Tài liệu Hoàn thiện văn hóa doanh nghiệp theo ba cấp độ tại ngân hàng thương mại cổ phần phát triển thành phố hồ chí minh hội sở chính

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH PHẠM THỊ THANH XUÂN HOÀN THIỆN VĂN HÓA DOANH NGHIỆP THEO BA CẤP ĐỘ TẠI NGÂN HÀNG TMCP PHÁT TRIỂN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH - HỘI SỞ CHÍNH LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Tp. HỒ CHÍ MINH – Năm 2016 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH PHẠM THỊ THANH XUÂN HOÀN THIỆN VĂN HÓA DOANH NGHIỆP THEO BA CẤP ĐỘ TẠI NGÂN HÀNG TMCP PHÁT TRIỂN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH - HỘI SỞ CHÍNH Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh ( Hướng ứng dụng ) Mã số: 60340102 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Người hướng dẫn khoa học: TS. HUỲNH THANH TÚ Tp. HỒ CHÍ MINH – Năm 2016 LỜI CAM ĐOAN Tác giả cam đoan luận văn này do tác giả tự nghiên cứu và thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học của TS. Huỳnh Thanh Tú. Các số liệu, kết quả được thực hiện trong luận văn là trung thực, không sao chép của bất cứ công trình nghiên cứu nào trước đây. Tác giả hoàn toàn chịu trách nhiệm về tính pháp lý trong quá trình nghiên cứu khoa học của luận văn này. Tp.HCM, tháng 10 năm 2016 Tác giả luận văn Phạm Thị Thanh Xuân MỤC LỤC TRANG PHỤ BÌA LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1 1. Lý do chọn đề tài: ...............................................................................................1 2. Mục tiêu nghiên cứu: ..........................................................................................2 3. Đối tượng nghiên cứu: ........................................................................................3 4. Phương pháp nghiên cứu: ..................................................................................3 5. Kết cấu đề tài: ....................................................................................................4 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ VĂN HÓA DOANH NGHIỆP ...................4 1.1 Khái niệm về văn hóa và đặc trưng của văn hóa .............................................5 1.2 Văn hóa doanh nghiệp và đặc điểm văn hóa doanh nghiệp ...........................7 1.2.1 Văn hóa doanh nghiệp ......................................................................................7 1.2.2 Đặc điểm của Văn hóa doanh nghiệp ..............................................................8 1.3 Vai trò của văn hóa doanh nghiệp ....................................................................9 1.3.1 Văn hóa doanh nghiệp là nguồn lực tạo nên lợi thế cạnh tranh ...................9 1.3.2 Văn hóa doanh nghiệp ảnh hưởng đến hoạch định chiến lược .....................9 1.3.3 Thu hút nhân tài và sự gắn bó của người lao động ......................................10 1.3.4 Tạo động lực làm việc .....................................................................................10 1.3.5 Văn hóa doanh nghiệp giúp điều phối và kiểm soát .....................................11 1.3.6 Văn hóa doanh nghiệp giúp giảm xung đột ...................................................11 1.4 Các nhân tố ảnh hưởng đến văn hóa doanh nghiệp:.....................................12 1.5 Các giai đoạn hình thành văn hóa doanh nghiệp ..........................................14 1.6 Các cấp độ của văn hóa doanh nghiệp............................................................16 1.6.1 Cấp độ thứ nhất: các giá trị hữu hình của doanh nghiệp ............................16 1.6.2 Cấp độ thứ hai: Những giá trị được tuyên bố ...............................................18 1.6.3 Cấp độ thứ ba: Những quan niệm chung .....................................................19 1.7 Phương pháp nghiên cứu và thang đo : ..........................................................20 1.7.1 Thiết kế nghiên cứu: .......................................................................................20 1.7.2 Thiết kế bảng câu hỏi và thu thập dữ liệu: ....................................................21 1.7.3 Phương pháp phân tích dữ liệu ......................................................................22 TÓM TẮT CHƯƠNG 1 ..........................................................................................24 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG VĂN HÓA DOANH NGHIỆP THEO BA CẤP ĐỘ TẠI NGÂN HÀNG TMCP PHÁT TRIỂN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ...................................................................................................................................25 2.1 Giới thiệu về Ngân hàng TMCP Phát triển TP.HCM (HDBank) ................25 2.1.1 Giới thiệu chung về HDBank .........................................................................25 2.1.2 Lịch sử hình thành và phát triển ....................................................................26 2.1.3 Cơ cấu tổ chức và quản lý...............................................................................26 2.1.4 Kết quả hoạt động kinh doanh của HDBank giai đoạn 2012-2015..............29 2.1.5 Cơ cấu lao động HDBank đến 31/12/2015 và Chính sách tiền lương .........31 2.2 Phân tích định tính thực trạng về ba các cấp độ văn hóa doanh nghiệp tại HDBank ....................................................................................................................33 2.2.1 Cấp độ thứ nhất: những giá trị hữu hình ......................................................33 2.2.2 Cấp độ thứ hai: những giá trị được tuyên bố ...............................................38 2.2.3 Cấp độ thứ ba : các giá trị ngầm định............................................................39 2.3 Phân tích định lượng thực trạng văn hóa doanh nghiệp theo ba cấp độ tại HDBank – Hội sở chính ..........................................................................................42 2.3.1 Kết quả khảo sát văn hóa doanh nghiệp theo ba cấp độ tại HDBank – Hội sở chính.....................................................................................................................42 2.3.1.1 Mô tả mẫu nghiên cứu...................................................................................42 2.3.1.2 Kiểm định độ tin cậy thang đo ba cấp độ văn hóa doanh nghiệp .................46 2.3.1.3 Phân tích nhân tố khám phá (EFA) ..............................................................48 2.3.1.4 Thống kê mô tả ..............................................................................................49 2.3.1.5 Đánh giá thực trạng văn hóa doanh nghiệp theo ba câp độ từ kết quả phân tích định lượng: .........................................................................................................51 2.3.2 Đánh giá chung về thực trạng ba cấp độ văn hóa doanh nghiệp tại HDBank – Hội sở chính ..........................................................................................................54 2.3.2.1 Cấp độ thứ nhất : giá trị hữu hình ................................................................54 2.3.2.2 Cấp độ thứ hai : giá trị được tuyên bố ..........................................................57 2.3.2.2 Cấp độ thứ ba : giá trị ngầm định ................................................................59 TÓM TẮT CHƯƠNG 2 ..........................................................................................62 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN VĂN HÓA DOANH NGHIỆP THEO BA CẤP ĐỘ TẠI HDBANK – HỘI SỞ CHÍNH .....................................63 3.1 Mục tiêu và định hướng của HDBank ............................................................63 3.1.1 Mục tiêu phát triển của HDBank ...................................................................63 3.1.2 Định hướng phát triển của HDBank .............................................................64 3.2 Một số giải pháp hoàn thiện văn hóa doanh nghiệp theo ba cấp độ tại HDBank – Hội sở chính. .........................................................................................65 3.2.1 Giải pháp hoàn thiện những giá trị văn hóa hữu hình.................................65 3.2.2 Giải pháp hoàn thiện những giá trị được tuyên bố .......................................70 3.2.3 Giải pháp hoàn thiện những giá trị ngầm định.............................................72 TÓM TẮT CHƯƠNG 3 ..........................................................................................74 KẾT LUẬN ..............................................................................................................75 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT Tên đầy đủ Chữ viết tắt CBNV EFA HDBank Cán bộ nhân viên Phân tích nhân tố khám phá (Exploraory Factor Analysis) Ngân hàng thương mại cổ phần Phát Triển Thành Phố Hồ chí Minh HSC Hội sở chính KH Khách hàng KMO Hệ số Kaiser- Mayer-Olkin NHNN Ngân hàng Nhà nước SPSS Phần mềm thống kê cho khoa học xã hội (Statistical Package for the Social Sciences) TCTD Tổ chức tín dụng TMCP Thương mại cổ phần TP.HCM Thành Phố Hồ Chí Minh VHDN Văn hóa doanh nghiệp DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ Hình 2.1 Logo hiện tại của HDBank.........................................................................36 MỤC LỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1 Cơ cấu thu nhập hoạt động của HDBank năm 2012-2015 ........................29 Bảng 2.2 Cơ cấu vốn huy động của HDBank phân theo loại tiền huy động ............30 Bảng 2.3 Cơ cấu dư nợ cho vay theo thời hạn vay ...................................................31 Bảng 2.4 Cơ Cấu lao động của HDBank đến 31/12/2015 ........................................32 Bảng 2.5 Mức thu nhập bình quân qua các năm của HDBank .................................32 Bảng 2.6 Thang bảng lương hiện hành của HDBank ...............................................40 Bảng 2.7 Mô tả mẫu nghiên cứu đối với cán bộ nhân viên HDBank- HSC .............43 Bảng 2.8 Mô tả mẫu nghiên cứu đối với khách hàng của HDBank..........................45 Bảng 2.9 Tồng hợp kết quả Crolbach’s Alpha các thang đo đối với CBNV ............46 Bảng 2.10 Tồng hợp kết quả Crolbach’s Alpha các thang đo đối với khách hàng ...47 Bảng 2.11 Giá trị trung bình của từng nhóm yếu tố cấu thành văn hóa doanh nghiệp của HDBank ..............................................................................................................50 Bảng 3.1 Chỉ tiêu lợi nhuận và cổ tức trong thời gian tới .........................................63 1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài: Văn hóa doanh nghiệp được xem như một hoạt động không thể thiếu trong hoạt động chiến lược của doanh nghiệp. Tuy nhiên các doanh nghiệp hiện nay chưa thật sự xem trọng văn hóa doanh nghiệp, khi nhắc đến văn hóa doanh nghiệp mọi người thường chỉ thấy rằng là các hoạt động hữu hình như các hoạt động phong trào, đồng phục, logo, … của doanh nghiệp. Nhiều Doanh nghiệp chưa nhận thức được rằng văn hóa doanh nghiệp còn bao gồm các chiến lược, mục tiêu, sứ mạng của tổ chức ngoài ra nó còn là niềm tin, suy nghĩ thề hiện sự gắn kết của nhân viên và của nhân viên với nhà lãnh đạo. Chính những yếu tố này giúp cho hoạt động của doanh nghiệp ngày càng bền vững. Trong thời kỳ hội nhập hiện nay, các doanh nghiệp không chỉ giao thoa về nguồn lực mà còn giao thoa về văn hóa giữa các quốc gia, các dân tộc. Các doanh nghiệp cần phải xây dựng nên bản sắc văn hóa riêng của mình để có thể hòa nhập nhưng không hòa tan với nền văn hóa khác. Mặt khác nhu cầu con người ngày càng hướng đến giá trị văn hóa, Doanh nghiệp càng hướng đến tạo nên bản sắc văn hóa của riêng mình càng tạo sự gắn kết cho nhân viên. Văn hóa doanh nghiệp được xem như tài sản vô hình của doanh nghiệp, là hoạt động sống còn của doanh nghiệp. Yếu tố văn hóa sản sinh một cách tự nhiên và song hành trong quá trình phát triển của doanh nghiệp. Văn hóa doanh nghiệp chi phối tình cảm, cách suy nghĩ và hành vi của các nhân viên trong doanh nghiệp. Nhờ văn hóa doanh nghiệp giúp cho các nhân viên dễ dàng tìm hiểu, hòa nhập vào môi trường sống và làm việc của doanh nghiệp. Xây dựng văn hóa doanh nghiệp không đơn thuần chỉ là liệt kê những cái cần có mà cần sự nỗ lực của các thành viên và sự khởi xướng, cổ vũ và động viên của nhà lãnh đạo. Xây dựng văn hóa doanh nghiệp chính là tạo nên sự cạnh tranh lâu bền cho doanh nghiệp, Văn hóa doanh nghiệp bắt nguồn từ “ phương châm, triết lý quản lý 2 và kinh doanh của mỗi doanh nghiệp. Nhiều doanh nghiệp nổi tiếng trên thế giới , có thời gian tồn tại lâu đời thường có những triết lý quản lý, kinh doanh bền vững theo thời gian tồn tại của doanh nghiệp như : Sony, Boeing, HP, Motorola,… Ở Việt Nam một số doanh nghiệp đi tiên phong trong xây dựng văn hóa doanh nghiệp như FPT, Mai Linh, Trafaco,.. và họ nhận thấy được hiệu quả của phát triển doanh nghiệp. Ngân hàng TMCP Phát Triển TP.HCM cũng như nhiều ngân hàng tại Việt Nam với 25 năm thành lập và hoạt động. Ngân hàng đã hình thành nên bản sắc văn hóa của riêng mình tuy nhiên những yếu tố văn hóa này chưa thực sự thấm sâu vào suy nghĩ và hành động của nhân viên. Đặc biệt năm 2013 vừa qua theo chủ trương của Ngân hàng Nhà nước thực hiện tái cơ cấu ngành ngân hàng, Ngân hàng TMCP Phát Triển TP.HCM thực hiện sát nhập Ngân hàng TMCP Đại Á điều này gây nên sự xáo trộn về nhân sự tạo nên những mối quan hệ mới giữa nhân viên cũ và nhân viên mới, đồng thời nhân viên mới cũng cần hòa nhập và hiểu rõ văn hóa doanh nghiệp mới trong khi đó ngân hàng cũng chưa ban hành được các sổ tay văn hóa cũng như bộ văn hóa ứng xử một cách đầy đủ trong doanh nghiệp nhằm đưa ra các chuẩn mực đạo đức, hành vi ứng xử cho cán bộ nhân viên trong ngân hàng. Bên cạnh đó, Ban lãnh đạo của Ngân hàng cũng nhận ra được vai trò ngày càng to lớn của văn hóa doanh nghiệp trong sự nghiệp phát triển bền vững. Để hội nhập với nền kinh tế mới nhiều năng động và nhiều chuyển biến, Ngân hàng càng quan tâm hoàn thiện và nâng cao văn hóa doanh nghiệp phù hợp với mục tiêu định hướng trong hoạt động kinh doanh cho thời gian tới. Chính vì điều này tôi đã chọn đề tài : “Hoàn thiện văn hóa doanh nghiệp theo ba cấp độ tại ngân hàng TMCP Phát triển TP.HCM - Hội sở chính” làm đề tài luận văn của mình với mong muốn đóng góp chút công sức của mình cho sự phát triển bền vững của ngân hàng trong thời kỳ hội nhập hiện nay. 2. Mục tiêu nghiên cứu: Đề tài nghiên cứu với mục tiêu hoàn thiện văn hóa doanh nghiệp theo ba cấp độ 3 tại Ngân hàng TMCP Phát Triển Thành phố Hồ Chí Minh – Hội Sở Chính. Các mục tiêu cụ thể như sau: - Phân tích thực trạng theo ba cấp độ văn hóa doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Phát triển TP.HCM - Hội sở chính. - Đề xuất giải pháp hoàn thiện và nâng cao văn hóa doanh nghiệp theo ba cấp độ tại Ngân hàng TMCP Phát triển TP.HCM - Hội sở chính 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu: 3.1 Đối tượng nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: văn hóa doanh nghiệp theo ba cấp độ. - Đối tượng khảo sát: là cán bộ, nhân viên và khách hàng của Ngân hàng TMCP Phát Triển TP.HCM – Hội sở chính. 3.2 Phạm vi nghiên cứu - Về không gian: đề tài được thực hiện tại Ngân hàng TMCP Phát Triển TP.HCM Hội sở chính. - Về thời gian: + Nghiên cứu được thực hiện trong vòng 5 tháng từ tháng 06/2016 đến tháng 10/2016. + Thời gian tiến hành khảo sát được thực hiện trong vòng 1 tháng từ 20/08/2016 đến 20/09/2016. 4. Phương pháp nghiên cứu: 4.1 Nguồn dữ liệu Thu thập dữ liệu thứ cấp: gồm các báo cáo, tổng kết tình hình hoạt động kinh doanh và thực tế tại HDBank. Dữ liệu này được dùng để phân tích thực trạng văn hóa doanh nghiệp theo ba cấp độ tại HDBank – Hội sở chính. Thu thập dữ liệu sơ cấp: Điều tra khảo sát cán bộ nhân viên của HDBank – Hội sở chính và khách hàng của HDBank tại Thành phố Hồ Chí Minh. Dữ liệu này nhằm phân tích đánh giá mức độ tác động của các yếu tố theo ba cấp độ văn hóa 4 doanh nghiệp tại HDBank – Hội sở chính. 4.2 Phương pháp thực hiện Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính có kết hợp phương pháp định lượng - Nghiên cứu định tính: thu thập thông tin, tổng hợp, diễn giải đưa ra các yếu điểm về thực trạng văn hóa doanh nghiệp tại HDBank – Hội sở chính. Từ đó đưa ra các kiến nghị giải pháp hoàn thiện văn hóa doanh nghiệp theo ba cấp độ tại HDBank – Hội sở chính. - Nghiên cứu định lượng: sử dụng mô hình văn hóa doanh nghiệp theo ba cấp độ của Edgar H.Schein. Phương pháp xử lý: + Điều tra khảo sát bằng cách sử dụng kỹ thuật phỏng vấn trực tiếp phát bảng câu hỏi và phỏng vấn gián tiếp bằng cách gởi bảng câu hỏi thiết kế bằng Google Document qua email rồi thu về. + Kiểm định sơ bộ thang đo bằng phân tích Crolbach ‘s Alpha và EFA. + Mô tả thống kê thang đo: đánh giá trung bình và độ lệch chuẩn của các cấp độ văn hóa doanh nghiệp. + Căn cứ vào giá trị trung bình, kiến nghị giải pháp hoàn thiện văn hóa doanh nghiệp theo ba cấp độ tại HDBank – Hội sở chính. 5. Kết cấu đề tài: luận văn có kết cấu các phần và chương như sau: Phần mở đầu Chương 1: Cơ sở lý luận về văn hóa doanh nghiệp. Chương 2: Phân tích thực trạng văn hóa doanh nghiệp theo ba cấp độ tại Ngân hàng TMCP Phát triển TP.HCM – Hội sở chính. Chương 3: Giải pháp hoàn thiện văn hóa doanh nghiệp theo ba cấp độ tại ngân hàng TMCP Phát triển TP.HCM - Hội sở chính. Kết luận Tài liệu tham khảo Phụ lục 5 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ VĂN HÓA DOANH NGHIỆP 1.1 Khái niệm về văn hóa và đặc trưng của văn hóa Văn hóa là một trong những đặc trưng không thể thiếu trong xã hội loài người, nó được hình thành trong quá trình hoạt động và sáng tạo và truyền lại cho thế hệ sau. Hiện nay, Văn hóa có nhiều định nghĩa tùy thuộc cáo cách tiếp cận và ý kiến khác nhau trên nhiều lĩnh vực, mỗi định nghĩa phản ánh một cách nhìn nhận và đánh giá khác nhau. Vào năm 1943, Chủ tịch Hồ Chí Minh đưa ra định nghĩa : “ Vì lẽ sinh tồn cũng vì mục đích cuộc sống, loài người mới sáng tạo và phát minh ra ngôn ngữ, chữ viết, đạo đức pháp luật , khoa học, tôn giáo, văn hóa, nghệ thuật, những công cụ cho sinh hoạt hằng ngày về mặc, ăn ở và các phương tiện, phương thức sử dụng. Toàn bộ những sáng tạo và phát minh đó tức là văn hóa”. ( Hồ Chí Minh, tập 3, trang 431). Theo định nghĩa của UNESCO đưa ra : “ Văn hóa là một tổng thể sống động các hoạt động sáng tạo của các cá nhân và các cộng đồng trong quá khứ, hiện tại qua các thế kỷ hoạt động ấy đã hình thành nên hệ thống các giá trị, các truyền thống và cách thể hiện, đó là những yếu tố xác định đặc tính riêng của mỗi dân tộc”. (Dương Thị Liễu và cộng sự , 2013) Theo Nguyễn Văn Dung và Cộng sự (2010, trang 20) đã đưa ra định nghĩa văn hóa của một nhóm: “Một dạng các quan niệm cơ bản cùng chia sẻ mà nhóm học hỏi được, khi nó giải quyết những vấn đề liên quan đến việc thích nghi với môi trường bên ngoài và sự hợp nhất bên trong. Dạng thức này hiệu quả đủ tốt để được xem là có giá trị, và do đó được truyền dạy cho các thành viên mới như cách thức đúng đắn để nhận thức tư duy và cảm nhận liên quan các vấn đề đó”. Văn hóa được xem như là những giá trị do con người sáng tạo ra. Những giá trị văn hóa này được đúc kết từ thực tiễn cuộc sống của con người khi tương tác với môi trường tự nhiên và xã hội. Tuy nhiên không phải tất cả những gì do con người tạo ra đều được gọi là văn hóa, chỉ những gì tạo nên giá trị mới được xem là văn hóa. 6 “Văn hóa là toàn bộ những giá trị vật chất và tinh thần mà loài người tạo ra trong quá trình lịch sử” (Đỗ Thị Phi Hoài, 2009, trang 8). “Văn hóa là toàn bộ những hoạt động tinh thần của con người và xã hội bao gồm kiến thức, các phong tục, tập quán; thói quen và cách ứng xử, ngôn ngữ (bao gồm ngôn ngữ có lời và ngôn ngữ không lời); các giá trị và thái độ; các hoạt động văn học nghệ thuật; tôn giáo; giáo dục; các phương thức giao tiếp, cách tổ chức xã hội.” (Dương Thị Liễu và cộng sự, 2013, trang 12) Văn hóa có những đặc trưng tiêu biểu mà dựa vào đó ta sẽ có cái nhìn bao quát, rộng mở đối với các vấn đề về văn hóa, qua đó xác định được những biểu hiện và vai trò của văn hóa trong đời sống xã hội và đặc biệt trong hoạt động kinh doanh. Văn hóa có những đặc trưng tiêu biểu như sau (Dương Thị Liễu và cộng sự, 2013): Văn hóa mang tính tập quán: Văn hóa cung cấp những quy định, chuẩn mực về hành vi được chấp nhận hoặc không được chấp nhận trong một xã hội cụ thể. Bên cạnh những tập quán tốt đẹp, được mọi người công nhận và tồn tại lâu đời còn có những tập quán không dễ nhận sự cảm thông và chấp nhận ngay. Văn hóa mang tính cộng đồng: Văn hóa phải được tồn tại và quy ước chung cho các thành viên trong cộng đồng, nó phải được dựa vào sự tạo dựng, tác động qua lại và củng cố của mọi thành viên. Nó chính là những tập tục được mọi người hưởng ứng và tuân theo một cách tự nhiên. Văn hóa mang tính dân tộc: Văn hóa tạo nên suy nghĩ và cảm nhận của dân tộc này mà dân tộc khác không dễ hiểu được. Mỗi nền văn hóa của các dân tộc khác nhau có thể có những suy nghĩ và nhìn nhận khác nhau về cùng một vấn đề. Văn hóa mang tính chủ quan: con người ở các dân tộc khác nhau, nền văn hóa khác nhau sẽ có những cách suy nghĩ khác nhau. Văn hóa có tính khách quan: văn hóa được hình thành qua một quá trình mang tính lịch sử, xã hội được truyền từ đời này sang đời khác, thế hệ này sang thế hệ khác. Các thành viên trong cộng đồng chỉ có thể chấp nhận nó chứ không thể biến đổi nó theo ý muốn của mình. 7 Văn hóa mang tính kế thừa: văn hóa được tích tụ qua hàng ngàn năm và truyền từ đời này sang đời khác, mỗi thế hệ qua đi văn hóa lại được thêm vào những đặc trưng riêng biệt của dân tộc mình trước khi truyền lại cho thế hệ sau. Văn hóa có thể học hỏi được: các thành viên trong cộng đồng ngoài vốn văn hóa có được từ dân tộc của mình còn cần phải học từ nơi khác, nền văn hóa khác thông qua học hỏi và kinh nghiệm. Văn hóa luôn tiến hóa: văn hóa không bao giờ bất biến mà luôn thay đổi, chuyển động, nó luôn điều chỉnh cho phù hợp với trình độ và tình hình mới. Trong giai đoạn hội nhập, văn hóa sẽ giao thoa với các nền văn hóa khác và tiếp thu những giá trị tiến bộ, giá trị tích cực để bổ sung cho mình phù hợp với hoàn cảnh mới dựa trên khả năng thay đổi và thích nghi của con người. 1.2 Văn hóa doanh nghiệp và đặc điểm văn hóa doanh nghiệp 1.2.1 Văn hóa doanh nghiệp Hiện nay có rất nhiều định nghĩa khác nhau về văn hóa doanh nghiệp, Ở mỗi Doanh nghiệp khác nhau sẽ có những cách nhìn về văn hóa doanh nghiệp khác nhau. Sau đây là một số định nghĩa về văn hóa doanh nghiệp được các nhà nghiên cứu, các tổ chức đưa ra: Theo ông Geotge de Saite Marie, một chuyên gia người Pháp về doanh nghiệp vừa và nhỏ, đã đưa ra định nghĩa như sau: “Văn hóa doanh nghiệp là tổng hợp các giá trị, các biểu tượng, huyền thoại, nghi thức, điều cấm kỵ, các quan điểm triết học, đạo đức tạo thành nền móng sâu xa của doanh nghiệp”. (Dương Thị Liễu và cộng sự, 2013) Tổ chức Lao động quốc tế thì định nghĩa văn hóa doanh nghiệp như sau: “ văn hóa doanh nghiệp là sự trộn lẫn đặc biệt các giá trị, các tiêu chuẩn, thói quen và truyền thống, những thái độ ứng xử và lễ nghi mà toàn bộ chúng ta là duy nhất đối với một tổ chức đã biết” (Dương Thị Liễu và cộng sự, 2013) 8 Theo Edgar H.Shein (Văn hóa doanh nghiệp và sự lãnh đạo, 2010) văn hóa công ty là tổng hợp các quan niệm chung mà các thành viên trong công ty học được trong quá trình giải quyết các vấn đề nội bộ và xử lý với các môi trường xung quanh. “Văn hóa doanh nghiệp là một hệ thống các ý nghĩa, giá trị, niềm tin chủ đạo, cách nhận thức và phương pháp tư duy được mọi thành viên trong doanh nghiệp cùng đồng thuận và có ảnh hưởng ở phạm vi rộng đến các thức hành động của từng thành viên trong hoạt động kinh doanh, tạo nên bản sắc của doanh nghiệp đó” (Đỗ Thị Phi Hoài, 2009, trang 19). “Văn hóa doanh nghiệp là một hệ thống các giá trị, các chuẩn mực, các quan niệm và hành vi của doanh nghiệp, chi phối hoạt động của mọi thành viên trong doanh nghiệp và tạo nên bản sắc kinh doanh riêng của doanh nghiệp” (Dương Thị Liễu và cộng sự , 2013, trang 234) Nhìn chung mọi định nghĩa đều có nét chung coi Văn hóa doanh nghiệp là toàn bộ các giá trị văn hóa được xây dựng trong suốt quá trình tồn tại và phát triển của doanh nghiệp, chi phối tình cảm, nếp suy nghĩ và hành vi của mọi thành viên của doanh nghiệp; tạo nên sự khác biệt giữa các doanh nghiệp và được coi là truyền thống riêng của mỗi doanh nghiệp. 1.2.2 Đặc điểm của văn hóa doanh nghiệp Cũng như các hoạt động khác, Văn hóa doanh nghiệp cũng có những đặc điểm của nó như sau (Nguyễn Mạnh Quân, 2015): Thứ nhất, văn hóa doanh nghiệp được nhận thức bởi các cá nhân trong doanh nghiệp thông qua những gì mà họ có thể nhận thấy, nghe thấy. Thứ hai, văn hóa doanh nghiệp có tính chứng thực. văn hóa doanh nghiệp luôn hướng mọi người đến các hoạt động, hành vi đưa ra quyết định thông qua các triết 9 lý, phương pháp thay vì phê phán hay đánh giá giá trị của tổ chức. 1.3 Vai trò của văn hóa doanh nghiệp Văn hóa doanh nghiệp có vai trò rất quan trọng, nó tạo ra lợi thế cạnh tranh, ảnh hưởng đến hoạch định chiến lược (Nguyễn Mạnh Quân, 2015), thu hút nhân tài và tăng cường gắn bó của người lao động, tạo động lực làm việc, giúp điều phối và kiểm soát, giảm xung đột (Đỗ Thị Phi Hoài, 2009). 1.3.1 Văn hóa doanh nghiệp là nguồn lực tạo nên lợi thế cạnh tranh Lợi thế cạnh tranh của một doanh nghiệp được xem xét dựa trên nhiều khía cạnh: chất lượng sản phẩm và dịch vụ, chi phí, công nghệ, sự linh hoạt trước thị trường,….Để có những lợi thế này đòi hỏi doanh nghiệp phải có nguồn lực tài chính, máy móc, công nghệ, nhân lực và phương pháp làm việc. Trong đó nguồn nhân lực được xem là đóng vai trò quan trọng vì thông qua nguồn nhân lực để chuyển hóa các nguồn khác trở thành sản phẩm dịch vụ đến khách hàng. Văn hóa doanh nghiệp ảnh hưởng trực tiếp đến hình thành mục tiêu, chiến lược và các chính sách của doanh nghiệp. Môi trường văn hóa doanh nghiệp còn có ý nghĩa tác động đến tinh thần, thái độ và động cơ làm việc của các thành viên vì vậy ảnh hướng rất lớn đến tính hiệu quả của doanh nghiệp. Phương thức làm việc của lãnh đạo doanh nghiệp sẽ ảnh hưởng đến văn hóa doanh nghiệp và từ đó tác động đến nhân viên giúp nhân viên có định hướng trong hoạt động từ đó hoàn thiện bản thân. 1.3.2 Văn hóa doanh nghiệp ảnh hưởng đến hoạch định chiến lược Văn hóa doanh nghiệp có ảnh hưởng trực tiếp đến hoạch định chiến lược của doanh nghiệp thông qua chọn lọc thông tin, đặt ra những tiêu chuẩn, nguyên tắc cho doanh nghiệp hoạt động. Thông qua hoạch định chiến lược, các thành viên sẽ thấy được vị trí, vai trò của mình đối với việc thực hiện các mục tiêu chiến lược, nhận thức được nguồn lực sẵn có và tự hoàn thiện bản thân 10 Văn hóa doanh nghiệp mạnh sẽ tạo được sự thống nhất và tính tuân thủ cao đối với các giá trị, niềm tin của tổ chức và đó là cơ sở thành công chiến lược của doanh nghiệp. Văn hóa doanh nghiệp với chức năng tạo cam kết cao của các thành viên trong tổ chức, đây là yếu tố quyết định hiệu quả hoạt động và nâng cao năng suất lao động 1.3.3 Thu hút nhân tài và sự gắn bó của người lao động Khi văn hóa doanh nghiệp hiệu quả và trở nên mạnh mẽ, tạo nên đặc trưng của doanh nghiệp sẽ tạo nên tiếng vang để mọi người đều biết đến doanh nghiệp và đạt được thành công trên thị trường kinh doanh. Chính những tiếng vang này giúp doanh nghiệp thu hút những nhân tài muốn vào làm việc ở đây, đối với các nhân viên hiện hữu sẽ ở lại lâu dài, gắn bó và phát triển lâu dài với doanh nghiệp do họ nhận thấy môi trường làm việc ổn định, phù hợp và có tương lai. Môi trường văn hóa mạnh có tác dụng thu hút và gìn giữ nhân tài khi nó tạo nên được một môi trường làm việc đầy hứng thú, nhân viên cảm nhận được bầu không khí thân thiện và có cơ hội khẳng định mình. Sự nhất trí cao giữa các thành viên trong doanh nghiệp sẽ tạo sự liên kết, củng cố lòng trung thành và cam kết bền vững với tổ chức. 1.3.4 Tạo động lực làm việc Văn hóa doanh nghiệp không phải là những quy định cứng nhắc cản trở sự sáng tạo của các thành viên mà nó tạo động lực, khuyến khích các thành viên sáng tạo, phát triển. Sự gắn kết của nhân viên đối với doanh nghiệp sẽ giúp cho các thành viên cam kết không ngừng sáng tạo và phát triển vì mục tiêu chung của tổ chức. Nhà lãnh đạo quan tâm và phát triển văn hóa doanh nghiệp thì họ sẽ xây dựng hệ thống và phương thức làm việc hiệu quả như hệ thống thông tin, phân quyền, giao việc hiệu quả, xây dựng môi trưởng làm việc hiệu quả, cởi mở, tạo điều kiện