Tài liệu Ebook thiết kế bài giảng hình học 12 (tập 1) phần 1

^ w -•^••^^^^ ' ^ W.V-' TRAN V I N H I hiet ke bai giang HlNH HQC]2 TAP MOT NHA X U A T B A N H A N 6 I TRAN VINH THIET KE BAI GIANG HINH HOC 12 TAPMOT NHA XUAT BAN HA NOI LCll NOI DAU Chifcfng trinh thay sach gan lien vdi viec do! moi phiidng phap day hoc, trong do c6 viec thifc hien ddi mcfi pbifdng phap day hoc trong mon Toan. Bo sach Thiei kebdi gidng Hinh hpc 12 ra dcrt de phuc vu viec ddi mcfi do. Bp sacb difdc bien scan difa tren cac chifcfng, muc cua bo sach giao khoa (SGK), bam sat noi dung SGK, tii do hinh thanh nen cau tnic mot bai giang theo chifcfng trinh mdi difcfc viet theo quan diem boat dong va muc tieu giang day la: Lay hoc sinh lam trung tam va tich cifc suf dung cac phifcfng tien day hoc hien dai. Phan Hinh hoc gom 2 tap. Tap 1: gom cac chifcfng I va mot phan chifcfng II Tdp 2 : gom phan con lai cua Chifcfng II va chifcfng III Trong moi bai scan, tac gia co 6\ia ra cac cau hoi va tinh hudng thu vj. Ve boat dong day va hoc, chiing toi cd gang chia lam 2 phan: Phan boat dong cua giao viSn (GV) va pban boat dong cua hoc sinh (HS), cf moi phan c6 cac cau hoi chi tiet va hifcfng dan tra ldi. Thifc hien xong moi boat dong, la da thifc hien xong mpt dcfn vi kien thufc hoac cung cd dcfn vi kie'n thifc do. Sau m6i bai hpc chiing toi CO difa vac phan cau hoi trac nghiem khach quan nham de hpc sinh tif danh gia difcfc miifc dp nhan thifc va mifc dp tiep thu kien thufc cua minh. Phan hinh ve, cac tac gia cd gang sifu tam nhifng hinh anh thifc te co gan lien vdi lich suf toan hpc trong chifcfng trinh Hinh hpc 12 nhif cac hinh da dien deu, ...Day la nhuhg hinh ma khi iing dung trong bai giang se gay nhieu hiing thii trong hpc tap cua hpc sinh. Day la bp sach bay, dufcfc tap the tac gia bien soan cong phu, lihg dung mpt sd thanh tifU khoa hpc nhat dinb trong tinh toan va day hpc. Chiing toi hy vpng dap ufng difcfc nhu cau cua giao vi6n toan trong viec ddi mdi phifcfng phap day hpc. Trong qua trinb bien soan, khong the tranh khoi nhOhg sai sot, mong ban dpc ram thong va chia se. Chiing toi chan thanh cam cfn sif gop y cua cac ban. Hd Noi thdng 7 ndm 2008 Tac gia ChirONq 1 KHOI DA mix Phan 1 Gidl THltu CHLfdNG I. CAU TAO CHUDNG §1. Khdi niem \6 khdi da didn §2 Khdi da dien Idi va khdi da dien deu §3. Khai nidm ve the tich khdi da dien On tap chuong I Muc dich cua chuong • Chuong I nham cung ca'p cho hoc sinh nhCing kie'n thiic co ban v6 khai niem cac khdi da di6n trong kh6ng gian, chu yeu la cac da dien Idi: Khdi da dien, khdi chop. Khai ni6m ve hinh da dien, khdi da dien. Hai da dien bang nhau la gi ? - Cac chia va ghep cac khdi da dien. • Gidi thi6u ve khdi da di6n ldi va khdi da di6n deu. • The tfch ciia khdi da dien: Khai niem v^ th^ tfch khdi da dien. Khai ni6m va cong thiJc th^ tfch khdi da dien. The tfch khdi lang tru. Thi tfch khdi chop. I I - MUC TIEU 1. Kie'n thurc Nam duoc toan bo kie'n thiic co ban trong chuong da neu tren. Hieu cac khai niem va tfnh chat ciia khdi da dien. " Hieu ve each thiic xay dung the tfch mot sd khdi da dien. Hi6u dugc khdi da dien ldi. 2. KT nang Phan biet dugc khdi da dien. Tfnh dugc the tfch cua hinh lang tru, hinh chdp. - Chiing minh dugc hai mat phang vuong gdc. 3. Thai do Hgc xong chuong nay hgc sinh se lien he dugc vdi nhi6u va'n de thuc te sinh dgng, lien he dugc vdi nhiing van de hinh hgc da hgc b Idp dudi, md ra mgt each nhin mdi ve hinh hgc. Tix 66, cac em cd the tu minh sang tao ra nhiing bai toan hoac nhirng dang toan mdi. Ke't ludn Khi hgc xong chuong nay hgc sinh can lam tdt cac bai tap trong sach giao khoa va lam dugc cac bai kiem tra trong chuong. P h a u 2> ckc BAI SOAN §1. Khai niem khoi da dien (tiet 1, 2, 3) I. MUC TifU 1. Kien thurc HS nam dugc: 1. Khai niem khdi da di6n trong khdng gian. 2. Hi^u va van dung tinh th^ tich khdi lang tru va khdi chop. 3. Khai niem \i hinh da di6n \h. khdi da di^a 2. Kl ndng • Ve thanh thao cac khdi da difin don gian. • van dung thanh thao mdt sd phep bi6i hinh : Ddi xumg tam, ddi xiing true. • Phan chia va ghep thanh thao khdi da didn. 3. Th^i do • Lien h6 dugc vdi nhi^u vah 6i thuc te trong khdng gian. • Cd nhi^u sang tao trong hinh hgc. • Humg thu trong hgc tap, tfch cue phat huy tfnh ddc lap trong hgc tap. n. CHUAN BI CUA G V VA H& 1. Chu^nbicua GV: • Hinh ve 1.1 d^n 1.14. • Thudc ke, pha'n mau,... 2. Chuan bj cua HS : Dgc bai trudc d nha, cd the lien he cac phep bien hinh da hgc d ldp dudi. in. PHAN PHOI THC5I LUONG Bdi dugc chia thdnh 3 tie't: Tie't 1: Tir dau de'n bet muc 1 phan II. Tie't 2: Tie'p theo de'n bet phan III Tie't 3: Tie'p theo den bet phan IV va phan bai tap IV. TIEN TBlNH DAY HOC n. f>^J VAN DC Cau hdi 1. Nhac lai khai niem hinh hop, hinh chdp. Cau hoi 2. Cho hinh hop ABCDA'B c u a) Hay xac dinh cac mat cua hinh hop. b) Hay xac dinh cac dinh va cac canh ciia hinh hop. a. RM MOI • Thuc hien A l trong 5 phiit. Hoat dgng cua GV Cdu hoi I Hoat dgng ciia HS Ggi y trd loi cdu hoi I Nhac lai dinh nghia hinh lang tru. HS tu neu. Neu mgt sd vf du. Cdu hoi 2 Ggi ytrd loi cdu hoi 2 Nhac lai dinh nghla hinh chdp. HS tu neu. Neu mgt sd vi du. HOATDONCI I. K H 6 I LANG TRU VA K H 6 I CHOP GV neu cau hoi : HI. Khdi rubic cd bao nhieu mat? H2. Mdi mat ciia khdi rubic la hinh gi? • GV six dung hinh 1.2 trong SGK va dat van d6: H3. Hay dgc ten cac khdi chdp d hinh 1.2. H4. Hay ke ten cac mat cua hinh 1.2. H5. Hay ke ten cac mat day cua hinh 1.2 H6. Cac canh ben ciia hinh lang tru cd quan h6 vdi nhau nhu the nao? H7. Neu mgt sd hinh anh thuc te ve hinh lang tru va hinh chdp. nOATDONG2 n. KHAI NifiM Wt HINH DA DifiN VA KHOI DA DI£N 1. Khai niem ve hinh da di^n Stt dung hinh 1.4 • Thuc hien A 2 trong 4 phut. Hoat dong ciia GV Cdu hoi I Hoat dpng cua HS Ggi y trd l&i cdu hoi I Hay ke ten mat day ciia hinh lang Do la cac hinh da giac tm ABCDE.A'B'C'D'E' ABODE va A'B'C'D'E' Cdu hoi 2 Ggi y trd loi cdu hoi 2 Hay k^ ten mat day ciia hinh Do la hinh da giac ABODE. chdp S.ABCDE. • GV dat cac cau hoi sau : H8. Trong hinh 1.4 hinh lang tru cd nhOng da giac nao? H9. Trong hinh 1.4 hinh chdp cd nhung da giac nao? HIO. Cac da giac cua cac hinh tren quan he vdi nhau nhu the nao? • GV neu tfnh chat: a) Hai da gidc phdn biet chi cd the : Hoac khdng cd diem chung hoac cd mdt cgnh chung. b) Mdi cgnh ciia da gidc ndo cUng Id cgnh chung cOa dUng hai da gidc. • GV n6u dinh nghia hinh da dien: Hinh da dien Id hinh dugc tgo bdi cdc da gidc thda mdn 2 tinh chdt tren. H l l . Hay ndu mdt sd vf du v^ hinh da didn. HI2. Hay k^ ten hinh da diSn cd cac da giac bang nhau. H14. Trong hinh 1.5 em hay k^ tdn cac day ciia hinh da didn. 2. Khai niem ve khdi da di^n • GV ndu dinh nghla : Khdi da dien Id phdn khdng gian dugc gidi hgn bdi hinh da dien, ke cd hinh da dien dd. • GV cd th^ lay mdt hinh da didn, bo bdt di mdt sd mat va hoi: H15. Hinh viia nhan dugc cd phai khdi da didn hay khdng? • GV ndu cac khai nidm : HI6. Di^m trong ciia khdi da didn la gi? HI7. Di^m ngoai cua khdi da didn la gi? H18. Cd di^m nao khdng la di^m trong cung khdng la di^m ngoai ciia khdi da didn. H19. Mi6n trong ciia khdi da didn la gi? H20. Mien ngoai ciia khdi da didn la gi? H21 .Mdt dudng thang cd th^ nam trgn d mi^n nao ciia khdi da didn? H22. Hay ke tdn mdt sd hinh khdng phai la khdi da didn. 10 • Thuc hidn ^ 3 trong 4 phiit. Hoat ddng ciia HS Hoat dgng ciia GV Cdu hoi I Ggi y trd loi cdu hoi I Hinh 1.8c cd vi pham tfnh chat Vi pham tfnh chat a. nao khdng ? ABODE va A'B'C'D'E' Cdu hoi 2 Ggi y trd led cdu hoi 2 Giai thfch vi sao hinh 18c khdng GV cho HS phat bi^u va kdt luAn. phai la khdi da dien HOATDONC 3 HL HAI DA DifeN BANG NHAU 1. Phep ddi hinh trong khong gian • GV ndu dinh nghia: Trong khdng gian, quy tdc dgt tuang Ang mdi diem M vdi duy nhdt mat diem M' dugc ggi Id phep bie'n hinh trong khdng gian. Phep bien hinh trong khdng gian la phep ddi hinh neu nd bdo todn khodng cdch. • GV ndu mdt sd phep ddi hinh thudng gap trong khdng gian. a) Phep tinh tien theo vecta v Phep tinh tien theo vecta v Id phep bien hinh bien M thdnh M' md MM' = v H22. Hay chiing minh phep tinh tien theo vecto v la phep ddi hinh. b) Phep ddi xicng qua mat phdng (P) • GV sit dung hinh 1.10b va ndu khai nidm: 11 Phep dd'i xiing qua mat phdng (P) la phep bien hinh bie'n mdi diem thudc (P) thdnh chinh nd. Bie'n mdi diem M khdng thugc (P) thdnh M' md (P) la mat phdng trung trUc ciia MM'. H23. Hay chiing minh phep ddi xiing qua mat phang (P) la phep ddi hinh. c) Phep ddi xdng tdm O GV sit dung hinh 1.1 la va ndu khai niem: Phep ddi xdng tdm O la phep biin hinh bie'n O thdnh chinh nd. Bien mdi diem M khdc O thdnh M' md O la trung diem cua MM' H24. Hay chiing minh phep ddi xiing tam O la phep ddi hinh. d) Phep ddi xiing qua dudng thdng A GV sii dung hinh 1.1 la va neu khai niem: Phep dd'i xdng qua dudng thdng A la phep bien hinh bien mdi diem thudc A thdnh chinh nd. Biin mdi diem M khdng thudc A thdnh diem M' md A la dudng trung true cua MM'. H25. Hay chung minh phep ddi xiing qua dudng thang A la phep ddi hinh. • GV neu nhan xet: Thuc hien lien tie'p cdc phep ddi hinh ta dugc phep ddi hinh. Phep ddi hinh biin da dien (H) thdnh da dien (H') vd dinh, cgnh, mat cua (H) thdnh dinh, cgnh, mat cua (H'). 2. Hai hinh bang nhau • GV ndu dinh nghla: Hai hinh dugc ggi Id bdng nhau neu nd cd mdt phep ddi hinh bie'n hinh ndy thdnh hinh kia. GV su dung hinh 1.12 de md ta dinh nghia tren. • Thuc hien A 4 trong 4 phiit. 12 B' A' Hoat dgng ciia GV Cdu hoi I Hoat dgng ciia HS Ggi y trd ldi cdu hoi I Ggi 0 la tam cua hinh hop. Phep ABD.A'B'D' thanh hinh CDB.C'B'D' ddi xiing tam 0 bien hinh lang tru ABD.A'B'D' thanh hinh nao ? Cdu hoi 2 Ggi y trd ldi cdu hoi 2 Chiing minh hai hinh hop tren HS tu chiing minh. bang nhau. Cdu hoi 3 Ggi y trd ldi cdu hoi 3 Hay tim mgt phep bie'n hinh khac bie'n HS tu tim. ABD.A'B'D thanh hinh CDB.C'B'D' nOATDONG 4 IV. PHAN CHIA VA LAP GHEP CAC KHOI DA DI£N • GV neu each chia mdt sd khdi da dien va dat cau hdi: H26. Khi nao cd the chia mgt khdi da dien thanh hai khdi da dien khac nhau? H27. Hinh hop chii nhat cd the chia dugc thanh hai khdi da dien hay khdng? hay neu each chia va ke ten cac khdi da dien tao thanh. • GV neu nhan xet: Mdt khdi da didn bat ki cd the chia thanh cac khdi da dien. 13 HOATDONG^ TbM TflT Bfll HQC 1. a) Hai da giac phan bidt chi cd th^ : Hoac khdng cd diem chung hoac cd mdt canh chung. b) Mdi canh ciia da giac nao ciing la canh chung ciia diing hai da giac. 2. Hinh da didn la hinh dugc tao bdi cac da giac thda man 2 tfnh cha't trdn. Khdi da didn la p h ^ khdng gian dugc gidi han bdi hinh da didn, ke ca hinh da didn dd. 3. Trong khdng gian, quy tac dat tuong iing mdi didm M vdi duy nha't mdt diem M' dugc ggi la phep bid'n hinh trong khdng gian. Phep bie'n hinh trong khdng gian la phep ddi hinh neu nd bao toan khoang each. 4. Phep tinh tid'n theo vecto v la phep bie'n hinh bid'n M thanh M' ma MM' = v. 5. Phep ddi xumg tam O la phep bid'n hinh bid'n O thanh chfnh nd. Bid'n mdi diem M khac O thanh M' ma O la trung diem ciia MM' 6. Ph6p ddi xumg qua dudng thang A la phep bid'n hinh bidn mdi diem thudc A thanh chfnh nd. Bidn mdi didm M khdng thudc A thanh diem M' ma A la dudng trung true ciia MM' 7. Thuc hidn lidn tidp cac phep ddi hinh ta dugc phep ddi hinh. Phep ddi hinh bien da didn (H) thanh da didn (H') va dinh, canh, mat cua (H) thanh dinh, canh, mat ciia (H'). 8. Hai hinh dugc ggi la bang nhau nd'u nd cd mdt phep ddi hinh bidn hinh nay thanh hinh kia. 14 HOATDQNG 6 MOT S6 CflU H 6 | TRflC NGHIpM Hay dien diing (D) sai (S) vao cac khang dinh sau : Cdul. Cho hmh hdp ABCDEFGH B (a) Hinh hop trdn la mdt khdi da didn D (b) Cd the chia hinh hop trdn thanh hai lang tru bang nhau • (c) Tdn tai phep ddi xiing tam O bid'n cac dinh cua hinh hop thanh cac dinh ciia nd (d) Ca ba khang dinh trdn ddu sai D D Trd ldi. a b c d D D D S Cdu 2. Cho hinh hdp ABCD.A'B'CD'. Ggi O la tam ciia hinh hdp, phep ddi xiing tam D(o) 15 B' C ^.^^ A' y^ 1 "• D' \ .-' B: **• •. D (a)D(0)(A) = C' D (b)D(0)(B) = B' 1 D D (c)D(0)(B)-D' (d)D(0)(A) = C . Trd ldi. a b c d D S D S Cdu 3. Cho hinh hop ABCD.A'B'CD'. Ggi O la tam ciia hinh hop, phep ddi xiing tam D, '(O) B' A' 1 y f j r N 1 ^ ^''' D' B yy y^' \-- (a) D(0)(BAC.B'A'C') = DAC.D'A'C' D (b) D(0)(ABD.A'B'D') = CBD.C'B'D' D (c) D(0)(ABCD.A'B'C'D') = ABCD.A'B'C'D' D (d) Ca ba khang dinh tren deu sai. D 16 Trd ldi. a b c d D D D S Cdu 4. Cho hinh chdp ddu S.ABCD (hinh ve) A B (a) Hai hinh chdp S.DOA va S.BOA bang nhau (b) Hai hinh chdp S.DOC va S.BOC bang nhau (c) Hai hinh chdp S.BOA va S.BOC bang nhau (d) Ca ba khang dinh tren deu sai • • D D Trd ldi. a b c d D D D S Chgn khang dinh diing trong cac cau sau: Cdu 5. Cho hinh chdp deu S.ABCD (hinh ve). Qua phep ddi xiing qua mat phang (SDB) bie'n hinh chdp S.AOB thanh hinh chdp 17 (a) S.DOA ; (b) S.DOC (c) S.COB; (d) S.DBC Trd ldi. (c). Cdu 6. Cho hinh chdp deu S.ABCD (hinh ve). Qua phep ddi ximg qua mat phang (SDB) bie'n hinh chdp S.DAB thanh hinh chdp (a) S.DOA ; (b) S.DOC (c) S.COB; (d) S.DBC Trdldi. (d). 18 Cdu 7 Cho hinh chdp deu S.ABCD (hinh ve). Qua phep ddi xirng qua mat phang (SAC) bie'n hinh chdp S.DAB thanh hinh chop (a) SDOA ; (b) S.DOC (c) S.COB i (d) S.DAB Trdldi. (d). Cdu 8. Cho hinh chdp ddu S.ABCD (hinh ve). Qua phep ddi xiing qua mat phang (SAC) bie'n hinh chdp S.OAB thanh hinh chdp (a) S.DOA; (b) S.DOC (c) S C O B ; (d) S.DAB Trdldi. (a). 19 Cdu 9. Cho hinh chdp deu S.ABCD (hinh ve). Qua phep ddi xung tam O bie'n hinh chop S.OAB thanh hinh chdp (a) S.DOA; (c) S.AOB ; s' (b) S.DOC (d) S.DOC Trd ldi. (d). Cdu 10. Cho hinh chdp deu S.ABCD (hinh ve). Qua phep ddi xiing tam O bie'n hinh chdp S.ABCA thanh hinh chdp 20 (a) S.DOA ; (b) S'.ABCD (c) S.AOB; (d) S.DAB Trd ldi. (b). HOATDQNG 7 HaOTNG DflN Bfll TflP SGK Bai 1. Hudng ddn. Dua vao tinh chat ciia da dien Hai mat kd nhau ludn cd mgt canh chung Mdi canh cua da dien la canh chung cua hai mat. Hoat dgng cua GV Cdu hoi I Gia sii da dien cd n mat, cac mat khdng cd canh chung thi cd tat ca bao nhieu canh ? Cdu hoi 2 Hoat dgng cua HS Ggi y trd ldi cdu hoi I Cd tat ca 3n canh. Ggi y trd ldi cdu hoi 2 Mdi canh ciia da dien la canh Co tat ca — mat. 2 • chung ciia 2 mat nen sd mat la bao nhieu ? Ggi y trd ldi cdu hoi 3 Cdu hoi 3 Sd mat phai cbSn. Nhan xet vdsd mat. Cdu hoi 4 Neu vf du. Ggi y trd ldi cdu hoi 4 HS tu lay vi du. Bai 2. Hudng ddn. Dua vao tfnh chat ciia da dien Dinh cd k mat di qua thi cd k canh di qua. Mdi dinh cd it nhat la 3 mat di qua. 21