Tài liệu Hoàn thiện kế toán quản trị chi phí sản xuất tại công ty cổ phần cơ điện và xây lắp hùng vương (full)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG HÀ THỤY PHÚC TRẦM HOÀN THIỆN KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ SẢN XUẤT TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN CƠ ĐIỆN VÀ XÂY LẮP HÙNG VƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH Đà Nẵng - Năm 2013 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG HÀ THỤY PHÚC TRẦM HOÀN THIỆN KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ SẢN XUẤT TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN CƠ ĐIỆN VÀ XÂY LẮP HÙNG VƯƠNG Chuyên ngành: Kế toán Mã số: 60.34.30 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS NGUYỄN MẠNH TOÀN Đà Nẵng - Năm 2013 LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan, đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tác giả luận văn Hà Thụy Phúc Trầm MỤC LỤC MỞ ĐẦU......................................................................................................1 1. Tính cấp thiết của đề tài ........................................................................ 1 2. Mục tiêu nghiên cứu ............................................................................ 3 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu......................................................... 3 4. Phương pháp nghiên cứu ...................................................................... 3 5. Bố cục đề tài.......................................................................................... 4 6. Tổng quan tài liệu nghiên cứu............................................................... 4 CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ TRONG DOANH NGHIỆP XÂY LẮP...................................................7 1.1. TỔNG QUAN VỀ KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ..........................7 1.1.1 Khái niệm kế toán quản trị chi phí................................................... 7 1.1.2. Bản chất của kế toán quản trị chi phí ............................................... 9 1.1.3 Vai trò của kế toán quản trị chi phí trong quản trị doanh nghiệp .......... 10 1.2. VAI TRÒ, ĐẶC ĐIỂM HOẠT ĐỘNG XÂY LẮP ẢNH HƯỞNG ĐẾN TỔ CHỨC KTQT CHI PHÍ TRONG DOANH NGHIỆP XÂY LẮP ......................................................................................................... 11 1.2.1 Vai trò của Công ty trong hoạt động sản xuất xây lắp................... 11 1.2.2. Đặc điểm sản phẩm xây lắp .......................................................... 12 1.2.3. Đặc điểm chi phí và phân loại chi phí trong doanh nghiệp xây lắp.............. 13 1.3. NỘI DUNG KTQT CHI PHÍ TRONG DOANH NGHIỆP XÂY LẮP ......................................................................................................... 20 1.3.1. Lập dự toán chi phí xây dựng ....................................................... 20 1.3.2. Phương pháp tập hợp và xác định chi phí sản xuất ...................... 25 1.3.3. Kiểm soát chi phí .......................................................................... 26 1.3.4. Tổ chức mô hình kế toán quản trị chi phí ..................................... 31 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1.........................................................................33 CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN CƠ ĐIỆN VÀ XÂY LẮP HÙNG VƯƠNG ...34 2.1. ĐẶC ĐIỂM HOẠT ĐỘNG SẢN XUẤT KINH DOANH VÀ TỔ CHỨC QUẢN LÝ TẠI CÔNG TY CP CƠ ĐIỆN VÀ XÂY LẮP HÙNG VƯƠNG......................................................................................................34 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển Cty CP Cơ điện và Xây lắp Hùng Vương. .......................................................................................... 34 2.1.2. Đặc điểm hoạt động sản xuất kinh doanh .................................... 36 2.1.3. Quy trình hoạt động xây lắp của công ty ..................................... 38 2.1.4. Cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý của Công ty CP Cơ điện và Xây lắp Hùng Vương...................................................................................... 39 2.1.5. Đặc điểm tổ chức bộ máy kế toán tại Công ty Cổ Phần Cơ điện và Xây lắp Hùng Vương .............................................................................. 43 2.2. THỰC TRẠNG KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN CƠ ĐIỆN VÀ XÂY LẮP HÙNG VƯƠNG...........................45 2.2.1. Phân loại chi phí sản xuất ............................................................. 45 2.2.2. Thực trạng công tác lập dự toán chi phí tại Công ty CP Xây lắp và Cơ điện Hùng Vương.............................................................................. 47 2.2.3. Công tác hạch toán và tập hợp chi phí sản xuất tại Công ty......... 59 2.2.4. Thực hiện kiểm soát chi phí.......................................................... 73 2.3. ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ TẠI CÔNG TY CỐ PHẦN CƠ ĐIỆN VÀ XÂY LẮP HÙNG VƯƠNG. ......74 2.3.1. Những kết quả đạt được................................................................ 74 2.3.2. Tồn tại ........................................................................................... 75 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2.........................................................................78 CHƯƠNG 3. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN KTQT CHI PHÍ TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN CƠ ĐIỆN VÀ XÂY LẮP HÙNG VƯƠNG ...79 3.1. SỰ CẦN THIẾT VÀ NHỮNG YÊU CẦU PHẢI HOÀN THIỆN KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ TẠI CÔNG TY CP CƠ ĐIỆN VÀ XÂY LẮP HÙNG VƯƠNG..........................................................................................79 3.2. HOÀN THIỆN KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN CƠ ĐIỆN VÀ XÂY LẮP HÙNG VƯƠNG .................................80 3.2.1. Hoàn thiện về mô hình tổ chức Kế toán quản trị chi phí.............. 80 3.2.2. Hoàn thiện về phân loại chi phí sản xuất tại Công ty ................... 81 3.2.3. Hoàn thiện việc hạch toán và tập hợp chi phí sản xuất tại Công ty84 3.2.4. Hoàn thiện lập báo cáo chi phí..................................................... 85 3.2.5. Hoàn thiện phân tích chi phí phục vụ công tác kiểm soát chi phí .. 90 3.3. ĐIỀU KIỆN CƠ BẢN ĐỂ THỰC HIỆN CÁC GIẢI PHÁP ............97 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3.......................................................................100 KẾT LUẬN..............................................................................................101 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO QUYẾT ĐỊNH GIAO ĐỀ TÀI LUẬN VĂN PHỤ LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT BHXH : Bảo hiểm xã hội BHYT : Bảo hiểm y tế BHTN : Bảo hiểm thất nghiệp CCDC : Công cụ dụng cụ CP : Cổ phần CPNCTT : Chi phí nhân công trực tiếp CPNVLTT : Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp CPSDMTC : Chi phí sử dụng máy thi công CPSXC : Chi phí sản xuất chung DNXL : Doanh nghiệp xây lắp GTGT : Giá trị gia tăng KPCĐ : Kinh phí công đoàn KTQT : Kế toán quản trị KTQTCP : Kế toán quản trị chi phí NVL : Nguyên vật liệu MTC : Máy thi công TSCĐ : Tài sản cố định DANH MỤC BẢNG BIỂU Số hiệu bảng 1.1 Tên bảng Phân loại chi phí theo phương pháp chi phí toàn Trang 25 bộ và phương pháp chi phí trực tiếp 2.1 Quy mô hoạt động của công ty 34 2.2 Giá trị sản xuất kinh doanh qua các năm 2009 - 2011 35 2.3 Tổng giá trị dự thầu 38 2.4 Bảng dự toán tổng hợp nguyên vật liệu thi công hạng 50 mục công trình 2.5 Bảng dự toán chi phí nhân công 52 2.6 Bảng dự toán chi phí máy thi công 53 2.7 Bảng dự toán chi phí vận chuyển 51 2.8 Bảng chênh lệch vật tư 56 2.9 Bảng tổng hợp chi phí dự toán 58 2.10 Tập hợp chi phí nguyên vật liệu trực tiếp thi công 62 2.11 Tập hợp chi phí sản xuất chung 71 2.12 Bảng hợp hợp chi phí sản xuất xây lắp 73 2.13 Bảng so sánh chi phí sản xuất xây lắp 74 3.1 Phân loại chi phí theo cách ứng xử chi phí tại Công ty 82 Cổ phần Cơ điện và Xây lắp Hùng Vương 3.2 Kết hợp hệ thống tài khoản KTQT và KTTC 84 3.3 Báo cáo chi phí 87 3.4 Báo cáo chi phí sản xuất 87 3.5 Báo cáo giá thành 88 3.6 Phiếu chi phí công việc 89 3.7 Bảng phân tích tình hình biến động nguyên vật liệu 92 DANH MỤC SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ Số hiệu Tên sơ đồ Trang 1.1 Các chức năng cơ bản của quản trị doanh nghiệp 11 1.2 Cách xây dựng định mức chi phí sản xuất 24 2.1 Sơ đồ tổ chức Ban chỉ huy công trường 36 2.2 Tóm tắt quy trình hoạt động xây lắp của Công ty 38 2.3 Sơ đồ bộ máy quản lý công ty 39 2.4 Sơ đồ tổ chức bộ máy kế toán tại công ty 44 2.5 Quản lý việc hoàn thành chứng từ của các đội xây dựng 45 2.6 Quy trình lập kế hoạch chi phi sản xuất tại công ty 48 3.1 Mô hình tổ chức bộ máy kế toán quản trị chi phí 80 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Kế toán với chức năng thông tin và kiểm tra các hoạt động kinh tế tài chính của một đơn vị, một tổ chức và ngày càng giữ vai trò tích cực trong việc quản lý, điều hành, kiểm soát các hoạt động kinh tế của các đơn vị, có ý nghĩa quan trọng cho mọi đối tượng có nhu cầu sử dụng thông tin tuỳ theo mục đích khác nhau. Xuất phát từ yêu cầu và tính chất của thông tin cung cấp, thông tin kế toán được chia thành thông tin kế toán tài chính và thông tin kế toán quản trị. Thông tin kế toán tài chính chủ yếu cung cấp cho các đối tượng bên ngoài đơn vị sử dụng để ra các quyết định hữu ích tuỳ từng đối tượng. Thông tin kế toán quản trị chỉ cung cấp cho các nhà quản trị nội bộ đơn vị để ra quyết định điều hành hoạt động sản xuất kinh doanh. Kế toán quản trị (KTQT) mới được phát triển trong giai đoạn gần đây nhưng đã thực sự trở thành một công cụ khoa học giúp nhà quản trị trong công tác quản lý, điều hành hoạt động kinh doanh của đơn vị. Ở Việt Nam, kế toán quản trị còn khá mới mẻ, các doanh nghiệp mới chỉ có hệ thống kế toán tài chính hoàn chỉnh, còn hệ thống kế toán quản trị phục vụ cho công tác quản lý và ra quyết định hầu như chưa có. Đồng thời, việc triển khai ứng dụng kế toán quản trị trong các doanh nghiệp vào hoạt động quản lý chưa được quan tâm đúng mức. Hơn nữa, về mặt luật pháp, Nhà nước ta mới chỉ ban hành những văn bản pháp quy, chế độ hướng dẫn về hệ thống kế toán tài chính áp dụng bắt buộc cho các doanh nghiệp, còn kế toán quản trị mới chỉ được đề cập và vận dụng không bắt buộc đối với các doanh nghiệp trong thời gian gần đây. 2 Mặc dù vậy, kế toán quản trị vẫn được coi là một hoạt động thiết yếu trong một tổ chức để giúp lãnh đạo xem xét, đánh giá các hoạt động của tổ chức nhằm đưa ra các quyết định đúng đắn và hiệu quả nhất. Hơn nữa, trong quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh việc quản lý tốt chi phí luôn được doanh nghiệp quan tâm và đặt lên hàng đầu. Kiểm soát và quản lý tốt chi phí là cơ sở để nhà quản trị đưa ra các quyết định kinh doanh hợp lý, hiệu quả nhằm mục tiêu tối đa hoá lợi nhuận, tăng cường khả năng cạnh tranh của các doanh nghiệp. Chính vì vậy, việc hoàn thiện kế toán quản trị chi phí là rất cần thiết đối với bất kỳ một doanh nghiệp nào muốn đứng vững trên thương trường. Ngành xây dựng cơ bản là một ngành sản xuất vật chất đóng vai trò quan trọng trong toàn bộ nền kinh tế quốc dân. Việc triển khai và ứng dụng kế toán quản trị vào công tác quản lý tại các doanh nghiệp nói chung, doanh nghiệp xây lắp nói riêng chưa được quan tâm đúng mức. Qua quá trình nghiên cứu thực tế tổ chức công tác kế toán tại Công ty Cổ Phần Cơ điện và Xây Lắp Hùng Vương cũng không nằm ngoài xu thế đó và công tác kế toán quản trị cũng còn bộc lộ những mặt hạn chế nhất định cần phải hoàn thiện. Việc hoàn thiện công tác kế toán quản trị nói chung, kế toán quản trị chi phí nói riêng tại Công ty Cổ Phần Cơ điện và Xây Lắp Hùng Vương là cần thiết, điều đó sẽ hỗ trợ đắc lực cho công tác quản lý, điều hành của công ty nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh, tăng cường khả năng hội nhập và cạnh tranh trong nền kinh tế thị trường hiện nay. Xuất phát từ vai trò, ý nghĩa, tầm quan trọng của công tác kế toán quản trị nói chung, kế toán quản trị chi phí nói riêng cả trên phương diện lý luận và thực tiễn, tác giả đã chọn nghiên cứu đề tài “Hoàn thiện kế toán quản trị chi phí sản xuất tại Công ty Cổ Phần Cơ điện và Xây Lắp Hùng Vương” nhằm góp phần vào việc nâng cao năng lực, hiệu quả quản lý của Công ty Cổ Phần 3 Cơ điện và Xây Lắp Hùng Vương nói riêng và các doanh nghiệp xây lắp nói chung. 2. Mục tiêu nghiên cứu - Hệ thống hoá làm sáng tỏ những vấn đề lý luận cơ bản về kế toán quản trị chi phí tại doanh nghiệp xây lắp. - Đề tài tập trung nghiên cứu thực trạng công tác kế toán quản trị chi phí tại Công ty Cổ Phần Cơ điện và Xây Lắp Hùng Vương, từ đó đánh giá thực trạng tổ chức kế toán quản trị chi phí sản xuất tại công ty về những tồn tại, hạn chế cần khắc phục và đưa ra những nguyên nhân khách quan và chủ quan. - Trên cơ sở lý luận và thực trạng đã nghiên cứu tác giả đề xuất những giải pháp nhằm hoàn thiện kế toán quản trị chi phí sản xuất tại Công ty Cổ Phần Cơ điện và Xây Lắp Hùng Vương góp phần cung cấp thông tin hữu ích phục vụ công tác quản lý công ty hiệu quả hơn trong môi trường cạnh tranh ngày càng khắc nghiệt hiện nay. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Công ty Cổ Phần Cơ điện và Xây Lắp Hùng Vương ngoài hoạt động xây lắp còn có hoạt động sản xuất công nghiệp (sản xuất chế tạo sản phẩm máy móc, khung kèo thép, tư vấn thiết kế …). Tuy nhiên hiện nay, giá trị sản xuất hoạt động xây lắp vẫn chiếm tỷ trọng chủ yếu, khoảng 90%. Vì vậy mà luận văn chỉ tập trung vào nghiên cứu và hoàn thiện kế toán quản trị chi phí cho hoạt động xây lắp của Công ty. 4. Phương pháp nghiên cứu Phương pháp nghiên cứu dữ liệu thứ cấp: Các giáo trình, tạp chí và các công trình của các tác giả đã nghiên cứu trước. Phương pháp nghiên cứu dữ liệu sơ cấp: Tác giả đã tiến hành nghiên cứu trực tiếp tại Công ty Cổ Phần Cơ điện và Xây Lắp Hùng Vương, phương pháp thực hiện là phỏng vấn. Đối tượng được phỏng vấn: giám đốc, kế toán trưởng, 4 chỉ huy công trường, kỹ thuật, nhân viên phòng Kỹ thuật chất lượng, Phòng vật tư thiết bị, các nhân viên kế toán và dựa vào việc thu thập dữ liệu thứ cấp tại Công ty Cổ Phần Cơ điện và Xây Lắp Hùng Vương tác giả có thể rút ra kết luận về thực trạng áp dụng kế toán quản trị chi phí tại công ty từ đó đưa ra các giải pháp hoàn thiện kế toán quản trị chi phí cho Công ty Cổ Phần Cơ điện và Xây Lắp Hùng Vương. 5. Bố cục đề tài Luận văn ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Danh mục tài liệu tham khảo, Phụ lục, Luận văn gồm có 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về KTQTCP trong doanh nghiệp xây lắp. Chương 2: Thực trạng kế toán quản trị chi phí tại Công ty Cổ Phần Cơ điện và Xây Lắp Hùng Vương. Chương 3: Một số biện pháp hoàn thiện công tác kế toán quản trị chi phí tại Công ty Cổ Phần Cơ điện và Xây Lắp Hùng Vương. 6. Tổng quan tài liệu nghiên cứu Kế toán quản trị, trong đó có kế toán quản trị chi phí là thuật ngữ mới xuất hiện ở Việt Nam trong hơn 20 năm trở lại đây và đã thu hút được sự chú ý của các doanh nghiệp. Tại Việt Nam, một số doanh nghiệp đã bước đầu vận dụng và xây dựng cho mình một bộ máy kế toán quản trị riêng biệt và cũng đã có rất nhiều nghiên cứu về vấn đề này. Những nghiên cứu của các tác giả Nguyễn Việt (1995) với luận án “Vấn đề hoàn thiện kế toán Việt Nam”, Phạm Văn Dược (1997) với “Phương hướng xây dựng nội dung và tổ chức vận dụng kế toán quản trị vào các doanh nghiệp Việt Nam” đã trình bày phương hướng và giải pháp xây dựng hệ thống kế toán tài chính và kế toán quản trị trong các doanh nghiệp Việt Nam. Tuy nhiên những nghiên cứu này còn mang tính chất chung cho tất cả các loại hình doanh nghiệp, trong khi tính linh hoạt của kế toán quản trị lại rất cao, phụ thuộc vào đặc điểm hoạt động kinh doanh của từng 5 ngành. Đến đầu những năm 2000 đã có một số nghiên cứu về một số vấn đề cụ thể của kế toán quản trị, hoặc về việc áp dụng riêng kế toán quản trị cho từng loại hình doanh nghiệp cụ thể. Tác giả Phạm Quang (2002) nghiên cứu về “Phương hướng xây dựng hệ thống báo cáo kế toán quản trị và tổ chức vận dụng vào các doanh nghiệp Việt Nam”, tác giả Trần Văn Dung (2002) nghiên cứu về “Tổ chức kế toán quản trị và giá thành trong doanh nghiệp sản xuất ở Việt Nam”, tác giả Phạm Thị Kim Vân (2002) nghiên cứu về “Tổ chức kế toán quản trị chi phí và kết quả kinh doanh ở các doanh nghiệp kinh doanh du lịch”, tác giả Dương Thị Mai Hà Trâm (2004) nghiên cứu “Xây dựng hệ thống kế toán quản trị trong các doanh nghiệp Dệt Việt Nam”, tác giả Nguyễn Thanh Quí (2004) nghiên cứu “Xây dựng hệ thống thông tin kinh tế phục vụ quản trị doanh nghiệp kinh doanh bưu chính viễn thông”, tác giả Phạm Thị Thuỷ (2007) nghiên cứu “Xây dựng mô hình kế toán quản trị chi phí trong các doanh nghiệp sản xuất dược phẩm Việt Nam”. Trong các công trình này, các tác giả đã hệ thống các nội dung cơ bản của hệ thống kế toán quản trị và đề xuất phương hướng ứng dụng kế toán quản trị vào các ngành cụ thể theo phạm vi nghiên cứu của các đề tài. Tác giả Nguyễn Thị Thanh Thuý (2010) nghiên cứu “Tăng cường kiểm soát chi phí tại Công ty Cổ phần Vinaconex 25” trong nghiên cứu này tác giả đã đưa ra những lý luận, những đánh giá về thực trạng và giải pháp tăng cường kiểm soát chi phí tại Công ty Cổ phần Vinaconex 25. Tuy nhiên, tất cả các công trình nghiên cứu về kế toán quản trị đã công bố đều chưa nghiên cứu chuyên sâu về hệ thống kế toán quản trị chi phí áp dụng cho các doanh nghiệp xây lắp, trong khi xây lắp là ngành sản xuất vật chất quan trọng mang tính chất công nghiệp nhằm tạo ra cơ sở vật chất kỹ thuật cho nền kinh tế quốc dân, là ngành đang rất cần những thông tin kế toán quản trị chi phí phục vụ cho công tác ra quyết định của nhà quản trị. 6 Chính vì vậy, các vấn đề mà luận văn cần tập trung nghiên cứu là hoàn thiện kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp xây lắp mà cụ thể ở đây là tại Công ty Cổ Phần Cơ điện và Xây Lắp Hùng Vương trên cơ sở nghiên cứu về bản chất, vai trò và nội dung của kế toán quản trị chi phí qua đó đề tài góp phần giúp cho các nhà quản trị doanh nghiệp nói chung và nhà quản trị Công ty Cổ Phần Cơ điện và Xây Lắp Hùng Vương nói riêng nhận thức đúng hơn về tầm quan trọng của kế toán quản trị chi phí qua đó có thể vận dụng cho doanh nghiệp mình nhằm cải tạo cách tổ chức hệ thống kế toán tại đơn vị để giảm thiểu chi phí sản xuất mang lại lợi ích kinh tế cao hơn. 7 CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ TRONG DOANH NGHIỆP XÂY LẮP 1.1. TỔNG QUAN VỀ KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ 1.1.1 Khái niệm kế toán quản trị chi phí Kế toán ra đời là tất yếu khách quan của nền sản xuất xã hội để phục vụ quản lý kinh tế. Khi nền sản xuất xã hội phát triển với trình độ ngày càng cao cùng với những tiến bộ của khoa học kỹ thuật thì kế toán không ngừng phát triển và hoàn thiện về nội dung, phương pháp cũng như hình thức tổ chức để đáp ứng yêu cầu quản lý ngày càng cao của nền sản xuất xã hội. Kế toán thực sự trở thành môn khoa học trong hệ thống khoa học quản lý, kế toán là khoa học thu nhận, xử lý và cung cấp toàn bộ thông tin về tài sản và sự vận động của tài sản trong các đơn vị nhằm kiểm tra giám sát toàn bộ hoạt động kinh tế tài chính của đơn vị đó. Chức năng của kế toán là cung cấp thông tin về hoạt động kinh tế tài chính của một đơn vị, một tổ chức cho các đối tượng sử dụng thông tin thông qua việc cung cấp các báo cáo tài chính, hoạch định các kế hoạch hoạt động dài hạn và ngắn hạn của đơn vị, kiểm soát kết quả các hoạt động của đơn vị. Cùng với sự phát triển của nền sản xuất xã hội, đối tượng sử dụng thông tin ngày càng mở rộng, nhu cầu thông tin càng tăng với các mục đích cụ thể khác nhau. Điều đó đã thúc đẩy kế toán phát triển và hình thành các loại kế toán khác nhau. Xét theo phạm vi cung cấp thông tin và đối tượng sử dụng thông tin, kế toán được chia thành kế toán tài chính và kế toán quản trị. Kế toán tài chính cung cấp thông tin cho các đối tượng bên ngoài là chủ yếu, kế toán quản trị chỉ cung cấp cho các cấp quản trị trong nội bộ đơn vị để đưa ra các quyết định điều hành các hoạt động kinh doanh. Để đạt được mục tiêu cuối cùng là thu được lợi nhuận tối đa trên mỗi sản phẩm, dịch vụ, doanh nghiệp cần phải nắm rõ sản xuất, kinh doanh mặt hàng 8 nào, sản phẩm nào có lãi, mặt hàng nào, sản phẩm nào sẽ bị lỗ bằng cách tính toán, phân tích, tổng hợp từng yếu tố chi phí để so sánh với doanh thu của từng nhóm sản phẩm, dịch vụ mà doanh nghiệp đang sản xuất, kinh doanh. Điều này đòi hỏi các nhà quản trị doanh nghiệp phải được cung cấp những thông tin đặc biệt khác nhau từ kế toán quản trị. Xuất phát điểm của kế toán quản trị là kế toán chi phí, nghiên cứu chủ yếu về quá trình tính toán giá phí sản phẩm như giá phí tiếp liệu, giá phí sản xuất; nhằm đề ra các quyết định cho phù hợp, xác định giá trị hàng tồn kho và kết quả kinh doanh theo từng hoạt động. Cho đến nay, khi bàn về bản chất của kế toán quản trị có nhiều quan điểm khác nhau, chẳng hạn như: Theo quan điểm của Giáo trình Kế toán quản trị - Trường Đại học kinh tế quốc dân xuất bản năm 2002: "Kế toán quản trị là qui trình định dạng, đo lường, tổng hợp, phân tích, lập báo biểu, giải trình và thông đạt các số liệu tài chính và phi tài chính cho ban giám đốc để lập kế hoạch, đánh giá, theo dõi việc thực hiện kế hoạch trong phạm vi nội bộ một doanh nghiệp và để đảm bảo cho việc sử dụng có hiệu quả các tài sản và quản lý chặt chẽ các tài sản này". Theo Điều 4 Luật Kế toán Việt Nam năm 2003: "Kế toán quản trị là việc thu thập, xử lý, phân tích và cung cấp thông tin kinh tế, tài chính theo yêu cầu quản trị và quyết định kinh tế, tài chính trong nội bộ đơn vị kế toán" [5, tr. 15]. Từ những quan điểm trên có thể rút ra khái niệm chung về kế toán quản trị như sau: Kế toán quản trị là khoa học thu nhận, xử lý và cung cấp những thông tin định lượng kết hợp với định tính về các hoạt động của một đơn vị cụ thể, giúp các nhà quản trị trong quá trình ra quyết định liên quan đến việc lập kế hoạch, tổ chức thực hiện, kiểm tra và đánh giá tình hình thực hiện các hoạt động của đơn vị. Chi phí là một trong những yếu tố trung tâm của công tác quản lý hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Một doanh nghiệp tồn tại và hoạt 9 động phải chi nhiều khoản chi phí khác nhau trong suốt quá trình hoạt động kinh doanh và chi phí có ảnh hưởng trực tiếp đến lợi nhuận của doanh nghiệp. Do đó, vấn đề được đặt ra là làm sao có thể kiểm soát được tất cả các khoản chi phí. Kế toán quản trị chi phí là công cụ hữu hiệu đáp ứng nhu cầu thông tin chi phí cho các nhà quản trị để đưa ra các quyết định kinh doanh, cơ sở cho kiểm soát, sử dụng chi phí của đơn vị một cách có hiệu quả. Như vậy, kế toán quản trị chi phí là việc thu thập, xử lý, phân tích và cung cấp các thông tin về chi phí của doanh nghiệp nhằm giúp các nhà quản trị doanh nghiệp thực hiện tốt các chức năng quản trị chi phí trong quá trình kinh doanh. 1.1.2. Bản chất của kế toán quản trị chi phí Trước khi nghiên cứu bản chất của kế toán quản trị chi phí, ta xem xét bản chất của kế toán quản trị nói chung: - Kế toán quản trị là một bộ phận của công tác kế toán nói chung của doanh nghiệp, đồng thời là công cụ quan trọng không thể thiếu đối với công tác quản trị nội bộ doanh nghiệp. Kế toán quản trị được coi như một hệ thống nhằm trợ giúp cho các nhà quản lý ra quyết định, là phương tiện để thực hiện kiểm soát quản lý trong doanh nghiệp. - Kế toán quản trị chỉ cung cấp những thông tin về hoạt động kinh tế tài chính trong phạm vi yêu cầu quản lý nội bộ của một doanh nghiệp. Những thông tin đó chỉ có ý nghĩa đối với những người, những bộ phận và những nhà điều hành, quản lý doanh nghiệp, không cung cấp cho các đối tượng bên ngoài. - Thông tin kế toán quản trị thường cụ thể và mang tính định lượng vì nó gắn với các hoạt động kinh doanh cụ thể của doanh nghiệp. - Mục đích sử dụng thông tin kế toán quản trị là để hoạch định và kiểm soát hoạt động của doanh nghiệp, nó được cụ thể hoá thành các chức năng cơ bản của nhà quản trị: Lập kế hoạch, tổ chức thực hiện, phân tích đánh giá và ra quyết định. 10 Theo thông tư số 53/2006/TT- BTC ngày 12 tháng 6 năm 2006 của Bộ tài chính: "Kế toán quản trị nhằm cung cấp các thông tin về hoạt động nội bộ của doanh nghiệp, như: Chi phí của từng bộ phận (trung tâm chi phí), từng công việc, sản phẩm; Phân tích, đánh giá tình hình thực hiện với kế hoạch về doanh thu, chi phí, lợi nhuận; quản lý tài sản, vật tư, tiền vốn, công nợ; Phân tích mối quan hệ giữa chi phí với khối lượng và lợi nhuận; Lựa chọn thông tin thích hợp cho các quyết định đầu tư ngắn hạn và dài hạn; Lập dự toán ngân sách sản xuất, kinh doanh;... nhằm phục vụ việc điều hành, kiểm tra và ra quyết định kinh tế". Như vậy, bản chất của kế toán quản trị chi phí là một bộ phận của kế toán quản trị chuyên thực hiện việc xử lý, phân tích và cung cấp các thông tin về chi phí nhằm phục vụ cho việc thực hiện các chức năng của nhà quản trị như hoạch định, tổ chức thực hiện, kiểm tra và ra quyết định. 1.1.3 Vai trò của kế toán quản trị chi phí trong quản trị doanh nghiệp Như phần trên đã trình bày, kế toán quản trị chi phí là một bộ phận của hệ thống kế toán nhằm cung cấp cho các nhà quản lý thông tin về chi phí để giúp nhà quản lý thực hiện các chức năng quản trị doanh nghiệp. Các chức năng cơ bản của quản trị doanh nghiệp là lập kế hoạch, tổ chức thực hiện kế hoạch, kiểm tra - đánh giá. Để thực hiện vai trò của mình, kế toán quản trị chi phí tiến hành lập dự toán chi phí để trợ giúp các nhà quản trị doanh nghiệp thực hiện chức năng lập kế hoạch. Ngoài ra, trong quá trình thực hiện các mục tiêu mà kế hoạch đã đề ra, kế toán quản trị chi phí đã cung cấp thông tin cho việc quản lý đến từng công việc cụ thể, như: quản lý sản xuất tác nghiệp, quản lý tồn kho, quản lý chi phí... Kế toán quản trị chi phí giúp thực hiện chức năng kiểm tra của quản lý một cách rất hiệu quả thông qua việc thu thập và cung cấp các thông tin chi tiết về tình hình thực hiện kế hoạch, phát hiện các khoản chênh lệch so với kế hoạch và các nguyên nhân dẫn đến tình hình đó, giúp nhà quản lý nắm bắt hoạt động nào đem lại lợi 11 ích, hoạt động nào đang duy trì lợi thế cạnh tranh cho doanh nghiệp… Có thể nói, kế toán quản trị chi phí đóng vai trò kiểm soát toàn bộ các khâu của hoạt động kinh doanh một cách rất cụ thể, chi tiết và thường xuyên. Vai trò của KTQT chi phí được thể hiện qua sơ đồ: Lập kế hoạch Ra quyết định Kiểm tra, đánh giá Tổ chức thực hiện Sơ đồ 1.1. Các chức năng cơ bản của quản trị doanh nghiệp 1.2. VAI TRÒ, ĐẶC ĐIỂM HOẠT ĐỘNG XÂY LẮP ẢNH HƯỞNG ĐẾN TỔ CHỨC KTQT CHI PHÍ TRONG DOANH NGHIỆP XÂY LẮP 1.2.1 Vai trò của Công ty trong hoạt động sản xuất xây lắp Doanh nghiệp xây lắp (DNXL) là một tổ chức kinh tế có tư cách pháp nhân, chuyên hoạt động sản xuất kinh doanh các sản phẩm xây lắp trên thị trường xây dựng nhằm mục tiêu tối đa hóa lợi nhuận. Tùy theo hình thức sở hữu vốn mà DNXL có thể tồn tại dưới hình thức doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp tư nhân, Công ty cổ phần, Công ty trách nhiệm hữu hạn… các doanh nhiệp này giữ một vai trò quan trọng trong nền kinh tế quốc dân. Trong quá trình phát triển của xã hội loài người thì xây dựng là một nhu cầu thường xuyên và ngày một tăng. Các DNXL giữ một vai trò quan trọng trong việc nộp ngân sách nhà nước, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, góp phần giải quyết việc làm.