Tài liệu Giáo án văn 12 chương trình chuẩn trọn bộ

së gd&®t phó thä m«n ng÷ v¨n ban c¬ b¶n Häc kú ii ®äc v¨n: TiÕt 55 A. Môc tiªu bµi häc vî chång a phñ T« Hoµi - HiÓu ®îc cuéc sèng c¬ cùc, tèi t¨m cña ®ång bµo c¸c d©n téc thiÓu sè vïng cao díi ¸ch ¸p bøc k×m kÑp cña thùc d©n vµ chóa ®Êt thèng trÞ; qu¸ tr×nh ngêi d©n c¸c d©n téc thiÓu sè thøc tØnh c¸ch m¹ng vµ vïng lªn tù gi¶i phãng ®êi m×nh, ®i theo tiÕng gäi cña §¶ng. - N¾m ®îc nh÷ng ®ãng gãp riªng cña nhµ v¨n trong nghÖ thuËt kh¾c ho¹ tÝnh c¸ch c¸c nh©n vËt, sù tinh tÕ trong diÔn t¶ cuéc sèng néi t©m; Së trêng cña nhµ v¨n trong quan s¸t nh÷ng nÐt l¹ vÒ phong tôc, tËp qu¸n vµ c¸ tÝnh ngêi M«ng; NghÖ thuËt trÇn thuËt linh ho¹t, lêi v¨n tinh tÕ, mang mµu s¾c d©n téc vµ giµu chÊt th¬. B. ph¬ng tiÖn thùc hiÖn - S¸ch gi¸o khoa, s¸ch gi¸o viªn - ThiÕt kÕ bµi häc. - Tµi liÖu tham kh¶o C. Ph¬ng ph¸p d¹y häc - Gîi t×m, ph©n tÝch, so s¸nh, tæng hîp D. tiÕn tr×nh tæ chøc d¹y häc 1. Tæ chøc: Líp SÜ sè Häc sinh v¾ng Ngµy gi¶ng 12 12 2. KiÓm tra bµi cò: Giíi thiÖu s¬ lîc ch¬ng tr×nh Ng÷ v¨n 12 HKII 3. Tæ chøc bµi míi Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß Ho¹t ®éng 1: Tæ chøc t×m hiÓu chung 1. HS ®äc phÇn TiÓu dÉn, dùa vµo nh÷ng hiÓu biÕt cña b¶n th©n ®Ó tr×nh bµy nh÷ng nÐt c¬ b¶n vÒ: - Cuéc ®êi, sù nghiÖp v¨n häc vµ phong c¸ch s¸ng t¸c cña T« Hoµi. - XuÊt xø truyÖn Vî chång A Phñ cña T« Hoµi. Néi dung cÇn ®¹t I. T×m hiÓu chung 1. T¸c gi¶ T« Hoµi tªn khai sinh lµ NguyÔn Sen. ¤ng sinh n¨m 1920. Quª néi ë Thanh Oai, Hµ §«ng (nay lµ Hµ T©y) nhng «ng sinh ra vµ lín lªn ë quª ngo¹i: lµng NghÜa §«, huyÖn Tõ Liªm, phñ Hoµi §øc, tØnh Hµ §«ng (nay lµ phêng NghÜa §«, quËn CÇu GiÊy Hµ Néi) T« Hoµi viÕt v¨n tõ tríc c¸ch m¹ng, næi tiÕng víi truyÖn ®ång tho¹i DÕ mÌn phiªu lu kÝ. T« Hoµi lµ mét nhµ v¨n lín s¸ng t¸c nhiÒu thÓ lo¹i. Sè lîng t¸c phÈm cña T« Hoµi ®¹t kØ lôc trong nÒn v¨n häc ViÖt Nam hiÖn ®¹i. N¨m 1996, T« Hoµi ®îc nhµ níc tÆng gi¶i thëng Hå ChÝ Minh vÒ v¨n häc nghÖ thuËt. Lèi trÇn thuËt cña T« Hoµi rÊt hãm hØnh, sinh ®éng. ¤ng rÊt cã së trêng vÒ lo¹i truyÖn phong tôc vµ håi kÝ. Mét sè t¸c phÈm tiªu biÓu cña T« Hoµi nh: DÕ mÌn phiªu lu kÝ (1941), O chuét (1942), Nhµ nghÌo (1944), TruyÖn T©y B¾c (1953), MiÒn T©y (1967),… 2. XuÊt xø t¸c phÈm Ho¹t ®éng 2: §äc vµ tãm t¾t v¨n b¶n t¸c phÈm 1. GV ®äc mÉu 1 ®o¹n. HS cã giäng ®äc tèt ®äc nèi tiÕp mét sè ®o¹n. 2. Trªn c¬ së ®äc vµ chuÈn bÞ bµi ë nhµ, HS tãm t¾t t¸c phÈm. Ho¹t ®éng 3: Tæ chøc ®ächiÓu v¨n b¶n Vî chång A Phñ in trong tËp truyÖn T©y B¾c (1954). TËp truyÖn ®îc tÆng gi¶i nhÊt- gi¶i thëng Héi v¨n nghÖ ViÖt Nam 1954- 1955 II. §äc vµ tãm t¾t v¨n b¶n t¸c phÈm 1. §äc + §äc- hiÓu tríc ë nhµ. + §äc diÔn c¶m mét sè ®o¹n ë líp. 2. Tãm t¾t CÇn ®¶m b¶o mét sè ý chÝnh: + MÞ, mét c« g¸i xinh ®Ñp, yªu ®êi, cã kh¸t väng tù do, h¹nh phóc bÞ b¾t vÒ lµm con d©u g¹t nî cho nhµ Thèng lÝ P¸ Tra. + Lóc ®Çu MÞ ph¶n kh¸ng nhng dÇn dÇn trë nªn tª liÖt, chØ "lïi lòi nh con rïa nu«i trong xã cöa". + §ªm t×nh mïa xu©n ®Õn, MÞ muèn ®i ch¬i nhng bÞ A Sö (chång MÞ) trãi ®øng vµo cét nhµ. + A Phñ v× bÊt b×nh tríc A Sö nªn ®· ®¸nh nhau vµ bÞ b¾t, bÞ ph¹t v¹ vµ trë thµnh kÎ ë trõ nî cho nhµ Thèng lÝ. + Kh«ng may hæ vå mÊt 1 con bß, A Phñ ®· bÞ ®¸nh, bÞ trãi ®øng vµo cäc ®Õn gÇn chÕt. + MÞ ®· c¾t d©y trãi cho A Phñ, 2 ngêi ch¹y trèn ®Õn PhiÒng Sa. + MÞ vµ A Phñ ®îc gi¸c ngé, trë thµnh du kÝch. III. §äc- hiÓu 1. T×m hiÓu nh©n vËt MÞ 1. HS ®äc ®o¹n ®Çu v¨n b¶n, a) MÞ- c¸ch giíi thiÖu cña t¸c gi¶ nhËn xÐt c¸ch giíi thiÖu nh©n "Ai ë xa vÒ …" vËt MÞ, c¶nh ngé cña MÞ, + MÞ xuÊt hiÖn kh«ng ph¶i ë phÝa ch©n dung nh÷ng ®µy ®äa tñi cùc khi MÞ ngo¹i h×nh mµ ë phÝa th©n phËn- mét th©n phËn bÞ b¾t lµm con d©u g¹t nî cho qu¸ nghiÖt ng·- mét con ngêi bÞ xÕp lÉn víi nhµ Thèng lÝ P¸ Tra. nh÷ng vËt v« tri gi¸c (t¶ng ®¸, tµu ngùa,…)- mét - HS th¶o luËn vµ ph¸t biÓu tù th©n phËn ®au khæ, Ðo le. + MÞ kh«ng nãi, chØ "lïi lòi nh con rïa nu«i do. GV ®Þnh híng, nhËn xÐt, trong xã cöa". Ngêi ®µn bµ Êy bÞ cÇm tï trong nhÊn m¹nh nh÷ng ý kiÕn ®óng vµ ®iÒu chØnh nh÷ng ý ngôc thÊt tinh thÇn, n¬i lui vµo lui ra chØ lµ "mét c¨n buång kÝn mÝt chØ cã mét chiÕc cöa sæ, mét kiÕn cha chÝnh x¸c. lç vu«ng b»ng bµn tay" §· bao n¨m råi, ngêi ®µn bµ Êy ch¼ng biÕt ®Õn mïa xu©n, ch¼ng ®i ch¬i tÕt… + "Sèng l©u trong c¸i khæ MÞ còng ®· quen råi", "MÞ tëng m×nh còng lµ con tr©u, m×nh còng lµ con ngùa", MÞ chØ "cói mÆt, kh«ng nghÜ ngîi", chØ "nhí ®i nhí l¹i nh÷ng viÖc gièng nhau". MÞ kh«ng cßn ý thøc ®îc vÒ thêi gian, tuæi t¸c vµ cuéc sèng. MÞ sèng nh mét cç m¸y, mét thãi quen v« thøc. MÞ v« c¶m, kh«ng t×nh yªu, kh«ng kh¸t väng, thËm chÝ kh«ng cßn biÕt ®Õn khæ ®au. §iÒu ®ã cã søc ¸m ¶nh ®èi víi ®éc gi¶, gieo vµo lßng ngêi nh÷ng xãt th¬ng. 2. GV tæ chøc cho HS t×m b) MÞ- mét søc sèng tiÒm Èn: + Nhng ®©u ®ã trong câi s©u t©m hån ngêi ®µn nh÷ng chi tiÕt cho thÊy søc sèng tiÒm Èn trong MÞ vµ bµ c©m lÆng v× c¬ cùc, khæ ®au Êy vÉn tiÒm Èn nhËn xÐt. mét c« MÞ ngµy xa, mét c« MÞ trÎ ®Ñp nh ®ãa hoa rõng ®Çy søc sèng, mét ngêi con g¸i trÎ - GV gîi ý: H×nh ¶nh mét c« trung giµu ®øc hiÕu th¶o. Ngµy Êy, t©m hån yªu MÞ khi cßn ë nhµ? Ph¶n øng ®êi cña MÞ göi vµo tiÕng s¸o "MÞ thæi s¸o giái, cña MÞ khi vÒ nhµ Thèng lÝ? thæi l¸ còng hay nh thæi s¸o". - HS lµm viÖc c¸ nh©n vµ ph¸t + ë MÞ, kh¸t väng t×nh yªu tù do lu«n lu«n biÓu ý kiÕn. m·nh liÖt. NÕu kh«ng bÞ b¾t lµm con d©u g¹t nî, kh¸t väng cña MÞ sÏ thµnh hiÖn thùc bëi "trai ®Õn ®øng nh½n c¶ ch©n v¸ch ®Çu buång MÞ". MÞ ®· tõng håi hép khi nghe tiÕng gâ cöa cña ngêi yªu. MÞ ®· bíc theo kh¸t väng cña t×nh yªu nhng kh«ng ngê sím r¬i vµo c¹m bÉy. + BÞ b¾t vÒ nhµ Thèng lÝ, MÞ ®Þnh tù tö. MÞ t×m ®Õn c¸i chÕt chÝnh lµ c¸ch ph¶n kh¸ng duy nhÊt cña mét con ngêi cã søc sèng tiÒm tµng mµ kh«ng thÓ lµm kh¸c trong hoµn c¶nh Êy. "MÊy th¸ng rßng ®ªm nµo MÞ còng khãc", MÞ trèn vÒ nhµ cÇm theo mét n¾m l¸ ngãn. ChÝnh kh¸t väng ®îc sèng mét cuéc sèng ®óng nghÜa cña nã khiÕn MÞ kh«ng muèn chÊp nhËn cuéc sèng bÞ chµ ®¹p, cuéc sèng lÇm than, tñi cùc, bÞ ®èi xö bÊt c«ng nh mét con vËt. + TÊt c¶ nh÷ng phÈm chÊt trªn ®©y sÏ lµ tiÒn ®Ò, lµ c¬ së cho sù trçi dËy cña MÞ sau nµy. Nhµ v¨n miªu t¶ nh÷ng tè chÊt nµy ë MÞ khiÕn cho c©u chuyÖn ph¸t triÓn theo mét l« gÝc tù nhiªn, hîp lÝ. ChÕ ®é phong kiÕn nghiÖt ng· cïng víi t tëng thÇn quyÒn cã thÓ giÕt chÕt mäi íc m¬, kh¸t väng, lµm tª liÖt c¶ ý thøc lÉn c¶m xóc con ngêi nhng tõ trong s©u th¼m, c¸i b¶n chÊt ngêi vÉn lu«n tiÒm Èn vµ ch¾c ch¾n nÕu cã c¬ héi sÏ thøc dËy, bïng lªn. 3. GV tæ chøc cho HS ph¸t c) MÞ- sù trçi dËy cña lßng ham sèng vµ kh¸t biÓu c¶m nhËn vÒ nghÖ thuËt väng h¹nh phóc + Nh÷ng yÕu tè t¸c ®éng ®Õn sù håi sinh cña miªu t¶ nh÷ng yÕu tè t¸c ®éng ®Õn sù håi sinh cña MÞ, MÞ: - "Nh÷ng chiÕc v¸y hoa ®· ®em ph¬i trªn mám ®Æc biÖt lµ tiÕng s¸o vµ diÔn biÕn t©m tr¹ng MÞ trong ®ªm ®¸, xße nh con bím sÆc sì, hoa thuèc phiÖn võa në tr¾ng l¹i ®æi ra mµu ®á hau, ®á thËm råi sang t×nh mïa xu©n. mµu tÝm man m¸c". - "§¸m trÎ ®îi tÕt ch¬i quay cêi Çm trªn s©n - HS th¶o luËn vµ ph¸t biÓu tù ch¬i tríc nhµ" còng cã nh÷ng t¸c ®éng nhÊt ®Þnh do. - GV ®Þnh híng, nhËn xÐt, ®Õn t©m lÝ cña MÞ. - Rîu lµ chÊt xóc t¸c trùc tiÕp ®Ó t©m hån yªu nhÊn m¹nh nh÷ng ý kiÕn ®óng vµ ®iÒu chØnh nh÷ng ý ®êi, kh¸t sèng cña MÞ trçi dËy. "MÞ ®· lÊy hò rîu uèng õng ùc tõng b¸t mét". MÞ võa nh uèng cho kiÕn cha chÝnh x¸c. h¶ giËn võa nh uèng hËn, nuèt hËn. H¬i men ®· d×u t©m hån MÞ theo tiÕng s¸o. + Trong ®o¹n diÔn t¶ t©m tr¹ng håi sinh cña MÞ, tiÕng s¸o cã mét vai trß ®Æc biÖt quan träng. - "MÞ nghe tiÕng s¸o väng l¹i, thiÕt tha, båi håi. MÞ ngåi nhÈm thÇm bµi h¸t cña ngêi ®ang thæi". "Ngµy tríc, MÞ thæi s¸o giái… MÞ uèn chiÕc l¸ trªn m«i, thæi l¸ còng hay nh thæi s¸o. Cã biÕt bao nhiªu ngêi mª, ngµy ®ªm ®· thæi s¸o 4. GV tæ chøc cho HS ph©n tÝch diÔn biÕn t©m tr¹ng MÞ tríc c¶nh A Phñ bÞ trãi. - GV gîi ý: lóc ®Çu? Khi nh×n thÊy dßng níc m¾t cña A ®i theo MÞ hÕt nói nµy sang nói kh¸c". - "TiÕng s¸o gäi b¹n cø thiÕt tha, båi håi", "ngoµi ®Çu nói lÊp lã ®· cã tiÕng ai thæi s¸o", "tai MÞ v¼ng tiÕng s¸o gäi b¹n ®Çu lµng", "mµ tiÕng s¸o gäi b¹n yªu vÉn löng l¬ bay ngoµi ®êng", "MÞ vÉn nghe tiÕng s¸o ®a MÞ ®i theo nh÷ng cuéc ch¬i, nh÷ng ®¸m ch¬i", "trong ®Çu MÞ rËp rên tiÕng s¸o",… - T« Hoµi ®· miªu t¶ tiÕng s¸o nh mét dông ý nghÖ thuËt ®Ó lay tØnh t©m hån MÞ. TiÕng s¸o lµ biÓu tîng cña kh¸t väng t×nh yªu tù do, ®· theo s¸t diÔn biÕn t©m tr¹ng MÞ, lµ ngän giã thæi bïng lªn ®èn löa tëng ®· nguéi t¾t. Tho¹t tiªn, tiÕng s¸o cßn "lÊp lã", "löng l¬" ®Çu nói, ngoµi ®êng. Sau ®ã, tiÕng s¸o ®· th©m nhËp vµo thÕ giíi néi t©m cña MÞ vµ cuèi cïng tiÕng s¸o trë thµnh lêi mêi gäi tha thiÕt ®Ó råi t©m hån MÞ bay theo tiÕng s¸o. + DiÔn biÕn t©m tr¹ng MÞ trong ®ªm t×nh mïa xu©n: - DÊu hiÖu ®Çu tiªn cña viÖc sèng l¹i ®ã lµ MÞ nhí l¹i qu¸ khø, nhí vÒ h¹nh phóc ng¾n ngñi trong cuéc ®êi tuæi trÎ cña m×nh vµ niÒm ham sèng trë l¹i "MÞ thÊy ph¬i phíi trë l¹i, lßng ®ét nhiªn vui síng nh nh÷ng ®ªm tÕt ngµy tríc". "MÞ cßn trÎ l¾m. MÞ vÉn cßn trÎ l¾m. MÞ muèn ®i ch¬i". - Ph¶n øng ®Çu tiªn cña MÞ lµ: "nÕu cã n¾m l¸ ngãn rong tay MÞ sÏ ¨n cho chÕt". MÞ ®· ý thøc ®îc t×nh c¶nh ®au xãt cña m×nh. Nh÷ng giät níc m¾t tëng ®· c¹n kiÖt v× ®au khæ ®· l¹i cã thÓ l¨n dµi. - Tõ nh÷ng s«i sôc trong t©m t ®· dÉn MÞ tíi hµnh ®éng "lÊy èng mì s¾n mét miÕng bá thªm vµo ®Üa dÇu". MÞ muèn th¾p lªn ¸nh s¸ng cho c¨n phßng bÊy l©u chØ lµ bãng tèi. MÞ muèn th¾p lªn ¸nh s¸ng cho cuéc ®êi t¨m tèi cña m×nh. - Hµnh ®éng nµy ®Èy tíi hµnh ®éng tiÕp: MÞ "quÊn tãc l¹i, víi tay lÊy c¸i v¸y hoa v¾t ë phÝa trong v¸ch". - MÞ quªn h¼n sù cã mÆt cña A Sö, quªn h¼n m×nh ®ang bÞ trãi, tiÕng s¸o vÉn d×u t©m hån MÞ "®i theo nh÷ng cuéc ch¬i, nh÷ng ®¸m ch¬i". - T« Hoµi ®· ®Æt sù håi sinh cña MÞ vµo t×nh huèng bi kÞch: kh¸t väng m·nh liÖt- hiÖn thùc phò phµng khiÕn cho søc sèng ë MÞ cµng thªm phÇn d÷ déi. Qua ®©y, nhµ v¨n muèn ph¸t biÓu mét t tëng: søc sèng cña con ngêi cho dï bÞ giÉm ®¹p. bÞ trãi chÆt vÉn kh«ng thÓ chÕt mµ lu«n lu«n ©m Ø, chØ gÆp dÞp lµ bïng lªn. d) MÞ tríc c¶nh A Phñ bÞ trãi + Tríc c¶nh A Phñ bÞ trãi, ban ®Çu MÞ hoµn toµn v« c¶m: "MÞ vÉn th¶n nhiªn thæi löa h¬ tay". + ThÕ råi, "MÞ lÐ m¾t tr«ng sang thÊy mét dßng níc m¾t lÊp l¸nh bß xuèng hai hám m¸ ®· x¸m ®en l¹i cña A Phñ". Giät níc m¾t tuyÖt väng Phñ? Hµnh ®éng c¾t d©y trãi cña MÞ? - HS th¶o luËn vµ ph¸t biÓu tù do. - GV ®Þnh híng, nhËn xÐt, nhÊn m¹nh nh÷ng ý kiÕn ®óng vµ ®iÒu chØnh nh÷ng ý kiÕn cha chÝnh x¸c. cña A Phñ ®· gióp MÞ nhí l¹i m×nh, nhËn ra m×nh, xãt xa cho m×nh. Th¬ng ngêi vµ th¬ng m×nh ®ång thêi nhËn ra tÊt c¶ sù tµn ¸c cña nhµ Thèng lÝ, tÊt c¶ ®· khiÕn cho hµnh ®éng cña MÞ mang tÝnh tÊt yÕu. + TÊt nhiªn, MÞ còng rÊt lo l¾ng, ho¶ng sî. MÞ sî m×nh bÞ trãi thay vµo c¸i cäc Êy, "ph¶i chÕt trªn c¸i cäc Êy". Khi ®· ch¹y theo A Phñ, c¸i ý nghÜ Êy vÉn cßn ®uæi theo MÞ: "ë ®©y th× chÕt mÊt". Nçi lo l¾ng cña MÞ còng lµ mét khÝa c¹nh cña lßng ham sèng, nã ®· tiÕp thªm cho MÞ søc m¹nh vïng tho¸t khái sè phËn m×nh. 5. Qua tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®· e) Tãm l¹i MÞ lµ c« g¸i trÎ ®Ñp, bÞ ®Èy vµo t×nh c¶nh bi t×m hiÓu, HS rót ra nhËn xÐt ®¸t, triÒn miªn trong kiÕp sèng n« lÖ, MÞ dÇn dÇn tæng qu¸t vÒ nh©n vËt MÞ bÞ tª liÖt. Nhng trong MÞ vÉn tiÒm tµng søc sèng. - HS ph¸t biÓu tù do. Søc sèng Êy ®· trçi dËy, cho MÞ søc m¹nh dÉn tíi - GV nhËn xÐt, ®Þnh híng vµo hµnh ®éng quyÕt liÖt, t¸o b¹o. §iÒu ®ã cho thÊy mét sè ý chÝnh MÞ lµ c« g¸i cã ®êi sèng néi t©m ©m thÇm mµ m¹nh mÏ. Nhµ v¨n ®· dông c«ng miªu t¶ diÔn biÕn t©m lÝ nh©n vËt MÞ. Qua ®ã ®Ó thÓ hiÖn t tëng nh©n ®¹o s©u s¾c, lín lao. 4. Cñng cè: - C¸ch miªu t¶ cña t¸c gi¶ vÒ MÞ g©y Ên tîng ban ®Çu nh thÓ nµo víi ngêi ®äc? - Theo em søc sèng tiÒm tµng ë MÞ ®îc nhµ v¨n miªu t¶ qua nh÷ng chÆng ph¸t triÓn nµo? 5. DÆn dß: - Häc bµi, ®äc kü t¸c phÈm ë nhµ. - So¹n, chuÈn bÞ tiÕp phÇn: nh©n vËt A Phñ; nghÖ thuËt ®Æc s¾c trong truyÖn T« Hoµi. ®äc v¨n: TiÕt 56 vî chång a phñ T« Hoµi A. Môc tiªu bµi häc - HiÓu ®îc cuéc sèng c¬ cùc, tèi t¨m cña ®ång bµo c¸c d©n téc thiÓu sè vïng cao díi ¸ch ¸p bøc k×m kÑp cña thùc d©n vµ chóa ®Êt thèng trÞ; qu¸ tr×nh ngêi d©n c¸c d©n téc thiÓu sè thøc tØnh c¸ch m¹ng vµ vïng lªn tù gi¶i phãng ®êi m×nh, ®i theo tiÕng gäi cña §¶ng. - N¾m ®îc nh÷ng ®ãng gãp riªng cña nhµ v¨n trong nghÖ thuËt kh¾c ho¹ tÝnh c¸ch c¸c nh©n vËt, sù tinh tÕ trong diÔn t¶ cuéc sèng néi t©m; Së trêng cña nhµ v¨n trong quan s¸t nh÷ng nÐt l¹ vÒ phong tôc, tËp qu¸n vµ c¸ tÝnh ngêi M«ng; NghÖ thuËt trÇn thuËt linh ho¹t, lêi v¨n tinh tÕ, mang mµu s¾c d©n téc vµ giµu chÊt th¬. B. ph¬ng tiÖn thùc hiÖn - S¸ch gi¸o khoa, s¸ch gi¸o viªn - ThiÕt kÕ bµi häc. - Tµi liÖu tham kh¶o C. Ph¬ng ph¸p d¹y häc - Gîi t×m, ph©n tÝch, so s¸nh, tæng hîp D. tiÕn tr×nh tæ chøc d¹y häc 1. Tæ chøc: Líp SÜ sè Häc sinh v¾ng Ngµy gi¶ng 12 12 2. KiÓm tra bµi cò: - Em h·y ph©n tÝch søc sèng tiÒm Èn trong con ngêi MÞ? - MÞ cã diÔn biÕn t©m tr¹ng vµ hµnh ®éng nh thÕ nµo tríc c¶nh A Phñ bÞ trãi? ý nghÜa hµnh ®éng cña MÞ? 3. Tæ chøc bµi míi: 6. GV tæ chøc cho HS t×m 2. T×m hiÓu nh©n vËt A Phñ hiÓu vÒ nh©n vËt A Phñ (sù a) Sù xuÊt hiÖn cña A Phñ A Phñ xuÊt hiÖn trong cuéc ®èi ®Çu víi A Sö: xuÊt hiÖn, th©n phËn, tÝnh "Mét ngêi to lín ch¹y vôt ra vung tay nÐm con c¸ch,…). quay rÊt to vµo mÆt A Sö. Con quay gç ng¸t l¨ng - HS th¶o luËn vµ ph¸t biÓu tù vµo gi÷a mÆt. Nã võa kÞp bng tay lªn, A Phñ ®· xéc tíi n¾m c¸i vßng cæ, kÐo dËp ®Çu xuèng, xÐ do. - GV ®Þnh híng, nhËn xÐt, vai ¸o ®¸nh tíi tÊp". Hµng lo¹t c¸c ®éng tõ chØ hµnh ®éng nhanh, nhÊn m¹nh nh÷ng ý kiÕn m¹nh, dån dËp thÓ hiÖn mét tÝnh c¸ch m¹nh mÏ, ®óng vµ ®iÒu chØnh nh÷ng ý gan gãc, mét kh¸t väng tù do ®îc béc lé quyÕt kiÕn cha chÝnh x¸c. liÖt. b) Th©n phËn cña A Phñ + Cha mÑ chÕt c¶ trong trËn dÞch ®Ëu mïa. + A Phñ lµ mét thanh niªn nghÌo. + Cuéc sèng khæ cùc ®· hun ®óc ë A Phñ tÝnh c¸ch ham chuéng tù do, mét søc sèng m¹nh mÏ, mét tµi n¨ng lao ®éng ®¸ng quý: "biÕt ®óc lìi cµy, ®ôc cuèc, cµy giái vµ ®i s¨n bß tãt rÊt b¹o". + A Phñ lµ ®øa con cña nói rõng, tù do, hån nhiªn, chÊt ph¸c. 7. HS ph¸t biÓu c¶m nhËn vÒ c) C¶nh xö kiÖn qu¸i ®¶n, l¹ lïng + Cuéc xö kiÖn diÔn ra trong khãi thuèc phiÖn c¶nh xö kiÖn A Phñ qu¸i ®¶n, mï mÞt tu«n ra c¸c lç cöa sæ nh khãi bÕp. "Ngêi l¹ lïng trong t¸c phÈm. th× ®¸nh, ngêi th× quú l¹y, kÓ lÓ, chöi bíi. Xong - HS ph¸t biÓu tù do. mét lît ®¸nh, kÓ, chöi, l¹i hót. Cø thÕ tõ tra ®Õn - GV nhËn xÐt, ®Þnh híng vµo hÕt ®ªm". Cßn A Phñ gan gãc quú chÞu ®ßn chØ mét sè ý chÝnh im nh tîng ®¸. + Hñ tôc vµ ph¸p luËt trong tay bän chóa ®Êt nªn kÕt qu¶: A Phñ trë thµnh con ë trõ nî ®êi ®êi kiÕp kiÕp cho nhµ Thèng lÝ P¸ Tra. C¶nh xö kiÖn qu¸i ®¶n, l¹ lïng vµ c¶nh A Phñ bÞ ®¸nh, bÞ trãi võa tè c¸o sù tµn b¹o cña bän chóa ®Êt võa nãi lªn t×nh c¶nh khèn khæ cña ngêi d©n. 8. GV tæ chøc cho HS rót ra 3. Gi¸ trÞ néi dung t tëng t¸c phÈm nh÷ng gi¸ trÞ néi dung t tëng a) Gi¸ trÞ hiÖn thùc - Bøc tranh ®êi sèng x· héi cña d©n téc miÒn cña t¸c phÈm. nói T©y B¾c- mét thµnh c«ng cã ý nghÜa khai ph¸ - HS th¶o luËn vµ ph¸t biÓu tù cña T« Hoµi ë ®Ò tµi miÒn nói. do. - Bé mÆt cña chÕ ®é phong kiÕn miÒn nói: kh¾c - GV ®Þnh híng, nhËn xÐt, nghiÖt, tµn ¸c víi nh÷ng c¶nh tîng h·i hïng nh nhÊn m¹nh nh÷ng ý kiÕn ®Þa ngôc gi÷a trÇn gian. ®óng vµ ®iÒu chØnh nh÷ng ý - Ph¬i bµy téi ¸c cña bän thùc d©n Ph¸p. kiÕn cha chÝnh x¸c. - Nh÷ng trang viÕt ch©n thùc vÒ cuéc sèng bi th¶m cña ngêi d©n miÒn nói. b) Gi¸ trÞ nh©n ®¹o: 9. GV tæ chøc cho HS nhËn xÐt vÒ: + NghÖ thuËt x©y dùng nh©n vËt, miªu t¶ t©m lÝ. + NÐt ®éc ®¸o vÒ viÖc quan s¸t vµ miªu t¶ nÕp sinh ho¹t, phong tôc tËp qu¸n cña ngêi d©n miÒn nói. + NghÖ thuËt miªu t¶ thiªn nhiªn. - GV chia nhãm vµ giao viÖc: mçi nhãm th¶o luËn vÒ mét khÝa c¹nh. - §¹i diÖn c¸c nhãm tr×nh bµy, bæ sung. GV ®Þnh híng vµ nhÉn m¹nh nh÷ng ý c¬ b¶n. Ho¹t ®éng 4: Tæ chøc tæng kÕt GV tæ chøc cho HS rót ra nh÷ng gi¸ trÞ c¬ b¶n cña t¸c phÈm. - GV ®Þnh híng. - HS ph¸t biÓu vµ tù viÕt phÇn tæng kÕt. - C¶m th«ng s©u s¾c ®èi víi ngêi d©n. - Phª ph¸n gay g¾t bän thèng trÞ - Ngîi ca nh÷ng g× tèt ®Ñp ë con ngêi. - Tr©n träng, ®Ò cao nh÷ng kh¸t väng chÝnh ®¸ng cña con ngêi. - ChØ ra con ®êng gi¶i phãng ngêi lao ®éng cã cuéc ®êi t¨m tèi vµ sè phËn thª th¶m. 4. T×m hiÓu nh÷ng nÐt ®Æc s¾c vÒ nghÖ thuËt cña t¸c phÈm a) NghÖ thuËt x©y dùng nh©n vËt, miªu t¶ t©m lÝ: nh©n vËt sinh ®éng, cã c¸ tÝnh ®Ëm nÐt (víi MÞ, t¸c gi¶ Ýt miªu t¶ hµnh ®éng, dïng thñ ph¸p lÆp l¹i cã chñ ý mét sè nÐt ch©n dung g©y Ên tîng s©u ®Ëm, ®Æc biÖt t¸c gi¶ miªu t¶ dßng ý nghÜ, t©m t, nhiÒu khi lµ tiÒm thøc chËp chên,… víi A Phñ, t¸c gi¶ chñ yÕu kh¾c häa qua hµnh ®éng, c«ng viÖc, nh÷ng ®èi tho¹i gi¶n ®¬n) b) NghÖ thuËt miªu t¶ phong tôc tËp qu¸n cña T« Hoµi rÊt ®Æc s¾c víi nh÷ng nÐt riªng (c¶nh xö kiÖn, kh«ng khÝ lÔ héi mïa xu©n, nh÷ng trß ch¬i d©n gian, tôc cíp vî, c¶nh c¾t m¸u ¨n thÒ,… c) NghÖ thuËt miªu t¶ thiªn nhiªn miÒn nói víi nh÷ng chi tiÕt, h×nh ¶nh thÊm ®îm chÊt th¬. d) NghÖ thuËt kÓ chuyÖn tù nhiªn, sinh ®éng, hÊp dÉn. e) Ng«n ng÷ tinh tÕ mang ®Ëm mµu s¾c miÒn nói. IV. Tæng kÕt Qua viÖc miªu t¶ cuéc ®êi, sè phËn cña MÞ vµ A Phñ, nhµ v¨n ®· lµm sèng l¹i qu·ng ®êi t¨m tèi, c¬ cùc cña ngêi d©n miÒn nói díi ¸ch thèng trÞ d· man cña bän chóa ®Êt phong kiÕn, ®ång thêi kh¼ng ®Þnh søc sèng tiÒm tµng, m·nh liÖt kh«ng g× hñy diÖt ®îc cña nh÷ng kiÕp n« lÖ, kh¼ng ®Þnh chØ cã sù vïng dËy cña chÝnh hä, ®îc ¸nh s¸ng c¸ch m¹ng soi ®êng sÏ dÉn tíi cuéc ®êi t¬i s¸ng. §ã chÝnh lµ gi¸ trÞ hiÖn thùc s©u s¾c, gi¸ trÞ nh©n ®¹o lín lao, tiÕn bé cña Vî chång A Phñ. Nh÷ng gi¸ trÞ nµy ®· gióp cho t¸c phÈm cña T« Hoµi ®øng v÷ng tríc thö th¸ch cña thêi gian vµ ®îc nhiÒu thÕ hÖ b¹n ®äc yªu thÝch. 4. Cñng cè: - Theo em A Phñ lµ con ngêi tîng trng cho tÇng líp nµo cña x· héi phong kiÕn – thùc d©n cai trÞ bÊy giê? ý nghÜa c¶nh xö kiÖn A Phñ? - Gi¸ trÞ chung rót ra tõ truyÖn ng¾n? 5. DÆn dß: - Häc bµi ë nhµ. - ¤n tËp kiÕn thøc v¨n häc, lµm v¨n, chuÈn bÞ bµi viÕt sè 5 nghÞ luËn v¨n häc. Lµm v¨n: TiÕt 57 – 58. ViÕt bµi lµm v¨n sè 5: nghÞ luËn v¨n häc A- Môc tiªu bài häc Giúp HS: - Củng cố và nâng cao trình độ làm văn nghị luận về các mặt: xác định đề, lập dàn ý, diễn đạt. - Viết được bài văn nghị luận văn học thể hiện ý kiến của mình một cách rõ ràng, mạch lạc, có sức thuyết phục. B- Ph¬ng ph¸p và ph¬ng tiÖn d¹y häc 1. Phương pháp dạy học: Bài học tập trung vào nghị luận một vấn đề văn học. => Lưu ý HS ôn lại những tri thức về nghị luận, về thao tác lập luận,...để HS biết cách lập luận một cách chặt chẽ, nêu luận điểm rõ ràng, đưa dẫn chứng thuyết phục,hấp dẫn. 2. Phương tiện dạy học: SGK, GA, ... C- Néi dung, tiÕn tr×nh lªn líp 1. Tæ chøc: Líp SÜ sè Häc sinh v¾ng Ngµy kiÓm tra 12 12 2. KiÓm tra: Kh«ng 3. Ra đề làm văn cho HS: - GV có thể vận dụng theo đề bài trong SGK hoặc tự ra đề cho phù với đối tượng học sinh. Đề 1 SGK: Trong một bức thư luận về văn chương, Nguyễn Văn Siêu có viết: “Văn chương (...) có loại đáng thờ. Có loại không đáng thờ. Loại không đáng thờ là loại chỉ chuyên chú ở văn chương. Loại đáng thờ là loại chuyên chú ở con người”. Hãy phát biểu ý kiến về quan niệm trên. 3. Hướng dẫn HS xác định đề: Căn cứ vào SGK và SGV để hướng dẫn HS viết đúng hướng, đúng trọng tâm. Gîi ý mét sè ®Ò tham kh¶o. §Ò 1: Anh (chÞ) hiÓu thÕ nµo vÒ ý kiÕn sau cña nhµ th¬ Xu©n DiÖu: "Th¬ lµ hiÖn thùc, th¬ lµ cuéc ®êi, th¬ cßn lµ th¬ n÷a". Gîi ý: Bµi viÕt cÇn cã nh÷ng luËn ®iÓm sau: + Th¬ lµ hiÖn thùc. + Th¬ lµ cuéc ®êi. + Mèi quan hÖ gi÷a th¬ víi hiÖn thùc, cuéc ®êi. + Th¬ cßn lµ th¬ n÷a. Tøc lµ th¬ cßn cã nh÷ng ®Æc trng riªng: c¶m xóc, h×nh tîng, ng«n ng÷, nh¹c ®iÖu,… §Ò 2: B×nh luËn ý kiÕn cña Nam Cao: "Mét t¸c phÈm thËt cã gi¸ trÞ ph¶i vît lªn trªn tÊt c¶ bê câi, giíi h¹n, ph¶i lµ t¸c phÈm chung cho c¶ loµi ngêi. Nã ph¶i chøa ®ùng mét c¸i g× lín lao, m¹nh mÏ, võa ®au ®ín l¹i võa phÊn khëi. Nã ca tông lßng th¬ng, t×nh b¸c ¸i, sù c«ng b×nh. Nã lµm cho con ngêi ngµy cµng ngêi h¬n" (Nam Cao- §êi thõa) Gîi ý: Bµi viÕt cÇn cã nh÷ng luËn ®iÓm sau: + "Mét t¸c phÈm thËt sù cã gi¸ trÞ ph¶i vît lªn trªn tÊt c¶ bê câi, giíi h¹n, ph¶i lµ t¸c phÈm chung cho c¶ loµi ngêi". §ã lµ søc sèng cña t¸c phÈm v¨n häc. T¸c phÈm v¨n häc vît lªn giíi h¹n kh«ng gian, thêi gian. + "Mét t¸c phÈm thËt cã gi¸ trÞ ph¶i chøa ®ùng mét c¸i g× lín lao m¹nh mÏ, võa ®au ®ín l¹i võa phÊn khëi". §©y chÝnh lµ gi¸ trÞ néi dung vµ t¸c ®éng tinh thÇn, t¸c dông gi¸o dôc cña t¸c phÈm v¨n häc. - Ph¶i ®Æt ®îc nh÷ng vÊn ®Ò lín lao chÝnh lµ néi dung ph¶n ¸nh hiÖn thùc cña t¸c phÈm vµ t×nh c¶m cña nhµ v¨n tríc hiÖn thùc Êy. - "M¹nh mÏ, ®au ®ín, phÊn khëi" lµ søc m¹nh lay ®éng t©m hån con ngêi cña t¸c phÈm v¨n ch¬ng. + §Æc biÖt mét t¸c phÈm cã gi¸ trÞ ph¶i "ca tông lßng th¬ng, t×nh b¸c ¸i, sù c«ng b×nh. Nã lµm cho con ngêi gÇn ngêi h¬n". §©y lµ gi¸ trÞ nh©n ®¹o vµ chøc n¨ng nh©n ®¹o hãa con ngêi cña t¸c phÈm v¨n häc. §ã lµ ®iÒu cèt lâi, lµ h¹t nh©n c¬ b¶n cña mét t¸c phÈm cã gi¸ trÞ. + B×nh luËn n©ng cao vÊn ®Ò: - ý kiÕn cña Nam Cao hoµn toµn ®óng, nhng cha ®ñ. T¸c phÈm v¨n häc thËt sù cã gi¸ trÞ cßn ph¶i mang gi¸ trÞ nh©n ®¹o tÝch cùc, nghÜa lµ ph¶i tham gia ®Êu tranh c¶i t¹o x· héi, ph¶i lµ mét thø vò khÝ chèng bÊt c«ng, tiªu diÖt c¸i ¸c. Cã nh vËy míi "ca tông lßng thên, t×nh b¸c ¸i" mét c¸ch tÝch cùc. - V¨n häc cßn ph¶i ch¾p c¸nh, më ®êng cho con ngêi, t×m ®êng ®i cho mçi sè phËn, mçi con ngêi. Cã nh vËy t¸c phÈm v¨n häc míi ®¹t gi¸ trÞ nh©n ®¹o tÝch cùc. §Ò 3: Ph©n tÝch ®o¹n th¬ sau trong bµi ViÖt B¾c cña Tè H÷u: Nh÷ng ®êng ViÖt B¾c cña ta, §ªm ®ªm rÇm rËp nh lµ ®Êt rung. Qu©n ®i ®iÖp ®iÖp trïng trïng, ¸nh sao ®Çu sóng b¹n cïng mò nan. D©n c«ng ®á ®uèc tõng ®oµn, Bíc ch©n n¸t ®¸ mu«n tµn löa bay. Ngh×n ®ªm th¨m th¼m s¬ng dµy, §Ìn pha bËt s¸ng nh ngµy mai lªn. Tin vui chiÕn th¾ng tr¨m miÒn, Hßa B×nh, T©y B¾c, §iÖn Biªn vui vÒ. Vui tõ §ång Th¸p, An Khª, Vui lªn ViÖt B¾c, ®Ìo De, nói Hång (ViÖt B¾c, NXB V¨n häc, Hµ Néi 1962) Gîi ý: + §o¹n th¬ mang ©m hëng sö thi, miªu t¶ khÝ thÕ chiÕn th¾ng cña d©n téc ta trong kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p. + Chó ý khai th¸c c¸c thñ ph¸p nghÖ thuËt: - HÖ thèng tõ l¸y: "rÇm rËp", "®iÖp ®iÖp trïng trïng",… gîi t¶ sù v« tËn cña ®oµn qu©n vµ cña c¸ch m¹ng, søc m¹nh rung chuyÓn nói rõng. - Nh÷ng h×nh ¶nh so s¸nh, Èn dô k× vÜ, phi thêng: ¸nh sao ®Çu sóng, D©n c«ng ®á ®uèc, Bíc ch©n n¸t ®¸, mu«n tµn löa bay, §Ìn pha bËt s¸ng nh ngµy mai lªn,… - NghÖ thuËt liÖt kª ®Þa danh g¾n víi nh÷ng chiÕn c«ng: Hßa B×nh, T©y B¾c, §iÖn Biªn, §ång Th¸p, An Khª, ViÖt B¾c, ®Ìo De, nói Hång, diÔn t¶ c¸i n¸o nøc vµ nh÷ng chiÕn th¾ng dån dËp, chiÕn c«ng nèi tiÕp chiÕn c«ng, niÒm vui nèi tiÕp niÒm vui. + Tæng hîp kh¸i qu¸t gi¸ trÞ cña ®o¹n th¬. TiÕng viÖt: tiÕt 59 Nh©n vËt giao tiÕp A. Môc tiªu bµi häc - N¾m ch¾c kh¸i niÖm nh©n vËt giao tiÕp víi nh÷ng ®Æc ®iÓm vÒ vÞ thÕ x· héi, quan hÖ th©n s¬ cña hä ®èi víi nhau, còng nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c chi phèi néi dung vµ h×nh thøc lêi nãi cña c¸c nh©n vËt trong o¹t ®éng giao tiÕp. - N©ng cao n¨ng lùc giao tiÕp cña b¶n th©n vµ cã thÓ x¸c ®Þnh ®îc chiÕn lîc giao tiÕp trong nh÷ng ng÷ c¶nh nhÊt ®Þnh. B. Ph¬ng tiÖn thùc hiÖn - SGK, SGV - ThiÕt kÕ bµi häc c. c¸ch thøc tiÕn hµnh - Gîi ý tr¶ lêi c©u hái, th¶o luËn ; híng dÉn lµm bµi tËp thùc hµnh. d.TiÕn tr×nh d¹y häc 1. Tæ chøc: Líp SÜ sè Häc sinh v¾ng Ngµy gi¶ng 12 12 2. KiÓm tra: - Lång vµo phÇn luyÖn tËp. 3. Bµi míi: Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß Néi dung cÇu cÇn ®¹t I. Ph©n tÝch c¸c ng÷ liÖu Ho¹t ®éng 1: Ph©n tÝch c¸c 1. Ng÷ liÖu 1 ng÷ liÖu a) Ho¹t ®éng giao tiÕp trªn cã nh÷ng nh©n vËt 1. GV gäi 1 HS ®äc ng÷ liÖu 1 (SGK) vµ nªu c¸c yªu cÇu giao tiÕp lµ: Trµng, mÊy c« g¸i vµ "thÞ". Nh÷ng nh©n vËt ®ã cã ®Æc ®iÓm : sau (víi HS c¶ líp): - VÒ løa tuæi : Hä ®Òu lµ nh÷ng ngêi trÎ tuæi. a) Ho¹t ®éng giao tiÕp trªn cã - VÒ giíi tÝnh : Trµng lµ nam, cßn l¹i lµ n÷. nh÷ng nh©n vËt giao tiÕp nµo? - VÒ tÇng líp x· héi: Hä ®Òu lµ nh÷ng ngêi d©n Nh÷ng nh©n vËt ®ã cã ®Æc ®iÓm nh thÕ nµo vÒ løa tuæi, lao ®éng nghÑ ®ãi. b) C¸c nh©n vËt giao tiÕp chuyÓn ®æi vai ngêi giíi tÝnh, tÇng líp x· héi? nãi, vai ngêi nghe vµ lu©n phiªn lît lêi nh sau: b) C¸c nh©n vËt giao tiÕp - Lóc ®Çu: H¾n (Trµng) lµ ngêi nãi, mÊy c« g¸i chuyÓn ®æi vai ngêi nãi, vai ngêi nghe vµ lu©n phiªn lît lµ ngêi nghe. - TiÕp theo: MÊy c« g¸i lµ ngêi nãi, Trµng vµ lêi ra sao? Lît lêi ®Çu tiªn "thÞ" lµ ngêi nghe. cña "thÞ" híng tíi ai? - TiÕp theo: "ThÞ" lµ ngêi nãi, Trµng (lµ chñ c) C¸c nh©n vËt giao tiÕp trªn cã b×nh ®¼ng vÒ vÞ thÕ x· héi yÕu) vµ mÊy c« g¸i lµ ngêi nghe. - TiÕp theo: Trµng lµ ngêi nãi, "thÞ" lµ ngêi kh«ng? d) C¸c nh©n vËt giao tiÕp trªn nghe. - Cuèi cïng: "ThÞ" lµ ngêi nãi, Trµng lµ ngêi cã quan hÖ xa l¹ hay th©n t×nh nghe. khi b¾t ®Çu cuéc giao tiÕp? Lît lêi ®Çu tiªn cña "thÞ" híng tíi Trµng. e) Nh÷ng ®Æc ®iÓm vÒ vÞ thÕ c) C¸c nh©n vËt giao tiÕp trªn b×nh ®¼ng vÒ vÞ x· héi, quan hÖ th©n-s¬, løa thÕ x· héi (hä ®Òu lµ nh÷ng ngêi d©n lao ®éng tuæi, giíi tÝnh, nghÒ nghiÖp,… cïng c¶nh ngé). chi phèi lêi nãi cña c¸c nh©n d) Khi b¾t ®Çu cuéc giao tiÕp, c¸c nh©n vËt vËt nh thÕ nµo? giao tiÕp trªn cã quan hÖ hoµn toµn xa l¹. - GV híng dÉn, gîi ý vµ tæ e) Nh÷ng ®Æc ®iÓm vÒ vÞ thÕ x· héi, quan hÖ chøc. - HS th¶o luËn vµ ph¸t biÓu tù th©n-s¬, løa tuæi, giíi tÝnh, nghÒ nghiÖp,… chi phèi lêi nãi cña c¸c nh©n vËt khi giao tiÕp. Ban do. - GV nhËn xÐt, kh¼ng ®Þnh ®Çu cha quen nªn chØ lµ trªu ®ïa th¨m dß. DÇn nh÷ng ý kiÕn ®óng vµ ®iÒu dÇn, khi ®· quen hä m¹nh d¹n h¬n. V× cïng løa tuæi, b×nh ®¼ng vÒ vÞ thÕ x· héi, l¹i cïng c¶nh chØnh nh÷ng ý kiÕn sai. ngé nªn c¸c nh©n vËt giao tiÕp tá ra rÊt suång s·. 2. HS ®äc ®o¹n trÝch vµ tr¶ lêi 2. Ng÷ liÖu 2 nh÷ng c©u hái (SGK). a) C¸c nh©n vËt giao tiÕp trong ®o¹n v¨n: B¸ - GV híng dÉn, gîi ý vµ tæ KiÕn, mÊy bµ vî B¸ KiÕn, d©n lµng vµ ChÝ PhÌo. chøc. B¸ KiÕn nãi víi mét ngêi nghe trong trêng hîp - HS th¶o luËn vµ ph¸t biÓu tù quay sang nãi víi ChÝ PhÌo. Cßn l¹i, khi nãi víi do. mÊy bµ vî, víi d©n lµng, víi LÝ Cêng, B¸ KiÕn - GV nhËn xÐt, kh¼ng ®Þnh nãi cho nhiÒu ngêi nghe (trong ®ã cã c¶ ChÝ nh÷ng ý kiÕn ®óng vµ ®iÒu PhÌo). chØnh nh÷ng ý kiÕn sai. Ho¹t ®éng 2: Tæ chøc rót ra nhËn xÐt - GV nªu c©u hái vµ gîi ý: Tõ viÖc t×m hiÓu c¸c ng÷ liÖu trªn, anh (chÞ) rót ra nh÷ng nhËn xÐt g× vÒ nh©n vËt giao tiÕp trong ho¹t ®éng giao tiÕp? - HS th¶o luËn vµ tr¶ lêi. - GV nhËn xÐt vµ tãm t¾t nh÷ng néi dung c¬ b¶n. b) VÞ thÕ x· héi cña B¸ KiÕn víi tõng ngêi nghe: + Víi mÊy bµ vî- B¸ KiÕn lµ chång (chñ gia ®×nh) nªn "qu¸t". + Víi d©n lµng- B¸ KiÕn lµ "cô lín", thuéc tÇng líp trªn, lêi nãi cã vÎ t«n träng (c¸c «ng, c¸c bµ) nhng thùc chÊt lµ ®uæi (vÒ ®i th«i chø! Cã g× mµ xóm l¹i thÕ nµy?). + Víi ChÝ PhÌo- B¸ KiÕn võa lµ «ng chñ cò, võa lµ kÎ ®· ®Èy ChÝ PhÌo vµo tï, kÎ mµ lóc nµy ChÝ PhÌo ®Õn "¨n v¹". B¸ KiÕn võa th¨m dß, võa dç dµnh võa cã vÎ ®Ò cao, coi träng. + Víi LÝ Cêng- B¸ KiÕn lµ cha, cô qu¸t con nhng thùc chÊt còng lµ ®Ó xoa dÞu ChÝ PhÌo. c) §èi víi ChÝ PhÌo, B¸ KiÕn thùc hiÖn nhiÒu chiÕn lîc giao tiÕp: + §uæi mäi ngêi vÒ ®Ó c« lËp ChÝ PhÌo. + Dïng lêi nãi ngät nh¹t ®Ó vuèt ve, m¬n trín ChÝ. + N©ng vÞ thÕ ChÝ PhÌo lªn ngang hµng víi m×nh ®Ó xoa dÞu ChÝ. d) Víi chiÕn lîc giao tiÕp nh trªn, B¸ KiÕn ®· ®¹t ®îc môc ®Ých vµ hiÖu qu¶ giao tiÕp. Nh÷ng ngêi nghe trong cuéc héi tho¹i víi B¸ KiÕn ®Òu r¨m r¾p nghe theo lêi B¸ KiÕn. §Õn nh ChÝ PhÌo, hung h·n lµ thÕ mµ cuèi cïng còng bÞ khuÊt phôc. II. NhËn xÐt vÒ nh©n vËt giao tiÕp trong ho¹t ®éng giao tiÕp. 1. Trong ho¹t ®éng giao tiÕp b»ng ng«n ng÷, c¸c nh©n vËt giao tiÕp xuÊt hiÖn trong vai ngêi nãi hoÆc ngêi nghe. D¹ng nãi, c¸c nh©n vËt giao tiÕp thêng ®æi vai lu©n phiªn lît lêi víi nhau. Vai ngêi nghe cã thÓ gåm nhiÒu ngêi, cã trêng hîp ngêi nghe kh«ng håi ®¸p lêi ngêi nãi. 2. Quan hÖ gi÷a c¸c nh©n vËt giao tiÕp cïng víi nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c biÖt (tuæi, giíi, nghÒ,vèn sèng, v¨n hãa, m«i trêng x· héi,… ) chi phèi lêi nãi (néi dung vµ h×nh thøc ng«n ng÷). 3. Trong giao tiÕp, c¸c nh©n vËt giao tiÕp tïy ng÷ c¶nh mµ lùa chän chiÕn lîc giao tiÕp phï hîp ®Ó ®¹t môc ®Ých vµ hiÖu qu¶. 4. Cñng cè: - Trong giao tiÕp nh©n vËt giao tiÕp cã c¸c vai nµo? sù lu©n phiªn vai diÔn ra khi nµo? - Quan hÖ gi÷a c¸c nh©n vËt, ng÷ c¶nh cã ¶nh hëng nh thÕ nµo tíi nh©n vËt giao tiÕp? 5. DÆn dß: - Häc bµi ë nhµ. - Lµm c¸c bµi tËp luyÖn tËp chuÈn bÞ cho giê sau. TiÕng viÖt: tiÕt 60 A. Môc tiªu bµi häc Nh©n vËt giao tiÕp - N¾m ch¾c kh¸i niÖm nh©n vËt giao tiÕp víi nh÷ng ®Æc ®iÓm vÒ vÞ thÕ x· héi, quan hÖ th©n s¬ cña hä ®èi víi nhau, còng nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c chi phèi néi dung vµ h×nh thøc lêi nãi cña c¸c nh©n vËt trong o¹t ®éng giao tiÕp. - N©ng cao n¨ng lùc giao tiÕp cña b¶n th©n vµ cã thÓ x¸c ®Þnh ®îc chiÕn lîc giao tiÕp trong nh÷ng ng÷ c¶nh nhÊt ®Þnh. B. Ph¬ng tiÖn thùc hiÖn - SGK, SGV - ThiÕt kÕ bµi häc c. c¸ch thøc tiÕn hµnh - Gîi ý tr¶ lêi c©u hái, th¶o luËn ; híng dÉn lµm bµi tËp thùc hµnh. d.TiÕn tr×nh d¹y häc 1. Tæ chøc: Líp SÜ sè Häc sinh v¾ng Ngµy gi¶ng 12 12 2. KiÓm tra: - Lång vµo phÇn luyÖn tËp. 3. Bµi míi: Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß Néi dung cÇn ®¹t I. LuyÖn tËp Ho¹t ®éng 1: LuyÖn tËp Bµi tËp 1: Ph©n tÝch sù chi Bµi tËp 1: phèi cña vÞ thÕ x· héi ë c¸c Anh MÞch ¤ng LÝ nh©n vËt ®èi víi lêi nãi cña VÞ thÕ x· KÎ díi- n¹n BÒ trªn- thõa lÖnh hä trong ®o¹n trÝch (môc 1héi nh©n bÞ b¾t ®i quan b¾t ngêi ®i SGK). xem ®¸ bãng. xem ®¸ bãng. - HS ®äc ®o¹n trÝch. - GV gîi ý, híng dÉn ph©n tÝch. - HS th¶o luËn, tr×nh bµy. - GV nhËn xÐt, nhÊn m¹nh nh÷ng ®iÓm c¬ b¶n. Lêi nãi Van xin, nhón H¸ch dÞch, qu¸t nhêng (gäi n¹t (xng h« mµy tao, qu¸t, c©u «ng, l¹y…) lÖnh…) Bµi tËp 2: Ph©n tÝch mèi quan Bµi tËp 2: §o¹n trÝch gåm c¸c nh©n vËt giao tiÕp: hÖ gi÷a ®Æc ®iÓm vÒ vÞ thÕ x· - Viªn ®éi sÕp T©y. héi, nghÒ nghiÖp, giíi tÝnh, - §¸m ®«ng. v¨n hãa,… cña c¸c nh©n vËt - Quan Toµn quyÒn Ph¸p. giao tiÕp víi ®Æc ®iÓm trong Mèi quan hÖ gi÷a ®Æc ®iÓm vÒ vÞ thÕ x· héi, lêi nãi cña tõng ngêi ë ®o¹n nghÒ nghiÖp, giíi tÝnh, v¨n hãa,… cña c¸c nh©n trÝch (môc 2- SGK). vËt giao tiÕp víi ®Æc ®iÓm trong lêi nãi cña tõng ngêi: - HS ®äc ®o¹n trÝch. - Chó bÐ: trÎ con nªn chó ý ®Õn c¸i mò, nãi rÊt - GV gîi ý, híng dÉn ph©n tÝch. ngé nghÜnh. - HS th¶o luËn, tr×nh bµy. - ChÞ con g¸i: phô n÷ nªn chó ý ®Õn c¸ch ¨n - GV nhËn xÐt, nhÊn m¹nh mÆc (c¸i ¸o dµi), khen víi vÎ thÝch thó. nh÷ng ®iÓm c¬ b¶n. - Anh sinh viªn: ®ang häc nªn chó ý ®Õn viÖc diÔn thuyÕt, nãi nh mét dù ®o¸n ch¾c ch¾n. - B¸c cu li xe: chó ý ®«i ñng. - Nhµ nho: d©n lao ®éng nªn chó ý ®Õn tíng m¹o, nãi b»ng mét c©u thµnh ng÷ th©m nho. KÕt hîp víi ng«n ng÷ lµ nh÷ng cö chØ ®iÖu bé, c¸ch nãi. §iÓm chung lµ ch©m biÕm, mØa mai. Bµi tËp 3: §äc ng÷ liÖu (môc 3- SGK), ph©n tÝch theo nh÷ng yªu cÇu: a) Quan hÖ gi÷a bµ l·o hµng xãm vµ chÞ dËu. §iÒu ®ã chi phèi lêi nãi vµ c¸ch nãi cña 2 ngêi ra sao? b) Ph©n tÝch sù t¬ng t¸c vÒ hµnh ®éng nãi gi÷a lît lêi cña 2 nh©n vËt giao tiÕp. c) NhËn xÐt vÒ nÐt v¨n hãa ®¸ng tr©n träng qua lêi nãi, c¸ch nãi cña c¸c nh©n vËt. HS ®äc ®o¹n trÝch. GV gîi ý, híng dÉn ph©n tÝch. HS th¶o luËn, tr×nh bµy. GV nhËn xÐt, nhÊn m¹nh nh÷ng ®iÓm c¬ b¶n. Ho¹t ®éng 2: Cñng cè lÝ thuyÕt Bµi tËp 3: a) Quan hÖ gi÷a bµ l·o hµng xãm vµ chÞ dËu lµ quan hÖ hµng xãm l¸ng giÒng th©n t×nh. §iÒu ®ã chi phèi lêi nãi vµ c¸ch nãi cña 2 ngêi- th©n mËt: + Bµ l·o: b¸c trai, anh Êy,… + ChÞ DËu: c¶m ¬n, nhµ ch¸u, cô,… b) Sù t¬ng t¸c vÒ hµnh ®éng nãi gi÷a lît lêi cña 2 nh©n vËt giao tiÕp: Hai nh©n vËt ®æi vai lu©n phiªn nhau. c) NÐt v¨n hãa ®¸ng tr©n träng qua lêi nãi, c¸ch nãi cña c¸c nh©n vËt: t×nh lµng nghÜa xãm, tèi löa t¾t ®Ìn cã nhau. II. Cñng cè lÝ thuyÕt CÇn n¾m v÷ng nh÷ng néi dung sau: 1. Vai trß cña nh©n vËt giao tiÕp. GV cñng cè lÝ thuyÕt vµ giao 2. Quan hÖ x· héi vµ nh÷ng ®Æc ®iÓm cña nh©n viÖc cho HS. vËt giao tiÕp chi phèi lêi nãi. 3. ChiÕn lîc giao tiÕp phï hîp. 4. Cñng cè: - Gi¸o viªn nh¾c l¹i néi dung chÝnh cña bµi sau khi häc sinh luyÖn tËp. 5. DÆn dß: - Hoµn chØnh c¸c bµi tËp ë nhµ. - So¹n chuÈn bÞ bµi ®äc v¨n: Vî nhÆt ( Kim L©n ) ®äc v¨n: tiÕt 61 vî nhÆt Kim L©n A- Môc tiªu bài häc - Hiểu được tình cảm thê thảm của người nông dân nước ta trong nạn đói khủng khiếp năm 1945 do thực dân Pháp và phát xít Nhật gây ra. - Hiểu được niềm khát khao hạnh phúc gia đình, niềm tin bất diệt vào cuộc sống và tình thương yêu đùm bọc lẫn nhau giữa những con người lao động ngèo khổ ngay trên bờ vực thẳm của cái chết. - Nắm được những nét đặc sắc về nghệ thuật của thiên truyện: sáng tạo tình huống, gợi không khí, miêu tả tâm lí, dựng đối thoại. B- Ph¬ng ph¸p và ph¬ng tiÖn d¹y häc 1. Phương pháp dạy học: - Phương pháp thuyết trình kết hợp với phát vấn theo tiến trình quy nạp. - Để quá trình nắm bắt thông tin hiệu quả GV cần yêu cầu HS làm việc tích cực: tự đọc ở nhà và tóm tắt trước nội dung bài học theo yêu cầu của hệ thống câu hỏi hướng dẫn trong SGK. - Có thể tổ chức cho HS thảo luận trên lớp, trao đổi và thống nhất những nội dung cần nắm bắt của văn bản. 2. Phương tiện dạy học: SGK, GA, Phiếu học tập ... C- Néi dung, tiÕn tr×nh lªn líp 1. Tæ chøc: Líp SÜ sè Häc sinh v¾ng Ngµy gi¶ng 12 12 2. KiÓm tra: - Ph©n tÝch nh©n vËt A Phñ? - C¶nh xö kiÖn A Phñ t¹i nhµ thèng lÝ Pa Tra cã gi¸ trÞ hiÖn thùc nh thÕ nµo? - Gi¸ trÞ néi dung, nghÖ thuËt cña truyÖn “ Vî chång A Phñ”?. 3. Bµi míi: Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß Ho¹t ®éng 1: Tæ chøc t×m hiÓu chung GV yªu cÇu 1 HS ®äc phÇn TiÓu dÉn (SGK) vµ nªu nh÷ng nÐt chÝnh vÒ: 1) Nhµ v¨n Kim L©n. 2) XuÊt xø truyÖn ng¾n Vî nhÆt 3) Bèi c¶nh x· héi cña truyÖn. HS dùa vµo phÇn TiÓu dÉn vµ nh÷ng hiÓu biÕt cña b¶n th©n ®Ó tr×nh bµy. GV su tÇm thªm mét sè t liÖu, tranh ¶nh ®Ó giíi thiÖu cho HS hiÓu thªm vÒ bèi c¶nh x· héi ViÖt Nam n¨m 1945. Ho¹t ®éng 2: Tæ chøc ®ächiÓu v¨n b¶n 1. HS ®äc vµ tãm t¾t t¸c phÈm 2. Dùa vµo néi dung truyÖn, h·y gi¶i thÝch nhan ®Ò Vî nhÆt. GV gîi ý. HS th¶o luËn vµ tr×nh bµy. GV nhËn xÐt vµ nhÊn m¹nh mét sè ý c¬ b¶n. Néi dung cÇn ®¹t I. T×m hiÓu chung 1. Kim L©n (1920- 2007) Tªn khai sinh: NguyÔn V¨n Tµi. Quª: lµng Phï Lu, x· T©n Hång, huyÖn Tiªn S¬n, tØnh B¾c Ninh. Gi¶i thëng Hå ChÝ Minh vÒ v¨n häc nghÖ thuËt n¨m 2001. T¸c phÈm chÝnh: Nªn vî nªn chång (1955), Con chã xÊu xÝ (1962). Lim L©n lµ c©y bót truyÖn ng¾n. ThÕ giíi nghÖ thuËt cña «ng thêng lµ khung c¶nh n«ng th«n, h×nh tîng ngêi n«ng d©n. §Æc biÖt «ng cã nh÷ng trang viÕt ®Æc s¾c vÒ phong tôc vµ ®êi sèng th«n quª. Kim L©n lµ nhµ v¨n mét lßng mét d¹ ®i vÒ víi "®Êt", víi "ngêi", víi "thuÇn hËu nguyªn thñy" cña cuéc sèng n«ng th«n. 2. XuÊt xø truyÖn. Vî nhÆt lµ truyÖn ng¾n xuÊt s¾c in trong tËp truyÖn Con chã xÊu xÝ (1962). 3. Bèi c¶nh x· héi cña truyÖn. Ph¸t xÝt NhËt b¾t nh©n d©n ta nhæ lóa trång ®ay nªn th¸ng 3 n¨m 1945, n¹n ®ãi khñng khiÕp ®· diÔn ra. ChØ trong vßng vµi th¸ng, tõ Qu¶ng TrÞ ®Õn B¾c K×, h¬n hai triÖu ®ång bµo ta chÕt ®ãi. II. §äc- hiÓu 1. §äc- tãm t¾t. + §äc diÔn c¶m mét sè ®o¹n tiªu biÓu. + Tãm t¾t diÔn biÕn cèt truyÖn víi nh÷ng chi tiÕt chÝnh. 2. T×m hiÓu ý nghÜa nhan ®Ò Vî nhÆt. + Nhan ®Ò Vî nhÆt th©u tãm gi¸ trÞ néi dung t tëng t¸c phÈm. "NhÆt" ®i víi nh÷ng thø kh«ng ra g×. Th©n phËn con ngêi bÞ rÎ róng nh c¸i r¬m, c¸i r¸c, cã thÓ "nhÆt" ë bÊt k× ®©u, bÊt k× lóc nµo. Ngêi ta hái vî, cíi vî, cßn ë ®©y Trµng "nhÆt" vî. §ã tùc chÊt lµ sù khèn cïng cña hoµn c¶nh. + Nhng "vî" l¹i lµ sù tr©n träng. Ngêi vî cã vÞ trÝ trung t©m x©y dùng tæ Êm. Trong t¸c phÈm, gia ®×nh Trµng tõ khi cã ngêi vî nhÆt, mäi ngêi trë nªn g¾n bã, qu©y quÇn, ch¨m lo, thu vÐn cho tæ Êm cña m×nh. + Nh vËy, nhan ®Ò Vî nhÆt võa thÓ hiÖn th¶m c¶nh cña ngêi d©n trong n¹n ®ãi 1945 võa béc lé 3. GV nªu vÊn ®Ò: Nhµ v¨n ®· x©y dùng t×nh huèng truyÖn nh thÕ nµo? T×nh huèng ®ã cã nh÷ng ý nghÜa g×? HS th¶o luËn vµ tr×nh bµy, bæ sung. GV gîi ý, nhËn xÐt vµ nhÊn m¹nh nh÷ng ý c¬ b¶n. sù cu mang, ®ïm bäc vµ kh¸t väng, søc m¹nh híng tíi cuéc sèng, tæ Êm, niÒm tin cña con ngêi trong c¶nh khèn cïng. 3. T×m hiÓu t×nh huèng truyÖn. + Trµng lµ mét nh©n vËt cã ngo¹i h×nh xÊu. §· thÕ cßn dë ngêi. Lêi ¨n tiÕng nãi cña Trµng còng céc c»n, th« kÖch nh chÝnh ngo¹i h×nh cña anh ta. Gia c¶nh cña Trµng còng rÊt ¸i ng¹i. Nguy c¬ "Õ vî" ®· râ. §· vËy l¹i gÆp n¨m ®ãi khñng khiÕp, c¸i chÕt lu«n lu«n ®eo b¸m. Trong lóc kh«ng mét ai (kÓ c¶ Trµng) nghÜ ®Õn chuyÖn vî con cña anh ta th× ®ét nhiªn Trµng cã vî. Trong hoµn c¶nh ®ã, Trµng "nhÆt" ®îc vî lµ nhÆt thªm mét miÖng ¨n còng ®ång thêi lµ nhÆt thªm tai häa cho m×nh, ®Èy m×nh ®Õn gÇn h¬n víi c¸i chÕt. V× vËy, viÖc Trµng cã vî lµ mét nghÞch c¶nh Ðo le, vui buån lÉn lén, cêi ra níc m¾t. + D©n xãm ngô c ng¹c nhiªn, cïng bµn t¸n, ph¸n ®o¸n råi cïng nghÜ: "biÕt cã nu«i næi nhau sèng qua ®îc c¸i th× nµy kh«ng?", cïng nÝn lÆng. + Bµ cô Tø, mÑ Trµng l¹i cµng ng¹c nhiªn h¬n. Bµ l·o ch¼ng hiÓu g×, råi "cói ®Çu nÝn lÆng" víi nçi lo riªng mµ rÊt chung: "BiÕt chóng nã cã nu«i næi nhau sèng qua ®îc c¬n ®ãi kh¸t nµy kh«ng?" + B¶n th©n Trµng còng bÊt ngê víi chÝnh h¹nh phóc cña m×nh: "Nh×n thÞ ngåi ngay gi÷a nhµ ®Õn b©y giê h¾n vÉn cßn ngê ngî". ThËm chÝ s¸ng h«m sau Trµng vÉn cha hÕt bµng hoµng. + T×nh huèng truyÖn mµ Kim L©n x©y dùng võa bÊt ngê l¹i võa hîp lÝ. Qua ®ã, t¸c phÈm thÓ hiÖn râ gi¸ trÞ hiÖn thùc, gi¸ trÞ nh©n ®¹o vµ gi¸ trÞ nghÖ thuËt. - Gi¸ trÞ hiÖn thùc: Tè c¸o téi ¸c thùc d©n, ph¸t xÝt qua bøc tranh x¸m xÞt vÒ th¶m c¶nh chÕt ®ãi. NhÆt vî lµ c¸i khèn cïng cña cuéc sèng. C¸i ®ãi quay qu¾t dån ®uæi ®Õn møc ngêi ®µn bµ chñ ®éng gîi ý ®ßi ¨n. ChØ v× ®ãi qu¸ mµ ngêi ®µn bµ téi nghiÖp nµy ¨n lu«n vµ "¨n liÒn mét chÆp 4 b¸t b¸nh ®óc". ChØ cÇn vµi lêi nöa ®ïa nöa thËt thÞ ®· chÊp nhËn theo kh«ng Trµng. Gi¸ trÞ con ngêi bÞ phñ nhËn khi chØ v× cïng ®êng ®ãi kh¸t mµ ph¶i trë nªn tr¬ trÏn, liÒu lÜnh, bÊt chÊp c¶ e thÑn. C¸i ®ãi ®· bãp mÐo c¶ nh©n c¸ch con ngêi. - Gi¸ trÞ nh©n ®¹o: T×nh nh©n ¸i, cu mang ®ïm bäc nhau, kh¸t väng híng tíi sù sèng vµ h¹nh phóc. §iÒu mµ Lim L©n muèn nãi lµ: trong bèi c¶nh bi th¶m, gi¸ trÞ nh©n b¶n kh«ng mÊt ®i, con ngêi vÉn cø muèn ®îc lµ con ngêi, muèn ®îc nªn ngêi vµ muèn cuéc ®êi thõa nhËn hä nh nh÷ng con ngêi. Trµng lÊy vî lµ ®Ó tiÕp tôc sù sèng, ®Ó sinh con ®Î c¸i, ®Ó híng ®Õn t¬ng lai. Ngêi ®µn bµ ®i theo Trµng còng ®Ó ch¹y trèn c¸i ®ãi, c¸i chÕt ®Ó híng ®Õn sù sèng. Bµ cô Tø, mét bµ l·o nhng l¹i lu«n nãi ®Õn chuyÖn t¬ng lai, chuyÖn sung síng vÒ sau, nhen lªn niÒm hi väng cho d©u con. §ã chÝnh lµ søc sèng bÊt diÖt cña Vî nhÆt. §Æc biÖt t×nh ngêi, lßng nh©n ¸i, sù cu mang ®ïm bäc cña nh÷ng con ngêi nghÌo ®ãi lµ søc m¹nh ®Ó hä vît lªn c¸i chÕt. - Gi¸ trÞ nghÖ thuËt: T×nh huèng truyÖn khiÕn diÔn biÕn ph¸t triÓn dÔ dµng vµ lµm næi bËt ®îc nh÷ng c¶nh ®êi, nh÷ng th©n phËn ®ång thêi næi bËt chñ ®Ò t tëng t¸c phÈm. 4. Cñng cè: - ý nghi· nhan ®Ò cña truyÖn? - T×nh huèng cña truyÖn cã gi¸ trÞ hiÖn thùc? gi¸ trÞ nh©n ®¹o nh thÕ nµo? 5. DÆn dß: - Häc bµi, ®äc kü t¸c phÈm ë nhµ. - So¹n, chuÈn bÞ tiÕp bµi cho giê sau. ®äc v¨n: tiÕt 62 vî nhÆt Kim L©n A- Môc tiªu bài häc - Hiểu được tình cảm thê thảm của người nông dân nước ta trong nạn đói khủng khiếp năm 1945 do thực dân Pháp và phát xít Nhật gây ra. - Hiểu được niềm khát khao hạnh phúc gia đình, niềm tin bất diệt vào cuộc sống và tình thương yêu đùm bọc lẫn nhau giữa những con người lao động ngèo khổ ngay trên bờ vực thẳm của cái chết. - Nắm được những nét đặc sắc về nghệ thuật của thiên truyện: sáng tạo tình huống, gợi không khí, miêu tả tâm lí, dựng đối thoại. B- Ph¬ng ph¸p và ph¬ng tiÖn d¹y häc 1. Phương pháp dạy học: - Phương pháp thuyết trình kết hợp với phát vấn theo tiến trình quy nạp. - Để quá trình nắm bắt thông tin hiệu quả GV cần yêu cầu HS làm việc tích cực: tự đọc ở nhà và tóm tắt trước nội dung bài học theo yêu cầu của hệ thống câu hỏi hướng dẫn trong SGK. - Có thể tổ chức cho HS thảo luận trên lớp, trao đổi và thống nhất những nội dung cần nắm bắt của văn bản. 2. Phương tiện dạy học: SGK, GA, Phiếu học tập ... C- Néi dung, tiÕn tr×nh lªn líp 1. Tæ chøc: Líp SÜ sè Häc sinh v¾ng Ngµy gi¶ng 12 12 2. KiÓm tra: - ý nghi· nhan ®Ò cña truyÖn? - T×nh huèng cña truyÖn cã gi¸ trÞ hiÖn thùc? gi¸ trÞ nh©n ®¹o nh thÕ nµo? 3. Bµi míi: 4. GV lÇn lît nªu c¸c vÊn ®Ò. 4. T×m hiÓu vÒ diÔn biÕn t©m tr¹ng c¸c nh©n Sau mçi vÊn ®Ò, HS suy nghÜ vËt. vµ ph¸t biÓu tù do, tranh luËn. a) Nh©n vËt Trµng: GV ®Þnh híng, nhËn xÐt vµ + Trµng lµ nh©n vËt cã bÒ ngoµi th«, xÊu, th©n nhÊn m¹nh nh÷ng ý c¬ b¶n. phËn l¹i nghÌo hÌn, m¾c tËt hay võa ®i võa nãi a) C¶m nhËn cña anh (chÞ) vÒ diÔn biÕn t©m tr¹ng cña nh©n vËt Trµng (lóc quyÕt ®Þnh ®Ó ngêi ®µn bµ theo vÒ, trªn ®êng vÒ xãm ngô c, buæi s¸ng ®Çu tiªn cã vî). b) C¶m nhËn cña anh (chÞ) vÒ ngêi vî nhÆt (t thÕ, bíc ®i, tiÕng nãi, t©m tr¹ng,…). c) C¶m nhËn cña anh (chÞ) vÒ diÔn biÕn t©m tr¹ng nh©n vËt bµ cô Tø- mÑ Trµng (lóc míi vÒ, buæi sím mai, b÷a c¬m ®Çu tiªn). mét m×nh,… + Trµng "nhÆt" ®îc vî trong hoµn c¶nh ®ãi kh¸t. "ChËc, kÖ", c¸i tÆc lìi cña Trµng kh«ng ph¶i lµ sù liÒu lÜnh mµ lµ mét sù cu mang, mét tÊm lßng nh©n hËu kh«ng thÓ chèi tõ. QuyÕt ®Þnh cã vÎ gi¶n ®¬n nhng chøa ®ùng nhiÒu t×nh th¬ng cña con ngêi trong c¶nh khèn cïng. + TÊt c¶ biÕn ®æi tõ gi©y phót Êy. Trªn ®êng vÒ xãm ngô c, Trµng kh«ng cói xuèng lÇm lòi nh mäi ngµy mµ "phën ph¬", "vªnh vªnh ra ®iÒu". Trong phót chèc, Trµng quªn tÊt c¶ t¨m tèi, "chØ cßn t×nh nghÜa víi ngêi ®µn bµ ®i bªn" vµ c¶m gi¸c ªm dÞu cña mét anh Trµng lÇn ®Çu tiªn ®i c¹nh c« vî míi. + Buæi s¸ng ®Çu tiªn cã vî, Trµng biÕn ®æi h¼n: "H¾n thÊy b©y giê h¾n míi nªn ngêi". Trµng thÊy tr¸ch nhiÖm vµ biÕt g¾n bã víi tæ Êm cña m×nh. b) Ngêi vî nhÆt: + ThÞ theo Trµng tríc hÕt lµ v× miÕng ¨n (ch¹y trèn c¸i ®ãi). + Nhng trªn ®êng theo Trµng vÒ, c¸i vÎ "cong cín" biÕn mÊt, chØ cßn ngêi phô n÷ xÊu hæ, ngîng ngõng vµ còng ®Çy n÷ tÝnh (®i sau Trµng ba bèn bíc, c¸i nãn r¸ch che nghiªng, ngåi mím ë mÐp giêng,…). T©m tr¹ng lo ©u, b¨n kho¨n, håi hép khi bíc ch©n vÒ "lµm d©u ngµ ngêi". + Buæi sím mai, chÞ ta dËy sím, quÐt tíc, dän dÑp. §ã lµ h×nh ¶nh cña mét ngêi vî biÕt lo toan, thu vÐn cho cuéc sèng gia ®×nh, h×nh ¶nh cña mét ngêi "vî hiÒn d©u th¶o". Ngêi phô n÷ xuÊt hiÖn kh«ng tªn, kh«ng tuæi, kh«ng quª nh "r¬i" vµo gi÷a thiªn truyÖn ®Ó Trµng "nhÆt" lµm vî. Tõ chç nh©n c¸ch bÞ bãp mÐo v× c¸i ®ãi, thiªn chøc, bæn phËn lµm vî, lµm d©u ®îc ®¸nh thøc khi ngêi phô n÷ nµy quyÕt ®Þnh g¾n sinh m¹ng m×nh víi Trµng. ChÝnh chÞ còng ®· lµm cho niÒm hi väng cña mäi ngêi trçi dËy khi kÓ chuyÖn ë B¾c Giang, Th¸i Nguyªn ngêi ta ®i ph¸ kho thãc NhËt. c) Bµ cô Tø: + T©m tr¹ng bµ cô Tø: mõng, vui, xãt, tñi, "võa ai o¸n võa xãt th¬ng cho sè kiÕp ®øa con m×nh". §èi víi ngêi ®µn bµ th× "lßng bµ ®Çy xãt th¬ng". NÐn vµo lßng tÊt c¶, bµ dang tay ®ãn ngêi ®µn bµ xa l¹ lµm con d©u m×nh: "õ, th«i th× c¸c con ph¶i duyªn, ph¶i sè víi nhau, u còng mõng lßng". + B÷a c¬m ®Çu tiªn ®ãn nµng d©u míi, bµ cô Tø ®· nhen nhãm cho c¸c con niÒm tin, niÒm hi väng: "tao tÝnh khi nµo cã tiÒn mua lÊy con gµ vÒ nu«i, ch¶ mÊy mµ cã ®µn gµ cho xem". Bµ cô Tø lµ hiÖn th©n cña nçi khæ con ngêi. Ngêi mÑ Êy ®· nh×n cuéc h«n nh©n Ðo le cña con th«ng qua toµn bé nçi ®au khæ cña cuéc ®êi bµ. Bµ lo l¾ng tríc thùc tÕ qu¸ nghiÖt ng·. Bµ mõng mét nçi mõng s©u xa. Tõ ng¹c nhiªn ®Õn xãt th- 5. GV nªu vÊn ®Ò: NhËn xÐt vÒ nghÖ thuËt viÕt truyÖn cña Kim L©n (c¸ch kÓ chuyÖn, c¸ch dùng c¶nh, ®èi tho¹i, nghÖ thuËt miªu t¶ t©m lÝ ng©n vËt, ng«n ng÷,…) HS th¶o luËn vµ tr¶ lêi theo nh÷ng gîi ý, ®Þnh híng cña GV. Ho¹t ®éng 3: Tæ chøc tæng kÕt GV yªu cÇu HS: H·y kh¸i qu¸t l¹i bµi häc vµ tæng kÕt trªn hai mÆt: néi dung vµ h×nh thøc. GV gîi ý. HS suy nghÜ, xem l¹i toµn bµi vµ ph¸t biÓu tæng kÕt. ¬ng nhng trªn hÕt vÉn lµ t×nh yªu th¬ng. Còng chÝnh bµ cô lµ ngêi nãi nhiÒu nhÊt vÒ t¬ng lai, mét t¬ng lai rÊt cô thÓ thiÕt thùc víi nh÷ng gµ, lîn, ruéng, vên,… mét t¬ng lai khiÕn c¸c con tin tëng bëi nã kh«ng qu¸ xa vêi. Kim L©n ®· kh¸m ph¸ ra mét nÐt ®éc ®¸o khi ®Ó cho mét bµ cô cËp kÒ miÖng lç nãi nhiÒu víi ®«i trÎ vÒ ngµy mai. 5. T×m hiÓu mét sè nÐt ®Æc s¾c nghÖ thuËt. + C¸ch kÓ chuyÖn tù nhiªn, l«i cuèn, hÊp dÉn. + Dùng c¶nh ch©n thËt, g©y Ên tîng: c¶nh chÕt ®ãi, c¶nh b÷a c¬m ngµy ®ãi,… + Miªu t¶ t©m lÝ nh©n vËt tinh tÕ nhng béc lé tù nhiªn, ch©n thËt. + Ng«n ng÷ n«ng th«n nhuÇn nhÞ, tù nhiªn. III. Tæng kÕt + Vî nhÆt t¹o ®îc mét t×nh huèng truyÖn ®éc ®¸o, c¸ch kÓ chuyÖn hÊp dÉn, miªu t¶ t©m lÝ nh©n vËt tinh tÕ, ®èi tho¹i sinh ®éng. + TruyÖn thÓ hiÖn ®îc th¶m c¶nh cña nh©n d©n ta trong n¹n ®ãi n¨m 1945. §Æc biÖt thÓ hiÖn ®îc tÊm lßng nh©n ¸i, søc sèng k× diÖu cña con ngêi ngay bªn bê vùc th¼m cña c¸i chÕt vÉn híng vÒ sù sèng vµ kh¸t khao tæ Êm gia ®×nh. 4. Cñng cè: - C¸c nh©n vËt: Trµng, bµ cô Tø, vî Trµng ®îc miªu t¶ nh thÕ nµo trong t¸c phÈm, t©m tr¹ng cña mçi nh©n vËt tríc hoµn c¶nh? - ý nghi· néi dung, nghÖ thuËt cña truyÖn? 5. DÆn dß: - Häc bµi, ®äc, n¾m t¸c phÈm ë nhµ. - So¹n, chuÈn bÞ lµm v¨n: “NghÞ luËn vÒ mét t¸c phÈm, mét ®o¹n trÝch v¨n xu«i” cho giê sau. Lµm v¨n: tiÕt 63 nghÞ luËn vÒ mét t¸c phÈm, mét ®o¹n trÝch v¨n xu«i a. Môc tiªu bµi häc - Cã kÜ n¨ng vËn dông c¸c thao t¸c ph©n tÝch , b×nh luËn, chøng minh, so s¸nh ... ®Ó lµm v¨n nghÞ luËn v¨n häc. - BiÕt c¸ch lµm bµi v¨n nghÞ luËn vÒ mét t¸c phÈm mét trÝch ®o¹n v¨n xu«i . b. ph¬ng tiÖn d¹y häc - S¸ch gi¸o khoa, s¸ch gi¸o viªn C. Ph¬ng ph¸p d¹y häc Gîi t×m , Th¶o luËn D. tiÕn tr×nh tæ chøc d¹y häc 1. Tæ chøc: Líp SÜ sè 12 12 2. KiÓm tra: - Lång vµo phÇn luyÖn tËp. 3. Bµi míi: Häc sinh v¾ng Ngµy gi¶ng Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß Ho¹t ®éng 1: T×m hiÓu c¸ch viÕt bµi v¨n nghÞ luËn vÒ mét t¸c phÈm, ®o¹n trÝch v¨n xu«i 1. HS ®äc ®Ò 1. GV tæ chøc cho HS thùc hiÖn c¸c yªu cÇu (SGK) §Ò 1: Ph©n tÝch truyÖn ng¾n Tinh thÇn thÓ dôc cña NguyÔn C«ng Hoan. Néi dung cÇn ®¹t I. C¸ch viÕt bµi v¨n nghÞ luËn vÒ mét t¸c phÈm, ®o¹n trÝch v¨n xu«i 1. Gîi ý c¸c bíc lµm ®Ò 1 a) T×m hiÓu ®Ò, ®Þnh híng bµi viÕt: + Ph©n tÝch truyÖn ng¾n Tinh thÇn thÓ dôc cña NguyÔn C«ng Hoan tøc lµ ph©n tÝch nghÖ thuËt ®Æc s¾c lµm næi bËt néi dung cña truyÖn. + C¸ch dùng truyÖn ®Æc biÖt: sau tê tr¸t cña quan trªn lµ c¸c c¶nh b¾t bí. + §Æc s¾c kÕt cÊu cña truyÖn lµ sù gièng nhau vµ kh¸c nhau cña c¸c sù viÖc trong truyÖn. + M©u thuÉn trµo phóng c¬ b¶n: tinh thÇn thÓ - GV nªu yªu cÇu vµ gîi ý, hdôc vµ cuéc sèng khèn khæ, ®ãi r¸ch cña nh©n íng dÉn. - HS th¶o luËn vÒ néi dung d©n. vÊn ®Ò nghÞ luËn, nªu ®îc dµn ý ®¹i c¬ng. 2. Qua viÖc nhËn thøc ®Ò vµ b) C¸ch lµm nghÞ luËn mét t¸c phÈm v¨n häc lËp ý cho ®Ò trªn, GV yªu cÇu + §äc, t×m hiÓu, kh¸m ph¸ néi dung, nghÖ HS rót ra kÕt lËn vÒ c¸ch lµm thuËt cña t¸c phÈm. nghÞ luËn mét t¸c phÈm v¨n + §¸nh gi¸ ®îc gi¸ trÞ cña t¸c phÈm. häc. - HS th¶o luËn vµ ph¸t biÓu. 3. GV tæ chøc cho HS nhËn 2. Gîi ý c¸c bíc lµm ®Ò 2 xÐt vÒ nghÖ thuËt sö dông a) T×m hiÓu ®Ò, ®Þnh híng bµi viÕt: ng«n tõ trong Ch÷ ngêi tö tï + §Ò yªu cÇu nghÞ luËn vÒ mét kÝa c¹nh cña cña NguyÔn Tu©n (cã so s¸nh t¸c phÈm: nghÖ thuËt sö dông ng«n tõ. víi ch¬ng H¹nh phóc mét + C¸c ý cÇn cã: tang gia- TrÝch Sè ®á cña Vò - Giíi thiÖu truyÖn ng¾n Ch÷ ngêi tö tï, néi dung vµ ®Æc s¾c nghÖ thuËt, chñ ®Ò t tëng cña Träng Phông). truyÖn. - Tµi n¨ng nghÖ thuËt trong viÖc sö dông ng«n - GV nªu yªu cÇu vµ gîi ý. - HS th¶o luËn vµ tr×nh bµy. ng÷ ®Ó dùng l¹i mét vÎ ®Ñp xa- mét con ngêi tµi hoa, khÝ ph¸ch, thiªn l¬ng nªn ng«n ng÷ trang träng (dÉn chøng ng«n ng÷ NguyÔn Tu©n khi kh¾c häa h×nh tîng HuÊn Cao, ®o¹n «ng HuÊn Cao khuyªn qu¶n ngôc). - So s¸nh víi ng«n ng÷ trµo phóng cña Vò Träng Phông trong H¹nh phóc cña mét tang gia ®Ó lµm næi bËt ng«n ng÷ NguyÔn Tu©n. 4. Qua viÖc nhËn thøc ®Ò vµ b) C¸ch lµm nghÞ luËn mét khÝa c¹nh cña t¸c lËp ý cho ®Ò trªn, GV yªu cÇu phÈm v¨n häc HS rót ra kÕt lËn vÒ c¸ch lµm + CÇn ®äc kÜ vµ nhËn thøc ®îc kÝa c¹nh mµ ®Ò nghÞ luËn mét t¸c phÈm v¨n yªu cÇu. häc. + T×m vµ ph©n tÝch nh÷ng chi tiÕt phï hîp víi khÝa c¹nh mµ ®Ò y©u cÇu. - HS th¶o luËn vµ ph¸t biÓu. 5. Tõ hai bµi tËp trªn, GV tæ 3. C¸ch lµm bµi v¨n nghÞ luËn vÒ mét t¸c chøc cho HS rót ra c¸ch lµm phÈm, mét ®o¹n trÝch v¨n xu«i bµi v¨n nghÞ luËn vÒ mét t¸c + Cã ®Ò nªu yªu cÇu cô thÓ, bµi lµm cÇn tËp phÈm, mét ®o¹n trÝch v¨n trung ®¸p øng c¸c yªu cÇu ®ã. xu«i. + Cã ®Ò ®Ó HS tù chän néi dung viÕt. CÇn ph¶i kh¶o s¸t vµ nhËn xÐt toµn truyÖn. Sau ®ã chän ra - HS ph¸t biÓu. GV nhËn xÐt, 2, 3 ®iÓm næi bËt nhÊt, s¾p xÕp theo thø tù hîp lÝ nhÊn m¹nh nh÷ng ý c¬ b¶n. ®Ó tr×nh bµy. C¸c phÇn kh¸c nãi lít qua. Nh thÕ Ho¹t ®éng 2: LuyÖn tËp 1. §Ò: §ßn ch©m biÕm, ®¶ kÝch trong truyÖn ng¾n Vi hµnh cña NguyÔn ¸i Quèc. - GV gîi ý, híng dÉn. - HS tham kh¶o c¸c bµi tËp trong phÇn trªn vµ tiÕn hµng tuÇn tù theo c¸c bíc. bµi lµm sÏ næi bËt träng t©m, kh«ng lan man, vôn vÆt. II. LuyÖn tËp 1. NhËn thøc ®Ò Yªu cÇu nghÞ luËn mét khÝa c¹nh cña t¸c phÈm: ®ßn ch©m biÕm, ®¶ kÝch trong truyÖn ng¾n Vi hµnh cña NguyÔn ¸i Quèc. 2. C¸c ý cÇn cã: + S¸ng t¹o t×nh huèng: nhÇm lÉn. + T¸c dông cña t×nh huèng: miªu t¶ ch©n dung Kh¶i §Þnh kh«ng cÇn y xuÊt hiÖn, tõ ®ã mµ lµm râ thùc chÊt nh÷ng ngµy trªn ®Êt Ph¸p cña vÞ vua An Nam nµy ®ång thêi tè c¸o c¸i gäi lµ "v¨n minh", "khai hãa" cña thùc d©n Ph¸p. 4. Cñng cè: - Nªu c¸ch nghÞ luËn mét t¸c phÈm v¨n häc? - C¸ch thøc nghÞ luËn mét khÝa c¹nh cña t¸c phÈm v¨n häc? 5. DÆn dß: - Häc bµi ë nhµ, hoµn thiÖn phÇn luyÖn tËp. - So¹n chuÈn bÞ ®äc hiÓu t¸c phÈm Rõng Xµ Nu ( NguyÔn Trung Thµnh) ®äc v¨n: tiÕt 64 A. Môc tiªu bµi häc Rõng xµ nu NguyÔn Trung Thµnh - N¾m v÷ng ®Ò tµi, cèt truyÖn , c¸c chi tiÕt sù viÖc tiªu biÓu vµ h×nh tîng nh©n vËt chÝnh ; trªn c¬ së ®ã , nh©n râ chñ ®Ò cïng ý nghÜa ®Ñp ®Ï , lín lao cña truyÖn ng¾n ®èi víi thêi ®¹i bÊy giê vµ ®èi víi thêi ®¹i ngµy nay . - ThÊy ®îc tµi n¨ng cña NguyÔn Trung Thµnh trong viÖc t¹o dùng cho t¸c phÈm mét kh«ng khÝ ®Ëm ®µ h¬ng s¾c T©y Nguyªn , mét chÊt sö thi bi tr¸ng vµ mét ng«n ng÷ nghÖ thuËt ®îc chau chuèt kÜ cµng . - Thµnh thôc h¬n trong c«ng viÖc vËn dông c¸c kÜ n¨ng ph©n tÝch t¸c phÈm v¨n ch¬ng tù sù . B. ph¬ng tiÖn D¹y häc - S¸ch gi¸o khoa, s¸ch gi¸o viªn - Tµi liÖu tham kh¶o - ThiÕt kÕ bµi häc C. Ph¬ng ph¸p d¹y häc - Gi¸o viªn tæ chøc giê häc theo c¸ch phèi hîp ®äc diÔn c¶m , ®äc hiÓu , nªu vÊn ®Ò , trao ®æi, th¶o luËn . D. tiÕn tr×nh tæ chøc d¹y häc 1. Tæ chøc: Líp SÜ sè Häc sinh v¾ng Ngµy gi¶ng 12 12 2. KiÓm tra: - Em h·y ph©n tÝch nh©n vËt Trµng trong truyÖn ng¾n Vî nhÆt ( Kim L©n )? - Ph©n tÝch nh©n vËt bµ cô Tø trong truyÖn ng¾n Vî nhÆt ( Kim L©n )? - ý nghi· néi dung, nghÖ thuËt cña truyÖn? 3. Bµi míi: Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß Néi dung cÇn ®¹t