro thấp lợi nhuận thấp, thậm chí lợi nhuận thấp NHTM 2 vẫn có nguy cơ vấp phải rủi ro lớn do quản tri rủi ro kém. Thanh tra tuân thủ không đánh giá được đầy đủ mức độ rủi ro, một đặc trưng gắn liền với hoạt động của NHTM tại Việt Nam. Thanh tra trên cơ sở rủi ro đánh giá tốt hơn về rủi ro thông qua việc tách bạch mức độ rủi ro và hệ thống quản tri rủi ro; tập trung tốt hơn vào việc phát hiện sớm rủi ro mới xuất hiện tại từng NHTM cũng như toàn hệ thống; sử dụng nguồn lực hiệu quả hơn thông qua việc tập trung vào các lĩnh vực chứa đựng rủi ro cao, thanh tra tại chỗ sẽ mất ít thời gian hơn tại NHTM. Khi thực hiện thanh tra trên cơ sở rủi ro, Thanh tra NHNN có khả năng đánh giá tốt hơn năng lực quản lý của NHTM, tính chất phức tạp của hoạt động kinh doanh và những rủi ro mà NHTM gặp phải; tập trung tối đa nguồn lực để giải quyết các lĩnh vực có rủi ro cao nhất, làm lành mạnh hoá hoạt động của NHTM, góp phần ổn đinh hệ thống các NHTM tại Việt Nam. Trong những năm qua, phương pháp thanh tra trên cơ sở rủi ro đã được triển khai, tuy nhiên vẫn còn những bất cập nhất đinh. Vì vậy việc lựa chọn nghiên cứu đề tài: “Hoạt động thanh tra trên cơ sở rủi ro của Ngân hàng Nhà nước đối với các Ngân hàng thương mại tại Việt Nam” là rất cần thiết và có ý nghĩa thời sự cấp bách. Được học về chuyên ngành tài chính ngân hàng tại Trường Đại học kinh tế- Đại học quốc gia, bản thân em lại làm việc tại Cơ quan TTGSNH trực thuộc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam là cơ quan có vai trò quan trọng trong việc thanh tra, giám sát hoạt động của các tổ chức tín dụng nói chung và Ngân hàng thương mại nói riêng. Đó cũng là lý do, là cơ sở để em lựa chọn đề tài nghiên cứu này. Khi nghiên cứu đề tài này, học viên đã xây dựng cho mình một số hệ thống các câu hỏi như sau: - Các loại rủi ro của NHTM gặp phải ? 3 - Các phương thức thanh tra của NHNN ? - Sự khác biệt giữa phương pháp thanh tra tại chỗ và thanh tra trên cơ sở rủi ro là gì để thấy được sự cần thiết của việc đổi mới phương thức thanh tra phù hợp với chuẩn mực quốc tế trong xu thế hội nhập ? - Quy trình và phương pháp thanh tra trên cơ sở rủi ro ? -Thực trạng của hoạt động thanh tra trên cơ sở rủi ro của Cơ quan TTGSNH ? những mặt đạt được ? những mặt còn tồn tại ? - Dự báo những nguy cơ rủi ro trong hoạt động của NHTM trong thời gian tới ? - Các biện pháp để hoàn thiện hoạt động thanh tra trên cơ sở rủi ro của NHNN đối với các NHTM ? 1.2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu: 1.2.1 Mục đích: Về mặt lý thuyết : hệ thống hóa cơ sở lý luận về rủi ro và đi sâu vào nội dung hoạt động thanh tra trên cơ sở rủi ro. - Về mặt thực tiễn: + Phân tích thực trạng của hoạt động thanh tra trên cơ sở rủi ro của NHNN đối với các NHTM tại Việt Nam. Những mặt đạt được, những mặt còn hạn chế? + Đề xuất một số giải pháp, kiến nghi để hoàn thiện hoạt động thanh tra trên cơ sở rủi ro đối với các NHTM tại Việt Nam, đảm bảo cho hệ thống ngân hàng hoạt động an toàn và hiệu quả. 1.2.2 Nhiệm vụ: + Nghiên cứu lý luận cơ bản, khái quát về các loại rủi ro trong hoạt động ngân hàng, trên cơ sở đó tập trung nghiên cứu lý luận cơ bản về hoạt động thanh tra trên cơ sở rủi ro về mặt nội dung, quy trình, các nhân tố ảnh hưởng. + Phân tích thực trạng của hoạt động thanh tra trên cơ sở rủi ro của NHNN đối với các NHTM tại Việt Nam. 4 + Dự báo nguy cơ rủi ro trong hoạt động của NHTM. Đồng thời xây dựng giải pháp, kiến nghi hoàn thiện hoạt động thanh tra trên cơ sở rủi ro của NHNN đối với các NHTM. 1.3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu của đề tài là : Hoạt động thanh tra trên cơ sở rủi ro của Ngân hàng Nhà nước đối với các Ngân hàng thương mại tại Việt Nam. Chủ thể thanh tra là: Cơ quan Thanh tra, giám sát ngân hàng (Cơ quan TTGSNH) trực thuộc Ngân hàng Nhà nước; Đối tượng bi thanh tra là các Ngân hàng thương mại tại Việt Nam Phạm vi nghiên cứu: Do thời gian nghiên cứu có hạn nên học viên tập trung vào vấn đề thanh tra tổng thể trên cơ sở rủi ro gặp phải của NHTM tại Việt Nam mà không đi sâu phân tích chi tiết, cụ thể thanh tra trên cơ sở rủi ro đối với từng loại rủi ro có nguy cơ gặp phải trong hoạt động của NHTM tại Việt Nam trong thời gian những năm gần đây. Thời gian nghiên cứu giai đoạn từ năm 2010-6/2015. 1.4. Phƣơng pháp nghiên cứu: Để tìm hiểu về hoạt động thanh tra trên cơ sở rủi ro của NHNN đối với các Ngân hàng thương mại tại Việt Nam, luận văn sử dụng các phương pháp sau: - Phương pháp thống kê mô tả thu thập, tổng hợp, xử lý số liệu và thông qua các số bình quân, số tuyệt đối, số tương đối để đánh giá các chỉ tiêu nghiên cứu. - Phương pháp khảo sát, điều tra, từ kết quả khảo sát điều tra thu được sẽ đưa ra được thực trạng, nguyên nhân của những mặt đạt được, những mặt hạn chế trong hoạt động thanh tra trên cơ sở rủi ro để từ đó đưa ra những giải pháp hoàn thiện hoạt động thanh tra trên cơ sở rủi ro của NHNN đối với các NHTM. 5 - Phương pháp so sánh: Chỉ tiêu so sánh đinh lượng như so sánh số liệu về một số chỉ tiêu tình hình tài chính tiền tệ ngân hàng qua các năm thấy được bối cảnh tài chính tài chính, tiền tệ đồng thời dự đoán được những nguy cơ rủi ro đối với NHTM trong thời gian tới có thể gặp phải. Chỉ tiêu so sánh đinh tính như so sánh giữa phương pháp thanh tra tuân thủ với phương pháp thanh tra trên cơ sở rủi ro. 2. Kết cấu của luận văn: Với đề tài trên, ngoài phần mở đầu và kết luận, danh mục viết tắt, danh mục bảng biểu sơ đồ, luận văn được kết cấu thành 4 chương: Chương I: Tổng quan tình hình nghiên cứu và một số vấn đề cơ bản về hoạt động thanh tra trên cơ sở rủi ro của NHNN đối với các NHTM. Chương II: Phương pháp nghiên cứu luận văn. Chương III: Thực trạng hoạt động thanh tra trên cơ sở rủi ro của NHNN đối với các Ngân hàng thương mại tại Việt Nam Chương IV: Giải pháp hoàn thiện hoạt động thanh tra trên cơ sở rủi ro của NHNN đối với các Ngân hàng thương mại tại Việt Nam 6 CHƢƠNG I TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ HOẠT ĐỘNG THANH TRA TRÊN CƠ SỞ RỦI RO CỦA NHNN ĐỐI VỚI CÁC NHTM 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu 1.1.1. Các tài liệu nghiên cứu Đề tài nghiên cứu về hoạt động thanh tra trên cơ sở rủi ro của NHNN đối với các ngân hàng thương mại là một đề tài tuy không mới đối với các nước trên thế giới nhưng lại tương đối mới mẻ ở Việt Nam. Nghiên cứu về hoạt động thanh tra đã có nhiều, tuy nhiên phương pháp thanh tra trên cơ sở rủi ro hiện nay mới chỉ áp dụng ở lĩnh vực ngân hàng do vậy mà những tài liệu viết về đề tài này không chưa nhiều. * - Tài liệu nƣớc ngoài Tài liệu Thanh tra giám sát trên cơ sở rủi ro cách tiếp cận của Canada thuộc dự án tăng cƣờng năng lực quản lý thanh tra giám sát ngày 18/6/2014, chuyên gia Elex Ozkan biên soạn làm tài liệu giảng dạy cho Cơ quan TTGSNH. + Vai trò, nhiệm vụ của Cơ quan quản lý các tổ chức tài chính Canada + Cách tiếp cận rủi ro + Các loại rủi ro tiềm ẩn + Các bộ phận giám sát rủi ro … Các nước trên thế giới đã và đang áp dụng phương pháp thanh tra này: Mỹ, Canada, Anh, Úc, Nga, Hồng Kông, các nước Châu Phi…chia ra làm các trường phái khác nhau quan điểm khác nhau về hoạt động thanh tra trên cơ sở rủi ro. Quan điểm của Mỹ được nhiều nước theo như các nước đang phát triển 7 trong đó có Việt Nam. Theo quan điểm của Mỹ thì tập trung vào đánh giá trực tiếp quá trình quản lý rủi ro, tập trung vào từng bước của quy trình quản lý rủi ro. Trong khi đó quan điểm của Canada quan tâm đến vấn đề về quản tri ngân hàng, chia ngân hàng thành 3 phòng tuyến, tập trung năng lực của các phòng tuyến, để lợi dụng được kết quả kiểm tra kiểm soát ở các phòng tuyến. * Tài liệu do Cơ quan TTGSNH biên soạn: Sổ tay thanh tra trên cơ sở rủi ro của Cơ quan TTGSNH xây dựng vào năm 2009. Đây là bộ tài liệu đầy đủ và hoàn chỉnh nhất từ trước đến nay về hoạt động thanh tra trên cơ sở rủi ro do Cơ quan TTGSNH xây dựng. Tài liệu này đưa ra được các vấn đề như: phân tích cụ thể các loại rủi ro, quy trình quản lý rủi ro của các NHTM, hoạt động thanh tra tại chỗ về các loại rủi ro, mức độ đủ vốn, phân tích thu nhập…, quy trình và nội dung thanh tra trên cơ sở rủi ro, các yêu cầu đối với hồ sơ thanh tra, báo cáo thanh tra, báo cáo chỉnh sửa, kết luận thanh tra…Đây được coi là cẩm nang để các thanh tra viên dựa vào đó thực hiện trong quá trình đi thanh tra tại chỗ. Tuy nhiên, tài liệu này chỉ dưới góc độ là lý thuyết, yếu tố thực tiễn chưa có. * Luận văn về đề tài: “Hoàn thiện cơ sở pháp lý cho quá trình chuyển đổi phƣơng pháp thanh tra ngân hàng ở Việt Nam trong điều kiện hội nhập quốc tế” của Nguyễn Thị Thu Hằng thực hiện năm 2010, lƣu tại Đại học Luật đã nêu đƣợc những vấn đề sau: + Vấn đề lý luận và thực tiễn về cơ sở pháp luật của phương pháp thanh tra, giám sát của Thanh tra Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, tạo cơ sở cho việc xác lập và thực hiện những quyền và nghĩa vụ cơ bản của Thanh tra Ngân hàng Việt Nam trong quá trình thực hiện nhiệm vụ thanh tra, giám sát chức năng của Ngân hàng Nhà nước đối với các tổ chức tín dụng Việt Nam. + Đề xuất những giải pháp nhằm hoàn thiện cơ sở pháp lý cho quá trình chuyển đổi phương pháp thanh tra ngân hàng ở Việt Nam trong điều kiện hội 8