Tài liệu Giải pháp thực hiện hiệu quả tiến trình cổ phần hóa dnnn.pdf

. BO. GIAO DUC . VA E>AO TAO . TRUONG £>AI HOC . KINH TE TP. HO CHf MINH cAc GIAI PHAP NHAM THU'c HI EN c6 • • ...... ? ,.., ~ 2 ' , ' HIEU QUA TIEN TRINH CO PHAN HOA • DOANH NGHIEP NHA NU'Oc • A " _, ? , CHUYEN NGANH : KINH TE QUAN LY vA KE HO~CH HOA KINH TE QUOC DAN MA SO : 5. 02. 05 LUAN . AN TIEN SY KINH TE NGlJOI HU'ONG DAN: PGS.TS NGUYEN QUOC TE TP. HO CHf MINH NAM 2001 / LOI CAM E>OAN Toi xin cam doan day la cong trinh nghien ct1u cua toi. Cac sCi li~u trong lu~n an la trung thvc do toi khao sat, di~u tra chua cong bei trong cong trinh khoa hQC nao ho~c trich d~n ttt nhung ngu6n da cong K b 0. Tp. H6 Chi Minh, ngay 11 thang 2 nam 2001 Tac gid luq,n an Trdn H6ng Thai , ? DANH Ml)C CAC BANG trang Bang 1 : Ty tn;mg t6ng san phifm xa h(>i cua cac thanh phfin kinh te' giai do~n 1960- 1974. 42 Bang 2 : Ty trQng cua cac thanh phftn kinh te' (theo gia hi~n hanh) 46 Bang 3: So sanh ty trQng trong GDP giua.h~ th6ng DNNN va h~ 52 th6ng cac DNNQD (gia hi~n hanh) Bang4: So sanh s6luqng DNNN va DNNQD (1991- 1994) 53 Bang 5: Cd ca'u DNNN phan theo nganh nam 1994 53 Bang 6: Cd ca'u v6n cac DN phan theo thanh phftn kinh te' (1991 1994) 53 Bang 7: Dftu t11 ~tla Nha mtdc theo gia hi~n hanh (1991- 1994) 54 Bang 8 : S6luqng DNNN phan theo qui mo v6n nam 1994 54 Bang 9: T6c d(> tang tnl'dng cda DNNN trong m(>t s6 nganh chu ye'u (1991 - 1994) 55 Bang 10: So sanh d6ng gop vao NSNN cua cac thanh phftn kinh te' (1991 - 1994) 55 Bang 11: Ke't qua ho~t d(>ng kinh doanh cua DNNN trong 3 nam 1996- 1999 58 Bang 12 : Cac chi tieu 31.12.1998 59 cd ban cua DNNN tinh de'n he't ngay Bang 13 : S6 phat sinh phai n(>p ngan sach 60 Bang 14: Tinh hinh ngan sach (1997- 1999) 61 Bang 15: S6 nq phai tra cua DNNN trong cac nam 1996- 1999 61 Bang 16 : Th~tc tr~ng cua DNNN qua cac Batzg 17: Hi~u qua ho~t s6 Ii~u d(>ng cua TCT 91 nam 1999 Bang 18: Cac llfa chQn giai phap d6i vdi cai each DNNN d~ thay d6i 63 64 117 cd ca'u sd hU'u toan phftn hay m(>t phftn ho~c ap d1;1ng cac hinh thuc khac ( \ MVCLVC trang Ph\1 bla LO'i cam doan Danh ffil).C cac bang Mdddu 1 Chudng 1. Lich sll' hmh thanh phat triin kinh tt elf phftn va tinh quy lu~t ciia titn trmh phat triin cac lo~i hmh doanh nghi~p. 5 1.1. Lich sti' hlnh th~mh phat tri€n kinh te" e6 phfin. 1.1.1. Khai ni~m v€ kinh te" e6 phfin. 1.1.2. Slf hlnh th~mh va phat tri€n kinh te" e6 phfin. 1.1.3. Kinh te" e6 phfin tu g6e d(> ly thuye"t h~ th6ng. 1.1.4. Qua trlnh hlnh thanh va phat tri€n eae loC;ti hlnh doanh ngh~~p trong eo ehe" thi tntong. 5 5 5 8 11 1.2. Tinh ta"t ye'u khaeh quan eda vi~e hlnh thanh va phat tri€n eong ty c6 phfin trong n€n kinh te' thi truong. 1.2.1. Cong ty e6 phfin va nhfi'ng d~e tru'ng eo ban. 1.2.2. Cae thu(>e tinh eda cong ty e6 phfin. 1.2.3. Vai tro eua eong ty e6 phfin trong n€n kinh te' thi trtrong. 1.2.4. Xu the' phat tri€n eong ty e6 phfin d m(>t s6 qu6e gia phat tri€n. 13 --! 13( 17 ·. 2!) 23 1.3. Xu hudng md r(>ng da d~ng sd hii'u eae doanh nghi~p m(>t ehu tren the' gidi. 1.3.1. Tinh quy lu~t eda vi~e da dC;tng sd hii'u doanh nghi~p m(>t ehu. 1.3.2. Trong n€n kinh te' thi truong, da dC;tng h6a sd hii'u doanh nghi~p nha nude la m(>t ta"t ye'u. 25 1.4. c6 phfin h6a m(>t b(> ph~n doanh nghi~p nha nude la m(>t yeu efiu efrp thie"t trong qua trlnh d6i mdi kinh te" d Vi~t Nam. i.4.1. c6 phfin h6a m(>t b(> ph~n doanh nghi~p nha· nude d Vi~t Nam Ia ta"t ye'u khaeh quan. 1.4.2. Nhfi'ng lu~n giai v€ e6 phfin h6a doanh nghi~p nha nude d Vi~t Nam. 1.4.3. c6 phfin h6a - tu' nhan h6a tren the' gidi, nhfi'ng bai hQe rut ra d6i vdi qua trlnh e6 phfrn h6a d mrde ta. 31 I 3:i 36 Chu'o'ng 2. Thtfc tr~ng cac doanh nghi~p nha nu'6'c va nhii'ng v«n d~ d(it ra cho ti(n trinh cd phdn h6a m()t b() ph~n doanh nghi~p nha nu'6'c. 2.1. Thqc trang cac doanh nghil$p qu6c doanh tntng quyen tl}' chii SXKD cda DN, th~mh l~p cac t~p doan kinh te' T6ng cong ty 91 (TCT91), hlnh thanh chii tntong httdng tdi kha nang huy d(>ng v6n trong dan de'n chuy€'n m(>t b(> ph~n DNNN thanh cong ty c6 phfin (CTCP)... khong · · ngoili m-qc dich huy d(>ng cac ngu6n.v6n trong va ngoili nude, thay d6i cong ngh~, . da d~ng h6a san phffm, md r(>ng thi trttong, cai each tri~t d€' cong tac t6 chll'c quan ly, di6u hanh DN, gAn vdi ml}c tieu hi~u qua. Qua trinh nay xuftt phat til' nhii'ngquy lu~t khach quan ta't ye'u, song da phai d6i di~n vdi hang lo~t nhii'ng kh6 khAn tro ng~i, xa h(>i doi hoi cfin phai co nhii'ng giai phap khoa hQc d€' thao go, vi~c de xua't . cac giai phap chinh la qua trlnh tlm ra quy lu~t cda slf v~n d(>ng. Do do n(>i dung cda lu~n an dttqc th€' hi~n qua 3 chttong: · Clutdng 1 : Khai quat ve qua trlnh hlnh thanh va phat tri€'n cda kinh te' c6 phfrn (KTCP) tren the' gidi va slf ra doi ta't ye'u m9t san phffm dinh cao la CTCP. Tuy nhien ngttoi ta khong de sAp xe'p theo trlnh tl}' thoi gian vi cac chd thuye't dftn de'n m(>t mo hinh kinh doanh khong phai do "m(>t my sinh ra" va doi khi mfim m6ng cda m(>t chd thuye't ve lo~i hinh DN xua't hi~n tU' ra't Iau nhttng mai v6 sau mdi xua't hi~n vdi ttl' each la tntong phai. 0 chttong nay, chting tOi mu6n phan bi~t mc tinh rieng, vai tro vi tri rieng, lam cho lo~i hinh DN nay khong th€' lftn vdi lo~i hinh DN kia. · Tim hi€'u v6 qua trinh phat tri€'n cda KTCP va cac lo~i hinh DN mang tinh c6 phfin, chung toi tha'y ding sJ! phat tri€'n nay mang tinh quy lu~t. Do d6 S\1' phat tri€'n ciia cac DN n6i chung khong th€' ngoai quy lu~t ; da d·~ng hoa sd hii'u cac DN nghi~p m(>t chii la ta't ye'u khach quan, phil hqp vdi quy lu~t. · Clutdng 2 : Chung toi lttqc sir ·qua trlnh hlnh thanh, phat tri€'n ciia h~ th6ng cac xi nghi~p qu6c doanh va qua trinh chuy€'n d6i IT! n6n kinh te' KHTT sang n6n KTTT dinh htl'dng XHCN ; B6ng thoi khAc hQa thJ!c tr~ng DNNN trong giai do~n chuy€'n d6i co y nghia lam thay d6'i ban cha't cda cac DNNN, tim hi€'u d€' h~ th6ng. nhfi'ng nguyen nhan co ban lam cho phfrn ldn cac DNNN ho~t d(>ng san xua't kinh doanh (SXKD) kern hi~u qua. Qua vi~c "m6 xe" thtfc tr~ng h~ thong DNNN d€' d~t ra nhii'ng van de cfrn phai giai quye't trong qua trlnh phat tri€n rna ml}c tieu la h(>i nh~p ; c6 phfrn hoa la 2 mqt trong nhii'ng giiii phap co ban d~ sa:p xe'p va cai each mqt each tri~t d~. cac DNNN ; d6ng thoi dqng vi8n cac ngu6n Itrc nhan r6i trong dan dc3 d~u tu' thong qua vi~c mua c6 ph~n, c6 phie'u, c3:t bo bao ca'p dudi mQi hinh thll'c, bu(?c DN phai v~n d(?ng theo co che' thi tru'ong .... E>c3 n8u b~t 18n du<;~c chtl' tru'ong ldn cda Bang va. Nha mtdc v~ CPH Ia dung va ra't kip thai. Nhung qua trlnh chuyc3n h6a sd hfi'U nay. da phai d6i di~n vdi hang lo~t vfin· d~ cam go, xua't hi~n nhi~u lq'c can bdi hai nguy8n nhan co ban nha't va ldn nha't rna chung toi t6ng h<;~p du<;~c, d6 la. vai tro · di~u tie't ciia Nha nude va co che' chinh sach, ky thu~t CPH lam cho tie'n trlnh CPH ch~m, khong d~t du<;~c so vdi y8u c~u phat tric3n ciia n~n kinh te'. Clutdng 3 : Ytttdng ciia chung toi xay dq'ng h~ th6ng cac giai phap nhAm ·thao go hai nguy8n nhan co ban n8u tr8n dc3 g6p ph~n thuc da':y thq'c hi~n c6 hi~u qlla tie'n trinh CPH DNNN giai do~n 2001 - 2010. £>6 Ia: (1) Nh6m cac giai phap nhAm tang ctrong vai tro di~u tie't ciia Nha nude thong qua cac chinh sach vi mo (g6m 11 giai phap). (2) Nh6m cac giai phap li8n quan de'n doanh nghi~p (g6m 8 giai phap). C6 nghia la n6 giup cac nha ho~ch dinh chinh sach:, cac co quan chll'c nang hic3u duqc t~n cung d co sd nguoi ta dang vu'dng cai gl ? , mong cho di~ugl ? va cac .· giai phap c~n ly ra sao ? . E>c3 ban hanh cac nghi djnh, thong tu', co che' chfnh · sach, cac bi~n phap che' tai phu h<;~p, th6ng nha't tU' Trung uong tdi dia phtrong. va· cac DN d6 da':y nhanh tie'n trinh CPH. (3) M6i tu'qng la h~ th6ng cac DNNN, lu~n an se sd' d~ng phtrong phap duy v~t . bi~n chll'ng, phtl'ong phap tie'p c~n t6ng quat theo giac dQ kinh te' cda ly thuye't h~·· th6ng. Phuong phap so sanh, phttong phap hc ti~n ·va kha nang tl'ng d~ng vao tie'n trlnh c6 phfin h6a mqt bq ph~n DNNN d nude ta hi~n nay. 86 la nhii'ng quan di~m mdi chung toi th~ hi~n trong lu~n an nay. 4.2. Y nghia thl.J.'c ti~n : Vi~c d~ xua't h~ th6ng cac giai phap nh~m thq>c hi~n c6 hi~u qua tie'n trlnh CPH - DNNN nh~m tim ra mqt tie'ng n6i chung thO'ng nha't tU Trung udng tdi dia phudng va cac DN, lam cho tie'n trlnh nay duc thi d6ng bq nha't quan. Se 13. mqt d6ng g6p tich cq>c vao·. chu tru'dng xa hqi h6a DN d~ t~o nen cac dieu ki~n cfin va du cho 4~ th6ng DN Vi~t Nam hqi nh~p vdi khu vl.J.'c va the' gidi. B6 la di~u mong mu6n cua chung toi. Ngu6n s6 li~u sii' d~ng trong lu~n an du.c (F. de Saussure) ... CJ day chung toi chqn each tie'p c~n trie't hqc d~ nghien c(tu ly thuye't h~ th6ng d~ soi rqi vao h<% th6ng KTCP. Ly thuye't h<% th6ng dttqc bao ham hang loC;tt cac khai ni~m ph~m tru khac nhau tuy theo each tie'p c~n ctia m6i ngttC1i, m6i tniC1ng phai [33]. H<% th6ng la mqt t~p h 2 (khi ke"t l~i thanh h~ tho'ng). b. Tinh chtft cua hf thdng kinh te' c6 phdn. H~ tho'ng KTCP c6 3 tinh cha't va chung d~u c6 th~ d6i ch6 cho nhau. (1) Trong h~ th6ng KTCP, cac lo~i hinh DN c6 quan h~ qua l~i tac d()ng lfin nhau lain ti~n d~ va di~u ki~n cho nhau phat tri~n. (2) MQi thay d6i v~ lu'<;jng ho~c cha't ciia mt net dcJc tntng trong ho~t d(>ng ali chinh cda CTCP. Vi~c llfa chQn chinh sach c6 tll'c co anh httdng Ion de'n slf t6n ~i va phat tri~n cda cong ty. La mc l~p va t1f chd v€ tai chinh, trong ho~t d(>ng kinh doanh cong ty phai chiu Slf C~nh tranh ac li~t tren thi tru'C1ng. Mu6n duy trl DN, bao dam dll'ng vii'ng dttqc trong c~nh tranh, cong ty phai pha'n da'u luon luon tang tru'dng. Bieu nay pht:t thuc vao kho'i lu'qng va lqi nhu~n rang d~ l~i khong chia va dcJc bi~t Ia kha nang huy d(>ng v6n tren thi tru'CJng vo'n. Vi~c tang v6n ttl co tir lqi nhu~n rong se lam tang gia tri cda cong ty. Do do c6 tt.Ic qua cao se anh httdng de'n lu'ong, lqi nhu~n rong b6 sung v6n. Nhu'ng ne'u c6 tt.Ic qua tha'p l~i anh httdng de'n lqi ich cda ngttCJi dong gop c6 phfrn se khong co lqi cho vi~c huy d(>ng v6n tren thj tru'CJng. Vl v~y cong ty phai can nhac phan chia lqi nhu-~n rang thanh c6 tt.Ic va lqi nhu~n b6 sung v6n mng Ion de'n gia giao djch c6 phie'u cda cong ty tren thi tntCJng chll'ng khoan. St1 tang giam gia c6 phie'u l~i anh httdng de'n uy tin kinh doanh cda cong ty. Vi the' vi~c phan chia lqi nhu~n rang thanh hai phfrn : Lqi nhu~n khong chia va c6 tll'c la mng san xua't kinh doanh va cac quan h~ giao djch. Chd sd hii'u chi thlfc hi~n quyen sd hii'u cda mlnh u·en cac m~t sau : + Thu c6 tll'c tren co sd ke't qua ho~t d(>ng cda cong ty. + Quye't dinh nhii'ng va'n d€ co tinh chie'n htqc cda cong ty khi tham gia d~i h - Xem thêm -