Tài liệu Giáo án văn học kỳ i cơ bản lớp 10

Tröôøng phoå thoâng caáp 2 – 3 Voõ Thò Saùu Ngaøy soaïn: 24/12/2008 Tieát 55 – 56 HOÏC KYØ II Giaùo aùn Ngöõ Vaên 10 cô baûn - taäp 2 Laøm vaên : CAÙC HÌNH THÖÙC KEÁT CAÁU CUÛA VAÊN BAÛN THUYEÁT MINH LAÄP DAØN YÙ BAØI VAÊN THUYEÁT MINH A.Muïc tieâu baøi hoïc: Giuùp HS : - Naém ñöôïc caùc hình thöùc keát caáu cuûa vaên baûn thuyeát minh theo trình töï thôøi gian, khoâng gian, logic trong tö duy. - Bieát thöïc haønh vaø luyeän taäp laäp daøn yù cho baøi vaên thuyeát minh. B.Phöông tieän thöïc hieän : SGK, SGV, Thieát keá baøi giaûng C.Phöông phaùp daïy hoïc:Gôïi môû- neâu vaán ñeà, phaùt vaán, trao ñoåi thaûo luaän, thöïc haønh. D.Tieán trình daïy hoïc : 1.Kieåm tra söï chuaån bò cuûa HS. 2.Baøi môùi: *Lôøi giôùi thieäu : Moãi vaên baûn thuyeát minh ñeàu phaûi vieát theo moät boá cuïc nhaát ñònh. Nhöng cô sôû ñeå taïo neân boá cuïc aáy laø gì? phaûi chaêng chæ coù 1 boá cuïc duy nhaát hay goàm nhieàu boá cuïc khaùc nhau? Nguoàn goác cuûa söï khaùc nhau ñoù laø gì? Ñoù chính laø vaán ñeà chuùng ta seõ tìm hieåu trong tieát Laøm vaên naøy - Caùc hình thöùc keát caáu cuûa vaên baûn thuyeát minh vaø laäp daøn yù baøi vaên thuyeát minh. Hoaït ñoäng cuûa GV - HS *HÑ1: HDaãn HS tìm hieåu veà caùc hình thöùc keát caáu cuûa vaên baûn thuyeát minh . - GV cho HS ñoïc muïc I/SGK vaø trình baøy khaùi nieäm keát caáu. -GV cho HS phaân tích keát caáu VBaûn “Hoäi thoåi côm ôû ÑV” - GV chia lôùp thaønh 4 nhoùm, phaân coâng nhieäm vuï:Nhoùm 1 - caâu a, nhoùm 2 - caâu b, nhoùm 3 - caâu c, nhoùm 4 - caâu d). Caùc nhoùm thaûo luaän, cöû ñaïi dieän trình baøy; GV boå sung, ñieàu chænh. Giaùo vieân: Ñaëng Löõ Ngoïc Huyønh Noäi dung caàn ñaït I.Caùc hình thöùc keát caáu cuûa vaên baûn thuyeát minh: 1.Khaùi nieäm keát caáu vaên baûn : Laøsöï saép xeáp caùc yeáu toá cuûa vaên baûn thaønh 1 chænh theå thoáng nhaát coù yù nghóa. - Moãi kieåu loaïi vaên baûn ñoøi hoûi coù 1 keát caáu rieâng phuø hôïp vôùi moái lieân heä beân trong cuûa noù: vôùi caùc ñoái töôïng, quan heä qua laïi giöõa ñoái töôïng vaø moâi tröôøng xung quanh vaø quaù trình nhaän thöùc cuûa con ngöôøi. - Boá cuïc cuûa vaên baûn laø söï theå hieän beân ngoaøi cuûa keát caáu beân trong . 2.Caùc hình thöùc keát caáu cô baûn cuûa VBTM a.Phaân tích keát caáu vaên baûn “Hoäi thoåi côm…” -Caâu (a): Muïc ñích VBTM veà hoäi thoåi côm ôû ÑV: giôùi thieäu thôøi gian, ñòa ñieåm vaø dieãn bieán cuûa leã hoäi thoåi côm thi cuõng nhö yù nghóa cuûa leã hoäi vôùi ñôøi soáng ngöôøi lao ñoäng ôû vuøng Baéc Boä -Caâu (b) : Caùc yù chính taïo noäi dung vaên baûn : + Thôøi gian, ñòa ñieåm dieãn ra leã hoäi 1 Tröôøng phoå thoâng caáp 2 – 3 Voõ Thò Saùu - H: Phaân tích keát caáu cuûa VBaûn “Böôûi Phuùc Traïch”? HS ñoïc laïi VBaûn, tieáp tuïc thaûo luaän theo nhoùm vaø trình baøy trong 10 phuùt. GV nhaän xeùt, boå sung, ñieàu chænh. - HS ñoïc Ghi nhôù- SGK/tr.168 vaø trình baøy laïi baèng lôøi vaên cuûa mình, GV nhaán maïnh . HEÁT TIEÁT 1 *HÑ2 : HDaãn HS laäp daøn yù baøi vaên thuyeát minh - H: Haõy nhaéc laïi boá cuïc 3 phaàn cuûa moät baøi laøm vaên vaø nhieäm vuï cuûa moãi phaàn? -H: Boá cuïc 3 phaàn cuûa 1 baøi laøm vaên coù phuø hôïp vôùi ñaëc ñieåm cuûa vaên thuyeát minh Giaùo vieân: Ñaëng Löõ Ngoïc Huyønh Giaùo aùn Ngöõ Vaên 10 cô baûn - taäp 2 + Dieãn bieán leã hoäi: .Thi naáu côm: laøm thuû tuïc baét ñaàu cuoäc thi, laáy löûa beân ngoïn caây chuoái cao, naáu côm. .Chaám thi: tieâu chuaån vaø caùch chaám ñeå ñaûm baûo söï chính xaùc, coâng baèng + YÙ nghóa leã hoäi ñoái vôùi ñôøi soáng tinh thaàn ngöôøi lao ñoäng. -Caâu (c) : Caùc yù cuûa vaên baûn ñöôïc saép xeáp theo: + Trình töï logic : thôøi gian, ñòa ñieåm, dieãn bieán, yù nghóa cuûa leã hoäi + Trình töï thôøi gian : phaàn keå veà dieãn bieán cuûa leã hoäi ñöôïc saép xeáp theo trình töï thôøi gian : thuû tuïc baét ñaàu, dieãn bieán chaám. b.Phaân tích keát caáu VBaûn“Böôûi Phuùc Traïch” -Caâu (a): Vaên baûn thuyeát minh veà 1 loaïi traùi caây noåi tieáng ôû Haø Tónh. Qua vaên baûn, ngöôøi ñoïc caûm nhaän ñöôïc hình daùng, maøu saéc, höông vò haáp daãn vaø söï boå ích cuûa böôûi Phuùc Traïch. -Caâu (b): Goàm caùc yù chính sau veà böôûi Phuùc Traïch + Hình daùng beân ngoaøi + Höông vò ñaëc saéc + Söï haáp daãn vaø boå döôõng + Danh tieáng -Caâu (c) : caùc yù cuûa VBaûn ñöôïc saép xeáp : + Trình töï khoâng gian : töø ngoaøi vaøo trong (giöõa yù 1 vaø yù 2 ) . + Trình töï logic : caùc phöông dieän khaùc nhau cuûa quaû böôûi ( hình daùng, maøu saéc, höông vò, söï boå döôõng), quan heä nhaân quaû ( töông quan giöõa yù 1 vaø yù 2 vôùi yù 3, yù 4, giöõa yù 3 vaø yù 4) c.Keát luaän caùc hình thöùc keát caáu VBTM *Ghi nhôù : SGK/tr.168 II.Laäp daøn yù baøi vaên thuyeát minh: 1.Daøn yù baøi vaên thuyeát minh: a.Boá cuïc baøi laøm vaên : - Môû baøi : giôùi thieäu söï vaät, söï vieäc, ñôøi soáng cuï theå cuûa baøi vieát. - Thaân baøi : noäi dung chính cuûa baøi vieát. - Keát baøi : suy nghó, haønh ñoäng cuûa ngöôøi vieát. 2 Tröôøng phoå thoâng caáp 2 – 3 Voõ Thò Saùu Giaùo aùn Ngöõ Vaên 10 cô baûn - taäp 2 b.Boá cuïc baøi laøm vaên phuø hôïp vôùi VBTM vì: VBTM laø keát quaû cuûa thao taùc laøm vaên. Cuõng coù luùc ngöôøi vieát phaûi mieâu taû, neâu caûm xuùc, -H: So saùnh phaàn môû vaø keát baøi cuûa 1 baøi trình baøy söï vieäc . vaên töï söï vaø baøi vaên thuyeát minh ? c.So saùnh vaên baûn töï söï vaø thuyeát minh ôû phaàn môû- keát baøi: - Söï töông ñoàng - phaàn môû baøi. - Söï khaùc bieät ôû phaàn keát baøi: VBaûn töï söï chæ neâu caûm nghó cuûa ngöôøi vieát. Coøn vaên baûn thuyeát minh phaûi trôû laïi ñeà taøi thuyeát minh, löu laïi -H:Caùc trình töï saép xeáp sao cho phaàn thaân nhöõng caûm xuùc laâu beàn trong loøng ñoäc giaû. baøi keå döôùi ñaây coù phuø hôïp vôùi yeâu caàu cuûa d.Caùc trình töï saép xeáp cho thaân baøi: baøi thuyeát minh khoâng? - Thôøi gian ( xöa  nay) HS löïa choïn, traû lôøi; GV nhaän xeùt, boåsung. - Khoâng gian ( gaàn  xa, trong  ngoaøi) - Nhaän thöùc : tuøy vaøo töøng ñoái töôïng - Chöùng minh : cuï theå, ngaén goïn, tieâu bieåu, - GV goïi HS ñoïc ñeà baøi, xaùc ñònh yeâu caàu; khoâng coù söï phaûn baùc trong vaên baûn thuyeát minh GV ñònh höôùng: 2.Höôùng daãn laäp daøn yù VBTM. +Muïc ñích, ñoái töôïng a.Ñeà baøi :Thuyeát minh giôùi thieäu : +Löïa choïn keát caáu - Moät danh nhaân vaên hoùa +Laäp daøn yù 3 phaàn chi tieát - Moät taùc giaû vaên hoïc noåi tieáng +Ruùt keát luaän caàn thieát - Moät nhaø khoa hoïc noåi tieáng - GV chia lôùp laøm 3 nhoùm, giao nhieäm vuï b.Ñònh höôùng: cho caùc nhoùm laøm vieäc (10phuùt), trình baøy - Xaùc ñònh muïc ñích, ñoái töôïng : vieát veà ñoái - GV ñieàu chænh, goùp yù. töôïng X ñeå laøm gì? ñoái töôïng cuï theå naøo? -H: Ñeå cho vieäc laäp daøn yù baøi vaên TM coù - Löïa choïn kieåu keát caáu naøo phuø hôïp vôùi noäi keát quaû toát , ta phaûi laøm gì? dung ñeà taøi? - Laäp daøn yù töø sô löôïc ñeán chi tieát: +Môû baøi : giôùi thieäu muïc ñích, lyù do, giôùi thieäu, giôùi haïn, phaïm vi kieåu baøi thuyeát minh. +Thaân baøi : löïa choïn keát caáu ( thôøi gian, khoâng gian, logic,keát hôïp…), tích luõy caùc chi tieát chính xaùc; tích luõy caùc yù kieán, nhaän xeùt, ñaùnh giaù, trình baøy. - HS ñoïc Ghi nhôù - SGK/tr.171. +Keát baøi : trôû laïi phaàn môû baøi. Ñeå laïi aán töôïng, suy nghó caûm ñoäng vaø laâu beàn trong ngöôøi ñoïc. c.Ghi nhôù: SGK/tr.171. 3.Höôùng daãn veà nhaø: a.Baøi vöøa hoïc: Caàn naém: - 4 hình thöùc keát caáu cuûa VBTM : thôøi gian, khoâng gian, logic, hoãn hôïp. - Kieán thöùc vaø kó naêng laäp daøn yù VBTM - Laøm BT : 1.2-SGK/tr.168 vaø BT 1,2,3,4-SGK/tr.171. khoâng ? Vì sao? Giaùo vieân: Ñaëng Löõ Ngoïc Huyønh 3 Tröôøng phoå thoâng caáp 2 – 3 Voõ Thò Saùu Giaùo aùn Ngöõ Vaên 10 cô baûn - taäp 2 b.Baøi saép hoïc: Soaïn baøi Ñoïc vaên “Phuù soâng Baïch Ñaèng”- Tröông Haùn Sieâu : - Ñoïc Tieåu daãn, naém nhöõng neùt chính veà taùc giaû, taùc phaåm (theå loaïi, boá cuïc, chuû ñeà) - Ñoïc, traû lôøi nhöõng caâu hoûi phaàn Höôùng daãn hoïc baøi-SGK ñeå: +Caûm nhaän ñöôïc noäi dung yeâu nöôùc vaø tö töôûng nhaân vaên cuûa baøi Phuù soâng Baïch Ñaèng . +Thaáy ñöôïc nhöõng ñaëc tröng cuûa theå phuù veà maët keát caáu, hình töôïng ngheä thuaät, lôøi vaên. ------*****-----Ngaøy soaïn: 02/01/2009 Tieát 57 - 58 Ñoïc vaên PHUÙ SOÂNG BAÏCH ÑAÈNG Tröông Haùn Sieâu A.Muïc tieâu baøi hoïc: Giuùp HS: - Caûm nhaän ñöôïc noäi dung yeâu nöôùc vaø tö töôûng nhaân vaên cuûa baøi Phuù soâng Baïch Ñaèng . - Thaáy ñöôïc nhöõng ñaëc tröng cuûa theå phuù veà maët keát caáu, hình töôïng ngheä thuaät, lôøi vaên; töø ñoù bieát caùch phaân tích moät baøi phuù cuï theå. - Boài döôõng loøng yeâu nöôùc, töï haøo daân toäc, yù thöùc traân troïng nhöõng ñòa danh lòch söû, danh nhaân lòch söû. B.Phöông tieän thöïc hieän : GK, SGV, Thieát keá baøi giaûng, taøi lieäu tham khaûo khaùc. C.Phöông phaùp daïy hoïc :Ñoïc dieãn caûm, phaùt vaán, giaûng bình,thaûo luaän . D.Tieán trình daïy hoïc : 1.Kieåm tra baøi cuõ : Ñoïc thuoäc 4 baøi Haikö cuûa Ba- Soâ vaø cho bieát noäi dung yù nghóa cuûa chuùng. Em coù caûm xuùc gì khi hoïc thô Basoâ? 2. Baøi môùi: *Lôøi giôùi thieäu : Tröông Haùn Sieâu laø moät danh töôùng ñôøi Traàn. OÂng khoâng chæ noåi tieáng treân chieán tröôøng maø coøn löøng danh trong vaên hoïc. Taùc phaåm Baïch Ñaèng giang phuù cuûa oâng laø moät minh chöùng. Taùc phaåm laø nhöõng doøng hoaøi nieäm, suy ngaãm veà chieán coâng lòch söû oanh lieät cuûa ngöôøi xöa treân soâng Baïch Ñaèng. Hoaït ñoäng cuûa GV- HS Noäi dung caàn ñaït *HÑ1:Hdaãn HS naém nhöõng neùt chính veà taùc I.Tìm hieåu chung giaû, taùc phaåm. -H:Trình baøy hieåu bieát cuûa em veà Tröông Haùn 1.Taùc giaû : (? – 1354) (SGK) Sieâu? - Laø ngöôøi taøi ñöùc veïn toaøn, ñöôïc caùc vua Traàn HS trình baøy, GV nhaán maïnh. kính troïng (goïi “thaày”, qua ñôøi ñöôïc vua taëng töôùc Thaùi baûo, Thaùi phoù, thôø ôû Vaên MieáuHaøNoäi). - Thô vaên oâng theå hieän loøng yeâu nöôùc, yù thöùc daân toäc, tinh thaàn traùch nhieäm vôùi xaõ taéc cuûa moät ngöôøi ñeà cao Nho hoïc (Baïch ñaèng giang phuù, Duïc Thuyù sôn Linh Teá thaùp kí, Cuùc hoa baùch vònh,…). -H: Em hieåu gì veà theå phuù? “Phuù soâng Baïch 2.Taùc phaåm: Giaùo vieân: Ñaëng Löõ Ngoïc Huyønh 4 Tröôøng phoå thoâng caáp 2 – 3 Voõ Thò Saùu Ñaèng” ñöôïc ñaùnh giaù theá naøo? -HS thaûo luaän nhoùm, cöû ñaïi dieän trình baøy.GV ñuùc keát: phuù coå theå khaùc vôùi phuù Ñöôøng luaät (coù töø ñôøi Ñöôøng) co vaàn, ñoái, luaät baèng traéc chaët cheõ. -H:Trình baøy xuaát xöù taùc phaåm? -H: Haõy neâu boá cuïc cuûa taùc phaåm? *HÑ2 : Hdaãn HS naém chi tieát noäi dung, ngheä thuaät cuûa vaên baûn tphaåm. - HS ñoïc ñoaïn 1 . -GV: Trong vaên hoïc trung ñaïi, taùc giaû thöôøng töï xöng “khaùch”, “nhaân”. ÔÛ ñaây, “khaùch” laø nhaân vaät, taùc giaû töï xöng. -H: Em coù nhaän xeùt gì veà nhaân vaät “khaùch? Taïi sao khaùch laïi muoán “hoïc Töû Tröôøng chöø thuù tieâu dao” ñeán soâng Baïch Ñaèng? -HS laøm vieäc caù nhaân vaø trình baøy. - GV ñoïc ñoaïn 2. -H: Taùc giaû taïo ra nhaân vaät boâ laõo nhaèm muïc ñích gì?Qua lôøi thuaät cuûa caùc boâ laõo, nhöõng chieán coâng treân soâng Baïch Ñaèng ñöôïc gôïi leân ntn? -H:Em coù nhaän xeùt gì veà caùc hình aûnh ñieån tích ñöôïc söû duïng trong ñoaïn naøy? -H:Keát thuùc ñoaïn 2, vì sao taùc giaû laïi vieát : “Ñeán beán soâng chöø…leä chan” ? -Cho HS ñoïc ñoaïn thô thöù 3. Giaùo vieân: Ñaëng Löõ Ngoïc Huyønh Giaùo aùn Ngöõ Vaên 10 cô baûn - taäp 2 a.Theå loaïi: phuù coå theå - coù tröôcù ñôøi Ñöôøng, ñöôïc laøm theo loái vaên bieàn ngaãu hoaëc loái vaên xuoâi coù vaàn. - “Phuù soâng Baïch Ñaèng”- baøi phuù hay nhaát vaên hoïc trung ñaïi Vieät Nam: phuù coå theå möôïn hình thöùc ñoái ñaùp chuû - khaùch vaän vaên vaø taûn vaên xen nhau, keát thuùc baèng baøi thô. b.Xuaát xöù: Ñöôïc vieát nhaân moät laàn taùc giaû du ngoaïn treân soâng Baïch Ñaèng – nôi löu daáu chieán tích lòch söû oai huøng. c.Boá cuïc:3 phaàn: -Phaàn 1 - môû ñaàu (Töø ñaàu ñeán daáu veát luoáng coøn löu): Giôùi thieäu nhaân vaät, neâu lí do saùng taùc. -Phaàn2 – Noäi dung (“Beân soâng caùc boâ laõo…chöø leä chan”): Ñoái ñaùp -Phaàn 3 – keát thuùc: Lôøi töø bieät cuûa khaùch. II.Ñoïc - hieåu chi tieát: 1.Ñoaïn 1 - Nhaân vaät “khaùch”- söï phaân thaân cuûa chính taùc giaû: - Thích ngao du, thaêm thuù vaø nghieân cöùu, tìm hieåu lòch söû daân toäc. - Bieát roäng, mang veû ñeïp phoùng khoaùng, maïnh meõ cuûa baäc traùng só (“Ñaàm Vaân Moäng…coøn tha thieát”). 2.Ñoaïn 2 : Nhaân vaät boâ laõo vaø caâu chuyeän cuûa caùc boâ laõo. * Boâ laõo – hình aûnh cuûa taäp theå, xuaát hieän trong hình thöùc ñoái ñaùp nhaèm taùi hieän kì tích xöa, boäc loä nieàm töï haøo huøng traùng: - Nhöõng kì tích treân soâng Baïch Ñaèng: gaén lieàn vôùi teân tuoåi Ngoâ Quyeàn vaø Höng Ñaïo Ñaïi Vöông Traàn Quoác Tuaán ( hình aûnh, ñieån tích choïn loïc, lieät keâ truøng ñieäp “aùnh nhaät nguyeät…phaûi môø, baàu trôøi ñaát…saép ñoåi, tan taùc tro bay…”) -Ngaãm vieäc xöa, thaáy chieán thaéng oanh lieät laø bôûi “trôøi ñaát cho nôi hieåm trôû”,“nhaân taøi giöõ cuoäc ñieän an”,“ñaïi vöông coi theá giaëc nhaøn”; nghó ñeán nay chæ theâm hoaøi tieác, hoå theïn “Ñeán soâng…leä chan”. 3.Ñoaïn 3 : Lôøi ca cuûa boâ laõo vaø khaùch. 5 Tröôøng phoå thoâng caáp 2 – 3 Voõ Thò Saùu Giaùo aùn Ngöõ Vaên 10 cô baûn - taäp 2 -H:Trong ñoaïn 3, qua lôøi ca cuûa khaùch vaø boâ laõo, ñaâu laø nhaân toá quyeát ñònh thaéng lôïi coâng cuoäc giöõ nöôùc? Trình baøy trieát lí cuûa taùc giaû veà chieán coâng lòch söû ? HS thaûo luaän nhoùm, trình baøy. -H: Haõy chæ ra chaát hoaønh traùng cuûa baøi phuù? HS laøm vieäc caù nhaân, trình baøy.Gv bboû sung. - Lôøi ca cuûa boâ laõo khaúng ñònh söï tröôøng toàn cuûa doøng soâng Baïch Ñaèng lòch söû cuõng laø khaúng ñònh chaân lí “Nhöõng ngöôøi baát nghóa…löu danh” - Lôøi ca cuûa khaùch tieáp noái aâm höôûng töï haøo, toân vinh ôû lôøi ca cuûa boâ laõo, ñoàng thôøi nhaán maïnh vai troø cuûa con ngöôøi trong chieán coâng xöa- chaân lí thaám ñaãm tinh thaàn nhaân vaên cho muoân ñôøi. 4.Ñaëc saéc ngheä thuaät : - Caùch mieâu taû khaùi quaùt, öôùc leä keát hôïp vôùi taû thöïc (ñoaïn môû ñaàu). - Lieät keâ truøng ñieäp, söû duïng caùc hình aûnh ñoái laäp, choïn loïc hình aûnh, ñieån tích, söû duïng vaàn löng, vaàn chaân, vaàn giaùn caùch. III.Toång keát: *Ghi nhôù - SGK *HÑ3: Hdaãn HS toång keát giaù trò chung cuûa taùc phaåm. GV goïi HS ñoïc phaàn Ghi nhôù-SGK, sau HS trình baøy laïi baèng lôøi vaên cuûa baûn thaân. 3.Höôùng daãn veà nhaø: a.Baøi vöøa hoïc: HS caàn: - Naém nhöõng neùt chính veà taùc giaû, taùc phaåm. - Hoïc thuoäc loøng taùc phaåm, naém vöõng noäi dung, ngheä thuaät baøi phuù. b.Baøi saép hoïc: Soaïn “Ñaïi caùo bình Ngoâ”- Nguyeãn Traõi: Ñoïc kó Tieåu daãn, vaên baûn tphaåm vaø traû lôøi caùc caâu hoûi trong phaàn Höôùng daãn hoïc baøi ñeå: - Naém ñöôïc neùt chính veà cuoäc ñôøi, con ngöôøi vaø söï nghieäp vaên hoïc vaø vò trí to lôùn cuûa Nguyeãn Traõi trong lòch söû vaên hoïc daân toäc. - Hieåu roõ yù nghóa Bình Ngoâ ñaïi caùo : baûn tuyeân ngoân ñoäc laäp, khaúng ñònh söùc maïnh cuûa loøng yeâu nöôùc vaø tö töôûng nhaân nghóa, keát hôïp haøi hoaø giöõa y/toá chính luaän vaø chaát vaên chöông. ------*****-----Ngaøy soaïn: 10/01/2009 Tieát 59 – 60 – 61 - 62 Ñoïc vaên ÑAÏI CAÙO BÌNH NGO (“Bình Ngoâ ñaïi caùo”) Nguyeãn Traõi A.Muïc tieâu baøi hoïc: Giuùp HS: - Naém ñöôïc nhöõng neùt chính veà cuoäc ñôøi, con ngöôøi vaø söï nghieäp vaên hoïc cuõng nhö vò trí to lôùn cuûa Nguyeãn Traõi trong lòch söû vaên hoïc daân toäc: nhaø vaên chính luaän kieät xuaát, nhaø thô khai saùng vaên hoïc tieáng Vieät. - Hieåu roõ yù nghóa troïng ñaïi cuûa Bình Ngoâ ñaïi caùo : baûn tuyeân ngoân ñoäc laäp, khaúng ñònh söùc maïnh cuûa loøng yeâu nöôùc vaø tö töôûng nhaân nghóa, keát hôïp haøi hoaø giöõa y/toá chính luaän vaø chaát vaên chöông. - Naém vöõng ñaëc tröng cuûa theå caùo, ñoàng thôøi thaáy ñöôïc nhöõng saùng taïo cuûa Nguyeãn Traõi trong Bình Ngoâ ñaïi caùo. Giaùo vieân: Ñaëng Löõ Ngoïc Huyønh 6 Tröôøng phoå thoâng caáp 2 – 3 Voõ Thò Saùu Giaùo aùn Ngöõ Vaên 10 cô baûn - taäp 2 B.Phöông tieän thöïc hieän :SGK, SGV, Thieát keá baøi giaûng, taøi lieäu Tkhaûo khaùc. C.Phöông phaùp daïy hoïc:Ñoïc dieãn caûm, gôïi môû–neâu vaán ñeà, phaùt vaán, giaûng bình, TLuaän D.Tieán trình daïy - hoïc : 1.Kieåm tra baøi cuõ: Caâu hoûi: - Ñoïc thuoäc loøng moät ñoaïn baát kì trong “Phuù soâng Baïch ñaèng” – Tröông Haùn Sieâu. - Chieán tích treân soâng Baïch Ñaèng ñöôïc gôïi leân ntn qua lôøi keå cuûa caùc boâ laõo? Gôïi yù: Xem phaàn 2, muïc II-baøi Phuù soâng Baïch ñaèng- Tröông Haùn Sieâu (tieát 60 - 61) 2. Baøi môùi *Lôøi giôùi thieäu: Nguyeãn Traõi laø moät nhaân caùch lôùn, moät nhaø vaên hoùa, tö töôûng lôùn cuûa daân toäc vaø laø danh nhaân vaên hoùa theá giôùi. OÂng coù nhieàu ñoùng goùp treân caùc phöông dieän : vaên hoùa, lòch söû, ñòa lí… vaø ñaëc bieät laø vaên hoïc. Taùc phaåm Ñaïi caùo bình Ngoâ laø moät baûn anh huøng ca baát huû, moät “aùng thieân coå huøng vaên”, baûn tuyeân ngoân ñoäc laäp thöù hai cuûa daân toäc Vieät Nam. Hoâm nay, chuùng ta cuøng nhau tìm hieåu veà taùc gia cuõng nhö taùc phaåm naøy. Hoaït ñoäng cuûa GV - HS *HÑ1: Hdaãn HS tìm hieåu cuoäc ñôøi vaø söï nghieäp cuûaNguyeãn Traõi. - HS ñoïc muïc I.SGK. -H:Neâu nhöõng nhöõng söï kieän quan troïng trong cuoäc ñôøi cuûa Nguyeãn Traõi? - HS trình baøy, GV nhaán maïnh nhöõng ñieåm cô baûn veà truyeàn thoáng gia ñình, caùc söï kieän chính trong cuoäc ñôøi Nguyeãn Traõi: +Hieäu ÖÙc Trai. Queâ:Chi Ngaïi, sau dôøi veà Nhò Kheâ, Thöôøng Tín (Haø Taây). Cha: Nguyeãn Phi Khanh, meï : Traàn Thò Thaùi, laø chaùu ngoaïi cuûa Traàn Nguyeân Ñaùn. -Tröôùc khôûi nghóa Lam Sôn (1380-1417) : ñoã thaùi hoïc sinh –1400, laøm quan nhaø Hoà, chöùng kieán caûnh nöôùc maát nhaø tan : quaân Minh xaâm löôïc nöôùc ta, cha bò ñaøy sang Taøu-1407, töø ñoù aån naùu . -Giuùp vua Leâ (1418-1438) : tìm ñeán Lam Sôn , giuùp Leâ Lôïi veà chieán löôït-thuaät , giao dòch thö töø vôùi quaân Minh. -Ñaàu naêm 1428, ñaát nöôùc ñoäc laäp, oâng haêm hôû xaây döïng chính quyeàn vöõng maïnh. Nhöng trieàu ñình chia beø phaùi, coâng thaàn bò haõm haïi.1430, oâng bò nghi oan vaø bò baét giam , naêm sau ñöôïc thaû . -Veà ôû aån vaø bò cheát oan (1438-1442): Naêm Giaùo vieân: Ñaëng Löõ Ngoïc Huyønh Noäi dung caàn ñaït A.Phaàn 1 : TAÙC GIAÛ I.Cuoäc ñôøi vaø söï nghieäp cuûa Nguyeãn Traõi: 1.Cuoäc ñôøi : (SGK/tr. 8-9) 7 Tröôøng phoå thoâng caáp 2 – 3 Voõ Thò Saùu 1439 , oâng xin veà Coân Sôn aån daät . Naêm 1440 ñöôïc Leâ Thaùi Toâng vôøi ra laøm vieäc. Naêm 1442 bò vu oan gieát vua – bò tru di tam toäc . Ñeán naêm 1464 ñöôïc Leâ ThaùnhToâng giaûi oan . Naêm 1980, UNESCO coâng nhaän Nguyeãn Traõi laø danh nhaân vaên hoùa theá giôùi. Toùm laïi, cuoäc ñôøi NT coù hai ñieåm cô baûn : *HÑ2: GV Hdaãn HS naém ñöôïc söï nghieäp thô vaên cuûa Nguyeãn Traõi: -H:Neâu nhöõng taùc phaåm chính cuûa Nguyeãn Traõi? Giaùo aùn Ngöõ Vaên 10 cô baûn - taäp 2 - Laø baäc ñaïi anh huøng daân toäc, nhaân vaät toaøn taøi haøng ñaàu, danh nhaân vaên hoaù theá giôùi. -Nhöng oâng cuõng laø ngöôøi phaûi chòu nhöõng oan khieân thaûm khoác nhaát trong lòch söû cheá ñoä phong kieán Vieät Nam. II. Söï nghieäp thô vaên cuûa Nguyeãn Traõi: 1.Taùc phaåm: - Veà lòch söû : Lam Sôn thöïc luïc töï. - Veà ñòa lí : Dö ñòa chí. - Veà chính trò : Quaân trung töø meänh taäp, Bình Ngoâ ñaïi caùo, caùc baøi chieáu, bieåu . - Veà vaên hoïc : ÖÙc Trai thi taäp (chöõ Haùn), Quoác aâm thi taäp (chöõ Noâm). HEÁT TIEÁT 1 2. Giaù trò tö töôûng, ngheä thuaät trong saùng taùc cuûa Nguyeãn Traõi: a)Nguyeãn Traõi – nhaø vaên chính luaän kieät xuaát: -H:Tö töôûng yeâu nöôùc thöông daân cuûa Nguyeãn - Taùc phaåm tieâu bieåu: “Ñaïi caùo bìnhNgoâ”â, Quaân Traõi ñöôïc theå hieän ntn? Lieät keâ caùc taùc phaåm Trung töø meänh taäp. tieâu bieåu - Luaän ñieåm coát loõi, xuyeân suoát: tö töôûng nhaân -H:Chöùng minh “nhaân nghóa” laø noäi dung nghóa,”laáy daân laøm goác” chính trong thô vaên cuûa Nguyeãn Traõi ? + Vieäc nhaân nghóa coát ôû yeân daân, Quaân ñieáu phaït tröôùc lo tröø baïo. + Ngaãm thuø lôùn haù ñoäi trôøi chung, Caêm giaëc nöôùc theà khoâng cuøng soáng. - Trieát lí theá söï : ñeà cao vai troø cuûa “thôøi” vaø “theá” (Thö duï Vöông Thoâng, Taùi duï Vöông Thoâng thö – Quaân Trung töø meänh taäp) . b)Nguyeãn Traõi – nhaø thô tröõ tình saâu saéc: - Caùc taùc phaåm tieâu bieåu: ÖÙc Trai thi taäp (chöõ Haùn) vaø Quoác aâm thi taäp (chöõ Noâm) . -H:Haõy trình baøy suy nghó cuûa baûn thaân veà yù - Theå hieän hình aûnh con ngöôøi bình thöôøng – con kieán: taâm hoàn thô Nguyeãn Traõi raát nhaïy caûm, ngöôøi traàn theá thoáng nhaát, hoaø quyeän vôùi con ngöôøi tinh teá? anh huøng vó ñaïi. - Lyù töôûng nhaân nghóa yeâu nöôùc keát hôïp vôùi thöông + GV phaân tích theâm veà noãi ñau ñôøi vaø taâm daân, vì daân tröø baïo: hoàn thanh cao cuûa Nguyeãn Traõi: +”Bui moät taác loøng öu aùi cuõ, Giaùo vieân: Ñaëng Löõ Ngoïc Huyønh 8 Tröôøng phoå thoâng caáp 2 – 3 Voõ Thò Saùu “ ÔÛ theá nhieàu phen thaáy khoùc cöôøi “Ngoaøi chöng moïi choán ñeàu thoâng heát, Bui moät loøng ngöôøi cöïc hieåm thay.” “Suoát ñôøi oâm noãi öu tö.” -H:Thieân nhieân coù yù nghóa ntn trong ñôøi soáng cuûa Nguyeãn Traõi noùi rieâng vaø cuûa con ngöôøi noùi chung? -H:Haõy ñoïc vaø phaân tích nhöõng caâu thô cuûa Nguyeãn Traõi vieát veà gia ñình ? -H:Taïi sao noùi Nguyeãn Traõi laø ngöôøi ñaët neàn moùng cho thô ca tieáng Vieät? *HÑ3 : Hdaãn HS toång keát veà Nguyeãn Traõi. Giaùo aùn Ngöõ Vaên 10 cô baûn - taäp 2 Ñeâm ngaøy cuoàn cuoän nöôùc trieàu daââng” (“Thuaät höùng” – baøi 2) +”Lao xao chôï caù laøng ngö phuû Daéng doûi caàm ve laàu tòch döông” (“Baûo kính caûnh giôùi” - Baøi soá 43 ) -Yeâu meán thieát tha caûnh vaät queâ höông: Hình aûnh caây chuoái, rau muoáng… thoân daõ ñöôïc ñaët beân caïnh tuøng, truùc cao sang moät caùch töï nhieân, haøi hoaø: + Ao caïn vôùt beøo caáy muoáng Trì thanh phaùt coû öông sen + Haùi cuùc , öông lan, höông beùn aùo Tìm mai, ñaïp nguyeät, tuyeát xaâm khaên. -Tình caûm saâu naëng vôùi gia ñình : +Luùc xa queâ : thaân mình ôû xa ngaøn daëm, moà maû oâng baø ôû queâ höông khoâng sao giaãy coû thaép höông (Thanh minh – baûn dòch ). +Ñoái vôùi cha meï : Toùc tô chöa baùo meï cha sinh +Vôùi con chaùu : Troàng caây ñöùc ñeå con aên 3.Nguyeãn Traõi - ngöôøi ñaët neàn moùng cho thô ca tieáng Vieät : Thô Noâm cuûa oâng coù vò trí khai môû cho neàn thô ca nöôùc nhaø: _“Quoác aâm thi taäp” laø taäp thô tieáng Vieät sôùm nhaát coøn laïi ñeán ngaøy nay - Thô Noâm cuûa Nguyeãn Traõi duøng nhieàu hình aûnh ñeïp mang tính daân toäc (caây chuoái, caây xoan…) - OÂng ñöa nhieàu töø thuaàn Vieät, töø laùy, nhieàu caâu ca dao, tuïc ngöõ vaøo thô. - OÂng saùng taïo theå thô thaát ngoân xen luïc ngoân chöa töøng coù tröôùc ñoù, coi nhö moät theå ñaët tröng cuûa tieáng Vieät, phoå bieán trong TK XV, XVI III.Toång keát : Ghi nhôù : SGK/tr.13 . HEÁT TIEÁT 2 *HÑ1 :Hdaãn HS tìm hieåu chung veà taùc phaåm. -H: Em hieåu ntn veà theå loaïi cuûa taùc phaåm? HS traû lôøi, GV nhaán maïnh, giôùi thieäu theâm veà ñaëc ñieåm cuûa kieåu vaên bieàn ngaãu : ngoân ngöõ ñoái ngaãu; kieåu caâu chænh teà; coù vaàn ñieäu, baèng traéc haøi hoaø; söû duïng ñieån coá; söû duïng töø ngöõ boùng baåy, khoa tröông. Giaùo vieân: Ñaëng Löõ Ngoïc Huyønh B.Phaàn 2 : TAÙC PHAÅM. I.Tìm hieåu chung: 1.Theå loaïi: Caùo – nguoàn goácTrung Quoác xöa, ñöôïc duøng ñeå vua coâng boá vieäc lôùn tröôùc muoân daân, kieåu vaên bieàn ngaãu. 9 Tröôøng phoå thoâng caáp 2 – 3 Voõ Thò Saùu -H: “Bình Ngoâ ñaïi caùo” ñöôïc saùng taùc trong hoaøn caûnh naøo? -GV höôùng daãn HS ñoïc dieãn caûmVBaûn Bình Ngoâ ñaïi caùo, goïn HS ñoïc vaø n/xeùt, ñoïc laïi. -H:Baøi caùo goàm coù maáy phaàn? Noäi dung cô baûn cuûa töøng phaàn ? HS trình baøy, GV ñònh höôùng. *HÑ2 : GV höôùng daãn HS ñoïc hieåu tphaåm. -GV goïi HS ñoïc ñoaïn1(“Töøng nghe…coøn ghi”) -H: Theá naøo laø nhaân nghóa theo quan nieäm thoâng thöôøng? Trong “Bình Ngoâ ñaïi caùo”, Nguyeãn Traõi ñaõ quan nieäm ntn veà nhaân nghóa? -H:Quan nieäm nhaân nghóa vaø choáng xaâm löôïc cuûa Nguyeãn Traõi coù thöôøng thaáy trong noäi dung quan nieäm Khoång-Maïnh-Nho giaùo khoâng? -H:Sau khi neâu tö töôûng nhaân nghóa, taùc giaû tieáp tuïc trình baøy vaán ñeà gì? Vaán ñeà ñoù ñöôïc chöùng minh baèng nhöõng cô sôû, yeáu toá naøo? - GV lieân heä so saùnh vôùi “Nam quoác sôn haø”(Lyù Thöôøng Kieät) ñeå thaáy ñöôïc yù thöùc ñoäc Giaùo vieân: Ñaëng Löõ Ngoïc Huyønh Giaùo aùn Ngöõ Vaên 10 cô baûn - taäp 2 2.Hoaøn caûnh saùng taùc : Cuoái 1427, ngay sau chieán thaéng giaëc Minh, Nguyeãn Traõi ñöôïc Leâ Lôïi giao soaïn thaûo baûn “Bình Ngoâ ñaïi caùo” nhaèm toång keát toaøn dieän veà cuoäc khaùng chieán vaø tuyeân boá tröôùc thieân haï veà söï ra ñôøi cuûa trieàu ñaïi môùi treân ñaát Ñaïi Vieät. 3.Boá cuïc : 4 phaàn: - Ñoaïn 1 “Töøng nghe…chöùng côù coøn ghi” : Luaän ñeà nhaân nghóa (Tö töôûng nhaân nghóa vaø chaân lí ñoäc laäp daân toäc cuûa Ñaïi Vieät). - Ñoaïn 2 : “Vöøa roài…thaàn daân chòu ñöôïc” : Toá caùo toäi aùc giaëc Minh. - Ñoaïn 3 : “Ta ñaây… xöa nay”: Keå laïi quaù trình khaùng chieán ñi ñeán thaéng lôïi. - Ñoaïn 4 (Phaàn coøn laïi) : Tuyeân boá hoaø bình, khaúng ñònh yù nghóa cuûa cuoäc khôûi nghóa Lam Sôn. II.Ñoïc - hieåu chi tieát : 1.Ñoaïn 1 - Tö töôûng nhaân nghóa vaø chaân lí ñoäc laäp daân toäc cuûa Ñaïi Vieät: * Nhaân nghóa: moái quan heä toát ñeïp giöõa ngöôøi vaø ngöôøi treân cô sôû tình thöông vaø ñaïo lí. - Nhaân nghóa(“Bình Ngoâ ñaïi caùo”) laø vì daân , yeân daân , tröø baïo - daân ñöôïc soáng an vui, haïnh phuùc: gaén lieàn vôùi choáng xaâm löôïc  boùc traàn luaän ñieäu nhaân nghóa xaûo traù cuûa ñòch, phaân bieät raïch roøi ta – ñòch, chính nghóa – phi nghóa. (YÙ töù , laäp luaän ñôn giaûn , chaët cheõ) - Neâu chaân lí khaùch quan veà söï toàn taïi ñoäc laäp chuû quyeàn cuûa nöôùc Ñaïi Vieät : Cô sôû chaéc chaén töø thöïc tieãn lòch söû hieån nhieân, voán coù, laâu ñôøi. +Yeáu toá caên baûn xaùc ñònh ñoäc laäp – chuû quyeàn daân toäc: cöông vöïc laõnh thoå (“Nuùi soâng bôø coõi ñaõ chia”), phong tuïc taäp quaùn, neàn vaên hieán laâu ñôøi, lòch söû rieâng (“xöng neàn vaên hieán ñaõ laâu”, “phong tuïc Baéc Nam cuõng khaùc”), cheá ñoä rieâng vôùi “haøo kieät ñôøi naøo cuõng coù”. +Thöïc teá: Löu Coâng thaát baïi, Trieäu Tieát tieâu vong, O Maõ cheát töôi.  Ñoäc laäp chuû quyeàn cuûa daân toäc laø döïa vaøo lòch söû - Tö töôûng thôøi ñaïi, taàm cao tö töôûng cuûa Nguyeãn Traõi. 10 Tröôøng phoå thoâng caáp 2 – 3 Voõ Thò Saùu laäp ôû “Bình Ngoâ ñaïi caùo” toaøn dieän vaø saâu saéc hôn: +Toaøn dieän hôn: yù thöùc chuû quyeàn trong“Nam quoác sôn haø” chæ ñöôïc xaây döïng treân yeáu toá laõnh thoå vaø chuû quyeàn. Coøn ôû “Bình Ngoâ ñaïi caùo”, moät soá yeáu toá ñöôïc boå sung: vaên hieán, phong tuïc taäp quaùn, lòch söû,… +Saâu saéc hôn: trong quan nieäm veà daân toäc, Nguyeãn Traõi yù thöùc ñöôïc vaên hieán, truyeàn thoáng lòch söû laø yeáu toá cô baûn nhaát, haït nhaân . Hôn nöõa, “Nam quoác sôn haø”khaúng ñònh ñoäc laäp – chuû quyeàn laø döïa vaøo “thieân thö” coøn “Bình Ngoâ ñaïi caùo” döïa vaøo lòch söû –theå hieän taàm cao cuûa tö töôûng ÖÙc Trai. -GV ñoïc ñoaïn2 (“Vöøa roài…chòu ñöôïc”). -H: Nguyeãn Traõi ñaõ döïa treân laäp tröôøng naøo ñeå toá caùo toäi aùc cuûa giaëc Minh ?Lieät keâ toäi aùc cuûa giaëc Minh. Hình aûnh nhaân daân Ñaïi Vieät döôùi aùch thoáng trò cuûa giaëc Minh ñaõ ñöôïc hình töôïng hoùa baèng nhöõng hình aûnh naøo? Hình aûnh giaëc Minh taøn baïo ñöôïc hình töôïng hoùa baèng nhöõng h/aûnh naøo? HS thaûo luaän nhoùm vaø trình baøy. - GV dieãn giaûng : +Tröôùc voâ soá toäi aùc cuûa giaëc Minh vôùi daân ta, Nguyeãn Traõi ñaõ khaùi quaùt laïi ôû 2 hình töôïng “nöôùng daân ñen…” “vuøi con ñoû…”. Ngöôøi daân voâ toäi ñoái laäp vôùi h/aûnh keû thuø xaâm löôïc “Thaèng haù…chöa chaùn” khaéc hoïa boä maët quyû söù khaùt maùu cuûa quaân xaâm löôïc. +ÔÛ 2 caâu “Ñoäc aùc thay…muøi”, taùc giaû laáy caùi voâ haïn (truùc Lam Sôn) noùi caùi voâ haïn (toäi aùc), caùi voâ cuøng (nöôùc Ñoâng Haûi) noùi caùi voâ cuøng (söï nhô baån cuûa keû thuø) giuùp ngöôøi ñoïc caûm nhaän saâu saéc toäi aùc keû thuø“Leõ naøo…chòu ñöôïc” -H: Em coù nhaän xeùt gì veà lôøi vaên, caûm xuùc cuûa taùc giaû trong ñoaïn naøy ? HEÁT TIEÁT 3 - HS ñoïc ñoaïn 3 (“Ta ñaây…xöa nay”). - H:Hình töôïng Leâ Lôïi ñaõ döôïc khaéc hoaï vôùi Giaùo vieân: Ñaëng Löõ Ngoïc Huyønh Giaùo aùn Ngöõ Vaên 10 cô baûn - taäp 2 2.Ñoaïn 2 : Toá caùo toäi aùc giaëc Minh . - Ñöùng treân laäp tröôøng daân toäc, Nguyeãn Traõi chæ roõ aâm möu cöôùp nöôùc cuûa giaëc Minh, vaïch traàn luaän ñieäu bòp bôïm “phuø Traàn dieät Hoà” cuûa chuùng. - Ñöùng treân laäp tröôøng nhaân baûn, Nguyeãn Traõi toá caùo nhöõng chuû tröông cai trò phaûn nhaân ñaïo cuûa giaëc Minh : +Huûy hoaïi cuoäc soáng con ngöôøi, taøn saùt ngöôøi daân voâ toäi (“nöôùng”, “vuøi”) +Huûy hoaïi moâi tröôøng soáng : “naëng…”, “taøn baïo”  Ngöôøi daân voâ toäi bò ñaåy vaøo tình caûnh bi ñaùt cuøng cöïc, khoâng coøn ñöôøng soáng. - Ngheä thuaät vieát caùo traïng : +Duøng hình töôïng “Nöôùng…tai vaï”: vöøa dieãn taû raát thöïc toäi aùc man rôï kieåu trung coå cuûa giaëc vöøa mang tính khaùi quaùt coù yù nghóa khaéc vaøo bia caêm thuø ñeå muoân ñôøi nguyeàn ruûa quaân xaâm löôïc . +Duøng hình töôïng “Ñoäc aùc…saïch muøi” : dieãn taû toäi aùc chaát choàng, noùi leân khoái caêm hôøn chaát chöùa cuûa nhaân daân ta.  Lôøi vaên ñanh theùp, thoáng thieát : uaát haän – caûm thöông tha thieát, heùt thaät to – ngheïn ngaøo, taám töùc dieãn taû nhöõng bieåu hieän khaùc nhau trong caûm xuùc con ngöôøi. “Bình Ngoâ ñaïi caùo” chöùa ñöïng nhöõng yeáu toá cuûa baûn tuyeân ngoân nhaân quyeàn. 3.Ñoaïn 3- Möôøi naêm chieán ñaáu vaø chieán thaéng: a.Hình töôïng chuû töôùng Leâ Lôïi vaø nhöõng naêm thaùng gian nan buoåi ñaàu cuoäckhôûi nghóa lòch söû: 11 Tröôøng phoå thoâng caáp 2 – 3 Voõ Thò Saùu nhöõng phaåm chaát naøo? - GV giaûng vaø nhaán maïnh : Trong baûn tuyeân ngoân ñoäc laäp lòch söû naøy, Nguyeãn Traõi ñaõ neâu tuyeân ngoân veà vai troø vaø söùc maïnh cuûa ngöôøi daân- nhöõng ngöôøi “manh leä” (manh : ngöôøi daân caøy löu taùn; leä : ngöôøi toâi tôù, ñi ôû) qua 2 caâu “Yeáu can vi lì, manh leä chi ñoà töù taäp; Ñaàu giao höôûng só, phuï töû chi binh nhaát taâm”- tö töôûng lôùn. Maõi sau naøy, Nguyeãn Ñình Chieåu môùi laïi thaáy ñöôïc vai troø, söù meänh cuûa daân aáp, daân laân trong “Vaên teá nghóa só Caàn Giuoäc” - HS ñoïc ñoaïn “Traän Boà Ñaèng…xöa nay” . - H: Gioïng vaên, caùch söû duïng hình aûnh cuûa ñoaïn vaên naøy coù yù gì khaùc so vôùi ñoaïn treân? HS nhaän xeùt, traû lôøi, neâu 1 vaøi daãn chöùng - H:Haõy ñoïc vaø neâu caûm nhaän 1 vaøi daãn chöùng noùi veà söï thaát baïi vaø hình aûnh theâ thaûm, nhuïc nhaõ cuûa giaëc. -H: Caûm höùng anh huøng ca coøn ñöôïc theå hieän ôû nhöõng buùt phaùp naøo ?Phaân tích 1 soá daãn chöùng tieâu bieåu. -H: Chuû tröông hoøa bình nhaân ñaïo cuûa Leâ Lôïi Giaùo vieân: Ñaëng Löõ Ngoïc Huyønh Giaùo aùn Ngöõ Vaên 10 cô baûn - taäp 2 - Hình töôïng Leâ Lôïi coù söï thoáng nhaát giöõa con ngöôøi bình thöôøng vaø laõnh tuï cuoäc khôûi nghóa: +Bình thöôøng : nguoàn goác xuaát thaân “ choán”, caùch xöng hoâ khieâm nhöôøng “toâi – ta” +Laõnh tuï : coù loøng caêm thuø saâu saéc, lí töôûng hoaøi baõo lôùn, quyeát taâm thöïc hieän tö töôûng aáy. - Taùc giaû noùi leân ñöôïc tính chaát noâng daân cuûa cuoäc khôûi nghóa lòch söû vöôït qua gian khoå, khoù khaên vaø söùc maïnh chieán thaéng “vöøa khi…”, thieáu nhaân taøi, quaân, löông nhöng nhôø coù “taám loøng cöùu nöôùc”, “gaéng chí”, “nhaân daân” “töôùng só – phuï töû”, cuoäc khôûi nghóa ñaõ vöôït qua khoù khaên buoåi ñaàu ñi ñeán toång phaûn coâng giaønh thaéng lôïi. b.Quaù trình phaûn coâng vaø chieán thaéng: - Gioïng, nhòp thô thay ñoåi : nhanh, maïnh, gaáp gaùp, haøo höùng vôùi caûm höùng anh huøng ca. - Söû duïng nhieàu hình aûnh khoa tröông, phoùng ñaïi, nhieàu daãn chöùng cuï theå teân ngöôøi, teân ñaát, teân chieán thaéng lieân tieáp noái nhau xuaát hieän töông phaûn ñoái laäp vôùi söï thaát baïi caøng nhieàu, caøng lôùn cuûa quaân töôùng giaëc caøng laøm nöùc loøng ngöôøi ñoïc : +Thöôïng thö, ñoâ ñoác, toång binh : ñieân cuoàng, nhuùt nhaùt, “leâ goái”, “troùi tay”, “töï vaãn” +Vua Minh : “thaèng nhaõi con” +Giaëc : “maùu troâi”, “thay chaát” +Theá giaëc : “Toå kieán…vôõ” Keû thuø heøn nhaùt, tham soáng sôï cheát . - Caûm höùng anh huøng ca ñöôïc theå hieän : +Söï ñoái laäp, töông phaûn giöõa ta vaø ñòch baèng nhöõng so saùnh kì vó vôùi caùc hình aûnh : “Saám…”, “truùc cheû…” “saïch…”, “tan taùc…” “queùt…” “saéc phong… môø” +Caùc töø lieân keát nhau  nhöõng chuyeån ñoäng döõ doäi, aùc lieät. +Caùc tính töø chæ möùc ñoä toái ña caøng laøm cho söï ñoái laäp theâm gay gaét, aán töôïng . +Caâu vaên daøi, ngaén bieán hoùa lieân tuïc vôùi nhaïc ñieäu doàn daäp, saûng khoaùi, bay boång +AÂm thanh gioøn giaõ, haøo huøng nhö soùng traøo, baõo cuoán heát ñôït naøy ñeán ñôït khaùc, traän naøy ñeán traän khaùc “Ngaøy…”, “Ñaùnh moät…” - Tö töôûng nhaân ñaïo : +Thaát baïi – ñaàu haøng, tha cheát 12 Tröôøng phoå thoâng caáp 2 – 3 Voõ Thò Saùu vaø Nguyeãn Traõi ñöôïc theå hieän ntn trong baøi caùo? Hoaït ñoäng naøy, moät laàn nöõa laøm saùng toû tö töôûng coát loõi naøo ñaõ neâu ôû ñaàu baøi? - HS thaûo luaän nhoùm, phaùt bieåu yù kieán. - HS đñọc diễn cảm ñoạn kết . - H:Nguyeãn Traõi ñaõ thay Leâ Lôïi coâng boá ñieàu gì tröôùc toaøn daân thieân ha?Qua ñoù, ïoâng ruùt ra ñöôïc baøi hoïc lòch söû gì ? - HS phaân tích,khaùi quaùt . Giaùo aùn Ngöõ Vaên 10 cô baûn - taäp 2 +Caáp ngöïa, thuyeàn, löông aên  veà nöôùc Ñöùc hieáu sinh, loøng nhaân ñaïo , tình yeâu hoøa bình cuûa nhaân daân ta laøm saùng ngôøi tö töôûng coát loõi : nhaân nghóa – yeân daân – tröø baïo – keá saùch laâu daøi, beàn vöõng cho non soâng vaø muoân daân Ñaïi Vieät 4.Ñoaïn 4 - Lôøi keát. - Tuyeân boá neàn Ñoäc laäp daân toäc ñaõ ñöôïc laäp laïi - Ruùt ra baøi hoïc lòch söû : söï thay ñoåi nhöng thöïc chaát laø söï phuïc höng “bó – thaùi”, “hoâi – minh” laø nguyeân nhaân, ñieàu kieän ñeå thieát laäp söï vöõng beàn. Söï vöõng beàn ñöôïc xaây döïng treân cô sôû phuïc höng daân toäc cho neân vieãn caûnh ñaát nöôùc hieän ra thaät töôi saùng, huy hoaøng “Boán phöông…choán”. - Söï keát hôïp giöõa söùc maïnh truyeàn thoáng vaø thôøi ñaïi : coù hieän thöïc hoâm nay vaø töông lai ngaøy mai laø bôûi nhôø trôøi ñaát..giuùp ñôõ” vaø coù chieán coâng trong quaù khöù “ moät coã…ngaøn naêm” III. Toång keát: Ghi nhôù - SGK/ tr.23. *HÑ3: GV Hdaãn HS toång keát giaù trò noäi dung, ngheä thuaät cuûa taùc phaåm. Goïi HS ñoïc Ghi nhôù- SGK/tr.23;GV ñuùc keát laïi giaù trò cuûa taùc phaåm. 3.Höôùng daãn veà nhaø: a.Baøi vöøa hoïc : HS caàn : - Hoïc thuoäc loøng ñtrích. - Naém ñöôïc : “Bình Ngoâ ñaïi caùo” laø baûn tuyeân ngoân ñoäc laäp cuûa daân toäc ta theá kæ XV ; aùng “thieân coå huøng vaên” coù söï keát hôïp haøi hoøa giöõa yeáu toá chính luaän vaø vaên chöông - Laøm baøi taäp-SGK : GV höôùng daãn HS laäp sô ñoà keát caáu chính luaän cuûa baøi caùo : Tieâu ñeà chính nghóa Tö töôûng nhaân nghóa Chaân lí ñoäc laäp daân toäc Soi saùng tieàn ñeà vaøo thöïc tieãn Keû thuø phi nghóa (toá caùo toäi aùc giaëc Minh ) Ñaïi Vieät chính nghóa (ca ngôïi cuoäc khôûi nghóa lòch söû) Ruùt ra keát luaän Chính nghóa chieán thaéng ( ñaát nöôùc ñoäc laäp, töông lai huy hoaøng. Baøi hoïc lòch söû) b)Baøi saép hoïc: Soaïn baøi Laøm Vaên Tính chuaån xaùc, haáp daãn cuûa vaên baûn thuyeát minh - OÂn vaø cuûng coá kieán thöùc veà vaên baûn thuyeát minh ñaõ hoïc ôû THCS . - Naém ñöôïc nhöõng kieán thöùc cô baûn veà tính chuaån xaùc vaø haáp daãn cuûa vaên baûn thuyeát minh - Traû lôøi caùc caâu hoûi trong phaàn Höôùng daãn hoïc baøi, laøm BTaäp – SGK. ------*****------ Giaùo vieân: Ñaëng Löõ Ngoïc Huyønh 13 Tröôøng phoå thoâng caáp 2 – 3 Voõ Thò Saùu Ngaøy soaïn : 15/01/2009 Tieát 63 Laøm vaên Giaùo aùn Ngöõ Vaên 10 cô baûn - taäp 2 TÍNH CHUAÅN XAÙC, HAÁP DAÃN CUÛA VAÊN BAÛN THUYEÁT MINH A.Muïc tieâu baøi hoïc : - OÂn vaø cuûng coá kieán thöùc veà vaên baûn thuyeát minh ñaõ hoïc ôû THCS . - Naém ñöôïc nhöõng kieán thöùc cô baûn veà tính chuaån xaùc vaø haáp daãn cuûa vaên baûn thuyeát minh - Reøn kó naêng vieát vaên baûn thuyeát minh chuaån xaùc vaø haáp daãn. B. Phöông tieän thöïc hieän: SGK, SGK, Thieát keá baøi giaûng . C. Phöông phaùp daïy hoïc: Gôïi môû – neâu vaán ñeà, phaùt vaán, thaûo luaän nhoùm, thöïc haønh. D.Tieán trình daïy hoïc : 1.Kieåm tra söï chuaån bò cuûa HS. 2. Baøi môùi : *Lôøi giôùi thieäu: Vaên baûn thuyeát minh (VBTM) laø kieåu vaên baûn thoâng duïng trong ñôøi soáng nhaèm cung caáp tri thöùc veà ñaëc ñieåm, tính chaát, nguyeân nhaân…cuûa caùc söï vaät vaø hieän töôïng trong töï nhieân, xaõ hoäi baèng phöông thöùc trình baøy, giôùi thieäu, giaûi thích. Tri thöùc trong vaên baûn naøy ñoøi hoûi khaùch quan, xaùc thöïc, höõu ích cho con ngöôøi. Vì theá, noù caàn ñöôïc trình baøy chính xaùc, roõ raøng, chaët cheõ vaø haáp daãn. Hoâm nay, chuùng ta seõ tìm hieåu veà Tính chuaån xaùc, haáp daãn cuûa vaên baûn thuyeát minh . Hoaït ñoäng cuûa GV - HS Noäi dung caàn ñaït *HÑ1: Hdaãn HS naém kieán thöùc veà tính I. Tính chuaån xaùc trong vaên baûn thuyeát minh: chuaån xaùc trong vaên baûn thuyeát minh. -GV HDaãn HS laøm muïc I.2 – SGK/ tr. 24- 1.Xeùt ngöõ lieäuï: Kieåm tra tính chuaån xaùc cuûa VBTM ôû 25 phaàn a,b. muïc I.2 / SGK. -H:Trong baøi thuyeát minh veà chöông trình a.Nhöõng ñieåm chöa chuaån xaùc : hoïc…? Vì sao? - Chöông trình Ngöõ Vaên 10 khoâng phaûi chæ coù vaên hoïc daân gian (VHDG). - Chöông trình Ngöõ Vaên 10 veà VHDG khoâng chæ coù ca dao, tuïc ngöõ. - Chöông trình Ngöõ Vaên 10 khoâng coù caâu ñoá . -H:Trong caâu sau coù ñieåm naøo chöa b.Caâu neâu ra trong SGK chöa chuaån xaùc vì khoâng chuaån xaùc : goïi “Ñaïi caùo bình Ngoâ”… phuø hôïp vôùi yù nghóa thöïc cuûa cuïm töø thieân coå huøng tröôùc ? vaên. Thieân coå huøng vaên laø aùng huøng vaên cuûa nghìn ñôøi (baát töû) chöù khoâng phaûi laø aùng huøng vaên vieát caùch ñaây moät nghìn naêm. c.Vaên baûn trong SGK khoâng theå duøng ñeå thuyeát -H:Coù neân söû duïng vaên baûn döôùi ñaây ñeå minh veà thô Nguyeãn Bænh Khieâm vì noù chæ noùi ñeán thuyeát minh veà Nguyeãn Bænh Khieâm thaân theá chöù khoâng heà ñeà caäp ñeán söï nghieäp thô cuûa khoâng? Vì sao ? (trích töø SGK/ tr.25) oâng. 2.Nhaän xeùt: -H:Töø vieäc tìm hieåu vaên baûn thuyeát minh Tính chuaån xaùc cuûa vaên baûn thuyeát minh : Giaùo vieân: Ñaëng Löõ Ngoïc Huyønh 14 Tröôøng phoå thoâng caáp 2 – 3 Voõ Thò Saùu treân, em coù nhaän xeùt gì veà tính chuaån xaùc trong vaên baûn thuyeát minh? Giaùo aùn Ngöõ Vaên 10 cô baûn - taäp 2 - Laø yeâu caàu ñaàu tieân vaø quan troïng nhaát cuûa moïi vaên baûn thuyeát minh (xuaát phaùt töø yù nghóa, muïc ñích cuûa vaên baûn thuyeát minh). -Ñöôïc theå hieän treân caû hai phöông dieän : noäi dung (yù) vaø hình thöùc (lôøi vaên) . - Moät soá bieän phaùp ñaûm baûo tính chuaån xaùc cuûaVBTM: +Tìm hieåu töôøng taän, thaáu ñaùo . +Thu thaäp taøi lieäu tham khaûo . -H: Töø cô sôû traû lôøi nhöõng caâu hoûi treân, haõy cho bieát : moät VBTM chuaån xaùc caàn ñaùp öùng nhöõng yeâu caàu naøo?  Tri thöùc phaûi khaùch quan, khoa hoïc, ñaùng tin caäy. *HÑ2: HDaãn HS tìm hieåu veà tính haáp daãn cuûa vaên baûn thuyeát minh . -GV:Ñeå vaên baûn thuyeát minh ñeán ñöôïc vôùi ñoâng ñaûo ñoäc giaû, ngöôøi laøm vaên khoâng theå coù caùch naøo khaùc hôn laø tìm caùch ñeå söï giôùi thieäu, trình baøy cuûa mình thöïc söï sinh ñoäng vaø haáp daãn - taùc duïng xaõ hoäi. II.Tính haáp daãn cuûa vaên baûn thuyeát minh : 1. - Tính haáp daãn cuûa VBTM voâ cuøng quan troïng. - Muoán moät baøi vaên thuyeát minh coù tính haáp daãn, tröôùc heát, ngöôøi vieát phaûi thaät thích thuù ñieàu mình giôùi thieäu, trình baøy; töø ñoù, truyeàn söï thích thuù chaân thaønh tôùi ngöôøi ñoïc baèng caùch laøm noåi baät nhöõng noäi dung ñaëc saéc, baèng söï kheùo leùo trong caùch saép ñaët yù töù, trong loái daãn daéùt vaø dieãn ñaït . - Moät soá bieän phaùp taïo tính haáp daãn cuûa VBTM: -H:Caùc bieän phaùp taïo neân söï haáp daãn cho +Söû duïng chi tieát cuï theå, sinh ñoäng, nhöõng con soá vaên baûn thuyeát minh? Cho ví duï minh chuaån xaùc ñeå baøi vaên khoâng tröøu töôïng, mô hoà hoaï . +So saùnh, ñoái chieáu ñeå laøm noåi baät söï khaùc bieät, khaéc saâu trí nhôù +Keát hôïp vaø söû duïng caùc kieåu caâu laøm cho baøi thuyeát minh bieán hoùa linh hoaït . +Phoái hôïp nhieàu loaïi kieán thöùc ñeå ñoái töôïng caàn thuyeát minh ñöôïc soi roïi nhieàu maët. 2.Luyeän taäp: -GV höôùng daãn HS thöïc haønh muïc II.2 / a.Vaên baûn (1) : “neáu bò töôùc…kìm haõm” laø 1 luaän ñieåm SGK. khaùi quaùt. Taùc giaû ñöa ra haønh loaït nhöõng chi tieát cuï +HS ñoïc VB (1) - SGK vaø phaân tích, lí theå veà boä naõo cuûa ñöùa treû ít ñöôïc chôi ñuøa, ít tieáp xuùc giaûi vì sao luaän ñieåm “neáu bò …haõm” trôû vaø boä naõo cuûa con chuoät bò nhoát trong hoäp roãng…ñeå neân cuï theå, haáp daãn . laøm saùng toû luaän ñieåm. Luaän ñieåm khaùi quaùt ñaõ trôû neân cuï theå, deã hieåu. Vì theá , söï thuyeát minh haáp daãn, sinh ñoäng hôn. b.Vaên baûn (2) - GV cho HS ñoïc VBaûn (2) vaø thöïc hieän Vieäc bieát söï tích vua Leâ traû kieám cho ruøa thaàn taïo theo yeâu caàu . thích thuù cho ta ñöùng tröôùc Hoà Göôm: khoâng chæ thaáy Giaùo vieân: Ñaëng Löõ Ngoïc Huyønh 15 Tröôøng phoå thoâng caáp 2 – 3 Voõ Thò Saùu Giaùo aùn Ngöõ Vaên 10 cô baûn - taäp 2 phong caûnh Hoà Göôm hoâm nay maø coøn hieåu saâu veà lòch söû, vaên hoùa, ñôøi soáng taâm linh cuûa daân toäc. Khi tham quan moät thaéng caûnh, di tích naøo ta cuõng muoán bieát nhöõng söï tích, truyeàn thuyeát lieân quan ñeán chuùng. Baøi thuyeát minh veà hoà Ba Beå seõ haáp daãn hôn khi taùc giaû noùi ñeán nhöõng söï tích, truyeàn thuyeát giuùp ta nhö trôû veà thuôû xa xöa thaàn tieân, kì aûo. Ngaém phong caûnh vôùi nhöõng caûm xuùc nhö theá, taâm hoàn ta seõ giaøu coù, saâu saéc hôn. -GV choát laïi: Chaát löôïng cuûa vaên baûn thuyeát minh phuï thuoäc vaøo tính chuaån xaùc nhöng vaên baûn thuyeát minh phaûi haáp daãn *Toång keát: Ghi nhôù- SGK. môùi ñeán ñöôïc vôùi ngöôøi ñoïc . -HS ñoïc phaàn Ghi nhôù – SGK. 3.Höôùng daãn veà nhaø: a.Baøi vöøa hoïc: HS caàn: - Naém kieán thöùc veà tính chuaån xaùc, haáp daãn cuûa VBTM. - Laøm Btaäp 2-SGK-tr.27. - Söu taàm moät vaên baûn thuyeát minh vaø nhaän xeùt veà vaên baûn naøy. b.Baøi saép hoïc: Soaïn baøi Ñoïc vaên Töïa Trích dieãm thi taäp – Hoaøng Ñöùc Löông; Ñoïc theâm: Hieàn taøi laø nguyeân khí quoác gia – Thaân Nhaân Trung. - Ñoïc Tieåu daãn, VBaûn vaø traû lôøi caùc caâu hoûi trong phaàn Höôùng daãn hoïc baøi - SGK. - Ñoïc VBaûn ñtrích, tieåu daãn vaø traû lôøi caâu hoûi phaàn Höôùng daãn ñoïc theâm - SGK. ------*****-----Ngaøy soaïn :19/01/2009 Tieát 64 – 65 Töïa Trích dieãm thi taäp Ñoïc vaên Hoaøng Ñöùc Löông Ñoïc theâm Hieàn taøi laø nguyeân khí cuûa quoác gia Thaân Nhaân Trung A. Muïc tieâu baøi hoïc: Giuùp HS: *Ñoái vôùi “Töïa trích dieãm thi taäp”: - Hieåu ñöôïc nieàm töï haøo saâu saéc vaø yù thöùc traùch nhieäm cuûa Hoaøng Ñöùc Löông trong vieäc baûo toàn di saûn vaên hoïc cuûa tieàn nhaân . - Coù thaùi ñoä traân troïng vaø yeâu quyù di saûn . - Reøn kó naêng ñoïc – hieåu moät vaên baûn coå vieát theo theå töïa, coù nguoàn goác töø Trung Quoác . *Ñoái vôùi “Hieàn taøi laø nguyeân khí cuûa quoác gia”: - Khaúng ñònh taàm quan troïng cuûa hieàn taøi ñoái vôùi quoác gia; khaéc bia tieán só laø vieäc laøm coù yù nghóa lôùn ñoái vôùi ñöông thôøi vaø haäu theá; chính saùch troïng nhaân taøi cuûa trieàu ñaïi Leâ Thaùnh Toâng. Töø ñoù ruùt ra nhöõng baøi hoïc lòch söû quyù baùu veà vaên hoùa giaùo duïc cho ngaøy nay. Giaùo vieân: Ñaëng Löõ Ngoïc Huyønh 16 Tröôøng phoå thoâng caáp 2 – 3 Voõ Thò Saùu Giaùo aùn Ngöõ Vaên 10 cô baûn - taäp 2 - Reøn caùch vieát baøi nghò luaän: keát caáu chaët cheõ,laäp luaän khuùc chieát, giaøu söùc thuyeát phuïc. B. Phöông tieän thöïc hieän: SGK, SGV, Thieát keá baøi giaûng, baûng phuï . C. Phöông phaùp daïy hoïc: Ñoïc dieãn caûm, gôïi môû- neâu vaán ñeà , thaûo luaän nhoùm, thuyeát giaûng D. Tieán trình daïy hoïc: 1. Kieåm tra baøi cuõ: - Ñoïc thuoäc loøng vaø dieãn caûm 1 ñoaïn tuøy choïn trong“Ñaïi caùo bình Ngoâ” - Em hieåu tn veà nhaän xeùt: Tö töôûng hoøa bình, nhaân ñaïo vöøa theå hieän nguyeân lí nhaân nghóa – yeân daân- tröø baïo vöøa cho thaáy roõ chieán löôïc ngoaïi giao khoân kheùo cuûa Leâ Lôïi vaø Nguyeãn Traõi ? 2. Baøi môùi: *Lôøi giôùi thieäu : Söu taàm, baûo toàn di saûn vaên hoùa tinh thaàn cuûa toå tieân oâng cha laø moät coâng vieäc raát quan troïng vaø caàn thieát nhöng cuõng heát söùc khoù khaên; ñaët bieät laø nhöõng thôøi kì xa xöa, hoaëc sau chieán tranh. Tieán só Hoaøng Ñöùc Löông- moät trong nhöõng trí thöùc thôøi Leâ ôû theá kæ XV, ñaõ khoâng tieác coâng söùc vaø thôøi gian ñeå laøm coâng vieäc aáy. Sau khi hoaøn thaønh “Trích dieãm thi taäp”, oâng laïi töï vieát moät baøi töïa ñaët ôû ñaàu saùch noùi roõ quan ñieåm vaø taâm söï cuûa mình vaø giôùi thieäu vôùi ngöôøi ñoïc. Hoâm nay, chuùng ta seõ ñi vaøo tìm hieåu “Töïa trích dieãm thi taäp” vaø baøi ñoïc theâm Hieàn taøi laø nguyeân khí cuûa quoác gia (Thaân Nhaân Trung) ñeå tìm hieåu moät trong nhöõng vaên bia ôû Vaên Mieáu - Quoác Töû Giaùm Haø Noäi. Hoaït ñoäng cuûa GV - HS *HÑ1: Höôùng daãn HS tìm hieåu chung veà vaên baûn. - HS ñoïc Tieåu daãn/ SGK . -H: Saùch “Trích dieãm thi taäp” ra ñôøi vaøo thôøi gian naøo? Do ai söu taàm tuyeån choïn? Lôøi töïa ñöôïc vieát vôùi muïc ñích gì? - HS laøm vieäc caù nhaân vaø trình baøy tröôùc lôùp - GV höôùng daãn HS caùch ñoïc (ñoïc chaäm, roõ raøng caùc veá caâu – luaän ñieåm – luaän cöù theå hieän caûm xuùc taùc giaû). HS ñoïc toaøn baøi, GV nhaän xeùt vaø ñoïc laïi. *HÑ2 : Höôùng daãn HS ñoïc hieåu chi tieát vaên baûn. -H: Neâu luaän ñieåm ôû ñoaïn 1? Taùc giaû choïn caùch laäp luaän naøo ñeå luaän chöùng? Taïi sao taùc giaû khoâng baét ñaàu baøi töïa baèng caùch trình baøy nhöõng coâng vieäc söu taàm cuûa mình maø laïi giaûi quyeát tröôùc heát luaän ñieåm aáy? - HS thaûo luaän, trình baøy; GV ñònh höôùng: +Luaän ñieåm1 : nguyeân nhaân… +Laäp luaän : phaân tích nhöõng luaän cöù cuï theå Giaùo vieân: Ñaëng Löõ Ngoïc Huyønh Noäi dung caàn ñaït A.“Töïa trích dieãm thi taäp”-Hoaøng Ñöùc Löông: I.Ñoïc hieåu khaùi quaùt: 1.Hoaøn caûnh saùng taùc : Ra ñôøi 1497, do Hoaøng Ñöùc Löông söu taàm vaø tuyeån choïn. Lôøi töïa do oâng vieát ñeå trình baøy lí do, quaù trình hoaøn thaønh cuûa taäp saùch 2.Ñoïc vaên baûn: II.Ñoïc - hieåu chi tieát: 1.Nguyeân nhaân laøm cho thô vaên khoâng löu truyeàn heát ôû ñôøi: 17 Tröôøng phoå thoâng caáp 2 – 3 Voõ Thò Saùu veà caùc maët khaùc nhau ñeå lí giaûi baûn chaát cuûa vaán ñeà. +Giaûi quyeát luaän ñieåm quan troïng nhaát trong baøi töïa bôûi oâng muoán nhaán maïnh vieäc söu taàm, bieân soaïn xuaát phaùt töø y/caàu thöïc teá caáp thieát vaø ñoù laø coâng vieäc khoù khaên, vaát vaû nhöng nhaát ñònh phaûi laøm. +Lieân heä haäu quaû cuûa chính saùch ñoàng hoùa cuûa nhaø Minh… -H: Taùc giaû ñaõ chæ ra nhöõng nguyeân nhaân cô baûn naøo khieán cho thô vaên thaát truyeàn ? HS heä thoáng kieán thöùc, traû lôøi . -H:Ñoaïn vaên heù môû ñieàu gì veà thaùi ñoä cuûa taùc giaû? -H: Haõy cho bieát ñoäng cô soaïn saùch.Hoaøng Ñöùc Löông ñaõ laøm gì ñeå hoaøn thaønh boä saùch? Thaùi ñoä cuûa taùc giaû ntn? HS phaùt hieän, trình baøy; GV boå sung. Giaùo vieân: Ñaëng Löõ Ngoïc Huyønh Giaùo aùn Ngöõ Vaên 10 cô baûn - taäp 2 a.Nguyeân nhaân khaùch quan: - Söùc phaù huûy cuûa thôøi gian ñoái vôùi saùch vôû . - Chieán tranh, hoûa hoaïn  phaù huûy vaên thô, saùch vôû ( qua caùch laäp luaän : duøng hình aûnh caâu hoûi tu töø “tan naùt troâi chìm” “raùch naùt…” “laøm sao”… “ñöôïc maø khoâng” ) b.Nguyeân nhaân chuû quan: - Chæ coù thi nhaân môùi thaáy ñöôïc caùi hay, ñeïp cuûa thi ca ( ít ngöôøi am hieåu). - Ngöôøi coù hoïc thì baän roän choán quan tröôøng hoaëc khoa cöû laän ñaän, ít ñeå yù ñeán thô ca (danh só baän roän) . - Coù ngöôøi quan taâm ñeán thô ca nhöng khoâng ñuû naêng löïc vaø kieân trì (thieáu ngöôøi taâm huyeát). - Trieàu ñình chöa quan taâm (chöa coù leänh vua)  Tình caûm yeâu quyù, traân troïng thô vaên oâng cha; xoùt xa, thöông tieác nhöõng di saûn quyù baùu bò taûn maùt, huûy hoaïi . 2.Ñoäng cô söu taàm, tuyeån choïn: - Thöïc traïng tình hình saùch vôû veà thô ca Vieät Nam raát hieám “khoâng khaûo cöùu vaøo ñaâu ñöôïc”. Ngöôøi hoïc laøm thô nhö Hoaøng Ñöùc Löông “chæ troâng vaøo thô baùch gia ñôøi nhaø Ñöôøng” - Nhu caàu böùc thieát phaûi bieân soaïn bôûi “moät nöôùc vaên hieán, xaây döïng ñaõ maáy…caên baûn”  Thoâi thuùc bieân soaïn “Trích dieãm thi taäp”: Ñeå hoaøn thaønh , “Tìm quanh hoûi khaép”, “Thu löôïm… trong trieàu”, “choïn laáy baøi hay” “chia xeáp theo töøng loaïi”, ñaët teân “Trích dieãm thi taäp” : 6 quyeån.  Ñoøi hoûi thôøi gian, coâng söùc. Vieäc laøm lôùn, coâng phu khoâng phaûi ai cuõng laøm ñöôïc nhöng taùc giaû laïi khieâm toán - thaùi ñoä thöôøng thaáy cuûa ngöôøi phöông Ñoâng trung ñaïi “taøi heøn söùc moïn”, “maïn pheùp phuï theâm…” 18 Tröôøng phoå thoâng caáp 2 – 3 Voõ Thò Saùu Giaùo aùn Ngöõ Vaên 10 cô baûn - taäp 2 3.Ngheä thuaät: - Laäp luaän chaët cheõ, chaát nghò luaän hoøa quyeän vôùi -H: Ngheä thuaät laäp luaän cuûa taùc giaû coù gì chaát tröõ tình ñaëc bieät? Em haõy nhaän xeùt veà caùch trình - Luaän ñieåm ñöôïc trình baøy : roõ raøng, maïch laïc, baøy caùc luaän ñieåm cuûa taùc giaû? Theo em khuùc chieát. Loøng yeâu nöôùc ñöïôc theå hieän ôû thaùi ñoä qua lôøi töïa, ngöôøi ñoïc coøn thaáy ñöôïc ñieàu traân troïng vôùi di saûn vaên hoùa cha oâng vaø nieàm ñau gì? xoùt tröôùc thöïc traïng. Qua lôøi töïa, ngöôøi ñoïc coøn - HS laøm vieäc nhoùm, cöû ñaïi dieän trình baøy. thaáy ñöôïc khoâng khí thôøi ñaïi luùc baáy giôø . III.Toång keát: Ghi nhôù – SGK. *Baøi taäp: *HÑ3: HDaãn HS toång keát giaù trò tphaåm. - Lôøi noùi ñaàu cuûa nhöõng cuoán saùch khaùc cuõng coù GV goïi HS ñoïc phaàn Ghi nhôù-SGK. nhöõng yeâu caàu gaàn gioáng vôùi lôøi töïa : phaûi neâu -Baøi taäp: Haõy ñoái chieáu vôùi lôøi noùi ñaàu cuûa ñöôïc lí do, muïc ñích phöông phaùp bieân soaïn vaø nhöõng cuoán saùch thoâng thöôøng khaùc ? nhöõng giaûi trình khaùc neáu caàn. - HS laøm vieäc theo nhoùm, cöû ñaïi dieän trình - Nhöng lôøi töïa cuûa cuoán saùch naøy coù ñieåm khaùc baøy. caên baûn: tình caûm, lôøi taâm söï chaân thaønh cuûa taùc giaû vôùi nguyeän voïng raát ñoãi tha thieát vaø lí töôûng cao ñeïp trong vieäc xaây döïng moät neàn vaên hoùa rieâng cho daân toäc . IV.Höôùng daãn ñoïc theâm: I.Tìm hieåu chung: *HÑ4: Hdaãn HS tìm hieåu chung veà taùc giaû, taùc phaåm. - HS döïa vaøo SGK, töï tìm hieåu veà taùc giaû Thaân Nhaân Trung cuõng nhö vò trí vaø theå loaïi baøi vaên bia. 1.Taùc giaû : (SGK/tr.31) 2.Vò trí – Theå loaïi: a. Vò trí: Quan troïng nhö lôøi töïa chung cho caû 82 taám bia tieán só ôû Vaên Mieáu, Haø Noäi. b.Theå loaïi: Nghò luaän - GV höôùng daãn ñoïc (gioïng ñónh ñaïc, trang troïng), goïi HS ñoïc vaø nhaän xeùt. *HÑ5: Hdaãn HS tìm hieåu giaù trò cuûa vaên baûn taùc phaåm ñoïc theâm. -H:Taùc giaû ñaõ xaùc ñònh hieàn taøi coù taàm quan troïng ntn ñoái vôùi quoác gia? II.Höôùng daãn ñoïc theâm: -H:Nhaø nöôùc ñaõ laøm gì ñeå troïng ñaõi hieàn taøi? Nhöõng vieäc ñoù coù xöùng vôùi vai troø, vò trí cuûa hieàn taøi khoâng? Lí do khaéc bia löu danh hieàn taøi ? - HS thaûo luaän, cöû ñaïi dieän trình baøy; GV Giaùo vieân: Ñaëng Löõ Ngoïc Huyønh 1.Taàm quan troïng cuûa hieàn taøi ñoái vôùi quoác gia: - “Hieàn taøi laø nguyeân khí cuûa quoác gia” : ngöôøi taøi cao, hoïc roäng laø khí chaát ban ñaàu laøm neân söï soáng coøn vaø phaùt trieån cuûa xaõ hoäi, ñaát nöôùc. Hieàn taøi coù quan heä lôùn ñeán söï thònh suy cuûa ñaát nöôùc - Nhaø nöôùc töøng troïng ñaõi hieàn taøi ñeán möùc cao nhaát ñeå khích leä, ñeà cao danh tieáng, phong chöùc töôùc, caáp baäc, ghi teân baûng vaøng, ban yeán tieäc…ñoái vôùi hieàn taøi. Nhöng nhöõng vieäc ñaõ laøm chöa xöùng vôùi vai troø, vò trí cuûa hieàn taøi.  Caàn phaûi khaéc bia tieán só ñeå löu danh söû saùch. 2. YÙ nghóa cuûa vieäc khaéc bia teân tieán só: 19 Tröôøng phoå thoâng caáp 2 – 3 Voõ Thò Saùu nhaän xeùt. -H: Vieäc khaéc bia löu danh tieán só seõ taïo neân nhöõng ñoäng thaùi tích cöïc gì töø hieàn taøi, cuoäc ñôøi? - HS phaùt hieän, traû lôøi; GV ñuùc keát. -H: Nhöõng baøi hoïc lòch söû naøo ñöôïc ruùt ra töø vieäc troïng duïng hieàn taøi? Nhaø nöôùc ta ñaõ xem giaùo duïc coù taàm quan troïng ntn? HCM ñaõ coù lôøi noùi gì lieân quan ñeán vieäc troïng duïng hieàn taøi? Giaùo aùn Ngöõ Vaên 10 cô baûn - taäp 2 - Khuyeán khích nhaân taøi “khieán cho keû só troâng vaøo…söùc giuùp vua”. - Noi göông hieàn taøi, ngaên ngöøa ñieàu aùc “keû aùc laáy ñoù…maø gaéng” - Laøm ñaát nöôùc höng thònh, beàn vöõng daøi laâu “daãu vieäc dó vaõng…nhaø nöôùc” 3. Baøi hoïc lòch söû ruùt ra: - Thôøi naøo hieàn taøi cuõng laø nguyeân khí cuûa quoác gia, phaûi bieát quyù troïng ngöôøi taøi. - Hieàn taøi coù quan heä soáng coøn vôùi söï thònh suy cuûa ñaát nöôùc.  Thaám nhuaàn quan ñieåm cuûa nhaø nöôùc ta : giaùo duïc laø quoác saùch haøng ñaàu, troïng duïng nhaân taøi; thaám nhuaàn quan ñieåm cuûa Hoà Chí Minh: moät daân toäc doát laø moät daân toäc yeáu. *Toång keát: -HS töï ruùt ra toång keát, GV khaùi quaùt. 3.Höôùng daãn veà nhaø: a.Baøi vöøa hoïc: Caàn naém ñöôïc: - Nieàm töï haøo saâu saéc vaø yù thöùc traùch nhieäm cuûa Hoaøng Ñöùc Löông trong vieäc baûo toàn di saûn vaên hoïc cuûa tieàn nhaân . - Taàm quan troïng ñaëc bieät cuûa hieàn taøi, thaùi ñoä cuûa moïi ngöôøi, nhaø nöôùc vôùi hieàn taøi ôû moïi thôøi ñaïi - Sô ñoà keát caáu baøi vaên bia cuûa Thaân Nhaân Trung (baûng phuï): Vai troø quan troïng cuûa hieàn taøi Khuyeán khích hieàn taøi Vieäc ñaõ laøm Vieäc tieáp tuïc laøm : khaéc vaên bia tieán só YÙ nghóa chung, taùc duïng b.Baøi saép hoïc: Soaïn baøi tieáng Vieät Khaùi quaùt lòch söû tieáng Vieät Ñoïc SGK, Traû lôøi caùc caâu hoûi trong phaàn Höôùng daãn hoïc baøi vaø laøm theâm Btaäp ñeå: - Naém nhöõng neùt chính veà lòch söû hình thaønh, phaùt trieån vaø caùc quan heä tieáp xuùc cuûa Tieáng Vieät vôùi ti Haùn. - Reøn kyõ naêng söû duïng Tieáng Vieät vaø coù yù thöùc giöõ gìn söï trong saùng cuûa Tieáng Vieät. ------*****-----Ngaøy soaïn : 10/02/2009 Tieát 66 Tieáng Vieät Khaùi quaùt lòch söû tieáng Vieät A.Muïc tieâu baøi hoïc : Giuùp HS: Giaùo vieân: Ñaëng Löõ Ngoïc Huyønh 20