Tài liệu Giải pháp tăng cường sự tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện tại địa bàn thành phố đồng hới

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC HUẾ TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ KI N H TẾ H U Ế TRẦN THỊ KIM HUỆ GIẢI PHÁP TĂNG CƢỜNG SỰ THAM GIA BẢO HIỂM H Ọ C XÃ HỘI TỰ NGUYỆN TẠI ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ TR Ư Ờ N G Đ ẠI ĐỒNG HỚI LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC KINH TẾ HUẾ, 2019 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC HUẾ TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ Ế TRẦN THỊ KIM HUỆ H U GIẢI PHÁP TĂNG CƢỜNG SỰ THAM GIA BẢO HIỂM TẾ XÃ HỘI TỰ NGUYỆN TẠI ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ ẠI H Ọ C KI N H ĐỒNG HỚI MÃ SỐ: 8310110 Ờ N G Đ CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ TR Ư LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC KINH TẾ NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. BÙI ĐỨC TÍNH HUẾ, 2019 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng, số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung thực, chính xác và chưa được sử dụng để bảo vệ một học vị nào. Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã được cảm ơn và các thông tin đã được trích dẫn trong luận văn đều đã được chỉ rõ nguồn gốc. TẾ H U Ế Tác giả luận văn TR Ư Ờ N G Đ ẠI H Ọ C KI N H Trần Thị Kim Huệ i LỜI CẢM ƠN Luận văn là kết quả của quá trình học tập nghiên cứu tại Trường Đại học Kinh tế - Đại học Huế, kinh nghiệm trong quá trình công tác ở bảo hiểm xã hội TP Đồng Hới cùng với sự nỗ lực của bản thân. Với lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc, trước tiên, tôi xin gửi lời chân thành cảm ơn qu thầy cô Trường Đại học Kinh tế – Đại học Huế đã trang bị cho tôi nhiều kiến thức qu báu trong thời gian qua. Đặc biệt, tôi xin chân thành cảm ơn Ph giáo sư, Tiến sĩ Bùi Đức Tính đã H U Ế dành thời gian tận tình chỉ bảo, hướng dẫn tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn. TẾ Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn chân thành đến ban lãnh đạo, các anh chị đồng KI N H nghiệp tại bảo hiểm xã hội thành phố Đồng Hới đã nhiệt tình giúp đỡ, hỗ trợ tôi trong suốt quá trình công tác, cũng như đã cung cấp cho tôi những số liệu cần thiết và những Ọ C kiến thức qu giá để tôi có thể hoàn thành luận văn. H Xin chân thành cảm ơn gia đình, những người thân và bạn bè đã chia sẽ khó ẠI khăn, động viên và khích lệ tôi trong học tập, nghiên cứu để hoàn thành luận văn này. G Đ Mặc dù tôi đã c nhiều cố gắng hoàn thiện đề tài luận văn tốt nghiệp này N bằng tất cả sự nhiệt tình và năng lực của mình, tuy nhiên không thể tránh khỏi Ư Ờ những sai sót và hạn chế, rất mong nhận được những đ ng g p qu báu của quý TR thầy cô để luận văn này được hoàn thiện hơn. Một lần nữa, xin chân thành cảm ơn Tác giả luận văn Trần Thị Kim Huệ ii TÓM LƢỢC LUẬN VĂN Họ và tên học viên :TRẦN THỊ KIM HUỆ Chuyên ngành : Quản l kinh tế định hướng ứng dụng Mã số: 8310110 Niên khóa : 2017-2019 Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. BÙI ĐỨC TÍNH Tên đề tài:GIẢI PHÁP TĂNG CƢỜNG SỰ THAM GIA BẢO HIỂM XÃ HỘI TỰ NGUYỆN TẠI ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ ĐỒNG HỚI 1. Mục đích và đối tƣợng nghiên cứu Mục đích nghiên cứu: Trên cơ sở phân tích, đánh giá thực trạng quản l và tang cường số lượng đối tượng bảo hiểm xã hội (BHXH) tự nguyện trên địa bàn H U Ế thời gian qua, đề xuất các giải pháp nhằm tăng cường đối tượng tham gia Bảo hiểm xã hội tự nguyên tại TP. Đồng Hới trong thời gian tới. TẾ Đối tượng nghiên cứu: giải pháp nhằm tăng cường sự tham gia Bảo hiểm xã H hội tự nguyên tại TP. Đồng Hới. KI N 2. Các phƣơng pháp nghiên cứu đã sử dụng Phương pháp thống kê mô tả: Thông qua số liệu thu thập được, hệ thống hoá Ọ C và tổng hợp thành các bảng số liệu và các biểu đồ theo các tiêu thức phù hợp với H mục tiêu nghiên cứu. ẠI Phương pháp so sánh: So sánh kết quả đạt được giữa các năm của đối tượng Đ nghiên cứu, so sánh các chỉ tiêu để đánh giá sự biến động của các chỉ tiêu phân tích N G khi c sự thống nhất về thời gian, không gian theo một số tiêu thức nhất định. Ư Ờ 3. Các kết quả nghiên cứu chính và kết luận Kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng người lao động c nhu cầu tham gia BHXH TR tự nguyện nhưng tỷ lệ vẫn còn khá thấp. Tính đến năm 2017, Thành phố Đồng Hới cũng chỉ c tỷ lệ người tham gia BHXH tự nguyện đạt 1,3% mức được giao. Nguyên nhân chính của tình trạng này là do nhận thức của người lao động chưa hiểu rõ về chính sách BHXH, thu nhập thấp;cơ quan BHXH chưa thực sự sâu sát, nắm rõ được cụ thể tiềm năng tham gia của người lao động. Dựa vào kết quả nghiên cứu, luận văn đề xuất giải pháp BHXH nên nâng cao nhận thức của người dân về sự cần thiết của BHXH tự nguyện, đổi mới công tác dịch vụ của cơ quan BHXH và cần c chính sách hỗ trợ cho người tham gia để tăng cường số lượng người được hưởng các ưu đãi, chế độ BHXH và đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động người dân vì chính sách an sinh xã hội. iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT VÀ KÝ HIỆU Tên đầy đủ ASXH: An sinh xã hội BHXH: Bảo hiểm xã hội BHYT: Bảo hiểm y tế HĐND: Hội đồng nhân dân NLĐ: Người lao động NSNN: Ngân sách Nhà nước UBND: Ủy ban nhân dân HND: Hội nông dân TP: Thành phố TR Ư Ờ N G Đ ẠI H Ọ C KI N H TẾ H U Ế Tên viết tắt iv MỤC LỤC Lời cam đoan ................................................................................................................ i Lời cảm ơn ..................................................................................................................ii T m lược luận văn .................................................................................................... iii Danh mục các từ viết tắt và k hiệu ........................................................................... iv Mục lục danh mục các biểu, bảng ............................................................................... v Danh mục các biểu, bảng ........................................................................................... ix Danh mục các hình, sơ đồ .......................................................................................... xi H U Ế PHẦN I: MỞ ĐẦU .................................................................................................... 1 1.Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu ........................................................................ 1 TẾ 2.Mục tiêu nghiên cứu ................................................................................................. 2 KI N H 3.Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ............................................................................ 2 4.Phương pháp nghiên cứu .......................................................................................... 3 Ọ C 5. Kết cấu luận văn ...................................................................................................... 5 H PHẦN II: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ................................................................... 6 ẠI CHƢƠNG 1.MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ TĂNG G Đ CƢỜNG THAM GIA BHXH TỰ NGUYỆN.......................................................... 6 N 1.1Một số vấn đề l luận về BHXH và BHXH tự nguyện.......................................... 6 Ư Ờ 1.1.1.Tổng quan về BHXH tự nguyện ........................................................................ 6 TR 1.1.2. Vai trò của BHXH tự nguyện............................................................................ 9 1.1.3. Những quy định về chế độ BHXH tự nguyện ................................................. 10 1.2.Tăng cường sự tham gia BHXH tự nguyện ........................................................ 16 1.2.1.Khái niệm ......................................................................................................... 16 1.2.2.Các chỉ tiêu đánh giá sự tham gia BHXH tự nguyện ....................................... 17 1.2.3.Các yếu tố ảnh hưởng đến sự tham gia BHXH tự nguyện ............................... 17 1.3. Kinh nghiệm tăng cường sự tham gia BHXH tự nguyện tại một số địa phương ...... 21 1.3.1.Kinh nghiệm ở thành phố Huế ......................................................................... 21 1.3.2.Kinh nghiệm ở thành phố Vinh ........................................................................ 22 v CHƢƠNG 2.THỰC TRẠNG CÔNG TÁC TĂNG CƢỜNG SỰ THAM GIA BHXH TỰ NGUYỆN TẠI ĐỊA BÀN TP.ĐỒNG HỚI ........................................ 25 2.1Vài nét giới thiệu về TP.Đồng Hới và BHXH TP.Đồng Hới .............................. 25 2.1.1. Đặc điểm tự nhiên về TP.Đồng Hới ................................................................ 25 2.1.2 Sơ lược về cơ quan BHXH TP.Đồng Hới ........................................................ 28 2.2. Thực trạng tăng cường sự tham gia BHXH tự nguyện tại địa bàn TP.Đồng Hới giai đoạn 2015-2017 .................................................................................................. 31 2.2.1. Tình hình phát triển BHXH tự nguyện trên địa bàn thành phố Đồng Hới ..... 31 2.2.2. Thực trạng tăng trưởng số người tham gia Bảo hiểm xã hội tự nguyện ......... 38 H U Ế 2.2.3. Thực trạng công tác tuyên truyền, vận động người lao động tham gia Bảo hiểm xã hội tự nguyện ............................................................................................... 42 TẾ 2.2.4. Thực trạng hoạt động của hệ thống đại l thu BHXH tự nguyện ................... 46 KI N H 2.2.5. Thực trạng cải cách thủ tục hành chính, ứng dụng công nghệ thông tin, nâng cao chất lượng phục vụ ............................................................................................. 50 Ọ C 2.2.6. Thực trạng công tác tham mưu, phối hợp triển khai chính sách BHXH tự H nguyện ....................................................................................................................... 51 ẠI 2.3. Đánh giá sự tham gia BHXH tự nguyện từ các đối tượng điều tra ................ 52 G Đ 2.3.1 Đánh giá của người chưa tham gia BHXH tự nguyện tại TP Đồng Hới ......... 52 N 2.3.2 Đánh giá của người đang tham gia BHXH tự nguyện tại TP Đồng Hới ......... 60 Ư Ờ 2.3.3 Đánh giá của người tham gia về Hiệu quả trong công tác tuyên truyền tham TR gia BHXH tự nguyện................................................................................................. 66 2.4. Đánh giá chung về công tác tăng cường sự tham gia BHXH tự nguyện trên địa bàn TP Đồng Hới ...................................................................................................... 71 2.4.1. Những tồn tại hạn chế ..................................................................................... 72 2.4.2. Những nguyên nhân tồn tại, kinh nghiệm trong công tác tăng cường sự tham gia BHXH tự nguyện................................................................................................. 73 vi CHƢƠNG 3:MỘT SỐ GIẢI PHÁP TĂNG CƢỜNG SỰ THAM GIA BHXH TỰ NGUYỆN TRÊN ĐỊA BÀN TP ĐỒNG HỚI ................................................. 75 3.1. Quan điểm, nguyên tắc, định hướng chung khi xây dựng giải pháp và lộ trình tăng cường sự tham gia BHXH tự nguyên trên địa bàn tỉnh TP Đồng Hới ..............75 3.1.1. Quan điểm, nguyên tắc, định hướng chung khi xây dựng giải pháp ..............75 3.1.2. Xây dựng kế hoạch, lộ trình tăng cường Bảo hiểm xã hội tự nguyện tại TP 3.2. Một số giải pháp tăng cường sự tham gia Bảo hiểm xã hội tự nguyện ở thành phố Đồng Hới ............................................................................................................81 3.2.1. Tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách Bảo hiểm xã hội tự H U Ế nguyện .......................................................................................................................81 3.2.2. Hoàn thiện, mở rộng hệ thống đại l thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện ............85 TẾ 3.2.3. Thực hiện công tác thi đua, khen thưởng đối với các đại l thu Bảo hiểm xã KI N H hội tự nguyện .............................................................................................................88 3.2.4. Đẩy mạnh cải cách hành chính, nhất là cải cách thủ tục hành chính, ứng dụng Ọ C công nghệ thông tin, nâng cao chất lượng phục vụ trong thực hiện chính sách Bảo H hiểm xã hội tự nguyện. ..............................................................................................89 ẠI 3.2.5. Tham mưu cấp uỷ Đảng và chính quyền các cấp; Phối hợp với các cơ quan, G Đ ban, ngành liên quan triển khai chính sách Bảo hiểm xã hội tự nguyện và nâng cao N vai trò lãnh đạo, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát. .........................................91 Ư Ờ 3.2.6. Các giải pháp khác ..........................................................................................91 TR PHẦN III: KẾT LUẬN & KIẾN NGHỊ ............................................................... 94 1.Kết luận .................................................................................................................. 94 2.Kiến nghị ................................................................................................................ 96 2.1. Đối với Đảng ......................................................................................................96 2.2. Đối với Quốc hội ................................................................................................96 2.3. Đối với Chính phủ ..............................................................................................96 2.4. Đối với UBND thành phố ..................................................................................97 2.5. Đối với BHXH Việt Nam...................................................................................97 3. Dự kiến kết quả: ....................................................................................................98 vii TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................... 99 PHỤ LỤC QUYẾT ĐỊNH VỀ VIỆC THÀNH LẬP HỘI ĐỒNG CHẤM LUẬN VĂN THẠC SĨ NHẬN XÉT LUẬN VĂN THẠC SĨ CỦA PHẢN BIỆN 1 NHẬN XÉT LUẬN VĂN THẠC SĨ CỦA PHẢN BIỆN 2 BIÊN BẢN CỦA HỘI ĐỒNG CHẤM LUẬN VĂN BẢN GIẢI TRÌNH CHỈNH SỬA LUẬN VĂN TR Ư Ờ N G Đ ẠI H Ọ C KI N H TẾ H U Ế XÁC NHẬN HOÀN THIỆN LUẬN VĂN viii DANH MỤC BẢNG Bảng 1.1: Phân bố mẫu điều tra số người đang và chưa tham gia theo từng xã,phường quản l . ................................................................................ 4 Bảng 2.1: Số người tham gia BHXH giai đoạn 2015- 2017 ................................ 32 Bảng 2.2: Tình hình tham gia BHXH tự nguyện ................................................. 38 Bảng 2.3: Số lượng và tỷ lệ người tham gia BHXH tự nguyện phân theo ngành nghề giai đoạn 2015-2017 ................................................................... 39 Bảng 2.4: Số lượng và tỷ lệ người tham gia BHXH tự nguyện phân theo khu vực giai đoạn 2015-2017 ............................................................................ 41 Số thu BHXH tự nguyện TP Đồng Hới giai đoạn 2015-2017 ............ 41 Bảng 2.6: Số liệu các hoạt động tuyên truyền BHXH TP Đồng Hới 2015-2017 43 Bảng 2.7: Số liệu đại l thu của BHXH TP Đồng Hới ........................................ 46 Bảng 2.8: Thống kê mô tả thông tin về đáp viên ................................................. 52 Bảng 2.9: Ý kiến đánh giá L do người lao động chưa tham gia BHXH tự KI N H TẾ H U Ế Bảng 2.5: Ý kiến đánh giá của người chưa tham gia BHXH tự nguyện về Nhận H Bảng 2.10: Ọ C nguyện ................................................................................................. 54 Đ Ý kiến đánh giá của người chưa tham gia BHXH tự nguyện c Nhu G Bảng 2.11: ẠI thức hiểu biết chính sách BHXH tự nguyện ....................................... 56 Ờ Ý kiến đánh giá L do của người chưa tham gia không c Nhu cầu Ư Bảng 2.12: N cầu tham gia và mong muốn về BHXH tự nguyện ............................. 57 TR tham gia BHXH tự nguyện .................................................................. 59 Bảng 2.13: Thống kê mô tả thông tin về đáp viên ................................................. 60 Bảng 2.14: Đánh giá Thời điểm bắt đầu tham gia BHXH tự nguyện .................... 62 Bảng 2.15: Ý kiến đánh giá L do tham gia tham gia BHXH tự nguyện .............. 65 Bảng 2.16: Ý kiến đánh giá của người tham gia về Hiệu quả trong công tác tuyên truyền tham gia BHXH tự nguyện ...................................................... 66 Bảng 2.17: Ý kiến đánh giá về Thủ tục hành chính, chất lượng dịch vụ BHXH tự nguyện ................................................................................................. 68 ix Bảng 2.18: Ý kiến đánh giá của người tham gia về Năng lực, trình độ, trách nhiệm của cán bộ và đại l thu ....................................................................... 70 Bảng 3.1: Kế hoạch phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện giai đoạn TR Ư Ờ N G Đ ẠI H Ọ C KI N H TẾ H U Ế đến năm 2020 ...................................................................................... 80 x DANH MỤC CÁC HÌNH, SƠ ĐỒ Hình 2.1 Thực trạng L do người lao động chưa tham gia BHXH tự nguyện 55 Hình 2.2 Thời gian đã tham gia BHXH tự nguyện của người tham gia tính đến nay ..................................................................................................... 63 Cơ cấu Kênh đăng k tham gia mà NLĐ đã tham gia ...................... 64 Hình 2.4 Cơ cấu số người tham gia BHXH tự nguyện phân theo mức đ ng .. 64 Sơ đồ 2.1: Cơ cấu tổ chức BHXH Thành phố Đồng Hới ................................... 28 Sơ đồ 2.2: Số lượng đại l thu qua các năm 2015-2017 tại TP.Đồng Hới ........ 34 Sơ đồ 2.3: Biểu đồ tỷ lệ cơ cấu lao động tham gia BHXH tự nguyện theo ngành H U Ế Hình 2.3 TR Ư Ờ N G Đ ẠI H Ọ C KI N H TẾ nghề năm 2017 .................................................................................. 40 xi PHẦN I: MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu Bảo hiểm xã hội (BHXH) là một trong những chính sách xã hội quan trọng, là chính sách lớn của Đảng và Nhà nước ta, g p phần vào sự tiến bộ của xã hội,của đất nước. Chính bởi tầm quan trọng như vậy nên Luật BHXH đã được Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam Kh a XI, Kỳ họp thứ 9 thông qua ngày 29 tháng 06 năm 2006 và c hiệu lực thi hành kể từ ngày 01/01/2007. Đặc biệt hơn, ngày 22/11/2012, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 21 NQ/TW về tăng Ế cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác BHXH, Bảo hiểm y tế (BHYT) giai TẾ lượng lao động tham gia Bảo hiểm xã hội. H U đoạn 2012-2020, trong đ mục tiêu đặt ra là đến năm 2020 c khoảng 50% lực H Tính đến nay, trên địa bàn TP. Đồng Hới c 17.581 người tham gia BHXH KI N mới chỉ đạt gần 10% lực lượng lao động tham gia BHXH, thấp hơn so với tỷ lệ bình Ọ C quân chung của cả nước;hơn 90 % lực lương lao động chưa tham gia,trong đ lực H lượng lao động chưa tham gia BHXH tập trung ở khu vực lao động tự do và thuộc ẠI đối tượng tham gia BHXH tự nguyện. Những năm vừa qua, công tác mở rộng và Đ phát triển đối thượng tham gia BHXH tự nguyện ở TP. Đồng Hới c những chuyển N G biến tích cực, số người tham gia năm sau cao hơn năm trước. Tuy nhiên, số người Ờ tham gia BHXH tự nguyện vẫn còn thấp, chưa tương xứng với tiềm năng của tỉnh. TR Ư Nguyên nhân số lượng người tham gia BHXH tự nguyện trên địa bàn TP. Đồng Hới còn ít là do: trình độ học vấn và nhận thức xã hội còn hạn chế, lao động phần lớn chưa qua đào tạo và thu nhập còn bấp bênh. Vấn đề cần đặt ra là cần tập trung mở rộng, tăng số lượng người tham gia BHXH tự nguyện, hướng tới chính sách thực sự thu hút người lao động quan tâm và tham gia nhiều hơn. T m lại, Bảo hiểm xã hội tự nguyện c vai trò quan trọng trong việc cân bằng quỹ BHXH trong tương lai, hỗ trợ ổn định cuộc sống cho người lao động khi hết tuổi lao động. Những người lao động tự do c thu nhập thấp, không ổn định khi tham gia BHXHTN sẽ được hưởng lương hưu, điều này giúp người lao động chủ động và ổn định đời sống ở thời điểm khi đã qua tuổi lao động. Nếu không tham gia 1 để c sự tích lũy sau này thì việc NLĐ chịu thiệt thòi khi không được hưởng chế độ hưu trí khi về già, khi đi khám chữa bệnh tại các cơ sở y tế và hơn hết là chế độ tử tuất dành cho người nhà NLĐ khi xảy ra biến cố về sau. Đây là một chính sách hết sức nhân văn và c tính an toàn cao vì được Nhà nước bảo trợ. Chính vì vậy, đề tài: “ Giải pháp tăng cường sự tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện tại địa bàn thành phố Đồng Hới” được lựa chọn làm luận văn tốt nghiệp chuyên ngành Quản l Kinh tế. 2. Mục tiêu nghiên cứu a. Mục tiêu chung H U Ế Trên cơ sở phân tích, đánh giá thực trạng quản l và tăng cường sự tham gia BHXH tự nguyện trên địa bàn thời gian qua, đề xuất các giải pháp nhằm tăng cường TẾ đối tượng tham gia Bảo hiểm xã hội tự nguyên tại TP. Đồng Hới trong thời gian tới. H b. Mục tiêu cụ thể KI N - Hệ thống h a những vấn đề l luận và thực tiễn về tăng cường tham gia Ọ C BHXH tự nguyện. - Phân tích, đánh giá thực trạng công tác tăng cường sự tham gia BHXH tự ẠI H nguyện của Bảo hiểm xã hội Tp.Đồng Hới giai đoạn 2015 – 2017, chỉ ra những Đ thành quả đã đạt được, những mặt còn tồn tại và nguyên nhân. G - Đề xuất một số giải pháp tăng cường sự tham gia BHXH tự nguyện tại địa Ờ N bàn TP.Đồng Hới tới năm 2020. Ư 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu TR Đối tượng nghiên cứu: L luận và thực tiễn về các vấn đề liên quan đến tăng cường tham gia Bảo hiểm xã hội tự nguyện tại Tp. Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình. Đối tượng khảo sát bao gồm người cả những người lao động đang tham gia và chưa tham gia BHXH tự nguyện tại địa bànTP.Đồng Hới. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi không gian : Không gian nghiên cứu của luận văn được giới hạn trong phạm vi Tp.Đồng Hới. - Phạm vi thời gian : Phân tích thực trạng trong giai đoạn từ năm 2015– 2017; các giải pháp đề xuất áp dụng cho giai đoạn đến năm 2020. 2 4. Phƣơng pháp nghiên cứu 4.1 Phƣơng pháp thu thập số liệu - Số liệu thứ cấp: Thu thập số liệu thông qua : Luật BHXH năm 2014 và các văn bản hướng dẫn thực hiện chính sách BHXH tự nguyện; Niên giám thống kê các năm từ 2015 đến năm 2017; các báo cáo kết quả thực hiện chính sách BHXH tự nguyện các năm từ 2015 đến năm 2017 của BHXH TP.Đồng Hới; các giáo trình, tạp chí, công trình và đề tài khoa học. - Số liệu sơ cấp: Phương pháp khảo sát bằng cách phát phiếu điều tra với bảng câu hỏi đã được thiết kế sẵn. Xử l số liệu sơ cấp thông qua công cụ hỗ trợ excel. H U Ế + Nội dung điều tra: Giải pháp tăng cường sự tham gia BHXH tự nguyện của đối tượng trên địa bàn TP.Đồng Hới TẾ + Đối tượng điều tra:Tiến hành khảo sát đối với Người lao động đang tham KI N H gia, chưa tham gia Bảo hiểm xã hội tự nguyện và các chính sách BHXH tự nguyện . + Phương pháp chọn mẫu: Nghiên cứu sử dụng phương pháp chọn mẫu Ọ C phân tầng cân xứng đối với người đang tham gia BHXH tự nguyện, chưa tham gia H BHXH tự nguyện. Dữ liệu được thu thập qua hình thức phỏng vấn trực tiếp. Thời ẠI gian tiến hành thu thập dữ liệu trong thời gian làm luận văn. Tác giả lựa chọn G Đ tổng số phiếu phát đi bằng tỷ lệ 16% số lượng người đã tham gia BHXH tự N nguyện theo từng xã, phường năm 2017. Ư Ờ - Kích thước mẫu: Trong nghiên cứu này tác giả phát 137 phiếu điều tra khảo TR sát, gồm 107 phiếu điều tra những người chưa tham gia BHXH tự nguyện, 30 phiếu điều tra những người đang tham gia BHXH tự nguyện. Kết quả thu về 130 phiếu hợp lệ gồm 100 phiếu điều tra những người chưa tham gia và 30 phiếu điều tra những người đang tham gia. Thời gian tiến hành khảo sát: 03 tháng Từ tháng 01/4/2018-30/6/2018. Cụ thể phân bố mẫu điều tra các phường, xã dựa trên số liệu người đang tham gia phân bố theo từng xã, phường như bảng sau: 3 Bảng 1.1: Phân bố mẫu điều tra số ngƣời đang và chƣa tham gia theo từng xã,phƣờng quản lý. Số ngƣời đang Đơn vị Số phiếu điều tra Khu vực thành thị 1 Phường Hải Thành 41 16 6 2 Phường Đồng Phú 67 16 10 3 Phường Bắc L 157 16 24 4 Phường Đồng Mỹ 39 16 6 5 Phường Nam L 114 16 17 6 Phường Hải Đình 27 16 4 7 Phường Đồng Sơn 68 16 10 8 Phường Phú Hải 26 16 4 9 Phường Bắc Nghĩa 53 16 8 10 Phường Đức Ninh Đông 27 16 4 II Khu vực nông thôn 1 Xã Quang Phú 36 16 5 2 Xã Lộc Ninh 85 16 13 3 Xã Bảo Ninh 28 16 4 4 Xã Nghĩa Ninh 29 16 4 5 Xã Thuận Đức 39 16 6 6 Xã Đức Ninh 77 16 12 TR Ư N G Đ ẠI H Ọ C KI N H TẾ H U I Ế tham gia Tỷ lệ (%) Ờ STT 913 Tổng cộng 137 Nguồn: Báo cáo tài chính của BHXH TP Đồng Hới 4.2 Phƣơng pháp tổng hợp, phân tích - Phương pháp thống kê mô tả: Thông qua số liệu thu thập được, hệ thống hoá và tổng hợp thành các bảng số liệu và các biểu đồ theo các tiêu thức phù hợp với mục tiêu nghiên cứu. Theo Joseph Franklin Hair, Jr. (1995), độ tin cậy của số liệu được định nghĩa như là một mức độ mà nhờ đ sự đo lường của các biến điều tra là 4 không gặp phải các sai số, và nhờ đ cho ta các kết quả trả lời từ bản thân phía người được phỏng vấn là chính xác và đúng với thực tế. Khi số liệu sơ cấp được xử l sẽ quan tâm đến trị số trung bình với việc sử dụng thang đo Likert 5 cấp độ với nghĩa các mức như sau: 1.00 – 1.80: Hoàn toàn không đồng 1.81 – 2.60: Không đồng 2.61 – 3.40: Không 3.41 – 4.20: Đồng / Hoàn toàn không hài lòng … / Không hài lòng … kiến / Bình thường… / Hài lòng … 4.21 – 5.00: Hoàn toàn đồng / Hoàn toàn hài lòng… H U Ế - Phương pháp so sánh: So sánh kết quả đạt được giữa các năm của đối tượng nghiên cứu, so sánh các chỉ tiêu để đánh giá sự biến động của các chỉ tiêu phân tích TẾ khi c sự thống nhất về thời gian, không gian theo một số tiêu thức nhất định. KI N H 5 . Kết cấu luận văn chương chính. Cụ thể đ là: Ọ C Ngoài phần mở đầu và kết luận, bố cục bài luận văn được kết cấu thành ba H Chƣơng 1: Một số vấn đề l luận và thực tiễn về tăng cường tham gia BHXH ẠI tự nguyện. G Đ Chƣơng 2: Thực trạng công tác tăng cường sự tham gia BHXH tự nguyện tại N TP.Đồng Hới Ư Ờ Chƣơng 3: Một số giải pháp nhằm tăng cường sự tham gia BHXH tự nguyện TR tại TP.Đồng Hới 5 PHẦN II: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU CHƢƠNG 1 MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ TĂNG CƢỜNG THAM GIA BHXH TỰ NGUYỆN 1.1 Một số vấn đề lý luận về BHXH và BHXH tự nguyện 1.1.1. Tổng quan về BHXH tự nguyện 1.1.1.1. Khái niệm BHXH Bảo hiểm và BHXH đã hình thành rất sớm trong lịch sử phát triển của xã hội H U Ế loài người và đã được nhiều nhà khoa học đề cập, nghiên cứu một cách sâu sắc dưới nhiều g c độ và khía cạnh khác nhau. Bảo hiểm xã hội đã xuất hiện và phát triển TẾ cùng với quá trình phát triển kinh tế - xã hội của nhân loại. Theo Tổ chức lao động H Quốc tế (ILO) thì nước Phổ (nay là Cộng hòa Liên bang Đức) là nước đầu tiên trên KI N thế giới ban hành chế độ bảo hiểm ốm đau vào năm 1883, đánh dấu sự ra đời của Ọ C BHXH [5]. Đến nay, hầu hết các nước trên thế giới đã thực hiện chính sách BHXH H và coi nó là một trong những chính sách xã hội quan trọng nhất trong hệ thống ẠI chính sách bảo đảm an sinh xã hội. Mặc dù đã c quá trình phát triển tương đối dài, Đ nhưng cho đến nay còn có nhiều khái niệm về BHXH, chưa c khái niệm thống N G nhất. Bởi lẽ, BHXH là đối tượng nghiên cứu của nhiều môn khoa học khác nhau Ờ như kinh tế, xã hội, pháp lý... TR Ư Ở nước ta, BHXH được chủ tịch Hồ Chí Minh quan tâm ngay từ khi bôn ba tìm đường cứu nước đến trước lúc đi xa, Người đã nhiều lần đề cập đến cụm từ “Bảo hiểm xã hội” và khẳng định BHXH là một chính sách cơ bản đối với người lao động. Trong bài báo cáo về những nghị quyết của Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương về phong trào nông dân viết cuối năm 1930, Người chỉ rõ trong đấu tranh của nông dân, đặc biệt “đòi bảo hiểm xã hội, ngày nghỉ được trả công”[5]. Kể từ khi xuất hiện đến nay, BHXH luôn phát huy tác dụng trong những lúc NLĐ gặp kh khăn hiểm nghèo do bị ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, tuổi già… trên cơ sở những cam kết đ ng g p của NLĐ và người sử dụng lao động (NSDLĐ) 6 cho một bên thứ ba (cơ quan bảo hiểm) trước khi xảy ra những biến cố đ . Tuy nhiên, BHXH không trực tiếp chữa bệnh cho người tham gia BHXH khi họ ốm đau, tai nạn, sắp xếp việc làm cho người mất việc làm… mà chỉ giúp họ giữ thăng bằng phần thu nhập bị giảm hay bị mất hoặc giúp họ trang trải phần chi tiêu bị tăng cao đột xuất do gặp các rủi ro nói trên. Vì vậy, BHXH là phạm trù kinh tế tổng hợp, là sự đảm bảo thu nhập nhằm đảm bảo cuộc sống cho NLĐ khi bị giảm hoặc mất khả năng lao động. Ở đây, BHXH đã thực hiện nguyên tắc “lấy của số đông bù cho số ít”[1]. Theo từ điển Bách khoa: "BHXH là sự đảm bảo, thay thế hoặc bù đắp một H U Ế phần thu nhập cho người lao động khi họ mất hoặc giảm thu nhập do bị ốm đau, thai sản, tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp, tàn tật, thất nghiệp, tuổi già, tử tuất, TẾ dựa trên cơ sở một quỹ tài chính do sự đ ng g p của các bên tham gia BHXH, có KI N H sự bảo hộ của Nhà nước theo pháp luật, nhằm đảm bảo, an toàn đời sống cho người lao động và gia đình họ, đồng thời góp phần đảm bảo an toàn xã hội" [2]. Ọ C Công ước 102 của Tổ chức lao động quốc tế (ILO) đưa ra khái niệm về H BHXH như sau: “BHXH là sự bảo vệ mà xã hội cung cấp cho các thành viên của ẠI mình thông qua một loạt các biện pháp công cộng, nhằm chống lại những kh khăn G Đ về kinh tế và xã hội dẫn đến việc ngừng hoặc giảm sút đáng kể về thu nhập gây ra N bởi ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, thất nghiệp, tàn tật, tuổi già, và chết; đồng Ư Ờ thời bảo đảm chăm s c y tế và trợ cấp cho các gia đình đông con”[7]. Khái niệm TR này đã phản ánh được sự kết hợp hai mặt của BHXH là mặt kinh tế và mặt xã hội. Còn theo khái niệm của BHXH Việt Nam: “BHXH là sự bảo vệ của xã hội đối với người lao động thông qua việc huy động các nguồn đ ng g p để trợ cấp cho họ, nhằm khắc phục những kh khăn về kinh tế và xã hội do bị ngừng hoặc bị giảm thu nhập gây ra bởi ốm đau, thai sản, tai nạn, thất nghiệp, mất khả năng lao động, tuổi già và chết” [3]. Hiện nay, theo quy định tại Khoản 1 Điều 3 Luật BHXH thì BHXH được định nghĩa như sau: “BHXH là sự bảo đảm thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập của NLĐ khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do ốm đau, thai sản, tai nạn lao 7