Tài liệu Hoạt động huy động vốn tại ngân hàng thương mại cổ phần phương tây tài chính và ngân hàng

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ NGUYỄN THỊ QUỲNH NGA HOẠT ĐỘNG HUY ĐỘNG VỐN TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN PHƢƠNG TÂY LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG Hà Nội – Năm 2014 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ NGUYỄN THỊ QUỲNH NGA HOẠT ĐỘNG HUY ĐỘNG VỐN TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN PHƢƠNG TÂY Chuyên ngành: Tài chính và Ngân hàng Mã số: 60 34 20 LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. TRẦN ĐỨC HIỆP Hà Nội – Năm 2014 MỤC LỤC DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT................................................... iii DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ.......................................................................iv DANH MỤC CÁC BẢNG..............................................................................v PHẦN MỞ ĐẦU..............................................................................................1 CHƢƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ HOẠT ĐỘNG..................8 HUY ĐỘNG VỐN CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI..........................8 1.1. Bản chất và các loại hình huy động vốn.................................................8 1.1.1. Bản chất của hoạt động huy động vốn..................................................8 1.1.2. Các hình thức huy động vốn............................................................... 11 1.2. Nội dung cơ bản của hoạt động huy động vốn của các NHTM.........13 1.3. Các nhân tố ảnh hƣởng đến hoạt động huy động vốn của NHTM. 24 1.3.1. Nhân tố khách quan.............................................................................24 1.3.2. Nhân tố chủ quan.................................................................................26 1.4. Sự cần thiết phải nâng cao hiệu quả huy động vốn của NHTM........29 1.5. Kinh nghiệm huy động vốn của một số NHTM ở Việt Nam..............31 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG HUY ĐỘNG VỐN Ở NGÂN HÀNG TMCP PHƢƠNG TÂY................................................................................39 2.1. Tổng quan về quá trình hình thành và phát triển của ngân hàng TMCP Phƣơng Tây......................................................................................39 2.1.1. Lịch sử ra đời và phát triển của ngân hàng TMCP Phương Tây......39 2.1.2. Khái quát tình hình hoạt động của ngân hàng TMCP Phương Tây 40 2.2. Tình hình huy động vốn của ngân hàng TMCP Phƣơng Tây trong giai đoạn 2010 – 2013....................................................................................48 2.2.1. Huy động vốn theo mục đích của khách hàng................................... 50 2.2.2. Huy động vốn theo kỳ hạn huy động...................................................59 2.2.3. Huy động vốn theo loại tiền.................................................................60 i 2.2.4. Huy động vốn theo đối tượng khách hàng..........................................61 2.3. Đánh giá chung về thực trạng và những vấn đề đặt ra trong quá trình huy động vốn ở ngân hàng TMCP Phƣơng Tây..............................68 2.3.1. Đánh giá chung về thực trạng huy động vốn tai ngân hàng TMCP Phương Tây....................................................................................................68 2.3.2. Những vấn đề đặt ra trong quá trình huy động vốn tại ngân hàng TMCP Phương Tây........................................................................................74 CHƢƠNG 3: ĐỊNH HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP HUY ĐỘNG VỐN TẠI NGÂN HÀNG TMCP PHƢƠNG TÂY......................................................79 3.1. Khái quát về môi trƣờng kinh doanh của các ngân hàng thƣơng mại Việt Nam hiện nay.........................................................................................79 3.2. Định hƣớng phát triển của ngân hàng TMCP Phƣơng Tây.............80 3.2.1. Lợi thế và khó khăn của ngân hàng TMCP Phương Tây..................80 3.2.2. Tầm nhìn và mục tiêu phát triển của ngân hàng TMCP Phương Tây....................................................................................................81 3.3. Một số giải pháp huy động vốn tại ngân hàng TMCP Phƣơng Tây trong thời gian tới......................................................................................... 84 3.3.1. Giải pháp về đa dạng sản phẩm huy động vốn...................................84 3.3.2. Giải pháp về cải cách giờ giao dịch.....................................................85 3.3.3. Giải pháp về sử dụng nguồn vốn.........................................................86 3.3.4. Giải pháp về chăm sóc khách hàng.....................................................87 3.3.5. Giải pháp về công nghệ........................................................................88 3.3.6. Giải pháp về kênh phân phối và công tác Marketing.........................92 3.3.7. Giải pháp về phát triển sản phẩm đi kèm............................................93 3.3.8. Giải pháp về trình độ và nghiệp vụ của cán bộ.................................. 94 KẾT LUẬN....................................................................................................96 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.....................................................97 ii DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT STT 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 iii DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ Hình 1.1: So sánh tổng tài sản của ngân hàng với các NHTM khác...........................44 Hình 1.2: So sánh vốn điều lệ của ngân hàng với các NHTM khác............................44 Hình 1.3: So sánh huy động vốn và cho vay của ngân hàng với các NHTM khác ...............................................................................................................................................................................45 Hình 1.4: So sánh mạng lưới chi nhánh của ngân hàng với các NHTM khác......46 Hình 1.5: So sánh số lượng nhân sự của ngân hàng với các NHTM khác..............47 iv DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: So sánh các sản phẩm tiền gửi thanh toán của NH Phương Tây....51 Bảng 2.2: So sánh các sản phẩm nhóm tiết kiệm linh hoạt.............................55 Bảng 2.3 : Huy động theo mục đích gửi của khách hàng............................... 57 Bảng 2.4 : Mức lãi suất tiền gửi của các khách hàng trong các năm..............58 Bảng 2.5: Huy động theo đối tượng khách hàng, loại hình doanh nghiệp......61 Bảng 2.6 : Huy động từ các TCTD khác.........................................................65 Bảng 2.7 : Tiền gửi của các TCTD khác.........................................................66 Bảng 2.8 : Vay các TCTD khác...................................................................... 67 v PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Ngân hàng thương mại (NHTM) cổ phần là một doanh nghiệp đặc biệt kinh doanh trên lĩnh vực tiền tệ, nhiệm vụ thường xuyên và chủ yếu là huy động vốn, cho vay và cung cấp các sản phẩm dịch vụ ngân hàng. Đối với hoạt động ngân hàng vốn là yếu tố quyết định mọi hoạt động kinh doanh. Thực tế tại các ngân hàng thương mại cổ phần hiện nay vốn tự có chỉ chiếm một tỉ lệ nhỏ còn lại là vốn huy động, vốn đi vay và vốn khác. Trong đó vốn huy động luôn chiếm tỉ trọng lớn nhất và ổn định nhất. Do vậy có thể khẳng định vốn huy động hay công tác huy động vốn có vai trò to lớn quyết định đến khả năng hoạt động và phát triển của ngân hàng. Tại Việt Nam việc huy động vốn (khai thác lượng tiền tạm thời nhàn rỗi trong công chúng hộ gia đình, của các tổ chức kinh tế xã hội hay các tổ chức tín dụng khác) của ngân hàng thương mại còn nhiều bất hợp lý. Điều này dẫn tới chi phí vốn cao, quy mô không ổn định, việc tài trợ cho các danh mục tài sản không còn phù hợp với quy mô, kết cấu từ đó làm hạn chế khả năng sinh lời, buộc ngân hàng phải đối mặt với các rủi ro...Do đó, việc tăng cường huy động vốn với chi phí hợp lý và sự ổn định cao là yêu cầu ngày càng trở nên cấp thiết và quan trọng. Quá trình đổi mới ở Việt Nam đã và đang khẳng định vị trí và vai trò của các ngân hàng thương mại, với những nghiệp vụ không ngừng được cải thiện và mở rộng cho phù hợp, nhằm đáp ứng nhu cầu vốn và cung cấp các dịch vụ ngân hàng cho nền kinh tế và dân cư. Việc làm này của các ngân hàng thương mại đã tạo điều kiện cho các thành phần kinh tế đẩy mạnh xuất khẩu, đầu tư sản xuất, đổi mới thiết bị, hiện đại hóa công nghệ, mở rộng qui mô sản xuất góp phần công nghiệp hóa và hiện đại hóa, cũng như góp phần tích cực thực hiện đường lối đổi mới của Đảng và Nhà nước. Để có thể thực hiện được 1 tất cả các nhiệm vụ trên, ngân hàng cần phải có nguồn vốn. Vốn hoạt động trở thành nguồn vốn chủ yếu cung cấp nguồn vốn cho toàn bộ nền kinh tế. Nhất là trong giai đoạn hiện nay khi mà mở cửa hội nhập là điều kiện tất yếu của bất kì quốc gia nào muốn phát triển. Sự hội nhập sẽ làm phân bổ nguồn vốn trong xã hội một cách hợp lý hơn. Với sự xuất hiện của các tổ chức tài chính nước ngoài, các tổ chức tài chính mới trong nước, nguồn vốn chảy vào các ngân hàng thương mại sẽ theo đó mà giảm dần. Chính vì thế muốn tồn tại và đứng vững trong môi trường mới, các ngân hàng luôn cần có nguồn vốn dồi dào. Khi đó huy động vốn trở thành một biện pháp hữu hiệu cho các ngân hàng thương mại thực hiện các chiến lược của mình. Ngân hàng thương mại cổ phần (TMCP) Phương Tây, tiền thân là Ngân hàng Cờ Đỏ được thành lập năm 1988 tại Cần Thơ. Qua hơn hai mươi năm hoạt động với tất cả những gì Ngân hàng TMCP Phương Tây đã trải qua và đạt được, ngân hàng có quyền tự hào và tin tưởng vào sự phát triển của mình trong tương lai. Trong định hướng phát triển, tăng cường huy động vốn vẫn là ưu tiên hàng đầu. Đó cũng là một hoạt động vô cùng cấp thiết góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh trong điều kiện hội nhập quốc tế, để đảm bảo đáp ứng đủ nhu cầu hoạt động kinh doanh cho Ngân hàng. Dưới tác động của những chính sách tiền tệ của Chính phủ nhằm hạn chế tình trạng lạm phát, việc phải cân bằng và đảm bảo ba mục tiêu an toàn, lợi nhuận và tăng trưởng dường như là nhiệm vụ khó khăn đối với phần lớn Ngân hàng thương mại. Bối cảnh kinh tế khó khăn chung này đã dẫn đến một cuộc đua lãi suất huy động khốc liệt và đẩy các Ngân hàng lâm vào tình trạng khó khăn về thanh khoản. Ngân hàng Phương Tây cũng đang khó khăn về thanh khoản trong trung và dài hạn nếu không có những điều chỉnh về cơ cấu nguồn và tài sản. Theo quyết định số 254/QĐ-TTg, ngày 1/3/2012 của Thủ tướng Chính phủ trên cơ sở đánh giá thực trạng hoạt động của Ngân hàng Nhà 2 nước đã xác định Ngân hàng Phương Tây thuộc diện phải tái cơ cấu. Trước bối cảnh này, Ngân hàng Phương Tây đã đặt ra câu hỏi là làm thế nào để việc huy động vốn tại Ngân hàng TMCP Phương Tây đạt hiệu quả cao nhất. Xuất phát từ đây, đề tài “Hoạt động huy động vốn tại Ngân hàng TMCP Phương Tây” đã được lựa chọn làm đề tài luận văn tốt nghiệp của tôi. 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu 2.1. Tình hình nghiên cứu Đề tài về phát triển dịch vụ huy động vốn nói chung được nhiều tổ chức, doanh nghiệp và các nhà khoa học lý luận, khoa học kinh tế nghiên cứu từ những cách tiếp cận và nhằm mục đích, đối tượng khác nhau và đã có nhiều bài viết dưới dạng trao đổi, nghiên cứu chuyên khảo,....đăng trên các tạp chí,...... Cụ thể:  Giáo trình ”Nghiệp vụ ngân hàng thương mại” - Nhà xuất bản Thống kê – năm 2009 - Lê Văn Tề : có nói đến nghiệp vụ huy động vốn, trong đó chủ yếu là tầm quan trọng và hoạt động của huy động vốn của các NHTM nói chung.  Giáo trình “ Quản trị Ngân hàng thương mại” – Nhà xuất bản Tài chính Hà Nội – năm 2004 – Peter S.Rose : nói lên cái nhìn tổng quan về ngân hàng, cách quản trị nguồn vốn và thanh toán trong ngân hàng thương mại.  Trần Thị Thu Nga – luận văn thạc sĩ 2007 - "Phát triển dịch vụ ngân hàng tại ngân hàng Công thương Đống Đa" : Thực trạng dịch vụ ngân hàng và giải pháp để Phát triển các loại hình dịch vụ ngân hàng tại Ngân hàng Công thương Đống Đa.  Lưu Thị Hoa - Luận văn thạc sĩ 2008 - "Giải pháp phát triển hoạt động huy động vốn tại ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam áp dụng cho chi nhánh TP Hồ chí minh" : Đưa ra các giải pháp nhằm đẩy mạnh hoạt động 3 huy động vốn tại ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam Chi nhánh TP Hồ Chí Minh.  Trần Lan Hương - Luận văn thạc sĩ 2009 - "Tăng cường huy động vốn tại ngân hàng TMCP Ngoại Thương (VietcomBank) Việt Nam - Chi nhánh Quảng Ninh": Thực trạng huy động vốn và giải pháp tăng cường huy độn vốn tại NH TMCP Ngoại thương VN - Chi Nhánh Quảng Ninh.  Nguyễn Thị Lan - Luận văn thạc sĩ 2006- "Giải pháp tăng cường huy động vốn tại Ngân hàng phát triển nhà Đồng Bằng Sông Cửu Long": Đánh giá thực trạng huy động vốn của MHB trong 5 năm 2001 – 2005, Phân tích và quản trị nguồn vốn huy động tại MHB để tìm ra các ưu, nhược điểm và nguyên nhân những nhược điểm của nguồn vốn huy động tại MHB.  Nguyễn Thị Ngọc Hà - Luận văn thạc sĩ - "Giải pháp phát triển dịch vụ ngân hàng bán lẻ tại Ngân hàng đầu tư và Phát triển tỉnh Ninh Thuận" : Thực trạng hoạt động dịch vụ ngân hàng bán lẻ tại Ngân hàng Đầu tư và triển tỉnh Ninh Thuận và Giải pháp phát triển dịch vụ ngân hàng bán lẻ tại ngân hàng Đầu tư và Phát triển tỉnh Ninh Thuận.  Phạm Anh Dũng - Luận văn thạc sĩ - "Giải pháp tăng cường hoạt động huy động vốn tại chi nhánh Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Hà Nội." : Một số giải pháp và kiến nghị nhằm tăng cường công tác huy động vốn tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Hà Nội.  Lê Thị Kim Nga - luận án tiến sĩ 2002 - "Các giải pháp Maketing chủ yếu để nâng cao sức cạnh tranh trong lĩnh vực ngân hàng" : Xuất phát từ những đặc điểm chung về hoạt động Marketing trong ngành ngân hàng và thực trạng ứng dụng Marketing ở các ngân hàng thương mại của Việt Nam để tìm ra những giải pháp giúp cho các nhà quản trị ngân hàng nâng cao hiệu quả việc ứng dụng Marketing trong lĩnh vực kinh doanh của mình. 4 Nguyễn Thị Hiền - Vụ Chiến lược Phát triển - "Phát triển dịch vụ  ngân hàng trong dân cư - Một cấu phần quan trọng trong chiến lược phát triển dịch vụ ngân hàng giai đoạn 2006-2010 và 2020" : Khái quát bức tranh tổng quan về thị trường dịch vụ Ngân hàng Việt Nam và thị trường dịch vụ ngân hàng trong dân cư. Định hướng phát triển dịch vụ ngân hàng trong dân cư. Với cùng một mục tiêu là huy động vốn tại ngân hàng thương mại, nhưng mỗi ngân hàng sẽ có một chiến lược riêng của đơn vị mình. Và trong các nghiên cứu trên, vấn đề huy động vốn đã được đề cập cho một số ngành nghề, quốc gia và một số ngân hàng thương mại nhưng chưa có đề tài nào đi sâu nghiên cứu thực tiễn và đề xuất các giải pháp huy động vốn tại NH TMCP Phương Tây. Và đề tài luận văn đã chú trọng chọn lọc những ý tưởng liên quan đến đề tài và đi sâu vào nghiên cứu, phân tích tình hình thực tiễn qua quá trình làm việc thực tế của tôi tại NH TMCP Phương Tây nhằm tìm ra một số giải pháp "huy động vốn tại NH TMCP Phương Tây” trong giai đoạn hiện nay. 2.2. Câu hỏi nghiên cứu Làm thế nào để huy động vốn tại Ngân hàng TMCP Phương Tây có hiệu quả trong giai đoạn hiện nay? 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu  Mục đích: Luận văn hướng tới việc đưa ra một số giải pháp huy động vốn tại Ngân hàng TMCP Phương Tây trong thời gian tới trên cơ sở nghiên cứu đánh giá thực trạng hoạt động này của Ngân hàng TMCP Phương Tây trong thời gian gần đây.  Nhiệm vụ :  Khái quát những vấn đề lý luận chung về huy động vốn, các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động huy động vốn. 5  Phân tích thực trạng huy động vốn tại Ngân hàng TMCP Phương Tây; chỉ ra những bất cập trong quá trình huy động vốn của ngân hàng Phương Tây.  Tìm các giải pháp huy động vốn tại NH TMCP Phương Tây trong thời gian tới. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu  Đối tượng nghiên cứu: Hoạt động huy động vốn của NH TMCP Phương Tây.  Phạm vi nghiên cứu: Hoạt động huy động vốn của ngân hàng TMCP Phương Tây được tập trung nghiên cứu chủ yếu trong giai đoạn từ 2010 đến nay. 5. Phƣơng pháp nghiên cứu Đề tài nghiên cứu đã vận dụng các phương pháp nghiên cứu thống kê, phương pháp tổng hợp số liệu của Ngân hàng TMCP Phương Tây trong từng năm gần đây, phương pháp so sánh các chỉ tiêu của Ngân hàng TMCP Phương Tây qua các năm từ 2010 đến nay, phương pháp đánh giá báo cáo tổng kết thông qua báo cáo tài chính đã được kiểm toán của NH TMCP Phương Tây, kết hợp giữa lý luận và điều tra phỏng vấn sâu (các chuyên gia) về tình hình thực tế hoạt động huy động vốn của NH TMCP Phương Tây để giải quyết vấn đề đặt ra. 6. Những đóng góp mới của luận văn Phác thảo thực trạng hoạt động huy động vốn, chỉ ra những hạn chế trong hoạt động huy động vốn này tại NH TMCP Phương Tây trong giai đoạn từ 2010 đến nay; Dựa trên phân tích đánh giá thực trạng ở trên đề ra một số giải pháp huy động vốn tại ngân hàng TMCP Phương Tây trong thời gian tới. 6 7. Bố cục của luận văn Ngoài lời mở đầu, kết luận, danh mục bảng biểu và danh mục tài liệu tham khảo, đề tài được trình bày trong 3 chương: Chương 1: Những vấn đề chung về hoạt động huy động vốn của ngân hàng thương mại. Chương 2: Thực trạng huy động vốn ở ngân hàng TMCP Phương Tây. Chương 3: Định hướng và giải pháp huy động vốn tại ngân hàng TMCP Phương Tây. 7 CHƢƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ HOẠT ĐỘNG HUY ĐỘNG VỐN CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI 1.1. Bản chất và các loại hình huy động vốn 1.1.1. Bản chất của hoạt động huy động vốn Huy động vốn chính là nghiệp vụ phản ánh quá trình tạo vốn, hình thành nên nguồn vốn của NHTM. Nguồn vốn của NHTM gồm những thành phần sau:   Vốn chủ sở hữu: Vốn chủ sở hữu của NHTM là nguồn vốn chiếm tỷ trọng nhỏ trong tổng nguồn vốn của NHTM, song lại là điều kiện pháp lý bắt buộc phải có khi thành lập NH. Vốn chủ sở hữu chiếm một vai trò quan trọng trong việc quyết định quy mô, sự tăng trưởng và năng lực và sự phát triển của NH. Trong nền kinh tế thị trường, với sự tham gia của các loại hình NH khác nhau thì vốn điều lệ cũng được hình thành theo nhiều con đường khác nhau tùy thuộc vào đặc trưng từng hình thức sở hữu.   Theo một cách hiểu đơn giản, vốn chủ sở hữu của NHTM bao gồm giá trị thực có của nguồn vốn điều lệ, các quỹ dự trữ và một số tài sản nợ khác của NH theo quy định của NH trung ương. Vốn chủ sở hữu là điều kiện bắt buộc để NHTM có được giấy phép tổ chức và hoạt động trước khi nó có thể huy động được những khoản tiền gửi đầu tiên. Vốn chủ sở hữu còn có vai trò là một tấm đệm giúp chống lại rủi ro phá sản, những thua lỗ về tài chính trong hoạt động tạm thời. Nó tạo niềm tin cho công chúng và là sự đảm bảo đối với chủ nợ về sức mạnh tài chính của NHTM. Bên cạnh đó, nó còn cung cấp năng lực tài chính cho sự tăng trưởng và sự phát triển dịch vụ mới, cho việc đầu tư về trang thiết bị.  Nguồn tiền gửi:  Nguồn tiền gửi là một trong những nguồn vốn quan trọng hàng đầu của các NHTM. Bản chất của nguồn tiền gửi là tài sản thuộc các chủ sở hữu 8 khác nhau, NH chỉ có quyền sử dụng mà không có quyền sở hữu nguồn vốn đó trong khoảng thời gian nhất định. Nguồn tiền gửi có vai trò quan trọng trong hoạt động kinh doanh của NHTM, thường chiếm tỷ trọng khoảng 7080% trong tổng số nguồn vốn kinh doanh của NHTM. Nguồn tiền gửi càng nhiều không những là nơi cung cấp vốn cho hoạt động tín dụng của NH mà  còn khẳng định uy tín và vị thế của NH. Nguồn tiền gửi của NH bao gồm: tiền gửi thanh toán, tiền gửi có kỳ hạn của các doanh nghiệp và các tổ chức xã hội, tiền gửi tiết kiệm của dân cư, tiền gửi của các NH khác.  Nguồn đi vay.  Nguồn đi vay của NHTM là nguồn được hình thành bởi các mối quan hệ  Vốn đi vay của các NHTM và các TCTD khác: trong quá trình hoạt động giữa các TCTD với nhau hoặc giữa các TCTD với NH trung ương. Nguồn vốn này bao gồm: của các NHTM có lúc tập trung huy động được một lượng vốn khá lớn nhưng lại không cho vay hết, trong khi đó vẫn phải trả lãi tiền gửi. Tương tự, có thời điểm nhu cầu vốn cho vay lớn nhưng khả năng nguồn vốn của NH huy động được lại không đáp ứng đủ. Vì vậy, trong trường hợp này NH có thể gửi vốn tạm thời chưa sử dụng tại các NH khác để lấy lãi hoặc đi vay vốn ở NH khác thừa vốn để đáp ứng nhu cầu  thanh toán của mình. Việc cho vay và đi vay vốn giữa các chi nhánh NH cùng hệ thống được thực hiện thông qua NH cấp trên và việc thực hiện điều chuyển vốn này thường áp dụng mức lãi suất nội bộ. Việc vay vốn của các NH ngoài hệ thống hoặc vay trực tiếp của NH trung ương hầu như chỉ được thực hiện ở NH cấp trên, và thường phải chịu chi phí lớn vì áp dụng theo lãi suất thị trường hoặc lãi suất tái chiết khấu của NH trung ương. Chính vì vậy, hiệu quả mang lại từ việc sử dụng nguồn vốn này đối với các NHTM thường không cao, nên nguồn 9 vốn đi vay thường chỉ chiếm một tỷ trọng rất nhỏ trong tổng nguồn vốn kinh  doanh của các NHTM. Vốn đi vay NH trung ương: là nguồn vốn mà các NHTM vay của NH trung ương chủ yếu theo hình thức tái cấp vốn. NH trung ương thực hiện tái cấp vốn cho các NHTM thông qua các hình thức: cho vay lại theo hồ sơ tín dụng; chiết khấu, tái chiết khấu thương phiếu và các GTCG; cho vay có đảm bảo bằng cầm cố thương phiếu và các GTCG ngắn hạn. Ngoài việc tái cấp vốn, NH trung ương còn thực hiện cho vay bổ sung thanh toán bù trừ giữa các NHTM. Trong trường hợp đặc biệt, NH trung ương còn cho vay đối với các TCTD mất khả năng chi trả để ưu tiên thanh  toán trước cho tất cả các khoản nợ của các TCTD. Vốn đi vay trên thị trường vốn: đây là cách mà các NHTM sử dụng để thực hiện vay vốn khi thiếu nguồn tiền gửi trung và dài hạn thông qua việc phát hành các giấy nợ như kỳ phiếu, tín phiếu, trái phiếu trên thị trường vốn. Thông thường đây là những khoản vay không có đảm bảo và chỉ có những ngân hàng có uy tín hoặc trả lãi suất cao sẽ vay mượn được nhiều hơn từ các thành phần trong nền kinh tế.  Các loại vốn khác:  Các loại vốn khác của NH là vốn phát sinh khi NH thực hiện chức năng  Vốn trong thanh toán: là nguồn vốn được hình thành trong quá trình NH nhiệm vụ cũng như các dịch vụ cung cấp cho khách hàng. Cụ thể bảo gồm các loại vốn sau: thực hiện chức năng là trung gian thanh toán trong nền kinh tế. Trong quá trình thanh toán không dùng tiền mặt, do chênh lệch về thời điểm, quá trình và hình thức thanh toán nên NH có thể sử dụng nguồn vốn nhàn rỗi này để thực hiện hoạt động kinh doanh. 10  Vốn ủy thác đầu tư: tài trợ của Chính phủ hoặc nước ngoài để đầu tư cho các chương trình, dự án phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội. 1.1.2. Các hình thức huy động vốn Tùy theo các tiêu thức khác nhau thì hoạt động huy động vốn có thể được phân loại như sau: 1.1.2.1. Theo mục đích của khách hàng: Nếu căn cứ theo mục đích sử dụng tiền của khách hàng thì huy động tiền gửi bao gồm 2 loại sau:   Tiền gửi thanh toán: Tài khoản thanh toán của khách hàng được NHTM mở với mục đích phục vụ khách hàng cá nhân trong việc thanh toán, sử dụng các sản phẩm khác của NH thông qua tài khoản thanh toán như: thanh toán hóa đơn tiền điện, điện thoại, internet..., phát triển dịch vụ đổ lương qua tài khoản của các doanh nghiệp, góp phần trong việc đẩy mạnh quá trình thanh toán không dùng tiền mặt trong nền kinh tế. Mặc dù số dư trên tài khoản thanh toán của các khách hàng cá nhân không nhiều, nhưng với số lượng khách hàng mở tài khoản lớn, tổng số dư của tài khoản thanh toán cũng đóng góp một phần vốn huy động cung cấp nhu cầu vốn cho NHTM. Nhìn chung lãi suất của khoản tiền này rất thấp và một số nơi trên thế giới không tính lãi suất khoản tiền này và khoản tiền này chiếm tỷ trọng tương đối lớn trong tiền gửi tại ngân hàng   Tiền gửi tiết kiệm: Các tầng lớp dân cư đều có khoản thu nhập tạm thời chưa sử dụng. Vì vậy, các NHTM có thể tăng lượng vốn huy động thông qua việc nhận tiền gửi của họ trong một khoảng thời gian nhất định. Đây là nguồn tiền có tính ổn định cao, ít biến động và chiếm tỷ trọng cao trong tổng nguồn vốn huy động của NHTM. Trong khoảng thời gian giữ tiền, NHTM phải trả cho khách hàng 11 một số lãi nhất định do việc sử dụng vốn của họ. Về phía người dân, việc gửi tiết kiệm tại NH không chỉ đảm bảo mục tiêu an toàn mà còn sinh lời cho họ  Tiền gửi tiết kiệm được coi là công cụ huy động vốn truyền thống của NH. Tiền gửi tiết kiệm có rất nhiều loại với những kỳ hạn và lãi suất khác nhau và được phân thành hai loại chủ yếu sau:  Tiền gửi tiết kiệm không kỳ hạn là loại tiền gửi mà khách hàng đến có thể gửi nhiều lần và rút ra bất kỳ lúc nào. Tiền gửi tiết kiệm không kỳ hạn được thiết kế dành riêng cho đối tượng khách hàng cá nhân có tiền nhàn rỗi muốn gửi vào NH về mục tiêu an toàn và sinh lời nhưng không thiết lập được kế hoạch sử dụng tiền gửi trong tương lai. Đối với khách hàng khi lựa chọn sản phẩm tiền gửi tiết kiệm không kỳ hạn thì mục tiêu an toàn và tiện lợi quan trọng hơn là mục tiêu sinh lời.  Tiền gửi tiết kiệm có kỳ hạn là loại tiền gửi được rút ra sau một thời hạn nhất định. Tiền gửi tiết kiệm có kỳ hạn được thiết kế dành riêng cho khách hàng có nhu cầu gửi tiền về mục tiêu an toàn, sinh lời và thiết lập được kế hoạch sử dụng tiền trong tương lai. Tiền gửi tiết kiệm theo quy định sẽ không được rút trước hạn, tuy nhiên để tăng khả năng cạnh tranh thì các NH vẫn cho khách hàng rút tiền trước hạn nhưng sẽ được hưởng lãi suất thấp hơn so với lãi suất khi đúng hạn. 1.1.2.2. Theo thời hạn huy động: Nhằm phục vụ nhu cầu sử dụng vốn của khách hàng, NH đưa ra nhiều kỳ hạn khác nhau để huy động tiền gửi tiết kiệm từ ngắn hạn đến dài hạn. Thông thường, các NHTM chia thời hạn huy động thành 3 loại bao gồm: Ngắn hạn từ 1 tuần đến 12 tháng, trung hạn từ 12 tháng đến 5 năm, và dài hạn từ 5 năm trở lên. Thời gian gửi càng dài thì lãi suất càng cao. 1.1.2.3. Theo loại tiền: Để phục vụ cho hoạt động huy động tiền gửi, các NHTM cung cấp các sản phẩm tiền gửi theo loại tiền bao gồm nội tệ và ngoại tệ. Với nội tệ, NH cung cấp mọi sản phẩm liên quan đến nội tệ bao gồm cả tài khoản thanh toán 12 và tiền gửi tiết kiệm. Trong khi đấy, với ngoại tệ thì tùy từng loại ngoại tệ mà các NH sẽ cung cấp các sản phẩm khác nhau cho khách hàng. Thông thường, với các ngoại tệ mạnh như USD và EUR thì các NH đều có sản phẩm tiết kiệm và tiền gửi thanh toán. Ngoài ra, để đáp ứng nhu cầu thanh toán của khách hàng, NH còn có thể mở cho khách hàng các tài khoản thanh toán với những ngoại tệ theo nhu cầu của khách hàng và theo khả năng cung ứng của NH như JPY, AUD, GBP... 1.1.2.4. Theo đối tượng khách hàng:  Khách hàng dưới độ tuổi lao động: nhóm khách hàng này bao gồm những cá nhân dưới 18 tuổi. Với nhóm khách hàng này trong nhiều trường hợp cũng có nhu cầu gửi tiền vào NH như tiền thừa kế, tiền được biếu tặng... Tuy nhiên, với nhóm khách hàng này, khi giao dịch tại NH thì cần phải có người giám hộ hoặc người đại diện theo pháp luật thay mặt thực hiện các thủ tục giao dịch tại NH.  Khách hàng trong độ tuổi lao động: bao gồm những cá nhân trên 18 tuổi, có khả năng lao động và kiếm được tiền phục vụ cho cuộc sống và có tiền để cất giữ, tiết kiệm. Đối tượng khách hàng này được NH khai thác nhiều nhất trong hoạt động huy động tiền gửi của NH và mang lại quy mô tiền gửi chủ yếu cho NH và đồng thời cũng sử dụng nhiều sản phẩm dịch vụ của NH nhiều nhất.  Khách hàng ngoài độ tuổi lao động: gồm những cá nhân không còn tham giao lao động, sống chủ yếu bằng lương hưu, trợ cấp và tiền tích lũy được trong suốt thời gian lao động trước đó. Đối tượng này cũng được các NH khai thác và mang lại quy mô tiền gửi cũng tương đối lớn cho NH. 1.2. Nội dung cơ bản của hoạt động huy động vốn của các NHTM Vai trò to lớn của ngân hàng đối với sự phát triển kinh tế xã hội xuất phát từ chính đặc trưng của hoạt động ngân hàng. NHTM giống như các tổ chức kinh doanh khác là hoạt động vì mục đích lợi nhuận song lại ở lĩnh vực kinh doanh đặc biệt: kinh doanh tiền tệ, một lĩnh vực cực kỳ nhạy cảm trong 13