Tài liệu Hạn chế rủi ro tín dụng tại ngân hàng thương mại cổ phần đầu tư và phát triển việt nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH  THÁI ĐÌNH DIỄM KHÁNH HẠN CHẾ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN ĐẦU TƢ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP.HỒ CHÍ MINH – NĂM 2013 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH  THÁI ĐÌNH DIỄM KHÁNH HẠN CHẾ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN ĐẦU TƢ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM Chuyên ngành : Tài chính – Ngân hàng Mã số LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC PGS.TS NGUYỄN VĂN SĨ TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2013 LỜI CAM ĐOAN  Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu độc lập của tôi. Số liệu được nêu trong luận văn là trung thực, các phân tích đánh giá là của tôi và chưa được công bố trong bất cứ công trình nào. Nếu phát hiện có bất cứ sự gian lận nào tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm trước Hội đồng, cũng như kết quả luận văn của mình. TP.Hồ Chí Minh, ngày 01 tháng 10 năm 2013 Người cam đoan Thái Đình Diễm Khánh MỤC LỤC  Trang phụ bìa Lời cam đoan Mục lục Danh mục từ viết tắt Danh mục các phương trình, hình và bảng biểu LỜI MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1. Đặt vấn đề ............................................................................................................... 2. Mục tiêu nghiên cứu ................................................................................................ 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ........................................................................... 4. Phương pháp nghiên cứu ......................................................................................... 5. Ý nghĩa khoa học thực tiễn của đề tài ..................................................................... 6. Kết cấu luận văn ...................................................................................................... CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ RỦI RO TÍN DỤNG VÀ HẠN CHẾ RỦI RO TÍN DỤNG CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI ................................. 1.1 Tín dụng ngân hàng ........................................................................................... 1.1.1 Khái niệm tín dụng ngân hàng ............................................. 1.1.2 Đặc điểm tín dụng ngân hàng .............................................. 1.1.3 Vai trò tín dụng ngân hàng ................................................... 1.2.3.1 Đối với nền kinh tế....................................................................................................................5 1.2.3.2 Đối với khách hàng....................................................................................................................6 1.2.3.3 Đối với ngân hàng......................................................................................................................6 1.1.4 Phân loại tín dụng ngân hàng....................................................................................................7 1.1.4.1 Căn cứ vào thời hạn tín dụng................................................................................................7 1.1.4.2 Căn cứ vào bảo đảm tín dụng................................................................................................7 1.1.4.3 Căn cứ mục đích sử dụng........................................................................................................8 1.1.4.4 Căn cứ vào chủ thể vay vốn...................................................................................................8 1.1.4.5 Căn cứ vào phương thức hoàn trả nợ vay........................................................................9 1.1.4.6 Căn cứ vào hình thái giá trị của tín dụng.........................................................................9 1.1.4.7 Căn cứ vào xuất xứ tín dụng..................................................................................................9 1.1.4.8 Tín dụng khác...............................................................................................................................9 1.1.5 Các phương thức cho vay...........................................................................................................9 1.2 Rủi ro tín dụng................................................................................................................................10 1.2.1 Khái niệm rủi ro tín dụng.........................................................................................................11 1.2.2 Phân loại rủi ro tín dụng............................................................................................................11 1.2.3 Nguyên nhân gây ra rủi ro tín dụng.....................................................................................12 1.2.3.1 Nguyên nhân thuộc về phía ngân hàng..........................................................................12 1.2.3.2 Nguyên nhân thuộc về phía khách hàng doanh nghiệp vay vốn.........................13 1.2.3.3 Nguyên nhân khách quan bên ngoài................................................................................13 1.2.4 Ảnh hưởng của rủi ro tín dụng...............................................................................................14 1.2.4.1 Ảnh hưởng của rủi ro tín dụng đến hoạt động kinh doanh của ngân hàng .. 14 1.2.4.2 Ảnh hưởng của rủi ro tín dụng đến nền kinh tế..........................................................14 1.2.5 Những căn cứ chủ yếu để xác định mức độ rủi ro tín dụng......................................15 1.2.6 Một số chỉ tiêu đánh giá rủi ro tín dụng.............................................................................16 1.2.6.1 Chỉ số đánh giá tình trạng nợ quá hạn............................................................................16 1.2.6.2 Chỉ số tỷ trọng nợ xấu/ tổng dư nợ cho vay.................................................................16 1.2.6.3 Các chỉ số đánh giá tình hình rủi ro mất vốn...............................................................16 1.3 Hạn chế rủi ro tín dụng..............................................................................................................17 1.3.1 Khái niệm hạn chế rủi ro tín dụng........................................................................................17 1.3.2 Vai trò của hạn chế rủi ro tín dụng.......................................................................................17 1.3.3 Sự cần thiết của hạn chế rủi ro tín dụng............................................................................17 1.3.4 Nhiệm vụ của hạn chế rủi ro tín dụng.................................................................................18 1.3.5 Quy trình hạn chế rủi ro tín dụng..........................................................................................18 1.3.6 Các mô hình đo lường rủi ro tín dụng................................................................................19 1.3.6.1 Mô hình định tín rủi ro tín dụng – mô hình 6C..........................................................19 1.3.6.2 Các mô hình định lượng rủi ro tín dụng........................................................................20 1.3.6.3 Mô hình điểm số Z (Z Credit Scoring Model)............................................................21 1.3.6.4 Mô hình xếp hạng tín dụng nội bộ...................................................................................22 1.3.6.5 Mô hình xếp hạng của Moody và Standard & Poor.................................................22 1.3.7 Phương pháp hạn chế rủi ro tín dụng..................................................................................24 1.4 Kinh nghiệp quản trị rủi ro tín dụng của một số ngân hàng...............................25 1.4.1 Ngân hàng Ấn Độ........................................................................................................................25 1.4.2 Ngân hàng thương mại cổ phần Kỹ thương Việt Nam – Techcombank.............25 Kết luận chương 1...................................................................................................................................27 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN ĐẦU TƢ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM ............................................................................................................. 2.1 Giới thiệu về BIDV .............................................................................. 2.2 Khái quát tình hình hoạt động kinh doanh của BIDV giai đoạn 2008 – 2012 ............................................................................. 2.2.1 Chỉ tiêu tổng tài sản ......................................................... 2.2.2 Chỉ tiêu vốn chủ sở hữu .................................................. 2.2.3 Chỉ tiêu cho vay và ứng trước khách hàng ròng ............. 2.2.4 Chỉ tiêu tiền gửi và các khoản phải trả khách hàng ........ 2.2.5 Chỉ tiêu lợi nhuận trước thuế .......................................... 2.3 Hoạt động tín dụng của BIDV giai đoạn 2008 – 2012 ...................... 2.3.1 Các hình thức tín dụng .................................................... 2.3.2 Kết quả hoạt động tín dụng ............................................ 2.3.3 Các hạn chế ..................................................................... 2.4 Thực trạng hạn chế tín dụng đối tại BIDV giai đoạn 2008 – 2012 .. 2.4.1 Hạn chế rủi ro tín dụng tại BIDV giai đoạn 2008 – 2012 2.4.2 Quy trình cấp tín dụng đối tại BIDV giai đoạn 2008 – 2 2.4.3 Phân tích định lượng bằng hệ thống xếp hạng tín dụng n chuẩn mực quốc tế tại BIDV .................................................................................... 2.5 Nguyên nhân phát sinh rủi ro tín dụng tại BIDV giai đoạn 2008 – 2.5.1 Nguyên nhân khách quan ............................................... 2.5.2 Nguyên nhân chủ quan ................................................... 2.5.2.1 Nguyên nhân từ khách hàng vay vốn..............................................................................53 2.5.2.2 Nguyên nhân từ phía ngân hàng........................................................................................54 Kết luận chương 2...................................................................................................................................55 CHƢƠNG 3: GIẢI PHÁP HẠN CHẾ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN ĐẦU TƢ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM...............56 3.1 Định hƣớng hoạt động kinh doanh của BIDV.............................................................56 3.2 Giải pháp hạn chế rủi ro tín dụng tại BIDV..................................................................58 3.2.1 Đối với BIDV................................................................................................................................58 3.2.1.1 Xây dựng chính sách tín dụng phù hợp..........................................................................58 3.2.1.2 Hoàn thiện các quy trình, hệ thống văn bản chế độ..................................................61 3.2.1.3 Xây dựng quy trình kiểm tra giám sát............................................................................64 3.2.1.4 Hoàn thiện hệ thống công nghệ thông tin.....................................................................64 3.2.1.5 Đào tạo nguồn nhân lực........................................................................................................65 3.2.1.6 Sử dụng dịch vụ bảo hiểm tín dụng.................................................................................65 3.2.2 Đối với ngân hàng Nhà nước..................................................................................................66 Kết luận chương 3...................................................................................................................................67 KẾT LUẬN...............................................................................................................................................68 TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................................................................................69 DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT  - BIDV: ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Techcombank: ngân hàng thương mại cổ phần Kỹ thương Việt Nam - TP.HCM: thành phố Hồ Chí Minh DANH MỤC CÁC PHƢƠNG TRÌNH, HÌNH VÀ BẢNG BIỂU  Trang Các phƣơng trình: 1. Phương trình 1.1: công thức tính Tỷ lệ nợ xấu........................................................................16 2. Phương trình 1.2: công thức tính Tỷ lệ nợ quá hạn...............................................................16 3. Phương trình 1.3: công thức tính Tỷ trọng nợ xấu/ tổng dư nợ cho vay.....................16 4. Phương trình 1.4: công thức tính Tỷ lệ dự phòng rủi ro tín dụng...................................17 5. Phương trình 1.5: công thức tính Tỷ lệ mất vốn.....................................................................17 6. Phương trình 1.6: công thức tính Hệ số khả năng bù đắp các khoản cho vay bị mất vốn...............................................................................................................................17 7. Phương trình 1.7: công thức tính Hệ số khả năng bù đắp rủi ro tín dụng...................17 8. Phương trình 1.8: Mô hình điểm số Z.........................................................................................21 8. Phương trình 2.1: công thức tính điểm của khách hàng để xếp hạng tín dụng ..... 47 Các hình: 1. Hình 1.1: Phân loại rủi ro tín dụng...............................................................................................11 2. Hình 2.1: Tổng tài sản của BIDV năm 2008 – 2012............................................................29 3. Hình 2.2: Vốn chủ sở hữu của BIDV năm 2008 – 2012.....................................................30 4. Hình 2.3: Diễn biến dư nợ tín dụng của BIDV 2010 – 2012............................................31 5. Hình 2.4: Chất lượng tín dụng của BIDV 2010 – 2012.......................................................33 6. Hình 2.5: Nguồn vốn huy động của BIDV năm 2008 – 2012..........................................34 7. Hình 2.6: Lợi nhuận trước thuế của BIDV năm 2008 – 2012..........................................35 8. Hình 2.7: Tỷ lệ nợ xấu của BIDV giai đoạn 2008 – 2012..................................................39 9. Hình 2.8: Quy trình cấp tín dụng tại BIDV...............................................................................41 10. Hình 2.9: Sơ lược quy trình xếp hạnh doanh nghiệp tại BIDV........................................43 Các bảng: 1. Bảng 1.1: Bảng xếp hạng tín dụng nội bộ của Moody và Standard & Poor..............23 2. Bảng 2.1: Cơ cấu dư nợ của BIDV năm 2011 – 2012.........................................................31 3. Bảng 2.2: Chất lượng tín dụng tại BIDV năm 2011 – 2012..............................................32 4. Bảng 2.3: Kết quả hoạt động kinh doanh BIDV năm 2011 – 2012...............................35 5. Bảng 2.4: Các chỉ tiêu sinh lời của BIDV năm 2011 – 2012............................................36 6. Bảng 2.5: Phân loại nợ của BIDV giai đoạn 2008 – 2012.................................................39 7. Bảng 2.6: Trọng số của nhóm chỉ tiêu phi tài chính.............................................................47 8. Bảng 2.7: Trọng số chỉ tiêu tài chính và phi tài chính.........................................................47 9. Bảng 2.8: Ý nghĩa các mức xếp hạng tín dụng nội bộ.........................................................48 10. Bảng 2.9: Phân loại nhóm nợ theo hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ........................50 1 LỜI MỞ ĐẦU 1. Đặt vấn đề Hoạt động tín dụng là một lĩnh vực chiếm tỷ lệ trọng yếu trong hoạt động kinh doanh của các ngân hàng thương mại Việt Nam. Hàng năm lợi nhuận từ hoạt động tín dụng đã đóng góp một phần lớn trong tổng thu nhập của các ngân hàng. Do đó hoạt động tín dụng mang ý nghĩa sống còn đối với các ngân hàng. Tuy nhiên hoạt động tín dụng lại là hoạt động chứa đựng nhiều rủi ro nhất, đặc biệt là trong giai đoạn kinh tế khó khăn hiện nay. Hiệu quả hoạt động tín dụng chưa cao, chất lượng tín dụng chưa tốt thể hiện ở tỷ lệ nợ quá hạn còn cao so với khu vực và chưa có khuynh hướng giảm vững chắc. Vì vậy, việc nâng cao chất lượng hạn chế rủi ro tín dụng tại các ngân hàng thương mại Việt Nam đang là vấn đề bức xúc trên cả phương diện lý thuyết và thực tiễn. Nếu không có một chiến lược cụ thể về công tác hạn chế rủi ro tín dụng trong lĩnh vực hoạt động cho vay thì chắc chắn các ngân hàng thương mại Việt Nam sẽ khó cạnh tranh với các ngân hàng nước ngoài vốn đã rất dày dặn kinh nghiệm trong lĩnh vực này và sẽ phải đương đầu với không ít những nguy cơ đổ vỡ. Là một ngân hàng thương mại cổ phần hàng đầu tại Việt Nam, ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam - BIDV đã bước đầu có những triển khai công tác quản trị rủi ro trong đó chú trọng công tác hạn chế rủi ro tín dụng theo các chuẩn mực quốc tế và đã đạt được một số những thành công đáng khích lệ. Song bên cạnh đó, vẫn còn một số vấn đề cần phải giải quyết trong công tác hạn chế rủi ro tín dụng của BIDV nhằm hạn chế rủi ro trong hoạt động tín dụng và tăng cường an toàn hoạt động kinh doanh của ngân hàng. Dựa trên tính khả thi và cấp bách của vấn đề, tôi lựa chọn đề tài: “Hạn chế rủi ro tín dụng tại ngân hàng thƣơng mại cổ phần Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam” làm luận văn tốt nghiệp. 2. Mục tiêu của đề tài - Hệ thống hóa lý luận cơ bản về rủi ro tín dụng và hạn chế rủi ro tín dụng của các ngân hàng thương mại. 2 - Phân tích thực trạng hoạt động tín dụng, nguyên nhân dẫn đến rủi ro tín dụng và các phương pháp hạn chế rủi ro tín dụng tại ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt - Trên cơ sở lý luận và phân tích thực trạng rủi ro tín dụng, từ đó đưa ra một số biện pháp nhằm hạn chế rủi ro tín dụng tại các chi nhánh BIDV. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu của đề tài là: hạn chế rủi ro tín dụng. - Phạm vi nghiên cứu: ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam, thời gian thu thập dữ liệu nghiên cứu là giai đoạn 2008 – 2012. 4. Phƣơng pháp nghiên cứu - Phương pháp thu thập thông tin: các số liệu được thu thập chủ yếu thông qua báo cáo tài chính của ngân hàng, ngoài ra luận văn còn sử dụng những số liệu, thông tin, bài viết được thu thập từ các nguồn sách báo, tạp chí… cùng với việc vận dụng những kiến thức đã học để giúp nội dung nghiên cứu thêm phong phú, hài hòa. - Phương pháp phân tích số liệu: dùng phương pháp so sánh số tuyệt đối, số tương đối để phân tích, rút ra nhận xét từ đó đánh giá tình hình hoạt động thực tế. Sử dụng các chỉ số tài chính để đánh giá qua đó đưa ra một số giải pháp nhằm hạn chế rủi ro tín dụng tại BIDV. 5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài - Hệ thống hóa các khái niệm, nguyên nhân về rủi ro tín dụng và các nguyên tắc cơ bản để hạn chế rủi ro tín dụng. - Phân tích và đánh giá thực thực trạng rủi ro tín dụng tại BIDV. - Đề xuất giải pháp có tính khoa học và thực tiễn để hoàn thiện và bổ sung cho công tác hạn chế rủi ro tín dụng tại BIDV. 6. Kết cấu luận văn Bài luận văn này bao gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý thuyết về rủi ro tín dụng và hạn chế rủi ro tín dụng của ngân hàng thương mại. 3 Chương 2: Thực trạng rủi ro tín dụng tại ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam. Chương 3: Giải pháp hạn chế rủi ro tín dụng tại ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam. 4 CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ RỦI RO TÍN DỤNG VÀ HẠN CHẾ RỦI RO TÍN DỤNG CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI 1.1 Tín dụng ngân hàng 1.1.1 Khái niệm tín dụng ngân hàng - Quan hệ tín dụng ra đời và tồn tại từ nhu cầu khách quan của quá trình tuần hoàn vốn để giải quyết hiện tượng dư thừa, thiếu hụt vốn diễn ra thường xuyên giữa các chủ thể trong nền kinh tế (Nguyễn Văn Tiến, 2010). - Tín dụng là sự chuyển nhượng tạm thời một lượng giá trị (tài sản) từ người sở hữu sang người sử dụng trong một khoảng thời gian nhất định; khi đến hạn, người sử dụng phải hoàn trả một lượng giá trị lớn giá trị ban đầu (Nguyễn Văn Tiến, 2010). - Tín dụng ngân hàng là việc ngân hàng thỏa thuận để khách hàng sử dụng một tài sản (bằng tiền, tài sản thực hay uy tín) với nguyên tắc có hoàn trả bằng các nghiệp vụ cho vay, chiết khấu hay tái chiết khấu, cho thuê tài chính, bảo lãnh ngân hàng và các nghiệp vụ khác (Nguyễn Văn Tiến, 2010). 1.1.2 Đặc điểm tín dụng ngân hàng - Tín dụng ngân hàng dựa trên cơ sở lòng tin: ngân hàng chỉ cấp tín dụng khi có lòng tin vào việc khách hàng sử dụng vốn vay đúng mục đích, hiệu quả và có khả năng hoàn trả nợ vay bao gồm cả gốc và lãi đúng hạn; còn người đi vay thì tin tưởng vào khả năng kiếm được tiền trong tương lai để trả nợ gốc và lãi vay. - Tín dụng là sự chuyển nhượng một tài sản có thời hạn: ngân hàng là trung gian tài chính “đi vay để cho vay”, nên mọi khoản tín dụng đều phải có thời hạn, đảm bảo cho ngân hàng hoàn trả vốn huy động. - Tín dụng phải trên nguyên tắc hoàn trả cả gốc và lãi. Nếu không có sự hoàn trả thì không được coi là tín dụng. Giá trị hoàn trả phải lớn hơn giá trị lúc cho vay là 5 giá trị gốc, nghĩa là ngoài việc hoàn trả lại giá trị gốc, khách hàng phải trả cho ngân hàng một khoản lãi, đây chính là giá của quyền sử dụng vốn vay. Khoản lãi luôn là một số dương, có như vậy mới bù đắp được chi phí hoạt động và tạo ra lợi nhuận, phản ánh bản chất hoạt động kinh doanh của ngân hàng. - Tín dụng là hoạt động tiềm ẩn rủi ro cao cho ngân hàng. Việc thu hồi tín dụng phụ thuộc không những vào vào bản thân khách hàng, mà còn phụ thuộc vào môi trường hoạt động, ngoài tầm kiểm soát của khách hàng như sự biến động về giá cả, lãi suất, tỷ giá, lạm phát, tăng trưởng kinh tế, thị trường, thiên tai… - Tín dụng phải trên cơ sở cam kết hoàn trả vô điều kiện. Quá trình xin vay và cho vay diễn ra trên cơ sở những căn cứ pháp lý chặt chẽ như hợp đồng tín dụng, khế ước vay tiền, hợp đồng bảo hiểm tiền vay, bảo lãnh…, trong đó bên đi vay phải cam kết hoàn trả vô điều kiện khoản vay cho ngân hàng khi đến hạn. Từ các đặc điểm trên cho thấy, tín dụng ngân hàng phải bảo đảm được hai nguyên tắc cơ bản sau: - Thứ nhất, vốn vay được đảm bảo sử dụng đúng mục đích. - Thứ hai, vốn vay phải được hoàn trả cả gốc và lãi đúng thời hạn đã cam kết trong hợp đồng. 1.1.3 Vai trò tín dụng ngân hàng 1.1.3.1 Đối với nền kinh tế - Vai trò kinh tế cơ bản của tín dụng ngân hàng là luân chuyển vốn từ những người là cá nhân, hộ gia đình, công ty và chính phủ có nguồn vốn thặng dư do chi tiêu ít hơn thu nhập đến những người thiếu hụt do nhu cầu chi tiêu vượt quá thu nhập. Kênh luân chuyển vốn qua ngân hàng có ý nghĩa rất lớn trong việc thúc đẩy tính hiệu quả của nền kinh tế. - Tín dụng ngân hàng không giới hạn chỉ trong chức năng truyền thống là luân chuyển vốn từ nơi thừa đến nơi thiếu mà còn giúp phân bổ hiệu quả các nguồn lực tài chính trong nền kinh tế góp phần cho kinh tế tăng trưởng, tạo công ăn việc làm, và năng suất lao động cao. 6 - Thông qua việc đầu tư vốn tín dụng vào những ngành, nghề, khu vực kinh tế trọng điểm sẽ thúc đẩy sự phát triển của các ngành, nghề đó, hình thành nên cơ cấu hiện đại, hợp lý và hiệu quả. - Tín dụng ngân hàng góp phần lưu thông tiền tệ, hàng hóa, điều tiết thị trường, kiểm soát giá trị đồng tiền và thúc đẩy quá trình mở rộng giao lưu kinh tế giữa các nước. - Tín dụng ngân hàng mang lại nguồn thu lớn cho ngân sách nhà nước thông qua thuế thu nhập và lãi từ ủy thác đầu tư vốn của chính phủ. - Tín dụng ngân hàng là kênh chuyển tải vốn tài trợ của nhà nước đến nông nghiệp, nông thôn, góp phần xóa đói giảm nghèo, ổn định chính trị, xã hội. 1.1.3.2 Đối với khách hàng - Tín dụng ngân hàng đáp ứng kịp thời nhu cầu về số lượng và chất lượng vốn cho khách hàng. Với các ưu điểm như an toàn, thuận tiện, nhanh chóng, dễ tiếp cận và có khả năng đáp ứng được nhu cầu vốn lớn, tín dụng ngân hàng thỏa mãn được nhu cầu đa dạng của khách hàng. - Tín dụng ngân hàng giúp nhà đầu tư nắm bắt được những cơ hội kinh doanh, doanh nghiệp có vốn để mở rộng sản xuất, các cá nhân có đủ khả năng tài chính để trang trải cho cho các khoản chi tiêu nâng cao chất lượng cuộc sống… - Tín dụng ngân hàng ràng buộc trách nhiệm khách hàng phải hoàn trả vốn gốc và lãi trong thời hạn nhất định như thỏa thuận. Do đó, buộc khách hàng phải nỗ lực, tận dụng hết khả năng của mình để sử dụng vốn vay hiệu quả, đẩy nhanh quá trình tái sản xuất, đem lại lợi nhuận cho doanh nghiệp, đảm bảo nghĩa vụ trả nợ cho ngân hàng. 1.1.3.3 Đối với ngân hàng - Tín dụng là hoạt động truyền thống, chiếm tỷ trọng lớn nhất trong tổng tài sản có và mang lại nguồn thu nhập chủ yếu cho ngân hàng từ 70 đến 90%. Mặc dù tỷ trọng của hoạt động tín dụng đang có xu hướng giảm, nhưng tín dụng ngân hàng vẫn luôn là nghiệp vụ sử dụng vốn quan trọng nhất đối với mỗi ngân hàng. 7 - Thông qua hoạt động tín dụng mà ngân hàng đa dạng hóa được danh mục tài sản có, giảm thiểu rủi ro. - Thông qua hoạt động tín dụng, ngân hàng mở rộng được các loại hình dịch vụ khác như thanh toán, thu hút tiền gửi, kinh doanh ngoại tệ, tư vấn… 1.1.4 Phân loại tín dụng ngân hàng 1.1.4.1 Căn cứ vào thời hạn tín dụng - Tín dụng ngắn hạn: là loại tín dụng có thời hạn đến một năm và được sử dụng để bù đắp thiếu hụt vốn lưu động tạm thời của các doanh nghiệp như bổ sung ngân quỹ, ứng trước tiền hàng, đảm bảo yêu cầu thanh toán đến hạn, duy trì hàng tồn kho; phục vụ nhu cầu tiêu dùng cá nhân và hộ gia đình. Đây là loại tín dụng có mức rủi ro thấp vì thời hạn hoàn vốn nhanh, tránh được các rủi ro về lãi suất, lạm phát cũng như sự bất ổn của môi trường kinh tế vĩ mô và thị trường, vì thế lãi suất thường thấp hơn các loại tín dụng khác. - Tín dụng trung hạn: là loại tín dụng có thời hạn từ trên một năm đến năm năm và sử dụng chủ yếu để đầu tư mua sắm tài sản cố định, cải tiến và đổi mới trang thiết bị, mở rộng sản xuất và xây dựng công trình vừa và nhỏ có thời gian thu hồi vốn nhanh. Tín dụng trung hạn còn là nguồn quan trọng hình thành nên vốn lưu động thường xuyên của các doanh nghiệp, đặc biệt là đối với doanh nghiệp mới thành lập. - Tín dụng dài hạn: là loại tín dụng có thời hạn trên năm năm, đáp ứng cho nhu cầu đầu tư dài hạn như xây dựng cơ bản nhà xưởng, dây chuyền sản xuất…, cải tiến và mở rộng sản xuất có quy mô lớn. Do thời hạn đầu tư thường kéo dài, nên tín dụng dài hạn thường áp dụng hình thức giải ngân nhiều lần theo tiến độ dự án. Nhìn chung, tín dụng dài hạn chịu rủi ro rất lớn vì thời hạn càng dài thì những biến động không dự tính có thể xảy ra càng lớn. 1.1.4.2 Căn cứ vào bảo đảm tín dụng - Tín dụng có bảo đảm: là tín dụng có tài sản cầm cố, thế chấp hoặc có bảo lãnh của người thứ ba. Hình thức tín dụng này áp dụng đối với những khách hàng không đủ uy tín, khi vay vốn phải có tài sản bảo đảm hoặc phải có người bảo lãnh. 8 Tài sản bảo đảm hoặc bảo lãnh của người thứ ba là căn cứ pháp lý để ngân hàng có thêm nguồn thu dự phòng khi nguồn thu chính (dòng tiền) của khách hàng vay bị thiếu hụt, tạo áp lực buộc khách hàng vay phải trả nợ, giảm thiểu rủi ro cho ngân hàng. - Tín dụng không có bảo đảm: là tín dụng không có tài sản cầm cố, thế chấp hay không có bảo lãnh của người thứ ba. Loại tín dụng này áp dụng cho những khách hàng truyền thống, có hệ số tín nhiệm cao. 1.1.4.3 Căn cứ mục đích sử dụng - Tín dụng bất động sản: đây là các khoản tín dụng đầu tư vào bất động sản, bao gồm tín dụng ngắn hạn cho xây dựng và mở rộng đất đai; tín dụng dài hạn để mua đất đai, nhà cửa, căn hộ, cơ sở dịch vụ, trang trại và bất động sản ở nước ngoài. - Tín dụng công thương nghiệp: đây là các khoản tín dụng cấp cho các doanh nghiệp để trang trải các chi phí như mua hàng hóa, nguyên vật liệu, trả thuế và chi trả lương. - Tín dụng nông nghiệp: đây là các khoản tín dụng cấp cho các hoạt động nông nghiệp, nhằm trợ giúp các hoạt động trồng trọt, thu hoạch mùa màng và chăn nuôi gia súc. - Tín dụng tiêu dùng: đây là các khoản tín dụng cấp cho cá nhân, hộ gia đình để mua sắm hàng hóa tiêu dùng đắt tiền như xe hơi, nhà di động, trang thiết bị trong nhà… 1.1.4.4 Căn cứ vào chủ thể vay vốn - Tín dụng doanh nghiệp (tín dụng bán buôn): gọi là bán buôn vì những doanh nghiệp thường vay với những khoản vay có giá trị lớn. - Tín dụng cá nhân, hộ gia đình (tín dụng bán lẻ): gọi là bán lẻ vì những cá nhân thường vay với những khoản vay có giá trị nhỏ nhằm vào mục đích tiêu dùng. - Tín dụng cho các tổ chức tài chính: đây là các khoản tín dụng cấp cho các ngân hàng, công ty bảo hiểm, công ty tài chính và các tổ chức tài chính khác. Những khoản đi vay này trở thành nguồn vốn của các ngân hàng đi vay, nên chúng có thể dùng để trả nợ hay cho vay lại. 9 1.1.4.5 Căn cứ vào phƣơng thức hoàn trả nợ vay - Tín dụng trả góp: là loại tín dụng mà khách hàng phải hoàn trả vốn gốc và lãi vay định kỳ thành những khoản bằng nhau. Loại tín dụng này áp dụng cho những khoản vay lớn và có thời hạn dài. - Tín dụng hoàn trả một lần: là loại tín dụng mà khách hàng chỉ hoàn trả vốn gốc và lãi vay một lần khi đến hạn. Loại tín dụng này áp dụng cho những khoản vay nhỏ có thời hạn ngắn. - Tín dụng hoàn trả theo yêu cầu: là loại tín dụng mà khách hàng có thể hoàn trả nợ vay bất cứ khi nào. Loại tín dụng này thường áp dụng cho những khoản vay thấu chi, thẻ tín dụng. 1.1.4.6 Căn cứ vào hình thái giá trị của tín dụng - Tín dụng bằng tiền: là tín dụng mà hình thái giá trị của nó là bằng tiền. Tín dụng bằng tiền gọi là cho vay. - Tín dụng bằng tài sản: là tín dụng mà hình thái giá trị của nó là bằng tài sản. Hình thức tín dụng này chính là thuê tài chính. - Tín dụng bằng uy tín: là tín dụng mà hình thái giá trị của nó là bằng uy tín. Hình thức tín dụng này chính là bảo lãnh ngân hàng. 1.1.4.7 Căn cứ vào xuất xứ tín dụng - Tín dụng trực tiếp: là hình thức tín dụng, trong đó ngân hàng cấp vốn trực tiếp cho khách hàng có nhu cầu vay vốn, đồng thời khách hàng hoàn trả nợ vay trực tiếp cho ngân hàng. - Tín dụng gián tiếp: là hình thức cấp tín dụng thông qua trung gian như tín dụng ủy thác, tín dụng thông qua tổ chức đoàn thể. 1.1.4.8 Tín dụng khác Bao gồm các khoản tín dụng khác chưa được phân loại ở trên, ví dụ như tín dụng kinh doanh chứng khoán. 1.1.5 Các phƣơng thức cho vay - Cho vay từng lần: mỗi lần khách hàng và tổ chức tín dụng thực hiện thủ tục vay vốn cần thiết và ký kết hợp đồng tín dụng.