Tài liệu Hoàn thiện hệ thống báo cáo tài chính hợp nhất theo mô hình công ty mẹ công ty con tại công ty cổ phần bông việt nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCH  ---------------HUỲNH THỊ HOÀNG YẾN LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Tp. Hồ Chí Minh, năm 2013 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCH  ---------------HUỲNH THỊ HOÀNG YẾN Chuyên ngành : Kế toán Mã số : 60340301 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS. TS VÕ VĂN NHỊ Tp. Hồ Chí Minh, năm 2013 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu trong luận văn là hoàn toàn trung thực. Luận văn này chưa từng được ai công bố dưới bất kỳ hình thức nào. Học viên Huỳnh Thị Hoàng Yến MỤC LỤC Trang phụ bìa Lời cam đoan Mục Lục Danh sách các chữ viết tắt Danh mục các sơ đồ Danh mục phần phụ lục PHẦN MỞ ĐẦU CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN VỀ BÁO CÁO TÀI CHÍNH HỢP NHẤT 1.1. Bản chất, mục đích và vai trò của BCTCHN............................................................................1 1.1.1. Khái niệm BCTC và BCTCHN.................................................................................................1 1.1.2. Bản chất, mục đích và vai trò của BCTCHN.........................................................................1 1.2. Đối tượng lập BCTCHN..................................................................................................................2 1.3. Các hình thức hợp nhất kinh doanh..............................................................................................8 1.3.1. Khái niệm.........................................................................................................................................8 1.3.2 Các hình thức hợp nhất kinh doanh...........................................................................................9 1.3.3. Các hình thức khác......................................................................................................................10 1.3.4. Các loại BCTCHN.......................................................................................................................10 1.4. Chuẩn mực và quy định hiện hành về lập và trình bày BCTCHN tại Việt Nam.........11 1.4.1. Chuẩn mực kế toán quốc tế số 27 (IAS 27).........................................................................11 1.4.2. Chuẩn mực BCTC quốc tế IFRS 10.......................................................................................21 1.4.3. Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 25......................................................................................25 1.4.4. So sánh Chuẩn mực VAS 25 và IAS 27...............................................................................32 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1......................................................................................................................37 CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG HỆ THỐNG BÁO CÁO TÀI CHÍNH TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN BÔNG VIỆT NAM 2.1. Giới thiệu về Công ty Cổ Phần Bông Việt Nam....................................................................38 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển..........................................................................................38 2.1.2. Cơ cấu tổ chức..............................................................................................................................40 2.2. Tình hình tổ chức công tác kế toán............................................................................................41 2.2.1. Tổ chức bộ máy kế toán.............................................................................................................41 2.2.1. Chính sách kế toán áp dụng......................................................................................................43 2.2.3. Mối quan hệ giữa bộ phận kế toán và các công ty con cho việc lập BCTCHN.......45 2.3. Tình hình lập và trình bày BCTCHN tại Công ty CP Bông Việt Nam...........................47 2.3.1. Phạm vi báo cáo tài chính.........................................................................................................47 2.3.2. Quá trình tổ chức thông tin hợp nhất BCTC.......................................................................47 2.3.3. Trình tự và phương pháp lập BCTCHN tại Công ty CP Bông Việt Nam..................48 2.4. Đánh giá thực trạng hệ thống báo cáo tài chính hợp nhất tại Công ty Cổ Phần Bông Việt Nam..............................................................................................................................................................58 2.4.1. Những điểm thích hợp của hệ thống báo cáo tài chính hợp nhất tại Công ty Cổ Phần Bông Việt Nam.........................................................................................................................................58 2.4.2. Những điểm chưa thích hợp của hệ thống báo cáo tài chính hợp nhất tại Công ty Cổ Phần Bông Việt Nam..............................................................................................................................59 2.4.3. Nguyên nhân những hạn chế....................................................................................................61 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2......................................................................................................................65 CHƯƠNG 3 MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN VIỆC LẬP BÁO CÁO TÀI CHÍNH HỢP NHẤT THEO MÔ HÌNH CÔNG TY MẸ - CÔNG TY CON TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN BÔNG VIỆT NAM 3.1. Các quan điểm và nguyên tắc hoàn thiện.................................................................................66 3.1.1. Các quan điểm hoàn thiện.........................................................................................................66 3.1.2. Nguyên tắc hoàn thiện................................................................................................................68 3.2. Một số giải pháp nhằm hoàn thiện việc lập báo cáo tài chính hợp nhất theo mô hình công ty mẹ – công ty con tại Công ty Cổ Phần Bông Việt Nam.........................................................69 3.2.1. Giải pháp về quá trình thu thập và xử lý thông tin phục vụ cho BCTCHN...............69 3.2.2. Giải pháp về kiểm soát chất lượng thông tin khi lập BCTCHN....................................71 3.2.3. Một số giải pháp trước mắt nhằm khắc phục những tồn tại của báo cáo tài chính hợp nhất tại Công ty Cổ Phần Bông Việt Nam.......................................................................................74 3.3. Một số kiến nghị..............................................................................................................................82 3.3.1. Đối với Bộ tài chính....................................................................................................................82 3.3.2. Về phía doanh nghiệp.................................................................................................................88 3.3.3. Đối với hội nghề nghiệp............................................................................................................88 3.3.4. Đối với cục thuế...........................................................................................................................89 3.3.5. Đối với nhà trường và các trung tâm đào tạo......................................................................89 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3......................................................................................................................91 PHẦN KẾT LUẬN TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC DANH SÁCH CÁC CHỮ VIẾT TẮT BCTC : Báo cáo tài chính BCĐKT : Bảng cân đối kế toán BCĐKTHN : Bảng cân đối kế toán hợp nhất BCKQHĐKD : Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh BCKQHĐKDHN : Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh hợp nhất BCLCTT : Báo cáo lưu chuyển tiền tệ BCLCTTHN : Báo cáo lưu chuyển tiền tệ hợp nhất Bông Việt Nam : Công ty CP Bông Việt Nam Bông Tây Nguyên : Công ty CP Bông Tây Nguyên Nha Hố : Công ty CP Giống Cây Trồng Nha Hố Bông Miền Trung : Công ty CP Bông và KDTH Miền Trung VAS : Chuẩn mực kế toán Việt Nam IAS : Chuẩn mực kế toán quốc tế IFRS : Chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế ĐVT : Đơn vị tính đ : Đồng DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ Sơ đồ 2.1: Cơ cấu tổ chức của Công ty Cổ Phần Bông Việt Nam Sơ đồ 2.2: Sơ đồ tổ chức bộ máy kế toán hợp nhất DANH MỤC PHẦN PHỤ LỤC VÀ BẢNG BIỂU Phụ lục 2.1: Bảng tổng hợp các bút toán điều chỉnh Phụ lục 2.2: Bảng tổng hợp các chỉ tiêu hợp nhất (BCĐKTHN và BCKQKDHN) Phụ lục 2.3: Bảng tổng hợp các chỉ tiêu hợp nhất (LCTTHN) Bảng 2.3.1 : Bảng TH điều chỉnh công nợ nội bộ Bảng 2.3.1: Bảng TH điều chỉnh xuất nội bộ công ty đối với hàng tồn kho 2013 Bảng 2.3.1: Bảng điều chỉn doanh thu, giá vốn của BCHN năm 2013 PHẦN MỞ ĐẦU 1. SỰ CẦN THIẾT CỦA ĐỀ TÀI Báo cáo tài chính của DN là công cụ hữu hiệu nhất cung cấp thông tin tài chính cho nhiều đối tượng quan tâm, bao gồm nhà quản lý, nhà đầu tư, cơ quan nhà nước cũng như các đối tượng khác. Giả sử một DN (được gọi là công ty mẹ) sở hữu cổ phần kiểm soát hoặc chi phối các công ty khác (công ty con và công ty liên kết), dẫn tới sự hình thành một “thực thể kinh tế” mới với quy mô và tiềm lực lớn hơn. Dựa trên quyền kiểm soát và chi phối của mình, công ty mẹ có thể gây ảnh hưởng, thậm chí quyết định các giao dịch phát sinh tại các công ty con và công ty liên kết, bao gồm cả giao dịch giữa các công ty này, qua đó ảnh hưởng đến tình hình tài chính của từng công ty. Trong bối cảnh như vậy, Báo cáo tài chính của các đơn vị một cách riêng lẻ sẽ không có nhiều ý nghĩa, do các giao dịch kinh tế phát sinh được phân tích, đánh giá và thực hiện không chỉ bó hẹp trong từng DN, mà theo khuôn khổ “thực thể kinh tế” nói trên, thường được gọi là tập đoàn. Điều này cũng giải thích cho sự ra đời và ý nghĩa kinh tế của Báo cáo tài chính hợp nhất của các tập đoàn. Dưới góc độ của nhà quản lý, việc nắm bắt tổng thể tình hình tài chính của tập đoàn là rất quan trọng trong việc quản lý hoạt động, định hướng phát triển và phân bổ nguồn lực. Do đó, tình hình tài chính của DN không đơn thuần chỉ là các số liệu, thông tin được phản ánh trên Báo cáo tài chính riêng của chính DN đó, mà phải là các thông tin tài chính trên Báo cáo tài chính hợp nhất của “thực thể kinh tế” nói trên. Đối với nhà đầu tư, họ cũng cần nắm được tổng thể tình hình tài chính, nguồn vốn đầu tư được thực hiện và phân bổ như thế nào trong cả tập đoàn. Đồng thời, kết quả kinh doanh của tập đoàn cũng ảnh hưởng đến quyết định đầu tư của các cổ đông, chứ không đơn thuần chỉ là kết quả kinh doanh của công ty mẹ. Trong giai đoạn hiện nay, đặc biệt là đối với các DNNN, các tập đoàn kinh tế của nhà nước thực hiện quá trình cổ phần hóa gắn liền với việc niêm yết cổ phiếu và chào bán chứng khoán ra công chúng thì nhu cầu sử dụng Báo cáo tài chính hợp nhất của nhà đầu tư càng trở nên cần thiết hơn. Ngoài ra, một thực tế đáng quan tâm hiện nay là vấn đề huy động vốn của các DN, trong cả khu vực nhà nước và khu vực tư nhân. Nguồn vốn trong nước huy động ngày càng khó trong bối cảnh Chính phủ chủ trương thắt chặt tín dụng, kiềm chế lạm phát. Không những nguồn vốn đầu tư bị giảm sút, mà chi phí huy động cao đã trở thành rào cản cho quá trình tăng trưởng, phát triển của các DN. Vấn đề minh bạch thông tin tài chính càng trở nên cấp thiết hơn đối với nhà quản lý nhằm tạo sức hấp dẫn đối với nhà đầu tư không chỉ ở thị trường trong nước mà còn vươn ra các thị trường lớn trên thế giới, nơi có nguồn vốn huy động với chi phí thấp hơn. Vấn đề lập Báo cáo tài chính hợp nhất tuân thủ theo cả chuẩn mực kế toán Việt Nam và chuẩn mực Báo cáo tài chính quốc tế ngày càng trở nên cần thiết và là điều kiện bắt buộc để có thể tiếp cận với các nguồn vốn này. Đó chính là những lý do mà tác giả đã chọn đề tài “Hoàn thiện hệ thống báo cáo tài chính hợp nhất theo mô hình công ty mẹ – công ty con tại Công ty Cổ phần Bông Việt Nam” làm luận văn thạc sĩ kinh tế cho mình. 2. 1. NHỮNG CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN Luận văn thạc sĩ của tác giả Nguyễn Thị Ánh Tuyết về “ Báo cáo tài chính hợp nhất tại Công ty Cổ Phần Đầu Tư Lạc Hồng” năm 2013. Trong đề tài này, tác giả đã nêu được những điểm nổi bật trong quá trình lập BCTCHN tại đơn vị như: Kế toán hợp nhất lập Báo cáo tài chính hợp nhất tuân thủ theo Chuẩn mực kế toán Việt Nam và các thông tư hướng dẫn liên quan; Báo cáo tài chính riêng của công ty mẹ và các công ty con đều được lập theo chế độ kế toán doanh nghiệp ban hành theo Quyết định số 15/2006/QĐ-BTC ngày 20/03/2006 của Bộ Tài Chính; Đồng thời, tác giả cũng nêu lên những hạn chế, thiếu sót tại đơn vị: Độ tin cậy và mức độ kịp thời của dữ liệu phục vụ cho việc lập Báo cáo tài chính hợp nhất chưa cao; Việc tổ chức thu thập thông tin phục vụ cho công tác lập Báo cáo tài chính hợp nhất chưa đầy đủ; Nguyên tắc tách lợi ích của cổ đông thiểu số tại công ty không phù hợp với thông tư 161/2007/TT-BTC. Đánh giá lại các khoản đầu tư vào các công ty liên kết chưa phù hợp; Phương pháp và kỹ thuật lập Báo cáo tài chính hợp nhất của công ty còn rất thủ công và không chặt chẽ. 2. lập Luận văn thạc sĩ của tác giả Phan Thị Nam Hà về “Hoàn thiện công tác BCTCHN tại Công ty TNHH MTV Dược Sài Gòn” năm 2013. Đề tài này tác giả cũng đã nêu lên được những điểm đạt được như Bảng cân đối kế toán hợp nhất và Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh hợp nhất đã triệt tiêu được các nghiệp vụ giao dịch trùng lắp giữa các đơn vị trong Công ty; Công ty mẹ và tất cả các công ty con đều thống nhất về phương pháp lập báo cáo lưu chuyển tiền tệ là phương pháp trực tiếp; Công ty mẹ và các công ty thành viên đều sử dụng chương trình kế toán trên máy vi tính và có trang bị phần mềm kế toán nên đã giúp cho khối lượng công việc của kế toán viên được giảm nhẹ rất nhiều cũng như góp phần làm cho việc tập hợp số liệu hợp nhất báo cáo có thể được thực hiện dễ dàng và nhanh chóng hơn; Đồng thời, tác giả cũng chỉ ra những tồn tại Việc lập BCTC HN tại Công ty Sapharco còn mang tính bán thủ công, chủ yếu làm trên excel chưa có phần mềm nào hỗ trợ, vì thế việc lập BCTC HN tốn nhiều thời gian và nhiều nguồn lực; Việc áp dụng chính sách kế toán chưa đồng bộ cụ thể như phương pháp xác định giá trị hàng tồn kho. Mức độ sẵn có của dữ liệu phục vụ cho việc lập BCTC HN chưa cao; Mặc dù thời hạn chuyển BCTC riêng của công ty con cho phòng kế toán công ty mẹ đã được quy định cụ thể nhưng một số thành viên còn nộp chậm trễ nên ảnh hưởng đến việc tổng hợp số liệu của cả Công ty. 3. Luận văn thạc sĩ của tác giả Bùi Phạm Tú Uyên về “ Hoàn thiện lập BCTCHN tại Tổng Công ty Pisico” năm 2012. Trong đề tài này, tác giả cũng nêu được những điểm đạt được như: Tất cả các công ty trong tập đoàn đều đã được trang bị phần mềm kế toán; Kế toán hợp nhất đã áp dụng các chuẩn mực kế toán Việt Nam và các thông tư hướng dẫn liên quan để thực hiện việc lập BCTC hợp nhất; Bảng cân đối kế toán hợp nhất và Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh hợp nhất đã triệt tiêu được các nghiệp vụ giao dịch trùng lắp giữa các đơn vị trong tập đoàn; Công ty mẹ và tất cả các công ty con trong tập đoàn đều thống nhất về phương pháp lập báo cáo lưu chuyển tiền tệ là phương pháp gián tiếp. Còn những điểm hạn chế, cần phải khắc phục tại đơn vị như là: Phạm vi hợp nhất xác định không chuẩn xác; Việc thu thập thông tin phục vụ công tác hợp nhất BCTC chưa đầy đủ; Chưa thể hiện được dòng tiền luân chuyển của cả tập đoàn; Việc đánh giá lại các khoản đầu tư vào các công ty liên kết theo phương pháp vốn chủ sở hữu chưa chuẩn xác; Một số bút toán điều chỉnh, loại trừ khi hợp nhất Báo cáo tài chính chưa phù hợp: giao dịch bán hàng, giao dịch bán tài sản cố định trong nội bộ tập đoàn,... 4. Luận văn thạc sĩ của tác giả Võ Thị Diệu Hiền về “Hoàn thiện việc lập và trình bày BCTCHN tại Công ty Cổ Phần Hùng Vương” năm 2013. Đề tài này tác giả đã nêu lên được những điểm đạt được như: Bộ phận kế toán được sự hỗ trợ của các bộ phận khác, ví dụ như bộ phận thống kê để cung cấp số liệu về hàng hóa, sản phẩm….nhằm hạn chế sai sót trong số liệu; Tập đoàn có riêng một kế toán chỉ thực hiện nhiệm vụ hợp nhất báo cáo tài chính; Báo cáo lưu chuyển tiền tệ công ty mẹ và các công ty con đều thực hiện theo phương pháp gián tiếp; Kế toán phản ánh điều chỉnh khoản đầu tư vào công ty liên kết theo phương pháp vốn chủ sở hữu trên báo cáo tài chính hợp nhất. Song song đó, tại đơn vị vẫn còn những hạn chế như là: Đối với bút toán loại trừ giá trị ghi sổ khoản đầu tư của công ty mẹ trong từng công ty con và phần vốn của công ty mẹ trong vốn chủ sở hữu của công ty con và ghi nhận lợi thế thương mại: Kế toán đã thực hiện loại trừ không chính xác dẫn đến ghi nhận bất lợi thương mại không chính xác; Đối với bút toán các giao dịch nội bộ: Công ty thực hiện loại trừ lãi chưa thực hiện trong hàng tồn kho cuối kỳ trong giao dịch bán hàng với công ty liên kết là không chính xác; Đối với bút toán loại trừ ảnh hưởng của giao dịch bán tài sản cố định trong nội bộ Tập đoàn: Kế toán chưa xác định đúng bút toán điều chỉnh cho các khoản mục Tài sản thuế thu nhập hoãn lại, lợi nhuận sau thuế chưa phân phối, giá trị hao mòn lũy kế, chi phí quản lý doanh nghiệp; Đối với bút toán loại trừ cổ tức được chia từ lợi nhuận sau ngày mua: công ty thiếu bút toán điều chỉnh lợi ích cổ đông thiểu số, lợi nhuận sau thuế chưa phân phối. 5. Luận văn thạc sĩ của tác giả Nguyễn Thị Thanh Huệ về “ Báo cáo tài chính hợp nhất tại Tổng Công ty Du Lịch Sài Gòn – Thực trạng và giải pháp hoàn thiện” năm 2013. Trong luận văn này, tác giả nêu lên những điểm đạt được như: Kế toán đã tiến hành điều chỉnh khoản đầu tư vào các công ty liên kết, liên doanh theo phương pháp vốn chủ sở hữu trên BCTC hợp nhất; Khi lập BCĐKT hợp nhất, BCKQHĐKD hợp nhất và BCLCTT hợp nhất, kế toán đã loại trừ các giao dịch nội bộ; Còn những điểm hạn chế, chưa đạt được tác giả cũng chỉ rõ như: Về kế toán các khoản đầu tư vào các công ty liên kết, liên doanh theo phương pháp vốn chủ sở hữu, kế toán đã ghi nhận các bút toán điều chỉnh vào các chỉ tiêu không phù hợp, cụ thể là không phản ánh đúng phần lãi hoặc lỗ của Tổng Công ty trong công ty liên kết, liên doanh và các khoản điều chỉnh khác; Về phạm vi hợp nhất kết quả kinh doanh của các công ty con, BCKQHĐKD hợp nhất không bao gồm kết quả kinh doanh từ đầu năm 2010 cho đến ngày giảm khoản đầu tư vào hai công ty con: Công ty CP Đô thị Du lịch Cần Giờ và Công ty CP Du lịch Dịch vụ Thương mại Phú Thọ. Do đó, đơn vị đã trình bày kết quả kinh doanh hợp nhất thiếu chính xác; Về phương pháp lập BCLCTT hợp nhất, tổng Công ty lập BCLCTT hợp nhất theo phương pháp gián tiếp, trong khi có một số công ty con lập BCLCTT riêng theo phương pháp trực tiếp. Do vậy, kế toán hợp nhất gặp khó khăn khi lập BCLCTT hợp nhất vì khối lượng điều chỉnh khá lớn và phức tạp; Về nội dung Bản thuyết minh BCTC hợp nhất, theo cách trình bày hiện nay thì Bản thuyết minh BCTC hợp nhất không thuyết minh số liệu và các giải trình khác đối với các khoản mục. Vì vậy, Bản thuyết minh BCTC hợp nhất chưa thực sự phân tích chi tiết các thông tin số liệu đã trình bày trên BCĐKT hợp nhất, BCKQHĐKD hợp nhất và BCLCTTHN; Về các bút toán hợp nhất tại Công ty xử lý cũng còn nhiều thiếu sót. 3. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU Đề tài nghiên cứu về quy trình hợp nhất báo cáo tài chính theo mô hình công ty mẹ - công ty con tại Công ty Cổ Phần Bông Việt Nam, đồng thời đề xuất một số giải pháp góp phần hoàn thiện việc lập báo cáo tài chính hợp nhất theo mô hình này. 4. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU Đối tượng nghiên cứu của đề tài là lý luận và thực tiễn về vấn đề lập và trình bày báo cáo tài chính hợp nhất theo mô hình công ty mẹ - công ty con tại Công ty Cổ Phần Bông Việt Nam. Phạm vi nghiên cứu của đề tài được giới hạn ở việc lập Bảng cân đối kế toán hợp nhất và Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh hợp nhất năm 2013 của Công ty Cổ Phần Bông Việt Nam. 5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Về mặt lý luận: Tổng hợp các lý thuyết có liên quan đến đề tài nghiên cứu của quốc tế và Việt Nam. Về mặt thực tiễn: - Thu thập số liệu từ Công ty Cổ Phần Bông Việt Nam, các đề tài nghiên cứu khoa học, các chuẩn mực kế toán quốc tế, các chuẩn mực kế toán Việt Nam, thông tư và các bài báo liên quan đến đề tài nghiên cứu. - Số liệu được thu thập từ phòng kế toán Công ty Cổ Phần Bông Việt Nam chủ yếu là số liệu sơ cấp. Từ số liệu trên sẽ phân tích, tổng hợp và lập thành bảng số liệu hoàn chỉnh để phục vụ cho việc nghiên cứu. - Dựa vào tài liệu và số liệu thu thập, tiến hành phân tích và đánh giá thực trạng. Đưa ra giải pháp nhằm hoàn thiện việc lập và trình bày Báo cáo tài chính hợp nhất Công ty Cổ Phần Bông Việt Nam. 6. NHỮNG ĐÓNG GÓP CỦA ĐỀ TÀI Trên cơ sở hệ thống hóa lý luận về hợp nhất kinh doanh, về lập báo cáo tài chính hợp nhất theo mô hình công ty mẹ – công ty con và phân tích thực trạng công tác lập báo cáo tài chính hợp nhất theo mô hình công ty mẹ – công ty con tại đơn vị thực tế để thấy rõ những mặt tích cực cũng như những tồn tại của nó, tác giả đưa ra một số quan điểm và giải pháp nhằm góp phần hoàn thiện việc lập báo cáo tài chính hợp nhất theo mô hình công ty mẹ – công ty con cho Công ty Cổ Phần Bông Việt Nam và VAS 25. 7. KẾT CẤU CỦA LUẬN VĂN Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn gồm có 3 chương: Chương 1: Tổng quan về hợp nhất kinh doanh và lập báo cáo tài chính hợp nhất theo mô hình công ty mẹ - công ty; Chương 2: Thực trạng hệ thống báo cáo tài chính tại Công ty Cổ Phần Bông Việt Nam; Chương 3: Một số giải pháp nhằm hoàn thiện việc lập báo cáo tài chính hợp nhất theo mô hình công ty mẹ - công ty con tại Công ty Cổ Phần Bông Việt Nam. 1 CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN VỀ BÁO CÁO TÀI CHÍNH HỢP NHẤT 1.1. Bản chất, mục đích và vai trò của Báo cáo tài chính hợp nhất 1.1.1. Khái niệm Báo cáo tài chính và Báo cáo tài chính hợp nhất 1.1.1.1. Khái niệm Báo cáo tài chính Theo VAS 01, Báo cáo tài chính phản ảnh tình hình tài chính của doanh nghiệp bằng cách tổng hợp các nghiệp vụ kinh tế, tài chính có cùng tính chất kinh tế thành các yếu tố của báo cáo tài chính. Các yếu tố liên quan trực tiếp đến việc xác định tình hình tài chính trong Bảng cân đối kế toán là Tài sản, Nợ phải trả và Vốn chủ sở hữu. Các yếu tố liên quan trực tiếp đến đánh giá tình hình và kết quả kinh doanh trong Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh là Doanh thu, thu nhập khác, Chi phí và Kết quả kinh doanh. 1.1.1.2. Khái niệm Báo cáo tài chính hợp nhất Báo cáo tài chính hợp nhất là báo cáo tài chính của một tập đoàn được trình bày như báo cáo tài chính của một doanh nghiệp. Báo cáo này được lập trên cơ sở hợp nhất báo cáo của công ty mẹ và các công ty con theo quy định của chuẩn mực kế toán Việt Nam số 25. 1.1.2. Bản chất, mục đích và vai trò của Báo cáo tài chính hợp nhất 1.1.2.1. Bản chất của Báo cáo tài chính hợp nhất Báo cáo tài chính hợp nhất của tập đoàn cũng được thể hiện như là một báo cáo tài chính của doanh nghiệp. Báo cáo tài chính hợp nhất lập trên cơ sở hợp nhất các báo cáo tài chính riêng biệt của công ty mẹ và công ty con. 2 Báo cáo tài chính hợp nhất mang tính chất tổng hợp có điều chỉnh các chỉ tiêu kinh tế từ các báo cáo riêng biệt của công ty mẹ và công ty con. 1.1.2.2. Mục đích của Báo cáo tài chính hợp nhất Tổng hợp và trình bày một cách tổng quát, toàn diện tình hình tài sản, nợ phải trả, nguồn vốn chủ sở hữu tại thời điểm kết thúc năm tài chính, kết quả hoạt động kinh doanh và dòng lưu chuyển tiền tệ trong năm tài chính của tập đoàn, Tổng công ty như một doanh nghiệp độc lập không tính đến ranh giới pháp lý của cá nhân riêng biệt là công ty mẹ hay các công ty con trong tập đoàn. Cung cấp thông tin kinh tế, tài chính chủ yếu của việc đánh giá thực trạng tình hình tài chính và kết quả kinh doanh và các dòng lưu chuyển tiền tệ của tập đoàn, Tổng công ty trong năm tài chính đã qua và dự đoán trong tương lai. Thông tin của báo cáo tài chính hợp nhất là căn cứ quan trọng cho việc đề ra các quyết định về quản lý, điều hành hoạt động kinh doanh, hoặc đầu tư vào tập đoàn hoặc Tổng công ty của các chủ sở hữu, các nhà đầu tư, các chủ nợ hiện tại và tương lai,… 1.1.2.3. Vai trò của Báo cáo tài chính hợp nhất Báo cáo tài chính hợp nhất có vai trò cung cấp thông tin cho nhiều đối tượng sử dụng, đặc biệt là cung cấp thông tin cho cổ đông của công ty mẹ. Báo cáo tài chính hợp nhất cho thấy được bức tranh và quá trình hoạt động cho cả tập đoàn, đảm bảo thông tin chính xác và trung thực trên báo cáo tài chính là yêu cầu đặt ra cho các doanh nghiệp Việt Nam. 1.2. Đối tượng lập Báo cáo tài chính hợp nhất - Mô hình công ty mẹ - công ty con + Công ty mẹ Công ty mẹ là công ty có một hay nhiều công ty con. Công ty mẹ trong một tập đoàn kinh tế là một doanh nghiệp thành lập và đang ký theo quy định của pháp 3 luật, có tư cách pháp nhân, có khả năng trong một số lĩnh vực liên quan đến hoạt động kinh doanh đủ mạnh để kiểm soát hoặc chi phối các công ty khác trong tập đoàn và được các công ty thành viên trong tập đoàn chấp nhận sự kiểm soát, chi phối đó theo những nguyên tắc và phương thức nhất định. + Công ty con Công ty con là doanh nghiệp chịu sự kiểm soát của một doanh nghiệp khác (gọi là công ty mẹ). Công ty con là những doanh nghiệp trong tập đoàn được thành lập và đăng ký theo quy định của pháp luật, có một công ty mẹ chi phối, kiểm soát và tự nguyện chấp nhận sự chi phối, kiểm soát của công ty mẹ theo những nguyên tắc và phương pháp nhất định. + Mô hình công ty mẹ - công ty con Theo chuẩn mực kế toán quốc tế IAS (International Accounting Standard),công ty mẹ (Parent company) là một thực thể pháp lý có ít nhất một đơn vị trực thuộc – công ty con (Subsidiary). Công ty con cũng là thực thể pháp lý nhưng bị kiểm soát bởi công ty mẹ. Kiểm soát ở đây được hiểu là : - Sở hữu trực tiếp hoặc gián tiếp nhiều hơn 50% số phiếu bầu. - Sở hữu ít hơn 50% số phiếu bầu nhưng nắm quyền đối với hơn 50% số phiếu bầu theo sự thỏa thuận của các cổ đông khác; hoặc nắm quyền lãnh đạo, điều hành liên quan đến các chính sách tài chính hay sản xuất kinh doanh của công ty và được quy định tại điều lệ theo sự thỏa thuận hay hợp đồng; hoặc có quyền bổ nhiệm hay miễn nhiệm phần lớn các thành viên của Hội đồng quản trị, Ban lãnh đạo; hoặc có quyền quyết định, định hướng đến phần lớn số phiếu bầu tại các cuộc họp của Hội đồng quản trị, ban lãnh đạo. Theo VAS 25, công ty được đầu tư trở thành công ty con khi mà một trong các điều kiện sau đây được thỏa mãn: - Công ty mẹ nắm giữ trên 50% quyền biểu quyết. Trong các trường hợp sau đây, quyền kiểm soát vẫn được thực hiện ngay cả khi công ty mẹ nắm giữ ít hơn 50% quyền biểu quyết tại công ty con: 4 ‚ Các nhà đầu tư khác thỏa thuận dành cho công ty mẹ hơn 50% quyền biểu quyết; ‚ Công ty mẹ có quyền chi phối các chính sách tài chính và hoạt động theo quy chế thỏa thuận; ‚ Công ty mẹ có quyền bổ nhiệm hoặc bãi miễn đại đa số các thành viên Hội đồng quản trị hoặc cấp quản lý tương đương; ‚ Công ty mẹ có quyền bỏ đa số phiếu tại các cuộc họp của Hội đồng quản trị hoặc cấp quản lý tương đương. Như vậy, có thể nêu khái niệm chung về mô hình công ty mẹ – công ty con như sau: công ty mẹ – công ty con là một tổ hợp gồm nhiều doanh nghiệp có tư cách pháp nhân độc lập, trong đó, doanh nghiệp có tiềm lực mạnh nhất về vốn, công nghệ, thị trường đầu tư và chi phối doanh nghiệp khác trở thành công ty mẹ; doanh nghiệp nhận vốn đầu tư và bị doanh nghiệp khác chi phối trở thành công ty con. Việc chi phối, kiểm soát chủ yếu là về vốn, công nghệ, thị trường, thương hiệu. Một công ty mẹ với nhiều công ty con hoạt động trong nhiều lĩnh vực khác nhau, nhiều địa bàn khác nhau tạo nên một thế mạnh chung gọi là “tập đoàn”. Các mối quan hệ về vốn, về quyền, nghĩa vụ và lợi ích giữa công ty mẹ và các công ty con được xác định rõ ràng trên cơ sở vốn đầu tư. Đây là điểm mấu chốt trong mô hình công ty mẹ – công ty con. + Quyền kiểm soát và lợi ích của công ty mẹ đối với công ty con ‚ Xác định quyền kiểm soát của công ty mẹ đối với công ty con a. Công ty mẹ nắm giữ trên 50% quyền biểu quyết của công ty con