Tài liệu Hoàn thiện công tác kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp xây dựng tại tp. hồ chí minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ TP.HCM ĐỖ NGUYÊN KỲ HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ TRONG DOANH NGHIỆP XÂY DỰNG TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành: KẾ TOÁN Mã số ngành: 60 34 0301 CÁN BỘ HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS. TS PHẠM VĂN DƯỢC TP.HỒ CHÍ MINH, tháng 05 năm 2014 vii MỤC LỤC Trang LỜI CAM ĐOAN ..................................................................................................... i LỜI CÁM ƠN ........................................................................................................... ii TÓM TẮT NỘI DUNG LUẬN VĂN .................................................................... iii MỤC LỤC ............................................................................................................... vii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ....................................................................... xii DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU ......................................................................... xiv DANH MỤC SƠ ĐỒ…………………………………………………………….. xv CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU………..…………… 1 1.1 Lý do chọn đề tài nghiên cứu ………………………………………………….. 1 1.2 Mục tiêu nghiên cứu của đề tài ………………………………………………. 4 1.2.1 Mục tiêu tổng quát …………………………………………………………. 4 1.2.2 Mục tiêu cụ thể……………………………………………………………… 4 1.3. Tổng quan nghiên cứu của đề tài ……………………………………………..5 1.4 §èi t−îng, ph¹m vi và phương pháp nghiên cứu của đề tài……………………. 7 1.4 §èi t−îng, ph¹m vi nghiên cứu của đề tài……………………………………… 7 1.4.1 Phương pháp nghiên cứu của đề tài…………………………………............ 7 1.5 Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài nghiên cứu………………… ……….. 8 1.5.1 Về lý luận………………… …………………………………………………. 8 1.5.2 Về thực tiễn ………………… ………………………………………………. 8 1.6 Bố cục luận văn: ……………………………………………………………….. 9 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1…………………………………………………………….9 CHƯƠNG 2: LÝ LUẬN CHUNG VỀ KẾ TOÁN TÀI CHÍNH VÀ KẾ TOÁN QUẢN TRỊ………………………………………………………………………… 10 2.1 Tổng quan về kế toán quản trị chi phí ………………………………............... 10 2.1.1 Định nghĩa kế toán quản trị chi phí …………………………………………. 10 viii 2.1.2 Mục tiêu và yêu cầu của kế toán quản trị…………………………………… 14 2.1.2.1 Mục tiêu……………………………………………………………………. 14 2.1.2.2 Yêu cầu của kế toán quản trị……………………………………………… 15 2.1.3 Chức năng thông tin của kế toán quản trị chi phí: …………………………. 16 2.1.3.1 Lập kế hoạch phục vụ chức năng hoạch định ……………………………… 17 2.1.3.2 Tổ chức và điều hành ……………………………………………………… 18 2.1.3.3 Chức năng kiểm tra ………………………………………………………… 18 2.1.3.4 Ra quyết định ……………………………………………………................ 19 2.1.4 Kế toán trách nhiệm phục vụ chức năng kiểm soát quản lý………................ 20 2.1.5 Căn cứ phân biệt kế toán quản trị với kế toán tài chính …………………. … 22 2.1.5.1 Chức năng kế toán tài chính ………………………………………………. 22 2.1.5.2 Phân biệt kế toán tài chính với kế toán quản trị ………………………….. 23 2.2 Kế toán chi phí và tính giá thành sản phẩm xây dựng…………………………. 24 2.2.1 Khái niệm chi phí và giá thành………………………………………………. 24 2.2.2 Phân loại chi phí sản xuất …………………………………………………… 25 2.2.2.1 Phân loại theo nội dung, tính chất kinh tế …………………………………. 25 2.2.2.2 Phân loại theo mục đích, công dụng của chi phí: ………………………… 26 2.2.2.3 Phân loại theo mối quan hệ với thời kỳ xác định kết quả kinh doanh.……. 26 2.2.2.4 Phân loại chi phí theo cách ứng xử chi phí ………………………………. 27 2.2.2.5 Phân loại chi phí theo mối quan hệ với đối tượng chịu chi phí …………… 28 2.2.3 Các phân loại khác………………………………………………………… 29 2.2.4 Giá thành sản phẩm …………………………………………………………. 30 2.2.4.1 Những vấn đề cơ bản của giá thành sản phẩm………………………….. … 30 2.2.4.2 Đối tượng và phương pháp tính GTSP trong doanh nghiệp xây dựng……. 32 2.2.4.2.1 Đối tượng tính giá thành sản phẩm trong doanh nghiệp xây dựng………. 32 2.2.4.2.2 Phương pháp tính giá thành sản phẩm xây dựng……………………....... 36 2.3 Sự cần thiết phải hoàn thiện công tác kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp xây dựng tại TP.HCM……………………………………………………………… 37 2.4 Tổ chức kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp ở một số quốc gia trên thế giới…………………………………………………………………………………. 39 2.4.1 KTQT chi phí trong các doanh nghiệp ở Anh, Mỹ…………………………… 40 ix 2.4.2 KTQT chi phí trong các doanh nghiệp ở Nhật Bản ……………………… 41 2.4.3 KTQT chi phí trong các doanh nghiệp ở Đông Nam Á……………….. … 42 2.4.4 KTQT chi phí trong các doanh nghiệp ở Việt Nam …………………...... 42 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2: ………………………………………………................ 43 CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ TRONG DOANH NGHIỆP XÂY DỰNG TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ……………………………………………………………………………………… 45 3.1 Tình hình hoạt động của các doanh nghiệp xây dựng tại TP.HCM …………… 45 3.1.1 Giới thiệu chung…………………………………………………………....... 45 3.1.2 Đặc điểm của DN xây dựng………………………………………………. … 46 3.1.3 Thuận lợi, khó khăn và nguyên nhân………………………………………… 48 3.1.3.1 Thuận lợi:………………………………………………………………... … 48 3.1.3.2 Khó khăn:………………………………………………………………….. 48 3.1.3.3 Nguyên nhân……………………………………………………………….. 49 3.2 Mục tiêu, đối tượng nội dung khảo sát công tác kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp xây dựng tại TP.HCM…………………………………………… … 50 3.2.1 Mục tiêu khảo sát…………………………………………………………….. 50 3.2.2 Đối tượng khảo sát………………………………………………………… … 50 3.2.3 Nội dung thiết kế câu hỏi khảo sát………………………………….. ………. 50 3.3 Tình hình khảo sát theo các chức năng quản trị……………………………. …. 54 3.3.1 Loại hình quy mô doanh nghiệp……………………………………………. 54 3.3.2 Tình hình vận dụng kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp xây dựng tại TP.HCM………………………………………………………………………… … 55 3.3.3 Tình hình thực hiện chức năng hoạch định………………………………. … 57 3.3.4 Tình hình thực hiện chức năng tổ chức điều hành ………………………….. 59 3.3.5 Tình hình thực hiện chức năng kiểm soát…………………………………… 60 3.3.6 Tình hình thực hiện chức năng ra quyết định………………………………. 63 3.3.7 Nhận xét chung về thực trạng kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp XD tại Thành phố Hồ Chí Minh……………………………………………………….. 64 3.4 Đánh giá kết quả khảo sát kế toán quản trị trong công ty xây dựng tại TP. Hồ Chí Minh………………………………………………………………………………. 65 x 3.4.1 Ưu điểm…………………………………………………………….. .……… 65 3.4.2 Hạn chế……………………………………………………………………….. 66 3.4.3 Một số nguyên nhân dẫn đến chưa hoàn thiện công tác quản trị chi phí trong doanh nghiệp xây dựng tại TP.HCM………………………………………………. 68 3.4.3.1 Chưa có quan điểm chính thống về nội dung và phương pháp kế toán quản trị ở nước ta………………………………………………………………………… 69 3.4.3.2 Trình độ quản lý của nhà quản trị doanh nghiệp còn hạn chế ……............. 69 3.4.3.3 Trình độ chuyên môn của nhân viên kế toán quản trị còn hạn chế……….. 69 3.4.3.4 Chưa ứng dụng khoa học kỹ thuật………………………………………… 70 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3…………………………………………………………. 70 CHƯƠNG 4: HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ TRONG DOANH NGHIỆP XÂY DỰNG TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ……………………………………………………………………………………… 71 4.1 Hoàn thiện công tác tổ chức bộ máy KTQT để quản lý chi phí………………. 71 4.2 Nội dung chủ yếu kế toán quản trị trong các doanh nghiệp xây dựng tại TP.HCM …………………………………………………………………………………….. 79 4.2.1 Báo cáo kế toán quản trị phục vụ chức năng hoạch định……………………. 80 4.2.2 Báo cáo kế toán quản trị phục vụ chức năng tổ chức điều hành…………….. 81 4.2.3 Báo cáo kế toán quản trị phục vụ chức năng kiểm soát…………………... .. 81 4.2.4 Báo cáo kế toán quản trị phục vụ chức năng ra quyết định………………… 82 4.3 Các giải pháp hỗ trợ để hoàn thiện công tác quản lý chi phí trong doanh nghiệp xây dựng tại TP.HCM…………………………………………………………… .. 84 4.3.1 Giải pháp khắc phục chưa có quan điểm chính thống về nội dung và phương pháp kế toán quản trị……………………………………………………………… 84 4.3.2 Giải pháp khắc phục trình độ quản lý của nhà quản trị doanh nghiệp còn hạn chế ………………………………………………………………………………… 85 4.3.3 Giải pháp khắc phục trình độ chuyên môn của nhân viên kế toán quản trị còn hạn chế………………………………………………………………………….. … 86 4.3.4 Giải pháp khắc phục chưa ứng dụng khoa học kỹ thuật………………….. … 87 KẾT LUẬN CHƯƠNG 4……………………………………………………….. .. 87 xi PHẦN KẾT LUẬN………………………………………………………………. 89 TÀI LIỆU THAM KHẢO…………………………………………………… …. 92 DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT BHXH: Bảo hiểm xã hội BHYT: Bảo hiểm y tế BCTC: Báo cáo tài chính BTC: Bộ Tài Chính BXD: Bộ Xây Dựng CĐT: Chủ đầu tư DDCN: Dân dụng công nghiệp DNNN: Doanh nghiệp nhà nước DNXD: Doanh nghiệp xây dựng DN: Doanh nghiệp HĐQT: Hội đồng quản trị KH: Kế hoạch KPCĐ: Kinh phí công đoàn KTQT: Kế toán quản trị KT: Kế toán MTV: Một thành viên QĐ: Quyết định ROI: Tỷ lệ hoàn vốn đầu tư RI: Lợi nhuận còn lại SXKD: Sản xuất kinh doanh TSCĐ: Tài sản cố định TK: Tài khoản TNHH: Trách nhiệm hữu hạn TP.HCM: Thành phố Hồ Chí Minh TT: Thông tư TCT: Tổng công ty XDCB: Xây dựng cơ bản VN: Việt Nam DANH MỤC CÁC BẢNG Trang Bảng 2.1: Sự khác nhau cơ bản của kế toán quản trị và kế toán tài chính………… 23 Bảng 3.1: Bảng số liệu khảo sát loại hình quy mô doanh nghiệp ………………… 54 Bảng 3.2: Bảng số liệu khảo sát tình hình vận dụng KTQT chi phí …. ………… 55 Bảng 3.3: Bảng số liệu khảo sát tình hình thực hiện chức năng hoạch định ……… 57 Bảng 3.4: Bảng số liệu khảo sát tình hình thực hiện chức năng điều hành ……….. 59 Bảng 3.5: Bảng số liệu khảo sát thực hiện chức năng kiểm soát …………………. 60 Bảng 3.6: Bảng số liệu khảo sát thực hiện chức năng ra quyết định ………………63 DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ Trang Hình sơ đồ 2.1: Mối quan hệ giữa các chi phí xây lắp với báo cáo kết quả kinh doanh . 29 Hình sơ đồ 2.2: Mối quan hệ các loại giá thành................................................................ 31 Hình sơ đồ 2.3: Kế toán tập hợp chi phí nguyên vật liệu trực tiếp ................................... 33 Hình sơ đồ 2.4: Kế toán tập hợp chi phí nhân công trực tiếp ........................................... 34 Hình sơ đồ 2.5: Kế toán tập hợp chi phí máy thi công ..................................................... 34 Hình sơ đồ 2.6: Kế toán tập hợp chi phí chung................................................................. 35 Hình sơ đồ 2.7: Kế toán chi phí sản xuất kinh doanh dở dang ......................................... 35 Hình sơ đồ 4.1: Tổ chức bộ máy kế toán doanh nghiệp có bộ máy kế toán quản trị theo mô hình tách biệt ............................................................................................................... 73 Hình sơ đồ 4.2: Tổ chức bộ máy kế toán doanh nghiệp có bộ máy kế toán quản trị theo mô hình tổng hợp .............................................................................................................. 78 1 CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN VỀ ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU 1.1 Lý do chọn đề tài nghiên cứu Xây dựng là ngành sản xuất đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra cơ sở vật chất kỹ thuật cho các doanh nghiệp nói riêng, cho toàn bộ nền kinh tế quốc dân nói chung. Xây dựng cơ bản là quá trình xây dựng mới, xây dựng lại, cải tạo, hiện đại hoá, khôi phục công trình nhà máy, xí nghiệp, đường xá, nhà cửa nhằm phục vụ cho đời sống, sản xuất của xã hội. Chi phí cho đầu tư xây dựng cơ bản chiếm tỷ trọng lớn trong tổng Ngân sách Nhà nước cũng như Ngân sách của doanh nghiệp. Sự phát triển, mở rộng không ngừng của các doanh nghiệp xây dựng về quy mô, chất lượng, hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh đã góp phần to lớn vào sự phát triển kinh tế của đất nước trong tiến trình hội nhập kinh tế và sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Sản phẩm do ngành xây lắp tạo ra có ý nghĩa to lớn về mặt khoa học, chính trị, kinh tế, xã hội, an ninh quốc phòng. Chi phí xây dựng cơ bản bao gồm: Xây dựng, mua sắm, lắp đặt thiết bị và chi phí kiến thiết cơ bản khác, trong đó phần xây dựng, lắp đặt do các doanh nghiệp chuyên về thi công xây dựng đảm nhận thông qua hợp đồng giao nhận thầu xây dựng. Sản phẩm của các công trình xây lắp là các công trình đã xây dựng, lắp đặt hoàn thành có thể đưa vào sử dụng phục vụ cho sản xuất và đời sống. So với ngành sản xuất khác, ngành xây dựng có nhũng nét đặc thù riêng biệt thể hiện ở sản phẩm và quá trình sản xuất. Điều này có ảnh hưởng đến công tác quản lý chi phí của từng doanh nghiệp xây dựng, cụ thể: Sản phẩm xây dựng mang tính riêng lẻ, đơn chiếc. Mỗi sản phẩm xấy dựng có yêu cầu về mặt thiết kế kỹ thuật, kết cấu, hình thức, địa điểm xây dựng khác nhau. Vì vậy, mỗi sản phẩm xây dựng đều có yêu cầu tổ chức quản lý, tổ chức thi công và biện pháp thi công phù hợp với từng công trình cụ thể, quá trình này phải được 2 quản lý chi phí chặt chẽ từng công đoạn, có như vậy việc sản xuất mới mang lại hiệu quả cao. Do sản phẩm có tính đơn chiếc như vậy nên chi phí sản xuất cho từng công trình sẽ khác nhau. Do vậy, việc tập hợp quản lý chi phí, tính giá thành sản phẩm xây dựng, chưa tạo ra sản phẩm xây lắp cũng đựoc tính cho từng sản phẩm xây dựng riêng biệt. Thông thường sản phẩm xây lắp theo đơn đặt hàng nên ít phát sinh chi phí trong quá trình lưu thông. Sản phẩm xây lắp có giá trị lớn, kết cấu phức tạp, thời gian thi công kéo dài. Trong quá trình xây dựng chưa tạo ra sản phẩm cho xã hội nhưng lại sử dụng nhiều vật tư, nhân lực, vốn. Do đó, việc quản lý đòi hỏi phải lập dự toán thiết kế và thi công để theo dõi, kiểm tra quá trình sản xuất, thi công, đảm bảo sử dụng vốn tiết kiệm đảm bảo chất lượng công trình. Do thời gian thi công kéo dài nên kỳ tính giá thành thường không xác định hàng tháng như trong sản xuất Công nghiệp mà xác định theo thời điểm khi công trình, hạng mục công trình hoàn thành hay thực hiện bàn giao thanh toán theo giai đoạn quy ước, tuỳ thuộc vào kết cấu kỹ thuật và khả năng về vốn của đơn vị xây lắp. Doanh nghiệp xây lắp thường có địa bàn rộng, sản phẩm xây dựng cố định tại nơi sản xuất. các điều kiện để sản xuất (vật tư, xe máy, nhân công, thiết bị, phương tiện thi công) phải di chuyển theo địa điểm đặt sản phẩm. Đặc điểm này làm cho công tác quản lý rất phức tạp ảnh hưởng của điều kiện tự nhiên thời tiết, địa hình thi công nên việc thi công ở mức độ nào đó mang tính thời vụ không liên tục. Thông thường các doanh nghiệp xây dựng sử dụng lực lượng lao động thuê ngoài tại chỗ, nơi thi công công trình để giảm bớt chi phí di dời. Do đặc điểm này, trong quá trình thi công cần quản lý lao động, vật tư chặt chẽ, thi công nhanh, đúng tiến độ khi điều môi trường, thời tiết thuận lợi. Trong điều kiện thời tiết không thuận lợi ảnh hưởng đến chất lượng công trình có thể phải đi làm lại và các thiệt hại phát 3 sinh do ngừng sản xuất. Doanh nghiệp cần có chế độ điều độ cho phù hợp, nhằm tiết kiệm chi phí, hạ gía thành. Công tác kế toán phải tổ chức tốt khâu quản lý chi phí bằng cách hạch toán ban đầu, thường xuyên kiểm kê vật tư tài sản nhằm phát hiện những thiếu hụt, hư hỏng để có biện pháp xử lý kịp thời. Trong nền kinh tế hiện nay, các doanh nghiệp phải thường xuyên dựa vào nhiều nguồn thông tin khác nhau để ra quyết định quản trị nhằm đạt được kết quả tốt nhất trong quá trình sản xuất kinh doanh của mình. Kế toán quản trị cung cấp rất nhiều thông tin hữu hiệu cho các nhà quản trị cho việc ra quyết định trong kinh doanh. Tuy nhiên đối với các doanh nghiệp Việt Nam việc vận dụng hệ thống kế toán phục vụ cho lãnh đạo trong việc ra quyết định chưa được thực hiện phổ biến. Tác giả muốn đề cập đến các bước ra quyết định quản trị dựa trên thông tin của kế toán quản trị chi phí cung cấp và qui trình để xây dựng hệ thống kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp. KTQT chi phí đóng vai trò quan trọng trong việc cung cung cấp thông tin về chi phí trong các doanh nghiệp là hệ thống kế toán chi phí. Kế toán chi phí luôn luôn tồn tại trong mỗi tổ chức, tuy nhiên tác dụng cung cấp thông tin cho các đối tượng khác nhau sẽ khác nhau, tùy thuộc vào việc xây dựng và khai thác hệ thống kế toán chi phí đó, Các doanh nghiệp ở các nước phát triển trên thế giới đã xây dựng hệ thống kế toán quản trị chi phí hiện đại, cung cấp thông tin hữu ích cho các nhà quản trị nội bộ trong doanh nghiệp trong việc lập kế hoạch, tổ chức thực hiện kế hoạch và kiểm tra, đánh giá việc thực hiện kế hoạch. Hệ thống kế toán chi phí không thể cung cấp thông tin kịp thời cho việc ra quyết định kinh doanh của các nhà quản trị doanh nghiệp mà chỉ có bộ phận kế toán quản trị mới thực hiện được điều này Chính vì vậy, để xứng đáng với vai trò to lớn đó đòi hỏi các doanh nghiệp nói chung và doanh nghiệp xây lắp tại TP.HCM nói riêng phải cải tiến, đổi mới công tác quản lý, phương thức kinh doanh cũng như hệ thống các công cụ quản lý, trong 4 đó kế toán quản trị chi phí là một trong những công cụ quản lý kinh tế quan trọng của các doanh nghiệp. Trong những năm qua, công tác kế toán tại Việt Nam nói chung và tại các doanh nghiệp xây dựng nói riêng đã không ngừng được cải tiến, hoàn thiện, tiếp cận các thông lệ chuẩn mực quốc tế về kế toán, từng bước đáp ứng yêu cầu quản lý trong tiến trình hội nhập. Tuy nhiên, hệ thống kế toán của các doanh nghiệp nhìn chung mới chỉ đề cập chủ yếu đến kế toán tài chính mặc dù hệ thống kế toán của các doanh nghiệp vẫn có những biểu hiện nhất định về kế toán quản trị chi phí. Có thể nói kế toán quản trị chi phí vẫn đang còn là một vấn đề khá mới mẻ cả về nhận thức và tổ chức thực hiện. Xuất phát từ lý do trên tôi chọn đề tài "Hoàn thiện công tác kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp xây dựng tại TP Hồ Chí Minh" làm đề tài nghiên cứu của mình. 1.2 Mục tiêu nghiên cứu của đề tài 1.2.1 Mục tiêu tổng quát Nghiên cứu thực trạng việc ứng dụng kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp xây dựng tại TP.HCM, nhằm cung cấp các thông tin phục vụ cho hoạt động sản xuất quản lý và điều hành tổ chức, ra quyết định, phục vụ cho việc kiểm soát chi phí, tạo thêm giá trị cho đơn vị thông qua việc sử dụng nguồn lực tốt nhất. 1.2.2 Mục tiêu cụ thể Với những doanh nghiệp xây dựng là một ngành sản xuất vật chất góp phần tạo nên cơ sở vật chất kỹ thuật cho nền kinh tế và đây là ngành công nghiệp đặt biệt, có hệ thống quản lý chủ yếu dựa trên nền tảng chuyên môn hoá từng bộ phận hoạt động sản xuất kinh doanh, từng hoạt động quản lý, thì nội dung kế toán quản trị chi phí được xây dựng theo hướng cung cấp thông tin định lượng về tình hình kinh tế tài chính theo từng bộ phận chuyên môn hoá để phục vụ cho việc hoạch định, tổ 5 chức thực hiện, quản lý chi phí tính giá thành sản phẩm, kiểm tra và ra quyết định của nhà quản lý ở từng cấp quản trị, ta xây dựng 4 mục tiêu cụ thể sau: • Cung cấp thông tin cho nhà quản lý để lập kế hoạch và ra quyết định • Trợ giúp nhà quản lý trong việc điều hành và kiểm soát chi phí của doanh nghiệp, hoạt động của tổ chức • Thúc đẩy các nhà quản lý đạt được các mục tiêu của tổ chức • Đo lường hiệu quả hoạt động của các nhà quản lý và các bộ phận, đơn vị trực thuộc trong tổ chức 1.3. Tổng quan nghiên cứu của đề tài Kế toán quản trị chi phí là một bộ phận không thể thiếu trong bộ máy tổ chức quản lý của doanh nghiệp. Cùng với sự phát triển của nền kinh tế, không thể phủ nhận sự cần thiết của việc ra đời và phát triển của bộ phận kế toán quản trị trong cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý của doanh nghiệp. Vì nhà quản trị quan tâm đến những gì xảy ra trong tương lai hơn là những sự kiện đã xảy ra trong quá khứ. Khác với kế toán tài chính, kế toán quản trị chi phí cung cấp thông tin nhằm thỏa mãn nhu cầu của các nhà quản trị doanh nghiệp. Hiểu và phân biệt được nội dung của kế toán quản trị chi phí với kế toán tài chính sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc áp dụng kế toán quản trị chi phí vào thực tiễn. Việc phân tích các mục tiêu, yêu cầu, chức năng thông tin, và nội dung chủ yếu của kế toán quản trị chi phí giúp cho việc hoàn thiện công tác kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp xây dựng tại TP.HCM. Trong những năm qua đã có nhiều công trình nghiên cứu về hoàn thiện công tác kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp … Trương Thanh Hằng, Hà Nội, 2006. Hoàn thiện tổ chức kế toán quản trị chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm xây lắp tại doanh nghiệp xây lắp thuộc tổng công ty xây dựng và phát triển hạ tầng (LIGICO) Luận văn đã hệ thống hóa được các vấn đề lý luận cơ bản chung về KTQT chi phí và giá thành làm sáng tỏ tương đối 6 về bản chất nội dung, và phương pháp của KTQT, luận văn chủ yếu tập trung vào kế toán chi phí và giá thành sản phẩm trong doanh nghiệp, phạm vi nghiên cứu của luận văn còn tập trung trong phạm vi của một doanh nghiệp, nên còn mang yếu tố chủ quan, và còn nhiều vấn đề cần phải nghiêu cứu thêm và mở rộng. Lê Thị Thu Thủy, TP.HCM, 2013. Tổ chức công tác kế toán quản trị chi phí tại công ty CP sơn Dầu khí Việt Nam, đề tài đã nghiên cứu chế độ kế toán chi phí trong doanh nghiệp, đánh giá thực trạng chi phí trong doanh nghiệp hiện nay chưa thật sự phù hợp với đặc diểm ngành và khó có thể đáp ứng nhu cầu thông tin cho việc ra quyết định kinh doanh hợp lý, luận văn đã đưa ra được một số giải pháp tổ chức công tác kế toán quản trị chi phí cho doanh nghiệp và các điều kiện để thực hiện công tác tổ chức kế toán quản trị chi phí nhưng còn chung chung và chủ yếu trong lãnh vực kinh doanh của ngành. Hoàng Tấn Dũng, TP.HCM, 2010. Vận dụng chi phí mục tiêu để quản lý chi phí trong ngành xây dựng ở Việt Nam. Chi phí mục tiêu có nguồn gốc từ Nhật Bản, ra đời từ những năm 60 bởi tập đoàn công nghiệp và chế biến ô tô, đây là một đề tài khá mới mẻ đối với việc quản lý chi phí tại Việt Nam, được tác giả phân tích và đưa vào để quản lý chi phí trong ngành xây dựng, để tài này là công trình nghiên cứu khá mới, nên còn mang tính chung chung và chưa cụ thể hóa vấn đề Lê Thị Thu Linh, TP.HCM, 2013. Hoàn thiện hệ thống kế toán chi phí và tính giá thành tại công ty cao su Krông Buk theo hướng tiếp cận phương pháp ABC. Luận văn đã mô tả được cơ bản công tác tập hợp chi phí và tính giá thành sản phẩm, nâng cao được chất lượng công tác kế toán chi phí, và công cụ hỗ trợ cho bộ máy quản trị doanh nghiệp, tuy nhiên phạm vi nghiên cứu còn hạn chế là tại một doanh nghiệp nên khó có thể áp dụng cho phạm vi mang tính chất vĩ mô, hay một khu vực, tập đoàn. Lê Thúy Phượng, TP.HCM, 2013. Thiết lập thông tin kế toán cho việc ra quyết định của nhà quản trị tại viễn thông thành phố HCM. Luận văn đã đưa thông tin kế 7 toán cho việc ra quyết định của nhà quản trị, thể hiện vai trò quan trọng giúp doanh nghiệp định hướng, nhận diện thực trạng, và kiểm soát kịp thời để sử dụng tối ưu nguồn lực, tuy nhiên đề tài chuyên về lãnh vực viễn thông, nên còn hạn chế trong việc áp dụng vào thực tiễn của ngành xây dựng, vì xây dựng là ngành sản xuất vật chất đặc thù. Hồ Thị Huệ, TP.HCM, 2011. Xây dựng kế toán quản trị trong doanh nghiệp sản xuất tại TP.HCM, Luận văn đã đi sâu tìm hiểu thực trạng sử dụng kế toán quản trị trong các doanh nghiệp sản xuất tại TP.HCM, đồng thời cũng nêu lên một số nguyên nhân chưa xây dựng mô hình kế toán quản trị và thông tin nhà quản lý cần bộ phận kế toán quản trị cung cấp. Trên cơ sở đó, luận văn đưa ra mô hình kế toán quản trị sử dụng cho các doanh nghiệp sản xuất tại TP.HCM. 1.4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu và phương pháp nghiên cứu của đề tài 1.4.1 Đối tượng nghiên cứu, phạm vi nghiên cứu. Sản phẩm của xây dựng là một sản phẩm đặc thù, giá bán của sản phẩm có trước (hợp đồng kinh tế, giá trúng thầu, dự toán…) từ đó các đơn vị thi công xây dựng kế hoạch sản xuất ra sản phẩm, cùng với việc hạch toán chi phí từ thực tế phát sinh, vì vậy đối tượng nghiên cứu là từ việc vận dụng kế toán quản trị vào công tác quản lý chi phí trong các doanh nghiệp xây dựng, Là việc khảo sát công tác thực hiện kế toán tài chính và kế toán quản trị chi phí tại một số doanh nghiệp trong ngành xây dựng tại TP.HCM từ đó để đưa ra giải pháp hoàn thiện công tác quản lý chi phí phù hợp cho các doanh nghiệp xây dựng tại Tp.HCM 1.4.2 Phương pháp nghiên cứu Để đạt được mục tiêu hoàn thiện công tác kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp xây dựng tại TP.HCM ta thực hiện phương pháp nghiên cứu kết hợp như sau: 8 Nguồn dữ liệu sẽ thực hiện bằng cách lấy thông tin từ sách tham khảo liên quan đến kế toán quản trị, các luận văn đã nghiên cứu có liên quan, các bài viết trên tạp chí, website, lý thuyết về các phương pháp nghiên cứu được chọn cho đề tài. Khảo sát thực trạng được thực hiện mô hình quản lý chi phí, kế toán quản trị thông qua việc thiết kế và sử dụng bảng câu hỏi khảo sát tại từng doanh nghiệp để phân tích đánh giá kết quả bằng định tính. Đề tài nghiên cứu dựa trên phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử. Ngoài ra, còn sử dụng phương pháp thống kê mô tả, so sánh, phân tích và tổng hợp các thông tin thu thập được từ việc phỏng vấn trực tiếp những người đang làm công tác kế toán, kế toán quản trị chi phí và các nhà quản lý tại doanh nghiệp xây dựng trên địa bàn TP.HCM. 1.5 Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài nghiên cứu 1.5.1 Về lý luận: - Đề tài hệ thống hóa các vấn đề liên quan đến kế toán quản trị, kế toán quản trị chi phí, phân biệt kế toán tài chính và kế toán quản trị và sự cần thiết phải xây dựng mô hình kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp xây dựng tại TP.HCM - Hệ thống hóa và phân tích những vấn đề lý luận về quản lý chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm trong các doanh nghiệp xây dựng 1.5.2 Về thực tiễn: Từ kết quả khảo sát, đề tài mang đến cho người đọc cái nhìn khái quát về thực trạng quản lý chi phí trong các doanh nghiệp xây dựng tại TP.HCM và sự cần thiết của việc hoàn thiện công tác quản lý chi phí trong các quyết định kinh doanh của doanh nghiệp, đưa ra một số nguyên nhân các doanh nghiệp chưa hoàn thiện công tác kế toán quản trị chi phí. Từ đó, đưa ra mô hình hoàn thiện công tác kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp. Đồng thời, đưa ra một số kiến nghị hỗ trợ để công tác kế toán quản trị chi 9 phí trong doanh nghiệp Xây dựng tại TP.HCM được áp dụng vào thực tiễn dễ dàng, nhanh chóng hơn. 1.6 Bố cục luận văn: Chương 1: Tổng quan về đề tài Chương 2: Cơ sở lý luận chung về kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp. Chương 3: Thực trạng công tác kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp xây dựng tại TP.HCM Chương 4: Hoàn thiện công tác kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp xây dựng tại TP.HCM. KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 Hoàn thiện công tác kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp xây dựng tại TP Hồ Chí Minh là một vấn đề hết sức quan trọng trong quá trình hoạt động của các doanh nghiệp xây dựng, trong tình hình có sự phân hóa và cạnh tranh gay gắt như hiện nay, đây cũng là sự sống còn để tồn tại phát triển bền vững hay diệt vong của một doanh nghiệp. Đã có rất nhiều nghiên cứu về công tác hoàn thiện công tác kế toán quản trị trong các doanh nghiệp. Tuy nhiên tại các doanh nghiệp xây dựng đây là vấn đề này còn khá mới mẻ và cần thiết trong tình hình hiện nay khi mà sức sống, sức cạnh tranh của ngành này đang bị ảnh hưởng rất lớn, cả trong nước và thế giới. Vì vậy qua tìm hiểu các nghiên cứu ở trong nước đã được các nhà nghiên cứu thực hiện từ trước đến nay tác giả rút ra được những vấn đề mà trước đây các nhà nghiên cứu chưa đề cập đến làm cơ sở cho việc chọn đề tài để nghiên cứu trong luận văn này. 10 CHƯƠNG 2 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ TRONG DOANH NGHIỆP 2.1 Tổng quan về kế toán quản trị chi phí 2.1.1 Định nghĩa kế toán quản trị chi phí Kế toán quản trị chi phí được hiểu theo nhiều nghĩa khác nhau nhưng tất cả đều thống nhất cùng một ý tưởng thể hiện ở bản chất của kế toán hướng đến cung cấp thông tin phục vụ cho các hoạt động của nhà quản lý ở doanh nghiệp thực hiện các chức năng quản lý như hoạch định, tổ chức thực hiện, kiểm tra giám sát và ra quyết định quản lý. Một số định nghĩa về kế toán quản trị: Theo Liên đoàn kế toán quốc tế công bố trong tài liệu tổng kết các khái niệm kế toán quản trị trên thế giới năm 1998 : “ Kế toán quản trị được xem như một quy trình định dạng, kiểm soát, đo lường, tổng hợp, phân tích, trình bày, giải thích và truyền đạt thông tin tài chính, thông tin phi tài chính liên quan đến hoạt động của doanh nghiệp cho những nhà quản trị thực hiện hoạch định, đánh giá, kiểm soát, điều hành hoạt động tổ chức nhằm đảm bảo sử dụng có trách nhiệm, hiệu quả nguồn lực kinh tế của doanh nghiệp.” Theo định nghĩa của Viện kế toán quản trị Hoa Kỳ: “Kế toán quản trị là quá trình nhận diện, đo lường, phân tích, diễn giải và truyền đạt thông tin trong quá trình thực hiện các mục đích của tổ chức. Kế toán quản trị là một bộ phận thống nhất trong quá trình quản lý, và nhân viên kế toán quản trị là những đối tác chiến lược quan trọng trong đội ngũ quản lý của tổ chức.” Từ năm 1995 đến nay nội dung của Kế toán quản trị gắn liền với quản trị chiến lược, nhấn mạnh đến việc tạo ra giá trị gia tăng thông qua việc gia tăng lợi ích cho khách hàng, cổ đông, sử dụng hiệu quả nguồn lực.