Tài liệu Các yếu tố tác động đến dự phòng rủi ro tín dụng tại các ngân hàng thương mại cổ phần việt nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH NGUYỄN DUY ANH THƯ CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN DỰ PHÒNG RỦI RO TÍN DỤNG TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2018 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH NGUYỄN DUY ANH THƯ CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN DỰ PHÒNG RỦI RO TÍN DỤNG TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng Mã số: 8 34 02 01 Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. NGUYẾN THỊ MỸ LINH TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2018 i LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan luận văn “Các yếu tố tác động đến dự phòng rủi ro tín dụng tại các ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam” là nghiên cứu của chính tôi với sự hướng dẫn khoa học của Phó Giáo sư - Tiến sĩ Nguyễn Thị Mỹ Linh. Các nội dung nghiên cứu, kết quả trong đề tài này là trung thực và chưa công bố bằng bất kỳ hình thức nào trước đây. Những số liệu trong các bảng biểu phục vụ cho việc phân tích, nhận xét, đánh giá được chính tác giả thu thập từ các nguồn khác nhau có ghi rõ trong phần tài liệu tham khảo. Ngoài ra, trong luận văn còn sử dụng một số nhận xét, đánh giá cũng như số liệu của các tác giả khác, cơ quan tổ chức khác đều có trích dẫn và chú thích nguồn gốc. Tôi xin cam đoan và chịu trách nhiệm về nghiên cứu của mình. Thành phố Hồ Chí Minh, ngày 29 tháng 10 năm 2018 Học viên Nguyễn Duy Anh Thư ii LỜI CẢM ƠN Tôi xin chân thành cảm ơn Phó Giáo sư - Tiến sĩ Nguyễn Thị Mỹ Linh vì sự tận tình, đầu tư thời gian và tâm huyết trong suốt quá trình nghiên cứu, nhắc nhở và cho những lời khuyên vô cùng quý báu để giúp tôi có thể hoàn thành luận văn của mình. Tôi xin chân thành cảm ơn Quý Thầy Cô, các cán bộ quản lý khoa Sau Đại Học Trường Đại Học Ngân Hàng đã tạo kiều kiện cho tôi có được cơ hội tiếp xúc và học tập những kiến thức mới. Trong quá trình thực hiện, mặc dù đã trao đổi, tiếp thu các ý kiến đóng góp của Quý Thầy Cô và bạn bè, tham khảo nhiều tài liệu và hết sức cố gắng để hoàn thiện luận văn, song không thể tránh khỏi sai sót. Tôi rất mong nhận được những thông tin đóng góp, phản hồi từ Quý thầy cô và bạn đọc. Xin chân thành cám ơn. Thành phố Hồ Chí Minh, ngày 29 tháng 10 năm 2018 Học Viên Nguyễn Duy Anh Thư iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................... I LỜI CẢM ƠN .......................................................................................................... II DANH MỤC BIỂU ĐỒ .........................................................................................VII DANH MỤC BẢNG ............................................................................................ VIII DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ......................................................................... X TÓM TẮT LUẬN VĂN ...................................................................................... XIV CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN VỀ NGHIÊN CỨU ....................................................1 1.1. ĐẶT VẤN ĐỀ .........................................................................................................1 1.2. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI ...............................................................................1 1.3. MỤC TIÊU CỦA ĐỀ TÀI .........................................................................................2 1.3.1. Mục tiêu tổng quát ..........................................................................................2 1.3.2. Mục tiêu cụ thể ................................................................................................2 1.4. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU .........................................................................................3 1.5. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU ................................................................3 1.5.1. Đối tượng nghiên cứu ......................................................................................3 1.5.2. Phạm vi nghiên cứu .........................................................................................3 1.6. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ...............................................................................3 1.7. ĐÓNG GÓP CỦA ĐỀ TÀI ........................................................................................4 1.8. BỐ CỤC CỦA ĐỀ TÀI .............................................................................................4 CHƯƠNG 2 CƠ SỞ LÝ LUẬN ...............................................................................6 2.1. TỔNG QUAN VỀ RỦI RO TÍN DỤNG NGÂN HÀNG ..................................................6 2.1.1. Khái niệm tín dụng ngân hàng.......................................................................6 2.1.2. Khái niệm về rủi ro tín dụng ngân hàng .......................................................6 2.1.3. Phân loại rủi ro tín dụng ngân hàng .............................................................7 2.1.3.1. Phân loại theo nguồn gốc hình thành rủi ro ...............................................7 2.1.3.2. Phân loại theo tính chất rủi ro tín dụng ......................................................8 2.1.4. Nguyên nhân gây ra rủi ro tín dụng ngân hàng ...........................................8 2.1.4.1. Nguyên nhân khách quan ............................................................................8 iv 2.1.4.2. Nguyên nhân chủ quan ................................................................................9 2.1.5. Ảnh hưởng của rủi ro tín dụng ngân hàng .................................................11 2.1.5.1. Đối với hoạt động ngân hàng .....................................................................11 2.1.5.2. Đối với khách hàng .....................................................................................11 2.1.5.3. Đối với nền kinh tế ......................................................................................12 2.2. TỔNG QUAN VỀ DỰ PHÒNG RỦI RO TÍN DỤNG NGÂN HÀNG ..............................12 2.2.1. Khái niệm về dự phòng rủi ro tín dụng ngân hàng....................................12 2.2.2. Phân loại nợ và khái niệm nợ xấu ...............................................................13 2.2.2.1. Phân loại nợ ................................................................................................13 2.2.2.2. Khái niệm nợ xấu ........................................................................................14 2.2.3. Trích lập dự phòng rủi ro tín dụng .............................................................15 2.2.3.1. Dự phòng chung..........................................................................................15 2.2.3.2. Dự phòng cụ thể ..........................................................................................15 2.2.4. Lý thuyết cơ sở trong việc lựa chọn các yếu tố tác động đến dự phòng rủi ro tín dụng tại các NHTMCP Việt Nam ...............................................................18 2.2.4.1. Lý thuyết thông tin bất cân xứng................................................................18 2.2.4.2. Lý thuyết tín hiệu.........................................................................................19 2.2.4.3. Lý thuyết đại diện ........................................................................................20 2.3. TỔNG QUAN CÁC NGHIÊN CỨU TRƯỚC .............................................................20 2.3.1. Các nghiên cứu nước ngoài ..........................................................................20 2.3.1.1. Nghiên cứu của Luc Laeven và Giovanni Majnoni năm 2002 .................20 2.3.1.2. Nghiên cứu của Larry D.Wall và Ifterkhar Hasan năm 2003 ..................21 2.3.1.3. Nghiên cứu của Bikker và các cộng sự năm 2005 ....................................22 2.3.1.4. Nghiên cứu của Ruey-Dang Chang và các cộng sự năm 2008 ................22 2.3.1.5. Nghiên cứu của Frank Packer và Haibin Zhu năm 2012 ........................22 2.3.2. Các nghiên cứu trong nước ..........................................................................23 2.3.2.1. Nghiên cứu của Lê Long Hậu và Nguyễn Ái Nhi 2016 ............................23 2.3.2.2. Nghiên cứu của Nguyễn Thị Thu Hiền và Phạm Đình Tuấn 2014 .........24 2.3.3. Tổng hợp các nghiên cứu trước ...................................................................24 v 2.3.4. So sánh với các nghiên cứu trước ................................................................27 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ...............................................................................................28 CHƯƠNG 3 MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU ...............................................................29 3.1. MÔ TẢ DỮ LIỆU ..................................................................................................29 3.1.1. Mô tả tổng thể ................................................................................................29 3.1.2. Mô tả mẫu nghiên cứu ..................................................................................29 3.2. MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU ......................................................................................31 3.3 CÁCH ĐO LƯỜNG CÁC BIẾN VÀ XÂY DỰNG CÁC GIẢ THUYẾT NGHIÊN CỨU.....33 3.3.1 Biến phụ thuộc – Dự phòng rủi ro tín dụng (LLR).....................................33 3.3.2. Biến quy mô ngân hàng (SIZE) ...................................................................34 3.3.3. Biến nợ xấu (NPL) .........................................................................................35 3.3.4. Biến thu nhập ròng trước thuế và dự phòng (CROA) ...............................36 3.3.5. Tăng trưởng tín dụng (LG) ..........................................................................36 3.3.6. Biến hệ số rủi ro tín dụng (CE) ....................................................................37 3.3.7. Biến tỷ lệ vốn chủ sở hữu trên tổng tài sản (ER) .......................................37 3.3.8. Biến tỷ lệ tăng trưởng GDP (GDP) ..............................................................38 3.4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VÀ XỬ LÝ SỐ LIỆU ...............................................41 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ...............................................................................................43 CHƯƠNG 4 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ...............................44 4.1. THỰC TRẠNG DỰ PHÒNG RỦI RO TÍN DỤNG TẠI CÁC NGÂN HÀNG TMCP VIỆT NAM GIAI ĐOẠN TỪ NĂM 2011 ĐẾN 2017.................................................................44 4.1.1. Cơ sở pháp lý .................................................................................................44 4.1.2. Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến dự phòng rủi ro tín dụng tại các NHTMCP Việt Nam giai đoạn từ năm 2011 đến 2017 ........................................44 4.2. PHÂN TÍCH KẾT QUẢ MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU ....................................................55 4.2.1. Phân tích thống kê mô tả ..............................................................................55 4.2.2. Phân tích tương quan....................................................................................58 4.2.3. Phân tích hồi quy ...........................................................................................59 4.2.3.1. Kết quả phân tích hồi quy ...........................................................................59 vi 4.2.3.2. Kiểm định mô hình ......................................................................................60 4.2.3.3 Kiểm định các giả thuyết hồi quy ................................................................61 4.2.3.4. Kiểm định tính phù hợp của mô hình hồi quy ...........................................63 4.2.4 Thảo luận kết quả nghiên cứu.......................................................................64 4.2.4.1 Giả thuyết H1 về quy mô ngân hàng (SIZE) ..............................................64 4.2.4.2. Giả thuyết H2 về tỷ lệ nợ xấu (NPL) ..........................................................64 4.2.4.3. Giả thuyết H3 về thu nhập trước thuế và dự phòng (CROA) ...................65 4.2.4.4. Giả thuyết H4 về tăng trưởng tín dụng (LG) .............................................66 4.2.4.5. Giả thuyết H5 về hệ số rủi ro tín dụng (CE) ..............................................66 4.2.4.6. Giả thuyết H6 về tỷ lệ vốn chủ sở hữu trên tổng tài sản (ER) ..................66 4.2.4.7. Giả thuyết H7 về tăng trưởng GDP (GDP) ................................................67 KẾT LUẬN CHƯƠNG 4 ...............................................................................................67 CHƯƠNG 5 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .......................................................... 68 5.1. KẾT LUẬN...........................................................................................................68 5.2. MỘT SỐ KHUYẾN NGHỊ ......................................................................................69 5.2.1. Đối với vấn đề nợ xấu....................................................................................69 5.2.2. Vấn đề thu nhập trước thuế và dự phòng ...................................................70 5.2.3. Vấn đề tăng trưởng tín dụng ........................................................................70 5.2.4. Vấn đề tăng trưởng GDP ..............................................................................71 5.2.5. Các khuyến nghị khác ...................................................................................71 5.3. NHỮNG HẠN CHẾ CỦA ĐỀ TÀI VÀ ĐỀ XUẤT HƯỚNG NGHIÊN CỨU....................72 5.3.1 Những hạn chế của đề tài ..............................................................................72 5.3.2 Đề xuất hướng nghiên cứu tiếp theo .............................................................73 KẾT LUẬN CHƯƠNG 5 ...............................................................................................73 KẾT LUẬN CHUNG .............................................................................................. 74 TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................... 77 A. TÀI LIỆU TIẾNG VIỆT ....................................................................................77 B. TÀI LIỆU NƯỚC NGOÀI .................................................................................78 PHỤ LỤC ................................................................................................................. 81 vii DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 4.1 Mối quan hệ giữa dự phòng rủi ro tín dụng và quy mô của 24 ngân hàng TMCP Việt Nam giai đoạn từ năm 2011 đến năm 2017.......................................... 46 Biểu đồ 4.2 Mối quan hệ giữa dự phòng rủi ro tín dụng và nợ xấu của 24 ngân hàng TMCP Việt Nam giai đoạn từ năm 2011 đến năm 2017.......................................... 47 Biểu đồ 4.3 Mối quan hệ giữa dự phòng rủi ro tín dụng và thu nhập trước thuế và dự phòng 24 ngân hàng TMCP Việt Nam giai đoạn 2011 đến năm 2017.................... 49 Biểu đồ 4.4 Mối quan hệ giữa dự phòng rủi ro tín dụng và tăng trưởng tín dụng của 24 ngân hàng TMCP Việt Nam giai đoạn 2011 đến năm 2017............................... 51 Biểu đồ 4.5 Mối quan hệ giữa dự phòng rủi ro tín dụng và hệ số rủi ro tín dụng của 24 ngân hàng TMCP Việt Nam giai đoạn 2011 đến năm 2017............................... 52 Biểu đồ 4.6 Mối quan hệ giữa dự phòng rủi ro tín dụng và tỷ lệ VCSH trên tổng tài sản 24 ngân hàng TMCP Việt Nam giai đoạn 2011 đến năm 2017......................... 53 Biểu đồ 4.7 Mối quan hệ giữa dự phòng rủi ro tín dụng và tỷ lệ tăng trưởng GDP của 24 ngân hàng TMCP Việt Nam giai đoạn 2011 đến năm 2017......................... 55 viii DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1 Bảng phân loại nợ theo phương pháp định lượng và định tính................ 13 Bảng 2.2 Bảng tỷ lệ khấu trừ tối đa đối với tài sản đảm bảo................................... 17 Bảng 2.3 Bảng tỷ lệ trích lập dự phòng................................................................... 18 Bảng 2.4 Bảng tổng hợp các yếu tố nghiên cứu....................................................... 25 Bảng 3.1 Phân bổ mẫu nghiên cứu.......................................................................... 29 Bảng 3.2 Tổng hợp các yếu tố nghiên cứu sử dụng trong mô hình hồi quy............ 39 Bảng 4.1 Bảng tỷ lệ dự phòng rủi ro tín dụng và quy mô của 24 ngân hàng TMCP giai đoạn từ năm 2011 đến năm 2017...................................................................... 45 Bảng 4.2 Bảng tỷ lệ dự phòng rủi ro tín dụng và tỷ lệ nợ xấu của 24 ngân hàng TMCP giai đoạn từ năm 2011 đến năm 2017.......................................................... 47 Bảng 4.3 Bảng tỷ lệ dự phòng rủi ro tín dụng và tỷ lệ thu nhập trước thuế và dự phòng 24 ngân hàng TMCP giai đoạn từ năm 2011 đến năm 2017......................... 49 Bảng 4.4 Bảng tỷ lệ dự phòng rủi ro tín dụng và tăng trưởng tín dụng của 24 ngân hàng TMCP giai đoạn từ năm 2011 đến năm 2017................................................. 50 Bảng 4.5 Bảng tỷ lệ dự phòng rủi ro tín dụng và hệ số rủi ro tín dụng của 24 ngân hàng TMCP giai đoạn từ năm 2011 đến năm 2017................................................. 52 Bảng 4.6 Bảng tỷ lệ dự phòng rủi ro tín dụng và tỷ lệ VCSH trên tổng tài sản của 24 ngân hàng TMCP giai đoạn từ năm 2011 đến năm 2017......................................... 53 Bảng 4.7 Bảng tỷ lệ dự phòng rủi ro tín dụng và tỷ lệ tăng trưởng GDP của 24 ngân hàng TMCP giai đoạn từ năm 2011 đến năm 2017................................................. 54 Bảng 4.8 Bảng thống kê mô tả................................................................................. 56 Bảng 4.9 Ma trận hệ số tương quan giữa các biến................................................... 58 Bảng 4.10 Bảng kết quả phân tích hồi quy............................................................. 59 ix Bảng 4.11 Kiểm định F và Hausman...................................................................... 60 Bảng 4.12 Bảng kết quả kiểm định đa cộng tuyến................................................... 61 Bảng 4.13 Bảng kết quả kiểm định White.............................................................. 62 Bảng 4.14 Bảng kết quả kiểm định tự tương quan................................................... 62 Bảng 4.15 Bảng kết quả hồi quy theo phương pháp GLS........................................ 63 Bảng 5.1 Tóm lược kỳ vọng dấu và kết quả .......................................................... 68 x DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Viết tắt ABB ACB BCTC BID Viết đầy đủ bằng tiếng Việt Ngân hàng thương mại cổ phần An binh Commercial Joint Stock An Bình Bank Ngân hàng thương mại cổ phần Á Asia Commercial Joint Stock Châu Bank Báo cáo tài chính Ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam CE Hệ số rủi ro tài chính CIC Trung tâm thông tin tín dụng CROA CTG EIB ER Viết đầy đủ bằng tiếng Anh Thu nhập trước thuế và dự phòng trên tổng tài sản Joint Stock Commercial Bank for Investment and Development of Vietnam Credit Information Center The earnings before taxes and loss provision divided by total assets Ngân hàng thương mại cổ phần Vietnam Bank For Industry And Công Thương Việt Nam Trade Ngân hàng thương mại cổ phần Vietnam Commercial Joint Xuất Nhập Khẩu Việt Nam Stock Tỷ lệ vốn chủ sở hữu trên tổng tài sản xi Viết tắt Viết đầy đủ bằng tiếng Việt FEM Mô hình nhân tố tác động cố định Fixed Effects Model GDP Tổng sản phẩm quốc nội Gross Domestic Product Ngân hàng thương mại cổ phần Ho Chi Minh City Development Phát triển TP.HCM Joint Stock Commercial Bank HDB IAS Chuẩn mực kế toán quốc tế Viết đầy đủ bằng tiếng Anh International Accounting Standards Ngân hàng thương mại cổ phần Kien Long Commercial Joint Kiên Long Stock Bank LG Tăng trưởng tín dung Loan grown LLR Dự phòng rủi ro tín dụng Loan loss reserves Ngân hàng thương mại cổ phần LienViet Post Joint Stock Bưu Điện Liên Việt Commercial Bank Ngân hàng thương mại cổ phần Military Commercial Joint Quân đội Stock Bank Ngân hàng thương mại cổ phần Vietnam Maritime Commercial Hàng hải Việt Nam Join Stock Bank Ngân hàng thương mại cổ phần Nam A Commercial Joint Stock Nam Á Bank Nợ xấu Non Performing Loan KLB LPB MB MSB NAMABANK NPL xii Viết tắt NVB Viết đầy đủ bằng tiếng Việt Ngân hàng thương mại cổ phần Quốc dân NHNN Ngân hàng Nhà nước NHTM Ngân hàng thương mại OCB OLS PGBANK REM Saigonbank SEABANK SHB Viết đầy đủ bằng tiếng Anh National Citizen Bank Ngân hàng thương mại cổ phần Orient Commercial Joint Stock Phương Đông Bank Mô hình bình phương nhỏ nhất Pooled Regression Ngân hàng thương mại cổ phần Petrolimex Group Commercial Xăng dầu Petrolimex Joint Stock Bank Mô hình nhân tố tác động ngẫu nhiên Random Effects Model Ngân hàng thương mại cổ phần Saigon bank for Industry and Sài Gòn Công Thương Trade Ngân hàng thương mại cổ phần Southeast Asia Commercial Đông Nam Á Joint Stock Bank Ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn – Hà Nội SIZE Quy mô ngân hàng STB Ngân hàng thương mại cổ phần Saigon – Hanoi Commercial SaiGon Joint Stock Commercial xiii Viết tắt TCB TMCP TPBank VCB VCSH VIB VIETABANK VPB Viết đầy đủ bằng tiếng Việt Viết đầy đủ bằng tiếng Anh Sài Gòn Thương Tín Bank Ngân hàng thương mại cổ phần Viet Nam Technologicar and Kỹ thương Việt Nam Commercial Joint Stock Bank Thương mại cổ phần Ngân hàng thương mại cổ phần Tiên Phong Tien Phong Commercial Ngân hàng thương mại cổ phần Joint Stock Commercial Bank Ngoại Thương Việt Nam for Foreign Trade of Vietnam Vốn chủ sở hữu Ngân hàng thương mại cổ phần Vietnam International Quốc Tế Commercial Joint Stock Bank Ngân hàng thương mại cổ phần Viet A Commercial Joint Stock Việt Á Bank Ngân hàng thương mại cổ phần Vietnam Commercial Joint Việt Nam Thịnh Vượng Stock Bank of Private Enterprise xiv TÓM TẮT LUẬN VĂN Đề tài này nghiên cứu các yếu tố tác động đến tỷ lệ trích lập dự phòng rủi ro tín dụng tại 24 ngân hàng thương mại Việt Nam giai đoạn từ 2011 đến 2017. Tác giả tiến hành nghiên cứu tác động của các biến quy mô ngân hàng (SIZE), nợ xấu (NPL), tỷ lệ thu nhập trước thuế và dự phòng (CROA), tỷ lệ tăng trưởng tín dụng (LG), hệ số rủi ro tín dụng (CE), tỷ lệ vốn chủ sở hữu trên tổng tài sản (ER) và tỷ lệ tăng trưởng GDP (GDP) đến tỷ lệ trích lập dự phòng tại các ngân hàng thương mại. Nghiên cứu sử dụng kỹ thuật hồi quy bảng (Panel Regression) để phân tích và xác định được 4 biến có ý nghĩa trong mô hình nghiên cứu bao gồm nợ xấu (NPL), tỷ lệ thu nhập trước thuế và dự phòng (CROA), tỷ lệ tăng trưởng tín dụng (LG) có tác động cùng chiều với trích lập dự phòng và tỷ lệ tăng trưởng GDP (GDP) có tác động ngược chiều với tỷ lệ trích lập dự phòng rủi ro tín dụng. Dựa vào kết quả nghiên cứu, luận văn đã đưa ra các kiến nghị đối với các ngân hàng thương mại cổ phần và Ngân hàng Nhà nước nhằm nâng cao hiệu quả trích lập dự phòng rủi ro tín dụng trong hệ thống ngân hàng. 1 CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN VỀ NGHIÊN CỨU 1.1. Đặt vấn đề Tín dụng ngân hàng là công cụ tài trợ vốn cho nền kinh tế, là nghiệp vụ chủ yếu của hệ thống ngân hàng thương mại. Nhưng hoạt động ngân hàng luôn hàm chứa rủi ro, đặc biệt và thường xuyên chính là rủi ro tín dụng. Rủi ro tín dụng được thể hiện qua chỉ tiêu nợ xấu gây ra những hệ lụy xấu đến hoạt động của ngân hàng. Khi rủi ro tín dụng phát sinh, ngân hàng thương mại không thực hiện được kế hoạch đầu tư cũng như kế hoạch thanh toán các khoản tiền gửi đến hạn. Rủi ro tín dụng lớn sẽ dẫn đến khó khăn trong việc huy động vốn và phát triển các sản phẩm dịch vụ, khó mở rộng quan hệ với các bạn hàng và các ngân hàng khác. Buộc ngân hàng phải thu hẹp hoạt động, tất cả thể hiện ở lợi nhuận giảm, ngân hàng phải sử dụng vốn tự có để bù đắp sự giảm sút đó, uy tín của ngân hàng giảm sút, dẫn đến tình trạng khó khăn, phá sản. Ngoài ra, khi nợ xấu tăng cao, nó còn trở thành một trong những nguyên nhân dẫn đến rủi ro thanh khoản, rủi ro kỳ hạn, thậm chí là rủi ro hệ thống trong thị trường tài chính. Việc xác định và phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến dự phòng rủi ro tín dụng là một vấn đề quan trọng đối với cơ quan quản lý nhằm duy trì sự ổn định tài chính và cho phép các ngân hàng thương mại có chính sách quản lý trách nhiệm hơn. 1.2. Tính cấp thiết của đề tài Nền kinh tế Việt Nam trong quá trình hội nhập sâu rộng với thế giới, với sức ép cạnh tranh phát triển cùng những quy định chặt chẽ của Ngân hàng Nhà nước thì rủi ro tín dụng không còn là vấn đề của riêng hệ thống thương mại Việt Nam mà còn là mối quan tâm lớn của cả nền kinh tế. Bên cạnh các hoạt động tín dụng mà ngân hàng thương mại cung cấp như: cho vay, bảo lãnh ngân hàng, chiết khấu, tái chiết khấu....thì cho vay là hoạt động cơ bản đem lại nguồn lợi nhuận chủ yếu cho ngân hàng. Tuy nhiên các quy luật kinh tế đã chứng minh lợi nhuận càng cao thì rủi 2 ro càng lớn, hoạt động cho vay là nguồn lợi nhuận tiềm ẩn nhiều rủi ro nhất khi khách hàng mất một phần hoặc toàn bộ khả năng thanh toán cho ngân hàng dẫn đến phát sinh nợ xấu. Trong giai đoạn 2012-2016, nợ xấu của ngành ngân hàng có xu hướng giảm về tỷ lệ nhưng vẫn tăng về quy mô. Tỷ lệ nợ xấu cao nhất năm 2012 là 4,12% và giảm qua các năm. Năm 2016, tỷ lệ nợ xấu toàn ngành ngân hàng chỉ còn 2,52%, lên đến 145.183 tỷ đồng vào năm 2014 và vượt 150.000 tỷ đồng năm 2016 (Ngô Quốc Phương 2017). Từ thực trạng trên đã tạo nên một nhu cầu cấp thiết cho những nghiên cứu về giải quyết rủi ro, giải quyết vấn đề nợ xấu bằng dự phòng rủi ro tín dụng; Khi một trong những biện pháp mà các ngân hàng đang sử dụng cũng chính là trích lập dự phòng. Việc nghiên cứu và đánh giá các nhân tố tác động đến dự phòng rủi ro tín dụng sẽ giúp cho các nhà quản trị có quyết định quản trị vốn hiệu quả và các nhà đầu tư có căn cứ đánh giá hoạt động ngân hàng trước khi đầu tư. Chính vì thực tiễn đó mà tác giả đã lựa chọn đề tài: “Các yếu tố tác động đến dự phòng rủi ro tín dụng tại các NHTM Việt Nam” cho luận văn nghiên cứu của mình. 1.3. Mục tiêu của đề tài 1.3.1. Mục tiêu tổng quát Mục tiêu nghiên cứu nhằm xác định các yếu tố tác động đến dự phòng rủi ro tín dụng và đo lường mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến dự phòng rủi ro tín dụng tại các NHTM Việt Nam giai đoạn từ năm 2011 đến năm 2017. 1.3.2. Mục tiêu cụ thể Xác định được các yếu tố tác động đến dự phòng rủi ro tín dụng tại các ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam. Xây dựng và kiểm định mô hình về mối quan hệ giữa các yếu tố tác động đến dự phòng rủi ro tín dụng. 3 1.4. Câu hỏi nghiên cứu Các yếu tố nào tác động đến dự phòng rủi ro tín dụng tại các ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam? Mức độ tác động của các yếu tố đến rủi ro tín dụng tại các ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam như thế nào? 1.5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 1.5.1. Đối tượng nghiên cứu Những yếu tố tác động đến dự phòng rủi ro tín dụng tại các ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam. 1.5.2. Phạm vi nghiên cứu Phạm vi về thời gian: Nguồn số liệu phân tích nằm trong khoảng thời gian 2011 - 2017. Phạm vi về không gian: Đề tài nghiên cứu tại 24 ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam. 1.6. Phương pháp nghiên cứu Phương pháp phân tích định tính: Thu thập thông tin, phân tích, so sánh, tổng hợp, thống kê mô tả... Phương pháp phân tích định lượng: Luận văn sử dụng kỹ thuật phân tích hồi quy dữ liệu dạng bảng nhằm xác định các yếu tác động đến trích lập dự phòng rủi ro tín dụng tại 24 ngân hàng TMCP Việt Nam. Tiến hành nghiên cứu các biến độc lập và biến phụ thuộc trong mô hình. Chạy mô hình hồi quy Pooled regression (OLS), mô hình Fixed effects (FEM) và mô hình Random effects (REM), so sánh kết quả giữa các mô hình, kết quả thực nghiệm từ việc chạy mô hình và các kiểm định sẽ được sử dụng làm cơ sở để chấp nhận hay bác bỏ các giả thuyết của nghiên cứu, đảm bảo tính phù hợp của mô hình được sử dụng trong nghiên cứu. 4 Các kiểm định thực hiện trong nghiên cứu bao gồm kiểm định lựa chọn mô hình phù hợp thông qua kiểm định Hausman test, kiểm định các giả thuyết hồi quy trong mô hình nghiên cứu thông qua kiểm định hiện tượng đa cộng tuyến bằng chỉ số VIF, kiểm định phương sai của sai số không đổi thông qua kiểm định White, kiểm định tự tương quan bằng Wooldridge test. Để khắc phục hiện tượng tự tương quan và phương sai của sai số không đổi bằng phương pháp bình phương nhỏ nhất tổng quát (General Least Square - GLS) để đưa ra kết quả cuối cùng của mô hình nghiên cứu. 1.7. Đóng góp của đề tài Nghiên cứu góp phần hệ thống cơ sở lý thuyết về các yếu tố tác động đến dự phòng rủi ro tín dụng của các ngân hàng thương mại. Nghiên cứu góp phần giúp cho các nhà khoa học, các nhà quản lý ngân hàng thương mại có cái nhìn toàn diện hơn trong đo lường và đánh giá mức độ ảnh hưởng các yếu tố tác động đến dự phòng rủi ro tín dụng. Từ đó giúp các nhà quản lý ngân hàng điều hành hoạt động về dự phòng rủi ro tín dụng một cách hợp lý, đầy đủ và kịp thời nhất. Luận văn này có thể là tài liệu tham khảo về các yếu tố tác động đến dự phòng rủi ro tín dụng tại các ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam, các đo lường, kiểm định các kết quả của nghiên cứu, 1.8. Bố cục của đề tài Ngoài phần mục lục, kết luận, tài liệu tham khảo và phụ lục, nội dung luận văn được kết cấu thành 5 chương sau: Chương 1: Tổng quan về nghiên cứu Trong chương một sẽ tiến hành giới thiệu tổng quan về đề tài nghiên cứu, các mục được trình bày trong chương này bao gồm: Đặt vấn đề và tính cấp thiết của đề tài, mục tiêu của đề tài, câu hỏi nghiên cứu, đối tượng và phạm vi nghiên cứu, phương pháp nghiên cứu, nội dung nghiên cứu và đóng góp của đề tài.