Tài liệu Giáo án 10 nâng cao hk1

Giáo án Hoá 10 NC Tiết 3 Ngày soạn : 28/8/2008 Đỗ Văn Tân Chương 1 – NGUYÊN TỬ Bài 1: THÀNH PHẦN NGUYÊN TỬ I- MỤC TIÊU 1. Kiến thức : HS biết: - Nguyên tử gồm hạt nhân mang điện tích dương và vỏ ng.tử mang điện tích âm. - Kích thước, khối lượng nguyên tử. - Hạt nhân gồm các hạt: p, n và e. Vỏ ng.tử gồm các e. - Khối lượng, kích thước và điện tích của e, p và n. HS hiểu: - Nguyên tử là phần tử nhỏ nhất của nguyên tố. - Nguyên tử có cấu tạo phức tạp. Ng.tử có cấu tạo rỗng. 2. Kĩ năng: So sánh khối lượng, kích thước của e, p, n. 3. Thái độ: Có nhận thức đúng đắng về sự tồn tại của vật chất. II- CHUẨN BỊ ĐỒ DÙNG DẠY HỌC Giáo viên: tranh ảnh một số nhà bác học, sơ đồ tóm tắc thí nghiệm tìm ra tia âm cực, mô hình thí nghiệm khám phá hạt nhân nguyên tử. Học sinh: đọc lại SGK hóa lớp 8 phần cấu tạo nguyên tử. III- PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC CHỦ YẾU Phương pháp đàm thoại gợi mở kết hợp với việc sử dụng các đồ dùng dạy học trực quan. IV- THIẾT KẾ CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC NỘI DUNG (phần ghi bảng) HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY HĐ CỦA TRÒ Hđ1: vào bài Ở lớp 8 chúng ta đã biết kn ng.t, Học sinh trả hãy nhắc lại kn ng.t là gì ? ngt lời. dược tạo thành từ những hạt nào ? Như vậy chúng ta đã biết sơ lược về kn ngt nhưng ngt có kt và KL ntn ? thành phần c.tạo ra sao, kt, KL, đt của các hạt tạo nên ngt là bao nhiêu. Bài học hôm ny sẽ giải đáp những câu hỏi đó. I- THÀNH PHẦN CẤU TẠO Hđ 2: thành phần cấu tạo của ngt CỦA NGUYÊN TỬ Sử dụng tranh vẽ mô tả tn của Học sinh đọc Thomson. sách giáo Giáo án Hoá 10 NC NỘI DUNG (phần ghi bảng) Đỗ Văn Tân HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY HĐ CỦA TRÒ 1. Electron Hiện tượng tia âm cực bị lệch về khoa và trả phía cực dương chứng tỏ điều gì ? lời. a) Sự tìm ra electron Tia âm cực gồm chùm hạt Hạt e có kl và đt bao nhiêu ? mang điện tích âm và mỗi hạt có khối lượng được gọi là các electron. Kí hiệu e b) Khối lượng và đ.tích của e me = 9,1094.10-31 kg qe = -1,602.10-19 C 2. Sự tìm ra hạt nhân ng.tử Xem sgk Yêu cầu học sinh đọc sách giáo Học sinh đọc khoa sách giáo khoa 3. Cấu tạo của hạt nhân ng.tử Hđ3: sự tìm ra hạt nhân nguyên tử a) Sự tìm ra proton Trình bày tn chứng minh sự tồn tại Từ TN Rutherford phát hiện hạt của hạt nhân ngt, tn tìm ra p và n nhân ng.tử Nitơ và một loại hạt có KL 1,6726.10-27 kg, mang 1 đv điện tích + gọi là proton, kí hiệu: p Học sinh đọc sách giáo khoa và trả lời. b) Sự tìm ra nơtron Từ TN J.Chatwick quan sát được 1 loại hạt mới có KL xấp xỉ KL của p, không mang điện gọi là hạt nơtron, kí hiệu: n Kết luận: Thành phần cấu tạo Hđ4: hướng dẫn học sinh rút ra Học sinh trả của nguyên tử gồm: kết luận lời. - Hạt nhân nằm ở tâm của ng.tử gồm các hạt p, n. - Vỏ ng.tử gồm các e n động xung quanh hạt nhân. - Khối lượng và điện tích của các hạt cấu tạo nên nguyên tử: SGK II- KÍCH THƯỚC VÀ KHỐI Hđ5: kích thước và khối lượng ngt LƯỢNG CỦA NGUYÊN TỬ Yêu cầu học sinh đọc sgk và trả 1. Kích thước lời: o Đường kích của ngt, Đơn vị: 10-10m = 1 A =0,1nm Đường kính của e, - Ng.tử khác nhau có kích p, Học sinh đọc sách giáo khoa và trả lời. Giáo án Hoá 10 NC NỘI DUNG (phần ghi bảng) Đỗ Văn Tân HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY HĐ CỦA TRÒ hạt nhân ngt. thước . - Ng.tử nhỏ nhất : hidro có bán kính khoảng 0,053 nm. So sánh kích thước giữa chúng - Hạt nhân có kt nhỏ hơn kt ng.t rất nhiều, đ.kính vào khoảng 10 5 nm. - Đ.kính của e, p nhỏ hơn nhiều khoảng 10-8 nm. - e chuyển động xung quanh hạt nhân trong không gian rỗng của ng.tử. 2. Khối lượng Hđ6: khối lượng Học sinh đọc -27 giáo Đơn vị u (1u = 1,6605.10 kg) Thông báo đơn vị khối lượng sách khoa và trả - KL của 1 ng.t H: 1,6738.10 - nguyên tử lời. 27 kg1u. - KL của 1 ng.t C: 19,9265.10 27 kg 12u. V- CỦNG CỐ - Nguyên tử được cấu tạo bởi những hạt cơ bản nào, đặc tính của cáchạt đó. - Bài tập SGK Hóa 10 trang 8. Giáo án Hoá 10 NC Đỗ Văn Tân Tiết 4 Bài 2: HẠT NHÂN NGUYÊN TỬ - NGUYÊN TỐ HÓA HỌC Ngày soạn :30/8/2008 I- MỤC TIEÂU 1. Kiến thức : HS biết: - Khái niệm về số đơn vị điện tích hạt nhân, phân biệt kn số đv điện tích hạt nhân Z với khái niệm điện tích hạt nhân Z+. - Kí hiệu nguyên tử. HS hiểu: - Khái niệm về số khối, quan hệ giữa số khối và nguyên tử khối. - Quan hệ giữa số đơn vị điện tích hạt nhân, số p, số e trong nguyên tử. - Khái niệm về nguyên tố hóa học và số hiệu nguyên tử. 2. Kĩ năng: Xác định được số e, p, n khi biết kí hiệu nguyên tử và số khối của nguyên tử và ngược lại. 3. Thái độ: Có nhận thức đúng đắn về nguyên tố hóa học. II- CHUẨN BỊ Học sinh: nắm vững đặc điểm của các hạt cấu tạo nên nguyên tử. III- PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC CHỦ YẾU Phương pháp đàm thoại gợi mở kết hợp với việc sử dụng các đồ dùng dạy học trực quan. IV- THIẾT KẾ CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC NỘI DUNG (phần ghi bảng) HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY HĐ CỦA TRÒ Hđ1: vào bài Liên hệ bài vừa học, yêu cầu học Học sinh trả sinh nhắc lại đặc điểm của các hạt lời. cấu tạo nên hạt nhân ngt. I- HẠT NHÂN NGUYÊN TỬ 1. Điện tích hạt nhân Số đvđt hạt nhân = số p = số n. Thí dụ: N có Z = p = n = 7. Hđ 2: điện tích hạt nhân Học sinh đọc giáo Do điện tích của hạt nhân? giải sách khoa và trả thích lời. 2. Số khối Hđ3: cho học sinh tìm hiểu sgk và Học sinh đọc Giáo án Hoá 10 NC NỘI DUNG (phần ghi bảng) Đỗ Văn Tân HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY HĐ CỦA TRÒ A = Z + N cho biết số khối của hạt nhân là sách giáo gì? khoa và trả trong đó: A- số khối của hạt lời. nhân Đưa ra một số ví dụ Z- tổng số p N- tổng số n Thí dụ: Na có 11p, 12n  A = 23 II- NGUYÊN TỐ HÓA HỌC Hđ4: cho học sinh tìm hiểu sgk và cho biết nguyên tố hóa học là gì? 1. Định nghĩa - Nguyên tố HH là những ngt có Phân biệt khái niệm ng.tử và ng.tố cùng điện tích hạt nhân. - Thí dụ: tất cả các ng.tử có cùng số đvđt hạt nhân là 6 đều thuộc ng.tố C. Học sinh đọc sách giáo khoa và trả lời. 2. Số hiệu nguyên tử Số đvđt hạt nhân ng.tử của 1 ng.tố đgl số hiệu ng.tử của ng.tố đó. Học sinh đọc sách giáo khoa và trả lời. Hđ5: cho học sinh tìm hiểu sgk và cho biết số hiệu nguyên tử là gì, số hiệu ng.tử cho biết điều gì? Đưa ra một số ví dụ 3. Kí hiệu nguyên tử - Kí hiệu ng.tử: A X Z Hđ6: cho học sinh tìm hiểu sgk và Học sinh giải thích kí hiệu nguyên tử ? đọc sách giáo khoa và Đưa ra một số ví dụ 35 - Thí dụ: 17 Cl , cho biết ng.tử trả lời. clo có: số khối A = 35 số hiệu ng.tử Z = 17 V- CUÛNG COÁ - Điện tích hạt nhân, A, kí hiệu nguyên tử. - Bài tập SGK Hóa 10 trang 11. Giáo án Hoá 10 NC Tiết 5 Đỗ Văn Tân Bài 3: ĐỒNG VỊ - NGUYÊN TỬ KHỐI VÀ NGUYÊN TỬ KHỐI TRUNG BÌNH Ngày soạn: 3/9/2008 I- MUÏC TIEÂU: 1. Kiến thức : HS biết: - Khái niệm về đồng vị, nguyên tử khối, nguyên tử khối trung bình. - Cách xác định nguyên tử khối trung bình. HS hiểu: - Tính nguyên tử khối trung bình của nguyên tố hóa học một cách thành thạo. 2. Kĩ năng : Giải được bài tập tính tỷ lệ phần trăm khối lượng mỗi đồng vị và một số bài tập khác liên quan. 3. Thái độ: Có nhận thức đúng đắn về nguyên tử khối, nguyên tử khối trung bình. II- CHUAÅN BÒ Tranh vẽ các đồng vị của hidro. III- PHÖÔNG PHAÙP DAÏY HOÏC CHUÛ YEÁU Phương pháp đàm thoại gợi mở kết hợp với việc sử dụng các đồ dùng dạy học trực quan. IV- THIẾT KẾ CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC NỘI DUNG (phần ghi bảng) HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY HĐ CỦA TRÒ Hđ1: vào bài Cho học sinh nghiên cứu sơ đồ Học sinh trả cấu tạo các đồng vị của nguyên tố lời. H và trả lời câu hỏi: - Đồng vị là gì ? I- ĐỒNG VỊ 35 37 - Các đồng vị của cùng một - Tại sao 17 Cl , 17 Cl đgl hai đồng Giáo án Hoá 10 NC Đỗ Văn Tân NỘI DUNG (phần ghi bảng) HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY HĐ CỦA TRÒ ng.tố hóa học là những ng.tử có cùng số p nhưng khác nhau về số n do đó số khối A của chúng khác nhau. - Ví dụ: H có 3 đồng vị: 1 2 3 1H ; 1H ; 1H vị của nguyên tố clo? - Đưa ra một số kí hiệu ng.tử, yêu cầu học sinh xác định thành phần ng.tử và từ đó tìm xem những ng.tử nào là đồng vị của nhau? II- NGUYÊN TỬ KHỐI VÀ NGUYÊN TỬ KHỐI TRUNG BÌNH 1. Nguyên tử khối 2. Hđ 2: học sinh nhắc lại đơn vị khối lượng ng.tử là gì? Có giá trị bằng bao nhiêu? Nguyên tử khối có ý nghĩa gì? Tại sao có thể coi ng.tử khối = A ? Học sinh đọc sách giáo khoa và trả lời. Hđ3: cho học sinh tìm hiểu sgk và cho biết ng.tử khối trung bình là gì? Viết công thức tính ng.tử khối TB và giải thích? Đưa ra một số ví dụ Học sinh đọc sách giáo khoa và trả lời. - ng.tử khối của 1 ng.tử là kl của 1 nguyên tử tính ra u (nó cho biết kl của nguyên tử đó nặng gấp bao nhiêu lần đơn vị khối lượng ng.tử. - mngtử = me + mp + mn Mà me rất nhỏ, nên ng.tử khối  số khối hạt nhân. 2. Nguyên tử khối trung bình - Ng.tử khối của 1 ng.tố là ng.tử khối trung bình của hh các đồng vị có tính đến tỉ lệ % mỗi đồng vị trong hh. A aA  bB 100 Trong đó: A - ng.tử khối trung bình A, B- ng.tử khối của đv A, B a, b- tỷ lệ % số ng.tử A, B Vì sao phaûi tính khoái löôïng nguyeân Ví duï: Trong töï nhieân Clo laø hoãn töû trung bình cuûa caùc nguyeân toá 35 hôïp goàm 2 ñoàng vò: 17 Cl (75%) hoaù hoïc? 37 vaø 17 Cl (25%). Vaäy khoái löôïng nguyeân töû trung bình cuûa Clo laø: A Cl = 75 25 .35  .37 100 100 Giáo án Hoá 10 NC NỘI DUNG (phần ghi bảng) =35,5 Đỗ Văn Tân HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY HĐ CỦA TRÒ Goïi HS coù 2 ñoàng vò : Chuù yù: tröø Hidro, trong caùc ñoàng Bo 10 11 , vò beàn (Z<83) thì: 5 B (18,89%), 5 B (81 11 %) . Tìm p < n < 1,5p hay Z < N < khoái löôïng nguyeân töû trung bình cuûa Bo. 1,5Z (ÑS: 10,81) V- CUÛNG COÁ - Thê nào là đồng vị, ng.tử khối, nguyên tử khối trung bình và cách xác định nguyên tử khối trung bình. - Bài tập SGK Hóa 10 trang 14. Giáo án Hoá 10 NC Tiết 6 Ngày soạn : 5/9/2008 Đỗ Văn Tân Bài 4: SỰ CHUYỂN ĐỘNG CỦA ELECTRON TRONG NGUYÊN TỬ - OBITAN NGUYÊN TỬ I- MỤC TIÊU 1. Kiến thức : HS biết: - Mô hình nguyên tử của Bo, Rơ-dơ-pho. - Mô hình hiện đại về sự chuyển động của e trong nguyên tử. - Obitan nguyên tử, hình dạng của các obitan nguyên tử s, p x, py, pz. HS hiểu: - hình dạng của các obitan nguyên tử s, p và sự định hướng của chúng trong không gian. 2. Kĩ năng : Trình bày được hình dạng của các obitan nguyên tử s, p và sự định hướng của chúng trong không gian. 3. Thái độ : Có nhận thức đúng đắn về nguyên tử khối, nguyên tử khối trung bình. II- CHUẨN BỊ Tranh vẽ: - mẫu hành tinh nguyên tử của Rơ-dơ-pho và Bo - obitan nguyên tử H - hình ảnh các obitan s, p. III- PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC CHỦ YẾU Phương pháp đàm thoại gợi mở kết hợp với việc sử dụng các đồ dùng dạy học trực quan. IV- THIẾT KẾ CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC NỘI DUNG (phần ghi bảng) HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY HĐ CỦA TRÒ Hđ1: vào bài Như chúng ta đã biết vỏ e của Học sinh trả lời. nguyên tử gồm các e chuyển động xung quanh hạt nhân. Vậy sự chuyển động của e trong ng.tử như thế nào? trạng thái chuyển động của e có giống sự chuyển động của các vật thể lớn hay k? Để giải quyết được vấn đề này chúng ta đi vào bài mới: I- SỰ CHUYỂN ĐỘNG CỦA E TRONG NGUYÊN TỬ 1. Mô hình hành tinh nguyên tử - Theo Rơ-thơ-pho, Bo và Zommơ-phen đề xướng: các e Hđ 2: dùng sơ đồ mẫu hành tinh Học sinh đọc ng.tử của Rơ-thơ-pho, Bo và Zom- sách giáo khoa mơ-phen để thông báo cho hs và trả lời. thấy được: - trong ng.tử e chuyển động trên quỹ đạo xác định. Giáo án Hoá 10 NC Đỗ Văn Tân NỘI DUNG (phần ghi bảng) HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY chuyển động trên những quỹ đạo tròn hay bầu dục xđ xung quanh hạt nhân. - Thành công: g.t được quang phổ H - Nhược điểm của mô hình: không phản ánh đúng trạng thái ch.đ của e. - Thành công: g.thích được quang phổ H - hạn chế: không g.thích được tính chất khác của ng.tử 2. Mô hình hiện đại về sự chuyển động của e trong ng.tử, obitan ng.t a) Sự chuyển động của e trong ng.tử - Các e chuyển động rất nhanh xung quanh hạt nhân ng.t nhưng không theo một quỹ đạo nào. Hđ3: Dùng tranh đám mây e của Học sinh đọc ngt H, giúp hs tưởng tượng ra sách giáo khoa hình ảnh xác suất tìm thấy e. và trả lời. - e chuyển động rất nhanh không thể quan sát được đường đi của nó. b) Obita nguyên tử Obitan ng.tử là khu vực không gian xung quanh hạt nhân mà tại đó xác suất có mặt của e 90%. Hđ4: e có mặt khắp nơi trong Học sinh đọc k.gian ng.t bao quanh hạt nhân. sách giáo khoa Nhưng khả năng không đều. và trả lời HS đọc định nghĩa sgk II- HÌNH DẠNG OBITAN NG.TỬ - obitan s: dạng hình cầu, tâm là hạt nhân ng.tử. - obitan p gồm 3 obitan px, py và pz có dạng số tám nổi. Hđ5: Sử dụng hình ảnh các obitan Nhận xét hình s, p. dạng obitan nguyên tử H Phân tích: - obitan s có tâm đối xứng cầu, Quan sát nhận tâm khối cầu trùng với gốc tọa độ. xét hình dạng obitan s, p, d - obitan p có dạng hình số 8 nổi. - obitan d, f có hình dạng phức tạp z z z z + x + s y y y - + x px - + x y + x py z z pz - obitan d, f có h.dạng phức tạp hơn - - x +- - y + x + + - dz2 z z y + dx2 - y2 dxy y x + + - dyz HĐ CỦA TRÒ z y x - + + - y x dzx V- CỦNG CỐ - Thê nào là obitan nguyên tử, hình dạng của các obitan s, p. - Bài tập SGK Hóa 10 trang 20. Giáo án Hoá 10 NC Tiết 7, 8 Ngày soạn : 8/9/2008 Đỗ Văn Tân Bài 5: LUYỆN TẬP VỀ: THÀNH PHẦN CẤU TẠO NGUYÊN TỬ, KHỐI LƯỢNG CỦA NGUYÊN TỬ. OBITAN NGUYÊN TỬ I- MỤC TIÊU 1. Kiến thức : HS biết: - Đặc tính của các hạt cấu tạo nên nguyên tử. - Những đại lượng đặc trưng cho nguyên tử: điện tích, số khối, ng.tử khối. - Sự chuyển động của e trong ng.tử: obitan ng.tử, hình dạng obitan ng.tử. 2. Kĩ năng : - Vận dụng kiến thức về thành phần cấu tạo nguyên tử, đặc điểm của các hạt cấu tạo nên ng.tử để giải các bài tập có liên quan. - Dựa vào các đại lượng đặc trưng cho nguyên tử để giải các bài tập về đồng vị, nguyên tử khối, ng.tử khối trung bình. - Vẽ được hình dạng của các obitan nguyên tử s, p và sự định hướng của chúng trong không gian. 3. Thái độ : Có nhận thức đúng đắn về nguyên tử khối, nguyên tử khối trung bình, hình dạng của các obitan nguyên tử s, p. II- CHUẨN BỊ Sơ đồ thành phần cấu tạo nguyên tử. Bảng thông tin hai cột để học sinh ghép cho đúng. III- PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC CHỦ YẾU Phương pháp đàm thoại gợi mở kết hợp với việc sử dụng các đồ dùng dạy học trực quan. IV- THIẾT KẾ CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC NỘI DUNG (phần ghi bảng) HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY HĐ CỦA TRÒ Bài 1: Sơ đồ về thành phần cấu tạo Hđ 1: Cho học sinh quan nguyên tử và đặc tính của các hạt sát sơ đồ và điền các Học sinh trả lời. cấu tạo nên nguyên tử. thông tin trong ô trống. Bài 2: Ghép các thông tin ở cột bên trái Hđ 2: Cho học sinh quan Học sinh trả lời. với các thông tin ở cột bên phải sao sát bảng tin cho đúng nhất. Bài 3: Haõy cho bieát soá p, n, e Hđ3: Yêu cầu học sinh Học sinh trả lời. nhắc lại kí hiệu hóa học 17 1 a) Trong caùc nguyeân töû: 1 H , 8 O , của nguyên tử. 14 23 7 N , 11 Na Giáo án Hoá 10 NC Đỗ Văn Tân NỘI DUNG (phần ghi bảng) HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY HĐ CỦA TRÒ b) Trong caùc phaân töû (taïo neân töø caùc giải bài tập nguyeân töû taïo neân ôû caâu a): NH 3 , NaNO3, HNO3 Bài 4: Cacbon coù 2 ñoàng vò: 13 6 C vaø Hđ4: Yêu cầu học sinh Học sinh trả lời. lên bảng giải C Oxy coù 3 ñoàng vò: 18 8 12 6 16 8 O, 17 8 O vaø O Hoûi coù theå taïo thaønh bao nhieâu loaïi phaân töû khí cacbonic Bài 5: Cho 4,12g muoái NaX taùc duïng voùi Hđ5: Yêucầu học sinh Học sinh trả lời. nhắc lại công thức tính AgNO3 thu ñöôïc 7,52g keát tuûa. số khối nguyeê tử trung a) Tính khoái löôïng nguyeân töû X bình. b) Nguyeân toá X coù 2 ñoàng vò. Xaùc ñònh soá Vận dụng giải bài tập 5. khoái cuûa moãi loaïi ñoàng vò, bieát raèng: - Ñoàng vò thöù hai coù soá n trong haït nhaân nhieàu hôn soá n trong ñoàng vò thöù hai laø 2 - Phaàn traêm cuûa caùc ñoàng vò baèng nhau. Bài 6: Xaùc ñònh thaønh phaàn caáu taïo, vieát Hđ6: yêu cầu học sinh Học sinh trả lời cho biết trong nguyên tử caáu hình e cuûa caùc nguyeân töû sau: nhưng hạt nào mang a) Nguyeân töû X coù toång caùc loaïi haït baèng điện và không mang 52 trong ñoù haït mang ñieän nhieàu hôn haït điện. Vận dụng giải bài tập 6. khoâng mang ñieän laø 16 haït. b) Nguyeân töû Y coù toång caùc loaïi haït laø 36. Soá haït khoâng mang ñieän baèng ½ hieäu soá giöõa toång soá haït vôùi soá haït mang ñieän aâm. Bài 7: Nguyeân töû R coù toång caùc loaïi haït Hđ7: Cho biết giới hạn Học sinh trả lời baèng 13. Xaùc ñònh thaønh phaàn caáu taïo, của số p trong nguyên tử. vieát caáu hình e cuûa nguyeân töû R. giải bài tập 7 V- CỦNG CỐ Giáo án Hoá 10 NC Đỗ Văn Tân - Hình thành được cách tính các số hạt có trong nguyên tử, tính khối lượng nguyên tử. - Bài tập SGK Hóa 10 từ bài học 1 đến bài học 4. Tiết 9 Ngày soạn : Bài 6: LỚP VÀ PHÂN LỚP ELECTRON I- MỤC TIÊU 1. Kiến thức : HS biết: - Thế nào là lớp và phân lớp e. - Số lượng các obitan trong một phân lớp và trong một lớp. - Sự giống nhau, khác nhau giữa các obitan trong cùng một phân lớp. - Dùng kí hiệu để phân biệt các lớp, phân lớp obitan. HS hiểu: - Thứ tự các lớp e trong nguyên tử, số obitan trong mỗi lớp và mỗi phân lớp. 2. Kĩ năng: Xác định được thứ tự các lớp e trong nguyên tử, số obitan trong mỗi lớp và mỗi phân lớp. 3. Thái độ: Có nhận thức đúng đắn về nguyên tử khối, nguyên tử khối trung bình. II- CHUẨN BỊ Tranh vẽ: - hình dạng về các obitan s, p. III- PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC CHỦ YẾU Phương pháp đàm thoại gợi mở kết hợp với việc sử dụng các đồ dùng dạy học trực quan. IV- THIẾT KẾ CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC NỘI DUNG (phần ghi bảng) I- LÔÙP ELECTRON - Tuyø theo caùc möùc naêng löôïng thaáp hay cao maø caùc electron ñöôïc phaân boá theo töøng lôùp. - Caùc electron coù möùc naêng löôïng gaàn baèng nhau thuoäc cuøng moät lôùp. - Keå töø haït nhaân ra ngoaøi voû, caùc lôùp e ñöôïc ñaùnh soá thöù töï vaø kí hieäu nhö sau: HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY HĐ CỦA TRÒ Hđ 1: - Tại sao e có khu vực ưu tiên? Giải thích: năng lượng e. Trong ng.tử mỗi e có một trạng thái năng lượng xác định. Tùy vào trạng thái năng lượng xác định này mà mỗi e có khu vực ưu Học sinh trả lời. tiên. - Yêu cầu học sinh nhắc lại Giáo án Hoá 10 NC Đỗ Văn Tân NỘI DUNG (phần ghi bảng) HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY n 1 2 3 4 5 6 7 K.h K L M N O P Q HĐ CỦA TRÒ một số kiến thức về cấu tạo ng.tử. - Trình bày số thứ tự lớp e Hđ 2: Học sinh đọc sách giáo khoa - Thế nào là một lớp e ? - Moãi lôùp laïi chia thaønh phaân lôùp e. - học sinh nghiên cứu sgk và trả lời. - Caùc e coù möùc naêng löôïng baèng để trả lời: + Các e có năng lượng nhau thuoäc cuøng moät lôùp. ntn thì thuộc cùng 1 lớp ? - Soá phaân lôùp = Soá thöù töï cuûa lôùp. + Các obitan ng.tử thuộc cùng một phân lớp có đặc - Caùc phaân lôùp ñöôïc kí hieäu baèng điểm gì ? chöõ caùi thöôøng: s,p,d,f II- PHAÂN LÔÙP ELECTRON Lôùp 1 2 3 4,5,6,7 - Yêu cầu học sinh cho biết lớp N có mấy phân lớp. - Caùc e ôû phaân lôùp s ñöôïc goïi laø e s, Viết kí hiệu các phân lớp đó. ôû phaân lôùp p ñöôïc goïi laø e p…. P.lôùp s sp spd spdf III- SOÁ OBITAN NG.TÖÛ Hđ 3: Giải thích tại sao các Học sinh đọc TRONG MOÄT PHAÂN LÔÙP phân lớp khác nhau có số sách giáo khoa obitan khác nhau và yêu và trả lời ELEECTRON Phaân lôùp s p d f Soá obitan 1 3 5 7 cầu học sinh nhắc lại hình dạng, đặc điểm của các obitan. IV- SOÁ OBITAN NG.TÖÛ Hđ 4: hướng dẫn tính số TRONG MOÄT PHAÂN LÔÙP obitan trong một lớp. Thí dụ: lớp L (n=2) có hai Học sinh trả lời ELEECTRON Lôùp K L M N O P Q Soá 1 4 9 1 25 36 49 obi 6 Số obitan trong 1 lớp thứ n có n 2 obitan. phân lớp 2s và 2p. - phân lớp s có mấy obitan? - phân lớp p có mấy obitan? Vậy lớp L có bao nhiêu obitan? V- CỦNG CỐ - Xác định được số obitan trong một lớp và phân lớp. - Bài tập SGK Hóa 10 trang 25. Giáo án Hoá 10 NC Tiết 10, 11 Ngày soạn :12/9/2008 Đỗ Văn Tân Bài 7: NĂNG LƯỢNG CỦA CÁC ELECTRON TRONG NGUYÊN TỬ - CẤU HÌNH ELECTRON NGUYÊN TỬ I- MỤC TIÊU 1. Kiến thức : HS biết: - Số e tối đa trong một phân lớp và trong một lớp. - Các nguyên lý, quy tắc sắp xếp e trong nguyên tử. HS hiểu: - Cách viết cấu hình e nguyên tử của nguyên tố đó. - Đặc điểm của e lớp ngoài cùng. 2. Kĩ năng : - Viết được cấu hình e dưới dạng ô lượng tử của một số nguyên tố hóa học. - Dựa vào cấu hình e xác định e lớp ngoài cùng. Suy ra tính chất cơ bản của nguyên tố đó là KL, PK hay khí hiếm 3. Thái độ: Dựa vào các nguyên lý, quy tắc về sự phân bố e trong nguyên tử để viết cấu hình e nguyên tử. II- CHUẨN BỊ Tranh vẽ: - trật tự các mức ăng lượng obitan nguyên tử. - Bảng cấu hình e và sơ đồ phân bố e trên các obitan nguyên tử của 20 ng.tố đầu tiên trong bảng HTTH. III- PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC CHỦ YẾU Phương pháp đàm thoại gợi mở kết hợp với việc sử dụng các đồ dùng dạy học trực quan. IV- THIẾT KẾ CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC NỘI DUNG (phần ghi bảng) I- NĂNG LƯỢNG CỦA E TRONG NG.TỬ 1. Mức năng lượng obitan nguyên tử - Trong ng.tử, các e trên mỗi obitan có 1 mức năng lượng xác định, gọi là mức năng lượng obitan ng.tử (mức năng lượng AO). - Các e trên các obitan khác nhau của cùng 1 phân lớp có năng lương như nhau. HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY HĐ CỦA TRÒ Hđ 1: Yêu cầu HS nhắc lại đặc điểm của e trong Học sinh trả lời. nguyên tử ? Mỗi phân lớp e tương ứng với một giá trị năng lượng xác định của e. Thí dụ: 2. Trật tự các mức năng lượng Hđ 2: Cho học sinh nghiên Học sinh đọc sách cứu hình 1.11 sgk để: giáo khoa và trả obitan nguyên tử Thöù töï ñieàn caùc e vaøo caùc phaân - Rút ra trật tự các mức lời. Giáo án Hoá 10 NC Đỗ Văn Tân NỘI DUNG (phần ghi bảng) HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY HĐ CỦA TRÒ lôùp nhö sau: 1s 2s 2p 3s 3p 4s 3d năng lượng obitan ng.tử. 4p 5s 4d 5p 6s 4f 5d 6p 7s 5f 6d … - Thấy được khi số lớp e tăng có ht chèn mức năng lượng. III- CÁC NGUYÊN LÍ VÀ QUY TẮC PHÂN BỐ E TRONG NG.TỬ 1. Nguyên lí Pau-li a) Ô lượng tử obitan: 1s Hđ 3: Học sinh đọc sách giáo khoa và trả - Thoog báo tiểu sử Pau-li - HS nghiên cứu sgk và cho lời biết: 2s, 2px,2py,2pz b) Nguyên lí Pau-li + Nội dung nguyên lí Pau-li - Trên 1AO chỉ có thể có nhiều nhất là 2e và 2e này chuyển động tự quay khác chiều nhau xung quanh trục riêng của mỗi e. - Ví dụ: e ghép đôi và e độc thân: c) Số e tối đa trong một lớp và + Cách kí hiệu e trong một phân lớp - Số e tối đa cho một phân lớp: Phaân lôùp s p d 2 6 10 Học sinh đọc sách giáo khoa và trả lời. f Soá e toái ña Học sinh trả lời 14 - Lớp n có tối đa: 2n2 eleectron. Lôù p K L M N O P Q et đ 2 8 18 32 50 72 + Cách tính số e tối đa trong một phân lớp và trong một lớp 98 2. Nguyên lí vững bền - Ở trạng thái cơ bản, trong ng.tử các e chiếm lần lượt những obitan có mức năng lượng từ thấp đến cao. - Ví dụ: Hđ 4: HS nghiên cứu sgk Học sinh đọc sách cho biết: giáo khoa và trả lời. - Nội dung nguyên lí - Vận dụng nguyên lí vững bền 3. Quy tắc Hund Hđ 5: HS nghiên cứu quy Học sinh đọc sách Giáo án Hoá 10 NC Đỗ Văn Tân NỘI DUNG (phần ghi bảng) - Trong cùng 1 p.lớp, các e sẽ phân bố trên các obitan sao cho số e độc thân là tối đa và các e này phải có chiều tự quay giống nhau. - Ví duï: C (Z = 6): 1s2 2s2 HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY HĐ CỦA TRÒ tắc Hund trong sgk. giáo khoa và trả - Vận dụng quy tắc Hund lời. để phân bố e trong các phân lớp của nguyên tử C (Z = 6) 2p2 III- CẤU HNHF E NGUYÊN TỬ 1. Cấu hình e nguyên tử - Lôùp electron ñöôïc baèng chöõ soá. Hđ 6: Học sinh đọc sách HS nghiên cứu sgk để biết: giáo khoa và trả lời. - Cấu hình e là gì ? - Phaân lôùp ñöôïc ghi baèng chöõ caùi - Cách viết cấu hình e nguyên tử thöôøng s,p,d,f. - Soá electron ñöôïc ghi baèng soá phía treân beân phaûi cuûa chöõ caùi chæ phaân lôùp, caùc phaân lôùp khoâng coù electron khoâng ghi. - Ví duï: 1 H: 1s1 ; Al: 1s2 2s2 2p6 3s2 3p1 13 2. Cấu hình e n.tử của 1 số ng.tố Sgk - hướng dẫn học sinh viết cấu hình e 10 ng.tố đầu. 3. Đặc điểm của lớp e ngoài cùng Hđ 7: Dựa vào thứ tự các Học sinh trả lời. - Ñoái vôùi nguyeân töû caùc nguyeân toá, lớp và phân lớp để trả lời: - e nào gần hạt nhân nhất, lôùp ngoaøi cuøng coù toái ña 6 e. xa nhất ? - Caùc nguyeân töû coù 8 e lôùp ngoaøi - e nào liên kết với hạt nhân cuøng ñeàu beàn vöõng, chuùng khoâng mạnh nhất, yếu nhất ? tham gia vaøo caùc pö hoaù hoïc. Ñoù laø Dựa vào cấu hình e của 20 nguyên tố đầu BHTTH, cho khí hieám. n hân xét về số e ở lớp - Caùc nguyeân töû coù 1,2,3 e - ngoaøi ngoài cùng. cuøng laø kim loaïi. Xác định nguyên tố nào là - Caùc nguyeân töû coù 5, 6, 7e ngoaøi kim loại, phi kim hay khí hiếm ? cuøng laø phi kim. - Caùc nguyeân töû coù 4e- ngoaøi cuøng coù theå laø kim loaïi hoaëc phi kim. - Caùc electron ngoaïi cuøng quyeát Giáo án Hoá 10 NC NỘI DUNG (phần ghi bảng) Đỗ Văn Tân HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY HĐ CỦA TRÒ ñònh tính chaát hoaù hoïc cuûa nguyeân töû. V- CỦNG CỐ - Viết được cấu hình e, nhận biết e lớp ngoài cùng và số e lớp ngoài cùng,từ đó phân biệt kim loại, phi kim hay khí hiếm. - Bài tập SGK Hóa 10 trang 32. Giáo án Hoá 10 NC Tiết 12, 13 Ngày soạn : 16/9/2008 Đỗ Văn Tân Bài 8: LUYỆN TẬP CHƯƠNG 1 I- MỤC TIÊU 1. Kiến thức : HS biết: - Thành phần cấu tạo nguyên tử. - Những đặc trưng của nguyên tử. - Sự chuyển động của e trong nguyên tử. - Sự phân bố e trên các phân lớp theo thứ tự lớp. - Đặc điểm của e ngoài cùng. HS hiểu: - Cách viết cấu hình e nguyên tử của nguyên tố đó. - Đặc điểm của e lớp ngoài cùng. - Làm bài tập về cấu tạo nguyên tử. 2. Kĩ năng : - Viết được cấu hình e dưới dạng ô lượng tử của một số nguyên tố hóa học. - Dựa vào cấu hình e xác định e lớp ngoiaf cùng. Suy ra tính chất cơ bản của nguyên tố đó là KL, PK hay khí hiếm 3. Thái độ : Tính tóan được số e, dựa vào các nguyên lý, quy tắc về sự phân bố e trong nguyên tử để viết cấu hình e nguyên tử. II- CHUẨN BỊ Tranh vẽ: - trật tự các mức năng lượng obitan nguyê tử. - Bảng cấu hình e và sơ đồ phân bố e trên các obitan nguyên tử của 20 ng.tố đầu tiên trong bảng HTTH. III- PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC CHỦ YẾU Phương pháp đàm thoại gợi mở kết hợp với việc sử dụng các đồ dùng dạy học trực quan. IV- THIẾT KẾ CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC NỘI DUNG (phần ghi bảng) HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY HĐ CỦA TRÒ A- NHỮNG KIẾN THỨC CẦN Hđ 1: Hướng dẫn HS ôn lại NẮM VỮNG những kiến thức trọng tâm Học sinh trả lời. sau: 1. Nguyên tử - Thành phần ng.tử, đặc qe = 1Voû ng.töûe : me = 5,5.10-4u điểm của các hạt cấu tạo nên ng.tử. Nguyeâ töû n : qp = 1+ p mp = 1u - Điện tích hạt nhân, Haï nhaâû t n: nguyên tố hóa học. qn = 0 n: mn = 1u- Kích thước và khối lượng nguyên tử Giáo án Hoá 10 NC NỘI DUNG (phần ghi bảng) Đỗ Văn Tân HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY HĐ CỦA TRÒ 2. Cấu trúc vỏ nguyên tử - Obitan - Lớp e - Phân lớp e - Sự phân bố e - Cấu hình e nguyên tử - Đặc điểm lớp e nguyên tử Hđ 2: Hướng dẫn HS ôn lại Học sinh trả lời. những kiến thức trọng tâm sau: - Obitan ng.tử - Lớp, phân lớp e - Sự phân bố e, cấu hình e - Đặc điểm lớp e ngoài cùng. 3. Nguyên tố hóa học - Điện tích hạt nhâ (Z+): Z = số p = số e - Số khối A: A = Z + N - Nguyên tử khối trung bình Hđ 3: Hướng dẫn HS ôn lại Học sinh trả lời. những kiến thức trọng tâm sau: - Nguyên tố hóa học - Đồng vị - Nguyên tử khối, nguyên tử khối trung bình. A aA  bB 100 B- BÀI TẬP Bài 1: Dãy nào trong các dãy sau đây gồm các phân lớp e đã bão hòa ? Chọn đáp án D A. s1, p3, d7, f12 B. s2, p5, d9, f13 C. s2, p4, d10, f11 D. s2, p6, d10, f14 Học sinh trả lời. Bài 2: Cấu hình e ở trạng thái cơ bản của ng.tử kim loại nào sau đây có e độc thân ở obita s ? A. Crôm B. Coban C. Sắt Chọn đáp án A D. Mangan E. Niken Học sinh trả lời. Bài 3: Mức năng lượng của các Giống nhau vì, vì đó là các Học sinh trả lời. obitan 2px, 2py và 2pz có khác nhau obitan cùng một phân lớp. không ? Vì sao ? Bài 4: hãy cho biết số e tối đa: a) Trong các lớp K, L, M, N. b) Trong các phân lớp s, p, d, f. Áp dụng 2n2. Học sinh trả lời. Học sinh trả lời. Bài 5: Sự phân bố các e vào mỗi obitan nguyên tử ở tragj thái cơ Đáp án a, vì viết đúng quy bản sau có được viết đúng không? tắc. Các cách biểu diễn còn lại đều sai.