Tài liệu Hành vi thích nghi của trẻ từ 3 5 tuổi

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN ---------------------------------- GIẢN THỊ XUYẾN HÀNH VI THÍCH NGHI CỦA TRẺ TỪ 3 - 5 TUỔI LUẬN VĂN THẠC SĨ CHUYÊN NGÀNH TÂM LÝ HỌC HÀ NỘI - 2015 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN ---------------------------------- GIẢN THỊ XUYẾN HÀNH VI THÍCH NGHI CỦA TRẺ TỪ 3 - 5 TUỔI Chuyên ngành: Tâm lý học Mã số: 60 31 04 01 LUẬN VĂN THẠC SĨ TÂM LÝ HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. TRẦN VĂN CÔNG HÀ NỘI - 2016 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng: Số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là hoàn toàn trung thực và chưa từng được sử dụng hoặc công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn đều ghi rõ nguồn gốc. Tác giả luận văn Giản Thị Xuyến LỜI CẢM ƠN Trong thời gian thực hiện luận văn tốt nghiệp này, tôi đã nhận được sự giúp đỡ tận tình và chu đáo của cán bộ, giảng viên trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn – ĐH Quốc Gia Hà Nội. Trước tiên tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới TS Trần Văn Công - người đã trực tiếp hướng dẫn tận tình và tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất cho tôi trong suốt thời gian học tập và nghiên cứu vừa qua. Tôi xin chân thành cảm ơn tới các cán bộ, giảng viên khoa Tâm lý học Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn Hà Nội, Trung tâm Thư viện trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn Hà Nội, thư viện khoa Tâm lý học đã tận tình giúp đỡ tôi trong việc tiếp cận, thu thập các tài liệu cần thiết phục vụ cho quá trình nghiên cứu Đồng thời, tôi cũng gửi lời cảm ơn Ban giám hiệu và quý Phụ huynh, trẻ em tại 04 trường mầm non đã tạo điều kiện thuận lợi nhất cho tôi thu thập thông tin và tham khảo tài liệu trong suốt quá trình làm luận văn. Tuy đã dành nhiều thời gian và tâm huyết cho luận văn tốt nghiệp, nhưng do kiến thức và kỹ năng còn hạn chế nên luận văn của tôi còn nhiều thiếu sót, kính mong nhận được sự góp ý của quý thầy cô và các bạn để luận văn của tôi có thể hoàn thiện hơn. Tôi xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, ngày 2 tháng 12 năm 2015. Học viên Giản Thị Xuyến MỤC LỤC Lời cam đoan Lời cảm ơn DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT DANH MỤC BẢNG BIỂU DANH MỤC BIỂU ĐỒ MỞ ĐẦU ........................................................ Error! Bookmark not defined. Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HÀNH VI THÍCH NGHI ............ Error! Bookmark not defined. 1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu .......... Error! Bookmark not defined. 1.1.1. Các nghiên cứu ở nước ngoài ......... Error! Bookmark not defined. 1.1.2. Các nghiên cứu ở Việt Nam............ Error! Bookmark not defined. 1.2. Các khái niệm công cụ ........................ Error! Bookmark not defined. 1.2.1. Hành vi ............................................ Error! Bookmark not defined. 1.2.2. Thích nghi ....................................... Error! Bookmark not defined. 1.2.3. Hành vi thích nghi........................... Error! Bookmark not defined. 1.3. Đặc điểm tâm lý của trẻ 3 - 5 tuổi ..... Error! Bookmark not defined. 1.4. Các yếu tố liên quan đến hành vi thích nghi của trẻ 3 - 5 tuổi ... Error! Bookmark not defined. Chương 2. TỔ CHỨC VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ........... Error! Bookmark not defined. 2.1. Tổ chức nghiên cứu ............................. Error! Bookmark not defined. 2.2. Mẫu nghiên cứu................................... Error! Bookmark not defined. 2.2.1. Trình tự chọn mẫu nghiên cứu ........ Error! Bookmark not defined. 2.2.2. Mô tả về mẫu nghiên cứu ............... Error! Bookmark not defined. 2.3. Phương pháp nghiên cứu ................... Error! Bookmark not defined. 2.3.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận .... Error! Bookmark not defined. 2.3.2. Phương pháp phỏng vấn ................. Error! Bookmark not defined. 2.3.3. Phương pháp sử điều tra bằng bảng hỏi ......................................... 37 2.3.4. Phương pháp trắc nghiệm ............................................................... 38 2.3.5. Phương pháp thống kê toán học...... Error! Bookmark not defined. 2.4. Mô tả cách thu thập, xử lý kết quả ........ Error! Bookmark not defined. Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU HÀNH VI THÍCH NGHI CỦA TRẺ TỪ 3 - 5 TUỔI ...................................... Error! Bookmark not defined. 3.1. Thực trạng HVTN của trẻ từ 3 - 5 tuổi ............ Error! Bookmark not defined. 3.1.1. Kết quả nghiên cứu HVTN của trẻ từ 3 - 5 tuổi ............................. 50 3.1.2. Kết quả nghiên cứu mức độ HVTN theo lĩnh vựcError! Bookmark not defined. 3.1.3. So sánh thực trạng HVTN của trẻ từ 3 - 5 tuổi giữa các nhóm ...... 63 3.2. Mối quan hệ giữa HVTN của trẻ và các yếu tố liên quan ............... 69 3.2.1. Mối tương quan giữa HVTN của trẻ với độ tuổi ............................ 69 3.2.2. Mối quan hệ giữa HVTN của trẻ với thu nhập của gia đình .......... 71 3.2.3. Mối quan hệ giữa HVTN của trẻ với quan điểm chăm sóc và giáo dục của gia đình ........................................................................................ 71 3.2.4. Các yếu tố dự đoán HVTN của trẻ từ 3 - 5 tuổi ............................. 73 3.3. Bàn luận về kết quả nghiên cứu ........................................................ 73 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............... Error! Bookmark not defined. DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 11 PHỤ LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Viết tắt Viết đầy đủ HVTN Hành vi thích nghi TB Trung bình TB thấp Trung bình thấp KN Kỹ năng ĐTB Điểm trung bình KTTT Khuyết tật trí tuệ American Association on Intellectual and AAIDD Developmental Disabilities (Hiệp hội khuyết tật trí tuệ và khuyết tật phát triển Hoa Kì) The Vineland Adaptive Behavior Scale II VABS II (Thang đánh giá hành vi thích nghi Vineland II) DANH MỤC BẢNG BIỂU Tên bảng Bảng 1.1. Cấu trúc hành vi thích nghi theo Sparrow, Cicchetti và Balla Trang 23 Bảng 2.1. Các giai đoạn nghiên cứu luận văn 30 Bảng 2.2. Phân bố khách thể và địa bàn nghiên cứu 32 Bảng 2.3. Hoàn cảnh gia đình của khách thể nghiên cứu 33 Bảng 2.4. Hoàn cảnh riêng của khách thể nghiên cứu 33 Bảng 2.5. Thứ tự ra đời của khách thể nghiên cứu 33 Bảng 2.6. Chiều cao, cân nặng, thời gian đi học của khách thể nghiên cứu 34 Bảng 2.7. Hoàn cảnh riêng của bố mẹ 34 Bảng 2.8. Độ tuổi trung bình và thu nhập của bố mẹ 35 Bảng 2.9. Trình độ của bố mẹ 35 Bảng 2.10. Nghề nghiệp của bố mẹ 36 Bảng 2.11. Mức độ HVTN được xếp loại theo điểm chuẩn 45 Bảng 2.12. Mức độ thiếu hụt HVTN được xếp loại theo điểm chuẩn 45 Bảng 3.1. Mức độ hành vi thích nghi của các tiểu lĩnh vực và lĩnh vực, tổng hợp Bảng 3.2. Xếp loại mức độ hành vi thích nghi của 150 trẻ theo điểm chuẩn Bảng 3.3. Bảng mức độ HVTN lĩnh vực giao tiếp Bảng 3.4. Bảng kiểm định sự khác biệt giữa tiểu lĩnh vực tiếp nhận và biểu đạt Bảng 3.5. Bảng mức độ HVTN lĩnh vực sinh hoạt thường ngày 50 53 55 56 58 Tên bảng Trang Bảng 3.6. Bảng kiểm định sự khác biệt giữa tiểu lĩnh vực sinh hoạt thường ngày Bảng 3.7. Bảng mức độ HVTN lĩnh vực xã hội hóa 59 60 Bảng 3.8. Bảng kiểm định sự khác biệt giữa tiểu lĩnh vực xã hội hóa Bảng 3.9. Bảng mức độ HVTN lĩnh vực sinh vận động 61 62 Bảng 3.10. Kết quả kiểm định sự khác biệt vận động tinh và vận động thô Bảng 3.11. So sánh về thực trạng HVTN của trẻ nam và trẻ nữ 63 64 Bảng 3.12. So sánh về thực trạng HVTN của trẻ ở Nghệ An và Hà Nội 66 Bảng 3.13. So sánh HVTN của trẻ giữa các nhóm trình độ của bố mẹ 68 Bảng 3.14. So sánh HVTN của trẻ giữa các nhóm nghề nghiệp 69 của bố mẹ Bảng 3.15. Mối tương quan giữa HVTN của trẻ với độ tuổi 70 Bảng 3.16. Kết quả mức độ HVTN theo độ tuổi 70 Bảng 3.17. Tương quan giữa mức độ HVTN của trẻ và thu nhập gia đình Bảng 3.18. Tương quan HVTN của trẻ với thời gian chăm sóc và giáo dục trẻ Bảng 3.19. Tương quan giữa HVTN của trẻ với chi phí đầu tư các mặt 71 72 72 Tên bảng Trang Bảng 3.20. Tương quan giữa HVTN của trẻ với việc 73 cập nhật thông tin của PH Bảng 3.21. Tổng hợp các trị số trong phân tích hồi quy tuyến tính đa nhân tố 73 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO Tài liệu Tiếng Việt 1. Trần Thị Cẩm (1989), Sổ tay chẩn đoán tâm lí trẻ em, Trung tâm nghiên cứu tâm lí 2. Vũ Dũng (Chủ biên) (2008), Từ điển Tâm lí học, Nxb Từ điển bách khoa. 3. Phạm Minh Hạc (1989), Hành vi và hoạt động, Nxb Khoa học giáo dục 4. Nguyễn Công Khanh (2008), Phương pháp xử lí và phân tích dữ liệu nghiên cứu với SPSS, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội. 5. Kỷ yếu hội thảo khoa học toàn quốc (2014), Sức khỏe tâm thần trong trường học, Nxb Đại học Quốc gia Tp. Hồ Chí Minh. 6. Đặng Bá Lãm, Weiss Bahr (2007), Sự cần thiết của nghiên cứu liên ngành giáo dục, tâm lý học, sức khỏe tinh thần ở trẻ em Việt Nam, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội. 7. Phan Quốc Lâm (2000), "Sự thích nghi với hoạt động học tập của học sinh lớp 1", luận án tiến sĩ 8. Đặng Hoàng Minh (12/ 2007), "Can thiệp sức khỏe tinh thần trẻ em ở trường học tại tại một số nước châu Á và phương Tây", Kỷ yếu hội thảo, Khoa Sư phạm – Đại học Quốc gia Hà Nội. 9. Vũ Thị Nho (1996), “Sự thích ứng với hoạt động học tập của học sinh tiểu học", Viện Khoa học giáo dục. 10. Nguyễn Thị Hồng Nga (2010), Hành vi con người và môi trường xã hội, Nxb Lao động xã hội. 11. Nguyễn Đức Sơn (12/2012), "Sử dụng thang đo Vineland II trong đánh giá mức độ phát triển tâm lý của trẻ 3 – 6 tuổi", Tạp chí Tâm lí học (Số 01), tr. 56-64. 12. Đỗ Mạnh Tôn (1996), “Nghiên cứu sự thích ứng đối với học tập và rèn luyện của học viên các trường sỹ quan quân đội”, luận án tiến sỹ 13. Trần Thị Lệ Thu (2006), Nghiên cứu hành vi thích ứng của trẻ chậm phát triển trí tuệ trong các lớp GDĐB ở Hà Nội, Luận án tiến sĩ Tâm lí học, Viện Tâm lí học, Hà Nội 14. Hoàng Cẩm Tú, Quách Thúy Minh, Nguyễn Hồng Thúy (2000), Tìm hiểu một số tác nhân ảnh hưởng đến đến rối loạn hành vi ở độ tuổi vị thành niên, Nxb Y học. 15. Trần Trọng Thuỷ (1992), Khoa học chẩn đoán tâm lí, Nxb Giáo dục. 16. Nguyễn Ánh Tuyết (Chủ biên) (2003), Tâm lí học trẻ em lứa tuổi mầm non, Nxb Đại học sư phạm. 17. Nguyễn Xuân Thức, Nguyễn Quang Uẩn (2005), Tâm lý học đại cương, Nxb Đại học sư phạm. 18. Nguyễn Xuân Thức (2005), "Sự thích ứng với hoạt động rèn luyện nghiệp vụ sư phạm của sinh viên Đại học sư phạm Hà Nội", Tạp chí tâm lý học (Số 8), tr. 47 - 50. 19. Nguyễn Khắc Viện (Chủ biên) (1991), Từ điển tâm lí học, Nxb Ngoại văn. 20. Nguyễn Tuấn Vĩnh (2014), "Tương quan giữa hành vi thích ứng và mức độ khuyết tật trí tuệ của trẻ có hội chứng Down", Tạp chí Tâm lý học (Số 02), tr. 90 - 99. 21. Nguyễn Tuấn Vĩnh (2014), " Nghiên cứu hành vi thích ứng của trẻ có hội chứng Down tại các cơ sở giáo dục đặc biệt ở thành phố Huế, tỉnh Thừa Thiên Huế", Luận án tiến sĩ Tâm lí học, Viện Tâm lí học, Hà Nội Tài liệu nước ngoài 22. American Association of Intellectual and Developmental Disabilities (2008), Frequently Asked Questions on Intellectual Disability and the AAIDD Definition, AAIDD website 23.Anotnio Fernaldez.C (2009), "Slective Attention, Anxiety, Depressive Symptomatology and Academic Performance in Adolescents", Journal of Research in Educational Psychology (No.7), pp. 49 – 75. 24.Barriga,A.Q, Doran J.W, Newell,S,B (2002), "Relationships between problem behaviors an Academic Achievement in Adolescent", Journal of emotional and behavior disorders (No.5), pp. 233 – 240. 25. Bruijn, M., Van der Aa, L. B., van Rijn, R. R., Bos, A. P., & van Woensel, J. B. M. (2007), High incidence of acute lung injury in children with Down syndrome, Intensive Care Medicine (No.12).pp. 2179-2182. 26. Dykens, E.M., Shah, B., Sagun, J., Beck, T., King, B.H. (2002), "Maladaptive behaviour in children and adolesents with Down syndrome", Journal of Intellectual Disability Research (No.8), pp. 484-492. 27. Dykens EM, Hodapp RM, Evans DW. (2006)," Profiles and development of adaptive behavior in children with Down syndrome", Down Syndrome Research and Practice (No.12), pp. 45-50. 28. Edition: Examiner’s Manual, American Association on Mental Retardation. 29. Goldberg, M. R., Dill, C. A., Shin, J. Y., Nguyen, V. N. (2009), "Reliability and validity of the Vietnamese Vineland Adaptive Behavior Scales with preschool-age children", Research in Developmental Disabilities (No.15), pp. 592–602. 30. Goldberg, M. R., Dill, C. A., Shin, J. Y., Nguyen, V. N. (2009), "Reliability and validity of the Vietnamese Vineland Adaptive Behavior Scales with preschool-age children", Research in Developmental Disabilities (No.30), pp. 592–602 31. G. van Duijn, Y. Dijkxhoorn, E. M. Scholte & I.A. van BerckelaerOnnes (2010), "The development of adaptive skills in young people withDown syndrome", Journal of Intellectual Disability Research (No.54),pp. 11, 943–954 32. Harrison, P. L., & Oakland, T. (2000), Adaptive Behavior Assessment System, San Antonio, TX The Psychological Corporation 33. Harrison, P. L., & Oakland, T. (2003), Adaptive Behavior Assessment System, San Antonio, MN: Pearson Assessment. 34. Lambert N., Nihira K., Leland H. (1993), Adaptive Behavior ScaleSchool, 2nd Edition: Examiner’s Manual, American Association on Mental Retardation. 35. Moore DG, Oates JM, Hobson RP, Goodwin J. (2002), "Cognitive and social factors in the development of infants with Down syndrome", Down Syndrome Research and Practice (No.2), pp. 43-52. 36. Sparrow, S. S., Cicchetti, D. V., Balla, D. A. (2005), Vineland Adaptive Behavior Scales, Second Edition: Survey Forms Manual, AGS Publishing. American Guidance Service, Inc. 37.Zung W (1957), "Factors influencing the Self – Rating Depression Scale", Arch Gen Psychiatry (No.15), pp. 543 - 547 38. Wells, K., Condillac, K., Perry, A., Factor, D. C. (2009), A Comparison of Three Adaptive Behaviour Measures in Relation to Cognitive Level and Severity of Autism, Journal on Developmental Disabilities, Vol.15.