Tài liệu định hướng giá trị nghề cảnh sát của học viên trường trung cấp cảnh sát nhân dân vi

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN --------------------------- NGUYỄN THỊ HUỆ ĐỊNH HƢỚNG GIÁ TRỊ NGHỀ CẢNH SÁT CỦA HỌC VIÊN TRƢỜNG TRUNG CẤP CẢNH SÁT NHÂN DÂN VI LUẬN VĂN THẠC SĨ TÂM LÝ HỌC Hà Nội - 2015 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN --------------------------- NGUYỄN THỊ HUỆ ĐỊNH HƢỚNG GIÁ TRỊ NGHỀ CẢNH SÁT CỦA HỌC VIÊN TRƢỜNG TRUNG CẤP CẢNH SÁT NHÂN DÂN VI Chuyên ngành: Tâm lý học Mã số: 60 31 04 01 LUẬN VĂN THẠC SĨ TÂM LÝ HỌC Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: GS.TS. Nguyễn Hữu Thụ Hà Nội - 2015 1 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu mà tôi đã thực hiện dưới sự hướng dẫn của GS.TS. Nguyễn Hữu Thụ. Các trích dẫn và tài liệu sử dụng trong luận văn đều được dẫn nguồn và có độ tin cậy cao về mặt khoa học. Số liệu và kết quả nghiên cứu của luận văn hoàn toàn trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Hà Nội Ngày 10 tháng 9 năm 2015 Người cam đoan Nguyễn Thị Huệ 2 LỜI CẢM ƠN Em xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo trong Khoa Tâm lý học, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn - Đại học Quốc gia Hà Nội đã nhiệt tình giảng dạy em trong suốt quá trình học tập. Em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Thầy giáo Nguyễn Hữu Thụ, người đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ, động viên và cổ vũ cho em trong quá trình thực hiện luận văn. Tôi xin cảm ơn tập thể thầy cô giáo và các em học viên trường trung cấp Cảnh sát Nhân dân VI đã hợp tác với tôi trong quá trình điều tra thực tiễn. Tôi cũng xin cảm ơn gia đình và bạn bè đã giúp đỡ, động viên, tạo điều kiện để tôi hoàn thành luận văn này. Xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, ngày 10 tháng 9 năm 2015 Tác giả Nguyễn Thị Huệ 3 MỤC LỤC MỞ ĐẦU…………………………………………………………………. 1 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN ĐỊNH HƢỚNG GIÁ TRỊ NGHỀ, ĐỊNH HƢỚNG GIÁ TRỊ NGHỀ CẢNH SÁT ……………………….. 5 1.1. Tổng quan lịch sử nghiên cứu …………………………………….. 5 1.1.1. Các công trình nghiên cứu ở nước ngoài …………………… 5 1.1.2. Các công trình nghiên cứu ở trong nước …………………….. 8 1.2. Lý luận về định hướng giá trị nghề cảnh sát………………………. 10 1.2.1. Nghề ………………………………………………………...... 10 1.2.2. Giá trị ………………………………………………………… 10 1.2.3. Định hướng giá trị …………………………………………. 19 1.2.4. Định hướng giá trị nghề cảnh sát …………………………… 21 1.3. Định hướng giá trị nghề cảnh sát của học viên trường Trung cấp Cảnh Sát Nhân Dân VI ………………………………………………….. 30 1.3.1. Học viên …………………………………………………….. 30 1.3.2. Định hướng giá trị nghề cảnh sát của học viên trường trung cấp Cảnh sát Nhân dân VI ……………………………………………… 31 1.4. Biểu hiện định hướng giá trị nghề cảnh sát của học viên trường trung cấp CSND VI ……………………………………………………. 1.4.1. Định hướng giá trị đối với người vi phạm pháp luật ………... 33 33 1.4.2. Định hướng giá trị nghề cảnh sát của học viên trường trung cấp Cảnh sát Nhân dân VI được biểu hiện qua quan hệ với đồng nghiệp ………….. 35 1.4.3. Định hướng giá trị nghề cảnh sát của học viên trường trung cấp Cảnh sát Nhân dân VI được biểu hiện trong quan hệ với bản thân…. 1.5. Các yếu tố tác động đến định hướng giá trị nghề cảnh sát của học 4 36 viên trường Trung cấp Cảnh Sát Nhân Dân VI ………………………….. 38 1.5.1. Yếu tố chủ quan ……………………………………………… 38 1.5.2. Yếu tố khách quan …………………………………………… 40 Tiểu kết chương 1 ………………………………………………………. 42 CHƢƠNG 2: TỔ CHỨC VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU …… 44 2.1. Vài nét về địa bàn và khách thể nghiên cứu ………………………. 44 2.1.1. Vài nét về địa bàn nghiên cứu ……………………………… 44 2.1.2. Vài nét về khách thể nghiên cứu……………………………… 47 2.2. Tổ chức nghiên cứu ………………………………………………. 47 2.2.1. Tổ chức nghiên cứu về mặt lý luận ………………………… 47 2.2.2. Tổ chức nghiên cứu thực tiễn ………………………………… 48 2.3. Phương pháp nghiên cứu ………………………………………… 51 2.3.1. Phương pháp quan sát ……………………………………… 51 2.3.2. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi ……………………… 51 2.3.3. Phương pháp nghiên cứu tài liệu …………………………… 53 2.3.4. Phương pháp phỏng vấn sâu ……………………………….. 53 2.3.5. Phương pháp xử lý kết quả nghiên cứu bằng thống kê toán học (SPSS) ………………………………………………………………. 54 Tiểu kết chương 2 ……………………………………………………….. 54 CHƢƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ……………………………. 55 3.1. Thực trạng định hướng giá trị nghề cảnh sát của học viên trường trung cấp Cảnh sát Nhân dân VI ……………………………………….. 55 3.1.1. Đánh giá của học viên trường trung cấp Cảnh sát Nhân dân VI về nghề Cảnh sát thi hành án hình sự và hỗ trợ tư pháp ……………. 55 3.1.2. Thực trạng định hướng giá trị nghề cảnh sát thi hành án hình sự và hỗ trợ tư pháp của học viên trường trung cấp Cảnh sát Nhân dân VI biểu hiện trong mối quan hệ với người vi phạm pháp luật …………… 5 63 3.1.3. Thực trạng định hướng giá trị nghề cảnh sát thi hành án hình sự và hỗ trợ tư pháp của học viên trường trung cấp Cảnh sát Nhân dân VI biểu hiện trong mối quan hệ với đồng nghiệp ………………………. 69 3.1.4. Thực trạng định hướng giá trị nghề cảnh sát thi hành án hình sự và hỗ trợ tư pháp của học viên trường trung cấp Cảnh sát Nhân dân VI biểu hiện trong quan hệ với bản thân ……………………………….. 74 3.1.5. So sánh sự lựa chọn về mức độ quan trọng các giá trị nghề theo giới tính, theo năm học ……………………………………………... 80 3.2. Yếu tố tác động đến định hướng giá trị nghề cảnh sát của học viên trường trung cấp Cảnh sát Nhân dân VI ............................................... 82 3.2.1. Mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến định hướng giá trị nghề cảnh sát thi hành án hình sự và hỗ trợ tư pháp của học viên trường trung cấp Cảnh sát Nhân dân VI .................................................................... 82 3.2.2. So sánh mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến định hướng giá trị nghề cảnh sát thi hành án hình sự và hỗ trợ tư pháp theo giới tính, theo năm học ……………………………………………………………. 86 3.3. Một số biện pháp tâm lý - giáo dục định hướng giá trị nghề cảnh sát của học viên trường trung cấp Cảnh sát Nhân dân VI …………….. 88 Tiểu kết chương 3 ……………………………………………………….. 91 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ………………………………………… 93 TÀI LIỆU THAM KHẢO ……………………………………………… 98 PHỤ LỤC ………………………………………………………………. 103 6 DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ Bảng 2.1. Mẫu khách thể nghiên cứu theo giới tính, năm học và nghề nghiệp chính của gia đình …………………………………………… 48 Bảng 3.1. Ý kiến đánh giá của học viên về nghề Cảnh sát Thi hành án hình sự và hỗ trợ tư pháp …………………………………………… 57 Bảng 3.2. Kết quả điểm trung bình giữa 2 nhóm ý kiến tích cực và tiêu cực tính trên toàn mẫu ………………………………………………….. 60 Bảng 3.3. Kết quả điểm trung bình giữa 2 nhóm ý kiến tích cực và tiêu cực theo giới tính ……………………………………………………………….. 61 Bảng 3.4. Kết quả điểm TB giữa 2 nhóm ý kiến tích cực và tiêu cực theo năm học ………………………………………………………………………… 62 Bảng 3.5. Sự lựa chọn của học viên về các giá trị nghề cảnh sát biểu hiện trong mối quan hệ với người vi phạm pháp luật ………………… 64 Bảng 3.6. Sự lựa chọn của học viên về các giá trị nghề cảnh sát biểu hiện trong mối quan hệ với đồng nghiệp ……………………………… 70 Bảng 3.7. Sự lựa chọn của học viên về các giá trị nghề cảnh sát biểu hiện trong mối quan hệ với bản thân ………………………………….. 75 Bảng 3.8. Mức độ thực hiện các hành vi học tập, rèn luyện nghề Cảnh sát thi hành án hình sự và hỗ trợ tư pháp …………………………….. 78 7 Bảng 3.9. So sánh sự lựa chọn về mức độ quan trọng các giá trị nghề theo giới tính ……………………………………………………………. 81 Bảng 3.10. So sánh sự lựa chọn về mức độ quan trọng các giá trị nghề theo năm học ……………………………………………………………. 82 Bảng 3.11. Yếu tố tác động đến định hướng giá trị nghề cảnh sát Thi hành án hình sự và hỗ trợ tư pháp của học viên trường trung cấp Cảnh sát Nhân dân VI ........................................................................................ 83 Bảng 3.12. Kết quả điểm TB của 2 nhóm yếu tố ảnh hưởng đến định hướng giá trị nghề cảnh sát thi hành án hình sự và hỗ trợ tư pháp…… 86 Bảng 3.13. Kết quả so sánh mức độ ảnh hưởng của 2 nhóm yếu tố đến định hướng giá trị nghề cảnh sát thi hành án hình sự và hỗ trợ tư phápgiữa nam và nữ …………………………………………………………………….. 87 Bảng 3.14. Kết quả so sánh mức độ ảnh hưởng của 2 nhóm yếu tố đến định hướng giá trị nghề cảnh sát thi hành án hình sự và hỗ trợ tư pháp theo năm học …………………………………………………………………. 88 Biểu đồ 3.1. Mức độ yên tâm đối với nghề Cảnh sát Thi hành án hình sự và hỗ trợ tư pháp ……………………………………………………….. 8 63 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Giá trị và định hướng giá trị luôn là vấn đề được quan tâm hàng đầu và có ảnh hưởng nhiều đến sự phát triển của mỗi quốc gia, dân tộc. Giá trị và định hướng giá trị đang là vấn đề thu hút nhiều nhà khoa học, nhiều tổ chức tham gia nghiên cứu. Bởi giá trị có vai trò đặc biệt quan trọng, nó xác định được những cái cần có và có ích của chủ thể, của xã hội. Trong xã hội văn minh, bất cứ ngành nghề nào cũng đều mang một hệ thống thang giá trị đặc thù của ngành nghề đó. Định hướng giá trị giúp cá nhân hướng tới, lựa chọn các giá trị thể hiện trong hoạt động của mình. Nghiên cứu về định hướng giá trị nói chung và định hướng giá trị nghề nghiệp nói riêng có vai trò rất quan trọng trong việc lựa chọn, phấn đấu và hoàn thành những mục tiêu mà cá nhân đã chọn. Nếu nhận thức đầy đủ, đúng đắn về những yêu cầu của nghề, về những phẩm chất mà nghề yêu cầu đối với bản thân thì mỗi cá nhân sẽ có sự lựa chọn nghề phù hợp với nguyện vọng và xã hội, từ đó sẽ tích cực hoạt động để vươn tới chiếm lĩnh nghề. Ngược lại nếu không có định hướng nghề nghiệp rõ ràng thì sẽ không giúp cho cá nhân đó khẳng định, phát huy giá trị của bản thân cũng như phát triển sự nghiệp hay đóng góp cho xã hội. Nghề cảnh sát là một nghề đặc biệt trong xã hội. Đối tượng chủ yếu của nghề cảnh sát là con người mà việc tìm hiểu, làm rõ bản chất của một người là công việc không hề dễ dàng. Nhiệm vụ đặc thù của người cảnh sát là đấu tranh phòng chống tội phạm. Ranh giới để nhận biết tội phạm vi phạm pháp luật là rất khó. Với tính chất công việc như vậy nên đòi hỏi người chiến sĩ cảnh sát phải có lập trường kiên định cùng tấm lòng trung thành, hết lòng vì Tổ quốc và nhân dân. Nếu không có định hướng cũng như nhận thức nghề 1 đúng đắn thì người cảnh sát không thể làm tròn trách nhiệm mà Đảng và nhân dân giao phó. Có rất nhiều những nghiên cứu về định hướng giá trị nghề, tuy nhiên cho đến nay chưa có công trình nghiên cứu về định hướng giá trị nghề cảnh sát trong lĩnh vực thi hành án hình sự và hỗ trợ tư pháp. Trường trung cấp Cảnh sát Nhân dân VI là trường trung cấp thuộc hệ thống các trường Công an nhân dân với nhiệm vụ đào tạo những cán bộ trình độ trung cấp trong lĩnh vực Thi hành án hình sự và hỗ trợ tư pháp. Mỗi năm, trường có khoảng 2500 học viên tốt nghiệp ra trường. Tuy nhiên, để nâng cao chất lượng đào tạo đội ngũ cán bộ Thi hành án hình sự và hỗ trợ tư pháp thì nhà trường cũng cần phải định hướng giá trị nghề cho học viên. Việc tìm hiểu đúng vấn đề định hướng giá trị nghề cảnh sát giúp trường Trung cấp Cảnh sát Nhân dân VI có những biện pháp tác động hợp lý tới học viên để các em rèn luyện, phấn đấu trở thành những người cảnh sát vừa có tài vừa có đức, hết lòng phụng sự Tổ quốc và nhân dân. Vì vậy, chúng tôi thực hiện nghiên cứu đề tài: “Định hướng giá trị nghề cảnh sát của học viên trường trung cấp Cảnh sát Nhân dân VI” 2. Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu lý luận và thực trạng định hướng giá trị nghề cảnh sát của học viên trường Trung cấp Cảnh sát Nhân dân VI, trên cơ sở đó đề xuất một số biện pháp tâm lý giáo dục định hướng nghề cảnh sát cho học viên trường Trung cấp Cảnh sát Nhân dân VI nhằm nâng cao chất lượng đào tạo. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu 3.1.Đọc phân tích tài liệu để xây dựng cơ sở lý luận của đề tài 3.2. Khảo sát thực trạng định hướng giá trị nghề Cảnh sát của học viên trường Trung cấp Cảnh sát Nhân dân VI. 2 3.3. Tìm hiểu yếu tố tác động đến thực trạng định hướng giá trị nghề Cảnh sát của học viên. 3.4. Đề xuất một số kiến nghị về việc định hướng giá trị nghề Cảnh sát cho học viên trường Trung cấp Cảnh sát Nhân dân VI nhằm nâng cao hiệu quả, chất lượng đào tạo. 4. Đối tƣợng nghiên cứu Biểu hiện định hướng giá trị nghề cảnh sát của học viên trường Trung cấp Cảnh sát Nhân dân VI thể hiện qua mối quan hệ với đồng nghiệp, mối quan hệ với người vi phạm pháp luật và mối quan hệ với bản thân. 5. Khách thể nghiên cứu Học viên năm thứ nhất và năm thứ hai khoa Giáo dục cải tạo phạm nhân, khoa trinh sát trại giam của trường Trung cấp Cảnh sát Nhân dân VI năm học 2013 - 2014. Đây là hai khoa có chuyên ngành đặc thù của trường Trung cấp Cảnh sát Nhân dân VI. Cụ thể: 150 học viên năm thứ nhất, 150 học viên năm thứ 2 và 5 giáo viên đang giảng dạy tại trường trung cấp Cảnh sát Nhân dân VI. 6. Giới hạn nghiên cứu Nghiên cứu định hướng giá trị nghề cảnh sát của học viên trường Trung cấp Cảnh sát Nhân dân VI trong học tập, trong hoạt động nghiệp vụ cảnh sát, trong quan hệ với đồng nghiệp và giá trị nghề đối với bản thân. Khảo sát định hướng giá trị nghề cảnh sát của học viên trường Trung cấp Cảnh sát Nhân dân VI cơ sở 1, đóng tại huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yên. 7. Giả thuyết nghiên cứu Đa số học viên trường trung cấp Cảnh sát Nhân dân VI đều có định hướng giá trị nghề đúng đắn và được biểu hiện qua mối quan hệ với người vi phạm pháp luật, qua mối quan hệ với đồng nghiệp và qua mối quan hệ với 3 bản thân. Có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến thực trạng định hướng giá trị nghề cảnh sát của học viên trường trung cấp Cảnh sát Nhân dân VI, phần lớn là do sự tác động của các yếu tố chủ quan như trình độ, kinh nghiệm, hứng thú sở thích, lập trường tư tưởng của bản thân. 8. Phƣơng pháp nghiên cứu 8.1. Phương pháp quan sát: được sử dụng để tìm hiểu và đánh giá thực trạng hoạt động định hướng giá trị nghề cảnh sát của học viên trường Trung cấp Cảnh sát Nhân dân VI. 8.2. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi: đây là phương pháp chủ yếu được sử dụng để tìm hiểu định hướng nghề cảnh sát của học viên trường Trung cấp Cảnh sát Nhân dân VI. 8.3. Phương pháp nghiên cứu tài liệu: tham khảo, thu thập tư liệu và các công trình nghiên cứu trong và ngoài nước có liên quan đến đề tài để xây dựng hệ thống cơ sở lý luận cho đề tài. 8.4. Phương pháp phỏng vấn sâu: tiến hành phỏng vấn sâu đối với một số học viên trường Trung cấp Cảnh sát Nhân dân VI để tìm hiểu sâu hơn những hiểu biết định hướng giá trị nghề của họ cũng như những đánh giá của họ về thực trạng định hướng giá trị nghề cảnh sát của học viên. 8.5. Phương pháp xử lý kết quả nghiên cứu bằng thống kê toán học: đánh giá định hướng giá trị nghề cảnh sát của học viên trường Trung cấp Cảnh sát Nhân dân VI. 4 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN ĐỊNH HƢỚNG GIÁ TRỊ NGHỀ, ĐỊNH HƢỚNG GIÁ TRỊ NGHỀ CẢNH SÁT 1.1. Tổng quan lịch sử nghiên cứu Vấn đề giá trị, định hướng giá trị và vấn đề định hướng giá trị nghề nghiệp đang là vấn đề mang tính thời sự cấp bách và được nhiều tác giả trong và ngoài nước quan tâm nghiên cứu. 1.1.1. Các công trình nghiên cứu ở nước ngoài Vấn đề giá trị, định hướng giá trị đã có từ rất lâu và được các nhà khoa học nhiều nước trên thế giới quan tâm nghiên cứu, tìm hiểu ở nhiều góc độ khác nhau. Có thể kể đến các công trình nghiên cứu sau: Từ năm 1968 - 1974, Viện nghiên cứu thanh niên ở Đức đã tiến hành nghiên cứu ở 1000 học sinh phổ thông và 2000 sinh viên đại học để tìm hiểu định hướng giá trị. Trong những năm 1977 - 1978, Trung tâm nghiên cứu khoa học về thanh niên ở Bungari nghiên cứu về vấn đề giáo dục đạo đức cho thanh niên, trong đó có đề cập đến vấn đề giá trị, đặc biệt là sự khác biệt trong thang giá trị của thanh niên so với thế hệ cha ông. Năm 1985, Viện nghiên cứu thế giới của Nhật Bản đã chú trọng nghiên cứu vấn đề định hướng giá trị của thanh niên ở 11 quốc gia có độ tuổi từ 18 24 tuổi. Tiếp đó, Viện khảo sát xã hội Châu Âu cũng nghiên cứu thanh niên ở 10 nước Châu Âu. Cả hai cuộc điều tra này đều đề cập đến về vấn đề định hướng giá trị của thanh niên nhằm mục đích giúp họ chuẩn bị bước vào cuộc sống. Năm 1988, UNESCO phát hành tập tài liệu nghiên cứu về hệ thống cấu trúc của giá trị, trên cơ sở đó hình thành bộ công cụ đo đạc, kiểm chứng giá trị, giúp cho những công trình nghiên cứu giá trị được đúng hướng. 5 Hơn 10 năm trở lại đây, các nước Châu Á và các nước Đông Nam Á cũng đã có nhiều cuộc hội thảo về vấn đề nghiên cứu giá trị và giáo dục giá trị. Các chương trình giáo dục giá trị, định hướng giá trị đã được đưa vào trong các trường phổ thông và cộng đồng dân cư ở một số nước như: Indonesia, Phillipin, Singapore, Malaysia và Thái Lan. Tóm lại, các công trình nghiên cứu về giá trị và định hướng giá trị ở đây đã chỉ ra được những khác biệt trong thang giá trị của thanh niên, xây dựng được bộ dụng cụ để đo đạc và kiểm chứng cho nghiên cứu thực tế. Ngoài ra các công trình nghiên cứu còn được ứng dụng vào trong các trường học và cộng đồng dân cư. Trên thế giới cũng có nhiều công trình nghiên cứu về định hướng giá trị nghề nghiệp. Có thể kể đến các công trình nghiên cứu sau đây: Đề tài “Các giá trị trong công việc và sự lựa chọn nghề nghiệp đối với những sinh viên năm nhất” do Idit Ben – Shem và Tamara E. Avi – Itzhak, khoa hướng nghiệp, trường đại học Haifa, Israel, tháng 10 năm 1990. Bài viết này nghiên cứu về mối liên hệ giữa các giá trị trong công việc và quyết định lựa chọn nghề nghiệp của những sinh viên năm nhất Israel qua đó có những hỗ trợ phù hợp cho họ trong định hướng lại những mong đợi về nghề nghiệp. Mục tiêu cụ thể của nghiên cứu này là tìm hiểu và so sánh mong đợi về các giá trị trong công việc đối với các nghành nghề khác nhau thông qua việc sử dụng bảng liệt kê giá trị trong công việc của Super năm 1970 và để xác định những tập con của thang đo các giá trị trong công việc của Super tạo nên sự khác biệt giữa các nhóm sinh viên. Tương quan giữa các giá trị trong công việc và lựa chọn nghề nghiệp đã được khẳng định trong nghiên cứu. Kết quả thu được cho thấy đa số đều đánh giá cao tầm quan trọng của giá trị thu nhập và hầu hết những giá trị bên ngoài. Kết quả còn cho thấy có sự khác biệt lớn liên quan đến sự lựa chọn giá trị quản lý người khác và sự sáng tạo. 6 Đề tài “Các giá trị trong công việc của sinh viên năm nhất: khám phá sự khác biệt giữa các nhóm” do Ryan D. Duffy và William E. Sedlack đăng trên tạp chí phát triển nghề nghiệp, tháng 6 năm 2007. Một mẫu gồm 3. 570 sinh viên cao đẳng năm thứ nhất được khảo sát để xác định những yếu tố họ cho là quan trọng khi lựa chọn nghề nghiệp. Đa phần sinh viên đều khẳng định hứng thú, lương cao, đóng góp cho xã hội, và vị thế là 4 giá trị công việc quan trọng. Sinh viên nam có khuynh hướng đánh giá cao các giá trị bên ngoài, nữ sinh viên thì đánh giá cao các giá trị xã hội. Dựa trên kết quả này, các nhà tham vấn học đường khẳng định các giá trị trong công việc nằm trong tiến trình lựa chọn nghề nghiệp của sinh viên. Đề tài “Điều gì ảnh hưởng đến các giá trị trong công việc của một cá nhân? Tương quan giữa các giá trị trong công việc, văn hóa dân tộc và ý nghĩa tự thân” của tác giả Peter Gahan, Lakmal Abeysekera, khoa quản lý, trường đại học Monash, Caulfield East, Úc phát hành trong tạp chí quản trị nguồn nhân lực tháng 1 năm 2009. Khái niệm về giá trị cuộc sống đã trở thành trung tâm trong các nghiên cứu về động cơ và mức độ thúc đẩy hành vi cá nhân, đặc biệt trong lĩnh vực quản trị nguồn nhân lực và hành vi tổ chức. Trong số các yếu tố khác nhau của các giá trị cuộc sống, các giá trị công việc (hay mục tiêu trong công việc) thường được xem như là một yếu tố trung tâm ảnh hưởng đến thái độ và hành vi trong công việc của cá nhân. Tầm quan trọng của sự hiểu biết các giá trị công việc được tiếp tục khẳng định bởi lực lượng lao động ngày càng đa dạng ở các nước và thông qua việc toàn cầu hóa kinh tế dẫn đến sự cần thiết phải quản lý lực lượng lao động đa dạng về văn hóa. Mặc dù nhận thức tầm quan trọng của nó, nhiều nghiên cứu vẫn chưa thống nhất về các yếu tố quan trọng nhất trong việc định hình các giá trị công việc của một cá nhân. Thông thường, phần lớn các nghiên cứu này đã tập trung vào việc khẳng định các 7 mức độ của văn hóa ảnh hưởng đến sự định hình các giá trị công việc của một cá nhân. Những lý giải dựa trên văn hóa đặc biệt có ảnh hưởng trong quản lý nguồn nhân lực quốc tế. Các tác giả đã phát triển và thử nghiệm một mô hình tích hợp đơn giản của mối quan hệ giữa văn hoá dân tộc và định hướng giá trị của cá nhân, trên 2 kiểu giá trị công việc: phần thưởng bên ngoài và giá trị nội tại (bên trong). Sử dụng dữ liệu từ một cuộc khảo sát của sinh viên kinh doanh, các tác giả tìm thấy sự tương đồng lớn giữa văn hoá dân tộc và các giá trị công việc nội tại (bên trong). Tóm lại, các nghiên cứu định hướng giá trị nghề nghiệp đã chỉ ra được mối liên hệ giữa các giá trị trong công việc và quyết định lựa chọn nghề nghiệp, các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình chọn nghề của sinh viên 1.1.2. Các công trình nghiên cứu ở trong nước Vấn đề giá trị, định hướng giá trị ở Việt Nam tuy còn khá mới mẻ song từ thập niên 90 trở lại đây cũng đã có rất nhiều tác giả tập trung nghiên cứu về vấn đề này. Có thể kể đến một số công trình nghiên cứu sau đây: Năm 1987 - 1988, Ban Lý luận giáo dục và Giáo dục chuyên nghiệp thực hiện đề tài: “Nghiên cứu và điều tra về xu hướng nhân cách của sinh viên”. Đề tài đã chỉ ra những xu hướng nhân cách của sinh viên và đề cập đến vấn đề giá trị sống của sinh viên với những đặc trưng nhất định. Năm 1991 - 1995, chương trình Khoa học công nghệ cấp Nhà nước mã số KX - 07: “Con người Việt Nam - mục tiêu và động lực của sự phát triển kinh tế xã hội” đã được thực hiện, làm cơ sở cho nhiều đề tài khác nghiên cứu lý luận và thực tiễn về định hướng giá trị của con người Việt Nam. Đề tài mã số KX - 07 - 04 do PGS.TS Nguyễn Quang Uẩn làm chủ nhiệm, nghiên cứu: “Giá trị - Định hướng giá trị nhân cách và giáo dục giá 8 trị” đã chỉ ra xu hướng phát triển nhân cách người Việt nam trong thời kỳ đổi mới và mở cửa. Năm 1996, luận án phó tiến sĩ Tâm lý học của Nguyễn Thị Khoa với đề tài: “Định hướng giá trị chất lượng cuộc sống gia đình của nữ trí thức hiện nay” đã làm sáng tỏ cơ sở lý luận về giá trị, định hướng giá trị và nêu ra những đặc trưng và xu thế định hướng giá trị chất lượng cuộc sống gia đình của nữ trí thức, từ đó xây dựng những chuẩn giá trị gia đình Việt Nam trong xã hội hiện đại. Cùng năm 1996, đề tài: “Định hướng giá trị của thanh niên sinh viên trong sự nghiệp đổi mới ở Việt Nam” (1995) - Luận án tiến sĩ của Dương Tự Đàm đã nêu ra một số biểu hiện đặc trưng, xu hướng phát triển và sự chuyển đổi định hướng giá trị trong sinh viên. Trên cơ sở đó đề tài đưa ra những giải pháp nhằm giáo dục định hướng giá trị cho thanh niên sinh viên theo những yêu cầu của công cuộc đổi mới. Năm 2002, Đỗ Ngọc Hà với luận án tiến sĩ: “Định hướng giá trị của thanh niên, sinh viên hiện nay trước sự chuyển đổi về kinh tế, xã hội của đất nước” đã cho thấy những giá trị nào điều tiết được cuộc sống hàng ngày và hành vi xã hội của sinh viên, trên cơ sở đó xây dựng biểu định hướng giá trị của sinh viên Việt Nam. Năm 2009, luận án tiến sĩ của Phạm Tất Thắng với đề tài: “Định hướng giá trị của sinh viên” tìm hiểu định hướng giá trị của sinh viên ngày nay trong lĩnh vực nghề nghiệp, việc làm, giá trị chính trị, tình bạn, tình yêu, hôn nhân. Đồng thời qua đó lý giải các yếu tố xã hội chi phối định hướng giá trị của sinh viên hiện nay. Đề tài cấp bộ: “Thực trạng lựa chọn các giá trị đạo đức nhân văn trong lối sống của sinh viên thành phố Hồ Chí Minh hiện nay”, mã số B 2007.19.27 của tác giả Huỳnh Văn Sơn. Trong đề tài này tác giả cho biết, trong việc lựa 9 chọn các giá trị cụ thể sinh viên chưa quan tâm đúng mức đến các giá trị hướng đến cộng đồng và các giá trị hướng đến một cuộc sống hữu nghị hợp tác với người khác. Ngoài ra, sự lựa chọn của SV còn chưa thống nhất và rất dao động. Ngoài những đề tài nghiên cứu, còn có một số bài viết và báo cáo về giá trị và định hướng giá trị được đăng trên các tạp chí khoa học. Như vậy, các công trình nghiên cứu trong nước về vấn đề giá trị và định hướng giá trị đã làm sáng tỏ nhiều vấn đề cả tích cực lẫn tiêu cực của những thay đổi về định hướng giá trị của người Việt Nam nói chung và của thanh niên sinh viên nói riêng, từ đó đề ra những phương hướng và biện pháp để giúp thanh niên sinh viên hoàn thiện về mặt nhân cách. 1.2. Lý luận về định hƣớng giá trị nghề cảnh sát 1.2.1. Nghề Nghề nghiệp theo tiếng Anh là “Profession” có nghĩa là một công việc chuyên môn. Theo từ điển Tiếng Việt, nghề được hiểu là “công việc chuyên làm theo sự phân công lao động của xã hội” (34, tr.654) Hiện nay trên thế giới có khoảng 65000 nghề và chuyên môn. Ở nước ta danh mục nghề đào tạo chuyên nghiệp do Viện Khoa học dạy nghề xây dựng có khoảng 400 nghề, còn các nghề trong xã hội có hàng chục nghìn nhưng chưa được nghiên cứu đầy đủ. Để làm sáng tỏ khái niệm nghề nghiệp, tác giả đi phân tích tìm hiểu các khái niệm có liên quan đến nhau: Chuyên môn, việc làm, nghề. Chuyên môn là một dạng lao động đặc biệt, mà qua đó con người dùng sức mạnh vật chất và sức mạnh tinh thần của mình để tác động vào những đối tượng cụ thể nhằm biến đổi những đối tượng đó theo hướng phục vụ mục đích, yêu cầu và lợi ích của con người. 10 Theo ý kiến của nhà khoa học nổi tiếng, viện sỹ X.G.Xtrumilin cho rằng: Chuyên môn là nghề hẹp, nhưng nó hoàn toàn quy định hình thức của một dạng hoạt động lao động và mang tên gọi đặc trưng cho nghề đó. Như vậy chuyên môn là một khái niệm hẹp so với khái niệm nghề, nó phân biệt sự khác nhau về từng chuyên môn trong nghề. Theo Lê Thi, khái niệm việc làm được hiểu như sau:“Đó là công việc đem lại lợi ích cho người lao động, tạo thu nhập để nuôi sống gia đình và bản thân, bất cứ ngành nghề gì và khu vực kinh tế nào (quốc doanh, tập thể, tư nhân) và không bị pháp luật ngăn cấm”. Vậy nghề được hiểu như thế nào? Theo E.A Klimov: “Nghề là một lĩnh vực sử dụng sức lao động vật chất và tinh thần của con người một cách có giới hạn cần thiết cho xã hội (do sự phân công lao động mà có) nó tạo ra khả năng cho con người sử dụng lao động của mình để thu lấy những phương tiện cần thiết cho việc tồn tại và phát triển”. Tóm lại, nghề là một lĩnh vực hoạt động lao động mà trong đó, nhờ được đào tạo, con người có được những tri thức, những kỹ năng để làm ra các loại sản phẩm vật chất hay tinh thần nào đó, đáp ứng được nhu cầu của xã hội nhằm duy trì sự tồn tại của bản thân mỗi người và góp phần thúc đẩy sự phát triển của xã hội. 1.2.2. Giá trị 1.2.2.1 Khái niệm giá trị a) Khái niệm giá trị theo từ điển Trong tiếng Anh, khái niệm giá trị thường được nhắc tới qua hai thuật ngữ có ý nghĩa gần như nhau, đó là: “value” - giá trị, ý nghĩa và “worth” - vừa 11