Tài liệu Giải pháp phát triển hoạt động thanh toán quốc tế tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn việt nam chi nhánh chợ lớn

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH --------- --------- PHẠM HẢI YẾN GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM CHI NHÁNH CHỢ LỚN Chuyên ngành : Tài Chính Ngân hàng Mã ngành : 60340201 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HOC TS. TRẦN THỊ MỘNG TUYẾT TP. HỒ CHÍ MINH - Năm 2013 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH --------- --------- PHẠM HẢI YẾN GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM CHI NHÁNH CHỢ LỚN LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH - Năm 2013 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn là kết quả nghiên cứu của riêng tôi, không sao chép của ai. Nội dung luận văn có tham khảo và sử dụng các tài liệu, thông tin được đăng tải trong các tác phẩm, tạp chí và các trang web theo danh mục các tài liệu tham khảo của luận văn. TP.HCM, ngày tháng năm 2013 Tác giả luận văn Phạm Hải Yến MỤC LỤC Trang phụ bìa Lời cam đoan Mục lục Danh mục chữ viết tắt Danh mục các bảng biểu Danh mục các biểu đồ Mở đầu..............................................................................................................................................................1 CHƯƠNG 1: LÝ LUẬN TỔNG QUAN VỀ PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1 Hoạt động thanh toán quốc tế tại các ngân hàng thương mại............................4 1.1.1 Khái niệm thanh toán quốc tế tại các ngân hàng thương mại..............................4 1.1.2 Vai trò thanh toán quốc tế......................................................................................................5 1.1.2.1 Đối với các ngân hàng thương mại.........................................................................5 1.1.2.2 Đối với hoạt động của các doanh nghiệp.............................................................6 1.1.2.3 Đối với nền kinh tế.........................................................................................................7 1.1.3 Các điều kiện trong thanh toán quốc tế..........................................................................8 1.1.3.1 Điều kiện về tiền tệ........................................................................................................8 1.1.3.2 Điều kiện về thời gian, địa điểm thanh toán.......................................................9 1.1.3.3 Điều kiện về phương thức thanh toán....................................................................9 1.1.3.4 Điều kiện về bộ chứng từ thanh toán......................................................................10 1.1.4 Các phương thức thanh toán quốc tế...............................................................................11 1.1.4.1 Phương thức chuyển tiền.............................................................................................11 1.1.4.2 Phương thức nhờ thu......................................................................................................12 1.1.4.3 Phương thức thanh toán tín dụng chứng từ.........................................................13 1.1.4.4 Phương thức thanh toán khác.....................................................................................13 1.2 Các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động thanh toán quốc tế..................................14 1.2.1 Từ phía ngân hàng......................................................................................................................14 1.2.2Từ phía khách hàng ........... 1.2.3Từ hoạt động quản lý của N 1.3 Phát triển hoạt động thanh toán quốc tế tại các ngân hàng thương mại.... 1.3.1Khái niệm triển hoạt động 1.3.2Sự cần thiết phải phát triển thương mại .................................................................................................................... 1.3.3 Các tiêu chí để đánh giá sự phát triển hoạt động thanh toán quốc tế tại các ngân hàng thương mại ................................................................................................... 1.3.3.1 Thương hiệu và văn hoá doanh nghiệp ................................................ 1.3.3.7 Chất lượng của hoạt động thanh toán quốc tế ...................................... 1.4 Kinh nghiệm phát triển hoạt động thanh toán quốc tế của các ngân hàng thương mại trên thế giới và bài học cho các ngân hàng thương mại Việt Nam .... 1.4.1Kinh nghiệm phát triển ho thương mại trên thế giới ................................................................................................ 1.4.2Bài học cho các ngân hàng KẾT LUẬN CHƯƠNG 1................................................................................... CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM - CHI NHÁNH CHỢ LỚN 2.1 Giới thiệu sơ lược về ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn – Chi nhánh Chợ Lớn .................................................................................................... 2.1.1Quá trình hình thành và phá 2.1.2Cơ cấu tổ chức và hoạt động 2.1.3Kết quả hoạt động kinh doa giai đoạn 2008-2012 .......... 2.2 Thực trạng hoạt động thanh toán quốc tế tại Agribank - Chi nhánh Chợ Lớn trong giai đoạn từ 2008-2012 .............................................................................. 2.2.1Các văn bản pháp lý liên qu 2.2.2Các phương thức thanh toán 2.2.2.1 Phương thức chuyển tiền...................................................................... 2.2.2.2 Phương thức nhờ thu ............................................................................ 2.2.2.3 Phương thức thanh toán tín dụng chứng từ (L/C) ................................ 2.2.3Kết quả hoạt động thanh toá 2.2.3.4 Về thu phí dịch vụ ................................................................................ 2.3 Khảo sát ý kiến khách hàng về hoạt động thanh toán quốc tế tại Agribank – Chi nhánh Chợ Lớn ................................................................................ 2.3.1Mục tiêu khảo sát ............... 2.3.2Đối tượng và phạm vi khảo 2.3.3Thời gian và nội dung khảo 2.3.4Kết quả khảo sát ................. 2.4 Đánh giá chung thực trạng hoạt động thanh toán quốc tế tại Agribank – Chi nhánh Chợ Lớn ................................................................................................... 2.4.1Những kết quả đạt được...... 2.4.2 Những hạn chế và nguyên nhân........................................................................................53 2.4.2.1 Những hạn chế.................................................................................................................53 2.4.2.2 Nguyên nhân....................................................................................................................55 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2...................................................................................................................59 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM -CHI NHÁNH CHỢ LỚN 3.1 Một số định hướng hoạt động thanh toán quốc tế tại Agribank-chi nhánh Chợ Lớn..............................................................................................................................60 3.1.1 Định hướng chung của Agribank – Chi nhánh Chợ Lớn.......................................60 3.1.2 Định hướng hoạt động thanh toán quốc tế trong thời gian tới.............................61 3.2 Những giải pháp nhằm phát triển hoạt động thanh toán quốc tế tại Agribank - chi nhánh Chợ Lớn..........................................................................................................63 3.2.1 Nhóm giải pháp ở cấp độ vi mô........................................................................................63 3.2.1.1 Đối với Agribank – Chi nhánh Chợ Lớn........................................................63 Thứ nhất, Giải pháp nhằm phát triển thương hiệu và văn hoá doanh nghiệp . 63 Thứ hai, Giải pháp nhằm gia tăng thị phần thanh toán quốc tế...........................65 Thứ ba, Giải pháp nhằm gia tăng doanh số thanh toán quốc tế..........................66 Thứ tư, Giải pháp nhằm nâng cao và đa dạng hoá sản phẩm thanh toán quốc tế........................................................................................................................69 Thứ năm, Giải pháp nhằm thu hút khách hàng mới và duy trì khách hàng truyền thống.............................................................................................................70 Thứ sáu, Giải pháp nhằm tăng thu phí dịch vụ thanh toán quốc tế....................71 Thứ bảy, Giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động thanh toán quốc tế.............71 Thứ tám, Giải pháp về nguồn nhân lực trong thanh toán quốc tế.........................72 3.2.1.2 Đối với Agribank - Việt Nam..............................................................................74 Thứ nhất, Hoàn thiện mô hình quản lý, quy trình hoạt động thanh toán quốc tế....................................................................................................................................74 Thứ hai, Tăng cường chất lượng công tác kiểm tra, kiểm soát nội bộ.............75 Thứ ba, Thường xuyên tổ chức các buổi hội thảo, đào tạo có sự tham gia của ngân hàng nước ngoài để nâng cao trình độ cho nhân viên thanh toán quốc tế..................................................................................................76 Thứ tư, 3.2.1.3 Có chính sách riêng cho các chi nhánh ở các địa bàn khác nhau....76 Đối với các doanh nghiệp thực hiện thanh toán quốc tế..........................77 Thứ nhất, Nắm vững các phương thức thanh toán quốc tế và quy định theo thông lệ quốc tế.......................................................................................77 Thứ hai, Nâng cao năng lực quản trị và trình độ đàm phán hợp đồng..........79 Thứ ba, Thực hiện đúng hợp đồng thương mại, tránh làm bộ chứng từ giả mạo, lừa đảo ngân hàng...........................................................................80 3.2.2 Nhóm giải pháp ở cấp độ vĩ mô...........................................................................................80 3.2.2.1 Đối với ngân hàng Nhà Nước..............................................................................80 Thứ nhất, Thực hiện chính sách tỷ giá hối đoái linh hoạt.....................................80 Thứ hai, 3.2.2.2 Thực hiện chính sách tiền tệ linh hoạt......................................................81 Đối với chính phủ và các cơ quan khác...........................................................81 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3...................................................................................................................82 KẾT LUẬN CHUNG............................................................................................................................83 Danh mục tài liệu tham khảo Phụ lục DANH MỤC TỪ MTV: Agribank: NHTM: BCT: CN: NHNN : DN: PTTT: KDNH: SGD: L/C: TNHH: TP.HCM: VIẾT TẮT TTQT: TDCT: Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam UCP: Bộ chứng từ XNK: Chi nhánh Doanh nghiệp Kinh doanh ngoại hối Thư tín dụng Một thành viên Ngân hàng thương mại Ngân hàng Nhà nước Phương thức thanh toán Sở giao dịch Trách nhiệm hữu hạn Thành phố Hồ Chí Minh Thanh toán quốc tế Tín dụng chứng từ Quy tắc thực hành thống nhất về tín dụng chứng từ Xuất nhập khẩu DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Trang Bảng 2.1: Kết quả hoạt động kinh doanh của Agribank - Chi nhánh Chợ Lớn trong giai đoạn 2 Bảng 2.2: Doanh số Lớn trong Bảng 2.3: Phí dịch v 2008-2012 Bảng 2.4: Các sản phẩm TTQT mà khách hàng thực hiện tại CN Chợ Lớn........ Bảng 2.5: Tiêu chí về chính sách tỷ giá, ngoại tệ và tỷ lệ phí cạnh tranh ............ Biểu đồ 2.17: Biểu đồ 2.18: Biểu đồ 2.1: Biểu đồ 2.2: Biểu đồ 2.3: Biểu đồ 2.4: Biểu đồ 2.5: Biểu đồ 2.6: Biểu đồ 2.7: Biểu đồ 2.8: Biểu đồ 2.9: Biểu đồ 2.10: Biểu đồ 2.11: Biểu đồ 2.12: Biểu đồ 2.13: Biểu đồ 2.14: Biểu đồ 2.15: Biểu đồ 2.16: Biểu đồ 2.19: Tổng doanh số nhờ thu xuất của CN Chợ Lớn trong 5 năm..................38 DAN H MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Tổng doanh số nhờ thu của Agribank Chợ Lớn trong 5 năm................38 Tổng doanh số L/C nhập của CN Chợ Lớn trong 5 năm........................39 Tổng doanh số L/C xuất của CN Chợ Lớn trong 5 năm..........................40 Tổng doanh số L/C của Agribank Chợ Lớn trong 5 năm.......................41 Tổng doanh số TTQT của Agribank Chợ Lớn trong 5 năm..................42 Thị phần TTQT của CN Chợ Lớn trên địa bàn TP.HCM năm 2010 43 Trang Tổng nguồn vốn huy động của Agribank Chợ Lớn trong 5 năm Một số mặt hàng TTQT lớn của CN Chợ Lớn trong 5 năm..................45 Tiêu chí khách hàng tin tưởng Agribank là thương hiệu uy tín...........48 Tiêu chí dạng sản phẩm dịch vụ TTQT...........................................................49 ............................................................................................................................................ Tiêu chí về công nghệ và thời gian xử lý giao dịch Hoạt động tín dụng của Agribank Chợ Lớn trong 5 năm TTQT; Tiêu chí về thái độ nhân viên TTQT.....................................................................................50 Tiêu chí về tiếp thị, khuyến mãi và chăm sóc khách hàng TTQT.....51 ............................................................................................................................................ Lợi nhuận hoạt động của Agribank Chợ Lớn trong 5 năm ............................................................................................................................................ Tổng doanh số chuyển tiền đến của CN Chợ Lớn trong 5 năm.................................................................................................................. Tổng doanh số chuyển tiền đi của CN Chợ Lớn trong 5 năm.................................................................................................................. Tổng doanh số chuyển tiền của CN Chợ Lớn trong 5 năm.................................................................................................................. Tổng doanh số nhờ thu nhập của CN Chợ Lớn trong 5 năm.................................................................................................................. 1 MỞ ĐẦU 1. Đặt vấn đề nghiên cứu: Thế kỷ 21, khi nước ta ngày càng mở cửa và hội nhập sâu vào nền kinh tế thế giới, đặc biệt là việc gia nhập tổ chức thương mại thế giới WTO vào năm 2006 thì hoạt động ngoại thương ngày càng đóng một vai trò quan trọng trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Hòa cùng xu thế phát triển đó, các ngân hàng thương mại cũng tự đổi mới và hoàn thiện hơn thông qua các sản phẩm dịch vụ chất lượng phục vụ cho hoạt động của các doanh nghiệp. Thanh toán quốc tế là một trong những sản phẩm ngân hàng phục vụ tốt cho hoạt động thanh toán xuất nhập khẩu và giao thương giữa các quốc gia trên toàn thế giới. Vì vậy, trong những năm gần đây, những nỗ lực của hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam đã tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động thanh toán quốc tế ngày càng phát triển. Các ngân hàng đóng vai trò như một cầu nối trong hoạt động thanh toán, tiền tệ và các dịch vụ ngân hàng quốc tế. Là một trong những ngân hàng thương mại lớn nhất, ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn (Agribank) đang từng bước nâng cao và hoàn thiện hoạt động thanh toán quốc tế để phù hợp với hệ thống pháp luật và thông lệ quốc tế cũng như giảm thiểu rủi ro cho các doanh nghiệp. Đánh giá hiệu quả hoạt động thanh toán quốc tế tại Agribank – Chi nhánh Chợ Lớn để thấy được thực trạng hoạt động, những khó khăn trong chi nhánh. Từ những vấn đề thực tiễn được đề cập trên, đề tài “Giải pháp phát triển hoạt động thanh toán quốc tế tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Chợ Lớn” đã được đưa vào để nghiên cứu sâu hơn. Nghiên cứu này đánh giá việc thực hiện thanh toán quốc tế tại Agribank – Chi nhánh Chợ Lớn và đề xuất những giải pháp để phát triển hoạt động này. 2. Mục tiêu nghiên cứu - Hệ thống hóa những khái niệm và các phương thức thanh toán quốc tế, tầm quan trọng của nó trong hoạt động kinh tế hiện nay. 2 - Phân tích thực trạng hoạt động thanh toán quốc tế tại Agribank – Chi nhánh Chợ Lớn, khảo sát ý kiến đánh giá của khách hàng, từ đó rút ra những kết quả đạt được, những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân của hạn chế đó. - Đưa ra những giải pháp, kiến nghị để phát triển hoạt động thanh toán quốc tế tại Agribank – Chi nhánh Chợ Lớn. 3. Câu hỏi nghiên cứu Để đề ra những giải pháp phù hợp với thực tế tại Chi nhánh, đề tài nghiên cứu đi sâu vào tìm hiều những vấn đề liên quan đến hoạt động thanh toán quốc tế tại Chi nhánh, cụ thể qua những câu hỏi đặt ra như sau: - Tiêu chí nào đánh giá sự phát triển hoạt động thanh toán quốc tế tại ngân hàng thương mại ? - Thực trạng hoạt động thanh toán quốc tế tại Agribank – Chi nhánh Chợ Lớn có những kết quả đạt được và những tồn tại, hạn chế nào? - Khách hàng đánh giá như thế nào về hoạt động thanh toán quốc tế tại Agribank – Chi nhánh Chợ Lớn? - Những giải pháp nào để phát triển hoạt động thanh toán quốc tế tại Agribank – Chi nhánh Chợ Lớn? 4. Phương pháp nghiên cứu: Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu dữ liệu thứ cấp và phương pháp thống kê trên cơ sở số liệu qua các năm của chi nhánh, Internet, các số liệu thống kê, báo cáo của ngân hảng Nhà nước, các tạp chí chuyên ngành ngân hàng. Nghiên cứu được thực hiện bằng phương pháp định lượng, với kỹ thuật phỏng vấn trực tiếp và khảo sát bằng bảng câu hỏi. 5. Ý nghĩa thực tiễn của đề tài Luận văn “Giải pháp phát triển hoạt động thanh toán quốc tế tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Chợ Lớn” đã nêu ra thực trạng hoạt động thanh toán quốc tế tại Agribank – Chi nhánh Chợ Lớn, rút ra những kết quả đạt được và những hạn chế chủ yếu trong quá trình thực hiện thanh toán quốc tế tại chi nhánh. Trên cơ sở đó, luận văn đã đề ra những kiến nghị, giải 3 pháp xác thực, hiệu quả, mang tính ứng dụng cao để phát triển hoạt động thanh toán quốc tế tại Agribank – Chi nhánh Chợ Lớn. 6. Kết cấu đề tài: Đề tài chủ yếu tập trung nghiên cứu vào phát triển hoạt động thanh toán quốc tế tại Agribank – Chi nhánh Chợ Lớn, gồm 3 chương: Chương 1: Lý luận tổng quan về phát triển hoạt động thanh toán quốc tế tại các ngân hàng thương mại. Chương 2: Thực trạng phát triển hoạt động thanh toán quốc tế tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam, Chi nhánh Chợ Lớn. Chương 3: Giải pháp phát triển hoạt động thanh toán quốc tế tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam, Chi nhánh Chợ Lớn. 4 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1 Hoạt động thanh toán quốc tế tại các ngân hàng thương mại 1.1.1 Khái niệm thanh toán quốc tế tại các ngân hàng thương mại Ngày nay một quốc gia muốn tồn tại và phát triển đều phải tăng cường hợp tác với các nước trên thế giới. Quan hệ quốc tế giữa các quốc gia diễn ra trên nhiều lĩnh vực khác nhau về kinh tế, chính trị, văn hóa, du lịch, khoa học kỹ thuật… nhưng trong đó giao thương về kinh tế giữ vai trò quan trọng, làm cơ sở cho các lĩnh vực khác phát triển. Giao thương về kinh tế mà chủ yếu là hoạt động mua bán, xuất nhập khẩu hàng hoá dẫn đến nhu cầu chi trả, thanh toán tiền hàng hoá dịch vụ ở các nước khác nhau. Sự ra đời của hoạt động thanh toán quốc tế là một xu thế tất yếu để đáp ứng tốt nhất nhu cầu thanh toán giữa các nước trên thế giới, trong đó ngân hàng là cầu nối, trung gian để hoạt động thanh toán được diễn ra thuận lợi và nhanh chóng nhất. TTQT ra đời từ lâu nhưng nó chỉ thực sự phát triển mạnh mẽ vào cuối thế kỷ 20 khi mà khối lượng mua bán, đầu tư quốc tế và chuyển tiền quốc tế ngày càng tăng, từ đó làm cho khối lượng thanh toán qua ngân hàng cũng tăng theo. Việc thanh toán qua ngân hàng làm gia tăng việc sử dụng đồng tiền của mỗi nước để chi trả lẫn nhau. TTQT đã trở thành một bộ phận không thể thiếu trong giao thương quốc tế ngày nay. Vậy, Theo PGS.TS Nguyễn Văn Tiến, giáo trình “Thanh toán quốc tế và tài trợ ngoại thương”, NXB Thống kê, 2007 thì TTQT được định nghĩa là việc thực hiện các nghĩa vụ chi trả và quyền hưởng lợi về tiền tệ phát sinh trên cơ sở các hoạt động kinh tế và phi kinh tế giữa các tổ chức, cá nhân nước này với tổ chức, cá nhân nước khác, hay giữa một quốc gia với tổ chức quốc tế, thông qua quan hệ ngân hàng của các nước liên quan. Theo GS. NGƯT. Đinh Xuân Trình (2006), “Giáo trình thanh toán quốc tế”, NXB Lao động – Xã hội, Hà Nội, thanh toán quốc tế là việc thanh toán các nghiã vụ tiền tệ phát sinh có liên quan tới các quan hệ kinh tế, thương mại và các mối quan hệ 5 khác giữa các tổ chức, các công ty và các chủ thể khác nhau của các nước. Bên cạnh đó, theo TS. Trầm Thị Xuân Hương (2006), “Thanh toán quốc tế ”, NXB Thống kê, Tp.Hồ Chí Minh, thanh toán quốc tế là quá trình thực hiện các khoản thu chi tiền tệ quốc tế thông qua hệ thống ngân hàng trên thế giới nhằm phục vụ cho các mối quan hệ trao đổi quốc tế phát sinh giữa các nước với nhau. Như vậy, thanh toán quốc tế tại các ngân hàng thương mại là việc thay mặt các tổ chức, cá nhân trong nước thực hiện việc chi trả, thanh toán cho người hưởng lợi ở nước ngoài về các nghĩa vụ tiền tệ phát sinh trên cơ sở các hoạt động kinh tế và phi kinh tế để kết thúc một chu trình hoạt động kinh doanh bằng các hình thức chuyển tiền, thanh toán bù trừ tài khoản tại các ngân hàng trên thế giới. 1.1.2 Vai trò thanh toán quốc tế TTQT là một trong những nghiệp vụ quan trọng trong hệ thống ngân hàng thương mại đồng thời là khâu then chốt cuối cùng khép kín một chu kỳ mua bán trao đổi hàng hoá, và là một mắt xích không thể thiếu trong toàn bộ dây chuyền thực hiện một hợp đồng ngoại thương. Vì vậy hoạt động TTQT không chỉ đóng một vai trò quan trọng đối với các tổ chức, cá nhân mà còn giúp đa dạng hoá hoạt động ngân hàng thương mại và góp phần thúc đẩy nền kinh tế ngày càng phát triển. 1.1.2.1 Đối với các ngân hàng thương mại Việc hoàn thiện và phát triển hoạt động thanh toán quốc tế có vị trí và vai trò hết sức quan trọng đối với hoạt động của ngân hàng, nó không chỉ là một dịch vụ thuần túy mà còn được coi là một trong những hoạt động quan trọng bổ sung và hỗ trợ cho các mặt hoạt động khác của ngân hàng. Thứ nhất, TTQT đa dạng hoá hoạt động của các ngân hàng thương mại Bên cạnh những hoạt động truyền thống của ngân hàng thương mại như cho vay và nhận tiền gửi thì TTQT là một trong những nghiệp vụ mới phát sinh và đạt được lợi nhuận cao cho hệ thống ngân hàng. Hoạt động TTQT giúp ngân hàng đáp ứng tốt hơn nhu cầu đa dạng của khách hàng về chuyền tiền, thanh toán nước ngoài phục vụ cho hoạt động xuất nhập khẩu của doanh nghiệp cũng như mục đích chuyển tiền của cá nhân, từ đó không chỉ giúp 6 ngân hàng thu hút thêm nhiều khách hàng mới, tạo dựng niềm tin cho khách hàng, mà còn mở rộng quy mô hoạt động, đa dạng hoá dịch vụ ngân hàng. Thứ hai, TTQT giúp cho ngân hàng đẩy mạnh được hoạt động tài trợ ngoại thương cho các doanh nghiệp xuất nhập khẩu cũng như tăng cường được nguồn vốn huy động tạm thời nhàn rỗi của các doanh nghiệp dưới hình thức các khoản ký quỹ chờ thanh toán, tao ra quá trình quản lý vốn khép kín, tạo điều kiện thuận lợi cho quản lý vốn tín dụng, tránh được rủi ro quản lý vốn sai mục đích. Tài trợ ngoại thương là một phần quan trọng trong hoạt động tín dụng gắn liền với TTQT. Nhờ có tài trợ xuất khẩu và nhập khẩu mà các doanh nghiệp có đủ vốn để làm hàng, chiết khấu bộ chứng từ xuất khẩu đồng thời thanh toán cho đối tác nước ngoài một cách nhanh chóng. Thứ ba, hoạt động TTQT giúp ngân hàng mở rộng quan hệ với các ngân hàng khác trên thế giới từ đó có thể học hỏi những kiến thức mới nhất về nghiệp vụ TTQT cũng như nâng cao uy tín của ngân hàng trong nước với nước ngoài, trên cơ sở đó khai thác được nguồn tài trợ của các ngân hàng nước ngoài và nguồn vốn trên thị trường tài chính quốc tế để đáp ứng nhu cầu về vốn của ngân hàng. Thứ tư, TTQT giúp ngân hàng gia tăng doanh thu và lợi nhuận Phí dịch vụ TTQT chiếm một phần không nhỏ trong tổng phí dịch vụ và lợi nhuận hàng năm của ngân hàng thương mại. Gắn liền với hoạt động TTQT là hoạt động bảo lãnh, tài trợ ngoại thương, mua bán ngoại tệ… góp phần phát triển thêm TTQT và gia tăng thêm thu nhập cho ngân hàng. Thứ năm, TTQT cũng tạo ra nguồn thu ngoại tệ cho các ngân hàng thông qua chuyển tiền vào tài khoản của các doanh nghiệp xuất khẩu, đáp ứng nhu cầu cho vay, thanh toán nước ngoài của các doanh nghiệp nhập khẩu. 1.1.2.2 Đối với hoạt động của các doanh nghiệp Thứ nhất, vai trò trung gian thanh toán trong hoạt động TTQT của các ngân hàng thương mại giúp quá trình thanh toán theo yêu cầu của khách hàng được tiến hành nhanh chóng, chính xác, an toàn, tiện lợi và tiết kiệm tối đa chi phí. 7 Thứ hai, nhờ hoạt động TTQT mà các doanh nghiệp xuất nhập khẩu mở rộng giao thương và tăng uy tín của mình với bạn hàng quốc tế. Thông qua hệ thống ngân hàng uy tín ở nước ngoài, ngân hàng thương mại trong nước cũng như các doanh nghiệp có thể hiểu rõ hơn về đối tác của mình ở nước ngoài, nắm bắt được các thông tin về thị trường trong và ngoài nước và nhận được thanh toán nhanh chóng nhờ bảo lãnh và cam kết của ngân hàng nước ngoài. Thứ ba, trong quá trình thực hiện thanh toán, nếu khách hàng không có đủ khả năng tài chính thì ngân hàng sẽ hỗ trợ thông qua tài trợ ngoại thương, cho vay thanh toán bộ chứng từ nhập khẩu đồng thời chiết khấu bộ chứng từ xuất khẩu để đáp ứng nhu cầu vốn lưu động cho doanh nghiệp. Thứ tư, với kiến thức TTQT và nắm vững quy định về tập quán mua bán hàng hoá quốc tế nhân viên TTQT sẽ tư vấn cho doanh nghiệp xuất khẩu để có được một bộ chứng từ hoàn hảo nhằm giảm thiểu rủi ro trong thanh toán và tạo sự an toàn tin tưởng cho khách hàng. 1.1.2.3 Đối với nền kinh tế Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế, toàn cầu hoá nền kinh tế thế giới thì hoạt động thanh toán quốc tế đóng một vai trò quan trọng trong việc phát triển kinh tế của đất nước. Một quốc gia không thể phát triển với chính sách đóng cửa, chỉ dựa vào tích luỹ trao đổi trong nước mà phải phát huy lợi thế so sánh, kết hợp với sức mạnh trong nước với môi trường kinh tế quốc tế. Trong bối cảnh hiện nay, khi các quốc gia đều đặt kinh tế đối ngoại lên hàng đầu, coi hoạt động kinh tế đối ngoại là con đường tất yếu trong chiến lược phát triển kinh tế đất nước thì vai trò của hoạt động thanh toán quốc tế ngày càng được khẳng định. TTQT là khâu quan trọng của giao dịch mua bán hàng hóa, dịch vụ giữa các cá nhân, tổ chức thuộc các quốc gia khác nhau đồng thời góp phần giải quyết mối quan hệ hàng hoá tiền tệ, tạo nên sự liên tục của quá trình sản xuất và đẩy nhanh quá trình lưu thông hàng hoá trên phạm vi quốc tế. Nếu hoạt động TTQT được tiến hành nhanh chóng, an toàn sẽ khiến cho quan hệ lưu thông hàng hoá tiền tệ giữa người mua và người bán diễn ra trôi chảy, hiệu quả hơn đồng thời tăng cường mối 8 quan hệ giao lưu kinh tế giữa các quốc gia và ngày càng nâng cao uy tín của nước ta trên trường quốc tế. Bên cạnh đó, thông qua hoạt động TTQT đặc biệt là thanh toán xuất khẩu và nhận tiền về của khách hàng sẽ thu hút một lượng ngoại tệ đáng kể vào nước ta từ đó làm tăng dự trữ ngoại hối của đất nước. 1.1.3 Các điều kiện trong thanh toán quốc tế Trong thời hội nhập, việc mở rộng thị trường, củng cố quan hệ hợp tác giữa các quốc gia trên thế giới ngày càng được đẩy mạnh nhằm khai thác tiềm lực kinh tế, cơ hội phát triển cho quốc gia và sự liên kết quốc tế về mọi mặt. Để đạt được hiệu quả tối ưu trong mua bán hàng hoá quốc tế và thực hiện tốt hợp đồng ngoại thương, các bên phải cần thông hiểu và nắm vững các điều kiện thanh toán quốc tế, bao gồm 4 điều kiện về: tiền tệ, thời gian địa điểm, phương thức thanh toán và bộ chứng từ trong thanh toán. 1.1.3.1 Điều kiện về tiền tệ Trong TTQT, các bên phải sử dụng đơn vị tiền tệ nhất định của một nước nào đó, vì vậy trong các hiệp định và hợp đồng đều có quy định các điều kiện tiền tệ. Điều kiện tiền tệ là việc sử dụng các loại tiền nào để tính toán và thanh toán các hợp đồng và hiệp định ký kết giữa các nước, đồng thời quy định cách xử lý khi giá trị đồng tiền đó biến động. Trong điều kiện về tiền tệ, căn cứ vào phạm vi, tính chuyển đổi, hình thức tồn tại và mục đích sử dụng của tiền tệ có thể phân tiền tệ thành nhiều loại khác nhau tuỳ thuộc vào mục đích phân loại. Trong TTQT và hợp đồng ngoại thương, các bên thỏa thuận những vấn đề như: tiền tệ tính tóan, tiền tệ thanh toán và bảo đảm rủi ro tỷ giá. 1.1.3.2 Điều kiện về thời gian, địa điểm thanh toán ™ Địa điểm thanh toán Địa điểm thanh toán là nơi người bán nhận được tiền còn người mua trả tiền. Trong thanh toán ngoại thương, địa điểm thanh toán có thể ở nước người nhập khẩu, 9 ở nước người xuất khẩu hoặc ở nước thứ ba. Thực tế, quy định địa điểm thanh toán phụ thuộc vào : + Tương quan lực lượng giữa hai bên trong quan hệ hợp đồng. + Phương thức thanh toán. + Đồng tiền thanh toán là của nước nào ™ Thời gian thanh toán Điều kiện về thời hạn thanh toán quy định khi nào thì người nhập khẩu phải trả tiền cho người xuất khẩu, nên ảnh hưởng trực tiếp đến tốc độ luân chuyển vốn, khả năng hạn chế rủi ro về lãi suất, tỷ giá, thanh khoản … đối với các bên tham gia hợp đồng. Lấy thời điểm giao hàng làm mốc thì thời hạn thanh toán có thể là: + Trả tiền trước: người mua trả cho người bán toàn bộ hoặc một phần tiền hàng trước khi nhận được hàng. Đây là hình thức cấp tín dụng xuất khẩu cho người bán. Tùy thuộc vào thị trường và tầm quan trọng của hàng hóa, thời hạn sản xuất, mối quan hệ giữa các bên giao dịch… để định xem mức tiền ứng trước nhiều hay ít. Trường hợp này phương thức vị thế tài chính của người bán được củng cố và chắc chắn bán được hàng. Trả tiền trước thường áp dụng trong trường hợp hai bên chưa có quan hệ làm ăn lâu dài, thanh toán trước để tạo uy tín cho người bán + Trả tiền ngay: ngay sau khi hoàn thành nghĩa vụ giao hàng và chuyển giao quyền sở hữu tại địa điểm thoả thuận giữa hai bên, người bán sẽ gửi thông báo, vận tải biển hoặc bộ chứng từ cho người mua, người mua trả tiền ngay sau khi nhận đựơc thông báo đó + Trả tiền sau: đây là hình thức cấp tín dụng của người bán cho người mua theo sự thỏa thuận giữa hai bên. Sau khi nhận được hàng hoá từ người bán thì người mua mới tiến hành thanh toán tiền. Trả tiền sau thường áp dụng trong trường hợp hai bên có quan hệ tốt, uy tín và kinh doanh lâu dài 1.1.3.3 Điều kiện về phương thức thanh toán Phương thức thanh toán (PTTT) là điều kiện quan trọng nhất trong các điều kiện TTQT. Phương thức thanh toán là toàn bộ nội dung, điều kiện và cách thức để ngân hàng tiến hành chuyển tiền và trả tiền giữa người nhập khẩu và xuất khẩu.