Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Góp phần nghiên cứu thành phần hoá học của cây muồng truổng (zanthoxylum avicenn...

Tài liệu Góp phần nghiên cứu thành phần hoá học của cây muồng truổng (zanthoxylum avicennae ( lamk. ) dc.) ở hà tĩnh

.DOC
75
178
125

Mô tả:

0 Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o Trêng ®¹i häc vinh NguyÔn ThÞ Thanh Hoµi Gãp phÇn nghiªn cøu thµnh phÇn ho¸ häc cña c©y muång truæng (Zanthoxylum avicennae (LamK.) DC.) ë Hµ tÜnh Chuyªn ngµnh: Ho¸ H÷u c¬ M· sè: 60.44.27 LuËn v¨n th¹c sü ho¸ häc Ngêi híng dÉn khoa häc: PGS.TS. Lª V¨n H¹c Vinh - 2006 Môc lôc Tran g 1 Më ®Çu 1 Ch¬ng 1: Tæng quan 3 1.1. Chi Zanthoxylum 3 1.1.1. §Æc ®iÓm thùc vËt vµ ph©n lo¹i Thµnh phÇn ho¸ häc cña mét sè loµi thuéc chi Zanthoxylum 3 Zanthoxylum acutifolium 9 Zanthoxylum alilanthoides 9 Zanthoxylum alatum Roxb 9 Zanthoxylum americanum 14 Zanthoxylum nitidum DC 14 Zanthoxylum belizensen 16 Zanthoxylum budrunga 16 Zanthoxylum conriaceum 16 Zanthoxylum culantrillo 17 Zanthoxylum davyi 17 Zanthoxylum dipetalum 17 Zanthoxylum dimorphophullum 18 Zanthoxylum elephantiasis 18 Zanthoxylum integrifoliolum 18 Zanthoxylum flavum 19 Zanthoxylum hyemale 19 1.1.2. 1.1.2.1 . 1.1.2.2 . 1.1.2.3 . 1.1.2.4 . 1.1.2.5 . 1.1.2.6 . 1.1.2.7 . 1.1.2.8 1.1.2.9 . 1.1.2.1 0. 1.1.2.1 1. 1.1.2.1 2. 1.1.2.1 3. 1.1.2.1 4. 1.1.2.1 5. 1.1.2.1 6. 9 2 1.1.2.1 7. 1.1.2.1 8. 1.1.2.1 9. 1.1.2.2 0 1.1.2.2 1. 1.1.2.2 2. 1.1.2.2 3. 1.1.2.2 4. 1.1.2.2 5. 1.1.2.2 6. 1.1.2.2 7. 1.1.2.2 8. 1.1.2.2 9. 1.1.2.3 0. 1.1.2.3 1. 1.1.2.3 2. 1.1.2.3 3. 1.1.2.3 4. 1.1.2.3 5. Zanthoxylum liebmannianun 19 Zanthoxylum microcarpum 20 Zanthoxylum monophulum 20 Zanthoxylum punctatum 20 Zanthoxylum myriacanthum 20 Zanthoxylum naranjillo 20 Zanthoxylum ocumareuse 21 Zanthoxylum oxyphullum 21 Zanthoxylum parvifoliolum 21 Zanthoxylum piperitum 21 Zanthoxylum podocarpum Hemsl 21 Zanthoxylum procerum 22 Zanthoxylum phunctatum 22 Zanthoxylum rhetsoides Drake 22 Zanthoxylum rhoifolium Lam.var.petiolulatum Engler 24 Zanthoxylum rubescens 26 Zanthoxylum scandens Blume 26 Zanthoxylum shinifolium Sieb at Zucc 27 Zanthoxylum simulans 25 3 1.1.2.3 Zanthoxylum Utile Huang 6. 1.1.2.3 Zanthoxylum williamsii 7. C©y muång truæng (Zanthoxylum avicennae 1.2. Lamk. DC 1.2.1. Thùc vËt häc 28 28 29 29 1.2.2. Thµnh phÇn ho¸ häc 30 1.2.3. Ho¹t tÝnh vµ sö dông 33 Ch¬ng 2: Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu 34 Ph¬ng ph¸p lÊy mÉu Ph¬ng ph¸p ph©n tÝch, ph©n t¸ch c¸c hçn hîp vµ ph©n lËp c¸c chÊt Ph¬ng ph¸p kh¶o s¸t cÊu tróc c¸c hîp chÊt 34 Ch¬ng 3: Thùc nghiÖm 35 3.1. Ho¸ chÊt vµ thiÕt bÞ 35 3.1.1. Ho¸ chÊt 35 3.1.2. Dông cô vµ thiÕt bÞ Nghiªn cøu t¸ch vµ x¸c ®Þnh mét sè chÊt tõ c©y muång truæng LÊy mÉu 35 2.1. 2.2. 2.3. 3.2. 3.2.1. 3.2.2. 34 34 35 35 Ph©n lËp c¸c hîp chÊt C¸c dù kiÕn vÒ phæ khèi vµ phæ céng hëng tõ h¹t 3.2.3. nh©n cña c¸c chÊt 3.2.3.1 ChÊt A1 35 3.2.3.2 ChÊt A2 37 37 37 38 4.1.1 Ch¬ng 4: KÕt qu¶ vµ th¶o luËn Ph©n lËp vµ x¸c ®Þnh cÊu tróc mét sè hîp chÊt tõ c©y muång truæng Nguyªn liÖu thùc vËt 4.1.2 Ph©n lËp mét sè hîp chÊt 38 4.1.3 X¸c ®Þnh cÊu tróc cña chÊt A1 38 4.1.4 X¸c ®Þnh cÊu tróc cña chÊt A2 44 4.1 38 38 4 KÕt luËn 50 Tµi liÑu tham kh¶o 51 Lêi c¶m ¬n LuËn v¨n nµy ®îc hoµn thµnh t¹i bé m«n ho¸ h÷u c¬, phßng thÝ nghiÖm ho¸ h÷u c¬ - khoa ho¸ - trêng §¹i häc Vinh, viÖn ho¸ häc, trung t©m KHTN vµ CH quèc gia Víi lßng kÝnh träng vµ biÕt ¬n s©u s¾c t«i xin tr©n träng c¶m ¬n: - PGS.TS Lª V¨n H¹c - Bé m«n ho¸ h÷u c¬ - Trêng ®¹i häc Vinh ®· híng dÉn gióp ®ì t¹o ®iÒu kiÖn vÒ mäi mÆt trong suèt qu¸ tr×nh nghiªn cøu vµ hoµn thµnh luËn v¨n nµy. - GS.TSKH NguyÔn Xu©n Dòng - Khoa Ho¸ trêng ®¹i häc Khoa häc tù nhiªn - §HQG Hµ Néi ®· ®¸nh gi¸ c¸c kÕt qu¶ thùc nghiÖm vµ phæ, còng nh gãp ý söa ch÷a trong luËn v¨n nµy. - Th.s. NCS. TrÇn §×nh Th¾ng ®· cung cÊp c¸c t liÖu t¹o ®iÒu kiÖn tiÕn hµnh thÝ nghiÖm trong qu¸ tr×nh thùc nghiÖm th¶o luËn vµ ®¸nh gi¸ luËn v¨n. - Th.S. §Æng Vò L¬ng – Phßng NMS viÖn ho¸ häc, TTKHTN &CNQG ®· gióp ®ì ghi phæ vµ gãp ý kiÕn vÒ phæ NMR §ång thêi nh©n dÞp nµy t«i còng bµy tá lßng biÕt ¬n thÇy c« c¸n bé khoa ho¸, khoa sau ®¹i häc trêng §¹i häc 5 Vinh cïng víi b¹n bÌ vµ gia ®×nh ®· t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì t«i hoµn thµnh luËn v¨n nµy. Vinh, th¸ng 12 n¨m 2006 NguyÔn ThÞ Thanh Hoµi Më ®Çu 1. Lý do chän ®Ò tµi Tõ ®êi xa con ngêi ®· biÕt sö dông c¸c nguån nguyªn liÖu cã s½n trong thiªn nhiªn. NhÊt lµ c¸c nguyªn liÖu th¶o méc, ®ã chÝnh lµ tiÒn ®Ò cho viÖc t×m hiÓu vÒ c¸c hîp chÊt thiªn nhiªn cña con ngêi trong suèt qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vµ tiÕn ho¸. HÖ thùc vËt ViÖt Nam rÊt phong phó vµ ®a d¹ng. HiÖn nay biÕt ®îc 10.386 loµi thùc vËt bËc cao,dù ®o¸n cã thÓ tíi 12.000 loµi, trong ®ã cã trªn 3000 loµi ®îc dïng lµm thuèc. PhÇn lín c©y ®îc dïng ®Î lµm thuèc ë níc ta ph©n bè ë vïng rõng nói,n¬i mµ nguån tµi nguyªn ®ang ®øng trêc nguy c¬ bÞ suy gi¶m nghiªm träng.Trong ®ã,c©y lµm thuèc còng kh«ng tr¸nh khái bÞ tµn ph¸,tõ n¨m 1999 ®Õn nay,trung t©m nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn c©y thuèc d©n téc cæ truyÒn (CREDEP) ®· vµ ®ang tiÕn hµnh ®iÒu tra nghiªn cøu vÒ tµi nguyªn c©y thuèc t¹i céng ®ång mét sè d©n téc 6 ë khu vùc miÒn b¾c vµ miÒn trung theo c¸c ph¬ng ph¸p míi vÒ thùc vËt d©n téc hoc . Chi Zanthoxylum thuéc hä cam quýt (Rutaceae) cã h¬n 200 loµi. ë ViÖt Nam cã 11 loµi nh sÎn gai (Z.alatum), h¹t (Z.nitidum), sÎn l¸ to (Z.rhetsoides), muång truæng (Z.avicennae)…. Muång truæng hay cßn gäi sen lai, hoµng méc dµi… (Zanthoxylum avicennae Lamk. DC.), ph©n bè chñ yÕu ë c¸c níc §«ng Nam ¸ nh ViÖt Nam, Lµo, Campuchia vµ Trung Quèc. ë níc ta, c©y mäc hoang ë vïng rõng nói phÝa B¾c ®Õn NghÖ An, Hµ TÜnh, Qu¶ng B×nh. Muång truæng lµ mét c©y thuèc ®îc sö dông nhiÒu trong d©n gian nh vá ®¾ng dïng nh mét lo¹i thuèc bæ, rÔ sao vµng, s¾c ®Æc, uèng ®Ó ch÷a mÈn ngøa, lë loÐt, ch¶y níc, ch÷a thÊp khíp. Qu¶ dïng ®Ó trÞ ®au d¹ dµy, ®au bông. L¸ ®Ó dïng ch÷a ®au th¾t lng, viªm tuyÕn vó, nhät vµ viªm mñ da. ë Trung Quèc cßn dïng rÔ ®Ó ch÷a viªm gan, viªm thËn, phong thÊp vµ ®au nhøc g©n cèt…[1,2] ChÝnh v× vËy chóng t«i chän ®Ò tµi “Gãp phÇn nghiªn cøu thµnh phÇn ho¸ häc cña c©y muång truæng (Zanthoxylum avicennae Lamk. DC.) ë Hµ TÜnh” tõ ®ã gãp phÇn x¸c ®Þnh thµnh phÇn ho¸ häc vµ t×m ra nguån nguyªn liÖu cho ngµnh ho¸ dîc, h¬ng liÖu vµ gãp phÇn ph©n lo¹i b»ng ho¸ häc chi Zanthoxylum. 2. NhiÖm vô nghiªn cøu. Trong luËn v¨n nµy, chóng t«i cã c¸c nhiÖm vô: - ChiÕc chän läc víi c¸c dung m«i thÝch hîp ®Ó thu ®îc hçn hîp c¸c hîp chÊt tõ cña c©y muång truæng. 7 - X¸c ®Þnh thµnh phÇn ho¸ häc tõ dÞch chiÕt cña c©y muång truæng. - Ph©n lËp vµ x¸c ®Þnh cÊu tróc mét sè hîp chÊt tõ c©y muång truæng. * §èi tîng nghiªn cøu. §èi tîng nghiªn cøu dÞch chiÕt tõ c©y muång truæng (Zanthoxylum avicennae (Lamk.) DC.) thuéc hä Cam quýt (Rutaceae) ë Hµ TÜnh. Ch¬ng I Tæng quan 8 1.1. Chi Zanthoxylum 1.1.1. §Æc ®iÓm thùc vËt vµ ph©n lo¹i. Chi Zanthoxylum lµ chi lín nhÊt trong hä Cam quýt (Rutaceae) víi gÇn 230 loµi ph©n bè trªn toµn thÕ giíi. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum acanthophyllum Hayata acanthopodium D.C acanthopodium var. acanthodium acanthopodium var.deminutum (Reh der) Reeder &S.Y.Cheo Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum acanthopodium var. oligotricchum Tan acanthopodium var. timbro Hook.f acanthopodium var. villosum C.C.Huang acutifolium Engl Zanthoxylum americanum Mill Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum 16. Sarg Zanthoxylum 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. armatum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum ailanthoides Siebold & Zucc ailanthoides var. ailanthoides ailanthoides var. pubescens Hatus alatum Roxb. alatum fo. Ferrugineum Rehder & E.H.Wilson alatum var. planisum (Siebld &Zucc.) Rehder in alatum var. planispium (Siebld alatum var. subtrifoliolatum Franch alpinum C.C.Huang arenosum Reeder & S.Y.Cheo argyi H.Lev armatum DC armatum var. armatum asperum C.C. Huang asperum var. glabrum C.C. Huang & Zucc.) 9 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36. 37. 38. 39. 40. 41. 42. 43. 44. 45. 46. 47. 48. 49. 50. 51. 52. 53. 54. 55. 56. 57. 58. Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum austrosinense C.C. Huang austrosinense var. austrosinense austrosinense var. pubescens C.C. Huang austrosinense var. stenophyllum C.C. Huang avicennae (Lam.) DC. avicennae var . tonkinense Pierre bodinierin H.LÐv belizense Lundell budrunga Wall bungeanum Maxim bungeanum var. bungeanum bungeanum var. pubescens C.C.Huang bungeanum var.punctatum C.C.Huang bungei planch. & Liden ex Hance bungei planch var. imperforatum Franch bungei planch var. inermis Franch callicola C.C.Huang callicola var. macrocarpum C.C.Huang coriaceum A.Rich chaffanjoii H. LÐv. chinensis(Merr.) Chung collinsae Craib culantrillo Engl cuspidatum Champ daniellii davyi Forest dimorphophyllum Hemsl dimorphophyllum var. deminutum Rehder dimorphophyllum var. multifolialatum C.C.Huang dipetalum dissitoides C.C.Huang dissitum Hemsl. in F.B.Forbes & Hemsl dissitum var. acutiserratum. C.C.Huang dissitum var. hispidum (Reeder & S.Y. Cheo). 10 59. 60. 61. 62. 63. 64. 65. 66. 67. 68. 69. 70. C.C.Huang Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum dissitum var. lanciforme C.C.Huang dissitum var. spinulosum Tan echinocarpum Hemsl echinocarpum var. echinocarpum echinocarpum var. tomentosum C.C. Huang elephantiasis Macfd emarginellum Mig. esquirolii H .LÐv evoidiaefolium Guill fraxinoides Hemsl flavum Vahl giganteum (Hand.- Mazz.) Rehder in Rehder & 71. 72. 73. 74. 75. 76. 77. 78. E.H. Wilson Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum glomeratum C.C. Huang gracilipes Hemsl. in Schede hamitomianum Wall.ex Hook.f. hyemale A.St.Hill integrifolium (Merr.) Merr integrifoliolum Merr Khasianum Hook.f. kwangsiensis (Hand- Mazz.) Chum ex C.C. 79. 80. 81. 82. 83. 84. 85. 86. 87. 88. Huang Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum laetum drake in Morot laxifoliolatum C.C. Huang leiorhachium (Hayata) C.C. Huang libonense C.C. Huang liebmanianun Mar macrathum (Hand- Mazz.) Chum ex C.C. Huang mantaro (J.F.Macbr) J.F.Macbr mantschuricum Benn microthum Hemsl microcarpum Griseb 11 89. 90. 91. 92. 93. 94. 95. 96. Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum molle Rehder in Rehder & E.H. Wilson motuoense C.C. Huang monophylum Wilson multifoliolatum Hemsl multijugum Franch myriacanthum Wall.ex Hook.f. myriacanthum var. myriacanthum myriacanthum var. pubescens (C.C. Huang) C.C. 97. 98. 99. 100. 101. 102. 103. 104. 105. 106. 107. 108. 109. 110. Huang Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum naranjillo Griseb nitidum fo. fastuosum How ex Huang nitidum var. nitidum nitidum var. tomentosum C.C. Huang odoratum (H.LÐv) H.LÐv. ovalifolium Wight ovalifolium var. multifoliolatum C.C. Huang ovalifolium var. ovalifolium oxyphyllum Edgew pashanense N.Chao parvifoliolum piasez kii Maxim piperitum A.P.D.C pilosulum (Rehder & E.H.Wilson in Sarg) C.C. Huang 111. Zanthoxylum pistaciiflorum Hayata 112. 113. 114. 115. 116. 117. 118. 119. Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum planispinum Siebold & Zucc planispinum fo. ferrugineum podocarpum Hemsl. in F.B. Forbes & Hemsl pteleifolium Champ.ex Benth pteracantum Rehder & E.H.Wilson in Sarg pteropodum Hayata procerumdonn punctatum C.C.Huang 12 120. 121. 122. 123. 124. 125. 126. 127. 128. 129. 130. Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum rhesoides Drake rhesoides var. pubescens C.C. Huang rhombifoliolatum. C.C. Huang rubescens Hemsl roboginosum (Reeder & S.Y.Cheo) C.C. Huang scabrun Guill scandens Blume schinifolium Siebold &Zucc setosun Hemsl. In. F.B Forbes & Hemsl simulans Hance simulans var. imperfotum (Frach) Reeder & 131. 132. 133. 134. 135. 136. 137. 138. 139. 140. 141. 142. S.Y .Cheo Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum Zanthoxylum stenophyllum. Hemsl stipitatum C.C. Huang taliense C.C. Huang tibetaum C.C. Huang tomentellum Hook.f utile C.C. Huang utile C.C. Huang wutaiense Chen williamsii Hance xichouense C.C. Huang yuanjiangene C.C. Huang yunnanense C.C. Huang 1.1.2. Thµnh phÇn ho¸ häc cña mét sè loµi thuéc chi Zanthoxylum. 1.1.2.1. Zanthoxylum acutifolium Engl Tõ l¸ c©y Zanthoxylum acutifolium thu ®îc 5 ankaloit quinolon míi vµ ®· x¸c ®Þnh ®îc cÊu tróc dùa trªn c¸c ph¬ng ph¸p phæ lµ acutifolin, acutifolidin, O-metylacutifolin, acutifolin palmitala vµ neoacutifolin. Ngoµi ra S.P.Mara vµ 13 céng sù cßn ph©n lËp c¸c hîp chÊt ®· biÕt nh (E,E)-N-(2metylpropyl)-2,4-tetradecadienamit, dimetoxyxinamic axit (E)-3,4 vµ sitosterol [47]. 1.1.2.2. Zanthoxylum ailanthoid-Siebold & Zucc Tõ phÇn tan trong cloroform cña cµnh c©y Zanthoxylum ailanthoides, ®· ph©n lËp ®îc 1 nor-neolignan míi lµ ailanthoidol, vµ 1 phenyl propanoit míi lµ ailanthoidiol, cïng víi 9 ankaloit, 4 cumarin vµ 1 sterol [70]. 14 1.1.2.3. Zanthoxylum alatum Roxb. C©y sÎn gai (Zanthoxylum alatum Roxb. (Syn. Z. armatum DC; Z. bungeanum Maxim; Z. bungei Planch; Z . planspinium Sieb. et Zucc.)) ®îc sö dông réng r·i ë c¸c níc Ên §é, Trung Quèc, ViÖt Nam…. lµm thuèc lu th«ng m¸u, thuèc bæ, tho¸t må h«i, ch÷a thÊp khíp, gan. Mét sè hîp chÊt tõ c©y sÎn gai (Zanthoxylum alatum Roxb.) ®· ®îc ph©n lËp: (+) – sesamin, fargesin, eudesmin, epieudesmin, pluviatit [69] . N¨m 1999, K K. Narendra vµ céng sù ë Ên §é [37] ®· ph©n lËp mét amit míi cïng víi hai lignan asarinin vµ fargesin,  - vµ  - amyrin, lupeol vµ -sitosterol -  - Dglucosit tõ c©y Z. armatum. §©y lµ c«ng bè ®Çu tiªn vÒ sù cã mÆt cña trans – xinamoylamit trong loµi nµy. Tinh dÇu qu¶ c©y Z. bungeanum cña Trung Quèc b¸n trªn thÞ trêng NhËt cã thµnh phÇn  - pinen, sabinen, myrxen, limonen,  phelandren, linalol, isopulegol, tecpinen-4-ol vµ -tecpineol. B. Tirillini vµ céng sù [14] thu ®îc tinh dÇu kh«ng mµu, cã hµm lîng thÊp (0.8%w/v) tõ qu¶ t¬i loµi Z. bungeanum. Ph©n tÝch b»ng s¾c ký khÝ- khèi phæ thÊy cã 28 chÊt, ®· x¸c ®Þnh 24 hîp chÊt bao gåm c¸c anken chiÕm (80,96%), ancol (12,45%), xeton (3,6%), epoxit (1,51%) vµ este (1,43%). Limonen (26,98%),  - myrxen (16,62%) vµ oximen (13,71%) lµ thµnh phÇn chÝnh cña tinh dÇu. C¸c hîp chÊt kh¸c cã hµm lîng t¬ng ®èi lµ  - phelandren (6,08%), -pinen (4,94%), 3 - thujanol (5,39%), piperiton (3,63%) vµ 2 – phenyl - 2-propanol (4,57%). 15 G»n ®©y khi chng cÊt tõ h¹t cña c©y Z. alatum Roxb thu ®îc tinh dÇu cã hµm lîng 1.5%. Tinh dÇu chøa 56 hîp chÊt, chiÕm 99,5%, trong ®ã thµnh phÇn chÝnh lµ linalol (71,0%), limonen (8,2%),  - phelandren (5,7%) vµ (Z) – metylxinamat (4,9%) [51]. Tinh dÇu h¹t Z. alatum Roxb. ë Ên §é còng chøa thµnh phÇn chÝnh lµ linalol (71.0%) [34]. Ph©n tÝch thµnh phÇn ho¸ häc tinh dÇu l¸ c©y Zanthoxylum alatum ë ViÖt Nam b»ng ph¬ng ph¸p GC/MS thÊy cã 54 hîp chÊt, trong ®ã ®· x¸c ®Þnh ®îc 50 hîp chÊt (chiÕm 98,2 %) (B¶ng1). C¸c monotecpen chiÕm u thÕ víi 1,8 – xineol (41,0%), sabinen (8.4%), linalol (4,5%),  xymen (1,3%),  - tecpinen (1,6%),  - tecpineol (2,1%), 2,6 - dimetyl - 1,3,5,7 – octatetraen (1,5%),  - tecpineol (4,1%), 2,6 - dimetyl - 3,5,7 – octatrien – 2- ol (1.0%). C¸c secquitecpen cã hµm lîng rÊt thÊp. B¶ng 1 : Thµnh phÇn ho¸ häc tinh dÇu l¸ Z. alatum Roxb. ë ViÖt Nam [54]. Hîp chÊt % Hîp chÊt 2,6-dimetyl-3,5,7 – octatrien- %  - thujen 0.4 benzandehit vÕt  - pinen 0,4 sabinen 8,4 6– metyl-3,5-heptadien-2-on vÕt  - pinen 0,9 2,6-octadienal, 3,7 –dimetyl 0,2  - myrxen vÕt 2,4– octadienal, 3, 7-dimetyl 0,2  - caren 0,4 2 - undecanon 9,6 p – xymen 1,3 2 – undecanol 0,6 3 2-ol (E)-caren-4-ol benzandehit, 4 – (1metyletyl) carvon 1,6 – octadien-3-ol, 3,7 – dimetyl 1.0 0.4 0,3 0,4 0,2 16 1,8 – xineol 41, 0 (-)-myrtenyl axetat 0,4  - caryophylen 0,5 (E) –  - oximen 0,2  - terpinen 1,6 (Z) - - terpineol 2,1 cha x¸c ®Þnh 0,4 cis – linalol oxit 0,4 2 – tridecanon 1,8 (E)- - terpineol 0,8 cha x¸c ®Þnh 0,3 linalol 4,5 2 – tetradecanol 0,2 trans-p-2,8-metadien-1-ol 0,3 cis-p-mentha-2-en-1-ol 0,4 2,6-diemetyl-1,3,5,7 octatetraen isomer of 2,6-diemetyl1,3,5,7 octatetraen trans - sabinen hydrat 0,3 1,5 5,9 – undecandien – 2 – on, 6, 10 –dimetyl 1, 6, 10 – dodecatrien 3 – ol, 3,7,11 trimetyl caryophylen oxit (+)-Epibicyclosecquiphelandren 2-pentadecanon,6,10,14 trimetyl 0,2 0,7 0,9 0,3 0,5 0,4 cha x¸c ®Þnh 0,3 0,2 n- hexadecanoic axit 0,6 5,2 ®ång ph©n cña farnesol 0,2 myrtenal 0,8 phytol hoÆc isophytol 0,2  - terpineol 4,1 n – eicosan 0,4 0,9 heneicosan 0,5 1,0 cha x¸c ®Þnh 0,4 bicyclo[2,1,1]heptan-3 – one, 6,6 dimetyl ? terpinen – 4- ol bicyclo[3,1,1]hept-2 – en, 2 – metyl 2,6-dimetyl-3,5,7-octatrien, 2-ol KÕt qu¶ nµy cho thÊy 1,8-xineol (41,0%), 2-undecanon (9,6%) vµ sabinen (8,4%) lµ thµnh phÇn chÝnh cña tinh dÇu l¸. Trong khi ®ã thµnh phÇn chÝnh cña tinh dÇu qu¶ 1,8xineol (29,8%), sabinen (18,8%), limonen (12,8%) (b¶ng 2). 17 B¶ng 2: Thµnh phÇn ho¸ häc cña tinh dÇu qu¶ Z. alatum Roxb. ë ViÖt Nam [55]. Hîp chÊt % Hîp chÊt %  - thujen 0,7 cha x¸c ®Þnh 0,1 -pinen 0,5 terpinen-4-ol 6,5 cis-piperitol 0,2 18, sabinen 8  - pinen 0,6 -terpineol 4,9  - myrxen 2,0 trans-piperitol 0,1  -phelandren 0,1 cha x¸c ®Þnh 0,2  - terpinen 1,2 decylaldehit 0,4 p – xymen 0,4 nerol 0,2 L-carvon 0,1 1-dodecanol 0,2 12, limonen 8 29, 1,8 – xineol 8 (Z) –  - oximen 0,2 piperiton vÕt (E) -  - oximen 2,0 pentadecan 0,2  - terpinen 2,0 -caryophylen 0,2 cis-sabinen hydrat 7,7 0,2 O 3-octanol vÕt -humulen MeO germacren D Mterpinolen eO 0,6 (E)-nerolidol 0,1 2,4 hexadecan O O nonyl andehit linalol O O trans-p-meth-2-en-1-ol MeO cis-limonen oxit 0,2 caryophylen oxit 0,1 O xanthoxyletin 0,6 cis-asaron O O -cadinol 3 0,1  -terpineol O 0,1 0,3 0,2 0,1 0,2 cha x¸c ®Þnh 0,2 Alloxanthoxyletin dipetatin este benzoyl cña axit 2 3-cyclohexen-1-metanol 0,4 vÕt 1 benzoic O O O O xanthoxyletin O 4 O O O H H O 1.1.2.4. Zanthoxylum americanumH Mill H O O O sesamin 5 O O O Asarinin 6 18 Tõ c©y Zanthoxylum americanum ngêi ta ®· ph©n lËp ®îc bèn pyranocumarin: dipetalin, aloxanthoxyletin, xanthoxyletin vµ xantyletin; vµ hai lignan; sesamin vµ asarinin. Víi c¸c møc ®é kh¸c nhau, tÊt c¶ c¸c hîp chÊt nµy ®Òu øc chÕ sù t¸i tæ hîp cña tÕ bµo human leukaemia (HL60). Dipetalin cã ho¹t tÝnh m¹nh nhÊt víi IC 50 cña 0.68 ppm, sau ®ã lµ aloxanthoxyletin (1.31 ppm), sesamin (2.71 ppm), asarinin (4.12 ppm), xanthoxyletin (3.48 ppm) vµ xanthoxyletin (3.84 ppm). 1.1.2.5. Zanthoxylum nitidum DC GÇn ®©y, dÞch chiÕt cña c©y Z. nitidum DC. ®· ®îc cho thªm vµo kem ®¸nh r¨ng ë Trung Quèc, v× ho¹t tÝnh kh¸ng vi khuÈn m¹nh cña ankaloit benzo [c] – phenanthridin. C©y nµy lµ nguån cung cÊp nitidin, hîp chÊt cã ho¹t tÝnh chèng khèi u. Cho ®Õn ngµy nay, nhiÒu hîp chÊt ankaloit ®· ®îc ph©n lËp oxychelerythrin, bao gåm hydronitidin, chelerythrin, 6 – oxynitidin, metoxy- 5,6 – dihydrochelerythrin, 6 – ethoxy-5,6 – dihydrochelerythrin, des – N oxyterihanin, – metylchelerythrin,  - alocryptopin, bocconolin, skimianin, decarin, arnotianamit, isoarnotianamit, intergriamit, liriodenin, vµ magnoflorin. C¸c quaternary ankaloit bao gåm (+) menisoerin, (+)-tembetarin, (-) – cis N – metylcanadin, (+)-isostembetarin N,N,N – trimetyltryptamin còng ®îc ph©n t¸ch [50]. Waterman P.G. vµ céng sù [23]. ®· ph©n lËp 8 ankaloit tõ c©y Z. nitidum cña Australia C¬ chÕ gi¶m ®au cña tinh thÓ – 8 – t¸ch ra tõ c©y Z. nitidum DC. ë Trung Quèc ®· ®îc. Hong G.X.vµ. Zeng X. Y. nghiªn cøu [31]. Terihanin tõ Z. nitidum DC [68]. 19 Tinh dÇu h¹t thu ®îc b»ng c¸ch chng cÊt l«i cuèn h¬i níc. Hµm lîng tinh dÇu lµ 1,0% vµ cã mïi ®Æc trng nh tinh dÇu cam vµ s¶. B¶ng 3 tr×nh bµy % c¸c hîp chÊt trong tinh dÇu cña Z. nitidum DC. ë ViÖt Nam. B¶ng 3. Thµnh phÇn ho¸ häc cña tinh dÇu c©y Z. nitidum DC. ë ViÖt Nam [4]. Hîp chÊt hexanal  - thujen  - pinen camphen 6-metyl-5-hepten- 2-on  - pinen  - myrxen p- xymen 1,8 - xineol limonen cis –  - oximen  - terpinen trans-linalol oxit fenchon cis-linalol oxit verbenon linalol trans -p -2,8-metadien-1- % 0,18 0,12 3,24 0,41 6,24 2,96 2,57 0,11 vÕt 44,0 6 0,24 0,35 0,29 0,22 0,35 vÕt 6,84 0,39 Hîp chÊt limonen oxit xitronelal nerol oxit cha x¸c ®Þnh terpinen - 4 – ol metyl salisilat  - terpineol trans – carveol cha x¸c ®Þnh xitronelol neral geraniol geranial  - terpinyl axetat geranyl axetat  - caryophylen caryophylen oxit % 0,16 0,37 0,15 0,40 1,03 0,13 0,67 0,42 0,84 0,09 10,95 0,87 12,14 0,57 0,17 0,65 0,81 ol B¶ng 3 nµy cho thÊy limonen (44,06%), neral (10,95%) vµ geranial (12,14%) lµ thµnh phÇn chÝnh cña tinh dÇu.
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan

Tài liệu vừa đăng